Les Bibliothèques Virtuelles Humanistes Extrait de la convention

Transcription

Les Bibliothèques Virtuelles Humanistes
Extrait de la convention établie avec les établissements partenaires :
- ces établissements autorisent la numérisation des ouvrages dont ils sont dépositaires (fonds
d’Etat ou autres) sous réserve du respect des conditions de conservation et de manipulation
des documents anciens ou fragiles. Ils en conservent la propriété et le copyright, et les images
résultant de la numérisation seront dûment référencées.
- le travail effectué par les laboratoires étant considéré comme une « oeuvre » (numérisation,
traitement des images, description des ouvrages, constitution de la base de données, gestion
technique et administrative du serveur), il relève aussi du droit de la propriété intellectuelle et
toute utilisation ou reproduction est soumise à autorisation.
- toute utilisation commerciale restera soumise à autorisation particulière demandée par
l’éditeur aux établissements détenteurs des droits (que ce soit pour un ouvrage édité sur papier
ou une autre base de données).
- les bases de données sont déposées auprès des services juridiques compétents.
Copyright - © Bibliothèques Virtuelles Humanistes
© Centre d'Études Supérieures de la Renaissance
A
M> Т- C I С E
R
О
N
I
S
L I B R I
T R E S
D
E
O F F I C I I S>
ítem, De Amídtia : De Seneftute • Paradoxa;
<Sí, De Soffi nío Sdpíonis ; cum D. Erafmí,
Philíppí MeLacBarptoIemseí Lacomi annoa
taríonibus.
Qjtibus deeeßit Grœcd Theodori GdZ<e in Ub.de Se
wäute zr Somnim Scipionvi trdduftio.
3
Lugdvmi apudGryphium i s i
3
E R A S M V S
ROTERODAMVS
ORNA*
r - Hßimo lacobo
Tutorijnclytf
' "
ciuitatis Antuerpienßs'
'
1
penßontrio
'' S.
D.
V E M A D J S 5 0 D V M qui
funt k fcorpijs itti, folent db ijfs
dem remedium peterejtn mèi con
uenìre uidetur, Ucobe lurifcotia
fultorwm eruditißime, ut qui lite*
ris fumw addiäi, animi laßitudi*
netti, dut corporis dfjväionem è
fhi'dijsgrauioribwi contrdéfam,dbijfdm
ßudijs,fed
dmxnioribut recreemut. Etenim quiuerè fiudioß funt,
per omnem uitsm nihil aliud dgunt, quandiu licet iüis
fio arbitrato uitee curfwm moderdri : nec Um inter*
tnittunt ßudid^qukmremittunt
, e r relaxant aliquo*
ties ingeniwm:ceßant nunquàm, otiantur interdum,
fed interim dgentes aliquid. Feridntur aliquando, fed
fìc, ut otij rationem pulchrè queant reddere. Et fi IU
bet,ceßdnt etiam notmunquam fedut
hommcejfdtio
plui adßrat bonefrugis,quàm
quorunddmnegotioßf*
fim£ occupations. Sicnimirüm ßrtis, e r gnaum min
les ( conßrdtn enim exemplum fimilw) dum in <eßU
uti,dut hybernk agit,iut dum induciti pr<eft&nt ut ne*
ceffe non jit in ade ßsye, autexcubttre fubpeÜibujs,
t
, .
•
-» men
/
AD
I A C O B . T V T . P R A E FAT»
' men ißt lußbm relaxdt dnimwm,<tc uiresreßcit, ut tu fus
ipß militidm ftpidnt.Vugnat ad palwm,iaculatur ad fcoe.
pwmjorquet fimddm,uibrdt hdjhm, decertü paUñrd,
concurrit lanceis,torrentem nat&tu tranfmittit,dmatus
in equum inßlit : deniq^ßc ßriatur d beüi munij$,ut di
ed rededt uegetior. Aliter ludit ganeo, dliter egregiut
princeps.Aliter fcurra iocatur,aliter uir probm, e r int e
ger.Ad hoc igitur exemplü cum nuper udktudo fldgitt*
ret ut ingenij,corpowq¡ uires diutinis,dtque immodicis
ßudiorwm taboribut ßtigdtat
inftnurare^drciremq^rea
liño Loudnio per aliquot BrdbdntiaJEUndri/qi
oppi*
dd circimueñui fwm,quò ßmul e r <t libris aliqudntifyer
abeffem, e r dtniculorum eruditorum conjpeäu ¡fibu*
lisó¿memetoble£farem. Nequeßcameabeffe
potuiab
dddmdt&bibliothecd med,quin unum dutalterumlibeU
\um » it inerii comitem circunfirrem, ut ßquando forth
in uehiculo non contigiffet congéno fdt commodws,no
deeffet timen,euiuf colloquio tempork t<ediwm fitterem*
in his erdnt Offici* Ciceronis Lcelius & Cdto unA cum
Stoicorum Vdrddoxk.lnuiwdt dutem uoltmints exigui*
tdf,bdudmultùm ddditurd ftrcinulie ponderi. Exhuius
leäione,mi Tutor, geminwnfruclwm cephprimùm enim
prißin<e cofuetudinisncßr<e,qud nihil effe potuti meUi*
.tiuijnemoridm ßcmihirenouauit,ut
incredibile animo
perfenferim uoluptatem.Dcindeßc me totwm infiamma»
uit ddboneßi,uirtutkq; fiudiu/m,ut iampridem nihil tde
fenferim noßrdtes quofddmneotericos legens,qui Chris
fiidni Chrifiidn£ philofophitemyßeria profitentur, e r
ijfdem de re£>iw,)tMg«<t,Ht pobis uidetur fubtiliMe differ
;
4 *
runt
J
í
t
E R A S MI
ROTEROD.
rut, fed <eque frigide.Ego quid dltfs dcciddt nefcio,mihi
quid accident ingenue fiteor ,fiue id iÜoru uitio fit,fiue
meo.Sic fubinde mectm inter legendwm cogitubd.Uteca
\Sj cine ethnicut fcribit ethjlnicfyprophdnui
prophdnisfht
in pr<eccptis uiuendi qudntt. <gquitts, qudntt. fanflimo*
,tiid,qudna, fynceritM,quätn ueritas,quam omnid cofen*
med ndturd^quM nihil jucdtüjdut fomnolentu. Qgem
animwm exigit db his,qui gerunt rempublicdm:ut ddwk
rdHlem iüdtn,%r dnidbde uirtutis fteciem ponit ob ocu*
lor.quam rmlt&,qum fantfejmo qukm'diuinitw tradit*
de gratis etiam iuudndit omnibus^de tuendd amicitid^de
immortditite dnimorti,de contemptu edrwm rerum qud*
rwm grdtia uulgui hodiejion d\cam Qhrifiidnorm >fed,
\i Th^logortm etidnt,dc mondcborm nihil non erfiat*
e r pdtitur^Pudebdt interim noftrorwm moru/m, qui fa*
era iibrvs edofti qui ttntk erexempZw,er prutmijs pro
yocdti doärindtn Eudngelicdtn prafitemur nec pr<eftfe
mws.Defcribe noftrts Sdtrdpis tdem principem,dutmda
giftratim,qualem defcribit Cicero>difyeredm nicufu4
imagine ut delirus ridebitur,Quit nunc rempu. nififye
\ucri,dut honoris grdtid cdpeßit f QKW non w gerit,ut
qufftm fixere uidedtur,ut hoftent dgat eorwm, quibm
iebuerat etidmuit<e fu<edifyendio confulereivbirepea
XW inter Chriüidnos par dniicorum dd hdnc imdginem
qudm proponit M.TuUiuttybifencs
qui am infrdfto
animo ferdnt Miß incommodd f Vbi torn [dnfhfenvm
cum inuenibut coüoquid ? Nunquant dntehdc magti ex
pertm fwm ueru ej]e quod fcribit Augufiinus,ex ethnica
rwmbeneßilis dcriores dddi jlimulos dduirtutem,quam
}
3
3
t
a
3
AD I A C O B . T V T . P R A Ë f A T .
hojbr<ttium,cùm fubit dnimo quàm turpe fit no ed pet*
jpicere peiìwi ÈUdngelicd luce illuftrat№,qtiod perfye
dm eft i\s>quibws fola natura fcintiUa pralueebdtinott
prœjkre nos>quifub Chrisli uexiUis militmus pietiti,
quiftipendiwm immoraliatis ab code expe£kimus,quocl
prteftiterunt ij^qui nihil homing à rogo fuperejfe dut fu*
jpicdtifunt,dutpUnècrediderunt.Etpoftednon
defunt
Crdîquiddntiquiftudiofosabhuiufmodi
Uhm deters
reant,ceu poëticûtuocant,^
dd morwm integritttent
officientibus.Ego uerò dignos cenfenS, quós ej omni*
bui in ludn prdegantadolefcentia literdtores, & fibi
legant,relegant<$ fenes, quoi olim emaculatos tibi dia
cdui, nunc demo dico, non folùm purgatioreS,uerùnt
etim duttario cu/muUtos.SÌquidem adiecimwi libeUiM
de amicitia,alterwm de feneéìute tertim de pdrddoxist
atq, in omnes dnnottàiunculas qudfdam breues quident
iUM,fed,nifittorJ)dudqudqudm incorninodtniin quibut
hoc potifiimwn dgimuiyUt quorunddm morofuni in di*
cendo fuperjiitionem retunddmus,qui dd fìngulas pene
UocesrecldmiMt,NoneftLdtinwm:no
reperitur apui
probos fcriptores.Adhacmendas
dliquot prodidimut
antehac ànenùne^quod fciam, dnintdduerfas.Supereft
ut quemddtnodim nubi in hoc labore uerfdnti, Tutor
femper ob oculos uerfdbdturjtutibi cu bac legesÊraÇs,
mus in mentem uenidt,tui cu/m primis & amdns,cr ftu*
diofus.Bene utde.Louanij,quarto idus Septembres.
i
3
t
t
ANNO
H,
D,
XIX*
4
ì
Voce$,
VOCES
ALIQ.VOT
A N N O T A T A E
E X OFFI=
cijs M.TuUij,per Erdfmwm Rotero*
ddmum.Ex prtefaticne.
Cmmiwis eft cmniuphilofcphorim.')
Cum dicamus , hoc nubi cu lUo comune
eftXomune ttmecmniu, dicitur^potiui
qukm cmnibw.Etid ft in eodem hoc Us
hro fcripfit,Muit& enim ciuibut inter fe comunid,nec re
ciprociferudt&propriettte,fi modo locus mendo udcdt.
A Hi'c ft fibiipfe confentidt.)Confentit fibi, qui cons
fhtfibi,fui'q;jitmliseft.Vtrunqi
rette dicimm Confens
tit iflt,er confentit cum iHo.
Ex primo libro annotitionei.
3 Auemut aliquiddudire.)Merepro
cupere uidesCP
ordtoributufurpatum.
4 Verjficientia ueri.) Hoc annotnui quod rdriut eft,
perjficientidfi cut inteUigentid.
3 Hriq; temere dffentidnw.) Ajfentimui homini, cut
credimus:o~ ajfentimur rebu4,quds credimus, ut liquet
ex hoc loco. 6 Qud[ociefos hominuinter ip[os.)\pfephnome
pro
ximum eft ndtw£ reciprocoru: ideoifr hoc loco ponitur
nbiuerd reciprocdtio no ejl,fed quiddaiUiftnuUimu/m.
7 Velbenignitttem.)UicpdUm
docet
M.Tullwbe*
nignititem non ftgniftcare mdnfuetudinem,quemadmo*
dum uulgm pum,fedbeneftcentiam,dc liberdlittiem.
* luftwm dicit no tmtu quifuwn cw'$ reddit,ueru etil
probim
3
}
t
I N I .
L J È.
D E , O F F I C/-
probwm,cmniq; uirtuteprd>ditw,morellebrd>or№i
'•
9 Occupatio.) Qui rem uacuam ufurpmws primi*.
10 Conditione.) FrOjConuentiöne.
11 Adufwn hominum omniim credri.) Crearidixtf,
"pro pdrdri,Grac'bs KJ»«3J,
ü ]pßinter fe,alij aüjs prodejfepoßint.) Quod Gr<£*
cidicunt aM»A9js, bìc uertit alij dìijs.
'•
i j . i m eß in uitio c[uhnjt parentes. ) Vulgatum eß>
In culpa jn crimineJn caufdjn mora ejße.lnufiatw uà
tem in uitioejfe,pro eo quod eß peccare*
i + Expetuntur autem diuitite.) Expetimut
resegrea
giâut ut egregidt'.Appetimus ddquaftrimur
affiati
mdgß,quam ittdicio.
ij Ctwn hofte pdä<e inducU. ) Vt homo pdttm dick
tur,cui pronüßum eß dliquid-M res pdcfo, dicitura*
patto promijfi. eß.
'
%6 Ndtiones beüo deuiftas in fidem cepißem.) Dedd
№ tu<efidei.Dome in ßdem tuam,zr capio te in fidente
17 Cum de captiuis commutunda Romam mijfia ejfit.)
Notte dixit,Mij[useß dehacre,pro
eo,quoderdt,mifi
fm eßjnt dgeret de cdptiuis commuUndis.
18 Sed cum ijs,in quibm non preclare dgitur,fcd funi
fìmdachra uirtutit.) Conijcìo fìclegédwm:Sedcu/m hiSj
quibut preclare dgitur,ß infunt ßmulachrd uirtutis,
19 Vt enim ab iüa dißedatur inßnittte.) wßnias pro
immenßt&s uox eß non ddmodùmfrequens,
xo Interim etia eß.) Vro coiunciius,fiuemagk dffine*
xx Vofi confobrinoru,fobrinorüc[;.)
videturappellare
patrueles con fibrinös,fibrinös duarm
firortmßlios*
a 4
Sei
;
3
3
}
A NN
О Т.
ERAS.
ROT.
а-г Sed omnes omnium chdrit&tes.)Rarwn e¡t charitt*.
tes numero multitudinis.
* j Qgo eft detejhbilior iftorm immanitís.) Pro/o $
eft detejhbilior.
* 4 Principes fint patria e r parentes.) Principes dixit
primi loci,quem<tdmcdu e r principé uit£ diem dicimut.
3-3 Qupcircd пето.) Qjiocircdpro
qudmobré,fiueid
circo.ld annotoui,quod muid uitent hoc uerbi ceu partí
l*atinum.vtitur hac mee e r inform dliquantó.
x6 in hac eUtione,z? magnitudine anim.)Eldtio dixit
etiam in bonam partem.
* 7 Exiftuntífcin repub.)Exiftunt
pro oriuntur, iant
e r ante dixit.
*s hdrgitoresetfkñiofi.)Vtlargitio
inmalufonatjtt
ldrgitor,hoc fané loco.Et tñ largitor inufttum uox eft.
2,9 Quod máxime natura fequitur.)
Sequidicitur qui
expetit:dffequi,qui obtinet.
3 o Q g í errore imperito imltitudink pendet.) Pendet
Ьшс,ег pendet ex hac re.Hordt.dixit,De te pendente,
etiam fi nonnuüi codices babent, de errore.
3 г Hie in magnis uiris non eft habendum) Pro,in пищ
mero magnorm,Gr<£Co more, nequis hoc reprehenddt
alibi küwm
3 * Non eft autem confentAnewm. )Pro eo quod eft non
ejiprobabile.
Siue pugnat,neq¡ cohiret &.
3 3 Varum enim funt firis arma.) Parwm dixit pro non
fdtis funt,fiue non fufficiunt.ln nÓnuüis,pro paru,fcru
ptwm erat parua.yide nm teñe legatur,Vami.
3
t
t
Etbe
I N
I.
L I B .
D E
O F F I C .
3 4 Et hareditAs huiusgloritjuareditts
boimw did*
tur,qui fuccedif.cr rei dicitur bœredittsjn cuius poffeft
fionern fucceditivt hteredim regni dei.
li Utecfunt open magni animi.)QUod Grœci ï&tûic
uertit opera. Nos frequetiut dicimus fà£fa,,quàm opera.
3 6 Periculofa,zr callida conjìlia.) vt e r Gr<eci,jkinuUi
audax èfìtiop ïfyiç uocant.
37 Nunquam_ omnino periculi fùgdcommittendm.)
Commettere pro ficereftd in makm partem.
38 In difcrimenuocantur.) qui ueniuntinpericulwm.
39 De gloria uocantur in difcrimen. ) qui gloria- cauft
periclìt&ntur.quod ut noué dicium annotare uifum efi.
40
Vnu ututilitttem.
Grieco moredixit^neq^ tóme
non Latinè quanquàm ujìMius ejì alterum e r alteram.
4 1 Honorim^ contentio.) Noué dixit contentionem
bonorwm contentioné fufcept&m honorum gratia.Nant
honores uocat magiftratus.
4 Similiter eos ficere. ) No«è fìmiliter aduerbio fubdi
dit ut fi nauta- inter fe certòret.perinde atq^fttutiui eft,
4 3 Ad uoluntatem noRram fluentibws. ) FWV[ P» Et
hoc a Gratis fumpfìt. Swmptt metìtphora ab aftuma*
ris,aut fìuminU, uentiscfc. in nonnuìlis reperi fcriptuw*
ad uolupintemifed mendofè,ni faUor.etiam Grœcidicût
)V
}
}
t
3
}
U
4 4 Nfc adularinos fìnamm.) Videtur pafiiuè dixijfe
aduldrìjpro adulatone deleniri.
4 i CAM antegreffa eft honejbs. )ldeft, CARO pracefiit,
N O « È dixit Cicero,quod firt&fjè Grœcm diceret nf' "* )»
1
7
fiue 7iyon}-Ï7j
f
a
1
Edam
A N - U O'T.
ERAS.
ROT.
46 Etidm uitiofts quidconuenidt.) Vitiofos didtim*
probos,fecus qudmmddpium,equim,dutdonu/m
uitio*
fu/m didnw. N f hoc quidem ddmodumfrequens.
+7 Aidx quo dnimo trdditur.) Hdttc fermonis formdm
fdtis dnnoauit Valid.
4 8 - QUdtenus fermo
delecTztionemhdbedtjQudtenut
pro inqudntwmjZ? quemddmodwm.
*9 In domwm multiplicdtam.')Multiplicdtmndixit pro
duttxm.'bldmquodproximdrwmtedium fvlum fuit £di*
bus ddiunxerdt Scdurus.
30 Et ut in ceteris eft hdbendd rdtio,non fud foluntj
fedaliorwm.) Qpinor pro fudjegendwm fui. Et rdtio
reciprocifcronominisferudbiturifi
fubdudids hdbendd
homini.
•5 r Aliter domus dtnpld dedecori domino f£pefit.~)?ld*
tie dliter ufurpduit pro alioqui.
jz. N e extrd modim prodeds ,)ldeft ne
modwm ex*
tedds.
1 j ] nhwmdnus uidedtur infcitid temporis.) Trequetiut
infcitia dicitur eius,qui infciens eft. Hie noue dd rem re*
ftrtur,pro ignordtione.
54 Animdduerfores uiliorwn.) Qui obferudntuitid.
}
3
N o « f dixit.
5 5 Ckhi omnis
Mdnet dixit pro
dejiudt Mulaq;
Abloue.
}6 Confocidtio
3
3
honejhs mdnet 4 pdrtibus qudtuor.)
proftcifedtur, pro quo Hordtius dixit:
merces unde poteft tibi defluut d~quo
homintvm,,) Pro coniunftione,
• Annotm.
ANNOTATIONES
ALIQ.VOT
Sermonum ac uocm in fecundum
libru/m de offices,
t
Ventddmodum. ) Vro quo pdfto,feM pofîtum
V * * . eji, quant cùm dicimuA,quenudtnodwm diues
. ejl,ia potensi
x Ducerentur. ) VenuftiuA dicitur dlicunde,quodinde
profifcitur.
3 Sequitur.) Tritiui eji,fuperefi,rejkt, reliquwm efi
eonfequens ejl,utdeofficio dicamws.Minuf dutemufitA
tum ejl,fequitur,in eodem fenfu.
•4 Maxime utile. ) Çicero uidetur uitiffe
fuperktium
buiusnominrt,utiUfîimwm,fîue\utittimim
y Necme angoribm dedi. ) Dat fe uoluptotibut, dut
dolori,qui non repugndt,fed fefepermittit.
6 Ad philofophidm retuliffem. ) Vt dliquè fe conftrt,
quiproficifciturjtAfereftrt,
quiredit,çr repetit quoi
dntè reliquerdt.
7 Multùm adolefcés^NouMe
uenujknominifubjbn
tiuo dddi folet aduerbmepiufeos,Admodùm
ddolefcens,
ddmodùm puer,dut pKelk.Ne pdrwm fis leno,nimiu m<t
ter es.Sed hoc loco multùm referendu. eji ad genitiuum
temporis,interieâis in medio diâionibux nonnuïïis.
8 Amicorwm,zr reipub.temporis.)Nouè dixit tempus
4nùcorwm,z? reipub.pro
tempore,quod~dtmcorwm,zr
reipub.negotijs impendebdtur.
9 Requies curdru. ) Vt dninù requies dkitur,ita e r eu
rdrumrequildixit,cùmdcuris
quiefeitur. Qudfi dieds,
ociwm mentir
oem ftudiorwwn à jiudijsxejktur.
Aliquid
t
t
AN,N OT.
ERAS.
ROT.
»0 Aliquid dcquirit. ) Acquirtre no ejipmpliciter dtU
quid nancifcijed ddiugere potins his,quœ ici parti, funt.
ii N O Î autem ut c£teru ) Or do fermons pertuïbatiov
eft,??obfcurus dmphibobgid,Sicordindri
pofe/î:No$
diffentientes abhiijnempe Stoicts^qui alia dicunt effe
cerm,dHd incert&,pcut e r uteri Acddemici diffentiunt,
dicimus dlidprobdbilid'.dlidimprobabilid,Etmox
con
tràpofuit,pro uerè,pue rurfut.
12. Quod meimpedidt. ) vetAt me toqui, uptiie dicU
muitobjht miki hqui,non aupm dicere.cùm dutem int
pedire nihil aliud fît^quam impedimento effe'.nouè dixit
Cicero,impedidt mefequi.Mollius vtritiw
ejtjmpe*
dit que minus fequdr.
rj Cdufarim effetfktfa cotentio.) Contentionem dixit,
pro compdratione pue colldtione.Sic numéro ts.libro
Çecundoî ed res in contentionem uenidt.
14 Coftituerethonejlu,)Cojlitueret
dixit,pro poneret.
Ad earnfyedem trdducendd.) Trdducere dixit>pro
in diuerftm pdrtem ducere,pue trdnsprre:quod uerbutn
in hoc quidem fenfu efl uptotiws.
36 Principes inueniendi fùerunt. ) Principes dixit pr'u
mossed noue dddidit gerundiu, inueniendi,fentiens pri*
mos inuentores.
17 Confbirationehominum.) Confyirdtionem ufurpd*
uitinbondm
partem.
is N«Hrf td
detejhbilis.)videbdturpofci,ut:fedquonu
qu£ no,refoluitur in,ut ed non,fubiecit qu<e,pro,ut ea.
19 Artibus tribuuntur operops.)operops
diftwmuide
tur db opera no ab opère,Operofwm dicitur,quod md*
to
t
3
3
IN
II.
LIB.
DE
OFFIC.
to opere,mdtocfc negotio confiti. Uic operofdS dixit,
quòd operis,non dnimiuiribus exercedntur.
3.0 Cxuibmcum
congregdmvx.)Qongregdimrdiòìtm
ejl pro,confuetudinembdbemw,<z? idcirco addidit ctm
quibus,ut dicimus,mecwm bdbet confuetudinem.
xt siquid importetur nobis. ) Importetur incommo*
dwm'.nouè dixit,proinftrdtur.
3.x Ctim reftduit.) Kefldre fòrtunm dixit, cwn eft dd*
uerfd : quemddmodwm refìéit,qui ex dduerfo objht;zr
repugnat,qui ex dduerfo pugndt.
xì Autfye fibi id utile fùturwmONouè nomini dddidit
uerbu. Qui* enim dufìt itnloqui,nenio bueft>e,temecum
iturwm dd ccendmtM.oUius Urne eft,cum ddditur,ducitur
fye,duftus jfe. Nam ftes eft,pro ftero,futis ufmtwm.
* 4 Velddperpetuitatem. ) Cumperpetuum fèrèdccU
pidtur pro continuo bic perpetuiMem ufurpdfje «TEFF*
tur pro eterniate,
xj Compuntimi notis. ) Compunftum dixit,undia^ not
Utm.Vndeuidenturtheologi
dixiffe compunftionem.
x6 Dejitim eft enim uideri.)Pro,defijt
xn Ex beUis trdnfdlpinH triwmpbdrunt. ) Triwmpbd*
MTW boftem, quern in triimphu, ducimws,zr triwmpbd*
mm ex his,unde triumphim refcrirnus,
x% Cdpitur benefices.) Miru cur non uitmxit dmphiboh
gid'.nd cdpitur benefices,qui ducitur,ej? dekflntur bene
ficijS'McfcnHtbeneuolentid
ddipifcinos beneficiendo.
* 9 AMOR mdtitudinis commouetur.)Commouetur pro
txciiMurjn bondm partem.
Io Cdpere conftliim.)Dicitur non quiconfulit dlim'
t
}
t
r
fed
A N N O T. E R A S . - R O T . :
fedquiipfereperitconfiliwm.
3* Animi defyicientia.) Noué dixit defticientidm, pr&
magnitudine qua infra nos pofttx contemnimus.
3 * Acmox.)Magis noué dixit,ddmirabiliatem ficit,
pro eo quod eft ujitttius, reddit hominem uehementer
admirabilem.
33 Nec iUi quidem.)Sunt qui dubitentfatis'ne Latina
jit uti nec,ft fequatur,quidem. Hie tsmen iti eft locutus
Cicero,dtqi alijs quofy locis, nequts cdufetur hic fùiffè
cdfwm, uelut libro fecundo, numero à+.nec iUi quidem
feptem.Kurfus numero 73. Kurfus numero 87. Kurfus
s*. Item 90. item io*, item de Amicitia,nwmero 18.
Kurfus io.Rurfus de Senefiute, numero zy. item * 8 ,
&c mox 1.9,
.3 4 Ltelius is, qui fdpiens ufurpatur.) Noué dixit,pro
eo quod erat cui ufus tribuit cognomen fapientis.
3 5 Cum prohiberet iniuria.)Vro eo quod erdt, deftn*
deret db iniurid.
3 6 Ndm aliter iuftitid no effet.) Aliter noué pofuit,pro
alioqui,quomodo ufurpdtur ç r dlias,Ndm fecus,dd hue
tnodwm non dufm ufurpare.
3 7 SedetiamcoUocdndje.)CoUocdtur cpera,coUocatur
bor<e,co1locdtur beneficiwm,coUocdtur e r pecunid, qua
Infwmitur dut impenditur,fed id magisfit noutm in orda
tione abfolutn.MoUius eft cum dicimus coUocauit in nu*
gis,cottocauitin
ingrattmjnalècoUocatumbeneficim.
3 s Tdm diu Idudabiturjum zrc.)videbdtur qudnditt tndgis reftonfurwn dd tandiuW tmen hoc negligens
fubieat di№r>
t
t
}
IN
II.
LIB. "D E . O F F I O
$9 Inbominwmignordtiotteuerfatur.)Nóuèdixit,pro
*
hominibus eß ignou.
40 Benigne fit indigentibus.) Bene fit,quibus praßte
tur beneficium,pro quo Cicero noue dixit, benigne fit;
imperfinaliter.
4 1 Grdtificdndi)Grdtißcdndi dixit,quod Gr<ecix«.?\*
[ify, non ad grdtidm dliquid ficiendi,fid prafimdi be*
neficitm.
>
4 1 Qw<« te,malumJnquit,ratio.) Malum hie uel aduer
biwm efi,uel fimalis,interieäio indignante Hoc no in*
tetligés fciolus quifiiamjtn locum huncin plerifq^ codU
cibus
deprduardt.QuodtemaliM,inquit,rdtionis.
41
Seddiligéter,dtqimoderdtè.)Diligè'terhìcufurpdt
no itto uulgarimore,fid ut idem ualeat quod cu deleäu*:
4 4 VtbiA ingrdtiseße non licedt.) Docent iUud gram*
matici,boc genus firmonk trißriam effirrijxo licet effe.
ingratis,non licet efièihgrdtós,no licet ejfi ingrdti.Vrie '
mam elegdntißimum eß^poüremum durißimum.
45
Ldtißime
manat.) Dixit Cicero,ficut latißime pa*
tet,ficut latißime
fiargitun
46 Grdtiam autem e r qui reddiderit.) in locum buk
affinem argiMur Aulas Geüiws libri primi cap. 4.1s ibi
ciutur ex oratione M. TuMj pro Vlancio.
47 Grdtum fiuideri ßudet.) Vetußo more dixìt cùm
ufiutiws fit,qui grains uiderifiudet.
4 8 Qui rem hdberent.)dixitdbfilutè,pro
diuitem effiy
ficus dutem cum dicimus,rem hdbet cum iüo.
49 Nulla anted cum fiißet. ) knnomda eß nouitis cq*
poßtionis, namfimplicius erit, cumnuüd unteit fiißet,
'
ExpiU
t
:
^
}
1
A N N О Т.
ERAS.
ROT.
30
Expilatio direptioq;fociorim.)Hocannotiui,quèd
quidam putunt expilandi uerbtm nonpoffereftrri ad
perfon<tm,fed dunuxat ad rem.Expilatur arariwmjiic
uidemiK e r focios expilari.
Я
Quidfquiem^^Quidyfeparandumeftàreliquo
fermone,hdbet enim nihil aliud,qudm uehementiam Os
r.itio»w,er excitit auditorem.
•5 г Habere qua-ftui. ) dixit,quemddmodim dicimw ha*
bere rifuijhdbere ludibrio.Quod Шеп no hidem liceat
in ceteris omnibus*
•5 j Optimates exterminarentur. ) Exterminare dixit in
exiliwm abigere.Qup uerbo fecut utuntur TheologL
14 in Sicyonem attulißet.) Si Sicyon hie eft urbsjni*
rum eft additim pr,epofttionem more Grtcorum.
Ш perßäim eftOperßftum eft,ftmpliciter и fui eft,
3
pro fiftwm eft.
•56 жох conßitutA cocordia.)dixit proßib,ftue initd,
fìue confbbilia.Nam alias conftitutidicuntur qu& de*
cernuntur,dut pra-fcribuntur.
•¡1 Adfud uel tenendd,uel recuperandd obßt inuidia. )
Notte dixityobftt ad hancrem,quemadmodu/m dicimus
conducit ad id.
3 8 valere ut malis,quàm diues efß.y Valere dixit ab*
folutè,pro bene ualere. Et attende compofttionem uas
[ere ut matis,quaft carmen ßt,non profa oratio.
39 Ad medium idnu<e fedentibus. Non dubito quin meo
iudicio fubfcriptur<c funt eruditorvm ceturia-, Siquidem
omnino legendum arbitror dd medium lanwn,ut inteUi
gamia earn fòri partem jn qua
cößjkbantfxneratores
3
t
r
7
7
>
• er in
I N II. L I B . DE O F F I G
CT in qttd uerfabdntur,quibus cu iUisres erat. Ddmdfipe
pus dpud Horatiwn libro Sermonum fecundo,Sdtyrd j .
exnegotidtorefiftut
philofopbus $toicus,ita,loquitur'.
~Po&quw omnU res me<t Unum
Ad medium jrackt eft,aliend negotk euro
Bxcufius proprijs.
Quern locum ficexplicat Porphyrio, quid omnes di
Idnuminbafilicajhbdnt
focnerdtores. Acronia, ldni
fhtuie tres erant, dd undm illdrum foknt conuenire are*
ditores,%r faenerdtores,dlij dd reddendum, dl\\ ddlocdtt
dumfixnus. B<ec Acron,quem fufticor de fuo ddjxnxiffc
commentimde tribus jktuis, è quibus ChriRophoM
Ldndinus facit trid templd. Probabilius eft medium Ids
mm uocari, quad in medio fòro bdfìlicdm bdberet. Erdt
enim olim dliudfcenerdtorum genus, qui in fòro uerfa
bdntur,numerdturi protinus,fiquis quid prafente pecu
nit mercdretur. Iriuolum eft autem,quod Ldndinus mea
Hum idnum exponit medidm meredturdm. De his uticfc
fenfit Marcus Tuflius,qui Rom<einfòro ddmediumlds
mm fedebdnt, de bene coUocdndd pecmid difyutmtes*
Verb A Ciceronisfìc hdbent : Sed toto hoc de genere, de
qudtendd,de coUocdndd pecunid,etidm de utendd,com*
modius 4 quibufddm optimis uiris dd medium ldnwm fee
dentibus, quÀm db ulùs philofopbis uUd in fchoU dijpus
Utur. H<ec TuUius, e r pdulo dnte fkttd eft de fxneran*
do mentio, quod licet improbet Qdto, ttmen bine coUi*
git Cicero, c f olim utiliMum compdrdtiones fieri foles
re. Porrò qui dd medium idnut, de hemicyclis interpret
№tur bocAdftrre
mdhertrnt,qùm
nihil dkere. Pri*
t
b
mm
A N N O T. E R A S . R O T .
mum ettim hemicycld no funt ad medium ianu<e,fed circd
ianuam potiustnec qui îUic defidét,mdgis difyutont de be
necoUocdddpecunidûam de rebus quibuslibet alijs, ae
plerunqi de nugkAam infcripturaficiUimusfuit lapfus.
Ad mediti ianum,fòrt&fiis notula fupexpofit$,û>erat ob*
fcuriou'Ea fublatajanu nihil fignificabat:ta<£fcribafè
cit ldnuœ.Aut dliquis femidoàus,qui non legerdt Hord
tium,eoq; non inteUigens quid effet médius lanus,uertit
in medium lama. Nec id miror accidiffe uel fcribœ, uel
eruditali cuiufyiâ,?? dudaculi uitiotmagis miror in opes
return celebrift&m utili quod omnïumanibus terebatur,
quod quotidie pre.egebd.tur in fcholis, quod ad uerbum
edifcebdturjm infigne mendum hdâenus d nemine fùif*
fe dnimaduerfwm>quod equidem fcidm. Sed utinam pdua
ciord monSlrd laterentydcfi&erentin optimis dutoribus*
in hoc pulcherrimo fkcinore Ubens exhorter eruditos,ut
fefe mutud operd iuuent,nec inter fe cotentionibus amd,*
rulentis digladidntes,nec publiât ftudijs,fiquid féliciter
animaduerterint inuidentes,quemadmodu hoc nunc dd*
mus,ddturi plura p uires animo refyondednt.
t
}
t
*
A N N O T. I N I I I , L I B .
DE O F F I C
Ç j l difcendi Idbor. ) Difcendi noué dixit pro di*
x. Ed efficient efl utilitatis,) Çupiens uolupt&twm, CT
fmilid,fdtis in ufu funt: hoc ut minus ufìtmtum annotare
uifum eft,
S Conuenienter natura uiuit. ) Verbi cafum addidit di
uerbio, Uttmendpui Grœcosuftât'w eji, qùmapui
IN
III. LIB. DE
QFFIC
tdtinos.
4. Vrogreftione difcendi. ) Vrogrefiionem dixit profta
âwm.Rurfws pdulo poftt Siqttd dd uirtuté fiéfaeft pro*
grefiio.lngreffus initiwm eft, progreftio profttlui.
j Eft alibi citatum*
<> Aliter enim teneri non pote ft.) Aliter rurfm propee
tnodwnt pofuit pro dlioqui.
7 Rejbublicœ continentur.) Continents dixit pro con
Jhnt : ndm aliter continetur, quod comprebenditur,aut
inclufimeft.
9 Ex quo efficitur.) Efficitur dixit, pro coUigitur dr*
gwmentts.
9 Hu/mdnd confocidtio.) Confocidndi uerbo fortaffe tU
muiffemm uti,ni Cicero ufurpaffèt.
j o violdre alterwm. ) Gr<ecorum more ufurpduit uiolutt
diuerbwmnonpro
uim infme,fedproiniuridm
fàcere
prater ius:Gr<eci dicunt »J5f
V Hîp, no folim uim,
fed etidm iniuridm,aut contu/melidm uocant.
i r Conplium eiua peremiffet. ) None ufus eft uerbo
perimendi, nip forte mendim fubeft, e r legendum eft
prteueniffet.
i i Deosjjontinesqi celdre pofiumus.) Celdmus eos dU*
quid,quibut clam effe uolwmus,quod dgimus.
i } Minime mdli iUi quidem.)Peculidre eft Ciceroni,ad
buncmodumconiungere,quidem villi. Quod utdpud
bunc frequent eft, itn baud fcio, an apud quenqudm uea
tuftiorum reperiatur.
14 Eft alibi citatum*
i> Hocdnimo interfefùiffe.)VtdicimiK,nouimus
inter
*
nos
b
\
A N N O T. E R A S .
ROT.
$0S,dmdnt inter fe,id eft,dlter dlterum. I ti hic dicîu es%
hoc Animo fùiffe inter fe,pro utrunfy in dterwm.
16 Eoscfr exterminant.) Kurfus exterminant dixit,pro
èfinibus fuis eijciunt,quod Latini interprètes ftrè ufnr*
pant pro perdunt.
* 7 Or atìorm uanitiiem. ) vaniate dixit,ut pugnet cum
ueria.te,cùm uulgò putemus uaniatem effe iachntiam,
firtifiis ob id,quòd fere mentianturmula gloriofuli.
18 Argenwiamficeret.)ut
dicitur qua-slwnficere,qui
negotiator jtt argenttridm ficere dixit Cicero.
*9
Nominaficit.)Nomindficit,quifedebitoremcoftì*
tuiv.unde e r bona-fidei debitores,bona nomina dicutur.
A-O Semel indkaretur.) indicare dixit œÛimare.ld ans
tiomdum pumimus,quòd in omnibus,quos uiderimji*
hriStComperimusdeprduatwmjudicaret.
xt Vt etiamfi minoris.) vt, hiehabet figniftedtionem
txempliycoftrt enim fittu cum fitto. Qui plum emit cu
licuiffèt minoris emere,uir bonus eft iudicatus, at non fa
piens.Perindè effet ftminoris uçndidiffet, quod potuiffet
pluris uendere.Uoc admonere uifwm eft,quod hunc locu
(ompererim in nudtk exemplaribus uitiattm,nec à com
Wenttriorum fcriptoribus aliquid lua/s adduci.
AT-I vrofcripfit infuU.)Profcribitur homo,qui damnatur
hoc genere damnatiois.Pr\>fcribitur domus, dut alia res,
qu£ uendk fcripto proponitur. Et infuldm uocat domu
mdicfc femota ab alijs £dibus,qudles férè funt mdgndtu.
x} SocietM eft enim.) Subinde occurrit dpud Cicero*
tiem ut, enim, ponatur tertio FOCO, prafertim cùm ddeft
fterbum» eft.
interior
IN
III.
LIB.
DE
O F F I C
* 4 Interior eorwm. ) Interiorem dixit coniuncliorentì
unde ej intime coniuncìi dictmtur qui arttifiima necef*
fìtudine copulati funt.
Tefhmienurijs.)
Qui
fupponunttefkmenti^dut
dlioqui fraude inuadunt.
x 6 vincuUs,cr carcere cailigdndi. )ln nonnuUk exem
plaribuspro caiìigandi habebatur fatigandù
*7 Ab hoc nulla fraus aberit. ) Keciprocauit
hquen*
di fvrmdm.Hdmdicimus non obesi à fufyicione
fwti
hìc dixit ab hoc nulla fraus aberit,
a 8 Eil alibi cit&twm.
*9 Verficiat ut ueros htredes. ) Kurfus perfìciat dixit,
prò ejficiatjpue JùciaU
3 0 Ejl alibi.
3 1 , Esì alibi.
3 * Nora ito, magnim. ) Ac mox» non itn turpe. Itt,fci«s
tùm habetepitafin, nihil autem itti refyondetiquod gè*
nus efl cùm dkimuSjia, firn hominem expertus ut demo
nolim experiri.
3 i Quid! qui omnia reéìn zrcìquid feparandwm efl a
fequentifermone,quod
expergejicit leiìorem ut ante
tnonjìrduimus.
3 4 Ndm fìuioUndwmejl,)Duo
fenarij funt tì.metfl
Cicero non feruat in bis legem qudm Gr<eci Trdgici fet
Udnt. porrò in fecundo uerfu aut uerbum efl elidendum
"
efì,dut in,prtepofìtio ut confìet metri ratio.
3J ' Multi iniqui, dt% infideles. ) Trochaicus efl tetri»
meter catdecìicuA nifi quòd du£ poflrem<e diótiones iti
omnibus qu<n «lderlin, exempUribus erant tranfôfìta,
i
b j
boni
3
3
t
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
t
A N N O T. E R A S . R O T .
toni funt» pro funt boni
36 in maxima gratia.) in predo effeutilifiimtmt efljtt
honor e effe itidem.\n gratia,?? gloria effe non perinde
ufitntum :eoqj annotauimus,nequisifa uereatur loqui
cum Ciceronem babeamus autorem.
37 Si premium eipropofuit,)Videbatur hic fermomtt
gw requirere pronomen reciprocu,fi premium fibi pro*
pofuijfet,fed uitoffe uidetur ampbibologiam. Nos in bu*
iufmodi locts fire folemus uti, ipfi.
3 s Vrafracie defendere. ) Cicero prefrattos uocat qui
ri fententia
nonpofiuntabduci quos(.nifiUor )Gra'ciuo
cant wiîs.Vrdefracìètpertinaciter.Roc
annotoui quoi
eruditi quidam contendenti has uoces non effe Latinos.
3 9 Stureconuentis.)Proferuarepaóh.lnufmtius
QUAD
dixit vergilius,Manere diclis: apud Grecos moUius csì
3
3
t
t
,
y
3
40 Et Ithacteuiuereodofejopinor
Ithacam hic ufut
pari pro urbe eius infitte, alioqui mim no addidiffè pre
pofìtionem:neq;enimpermitteret
hic fibi Cicero quoà
permifìt Verg.Deuenere locos Utos ere
«4-r Cuius ipfe princepf.ysex fenarij funt,quos oportet
in exemplaribus diftinguere. Cuius, hic no efficit nifi uni
tam fyUabam,quemadmodu apud Terentium,eius deos,
monofyUaba funt ubi$. Etifliws,fimili contrazione fit
difiyttabum. Et percepfetlegendwm,pro percepiffet.
42. Ó fides alma. ) Trochaicus eft tetrameter cataletti
cm. Aptum dixit undiq; concinnatwm, ut Vergil. Stelli»
ardentibus aptum. Cu/m quid iti contextwm efl gemmvs
àut fimlibm, ut inter fefe contingant:nam<tb «aj^*»
Latina
3
3
3
I N L I В. D E A M I C I T I A .
Idtind uox duéU uidetur.
4ì Alibi citttwn.
4 4 iniuffuenimpopuli.ìluffutuojniuffutuojuffuA fec
ci,iniuffws fecifìi.
4) Iccdut fecerdt.) Inire fcedui,iéìtm fcedus, pdftu fot*
dus,ferirefixdu$,percuffwmfcedm,ufìtttiorid funt,quàm
ficerefcedM,ER ob id annotare uifwm ejì.
46 Ejftciens uoluptnth,)de quo er Ante dnnotmimwi*
IN LIВ R V M DE AMICI»
T IA ANNOTA*
TIONES.
r f~\Vm fcpe mula narrdret. ) Qyoties iunguntuv
\<Jh& dute uocesjcm e r turni, folet conuenire тол
dus uerbormiquod nùrum eji hic nonfieri nifi FÒRTE prò
tldrrdret,legendwm efi ndrrdre.
x P. Sulpicio utebare tmltm.)Vro multimi fùiHi fimi
lidrk. Sdtti nouè diftum efiindm ufìtutiws, multus nubi
сит Шо fùit ufws.
3 Ne inquÀ,Z7 inqt fepe int.)Euc locu fubuxdt VdUd
in prtejàtiope didlogi de libero arbitrio, fed drgutè mds
gw,g grduiter.na. Cicero no enumerdt uerbd,fed ofìedit
genws fermoiw, quod fubmoleuumeffe folet iterdtioné*
4 Sibifuo tempore,)Sibi ddditwm efi, non perinde fe*
jliuitotià grdtid, dtcfc ut refpondeat ddndi cdfui, qui mox
fequitur,reipub.
3
EdmuiriditAtem.)VÌgoremdppeUdtuiriditue,ndnt
Idnguefcit uiror in hv>,qu& mdrcefcunt.
6 Qua fe in quiete.) Aut fubdudiendum de, qud de fe,
utdddendm,lnnonnuUis pro qua,babebdtur <£«<e,
b 4
4«<e
3
t
ANNOT.
ERAS.
ROT.
qu<e leiìio mibi magk arridet,ut reftratur ad uerbtm dif
ferebat ea,qu£.
j Quia cu Scipioneuixerim.)No
inficior,quia,iungi
uerbk fubiunftiuk,fed baud fcio, an fcripttm fuerit qui.
8 Aeque Gr<ecoriM.)Legédwm arbitrorjacfc Gr<ecos
rwm,ut fenfus fit, ne docìomm quidem omnium hàc ejjè
confuetudinem,fedt&ntùm GRTECORWM.
9 Hip in bonis. ) In bonis GUCO more dixit,pro inter
bonos.
1 0 QHÌ afjèquuntur,quantwm homines pofiunt.) Affé*
quuntur,pofitum uidetur pro fequutur, ut GNRA dicunt
j7Rf«xsA9ue«J), Quanquam inalijslegitur,
fequuntur.
i r E X infinit&tefociettòk,)Rurfus infinìttté dixitjhaud
fcio unde.Nam ab infinito no potefl dici,infinitas,fedab
infìni potefl,quod famen in ufu non eft,quemadmodu ab
affini dicitur,affiniti*. Nifi quòd in nonnuUis exempUe
ribus habebatur,ex infiniti generis bimani' focietite.
i * nihil aliud nifi.)Et nihil aliud |,WFNT<£ latine dicitur
i J Tr<eclara iUi quidem. )Rurfus ìunxit, quidem ej TFLI»
quod alibi notmimus.
1 4 Hk comunk uitncontenta..) Hk cotentt eftufitttw
dicitur, de hk contentus fum, ncfcid an Latine dicatur.
Videndu/in igitur an locus mendo uacet,ac piane puto.
15 VITA uitdk.)Sic enim Gr<eci &ior©i>l@-,quafidicas,
uiuibilk uitn.Nam iuxtaucterum exemplaria lego, Vrin
cipia, cui potefl effe uiti. uMiA : non quk poteft, ut iti
nonnuUis fcriptum uifìtur.
x6 Quocumomnia.)Ego
malim,quicwmomnia.
*7 Opes utcolare.)lììcpalàm dijìinguit opes à diuitijf,
licet
IN LIB. DE
AMICITIA.
licet alterA resulterà foleat comiùtrllnopiA eft Atnicoru
magis,q reijhmdiam,V potetU uerius,quàm egejktis,
is cimur alibi.
19 Luxuri£ conditions) Conditione diftum hie aides
tur non À condendo, fed a condicndo: inter iuuenes Mtc
his etiam de rebus folet effe concertolio,
xo
Ab amico quippia cotendiffe.)Attede reftè dici,hoc
4 me cotendit,pro eo quod eratjhoc 4 me inftater petijt,
xi Ne<£ imtnunti,neqìfuperbd.)lmmimem
dixit,quòi
abhorreat 4 communi jùnclione uit£,quemadmodù olim
philofophiyZr hodie monachi
quidam^bhorrètesàfiin*
cìionibus uit£ communis.
xx Amabilifiimum nodum. ) Ab huiufmodi nominibut
RARO uidemus fuperlatiua. Quisenim legit mirabilifiia
musfdut quis fic aujtt loquit
xj Nc<£ diligat.) Nec£ e r nec coniunxit. li Annoimi
ob quofdam in his nimium fuperftitiofos.
X4- lntolerabilius fieri potens.) fieri diftum uidetur,
pro effe,Gr£corwm more yn\fiue y<>n<fy.
x) Quafi termini diligendi.)
Autdiligendidixit,pro
undiqi eligendi-.aut dirigendi legendum eft,
x6 Quàm mulaenim,)Quanto
fanftius hic,quÀtheo*
logi quidam,qui docent ordinem charitttis.
xy Edixero.) Videtur ufurpdffe pro dixero,
x9 Eft enim quatenus,)Gr£co tropo
eftufus,cftubi, p
alicubiêft quatenustpro aliquouffyeft quado, pro aliqn
eft,ut uir uiro pr£Jlet,aliquo modo uir uiro prafkt,
X9 Mediocre telum.) Telwm nouè dixit injkwmentim,
Krfm telo affequitmr quod ftrimws.
(
f>
f
Q&tfi
A N N O T . E R A S . ROT»
J O Quafìaquis tempefktis.)
Aequèmendofè,nifittor,
in ctlijs fcriptwm babebatur, equii temperata: legendum
drbitror, equii tentutis. Ndm modici temtimus equos
prius quàm laxemws iliisfrenos ad curfwnjfo non jmint
recenti amico per omnia fidendim. in uetuflioribus exe*
plaribushabebatur aquis,non equis, ej" hec leclio ma*
gn etiam arridet mihi, Quandoquidem curfut non minut
nauim dicitur quàm equorum ejr nauU detmffa bolide
tent&nt profùndiatem aquarwm prius, quàm pafiis uelts
fe credant arbitrio uentorum.
31 Veriditatis
moribui.')PericlitAtis,proexpertis c
experimento probatis dixit pafìiuè,.
32. In bonis rebui.)Nouè bona* re$ dixitfecundas: ma»
ldi aduerfxt.
3
3
3
>
3
3
3 } Sicut aliarum rerum focietttes. ) Licet reclament 0 »
mnes quos uiderim codices : tmen dubitmdwm non eft,
quin prò focietntes legendim fit fatietmtes.
3 4 Patres effe duxerunt.) ly>if id eft^xiflimarunt : ita
piane ufurpauit : licet cps quoque ducimwi effe patres,
quos patrtm babemus loco cùm fciamus nonefje.
3) Aliterenim amicitiefhbiles,)Aliter prò alioqui,fia
cut ante commoHrauimus.
36 Quanta maxima potefl.)Hdnc loquendi firma nuU
lui auderet fequi nifì Ciceronem autorem haberemws.
37 Ad amicos redundet infàmia.) Ab inundatione, qua
• ripa* egreffd proxima qutcfc comprehendit at$ inuoU
uit'.ufÌMtiwtìxmenefkjeciàit.
,
3
3
3
3
3
3
3
38 Et alterum acquirit.)Rurfu4 acquirit dixit prò ad*
3
iwgit vr
3
lucro apponit»
ibidem
• IN
L I B.
DE
SENECTVTE.
lbidem.Qu<ecfc ipfi non tribuunt ARNICA.') Aliter tribui*
mus amicn,quod lila adfcribimus* aut etiam cocedimust
aliter bic dixit,tribuut amica, prò eo quod e$l pr*Jhnti
dtcfc in bocfenfu PIANE rarwm efi.
3 9 Colent fe inter [e. ) Sdttt erdt colent inter fé, CT iti
jf6mj?w a Cicerone fcripttmerdt.
40 Tvm ekudre.) ldeji, leuiws redderemdeekudtur
autorità* homiMs,№ pondus detrdhitur.
41 Codptntio.)M FIRME deprdMtwn efi IN OMNIBUS
libm,càm fcribendm
fit,cooptìiio.
4T Hodie me ante omnes, ) Duo [endrij trimetri futlt
ex/àbuld,cui titulus Epicurea*.
I N L I B. D E
SENECTVTE
ANNOTATIONES.
x r p E r f i m uerfwi it& mutila eft,ut ne cojlet quidenx
JL ed pars,nifì in,deprimeri$,elidM ultima cofonan
tem.lntegererit,fi pofi hoc uerbu dddM,pòfl, aut wox,
aut dein,tum in fine ddijcias mi. Vtrdncfc uocem dddidit
Theodow b&c Gr£cè uertens wir % i/toLfìue uetufiU
alìquodexemplarfequutut fiue
ut expkret metrwm.
x in nudtvs codicibus deprauatè fcriptim «vtf,pnerm|,
prò precij.lneodécarmine uidetur elidendm,s, in dea.
primens.EJi autem uerfus imperftélut,
3
lUeuirbaudmagnainre.
Quidam deprauarant bdud mdgnd cu re, non agnofcen
tes Romani fermonis elegdntidm, qua ufm efi Hordtim
in episìolis:
9
3
Me libertino ndtum patre,<& in tenui re
Mdiores penna! nido extendiffe LOQUACI*
Torta
ANNOT.
ERAS.
ROT.
fortuna tenuititem,ej reißmiliam anguüiam fignifi*
cans,rurfas in Satyrn:
-Validas male filius in re
Vraclard fublatus.
Biuitem indicant.) kd earn modu Ennius,opinor,defcri
bitur,ßrtund quide tenui uir,fed egregia fidei.Nam ui
detur e r hoc effe fidgmentwm Enniani carminis,ut ß *
nw Hero ici carmina fit, 1 He uir baud magna in rcinitiu
alterius,$edplenus fid'ei.No refiUamhlc uel petri Mar
fi,uel aliorm commenti, quum ipfe Theodoras uided*
tur non animaduertiße M. Tulli;finfim,ut qui uerterit
m i^hm^ *$> « *rcwv iivfoKQ, quafi llaminius de re leui
ßt difcruàatus. Alioqui dddidijfet articulm
Gnecwm,
« ìfi ou sravu tufai} itçkrnkk. fed quid hoc ad rem,dut qui
coharet,fedplenus fideii Certe S •nçxué.firacti ad fa*
cultotes refirri non potefi.
t
A Quibus meipfvm.) Nouum fermonis genus, neque
enim hocfentit fe fujpicari,iuuenes ijfdem rebus commet
ueri,quibus fufpicatur feipfum commoueri. Q«w enim
fufiicaturde feipfot
3 Etß te quidem. ) Quod hlc abfolutè fubijcit, etfi,
id ufiatius efi,in quanquàm,neqi amen uerebinuxr imi»
Uri Ciceronem.
6 Adepam. ) dixit paßiue,quod tóme inuetu rarius e&
7 Tdnquam deum fiquimur.) AÜußtad
prouerbivm,
«r» Stunde Sio.wXip dicuntur,qui natura repugnant,
8 Quafi uiihm e r caducum.) Sic habetur in plerifq;
codicibus,legendum dutem uietum,ato^ caducum. Nam
fiaccidum,ej uigore careni uietum dicitur.
Speri
IN
LIB.
DE
SENECTVTE,
9 Sperdmut quidé [enes fieri.)Nouu eft, fterdmus fieri,
i o Propter opes,®- сорт. ) No«aw es\ copias ufìtrpa
ri,non pro exercitUy fed pro diuitijs.
i r conjhthunchemdeprauatèlegiinomnibus
uuU
gatti exlplaribus,excepta próxima editione,qudm muU
tò cañigatiorem debemos eruditísimo uiro Baptiña
Egnatio.At ut iüejegit,itu uertit Tbeodorus
GdZdym,
FÍP á tj-d c4f IF I®' i?p/, «Л|©* Spi КТСГХМОР Í ovTt á TB АДШ
m©-mofi«sói
MRÍ up \YUV.Ac rene quidem Tbeodorus,
fed dliqudntò comodius extulit Plutarchusjn
dpophthe*
gmat'IS, аМ^ат' ¿QI IYÚCÍFLFI®' ¿>¡I tj-wa/ttu/ «Л£©-> oürs
*ъ Qgi Tarenttm
recepit.)Recipit,quipromittit.Rea
cipit fe,qui redit unde uenerat.Recipit,cui redditur alU
quid.Recipit urbem,qui recuperai.
4
Ad Capuam.) nomini urbis addidit pr<epofitionem.
1 4 Qua'pro reipublict falute fierent.) EU ab Heclo*
щ apophthegmate proficìum.
Ers oiWs ауда K(IÚN3¡ 7rtff MIRAS.
i í Contra rempublicam firrentur. ) Ferri dicutur pie
bifeitd, aclegei.Caterùmquod fíquitur contra dufticid
firri,legendwm arbitror fieri,non fini.
16 Ad Appi] Cldudij. ) Vi ufttAtu, eft,accedit ad
ЬосЫ
inftequens eft,dccidit adboc.Vndemendtm
drbitror,ut
in alijs reñios legi,accedebat,Gaza uertit <n$w¡i¡>.
17 Шпс iüe egit.) Nouwm eft,egit orationem, pro bi»
buit ordtionem.
•
18 Жох feptem, e* decern dnnos.) Opinor
kgendm,
decern атк.Це% enim dicimus tridutm PON twm abi*
twmpro
A N N 0 T. E R A S . R O T .
t№ profèftm fvm, fed triduo,
19 Sinules'q; funt, utfìqui ere, ) Nowè dicìwm e r hoc
Ciceroni:moUius erat,perinde ficiunt ac fi ercHoc ans
notandim puaui, ob quorundam in dicendo morofìtàté:
cumuideamusnec Ciceronem ufque adeo fùiffe fuperfU
tiofumiac paulò inftrius.
xo Cedo qui uefìram rep. ) Apparet carmen effe iambi
cwm,tetrametru.EtcoJht additi diolione,tâtâ,quie in no
ftrts uulgatis exéplaribus haâenus no habebatur,ut lega
tur ad hunc modu, Cedo qui uefìram remp. untm amia
fìflis tmcito.Sed aliter uerfws non perinde confht fuis
pedibus:nifìlegamus , porrò ueniebantrhetores noui
ftulti,adolefcetuU.Et uerifimile eiì fcribam pro rbetores
pofuiffe oratorcs,ceu uocem idem poUenté.Cteteru quòd
in uulgatis codicibus habetur fcrìptu,ut e& in Ennij poë
t£ libro,in ali\s,ut efiin Ennij pofìeriore libro, baud da
biè tnendofwm eft: legédwm autem, ut efl in N<euij ludo:
Siuein Nœuij pocUludo , Mam e r Theodorus uertit
ip maiHx.Pr£terea quod in noHris hdbetur,$ic enim per
conttntur, quemadmodu legiffe uidetur Theodorus:alij
legunt, Sic enim percotmti,ut efl in N<fw\ ludo, refpon
dentur e r alia,w hoc in primis,
xr Camtetuteprocefiijfet.)Quiproueâ<efit<etttis,eum
dicit in œttte procefìiffe.
XX ìXeperdam memoriamo Vulgo puubatur officere
memorile, fìquis legeret infcriptiones fepulchrortm.
x ì Omnia qu£ curant. ) Aliter curo quibus profticio,
aliter ea,qu<e nubi cura funt.
1 4 Adfwmmàfeneiluté.) Dixit,fìcutad extremu„p po
ftrerno
y
IN LIB. DE
SENECTVTE.
fkemo loco.Et nouè dixit fàcere lUgozdids,$ fcribere*
%¿ Quint ittud idem.) Torttffe uidebor nodwm, quod*
diunt,in fcirpo querere. At nubi uidetur locus no cdrere
mendo:fìquide hic fermo,Melius Cecilius de feneft.wc
uidetur effe non Cdtonis probdntis quidem fuperiorem
C<ecilijfententkm,fed banc no perinde probdntis,qudnt
his ucrfibm complexas fit:
Aedepolfeneftus, fi nil qukqudm dliud uitij
Apportet fecim cum dduenerit,unwm id efl fdtis,
Quod diu uiuendo multt,que non uolt,uidet.
Sunt fendrij tres cornicilo' fermo no fdpit ordtioné rhe*
toricdm,ut nihil quicqudm,ejr dpportet fecum, v qu<s
non uolt.Uecnimirum comicorwm ueterwm funt. Qudn
qudm uerò proximu efl Lelij perfondm db hoc loco fub*
tnouenddm effe, ut dccipidmus Cdtonem ipfim diluere,
quod fìbi è Comico obiecerdt.Hic mecwmjfàcit Theodor
ri Gdz<e interpretttio. Nee dpud hue ddditur idem,qu<e
uox nubi uidetur ddieSfa dbs quopidm uollte explicare,
quid demonürdret pronomen iUud,qui fubiecerit,id e/i,
<tc rurfum ex,id efl,dbbreuidto fiftim idem.
3.6 Viud uero idem.) Rurfus hic fermo uidetur effe Cd*
tonisfibi locüdlterumobijcientisexeodé
poétn,citxntis
dios duos è Cecilio fendrios. Turn etidm in feneétA hoc
deputo miferrimüfSentire ed etite effe odiofum fe alteri.
QVftd fi uerfus duriufculifunt, nemo miretur, cu dlicubi
Cicero fcriptoré hunc fèrrewn uocet.CitMtur dutl dpud
Noniwm Mdrceüim ex Epbeflione in diftione Senium:
ubi non ddditur etidm, o* deputo legitur,non reputo.
¿ 7 fdcitfìbi Mdientil)Uouè dixit,ne$ non elegdnter
«me/i
ANNOT.
E R AS.
ROT.
Urnen pro eo quoi erdtjreddit dttentum auditorem.
* 8 Uecerdteiuerecundwm.)
Opinorprouerecundum
legendu uerediijiiß fòrte ide eß,uerecundu,cr uere ndü.
X9 cimtur alibi.
3 0 At multi iti funt ) Hoc loco quidam ddmifcuerdnt
rurfus perfondm Lelij, cum ßt fermo Cdtonis fubijpß
bec ob'ijcientis ac ßbi mox refpondentvs.
31 Bißtunqudm lumini.) Tdnqudm ddbibuit ddßgni
ficdnddm ßmilitudinem.
32- QudntApercipi poteß mdxintd.) Hdncfermontiß*
gurdm e r dntè not&uimws.
3 j I « Gdttid exhortütm eß dfcorto,)Si locui mendo ua
cdt exhortatw eß dixit pdßiue.
3 4 Ddmndti rei cdpitdis.)Ddmndti capitis ußtttius eß.
"Damnati rei cdpitdis hòcuenuRiui quò rdrius.
3f Crebro fiinali. ) Eunale dixit tadam, dut fixem ex
untivs ßinibus contextxm.
36 Tumcompotutionem.)Greci
Latine no loquuntur,
fed Cicero interpreUtur, quod Greci dicunt nsarianft
3
3
3
3
3
37 Mdgiüerid deletfünt.)Mdgiüerid uidetur dicere re
gna conuiuidlid.
38 Emeriti«ßipendijs.) Emeritos milites ußwte dici*
muA.Emeritt. ßipendid rdrim eß.
39 Sccwncfc ut dicitur uiuere.) Apparet idem effe cum
iÜOjTecum habitìt.
4 0 Edbuldmelicuiffet.) Videntmlocus mendo uacet
CT num legendwm edidiffet.
4 1 Verßculo quoddm.)Verfui ddbuc extot.
t
3
Tifa
IM
PARADOXA
T^'OUFW JL'hl otM* ¿ÍFÍWM^®'i
CIC.
ID ejl,
Afiidué difeens plurimafio fenex.
4*. Exiflit anquam ad artículos.)Eleganter dixit gem
mam exijlere,qu¿E emergit.Et ad artículos dixit,pro IUA
xa artículos.
4 J Non iüius quidem iujl£.)vide lib.z.offic. num.i i.
4 4 Quodcuiq; temporil.) Qu,od témpora, pro quod
tempus,fiue quantum temporis.
4 í Coagmenuuit.) pro coniunxit:pue conglutinauit.
4 6 üeq;fimerajktu faxit.)Nouwmefi, faceré fitnus,
pro agereexequias,
4 7 Qupdadeantpropiusadfum.)
Noutm ejl,adfwm
ddeam,eoífcuifumejlannoare
4 8 Viamejfe terminaturus.) V i naufragiwm fadt,cui
nauUfrangitur.iaterminatuiam
autgloriam > cuijinU
tur gloria aut um.
4 9 Á calce ad carceres.)mire coniunxit diuerfas mea*
pboras. Siquidem a calce,fwmptu ejl 4 corpore humano:
ad carceres,fumptum efl a jpatio ludorum equeñriwm.
IN PARADOXA
CICERONIS.
1 r l Ed dicendo confequi amen.) Qonduplicauit con
¡Jiun(lionem,fedamen;Jicutjit
in atamen.
x Qyx>nonfdné probantur in uulgus.)Noué dittwm.
in uulgus,pro uulgo,
3 Quafipunttis quodpropofuit efficit.)Rurfivm EFFIS
cit,poptum ejl pro colligit.
4 Ludens conieci.) Coieci pro coüegipofitum,FEDTUS
multuarié.
} In tuo nomineapp¿ruit,)Noué diñim uidetur in tuo
t
c
nonü
A N N O T.
E RAS.
ROT.
nomine. Et apparuit dixit,pro in apertim prodtjt,\FÓCIA
fubindicans,hoc opus non effe huiufmodi,ut debeat in lu
cem,<& in publicwn exire.
6
Qua dicuntur in fcholis SIMTK,) oisai pojìtìones
funger argumenta diftutantium.ln nonnulla codicibus
filsò feriptm erdt y.TniiKx,çr ddiec~lmn,poffcf,iud,quà'*
quante? in cateris, pofttiua,non a TuUio additwm,fèd
lettore reor adiettum fùijfe.
7 Non modo non repugnanti) No» modo pofuit,in
posteriore fermants parte,pr<eter mcrem uulgatwm.
S Suis quifque fùngitur moribus.) \n alijs fcriptvm
comperi, fingitur, e r reâius fané. Neq; enim dubiwm
quin retulerit prouerbiale diclum cuius meminit Come*
lius Nepos in uitn Vomponij:Suam cuiq; mores fingunt
firtunam.Vroinde er bic legendum arbitror ,fuis cuicfr
moribus fingitur.aut certe, ut nimiwm damtanus,Sms
cuiufty moribus jingitur.
9 MateUionem.)Abitror dicifìgntm prœfenttns fer*
uwm porrigentem matulam,
10 in libertaté uindicari uultf)Minimè.Hic in nonuUti
codìcibus addutur ea,qu<epaulò inferii^ adijciutur,qui*
lus e r pofiwmus e r debemus. Rurfus quee fequutur,quU
bus e r pajfwmus e r debemus, uidentur à cotextu reuuU
fa.Sic enim apparet legendu,Quid enim adiungìtur nifi
Uobisuniuerjì$,quibus e r pojfumus e r debemusiDomi*
KttMt muttre,non liber ejJcuult.Nos uerò jìquidem,ere,
it Etfruéìtiofas. ) Rurfumfrucluofas dixit,pro frugijè*
ras. Hoc admonendum puauìquòd quidam abhorrent
é> hac uoce,t$nquam parm Ciceroniana,
}
t
I N
S 0 M N I V M SCI*
P I O N I S.
LK autem ofio curfus, in quibus eadem uis eft duo*
rum,Mercurij e r Venens,modorwm,feptem efficiut
diRinilos interudüis fonos,qui numerus rerum omnium
fere modus eft. Hie locus nonnihil torquet erudites.
Nam e r in noRris exempkribus habetur uariusjn no*
nuüisfichabetur : Odo curfus quibus eddemutseftmo*
dorum,feptem ejferc. N P C uüdmentiofit Mercurij
acVeneris.AtTheodoriuerfio
diferepat ab utraq^les
elione. Sic enim reddidit. Ixjv« u(ù> oi W T Ü *$iiuis
up S\t\$ oùumh iffwisi Xwtuis, OTTO Siuftffiwvi TDTS
fictsifixffip
'iXMs
moTthiiip
> Ssis JiHm «fiöôs, <rvp*
Atrti®' càliVfìs -rtp 'tnoptsip. id eft : iüi dutem otto
curfus, quorum gemina ijfdem ups ineft,feptem inter*
uaUis diftinÜos efficiunt fonos, qui fané numerasela*
riè rerum omnium nodus eft. videtur enim prontodoi
legiffe nodut,quiucrterit svvArn©'. Qui addiderunt,
Mercurij e r Veneris, uidentur terra' quoque dediffe
futm fonum. Qudnquam totum hoc de concentu or*
bium commentum ,diclu iucundius eft, quam uerofis
mlius-Tie terra certe non fenfit Cicero,qudm unm
fkcit immobilem, docens reliqucrim orbium fonos ex
agititionemotucfccieri.ìloc
iftiparum dnimdduerten*
tes,ne fintfoni nouem,edndem uocem tribuerunt Vene*
ri e r Merdurìo,quod in organis tmficis aliquoties fit,
ut àu£ chords reddant eundem fonum. lam quodeice*
t o loquitur de feptemrio,quumorbes fint oclo,bißridm
potè ft explicari,?rimùm ut fumma dcutn,eîma grduis
I
c
*
acci
accipiuntur pro eddem, propter fummdm confonatiam,
uelulifìt in Mdgdde.Déinde ut in Ciceroni* fermone fe
ptem reférdvtw non dd fonos, fed dd interudUis,efficiut
fonos disìiniìos feptem interuoRti.Siquidé in <H« snwjjp
e#0 quidem «ow funt fed interudUd non nifi feptem.
forra quod M.,TuHiut diteadem effe uim modorim in
iilti oclo,non fentit omnes idi fondre,fed dd hdrmoniam
abfohendam pdriter dgere. in quo diffèrut omnes k ter
rd,cui talk uti non ddefl.Quiddutemfequuh(S
Theodo
rus,uerterit J.T"[H, non fitti queo diuindre,nifì forte fen*
fit de duplici motu ff>h£rdr№,no defonis, Qudnqudm
in his quid dttinet torqueri,quwm ipfe fermo Qr<ecus «3
fdtiscokdredt.Et fieri potejl, ut Theodorus dliud feri*
pferit,quÀm legimus.SitoUdntur ed uerbd,qu£ fatti dp*
pdret db erudito quopiam additi,, demonftrduimus ni*
hileffefcrupuli,
t
J O A N N E S
M A T T H A E V S
P U R J S S E M I V S ,
Aethionis tabula. ) Mirtm quàmUc udrient exem*
p\drid,dm in alijs duttionk,in alijs ailorti, in alijs d*
(liontijn dlijs Adonti legiturtqudru/m ledionumnul*
U fatti arridet-Video fuiffe qui legerent Ecb\onti,cui
ego Ubentìfiintè fubfcripferim quum inuenidfn dpud Vii*
niwmEchioneminfignempicloremfuiffeiZT
certmeft
Cicerone h<ec de eiufmodi ttbuliS loqui, in quibw quip*
?
pidmerdtdepiftm*
Arp
ARGVMENTVM
lippi mekncbtbonisin
PHfc
officia Ciceroni*.
a v I D CO N F E R A T L E C T I O
librormdeoffiàji
M.Tullij Ciceroni*.
® VEMÀDM ODVM ««
tint in esercendo fierilifolo auk
fmptus ficere,aut fwmere tabo*
rem : M leäuris fcriptorem alia
quern in primis uidédum eß,quii
doteat, er quant inde aeeeßios
nem ad ftudid noüra ßcere poßU
tnus.Vorrò uìx paueiinrelegendis feriptoribus feewnt
ipß deliberati ecquodoper<epretiumßaurißnt:&
ho*
na pars difcentiwm in uniuerfum nefeit ad quem fcopwnt
fiudia omnia dirigendoßnt. Vroinde initio buius libelli
er argumentum operis indicandu eft,& quid conßrat
ftudijsnoHns.Bademueß
folida eruditio,de rebus,mo
ribuscai retìè iudicare poffe i déinde qu<e animo compre*
bederis,perß>icue,zr commodè explicare,atque eloqui,
Kerum cognitio,ad iudicandtm,er ad paranda prüden,
tiam eft neeeßaria. Magna in^rimis optimorum uerbo*
rum copia requiritur ad dicendum. Voco autem rertM
fcientiaphyßologiam,mathematA pr*'eept&
deciuilibui
moribus. Ham de religione hie nihil dicimus.Eßcfc ad co
munem uittm in primis utile ea tenere,qu£ de moribust
defy ciuili uit£ confuetudine traät&_ßintäeUuam dicas,
non bominem,quifquis no eß excultus hoc doctrine ge*
nere,?? ad hmanitatem,w
ciuilia officio, aßueßdus»
i
c
ì
mm
PHILIPPI
MELANCH.
Hdmmtuth incunabuld dto¿ rudimenti funt he litera^
quibus ad honeßttem teneri animi alutur er inciiàtur.
Porrò non alius ехШ libeüus de moribus dbfolutior offis
cijs Ciceronis.Diligentißime enim precepit de omnibus
uit£ pdrtibm,quid decedi quamlibet Ше. Accedithuc
etiam,quòdiufio ordine formas uirtutim propofuit, ut
exturent ob oculos leäoribus,tAnquam regule omnium
conßliorwm erßäoru.lEecit enim quatuor uirtutk me*
bra,Prudentiam,lußitid,¥ortitudinem,Modeßidm:qua
fonqudm locos commmes proponantßbi adulefcetites,
ut eò reßrat omnia de moribus confikd %r quosjudica*
turi quid deceat,ceu Tbefeim Thefeuifilwm fequatur.
Uà ut Zeufis cum Heiend Crotoniatis pingeret,inclu*
firn habebat in animo pulchmmdm quandam muliertst
fpeciem,feu,ut Gr£ci,dicut, tJlí«p,colle£hm ex optimis
ехсрШш iudicaturos de moribus oportet animo tene*
re mquam firmas qudfddm,uirtutu defcriptiones : quas
cofuldnt,quas intuedntur, in quas defigant oculos quoa
tiesde honeftAte deliberatici eq; ego hic de religione di
co,que ex fdcrt/s librk petendd efl, Ciuilis uite confuetu*
do à Cicerone defcribitur,cu qua religio nihil pugndh
Scripßt de officijs etidm diuus Ambrofius,credo,ut pues
rk inculcdret religione, de qud uidebdt in Ciceroniana
nihil preäpi. Verum ego religione ex diuinis literk сел
feo hduriendam effe : de ciuilibus moribus malim dudire
Ciceronem, qui mdximk rebus geßis uerfatus in republi
ca principe orbk terrdrwm:ufu pleracfe coperit, pierde^
ex Gr£corufcriptk,quimdximaiciuiates
guberndrut,
uertit.Habesmq^quidhic
HbeUmdd kdicandwmcom
t
ARGVM.
IN- OFFIC.
CIC
firat. Eft enim uel prima prudentia pdrs,tenere рисе»
pltdemoribus.Eftdutem
Cicero res partim in bonefti
cruitid. Honefltfis partes inprimo Hbro tra£ht ubi
primm uirtutes definit dialeäica quadam cöfuetudine:
deinde congerit multa pr&cepti. de moribM,uelut in d*
cerum. in fecundo libro res omnes enimerat^quas nd*
turd ad utiliatem feu ufwm hominm condidit'.docetcfr
quem exquacfc re ufm percipere dcbeamm.ln tertio СО
firt cum honejhtc utümtem.
t
QVID
AD
DICE NDV M CON*
ftrdt libeilm Ciceronis de offic.
P
R<eterquam qubdßt cmtera Ciceronk omnid,mds
gnwm numerwm leftißimorwn uerborum e r fi*
'gurarum fuppediabit hie UUüwn: (Лео etiam ad dicen*
dum jtifMiiid plus quam pleraque diu feripttconfert,
quid locorum dliquot communium firmulM,€r proper
modm fvmldcbra cotinet. Vorro cum hi hciuirtutwm
uitiortm reguU fint,ad quas bomintm mores er fieb
exigimus in iudicdndo,ordtio etiam omnkrefirri ddeos
debef.inde drgumentAâmpUficdtionesc^ repettntur: ut
fiquis in ingrdtumdicdt,mula
iüinon
deperfonattns
ium,fed de ipfo etiam uitij genere erunt dicendd: eritefc
dandd operd,ut inteüigdnt auditores quantx fit in eo ui
tioturpitudo. Verum idnemo
pr<eftärepcterit,nifilos
corwm illorum firnudas bene mediaus habeat,^ exem*
plaueterum teneat,unde ucrbd,fcntentias,zr
ornameta
mtuetur.ErititiquchiclibeUusueluti
penu <cr ficut
t
t
С
4
3
irtquit
PHILIPPI
M E L A N С H.
inquit Tbucydides t^mûnde depromant orationem
fiudiofi,de qudcunq, re dicendm fiterit.Hinc drgumen*
ta binc fententias, hincfiguras, bine ара uerba excer*
pant. M. Cicero magnum inftrumentum eloquentia- id
ejfe puauit, habere locos in numerato, paratos,atque
expeditosxin quibm procudendis imltum profittò Ci*
ceronis exemplis adimabimwr. Qua- enim poteji de do*
to malojeqi a-quiate uberior,grauiorue diftutiiio ex*
cogiari, quàm Ша de re in tertió officiorm ì qua ad
УОЦиси) ^tìînnwmerabiles caufas ceu Delphico gladio uti pojbs.
^
^ Vlurimùm etiam ad dicendwm conducunt narratiuncu*
l£>qu<e funt in hoc opere e r multa-, с noria-, Q«on=
dam in Rhetorica progymnafmaa erant
iimm**
(fìc enim uocarunOln quo genere qui fi uolent exer*
cere,mdgnam hie exemplorm copiam inuenient.Et
cum nihil fit difficiliwsûXm ammode narrare non e fi
dia exerciatio fiuttuofior, qum ba-c. 0 » « « « , dewm
immoralem,elegdntid quantusleposeft
innarratione
geftorwm Arati Sìcyonij in fecundo libro i Non mino*
rem laudem meretur Gygti Lydi hijloria uerfa ex Via*
tonejn libro tertio.Similes al\£ mtdta- funt in hoc com*
menariolo, quas fibiad imiandwm proponant quicun*
que tolerabiliter dicendi jludio tenentur, Edcfc exerci*
mio non antum augebit uerborwm
fupeuettikm fed
etiam qute nubi in dicendo pene maxima uirtus vide*
tur, bene dijponendi feientiam. шт indotti non an*
turn adulterina monete uerbis оглНопет obfcurant,
fed ita, etiam jionfituduutâcMÌfcentjomniaût
intelli*
gi prorfus-mpteat. Scholia dicubi breuifiima ddferi*
3
y
3
3
3
3
A R G V H . IN OFFIC.
CIG
pfimus,qu<e indicarent lettori orationii ordinem,ey di*
jpofnionem:quam quideprehenderint,Jàcilè fententiam
[cripti ddfequentur.Uldm de cofìlio autoris pronunciare
aut iudicare nano potefl,nifì ferie orationii animaduer*
fa.vbifentcntia coUegerts,bìc immorandueritin finga
lnmembriiorationis:uidendumq;quo
genere uerboru,
quibm fcbematin ordtionis ufus jìt Cicero.Efy cu ittiut
oratione cemndu/m, ©" noftw uerbis exponedum argua
mentwm.ihifietjUt er fentétiam propius djficids,® da
rius appareant lumina Ciceroniana orationis,ubi cu tu*
mtfDcffcu-ei contuleris. lntereà ey uerba ey fententia due
torti obiterfbrmius adbarefcent animo. Sed faciamus in
exordio periculum.lnitio proponit Latine fé de Vhilofo
phia ad filium fcribere:quod totidem uerbis dici poterat:
uerwm efl addio. occupatio,cur in tati copia Gracorim
fcriptom ipfeLatine fcribat ijfdé derebus,quas Grad
copiofifiimè,Jbkndidifiimeq; traéfauerut.Etfiéfa prxcc
pwrh mmiiv,& urbii:zr,ut in diftributione, fua cuiefc
fubieOA ratio:Ejlq,- mv.oJ)K$i cwm occupatione coiunftit
propofitio'.Quanquamexmt
demoribus ftpientifiimè
[cripti imiti a Gradi,®- cu Cratippus doHrina,tu, Atbe
na ipfe exemplk te erudire queant,tinte quia meus
mos ejl Latina cu Gradi coiungere,uolebam
Latine ad te philofophica quadàfcribes
re Adeudemmodu in omnibus par
tibus orationii Ciceroniane
•.
1
t
fententi£,earumó^fìgus
raexcutienda
funt.
«
•
i
Mip
P H I L I P PI
MELAN*
CHTHONIS ANNOTATA
M.T.Ciceroni* libros de officijs»
a
IN
Vdnqttdm. pdg.4. uer. 17. Vropoßtio. LUTINE de
jphihfiphia firibo.Eßq; figurati occupatiopm*
etfi Gr<ecis abundes.
Sedetiam indicendi päg.4. uer. 16, Circunßantia.
Sipe alias Latine fcripfì de philofophk.
Quamob.pag.i.uer.x.Keieäio.
N 0 « pcenitebit.ibidcm uer. 4,id eß,non partim uide*
titurßcut Terent.in Heautont.
Sed timen noñra.ibidem uer.í.Res alij firtè tradentnon inßliciterât mea proderunt ad Latine dicendm.
Nee Uerò arroganter, ibidem uer.9. HZVM?.x cur futi
putet conducere ad locupletonddmßcundiam.
Visenim dicendi maior eß in iüis.ibidem Ker.r7.DM*
plex eß dicendi genusjragicum e r ui"icntmm in form*
fibus orationibus,cornicimi e r fi/mmißimum in philo fi*
phicis dijbututionibus.
Et id quidem nemini.ibi. uer. 19 Amplificai coUatione
Cracoruyquòdnemo elaborarli in utroq;genere dicédi
Sedcùm ftituißem. pag.6,uer.*. Secunda pars prg*
ßtionk cur de officijs firibat.
Uuüaenim uiupars.ibidem
uerfu 10. Commendai
ab utiliate.
Communis eß.ibidem ueraí.ab exemplis aliorwm.
Sed funt rycibidem uer.iy.iaxat eos quiparvm ci*
vililer praceperunt de offici¡s
Nrfrrt
f
IN
I. L I B . D E
OFFIC.
-
N 4 5 fim.bon.ibi.uer.T9.HocddEpicureos
pfiner,
quaquunt enimfimmu. bonu in uolupate pondt Epicu*
W,amen non poteji perpetuò uolupt&tem inter optimxducere. S<epe enimhonejlttem cogetndturd
prefine'.
ne<£ enim promifcuds libídines probdre poterit:it&queá
ndturd uincitur.
Qyonidm Ariftonk.pdg. 7.uer.}. Ariflo CR Vyrrbo
nuUwm deleiitm medidrtm rerum reliquerunt, ut inter
optine CR peftime udlere, inter inopidm ey diuitidt ni*
hil dicerent intereffe. I d ucrò dlienum eft a communi ui*
U,Z7 ciuiliconfuetudine.UerilluA folam fcientidm dice*
bdt effe bonim.
Vldcetigitur.ibi.uer.ii.Vrincipio
definido eñ conci*
piendd exdidlecìicorum doftrind.
In preceptk zTcibide.7.uer.ji.Sicut
medicind dupli
citer trdih.tur.ndm dut fnMK& cdufe morborum excu*
tiuntur ER remediortm dut tmtü preceptx fdnMk,dut
remedid trdduntur, quod fepe folent dnicule imperita
cdufdrü-jade Officijs bifkidm fcribitur. Uddut ndturd
bomink,ey fink honorum fitMx&i
inquiritur,dut m*
foanw-ss tantum trdduntur fine difpumione dccurdtiore
de ndturd hotnink,<zr de bonk'.ut funt precept* vhocy*
lidk,dut Tbeognidk,dut que dicutur Cdtonk. Hoc mo*
do Cicero
profiteturbicfeprecept*congefiijfe.
Quod Greci mif.pdg. s.uer. 10. KsnifSofut perfi*
{turn offkiwm eft:ER negdbat uUum jkñti effe cuiufqudtn
pie. Medium uerò officium tribuebdnt mediocribusey
eiuilibus uirk:qudre hie mfi *s¡Is?QqiÁtq$ nihil dift>ua
tat,qu£ MTIM diputando imdgindtmr, FTCUT perft*
J
}
£l№
PHIL.
MELANCH.
ANNOr.
ЛИ oratorem,dut dm fbecies in drtibus.
Triplexigitur.pdg.s.uer.*6.Generd
rerwn,dd quai
mqudm ddfcopoS diriguntur omnid confilid,ey
fkib,
funt honeAum,&Utile:qtne fibi pueripropondnt ut di*
fcrimind ej reruM EF fiflorwtl bwmdnoru, perfticiant.
Trincipio. pdg. 9.uer.iuYtilti
inprinttidifauutio,
quomodo fint inndts, femind uirtutm bmdnvs animis.
jud femind dicutur alio nomine leges ndtur£,funt'qi «zros
7i»4«* qu<eddm,boc eftopiniones^quds ex ndturd fine do
Score tenemus demoribus.Ncmim iniuridm ficere.Tue*
rifobolem,zr commiffos nosbr<efidei.No nimio labore,
aut luxu naturdm corrmpere,fed modu, in diitiSifaclis,
ui&q> omni conferudre.
Bddemq} naturd.ibide pdg.io.Uer.j. luftitU femind,
1Щ cum fmus.ibidemuer.4-Prudenti£
femind,
Huicueri.ibidem uer.is.TortitudinU femina,
Nee uero.pdg.io.uer.zi.Modefli<e
femind.
Vt aitvldto.pdg.ii.uer.io.Ex
Vbadro Vlatonvs,
Aijvoij y*f «f srof?X*p t f
' * f WTHS xwfYa tw
t
a T B I
J*uW(i
tmfTI'XW as
7W
71)
'Of
Sedomne.pdg.u.uer.n.Diuidit
boneuu,ejfingu*
lisuirtutibusproprimimnus
afiigndt. Species boneui
qudtuor funt uirtutes.luuitid fuu/m cuicfc reddit.?rude*
tid deliberdt de omnibus rebus.Eortitudo commiffos no*
bistuetur.Modeftid naturam conferudt ne
nimiusuel
Wvr,uelluxus
corrimpdt.
"Primus iue.pag.u.uer,i).Vrudetid
eft ueri cognitio.
Tempos e r diligentiam. ibidem uerfu ъ 4. Тетрил
enim eft dxtim dutor.Et fane perniciofm eft pronun*
dire
t
IN
I.
LIB. D E
OFFIC.
cxdre de ij!,in quibus non fis diu uerfittus.
Omrns dutem cogitt.p<tg.ii.uer.s.Vrudenti<e mime*
rd,de moribu* deliberdre,cr naturdm inquirere.
Sedwjliti<cpri.pdg.ii.uer[u,i9.lus}itid'
munus eft,
nec corpus dlteriui,nec resoccupdre.
At% ut pldcet Stoicis.pdg. 14.uer, 4. Comunicdtio re
turn qudmuvs priudtxrum rdtionefit.
fundmentwm dutem iuft.pdg.i4,uer,n.fides
uinctt
lum eft contrdéluum.
Sed iniuftiti<c ZTC.ibiiem uerfu to, c&tiW. VW,er
jrdusduo uitid pugndntid cum iuftitid.
NuUd fdnftn
fo,pdg,T).uer.i6.Lucdnus
HuUd fides regni focijs,Qmnvsqi poteftdf
1 mpdtiens conforti* erit,
Temeritds.ibidem uer,xo,dliter tempeftdt.
Deferto;efjh.pdg,j6.uer.ti,
Epicuri dogma eftùxS*
t>i8&i,quo uetuitdttingirejbublicdf. Id reprehenditbic
M.Cicero,Eft dutem eydpud Hordtiwm:
Nec uixit tndlè,qui uiuens moriensqi fifiUit,
Antodio quoddmbominwm.ibidem «er,»j, rlftum
•? /tiaw&ftoOTf tdXdntur*
Sedincidunt.pdg,i7.uer,i7,luftum
ex circujhntid:
id uerò etidm dd fummdm iuftiti<e legem referendum eft,
nequ'ttltddtur,
N<mtinfirioreslegesomnesfademtm
fequenda funt,fi cu fummd iUd cofentidnt. At depofita
gladium fi reddd* fkriofo,fummdm legem uioldueris?
Ex tribù* enim optAtis.pdg.iS.uer.uOptAUerdt The
feu* d Neptuno,ut MinotAurum coficeret, ut ddiret in*
ftros ut tiippolytus difcerperetur.
t
t
In
PHIL.
HELÜNCE
ANNOT.
ln rem praf.pdg. i s.uer. 7.I/1 iudicium. N<0» in ipjít
flnibusprimum
difcepabatur.
iniurio- fu<e potnitere. pdg. if.uer.s. Quem potnitet
ficliyis propé non peccduit.
Cum uero.pd.n.ucr.i.Cdufartmali<e
moderdtioné,
alk feuitim
requirunt.
Beinde ut erdt.pdg. x j . uer. 18. In beneficétid jfeíkn
. du principio ne uioktur iuftitid.lt&qí tria pro-cepa. coU
ligit.Vrimuim,ne benéficas noñrkUddnturuelipft
quU
accipiunt,uel alij.Alter locut,ut pro modo fkcu.lta.tu. nos
firarum largidmur.Tertiwm eft,utpro dignitute demus:
ne,quod in prouerbio eft,Suem Veneri.ltem beneficiwm
dando occepit,qui digno dedit.
Qupniddutemuiuitur.pd.x4.uer.i6,ninc
iÜudeft,
Mores dtnici nouerk,non oderkiquid quo-dd amicorum
ttitia ferendd funt,
. virtutibusleuioribus eritorndtus.po.xí.uer,x,
Qud
lis efldpud Terentium in Adelpbk Mitio.
De beneuolentid.ibidem uerfu 9-pro titulo. Qwo ordi
tiecottocdndafxnt beneficio.Acprimuquidébene
merk
tisgratiaejlrefirendd.EJldutem
totuslocjus degrdtU
tudine^nonnibilrbetorick dmpiificdtus argumentis,
, Quq quifq¡onimo.ibidemuerfuulti.Modusin
remes
tienda beneficijs,
Optimé autem.pdg.z6.uer.T4.Titu.Quqmodo
conji
derdnddjítuito-comunitíís.Aperitdutem
fbntes focietu*
tis humano>,z!F quomodo ndturd nosfinxerit ddcomua
tiicandd cfficid'.dddidit enim ordtiontm , ut fignijicdret
WS itd focietAtem fiftos,
ln
IN
L'LIB.
DE
O F F I C.
In qud.ibidem tier fu n.Quomodo fìnt res comma*
• tiicdnd<e,Sunt enim primum omnia communicanda,quai
citr a incornino dam nut iniuri<tmpr£Jhripoffunt,iuxt&
prouerbiwm, vnxmt TO t£î f I'AUJI wm.Sunt atttem bamd
nifiimi uerficuli Ennij : qui docent qua res fine iniurU
communicuri pofiint.
Gradus.pag.tj.uer.io.
Quo ordine gratificandum
fit.Ordine dutem, quern naturd pdrit,funt coiux liberi,
pdrentes, cognati, propinqui, ciues amici uirtute aduniti.
Quicum una
do.pag.t$.uer.6.vlatoniseft6.dekgi
• bws,o\ip en auiiMtxp tyim/iim wmk.Ad bunc modu fe*
pe alias elegantifiimè figura" ex Platone uerfe funt.
Vnus fiat explu.ibidem uerfu * 4 . <faV<mxpXi </Va,
3
3
3
Quo eji detejhbilior.pdg. i$.Uer.$.
rbetorU
cum ornamentam obiter decerfitum. Inuehitur dutem in.
eos,qui lacerarunt rempub.
Sedinbis.ibidem uer.tr.
Circunjhntia'fapetnutsint
gradui ordinemq; eorum,quibus largiendum eft.
Salmacidd fpolii. pdg.i0.uer.t7.
lAetipbora à Sol*
tltdci fònte,de quo Ouid.MeUntorph.iiij.KeUquas
hìfto
ria* require ex luftino.
Leuéim.pag.ìa.uer.ulti.SabeUicus
kgit Leuéìris Strd
fo<£.N<* Strato; urbs eft,de cuius geftis rebus Thucyd.
lib.ij.fcribit.Strdtocles uerò dux Athenienfis ad Cbero*
niam,de quo Aefchines mtù KT»<fif&n@', Caterd nomin4
funtlocorum infigniwm,non ducum.
Sed ed.pdg.ìi.uer. T.Tortitudo iusìiti£ propugnante
eft:
PHIL. H E L A N C H .
ANNOT.
eßiergo ubi À iußitk remoueris,fùror efi,non uirtus,
Sediüudodiofwm-.ibidemuerfu x j . Cognatwmfirti*
tudiniuitiumambitio.
Difficile autem zrc.Vrouerb.X<tìu<k «rf^
Omnino.pag.ii.uer.i.1.
Partitur firtitudinem in do
nteflicdm,cr politicam.DomehicA priuatum animm Ar
mot Aduerfus ßrtunamide qua dixit Horatius :
Aequdtn memento rebus in «rdui/s
SeruAre mentem,non fem
inbonis
Ab infoienti temperatimi latititi.
VoüticA tuetur fociet&tem ciuilem bominwm.
Qauenda eß, eyc.pAg.}}. uer.xi. inuiäum Animm
dduerfus glomm gerere.
Multi autem q r funt,ibidem uerfu ulti. De ijs,qui fe
ri repub.remoue runt.nf ì w hak &<S<Ss.
Sed cum pleriq;. pag.a.uer.x7.
Dijfyutotio eß qud
chendit res urbanas mäiores effe beUicis,ZT togAtorim
conßliA imperatori* kudi praponit. Locus commune:
Artes PAM,*? uirtutes togataûibus domi refpub.te*
tientwr,Acreguntur,non funt inferiores Artibus beUi,feu
caßrenßbui uirtutibus.'Nam ejr urbAnA negock prüden
tkm,mAgnitudinem animi,??prafentkm Animi no mi*
norem requirunt,quam bella.
Bellum Autem iti fufcipidtur.pdg.i$.uer.u
Notetur,
beüapacis cAufa fufcipiendA,
De euertendis.ibidem uer.ie.Defaibitur officium im
peratom inbeUo,urbeq} euertenda,diripicndaq;.
Periculofa,CR callida conßlk.ibidem uer.ij. KFITIG
ßcut apud Arißotelem
^^tY>Âuddxßcinus.
Perici*
t
t
I N
I.
L I B. D E
OPFIC.
•
Vcriculofa curdtiones.pdg.i9.uerfu 3, V i inMimo,
íiunqudm periculu/m fine periodo uincitur.
Vlm adipifcare bonubidem uerAExtú in edm fenten
tidmAuguñi diftum:Aureo bdmo pifcdri.
Vromptiores igitur.ibidemuer.io.CXMdpublicd fdlus
priudt£pr¡eponenddeft.
VtCdüicrdtidei ibidéuer .t^.De
CdHicrdtide Xeno*
phonin PdrdUpomenislib.i.KüMnijxeTiMs o ump> tí á
anáftH ÓvA i(j juff K«KiOf» maf} c&w «opfiwpVT@- ,
j-flfi p
r
r
Cleombrptm ínuididmtimens.ibidéííer.ij.
Curdixe*
ritdeQ\eombroto quodeffet
inuididmtimens,intcUigi
non potejl,nifi ex hiñorid qu£ erut in lib. 6. Ev&* <Pn
KAto^CfÓTíJ 0/ v$p f'í>$t íifoflóvrts 'bítycp, o KVo'.u6fOTtjtí O^í"'*'* 0n&ú*s «flf ¿1» ^«XHS 3 KIVS UTF¿t/V«S ¡mú vííi
©s,JW i& vsftop spxrSVap, etTtWfOU&HS l/uJSoAís > a>H<JíA«a
iííi v¿¿á\V)v&s ffif TB> Ki&ufiSvos. t?7R^ Opfiíí UKU7if w^fi, 'i
vmrpíSbs tntfvuis «KTTOFI SDTO¿S«VC$«S. oí JJS¡Ú <f>'X9T
*y*«vtTíSfjínjSaítóiVjStro?>íy¡.ij.idejl,ibi
Ckom*.
brotwm dmici dccedentes dicebdnt, Si dimifertf Cleom*
brote Tbebdnosfine pugnd,periculwn e/i, ne ¿t cíw'tuí
extremd pdtidris. Obijcient enimquod ñeque hoftiwm
dgrum udflmris, cúm in Cynos cepbdUs uentum efi,
ñeque poned ddtipugndndi copia, cum boñe conflU
xerk, cúm AgefíLus'iniquiore loco per Citharonem
toties <dortuíjitboñes.Pra'nde
jiqudm tui rdtionm
d
bdbes,
PHIL. MELA N C
ANNOT.
bdbes,dut pdtridm retime cupkjimicdndtm
eft.Atque
bacdnticidicebdnt.Aemuliuero, Nunc, dicebdnt, pdlhrt
erit,dn uerumfit,eum cum Tbebdnk colkdcre,ficut di*
citur.
Omnino.pdg.4o.uer.i.vtilifiimwm
praceptum, ne
town rempu.compleclatur ij,qui prafuturifunt rebuffu.
Ndmjcrno&ris temporibus dim foliplebi confulunt co
ciondtores,euertunt refpublicds.
lAiferrimd eft omnino dmbitio. ibidem uer.zs.yt cum
iuftitid,it& cum uerd fortitudine,dmbitio pugndt.
P.Africdnum,zr
Qu.M.ct.ibidem.pdg.4-i.ucr.4.vide
Vdkrium Mdximum de moderdtione dnimi.
QU£ pldcet Peripdtet.ibidem uerfu
Citui Arts
ftotelkfententidmdemediocrita.te.fZdm
Ari&oteles o*
mnes uirtutes tfct definijtsffemediocritztem inter exire*
mduitiofdtut inter timiditatem,zr auddciam fbrtitu*
do eft.
In rebus profperk.pdg. 4*.uer. j .
Verg.
Nefcid mens bominum fati,fortkq; futura,
Et ferudre modvm rebus fubldti. fecundk.
JtmSdtutftius'.Secundametidmfdpientumdnimos
fk<
tigdnt.
Qudnto fuperiores. ibidem uer.r}.>v<J№ Bk uincit,
qui fefe uincit in uiclorid.
Vt equos crc.ibidem.'Pdrdbole infignk.
Temperdntidcr mode&i.pdg.+j.uerfu i8. Sunt oh*
fcuri loci duo bicVrior, quid inter boneftum, ©" deco*
rwminterfit.ldfvmffepoteftex
hdc fimilitudine inteU
Ugi.Bonus bdbitus corporis,feuudletudo bonum cob**
rm
}
IN
I» L I B .
DB
OFFIC.
rentgignittmalus habitat, malumcdlorem.ltd honejhs
parìt decorum.Efi'$ decorum,uirtutk color quidam, feu
fpecies.Voüerior locus, generale decorum nihil contri
naturam fiicere. Nttm ficere cedem, prudori ex alieno,
ut funt contra naturam,itxdeßrmia, er monßrofdfunt.
Contrà,digniùis quidam efi,ejr pulchritudo in iusjitid,
inprudentia,crßrtitudine:quia
nihilficiunt
beccano,
tra naturam.Speciale decorum eß non modo nihil con*
tra naturam fi. cere,fed iüa ipfa,quefirt natura, dele*
äu quodam, er ordine ficere : ut cacare nihil habet ui*
t'ij, atßmore Diogeni! caces in publico, uitiofum erit.
Hoc fecundum decori genus requiritur in hac quam uir
tute,quam Modeüiam uocauimus : ut non pugnat con*
tra naturamueüiriperegrino
more, at indecorum eß,
WcVorrò quod dicit philofophos aliter de decoro lo*
qui,atque poctusjd ita. accipiastphilofophi negant deco*
rum effe fiquid à natura diffentidt, ut in crudeliate neq;
dignit&s,neq} decorum eftMpoéte fuum quoddam de*
eorwmßngulisperfonis tribuunt,ficut piäores monüris
etiam decorum quoddam tribuunt,tametßß naturam Jj>e
ftes,in monßro nihil eß decori.
Officium autem.pag.4-6.uer.i7~ Senfus communis iu*
dicdtquiddeceatin ijsaiìionibus,qu£non funt contra,
ndturdm. Eß autem modeftie maxima im infrenandis,
libidinibus.
Duplexeßenimuis.pdg.47Mer.t.Duehominis
pdr*
tesjfw dppetitio,ey W©- indicium de rebus.
Apopbthegma.pdgAS, uer, 14. breue diäum,Ldtini
fcittm dixere.
d
*
Sic
PHIL. MELANCH. ANNOT.
Siccr in dnimk exiflunt.pdgjo.uer.i.ln
decoro di*
Indicando primúm natura bomink,déinde fuum cuiufq;
ingeniumjfettandumejlAttajbic
uarietAtem ingenio*
rumtrattatjuxt&iüud:
TunibilinuM dices,fades'ue Minerud,
* InC.teliomulftbilaritts.
ibidem uer.f.yide dpud
SiliuMlttlictmlib.if ld lijdefcriptionem.
'
•
-Cum dulcid folueret ora,'
Aequdbdt Vylite Nele'ia uerba feneft<£.
"' EtVericlem,pdg.jo.uer.io.De
Pericle dpudlbu*
,
f
Cyd.Ub. i.ExJvoj l& Jlwtói up W rt a|i»^f<(2£,H9«TO?vá/i?,
5
Gífíosj xsu pvx XyUtb pZHiop 5x owñ,» ow?» H J ^ ,
¿ *
$iu ¿Jupias »| o¡ TtftámnQp
rlw Jlhwip, vfh *^»»0f
At/«fi,óty*' t^p^wr* aliaba xsi jiyíj óf ?-»{<?' <$Ta7r3'fííimri yoúv alSoi7Ó i oíurotís Tt'ifk jroufífi v^fa (fyxroúÜ/rasí
1 1
>7«tTia, ífj-íJ p íjro w Tlfiiw «frenas ^ X » '
í<í f/íf"
Vpflebdt iüe cum dignitnte,tum confilio, minime om*
nium pecunid expugnabilk.Vlebem in officio liberali*
terretinebdt:neque ueróexeius uoluntutependebdt, fed
earn fibipdrerecogebdt.^dm cum bonk drtibus poten*
tidmddcptuseffet,nibil
erdt cur'ddfent&retur nudtitu*
dinLEamifc fiepe offindebdt, etidm cum pro dutorittte
refragaretur.Proinde fiquando temeré dudere earn ani*
mdduertit,metu incuffo dicendo reprefiit. Contrd fiultb
formiddntibuidnimwm reñituit.videbdturty in ffecient
fimmarerimpenespopukmeffeêrúm
re ipfx penes
unm
1
IN
I. L I B . D E
OFFIC.
UnumVericlemerdt. DeThetnijlocle.ibidemuerfu.14.ex
Thucydide lib.i¿
UdmindeCicero tyh<ec eralkejl
mutudtus,Et quid
perfondrimdefcripHones dpud biñoricos in prirms obe
ferudHd<efuhi cr uet ad nto resêt dd elóquehtidnt muía
tu c'ondudUnt,excerpfimusM(i ?y o OiiustvjÚs í i W r a r a
t
}
tffffuVttóS T¡^0w<4AB(&S>X9«<ft«9$íVTÜS
4
KM ¿iSÍMOj»
«rtf» «li®- QcQIflác'cu . OlVqr yi' \<wí<ta ÜSK OUTt 1¡fO(U$6ff
7
SHS C«Aísxf«7IS©- ?v¿/xo¡>, w« T«fi {iM¡na¡i \xmM $o¡t
WJ^VHS/ÍÍV» ays®- ««Seis, js&SpSfr ¿uro ^?f«s ÍX<">
v¡sk Í|H)-B(§<3«» ojcsi,
JAth% $
ÍJ>«X«TR¿
«fliovra IJ-íviZ».
wf» 5 a?r«f©- ÍH , xpívaí i'wviSs oíx
, YFÁÜ.S©- </¡¿ o5ws c*S^t(FIÁ|e(< ra
,
idejli
Erdt Themijiocles jirmifíimo ndtur<e robore pr&ÍU
tus,propter quod apud omnes eximid ddmirdtione merh
tófcit.Suopteenimingenio,quod
doctrinó ñeque EXER=
cuerdt,neque duxerdt,pr<efentium,er improuifdrum rea
rwm breuifíimd deliberdtione egregim erdt ¿Biiüdtor.
futura duteni némo unqudm uel lohg№,uel certius pro»
fpexii.Qu<eienébdijnq; nidnibushdbebdi explicare po
ti* erdt.lncerk
uerb ápbfcurd donecdeprebendifd no
dcquiefcebdt.In rerwm delettu,quo ftfto,quoue pr<eteri
to opm effet nulfa indicijS erdt ocuídiifiimus.De qudcun
que re incidijfet,dicebdt ndtuu bonitmte,hegÍígentifime
meditxtut.Neq; quifqudm hunc extempordi in rebus ne*. iejfdrijs ufu unquam uicit.
3
3
3
3
P H I L . M E L A N C. A N N O T .
"Etvherawmlafonem. ibidem uer.ij.ufon T?heraM
non eji Argonaua iUe,de quo eft inßbulvs, ut quidamfti
jpicati funt,fed fitit Theßalorumprincepsproxime
an*
te Vhilippwn Macedonem: diäus Vheraut ab oppido
Theffalorum ?tf«$, ubi imperauit. Exfctf autem eius
elegans TttMtmtfiQl«
apud Xenophontem üb.6. Ad
quam hicaUußt Cicero,fcribens fidffe uafium ingenium
uiri • ifhtfi©' /Äl OvTU Sf«THJ-OS \si[>> u$ im Tt ÄO»ö«a
<««f7w»af/. i'wvSs j-«f tsr * J Ä vux>äj
ûtf«
X3&
«fcja, OTITM i) X9« e&<wra'w<3) jîü« * C7ttp» ÄPI'XH') wo*
Spi Sfpatto®' >w <ß«7if«^HTW «
wa w ;uw' ouuw ^£
T&vTtt uhnp,
ETH'SBTM <A
stfä\u<n(i ei sft&SktuL
ysa (iiiußliigat
f
ontp
'asasnisamt
iyaAafti
IwrAH©« TOS j-№iu«s cwrCfi, 2i rfc
sravns 01 jitfi' wm,
011
Ix
TÖJ» TTWÜ^*
«f» IJ-Ö oiJfc T2(J ?r<J|>i 7Ä <r"5i«« »JbvDff, Ss r t ovJUU
tüvth
Gtttft« <t deo d«x eftjut cü ßttere hohem, aut anteuore
tere,aut ui adoriri inßituit, haud ßrefrußretur. No#«
ac die iuxta paratw.ne tum quidem cum conuiuium agi
tnt,otiofui. Nec antea acquiefcit, quam eo,quo tendit,
peruenerit,quamq; efßcerit qua ex ufu funt. Ad eundem
modtmermüitesadfueftcit'.quibus
e r prolixe induU
get ubißänus aliquod egregiwmßceruntxeßq^ perfud*
fum omnibut,qui apud eum ßipendia
mercntûolupatm
atq; otium labore parari. lpfe uero omniwm quos noui
parcißime uoluptttibui ßuitur.quare nec ha morantur
quo mi
}
}
t
IN
I. L I B .
DE
OFFIG
•
quo nùnus rette res gerdt.
Lacedamonium Lyfandru/m. ibidem uerfu ¿ 4 . Vide
Vlutxrcbi Lyfandrum.
Xenocratemquidem feuerifi. pag. }r.ucr.4. Tdnttvs
fìtti feueritmte,ut Plato fiepe diceret ei,aawA x*u<n.
Epigonos.pdg.-j%.uer.IO!in\y)IH, nomen fibule: di*
cuntur autem Epigoni d Greóspofleri eorwm, qui Po*
lynice duce ad ihebas occubuerant. Hi duce Alcmeone
poRearenoudruntbellwmxuius
belli mentinere Diodo*
rus Siculut in quinto,?? Pdufdnidi in Bceotijs. Mendlip
pddutem uterim firens,in carcerem conietld cfl.Diodo.
tib.f. ^
Quhn ut uitia fùgidmuA.pdg. nater. r.
Hordtiusi
Efi uirtus uitium fugere,zr fapientid prima.
Ac dudbws.ibidcm uer. 4. Qudtuor grddus ficit, nata*
Ydm,fuam cuiufq; indolem,uita: gcnus,in quod cdfu inci*
dimus,ftudiwm,dd quod uoluntmte nos contulimws.
ldéfecitTimotheut.ibidemuerfu
19.IS \focrdteprx*>
ceptore ufuseflttmfimiliariter,
ut etidm in cdflris etvm
bdbuerit,
Et in quo genere uitd>. ibidem uerfu ulti. Precipit de
quarto grddut ^
HerculemProdicium.pdg.-i4-.uer. t.Prodicut rbetot
finxit Herculi uoluputem, de uirtutem adpdrùijfe. Siliut
in Scipione lib. Ti.imitatus efl.
Senfìmdifiuere.pdg.ji.uer.14.Sk
prtcepit et in Uh
de dmicitid.
' Efligitur.pdg.)6.uer.).Adolefecntisofficia.
Hoc ne*
ro prxceptwm in primis efl neceffdrìum,ut ddolefcens e r
d 4
infili
P H I L . M E L A N C H. A N N O T .
ïrtjïttc.tjj,er ininfìituendauitt proponatpbi
aliqucnt,
quart (ffingdtiquanqiexprimât
fummo
jiudio.ldeo
Vergïlw de Pollante ait:
-Sub té tolerare mogijlro
MiUiiam,er graue morti* opu*,tua cernerefifid
Affucfcat,primiï ey te miretur ab annis.
EademapudHomerum de Achille.
Senibm.ibidem uer.rt.Apud Homerum Neflor,
Sermo in circulis.pag.6o.uerfui.Conùtis
laudati in
Znnij carminé
apudGelliumlib.ti.cdp.*.
Obiurgationes erc.pag.6i.uer.i}.Plautut
inTrinu*
mo:N£ dtnkum caligare ab meriam noxiam immane
ejl ficlnus,uerùm in a-tàe neceffarìum.
'irà abfit^cum qua crcpagli.uer.u
Verg.
-furor iracfcmcntem
Vracipitint.
Et quoniam. ibid.uer.\}. Fi odm praferibitur in adifì?
concio.Kenophon in otconomico damnât ?ixsixs<rt|«*$.
Deincepsdeord.pdg.64.uer.z.Quomodo
circunjkn
tiauarientoffìcid.obiurget
Therfites
Agamemnonem,
feditiofum ejlificiat idem ì3eaor,uidebitur è rep.fieri.
Ewû|i«,f/l ordinis obferuatio: dtwfìajemporis obfer
natio.
Et harwmfìmilibus.ibidem uerfu r?.Ejl fané pruden*
tia cu/m modeâia cognatxifed modejHam bacìenut uoca*
mm,quatenui geftw ipfos,z? mquato Ulani aiìionem, xj
V7iwfi<stp gubernat.
lit enim nefeio quomodo.pag.66.uef,x£atul.Sed
Uìdemw mantice quid in tergo ejl.
\
no
Qui
II.
I N
L I B .
O f P I C.
DE
Quimercdntur quodftatim uendant.pdg.67. uer.xf,
Seddbhispdrtibus.pdg.ót.uerfu
y.CoUdtio uirtutu.
Tonò prtfiruntur e^quibus communis focietosbominu
inter ipfos conferudtur.qft ittque iuüitid in fiftigio «ir
ÍKÍWrt.
llludfirfitAn.pdg.-i.uer.iSocietos
it&feruetur ut ue*
recundid tmen,feu modeñid non uioletur.
Vdteßftus o'c.ibidem uer. t j.Epilogus. Summe dutem
funt uirtutes,qu<e focietntem communem conferudnU
3
IN
a
II.
LIB.
DE
OFFICII
S.
Vemddmodim offi.pag. 7 *.«cr.i4. ^yX^jArgU
mentwm libri.
Quanquàm enim libri no.comp.ibidem uerfu m.Cur
philofophetur exponit, e r occdfioncm qu* adphilofoe
pbdndwm detulit.
Quid eft enim,per deos,opMius fdp.pdg. 7S.uer.tf.
Expofm occdßone fubijcit Uudes pbilofopbia'.Eft enim
pbilofophid cum ndtur<e perueftigdtiojwm ciuile de mo
ribus iudiciiim,0' difciplind qu£ddm qud dd humanity
tem,feu dd ciuiles mores ddfuefiunt.
Occurritur O"c.pag.74.uer.I7.0ccupdtio
dnimi cur
trdddt certa pr&cept&,cu turnen Academicus bdberi uelit,
qui mdld de re pronunciant.Eftaute htec longa difputfe
tio,qua in bis fcholijs explicare no pojfumüs.TJua' fùerut
fecla^quo' no folebant pronunciare,? yrrhonij,& Acade
mici.Vyrrbonvj diccbant omnia iuxia incerto. effe ncc effe
magtí probabile,oririfoiem,qudmn5
oriricü iMcefcit.
íroinde hiprorfus explofífunt, At Àcddcmici teìique*
k
3
3
à í
runt
PHIL. M E L A N O ANNOT.
runt tarnen difcrimenhoc,ut quadam dicerent fimiliord
Ueri,quanquamfufi>enderentiudicium.vide
Gellib. u,
cap.-5.e3- Cice.in Academicis qu<cfiionibus,ubi ait: Non
firn fapiens,ej meat cogmtionesficdirigo, nö adükm
paruulamxwoQvfKp,qudfiduntducenoäurna vhcenices
in dto,utait Aratur.eocfc direftius gubernant,quòdeam
tenent,qua> curfu interiore breui conuertitur orbe-.fed ad
Heiicen,ey clarißimos feptentriones,id ejl/ationcs JW,
Udore jf>ecie,non ad tenue elimatas.
Qü£ ergo ad uitam.pag.jó.uer.u.Qma
hoc libro de
utiliate pracipiturjdeo res,qua funt ufui ai uimi, prU
mum diuiduntur.
Homines hominibus erc.ibidem Ueri t i . Homo bomini
dm.ltem,Homo
hominilupus.vnde
paulò pòfipag.
y8.uer.x6,Cumigitur
eye. ibiadnowidwm. Vtilitusex
bonefhte nafcitur. Nam homines ut profint honeJhte
ddiunguntur,ey inuituntur.
Subijciunt fehomines imperio.pag.So.uer.i-6.in im*
perijs quomodo homines adiungendLPrimum beneuolcn
tiaemerendumejfedmorem.Kerum autem omniwm.pag.Si.uerA Rheforicus lo*
eus.Propofìtio.Ratio ex natura aßväuu/m petitXi
Sed his quiui op.ibidem uer.i y.Seneca.Tcerrwm tuetur
principemjnclius fides.
Quidenim cenfemusfuperiorem ilbmDionyfiu.pag.
,
Sz.uer.i.Exemplisprobat
obfiijficrudelitatem nwdtvi,
funt'q; hie aliquot uenuftißima narrationes.
Qua P.SyUa cum
uibujfet.pag.Si.uer.x7.HicP.Syl*
Id efi,pro quo extit Ciceronh oratio : ey cuius in Cafa*
y
risbd
IN
II.
LIB. DE
OFFIG
rkbello Chili mtntioft.Scriba Cornelia jùit, cuiut fit
mentio intepidì oratione,qu£ extutinter Sattuftianat.
Certum igitur. pagina $4.uerfu 14. Epilogai.
amicitia ejl opus cr priuatk hominibus, er tenentibuf
rejpub.
Somma igitur cr perfìfìa gloria.ibidem uer.ts. Dos
cetpopularem fmorem qua- res emereantur.zr quòd ilio
opuseftijsûircftub.tenét.lhecdutè'
funt,qu£ emeren*
tur eum,beneuolentk,iujlitÌ£ ac prudente fima,admir4
tio injìgniam uirtutwm:atq; ba-c ordine fuo explicat.
Acprimumerc.pag.9j.uer.7.De
beneuolentk tra*,
élatjnnuens quòd amor amore emitur.
Qnamobrem inteUigentk erc.pag.s6.uer.8.0ccup4
tio cur uirtute$,qu£fàmen natura uidenturcobarere dU
uettatàfefe.
Erat igitur ex tribui.pag.s6.uer.13. Admiratìo infi*
gnk uirtutk,quaUs erat admiratìo continente
Sdpionk
cùm reftituit uitginem optimaforma captum ftonfo intu
ilam:apudLiuiamlib.6.Tiecad.terti(e.
Ac mea quidem fententia.pagM.uer.7.Epìlogwi Ione
gior.continet autem mómif iujìitk.
VirktuiLufttmai.ibid.uer.i7.
vide Elori Epitome.
Sed ut pecunÌ£.pag.S9.uer.t4.Antea de paranda exi
flimatione,hi(de tuendapr£cipit. Coferuabitur autem,
fi effe uirtute pr£diti,quam uideri mdimm.Nam fintala
tio uirtutk non efl diuturna. Sunt autem bac ad uerbum
uerfa ex Xenopbonte.
Trima igitur.pag
Studia adolefcentiim qu£
cxiftimationem augent rei militxrk.
Tu/m
Iteti*
3
y
pi.«er.i.
PHIL. MELANO.
A NN 0 T.
Turn piettte.ibidem uerfu i6. Adnotòtur pietas ergi
bene meritos.Si fréquentes funt. Confuetudo cum bonis
uiris.
Sedexpojttis.pdg.94.uer.i.Docet
quomodo debemui
utiliberdlitateddcdprniddtnmdtitudinis
beneuotitidm:
©" quomodo beneficentid ddiungdntur uoluntntes homi*
primùm docet qudtenus decedt Urgiri.
Preckirè in epiftoU.ibid,Ucr.t$.Auget exempiis pre*
cldrwm PhilippipreceptuM.
Seddiligêter,dtty moderdtè.pdg.9j,ucr,}. iuxtA pro*
Uerbium,onb STOVTO ont imny.
Ldrgitionem fùndum non
hdbere,prouerbiwm.pdg;
9).ueffu 17.
Oninino duo erc.ibi.uer.zo.Prodigdlitos
ddmndtur.
QudnqudminteUigo.pdg.69.uer.z1.
Quomodo
Ros
m& Idudem meruerit prodigalità*.
In ilio dutem.pdg.9s.uer.ii,Liberdlit&tis
pdrs,grdtifi
Cdri Urgiendo.
' Inexigendo
nondccrbum.Pdg.99.uer.u.lmpudentii
eftfldgiare offtciwm.
Qtttedutem operd.pdg.roo. uer.6. Vdrs liberdlitatti,
operdgrdtificdrijZ?docendojibi,Quidenim
eloquenti*
Uuddbilimi
Admonebdt me res ejcibidem uerfu penult, deplordt
reipub.cdldmiutem.
Sed dim in hominibus. pdg.iotmer. it. Docet quibus
fit grdtificdndwm.
Commodedutem,quicunq dixit eyc.pdg. toz. uer.j;
Extat e r pro Pldndo.GeUiui uidetur prêter rem cdlwm*
nidri
ntwnrer
j
}
IN
II. LTB. D E
OFFIC.
niari hdnc fententidm.
Sedquonidm.pdg.ïo}.uer,rr.Depublias
agit IdfgU
tionibusûa perniciofe funtreb.pub.
•'
UetyMdmMer t$ Alids,Sp.Melij
GT C.GrdcchiM.
Oftduius Grdççhi dduerfdrius fuit.
" Cdput dutem eft.pdg. I O 4 .uer. 19.Aud.riUd udcdre de*
bent,qui muneribus publias fungutur. Efttfc dtitùhefis:
commemordt enim continentidtn prinripum.
Ldcedantonij Lyfandrum çre.Agin* regé erc.pdg,
io6,uer.iS videTlutiirchum in hortmuitis.
' At uerb Ardtus Sicyonius
iurelduddtur.ibidemuerfu
zj.Extut e r huius um in Vlutircho.Eficfc epigrammd in
evm compofitum'.quod dd comendandam leäoribus me*
moridm uirtutis huius uirilibuit ddfcribere.
f
t
ri
BSA«/ ißf XSÙ «TÖA«
9
i 7t¿¡>] IMCFT/BS «AXA*
A/U? S fí' ¿KOF), AF«TT TTÄFI XÓJDJO to\m\%
Z«OWI$IÍÁT ^>ÍT«J K<K «FTXAKWUVAS.
2W7?F0$ ^WTOFFLÍ*OTS, O-n meflSira <to¡
Acúfioif ¡rq (¡éay amtfts dünp'eifi. id ejk
Hercúleas quamuis aquent tudfiâd columnas,
Dum pdtridm feruas inclyte Ardte tudm:
No* turnen hancftutuampro libemte recepti
Virtutis teñemftcimus effe tu£.
Communis tibi cum dijs feruatoribus efio
Hic honor,in pdtridm ndm pid iurd reftrs.
Tabula now.pdg.xe> $,uer,9,Tdb,noUd' condondtio
debitorum,
in
?
t
PHIL. MELANC.
ANNOT.
INIII.LIB.DE
OFFICIIS.
n r . orditur a y^*, CT
poterit hie locus effe exemplim T < % x V trdftdn*
dctrurn.
Magnified uero uox.ibidem uer.9.Laudat > J H « J » .
Sed ftminus.ibide uer.16. accomodat ddfuu inftitutu.
Vdmtius igitur.pdg.iij.uer. ry.diftributio cotinet dr
gumentwm tertij libri. Nam hie prtcipitur quid fequen*
dwmfit,fi utilitts ctmhonejhte
pugnet.
Rede ne dutem bunc.pdg.u+.uer.zi.Otiofa
dijbutfe
tio efl.Ctm Stoici ne utile quidem quicquam, quod non
idem fit honeftwm dicant,cur Vancetius dixerit utiliatem
pugnare cumhoneJhte:Cicero rejpondetprimu hie non
de perfctto ojficiofedde medijs diftutiri: ej tmen ne
in medijs quidem offices effe utiliutem iudicanddm,fi db
boneflo diftidedt-.poffe autem quartd mediocribus ftepe,
an quod uidetur utile,fit reuerd utile.
• In quibus fdpientia perfifta non eft.pag.us. uer. zz.
"EtfapientemiUwmfuum Stoici, e r tsnifQan* imdgind*
tionea,ntwmconcipiunt,ficutrketores
perftftwrn ora*
toremfingunt.
lUud, autem officiwm. ibidem uerfu zt. quod rettwm,
P
VMWWI Scipionem
crcpag,
eS
ideft,wi6ftoti«.
Detrahere igitur.pag.nt.uerfu x}.Eornuda qua offi
cium cognofcitur.Swmmdutilias hominum eft eonferua
tio fociettttt hwman<e.Vroinde cenfendim eft inutile effe
quicquidleditfocieMemtdtiniuRitia
Uedit focietitem,
ergo nuUd ex ed poteft colligi utilitas. Et primu/m de w<
ftitia dicit,poRea de utilitttibus pugnantibus cumreli*
quis
IN
I I I . LIB. DE
OFFIC.
quis uirtutibus.
TSeqûero bocfolum naturddd ejljure getium. pig.
ir7.uer.).lus gentium eftrddo ey communis fenfusho*
minwmdeges populorum,fuwm cuiufq; ciuitntis ius ejl.
Qudre error zrcpdg.izi.uer.f.Rhetorice
dmplifi*
cdt errorem bominwm txxdns.
Atque ctiam in omni deliberddbidem uer.zj. Exdgge
Ydt bonejh propter fe, non propterfimam diligenda:
turpid dutcm uimdd propter fefe, uel fi ignominidâut
pcend nulldfequeretur.
' Gyges inducitur d Vldtone.ibidem ucr.z*. ApudVld*
tonem.ij.vx>Ml.x&p.
Vonitenim paf.dmici.pdg.z 17.uer.tt.Similitudo,
ut
in iudicijs tandiu dinici cdufdm tueatur,dum per leges IU
« F : C ito in dlijs rebus ed pr<ejlet,qu<efas eft.
Libert&temqi Gr£ci& claffe def.pdg.1z9.uer. 10 . Hi*
florid recenfetur a DemonRhene, xifi sifotuv. TOV/ \m»
7
Melius bi,quam nos.ibidem uerfu zj.Vompeius diui*
fit pirdtts in colonidSyCtefar Campanorwm agrum diuU
jit mditibus.
Quod Atbenis execrationibus.pag. R 3 J .uer. Z4.0bfer
ud exemplum Athenienfiwm, qui execrari folidfunteos,
qui errand uidm non monsTrarent.
Nequicqudm fdpere.pdg.T}j.uer.z.Adnotouit
illud
Grd!cumiutr&(sfi5(uiosii » X « " T $ S?OS,
Sergio Oratte uendiderat
& c.pdg,i}6,uer,,zD,Requi
rehoc
,
P H I L . M E L AN С
ANNO T.
re hoc ex primo de Oratore.
Digitorm percußione.pdg.ii9.uer.ult.
Prouerbium,
id eftyleui momento.
Qui cum in tenebra mices ,pdg. х^о.иеглг.
Micdre
digitís,ludi genus efi.Cicero de diuindtione.
Шт fi uioldndum.pdg. 14 j. uer.i. Euripideumcar*
men A Cafare ufurpdtim.un§y>f
tofcu/nAQ1
ríy.
xSíxup, г
Öfides dlmd.pAg.xíi..uer.}. Vt exhocpdtet, Tidem
coluerunt,dtq¡ inter deoshdbuerunt Romani.
At qui db Arißippo.pdg.Ji6,uer.ulti.Arinippus
C>*
renaicus fiat, inde nomen fina fiit. Et Annicerij ditti
funi ab Annicere Cyrendico.
xÓMB
íi»
f
»Ли?р/ х?н,
«Met J 'tflVt£4p>jt«(».
FINIS.
BARPTOLEMAEI
L A T O M t
IN PARADOXA
CICERO
NIS
ADNOTATIONES.
UimaduertiBrute. Pagina 13 f. uerfu
4.Dicit(c
motu Catonis exeplo audacius quam illude Pdrda
doxa diftutiffeâsq; diftutttionet fe dd Brutu mittere,
Quodeomdiusesì.pdg.edd.uerju
ir. Compdrdtione
fettaxum oüendit CdtonUqmmfibi,er Bruto diffidili»
effe. Locus rfl ex efficientibus.
Sed minutis interrogdtiuneulis. pdg. edd. Uerfa if.
Inteüigit drgvmentmdi genus, quod interrogando ade
uerfdriwntiper inducìionem coUigitur.
Cdto enim.pag.ead.uer.3.2,,Probat fe audacius fteif*
fe,quam Catone conferendo geniti diftutitionis. Subefi
locus à materia, er efficientibus.
Commune* locos.pag.ead. uerfu ultimo. Commune^
locifunt communesfententie,uulgò
etiam probabile;»
p«f*ft|«. pag.iìó.uerfu x.Varadoxajd efi, à comi
ni opinione abborrentìd.
Popularisoratio.pag.ead.Uerftt *.PopuUm otatìò,
ad uulgi captum dccommoddta.
E o $ fcripfi. pdg. edd. uerfu cottati» Ali* cduffd„cut
fcripferit Parddoxa.
Quonidm iUud. pdg.edd. uerfu 8. tufculanas
quia
fiiones inteüigit.
pdg. edd. uerfu tu 6iri\A ìi
efl,propofit&,
unde
quaüio infiniti apui rbetores.
Vereor ne cui,pag.ead.uer,$.incipit ab occupatane
e
ddferui
A
eiTixi.
eio»,
t
aiferudtionent, er mox transfert themd di, hypothec
fìm,quòfiatpopukrior
oratio,Oiìendit dutem pecunia
in bonis numerando non effe, quòd pecuniofi plura dea
fiderent : quod eü argumentum ex adiunttis pecunia*
nm,zr ueri boni differentia. Etenim repugnant inter
fCfCUpidum ulliwStCr beatim effe.
In quo.pag.ead.uerfu ultimo . Keprebendit nomini*
dppellationem.quòd pecunia non rette bona uocentur,
probat ex repugnantibu*.
Votefl'ne.pag.iij.uerfu
4.Ex repugnantibu*,
Atqui ijh.pdg.edd.uerfu 6. Adfumptio.
Quamlibet irrideat.pag. ead. uerfu 9. Concludo per
exclamationem quam exemplo Eiantis amplificai
Siquid. pag. ead.uer.is,Occupatio, qua colligit ueri
Ioni definitionem, e r exempUs confirmat, qua babent
uim ex coniugatorum natura.
Sedbac.pdg.edd.uer.zt.
Vultremexemplis
docen*
dam ef[e nìnurùm in popukri oratione.
lÜud ttmé.Pdg.zì9-uerfu 4. Diffuttuit de pecumjs,
idem fentit de uoluptttetzr Epicureo* inuddit, quos re*
prebédit à dignitote hwmana natura', qui locus e fi à'per
fona,fiue fubiettoter probat uoluptatem bonmn no effe
ex repugnantibus.
-• Nec ego.pag.ea.uer.z}. incipit ab exéplk, qua uim
habet ex coiugatiSjMfKegulum arumnofm nò fiàffe,
igitur necuirtutemarumnofamnon fùiffe: e? CMarili,
in aduerfis no fuccubuiffe ergo nec uirtuté utti fortuna
ftceumbere.Nà e r Regulus pro bono uiro,?? Marius
proßrti accipiuntur>qua funi coniugati uirtutis.
}
t
t
' Nefctiinptne.pdg.z4o.
Uer.4. Apoilrophe ,qud in
M.Antonium inuehitur.Locus uim bdbet exempli dfud,
Cr Antoni] perfondtV dàdSh fuoru tempora refirtur.
Aptus ex.pag.ed.uer. 7.Aptus,id e&junftus ex fefe,
necfr ex firtmd,dut dliunde pendens.
Etmtu.pdg.edd.uer.u.Dedèlti
fuorwm temporm
loquitur,?? nunds Antoni] contemnit.
Quid enim.pag.edd.uer.i4.Bicit
fe dliquid confeeu
turn effe contrd fortune uim,w inimicorwm iniuridm.
Mors ter.pdg.edd. uer. *o. Repetit minds Antoni],
CT contemnit dcriter per diuifionem.
Temiferi£.pdg.edd.uer.x4.Qtîdl
fedepulit,eons
uertit in AntoniwmAn quo uide dcrimonidm contention
ttti ex rei petitionejUerborwifW membrti concifis.
Qudm0brem.pdg.x4r. uerfu*. Conclufìo,qudm per
foriten dpprobdt,cuius hie ordo eft. Cuius mores Uudds
tur,eius
Iduddndd e&tcr cuius uitu Iduddtur, ed fu*
giendd non ejl:qu£ dutem fùgiendd non ejl, ed non efl
tmferd.Ergo cuius mores Uuddntur, ti mifer non eR,cun
fiacfc uitd eius,ut bedtd,dc filix expetendd.
Vdrud,inquit.pdg.edd.uer.Tx. ArgwmentAtio ex effU
cientibus. Ndm effvftus fequitur ndturdm cduff<e. Ergo
fx uitid parid funt,<& peccdti,qute inde orimtur, pdrid
fini neceffe eft.
Auri nduem.pdg.edd.uer. 17.Decldrdt exemplti, qu<£
dfyeciebusfumuntur per induciionem.
Quad fi.pdg.i4i.uerfuprimo.Argwmentttio exco*
pdrdttitpeccdtt.inter
fe pdrid effe,quiduirtutes
fint
fires.
fubeundem rdtionem ueniunt pecedtt, &
«ite
JSWm
e z
reflè
feUèficb,fìcut
ultk & uirtutei.Exp Ucatur drgum'tts
tio per fyüogißmm conditionalem,cuiut affwmptio coU
ligitur per induäionem fj)ecierwm,qu£ ex proprijs со «
firmantur. Conclufio per foriten coüigitun
Sequitur igitur.pag.ead,uerfu 14. Comlußo drgumc
Utionti per foriten, cuim h<ec ftmma efi; virtute s pares
funt, igitur e r uitia funt parìa, e r uitia paria funt, ìgù
tur e r peccati.
A philofophU.pag. ead.uer. 19, occupatio obieüio*
W.jquam reprehendit a prudenti£,ey utilitotis ratione:
A fapientibus doärinam,ejr de borni petendam effe, &
bonunes faluari fententia ab impxob'mte arcendos.
nihil ne.pdg.z+ì.uerfu ìQ.Soluit
dubimiontm,ß*
cb,perfene(
bona, пес mala effe :fed
cduffd,curßtb
fint,dißingui.
Cauffa igitur.pag.edd.uerfu r 0, Cum cauffa peccadi
propoßa eß peccatur procliuiuiiat poü, quam peccata
rftddmiffumîM paria ßnt intet fe neceffe ей.
PoeamnÖ.pdg.edd.uerfu¿7-Repetituim
exempli,
quamfubieibapprobatione
conßrmans,diûmiontm
abrupte conc\udit
Ego uerò.pdg.p44*uerfu 6. Ex abrupto incipit, e r
rurfui thema reuocat ad hypothefin ut ßat popularii
oratio.\nuehitur enim in р. С Www improbißimm ho
tninem,cr inimicum fuwm,ut iüius. improbiate demon*
firata cunclos improbot utßultos effe, iti infanire cofit
met, Argwmenmione utiturex ßtttt Clodij, quibus Шц
ф ßttltwm effe,*? infamm o&endit.
Qmnk'ne.pag.e&uew.À
definitone eiuittth p? '
bat.
v
}
t
t
t
0
Ut fe ciuitàte pulfwm non fùijfe.
No» igitur.pug.ead. uerfu ij. Concludit ciuitttem
Tribuno Clodio nullum fùijfe*
At uide.pag.ead.uer.i6.Alia argumentAtio àperfo*
na fapikis, fibi noceri non potuiffe,quoi eft àfubieUa,
Et mox aliud per ironiam ex difftrentib'ui,non idem effe
bona caduca aufirri,€T noceriiquia b&c difjvrunt inter
fe er repugnant. Ornat locum per contentionem.
Tu ne.pag.i^}. uerfu r j . Vrobat ex repugnantibttt
ciuem,W hoftem interfe diffirre, ergo Clodium ciuent
non effe,quia fit hoftis.Hoftem probat exfacili, confir*
mat ex pari,Sparucum fie hoflem fiiiffe. Argumentum
fubiungit ex repugnatibus,ciuem non effe,quiciuiutem
opprefferit.Atfy inde inuadit obieflionem,quòd fe exu*
Um appeüet i quod acriter reprehedens definiendo quid
fit exiliumjn Clodium conuertit.
Non appettatur.pag.ead.uer.ir8. Scbemaper fubie*
äionem.Et eft argumentAtio a fatiti clodijjtlum initnU
turn ciuiittii,ergo non ciuem,fed exulem effe.
Qyiincédiwmp4g.z46.uerfuprimo.Correaio
qua
ttuget ordinem probations, er profirt priuilegium in
Clodium$onamdeamfignificat,cui
matrona in domo
Vonti.maximi facrificabant. uiftoriam de Clodio lege
apud Pluitrchwm in um Cicer,
Quomodo.pag.eadjterfu
7. Conclufio cum occupa*
tione,quie reprehenditur a pari.
Laudetur uerò.pag.ead.uerfu ri.incipit ab hypothe
fì,zrbincad
fentetiam thematic progreditur. Befignat
autem M.Antoniim Trimuirm» in qué hoc parado*
}
c 3
xott
xo tiàtè inuebitur, negas hune propter intemperÔtldm,
CTcupiditotemliberwm effe. Loewseß ex ddiacentibus
perfon<e,qu<e funt propria feruitutis.
Vraclarè enw.pdg.cdd.uerfu if. Vroftrt autorittté
doilortm,cr probat quod dixit, fed occupinone pre*
ntittit fententiam,ZT confirmât ex definitione liberate,
quam pluribus uerb'vs exprimit.
Soli igitur.pag. í 4 7.uer.i4.Conclufio ,folu fapiente
liberum effe. Et buie mox fubiungit antitbefin, qu<e eñ
altera pars tbematis,omnes improbos effe feruos: quod
pluribus uerbi/s profequitur ufq; ad finem.
Non enim.pag,ed.uerfu ¿o. Exponit nomenferuitu
tis,& inde mox ducit argwmentu ex ui hominis, er rei,
omnem impotentiam frani animi feruitutem effe, ergo
omneSjCUpidos er intemperantes, feruos. Redit ad An*
tonium,ey argwment&tur ex repugndntibus.
Vos uerò.pdg.ead.uer.s, Occurrit obiezioni, quam
rurfitt fimilitudine deckrando refiüit.
Magna,inquis.pag.ead.uer.iì.Alia
obieäio,quam fct
cité dimouet à propofito, er ex repugnàtibus diffoluit.
Repugnant enim cupidwm uUius,o" liberum effe.
Sint.ìXam.pdg.ead.uerfu 19. Occupatane pra-fcribit
temperantiam wluputibus adhibendam effe, er exem*
pUs confirmat,qu£UÍm teñimoniorum obtinent.
Mutuos. pag.ead.uer.ult.Muüus pifeis genus,hdui
dbfimiîe ei,quem barbwm Germani uoeant.
An eorumpag.ead.uer. 4. Loquitur de auaris, quoi
eripfos feruos effe confirmât. Vrobdtdb incommodis
eor№,quiefunt proprie feruitutis,
oyid
}
Ojiíí km.pdg.eddem, uerfu dechno. Vrobdt Uem de
mbitione,bos quoque feruos effe: mox idem de mete,
СГ confcientk.Ductt enim ordinem indudionk, eundo
perft>ecies,ex quibm uniuerfe ftultitu feruitutem col*
ligit.
Quidudlet.pdg.edd.uerfu ¿4. Trobdt Crdfii exente
pío,©- uerbd ex ordtione ei'iW proftrens, Шит ut timi*
dum reprehendió
üifinobk.pdgind
%io,uerfu, primo. Inducit uerbi
Crdfi,qu<e iUein fendtu bdbueut
contrdVhilippm
confulem.
Qu<e eft.pdg.edd.uer.tr. Iterim contrdhit themd dd
certm perfondm,?? in M. Crdffwm, qui diucs cognomi
ndbdtur,boc pdrddoxon intendit,
Opinor.pdg.edd.uer. 17-Ex definitione diuitis, pro*
bdt Crdffwm diuitem non effe.
Qui nikil.pdg.edd.uer.iT.Antithefis,
qud exponedo
drgwnentwm inducit ddfimptionem
rdtiocindtionis:
Cuius h<ec fummd eft, Qui nihd cupit eftdiues, Crdffui
plurd cupit,ergo Crdjfus non ejl diues. Adfwmptionetn
coüigit per f\gnd,qu<g. funt dudri,^ plurd cupietiü. Dé*
indefubiungit expolitionem drgmentAtionis.
Ыкт quis. pdgind %)r. uerfu tertio. lidumexenta
pbm d pdrijiuitkrum modum ufu, non cupidiate me*
tiendm effe.
Multiex. pdgind eddem, uerfu tu vrobdt ex Crdfii
conftfione,iÜum plurd cupere. Et uide quomodo con*
tinet unam drgwmenttíionem ex dlid, Ímpetu quoddnt
crdtionís.
Mednt
1
MedmdUtem.Vdg.edi.uerfu
ti,vrd*mmitiodiex*
emplorum coUationem, cur non de fud pecunia, fed de
Crdffo loqudtur. üdtti precedenti drgument&tioni exem
pld fubiungit. Conßrt dutem continenti^ exempld cum
pecuniofir.er cunfta in Craßwm diät, reprebendens pe
cunidrum cupidit&tem, e r continentidm dnteponenddm,
Venio enim.pdg.edd.uerfu ultLTrdnfit dd fwmptuo*
fos,ey cumßugdW>mcoßrt,probdnt
ßugdlitüem im*
moderato fwmptu potiorem eße.
' Sedquid.pdg.edd.uerfu io. Correciio per reprehen*
ßonem, qua trdnßt dd ßrtmw exemplum.
Etenimß.pag.ead.uerfu io, Comparatiod minori,
qua ex proprio bonorum ducitur.
Quanti eß,pag.ead.uerfu *• 3. Redditio cum expoli*
tione,qua hoc paradoxon concluditi
F I N I S .
ERASMVS
ROTE*
R O D A M V S
O R N A T I S S I«
mo uiro M. Ucobo
Tutori,lurkutriufq;
prudentißimo
S. D*
L E R I Q_V E Ircubrationes
fuos primdtibus infcribunf^drtim
ut db hU honenißimdrm vigilias
rum premium ftrdnt, pdrtim quo
ipfis contrd nouitàtis invidiam ma
gni nomini/i dutoritis fujfidges
tur.Ego uerò cdndidißimejdottiß*
fimeó¿ Tutor non lucubrdtiones, fid ceßdtiones meda,
etidmfi neutiqudm ociofds, nofire neceßitudini maini
conficrdre : qudm cùm dugurdrer fire perpetUdM, pros
pteredquòdhdncnon
t'ulgdresiüe amandicdufie ftu*
peisfùnibus,fcd honenißimorum ßudiorum
[оаеШ 0"
uirtus ipfd immortali* ddamàtinis uincuUs, nodo'q¡, quod
diunt Hercukno
coüigdßetj confenmeumeffe
rdtus
fum ut eiufdem eternum dliqi'od exturet monwmentwm.
in rebus dutem humanis dut nihil omnino durabile, aut
profittò literefunt. In proximisigitur mevs inambulds
tionibus qi>ibus ob udletudink imbeciüiatem d, cibo eres
brius uti folitwm feti ( nam mus firè correptéas ) tres
iüos M. ТиЩ de offices libellos uerè dureos relegimus,
incertum mdiorene uoluptnte dnfruttu.
Quosquo*
nidtn Plinius Secundas negdt unqudtn de manibus depo*
ni oportere whmink mdgnituänem qv.o<ii licuit, con*
3
3
3
3
3
3
3
A
traxi
*
E P I S T O L A
E R A S M
I.
trdximus, quo femper inmdnibus Enchiridtf uicegefk*
ri, er quod fcripfit idem, ad uerbtm edifci poßint. Pro
Petri Mdrfi commentis, utinam exquißtis potius, quam
immanibus, crebras annotitiunculos adfiripfimus, que
uelut aßerifci quidam commodè dd omnem cdliginem dl
lucednt. Fratered titulos Mos, quibus neftio quis opus
Mud interfecuit magis, quam diüinxit, pdrtim ut odo*
fos fußulimus, pdrtim ut alienos dliò trdiecimus : inviti*
uimusomnes ,dtqueuberiores drgumentulorim influir
repofuimus. Neque minimus incaüigando fudor. Men*
das offendimus (ut in opere tum trito)plurimas, dum no
uriorum inter fcribendum hie compofitionem pertuu
bat, iUe pro uoce,qu<e firtè figerat,finitimam reponit,
non iUas quidem portentofas, fed tarnen in tinto autore
non ßrendds. Eds omnes pdrtim conßrendis exemplar
ribtts, in quibus incredibile qudnti diffenfio,partim Tul
lidni chardtteris fagdei coniettura correximus : ut hoc
certe poßim lettori fiondere, nuUwn his exemplar pros
piusaddrehetypumdecedere.Quapropter
tehortor mi
chdrißime lacobe, ut bunc pugiunculum femper in ma*
nibus geßites, breuem quidem Mum, fed non Vulcanijs
drmiS aut Uomericus Achilles, dut Aeneas Vergilidnus
munitior. Nam er firtius efi cum uitijs, quam cum uU
ris congredi : er, ut rettißime fcripfit lue, «rAOfi iA~
yisly \si(i » f ÌTIJ jBf <ßsh, quod homines nuüis drmis me*
liusdrmentur,quàmuirtute.
Etqudnquàmà
lurifieri*
torvmi Idtißimis edmpis opimdmfiugem demetis, amen
bic dgettus licet dnguflut,fi diligenter excolueris,omni*
Musfuppeditibit, Uinc efficaci* fudherbxs legos licei
EPISTOLA
ERAS2KL
3
bit,quìbu* per medk moflra ad uettus aurewm penetrcs.
Neque alibireperies Komericam Matti berbam, quarti
Moly tìominant, repertu difficiUimam, contra omnia
Circes ueneficia prafentifiimwm antidotum.Hinc uel au
rewm furculim,qui copila tua bene fèrtunet,uel aurewm
ramum decerpere poterk,quo tutu* edam infero* adeas*
luefòns ìtte diuinu* honejhti* in quatuor riuulos fe di*
uidit,qui potu* non folùm uocalem, ut Aoniu* t'He,
uerum edam immortdem ficiet'.cuw undi*,fì
fubinde mentis artu* tinxerk,uelut Achil
les alter ai omnia fortuna tela im* •
penetrabili* euades.
Bene
uale. Lutetia quarto
Calend.Maia*>
Anno H .
CCCC. XCVIII.
A
*
M>
T V L> C I
C E R O N I S
Liter
DE
O F F I C I I S
primus,ad Marcim filiim.
ARGVMENTVM
PER
ERASMVM
R O T E R O D A M V M .
Ciceronemfilitimfuohortarurexemplo, nefimplicicuipiaAudio
fcfe addicat,fed Graeca cumLatinis.&orationtsuirtutescumpliilo
rophixfcientiaconiungat.Déinde quòta reddarattentiorem.hanc,
qux de officijsefhphilofophix parted duobus potifsiinu nominibus
COmmendat>uel quddufuseius adottine u*a rationem latitarne pateat.uel quódhsecunafitphilofophisomnibus inter fec5munis.Po
irremo'teftaturfe in hacdifputatione S toicos potifsimiì fequi.quod
hi ucloptimebomtinem.ad quern officia omnia referuntur, conftituerint, quum Epicurus uoluptatc metiens fummum bonum, atque
Arifio Pyrrho,& Htrillus tollentes rerum dclectum, officii quoque
natwam fubuerierint.
J
V A N CLV Á M te Maree fli
annwm iam audiétem Cratippm
(id'cfc Atbenk) abundare eportet
px&ctpü/i, wñi№lá'q¿ philofo*
pbi¡e,propter fwmma er doñor'tí
autorititem,CT urbk: quorum aU
ter te fcientia augere poten, alte
ra exemplis: timen ut ipfe ad meam utilitité femper c№
~> ,
Graci/s Latina coniunxi, ñeque id in pbilofophia folúm,
fed etiam in dicendiexercitutione feci, idem tibi cenfeo
ficiendwm,ut par fis in utriufq; orationis facúltate. QM
quidem ad rem,nos («t uidemur) magnwm adiwmentu/M
RadesMegan- aftulimus bottúnibus noStrk, ut non modo Gracarim U
' Triplex'aifgumentS>a nobilitate] doctoris.&itemloci,
& tempori: dia
, (uraiate.
ter paterna ca-
fwnaddidit.
x
,
. . .
. „.
terarimxud.es, fed etiamdottt
,.
i
,
,.
ahquantum fe arbitren*
tur
DE
OFFIC,
L I B .
I.
S
P«««oratophiofophi.
^° 8 "
Vm'^,idcff
«?»q«iP«ipa»e
egoq
, uiAcade
«"c'usfum, NS
n~ .
„, , oim qui Pmefpcics profeto te* patetici, ijden»
tur adebtos er ad dicendim,er ad iudicandwm. Quante
obrem difces tu quidem a principe bum a-mts philojo= tu
phorum'.O' difces quandiu uoles:tandiu autem иейе de* da
bebis,quoadte quantum proficias non pcenitebit, Sed
amen noUra leoens, non multùmà Peripateticis difiidentia (quoniam utrify er Socratici,?? Platonici uolut
mai effe) de rebus ipfis utere tuo iudicio (nihil enim im
»
11
,
ntaa
ra
r
pedio) orationem autem Latinam
gendìs nouns pleniorem. Hecuerò arroganter hoc di* * £
cium exiuimari uelim. Uam philofophandi feientia con
cedens mulm,quod ejì oratons proprium, aptè, diuincìè, ornate dicere {quonia in eo fiudio а-Шет confu/m?
pfi) fiidmtbi affamo, uideorid meo iure qv.odam modo
uendicare. Quamobrem magnopere tehortormi Cì=get.
cero, ut non folum orationes meas,fed hosetiam deЧ
philofophia Ubros, qvi iam fe iìlis fere tquarunt, fiu=
diosè lega*, vis enim dicendi maior ей in uti,fed hoc %?£uo!INÀFC
quoque colendwm ей *quabde,<*r temperatimi oratios
famemi genws. Et id eò,quòd nemini uideo Gracorwm adhuc
"
contigiffe, ut idem utroqve in genere laboraret, feque*
returq: er ilbtdfvrenfe dicendi, er hoc1 avietim JDIFBUE
r
j
„ r
' „
•
t&ndi genus. Щ1 forte Demetrim Phalereus in hoc nus
mero haberi poteu,di!butAtor fubtilis, orator parwm ue
L
J
\ rr.t
i
n-i-rt
о
hemens, dulcts amen,ut Tbeophram dtfcipulum popvs
agnofeere. Nosautem quantùmin utroque profèceri*
mus, aliormfìt iudiciwm: utrunque certe fecutifumuì,
Equidem er Platonem exiuimo,f genus fòrenfe dicen*
J'^S
DI tracbreuoluiffet,grauifiimè,zr
copiopfimè potuiffe
A c t w e r DemouhenemÎUAûaàPlatone
didicerat,
ffi,
A }
TEN
c a d c m i c i
a r
Deprecati»tri
.cernia rocàr.
ипн"аиюге
fermr.
ferendo
fedаn
£
i
l
L
,
..
,
Inteprhospinhtlu
on
foo.De
m
e
m
o
e
r
«adiftudwriaa.diDemoftheni * '
ophandi
€
Mi
Т.
C I C E R O N I
S.
'
tenuiffet,?? pronunciare uoluiffet,ornatè,jplendideq fi
ÄemuWfo m- cerepotuiffe. Eodemék modo de Arinotele, e r lfocros
terAnflOtelem , . \ .
*
,. , ,* Z '
phiiofophu,& te ludico '.quorum uterque fuo jiudto deleiatus con*
«rem
" * $№ <dterum.Sed cumßtuißem fcribere ad te aliquii
hoc tempore;multi poühac, ab eo exordiri uolui maxi*
me, quod e r Mi tue efifet aptißimum, & autoritüi
'*/
, me grauißimim. Namciìm mula, ßntin pbilofophii
• л;
e r grauia, e r utilia accurate, copiofecfc à philofopbis
' Couimendat difputiti,latißime patere uidentur ea ,que de offices
officia.aperto- traditiabùb,v
precepti funt. mUaenimuittpars
inde ab milita neque publicis,neque priuaw,ne<yt£j&£a}ipjis+jicque
ююшцпг domeüicisitLrebui, иеф fi tecum agas quid,neq^ ß cm
Sü^GÛâ-.^^^ro
contrabds,uacareofficiopoteütineotfr excolen*
*<u'«iw, * L . j p u < - . dofitxuite eü konejhs omnis, e r in negligendo,turpU
* ' -ì. . » . . todo. Atque hec quidem queüio communis eü omnium
philofopborum. QMW eft enim, qui пиШ officij prece*
Epicureo»no- ptistradendo philofophum feaudeat dicerei Sedfunt
'
nonnuUedifcipline,que propofitti bonorum, e r malo*
rmßnibm officium omne peruertint. Шт qui fitti»
mum bonimficinftituit,ut nihil habeat cum uirtute con,
,
' iunäwmjdq; fuiscommodis,nonhonefttte metitur,bii
fì fibiipfeconfentiat,cr non interdwm nature bonitiie
uincatur,fit,ut ne$ amicitiam colere poßit,nec iuftitü,
, пес liberalititem. Fortis uerò, dolorem fummummalm
iudicans,aut temperans,uoluptitem fummumbonum fk
tuens, effe certe nullo modo poteü. Que quanquàm iti
funt in promptu,ut res diß>utntione non egeat, funi tu*,
в & и * '
*
^ ^
а$
diftiplin* igitur fi
fibi confentinee effe uelint,de officio nihil queant dice*
г
re.
}
r
S m
rhe
n
т
tM
л
&
m
e
n
n
o
0
C
Ù
и
Ш
H
<
e
DE
OFF-IC.
LIB.
I.
t
re. N e $ uUa officij precepta firma, jhbilia,toniuncì&
nature tradì pojfunt,nifì aut ab ijs,qui folam,aut ab IJY,
¿¡¡$1^
qui maxime konejhtem propter fi dicant expetendam. FIGM'FLCANS.QUI
IßT propria eft ea preceptio Stoìcorum,Academicorum, "^'^
"
Teripateticorumiquoniam Ariüonk,Vyrrhonps, er He*
'
ritti iampridem explofaeft fententia. Qui fomen babe*
. •»
rent im fuim difyuandi de officio, fi rerum aliqué dele*
cium reliquiffènt, ut ad officij inuentionem aditws effet. < ~
pm
(
Sequimur igitur hoc quidem tempore, e r in bad qua*
,
ftione potifiimum Stoicos, non ut interpretes,fed,ut fa»
lemut,èfintibmeorwm iudicio,arbitrio^ noüro
*quMduUtoa
tivm,quocfc modo uidebitur,hauriemut.
'
q~ i
Lacet igitur,quonia omnis difyutttio de officio fu* ID£NM ORAe
eft, ante definire quid fìt officium: quod a P<f»
t
netio pretermiffim effe mror.Omna enim,qu<e a ratio* INPHXDRO PIA
ne fufeipitur de aliqua re inftitutio, debet à definitiqne *° *
proficìfci,ut inteUigatur quid fit id,de quo difyutetuh , ' '
:
M
P fard
c
m
m
0
o
J[„" ^*
ni
QUONIAMNON CFTFIMPLEXOFFICIU
) OCABUL5N
, CCGPOTTRATM GENE* - . .
REDENNIRICÓMODED
\ IUIFIONE EXPLICATD
, UPLICI QUIDEM UERBI9'» FEDRE I
CADERCI. FACIT AUTEIN EX STOICORUM FENTENTIA DUO GENERA OFFICIORUM,
ALTERUM QUOD PERFEFTUM UOCANTE
.FTCJ; CUMFINEBONI CONIUN<FTUMN
,EQUEIN QUENQUAM PRXTERQUÀM INFAPIENTEM COMPETIT. ALTERUMMEDTUM>FIUEINCLIOATUMQ
, UODPERFENEQUEBONUMLITN
, EQ?MALUM»ft<I •
ADUFUMALIQUEMUITAELU
'MITURTUTREFTÈDEPOFITI RECIDEREP
,ERFEFTIß* <,
OFFICTJD
. EPOFÌTUM REDDEREIM
, PERFECTIC
:Ü RECTE NIIÌ FAPIENS NEMO REDT ..
<JATR
, EDDANTAUTEMFIMUL&FLUITD
I,IUUSAUTÉ AMBROFIUS PRIONS GE
NERIS EFFE PUTATQ
, UX FECUNDUM CONFILIAFIUNTTPOßERIORIS, QUSE LECUNI
DUM PRACEPTAU
:T BENE ADMINIFTRARE REMA
,D N
ICHOATÜ OFFICIUM PER«
-«INEATE
,ROGAREIIPAUPERES»ADPERF«FTUM.
• . J
'
O
M.M5 de officio, duplex eft queHio. Vnumgenut
eft, quod pertinet ad finem bonorum : alterum
quod pofitum eft in precepm, quibuis in omnes partes
ufiauita'co firmiti pofiit. Superiora genemhuwfmodi
'
A4
AN«
*
«
1Й. TVt.
CICERONIS
gxempla funt : Omnia'ne officia perficbtfint. Nunquii
officium aliud alio maiusfit.or qua funt eiufdem gene=
Inchoata ofR
схцогит dvtem offciorum praceptx trdduntur,ea
г
и
<
daetiamßci»
Ti
»•
* j с
i
j
quanquam pertinent adpnem bonorwm,amen to minus
PP >^
?М
inßitutionem uit£ comuni* jpes
fctuntur,
&tre uidentur, de quibus eß nobis bis libri* explicans
dwm.Atque etiam alia diuißo eß officij: nam e r medium
PcrfeftumofH- quoddam officium dicitur, er perfiäum.
Perfiäum of*
™^l* "J^ficiimreäwm(opinor)uocemm,
quod Grad
mtyodcfinibusCice у* appellant, Hoc autem commune officium ««одаряй
tam"eA2Ìaaa ® f uocant. Atque ea ßc deßniunt, ut reäum quod ßt,
IntcrpretattjcB id perfiäum officium effe definiant. Medium autem of*
ргоргал^рв^иии id effe dicant, quod quur fiäwm ßt,ratio probos
шйл.
büi* reddi poßit.
fümobonocon
'"menlods're-
a
aret
a
Ш
9
Qux in deligendis rebus deliberandi ratio.
t r t Kiplex igitur eß, ut Vanatio uidetur, conßlij co*
^- pi^di deliberano. Nam honefiwm'ne fiäu fit, an
quem referùn- turpe dvbitAnt, id quod in ddiberationem cadit : in quo
ra5*iucundu
confiderando, jape animi in contrarias fententias du
Bue pericuio • ßrabuntur. Tim autem aut inquirunt, art cofultnnt ad
b?u"?quèm^ > < e commodimemjucundmtcmqâd faculties rerum,
jwr/fM'd ей pof atque copiäs, ad opes, ad potentiam, quibus Qrfepof*
i
»ß щ
^ fuos,codicat id necne,de quo deliberant.
Qua deliberano omnis in rdtionem utilicutis cadit.Ter»
dum dubitundi genus eß, cum pugnare uidetur cum hos
ncfio id,quod uidetur effe utile. Cum enim utilim ad fe
tapere,boneß.s contra nonrapere ad fe uidetur, fit ut
Praecipoa Hai diflrabatur deliberando dnimus,dfivrdtcb ancipitem сил
T r e s i o d deli-
eSÌ'vnH°°d
w
e a o m u a t
n t
Bonn uirtus.ut
aWotwaflt,
и а г е
,.
I . -л
,
rdmcogitnndi.Hdcdmifione(,cum
i
4
,
•
preterire
f.
•j
aliquidmd*
ximm
DE
O F F I C .
LIB.
I.
f
ximum uitium in diuidendo ßt) duo pratermißa funk
Nec mim folum utrim honeßm, an turpe ßt deliberari ^ ^ ? ^
folet, ßd etiam duobm propoßm boneSbs, utrum hone* mnes partes foa
ßim.item duobus propoßm utilibws, utrwm utilius. W, j ^ j ^ ' j ™
quam iüe triplicem putnuit ejß rationem,in quinty par= diciai« incidit
tes diüribui debere reperitur. Primwm igiti.r eß de bos p*",'"*
neßo, ßd dupliciter: tum pari ratione de utili: poß de quarfitonis de
comparatione eorum difßrendum.
oflSajs.
Ex urteris Academix, Sc S toicorum fententia, qui fu mmum bonum i natura protieifei putanrÄ hoc ipfum eße beate^ uiuere, fecundum naturam uiuere,cömemoram, qua femina nobis natura infeuerit.quxcjjadminicula addiderit, quibus accedente induftria» ac ufu,
ad telicitatem.quo' reftruntur omnia.proiiciamus. №m primo loco
omni animantißudiumtuttHfuiindidit,jdquod iure natura? efthominumeum peeudibus cömune.uocaturcß K O T « <f.timf) wfäTcfj, id eft
l'ecundum naturam primum.confequens eil appemus «orum.qux iacolumitatifunt amica.fuga eorum>quae noxia. Verum homini.quoniam non folum e corpore cößabat,fed etiam ex animo.ut totuseffe
pofsitincolumis ratiocinandi uim addidit>unde diiciplinseomnes,
& uirtutes ülx morales proiteifeuntur.
n
5
totilw
P
Rincipio generi animantium omni eßa natura trU RmotIWnatubutum,utfe,uitnm, corputefc tueatur, declinetq; ea,
V '
qua nocitura uideantur, omniaeß, quacunq; ad uiuendü
fint neceßaria,ddquirat,ejr paret-.ut paßum,ut latibula,
utalia eiufdem gener is. Commune autem animantium Appetitus&
omniwm eß cöiunäionk appetitm proereandicaufa,ey faga.l
cura qu£daeoru,qu£procreatifunt. Sedinter homineit
e r beliuam bocmmmeintereß,quod bxc tnntü,qudntu P«ma,& beifenfu mouetur, ad id folum, quod adeß, quodty pruefens
eß,fe accomodat,paulum admodum fentiens Präteritum,
autßturu:bomo,mt£mûoniärationk eßpartkepi, Ratfodnandi
CQfequentUcernitîncipu^xaufäiterum uidet ea* ««hominis # •
rwm$ progreffm, e r quafi anteeeßones nati-ignarat, *
tx
timvm
f$ tombS
luмum,
t
pna
A
>
fimi
J6
M.
TVL.
CI CERONI S
fimilitudines comparât, errebus prafentibus adiungit
dtq; annecìit fùtuWy focile totw uiU curfwm utdet, ad
eumq; regendwm préparât res necejfarids, Eademfy ni*
l u f l i n ' x C s m u i a . t u r a u i rationts hominem conciliâthomini eradora*
icçyjA
' tioniStC? ad uita focietutem. ingenerate^ in primis pr£
cipuum quidam amorem in eos,qui procreati funt, t r a *
• ' pellitcfc ut hominu eoztus er celebrari Inter fe, er fibi
obedire uelit,ob easfy caufix fludeat parare ea,quafup*
L i b e r a l i t a t i s fe
peditent e r ad cultura, e r ad uiftum : nec fibi foli ,fed
mina.
coniugi, liberi*, caterisq;, quos charos habeat, tuerife
P r u d e n t i » fe- debeat. Qua
cura exufciM edam animos, e r maiores
ad rem gerendam fkcit. l&px№iâ% hominiâ efk propria
ueri.Ìnquifìtio,atqi inueftigatio. lticfr cu fvmus necejft*
A u e m u s . p r o rijs negoc'ijs, cum'ûacui,twm auemus aliquid uidere,
f
cupjmus,undeàudire,acdifcereicoQnitionem'qxrerum aut
amdus.
.
,...
,,
«
•
i
rr
occulartm,
•
i
•
aut nurabuiwm ad beate uiuendim necejjariam duemus.
^ Ex quo intetligitur, quod uerwm, fimplex, fyncerwm'qi
M a g n a n i m i t à fit, id effe natura hommis aptifiimum. Huic neri uiden*
tóferm'na,
di cupidititi adiunéh eftappetitio quadam principi*
«* * n- r t№, ut nemini parére animus bene à natura informatiti
Moderine,feu
t
,
.
r
n
.
.
.
,.
'
r
uelit, m}i pracipienti, aut docenti, aut utditutis cdujd
•"fo* '
iuftè, er légitimé imperanti : ex quo animi magnitudo
< exifiit, htmanammq; rerum contemptio. N e c uerò SU
parua uis natura eft, ratiotwq;, quòd unum hoc animai
« B i ^ u l t a l e m l ^ " " ^ " ' ^ ^ ^ ' ^ " ' ^ ^
facìlS, dlcll-SC^ qui
narium.
modus, laque eorivm ipforwm, quaafyeftu fentiuntur,
nuUum aliud animdl pulchntudinem,uenujhtem,conue*
t ? o n e m r w a - '
'
P fentit.
Quam fìmditudinem natura,
pes,
ration ab oculis dd animum transfirens, multò etìum
màgi*
temperanti*fe
0
0
e c e a t : m
drnm
d
m
c
n
t
,
r
f
m
DE
OFFIC.
LIB.
I.
rt
mdgis pulchritudinem, cojkntidm,ordinem in confìlijs,
fiéltfqiconferudndwm putii,cauet'q^ nequid indecorè,
effeminate ue dut ficiat,aut cogitet. Quibus ex rebus co ^ ^ " t
fìatur,ey efficitur id,quod quarimus,boneRu:quod ettd^®..i.fiiss.ac
ft nobilitatimi nonftt,titnen boneftwm fìt:quod(fc iure
di^ffifi^
cimus,etiamftd nuÙo Idudetur, laudabile effe naturd.Iat biicetiamine
mam quidem ipfam Marce fili ». e r tanquam fkiemho* "jtM^Pn^T
nesìi uides : qua fi oculk cerneretur, mirabiles dmores ito Piatoni»
(ut dit Plato) exciaret fapientLe.
De quatuor uirtutibus.undeomnia aita communis
officia manant>prudentia> iuftitia, fortitudine, Si
temperantia: ac de materia lìugulorum.
S
Edomnequod boneftim eft,id quatuor partiwm *
oritur ex aliqua: aut enim in perfiicientia ueri, fo=
lertiacfe uerfatur : aut in bominwm focieute tuenda, tris
buendoq; fuum c«i<£,er rerum cotratkrumftdc: aut in
animi excelfì, e r inuióli magnitudine,ac robore : aut in
.
omniwm,quafiunt, qua'q^ dìcuntur, ordine,ey modo,in tes una uirtos
quo inefi modeftid,w temperantia,Qua quatuor quan p ^ ^ " "
quàminter fe coUigati,atq^ implicati funt, amen ex fin
gulis certi officiorwm genera nafcunturtuelutex ea par*
te,qua primo defcripa eft (in qua fapientiam, er pru*
dentiam ponimus) inesì indagdtio, atque inuentio ueri:
eius'qi uirtutis hoc munus eft proprium. Vtenim quiffy Prudentfain
maxime perjpicit, quid in re qudq; ueriftimwm ft, quiq; ^ " | [ ^ j *
acutifiime, e r eelerrime poteìl er uidere, er explicare liquarum.
rationem,vs prudentiftimus, er fapkntiftimusrite ba=
beri folet. Quocircabuiequafì materia, quam traiìet,
CP" in qua uerfctur,fubieftàeftueritds.
Reliquis dutem
Q m n t S
n f t t ó
0
c
tribiit
3
iz
M.
TVL.
CICERONIS
tribus uirtutibus necejiiates propofite funt dd № re!
pdrdndds,tuenddscfc,quibus dftio uiu continetur, ut e r
todita
infoJocietMhominumyConiuncliocfc feruetur,<zr dnim excela
cietawma:.
igîa^gnitudoí^
twmin dugédis ópibus,utilmtibusó¿
c r fibi,ey fuis comparada, tum multó mdgvs in fctó ipjis
F í i í t u d o í n - defpiciendis eluccdt. Ordo autem,ey cotijhntid,
то»
Я 4 ш и т
" ¿ i°>W
« М и * funt Ьч f¡mtlta,uerfantur in eo genes
' j é p e r a n t í ' a í n re,ad quod adbibeiidd eñ queeddm dílio,non folum men
•quabiiimodo
aqitutio.His enim rebusque ШсЪпшг in uia,modtí
er<tt
d
i
f
t
(
í
<erumomni6.
«=>
••
i
л
j
quenddfít ddbibentesêj ordinem, bonejfatem,
D e c o r e , ueiut
fcquitur.
cr
decuí
D e prudentia uirtutum o m n i u m p r i n c i p e n quid ín
eafugiendum>quíd
0
1
.
Р.* !"» '* -f-i
imprima a n a
H
tura.
fequendum.
dtidtuordutem locis, in quos boneñi
x
.
,.
•«
naturam,
••
• •
diuijmuSypnmus ш е , g w i m « m c o g n j f . o n e
conjiñit, m á x i m e naturdm dttingit bimanam. Omnes
enim trdhimur, ej ducimur ad cognitiontt,ejr fcienti*
Р
^ '
5 w 9
e x c e ü e r e рикЬпмп putumus: Jdt>¿
í í w f e m , e r n t r e , nefeire, decipi, e r maltm, cjr turpe duci
mws.ln boc genere ndturali,cr boneño dúo uitid uitadd
funt: Vnwm, ne incognia pro cognitit habeamut,
temeréaffentiamwr. Quod uitiwm effugere
quiuokt,
(.omnes dutem ueüe debent) ddhibebit ad confiderandds
и * C " tempus,?? diligentiam. Alterum efi uitium»quód
quiddm m m w mdgnwm jludiwm,irudttm'q¿ operdm in res
obfcuras dtctue difRales confirunt, edldemái non ne*
Д _ > й , т ф
И<<
fcrendi
uWofiu
2
CurfoGtas fugíenda.
~ ..
.
Quibustndifcipimís eiaboSu"pitiusexer-
с
и
1
А
(
Ш
3
ir
.
• ••
.
t-
i-
i
»
cejjdríds. Quibus uitijs declwdtK, quod in rebus nones
cognitione dignis oper£ cur&'a¿ ponetur, id iure
Uudabitur: ut ih aflrologid C . Sulpitim
dudjmmJb
'
geome
}
^« yi Ц
<*t/¡V IMTff k » »
DE
OFFIC.
LIB.
I.
И
geometria Sextm Vompeiim ipjì cognouimm : multos
in didleiìicti,pluresin ciudi iure.Qu,£omnes drtes in ue r i s e i i p G m t i o
r i inuejligdtione
uerfdnturtcuiMp^^ûjSAgendti^f^^^^
dbJi&COntULJ$<Ù№40VÌXtUttienÌm\dW
OmnVi in, Ы g e m e t t i *
aclione confluita qua tamlfepefit intermifiio. МкШ$ o u f e d c a . f u *
dantur ad fìudid reditus: turn agiatio mentis, qu£ nun: p o i i t k w u '
*
quam quiefcit, potesì nos in fludijs cogiationti etidm
fine operd noRra continere. Omnn dutem cogitntio,mo
twsifc animi aut in confilijs capiendo de rebus hone&ti,
e r pertinentibus ad bene, beateci uiuendum,dut in fius
dqs fcientie, cognitionnqi uerfdtur. Ac de primo quU
dem offici^ finte diximws.
•+V i V l T «*£J<Jkr
I V S T I T I A
u
iA
* ** ъЬс-"'*"* °y- i<^v««if.
t E tribus dutem reliquia Idtifìime patet ed rdtio,
'qua focietas homìnu.,z?uiu quafi comunitas con
be
tinetur. Cuius partes du£ funt. lukitia, in quauirtutìs n
fplendor eftmaximus,ex qud boni uiri*numerdntur: er *ab,nominZ
buie eh coiunebs. beneficentid,qudm edndem uel benigni tur
utem,uel liberdliatem appeìldri licet. Sed iuhitie primu.
tmnusefl,utnecuiquis
nocedt ,nifìldcefiitut iniurid.
Déinde ut communibuA ut&turpro communibws, priude §
ttiutfuti. Sunt dUtempriudtA nutldndturd, fed dUtUee P r i o n ' s g e n e .
t e n occupdtione,ut qui quonddm in udeud uenerut : dut A p n d S r i f t o n
uiéìorid, ut qui bétto potiti funtidut lege,pdclione ,con= 9 f u i r o s ta
ditione,forte.Ex quo fit,ut dger Arpinas Arpindtitm n e ^ n ^ i o t s .
dicdtur: Tufculanus,Tufculanorwm. Similtiq;eftpriud=
*° £"?
wtm poffejìionwm deferiptio. Ex quo, quid futm cu* d a r a n u i u S " . * "
w / ф fit eorim,qu£
ndtura fkerat communia,quod ш ' < £ P ! P ! ' . °
obtigit,id quify temt.Eo fiquti ftbi pitti dppeteûio* *
DI
6
SjjJj)^ *
7
d5uni
I
t f c r
,и
в
м
ь
Ut,
J4
M.
Ubit
MAddm.
1
J
T.
iut humane
eft àvlatone,non
noBri
partem
u
am
BENFICCNTIA f
ix
uendicat,partemparentes,
Militates
omnia, creati,
debemus
inter
hominim
ali] prodeffe
fequi,
er
pof=
communes
officiorumdàdo,
opera,twm
homines
quanquamhocuidebitur
*aXs,
uide*
Gaudeamus
mar
faculttiibus
de*
focietttem.
uerba
fint
-fiât.
j f l i » M ^ « « r « U,
-trê riw.«r^H»
tione
e
tóM
intima*,
e
& ù*
e
n ^ M i t
NO
tti
C
^
WIfl0
o
aliquo
c
c
r
l
A
unde
dicium
marni
efi
y
fi
affirre
focio:
iniurìe,
aut patriam,aut
iniurie,que
cogita,
timet
im*
perturba*
poteït,
à meta
fo*
nocendi
eoa*
proficifeuntur:
ne nifi id
fice*
incommodo.Maximamautem
ÌMÀ
tji:
X
qui iniuftè
pepe
afficiatur
A -tralci, Q^fh^ùt
3
uidetur
nec obfiitit,
fiparentes,
e
s
aut ira, aut aliqua
Ole quìdem
>
U (uZi
i
iniuriam.Nam
infiruntur,
Issu» v&S «c.|fe^4^J2^TX»<.iifcw iu<
ÙtuXv
i
fàcit,
defindit,
At%
n
rit> ipfi
m
> "<*tw
industria
m
r
iis quafi
non
INTURIÇ.ÂTNEW. cios deferat.
PRODE^,ÏIURIA A d
o
propulfant
in quempiam
autem
FARÓIO. *IT
0
fiat quod
fidem.
mt
INIARIUS'&DE- qui
a
durtus,Wnen
exquirunt
Ç F EMniuftitie
duo genera funt.vnum
eorum,qui
»«*
J3ffl, . alterato
p i b ij
quibus
infirtur,
petwm
P
cutptam
quifiudiosè
duc% : credamuscj^quia
fi pofiint,non
ïwâ
Stoicos,
Uuoitemmiultitisegenera.uuufiitiXiS:
unde oriantur.
,
P
fortufje
imitati
FIDES ONDE DI- qppeUdtm
vt (ì^
autem
mut&tione
artibus,tum
botnintm
gignuntur,ad
Fides iuftitise fundamentum ab etymologia.
•
U,
J>g
homines
ducem
affine
partem
in term
ut ipfx interfe,alius
in medium
accipiendoUam
uincire
qu£
ferì
fwmws,ortus(fc
Stoic'n,
hoc natura
}
preclare
folùmnati
patria,
effe genitos,
fent in
quoniam,ut
nobis
placet
bominwm
QUIBUJ «BUS caufa
c o n f t r t
focietatis.Sed
ptum
amici: atfyut
CI C E R O N I S
ìt
XAJC^TV»
7t7fi.
1 « îvviiSXiît,, W
partent
DE
O F F I C .
LIB.
I.
xf
pdrtemddiniuridm fîcienddm dggrediuntur nonnuUi, iniurixab aux
ut ddipifcdntured,quacocupierunt:in quo uitio Idtifii*- '
me pdtet duaritid. Expetuntur dittë diuitiie cùm dd ufus
vit a neceffdrios,twm ddperfruendds uolupates. In qui*
bus dutem mdior efi dnimusjn ijs pecunia cupiditts f\>e*
Bât dd opes,crdd grdtificdndifAculti.tenr.ut nuper M.
m , a
Craffui negabdt uüarn fdtis mdgndm pecunidm effe ei, CrailùscKuei.
qui in Kep .princeps ueüet effe, cuius fruâibus exercitu
diere non poffet. DeleShnt etidnt mdgnifici dppdrdtus, [níuría i mauitaq; cultus cum ekgdntid,çr copid : quibus rébus effe |" "*
tîwm efl,utinfiniti pecunia cupidims effet. Nec uerb rei (muría ab amfamilidris dmplificdtio,nemini nocens, uituperdndd : fed
»
fùgiendd femper%iuridefl. Máxime dutem ddducuntur
pleriq;, ut eos iujlitia cdpidt obliuio,cùm in imperioru,
bonorwm,gloria cupidititem inciderint. Quod enim efl
dpud Enniwm : NuUaJkntfA fociehis,necfides regniefl: û[cû¡L L
M Utius pdtet. Ndtn quicquid eiufmodi efi, in quo non
-K^sy
pofiint plures excellere, in eofit plerunq; tinti conten*
tio,ut difficiüimwm fit fdnfitim ferudre focietitem. Decid
rduit id modo temeritis C. Cafdris, qui omnid iurd diui mois auça?
nd,dtq$ hwmdnd peruertit, propter etm, quemfibi ipfe
opinionis errorefinxerdt, principdtwm. Efldute in hoc
genere molejîiï,quôd in maximk dnimis,jpUdidifîimisq; Animifubiimï
lfic£n
ü a
0
b m o n e
ingenijs plerunty exiâunt honoris, imperij, potentia, cL™ Mribúit
gíor¿<ecupiditites. Quo mdghcauendwmefi, nequidin Piinm».
eo genere peccetur.
S
(muría alía.alía kuíor.
Edin omni iniuftitia permultùm interefl, utrupfrturbdtione dliqud dnimi, qua plerunque breuis efl,
li
M.
TVU
CICERONIS
CT dà tempos, dn confultò,ey cogitato fidt iniurid. Leu
ttiord funt enim, qu<e repentino aliquo motu dccidunt,
quam ea,qu<e meditm, e r prapdraa. infirvntur. Ac de
infirenda quidem iniurid fdtti diätm eft.
*
Clufasf eccnfct,unde fecundum iniuftttix genus oriatur.
Mttot idcom- "T^Ktetermittenda dutem deßnßonti,deferendicfc offr*
pfom pws. "
ì P^ " f
ejJècdt'fe.Ndm dutinimicitias,dut
ldborem,dut fimptus fufcipere nolunt ; dut etiam neglU
DeCdfa.
gentid,pigritid,inertia:dut fui* ftudijs quibrfddm, occ««
Occupatio,
pationibui've ßc impediuntur,ut eos,quos tuari debelt,
DSnat ignaua defertos effe pdtidntur.
uidendum ed, ne non fitti
phüofophiam. ßt id, quod dpud Vldtonem eß in pbilofophos diäm:
quad in ueri inueßigdtione uerfentur,quodcfc ed,qu<e pk
rify uebementerexpetunt, de quibus inter fe diglddiiH
folent,contemndnt, ejpro nibilo ducdnt, proptereiiue
ftos effe. Ndm dum alteram iußiti* genus dffequuntur,
inßrendd, necui nocednt, iniurid : in alteram incidunt.
t
cl
fW
ur
olent
libtfeàtKp e- ' /
^
ft 'di° import , 4 °s têri debent dcfe=
icganter often- runt. Ifct^j eos ad Remp.nc acceffuros quidem pvtnt,niß
D
cod
s:
0
et
c c w
e
m
l
m
u
teiplzuink ti° *<\uiusautemerdtiduoluntate
ßeri. N<*mhoc
in fpeèu fedétt ipfum iti iuüum eß,quod reéìè ßt,ß eß uolv.ntxriu.Sunt
tó pôbari u{- * > 4 " '
ft '^ reißnülidris tuend<e,dut odio qvo*
to politico sc dam bominwm,fuum fe negoeiwm agere dicanoneßcere
niTse^mftfi. cuiqudtn uidedntur iniurid'.qui dum altero iniu(liti<e gc
Alia defeten- nere udcdnt,in dlterum incurrunt.Deferunt enim uiu fo
Horat^tomu cieütem, quid nihil conßrunt in edm ßudij, nihil opera,
late*opts pro- nihilßcultttum. Qudndo igitur duobus generibus iti'
^wtm,u°
iußitinepropoßttiiddiunximus edufas utriufque generis*
q
m
a
u
t
1
0
m
DE
OFFIC.
L I B, I.
17
quibut iußitid continetur,
fàcile quod cuiufque tempom officium ßt
poterimw,
nißnofmetipfos uddedmdbimui,iudicdrc. Eßenim difft
ält6curdreruMdliendrwm>.quMqudm~TemUUn№iae
Cbremes bwmdni nihil 4 feMienu putiti. Sei tarnen quidîc,
mdgisedpercipimus,dt(fcfentimus,qu£nobk
ipß t^^^f
•—
projperd,dUt dduerfd eueniunt, quam iüd, qu<e attais,
s ^ ^ S ^ J j
qu£ qudfi longo interudtto interietto uidemus, diter de
äui,acdenobisiudicdtnut. Qupcircd bene precipiunt, pjovaUum"'
qui uetxnt quicqudm dgere, quoddubites <cquumfit, dn Qu*
iniquum.kequias enim lucetipfdperfr.dubiatio
cogU. *'
tationem ßgnißcdt iniurie.
e*ftj res Ante confiituimus,
^xHeauwnti
s<at
*»"wl»,
dubita»,
atftem
otcreat o
officfiicuia
prroierciirü
co
n
ßuasmm
ijsu
am
riaeri.m
&
qduisotd
o
fticioafu
m
eilitraatt«e reiiicedcD
o
n
m
u
o
b
a
x
i
o
i
a
u
b
m
atm
urûeften
iiùum
s utm
ileup
oficiu
.m
imn
strextfeeraiuttririsurailiopnicib:usq.uin inter dum praeter
S
Ed incidunt fiepe tempord,cum ed,qu<e mdxime ui=
dentur dignd effe iufio homine, eoq;, quem uiruM
bonwm dicimm,commutkntur,ßunt^ contraridiut red*
dere depoßtwn,etidm facere promiffwntqutck
perii*
nent dd ueriatem,& dd fidem,ed negdre interdim, er
non ferudre fitiuüum.Refirri
enim decetdd ed, qu<e
pofuiin principio tfmddmefoiufiitifcprimum, ut ne cui
nocedtur:deinde,ut communi Militati feruidtur. Ed cùm
ftxfatMam,
tempore cÓmuta,ntur,commutaturofficium,&' non fenu
» ^
perefiidem.Votefietidm
deciderepronùfiùm
dliquod, C5^miprx
ß renonn
(
conuentum,ut id effin fit inutile uelei,cui
fum fit,uel ei,qui promiferit. Ndm fi (ut in fibuU efi)
HeptunuiquodTbefeopromiferdt
nonfidffet,Tfce= ui™' f, *
feUA filio Hippolyto fu,0 tlOn effet OrbdtUA . Ex tribù*
B
enim
7
Commun,i«
tó
i l l i u t
i n t
P
er
promipi V"»
Tragica'ex?
rh
0 t
ka
ab'auoNept^
^
18
M. T V L
C I C E R O N I S
c
«ou
. tMínotau"i>tt optttis (ut dicitur) hoc erat tertium,quod de Hip
mm córíccrct, polyti interitu iratus optwit : quo impetrato, in ma*
ros damur"adí XWIOÍ luäuiiticidit. TSJC. C pWtrÙffa igìtur ferMnda futìt
tiis.utHippoiy{4
qu&fintlis^quibuí proMißmînutiUainec fi phis
ta ulcifceretur. .7/
,
> -tv . c í • ^ r • r•
wcemt^quam-ilk-pKQpuiyCUL pmnuj mí. Contra,
im
officium eft,maiut anteponi minori: ut fi conftitueris te
cuipiam aduocatum in rem prefentem effe uenturwm,
dtque interim grauiter £grotnre filius cccperit,nonfit
contra officium, non faceré quod dixeris : magtsifc ille,
cuipromijfum fit,ab officio difcedat,fife deftitutum
<l
•* ^ pronüßis nonJhndum effe quts non
uidet, qu£ coaélui quts metu,que deceptusdolo pro*
miferit t Ojt£ quidem pleraq^ iure pretorio liberante,
nonnulla legibus.
i
Stare promiflis, ut manere
uerat:ur
am
In iurifdicíalibus offìcijs c.qüitas fpeAandan
.ó uerbis tnhjerendá,
E
Ex Heauton-
Xiftunt etiam f<epe iniurie calumnia quada, er №
mis callida, fed malitiofa iuris interpretttione .Eje
quo iHud:Summum ius,fumma iniuriaißclum cjliam tri
fi
p
i , i ^ Qu
g etiam
in Re*
publica mula pcccantunutjUe^quisuMêatwn triginíA
duxuMfffmt-WHhifteifLd&iüná
populaba*
a « d £ ' n o í l i u m iudu*
cie.Nec noñer quidem probandus,fi nerum eft
^4*
biumLabeonem,feuquemalium (nihil enim pr£ter au*
ditwm habeo) arbitrum Nckms,zr Neapolitan^ de f¡*
tubus 4 fenotu datum,cùm adlocum ueniffet,cum utrífy
feparatim loquutum,ut ne cupide quid agcrent,nec a$*
peterent, atque ut regredì, quam progredì maüent.
timormneno.
¿
r
t m
r m n e
r o u e r
m
C
enere
pjutarchus hoc
^ r ¿
momo adfcríLac!" '
C¿,Labeo.
ap0ph
O,.
li
Gtjj.'tliVwí
fir
c m l ' W Unmeet cuw Á Ujkxm
r rrt
•
^fu^'tJ.iM^wJ.'uÛ^^l—
^ W - ' K W ¡ r H («J* ¿
D'E
О F F I С. L I B . I.
i9
шя utrinfy fècijfent,dliqudntum dgri in medio reliiìm
efl.lt*queiuortmfines,fìcut
ipfì dixerant terminauiti
in medio reliétu quoderat, populo Romano adiudica*
uit.Deciperehocquidemefì,non
iudicdre. Quocircd in
omni re fùgiendd ejl tati folertia, Sunt dutem quidam
officia etiam aduerfuseos feruanda,àquibus iniuridm
dcceperti. Ejl enim ulcifcendi,ey puniendi modus. Atty
baudfcio dn fatti fìt eiw,qui Idcefiieritjniurite fu* рог* offiefam.
nitere-.ut ey ipfe nequid ale po$Thdc committst, ey ел*
teri fìnt ad iniuriam tardiores.
}
n^da^ùri»
HaSenus deciuili iufliria.nunc deЬеШа$officijs.Faritaaté duo
belli genera,quorum utticp communta funt hxc:ut non nifi iufiis de
eaufis fufcipianmr.neinferantur nifi rebus reperiti:, nilìfolenniter
denunciata ,at rtte gerantur.ne fxuiatur fupra modum in uiAosthumanius etiam Qui fé dedunt recipiantur,fideshofti etiam priuatirn
prxftetur.nonmodò in cóuentis (oknntbin.Propria uerd funt illa,
uteum hoc noftium genere.qui de imperio certant > humanius agamusteum Iris qui uitam noftram pettmt.feuerius.
A
Tque in Republicd mdxime conferuandd funt iurd
ЬеЩ.Шт сит fini duo genera dicert&nài:unum
per difceptttionem, dlterwm per uim : шпф itlud prò*
priimfitbominti,hocbeUuarum,confùgiendum
efl ad
po&erm,fì uti non licet fuperiore. Quare fufcipiendd
quidem betta funt obeamcaufam,ut fine iniuria in pace
uiuatur. Pam autem uiiìorìa, conferuandifunt ty, qui Hoflesenant
non crudeles in bettole immanes fùerunt : ut maiorcs i u « a t e m re
nouri Tufculanos,Equos, Volfcos, Sabinos, Hernicos "c'a'rthago щ
in ciuittiem etiam acceperunt : at Cdrthdginem,ey Nu* Africa.Numau?
mantiam fùnditUAfuflulerunt. Naucm Corinthum^fed
Scipione
credo illosfecutos opportunmfrm ha m<i mèjftr
pnf-^ ^^
fetjfojUdndo ddbéttwm ficien<l" hnt* ipfedhivn**. Согтты'еад
W£
v
m
йй
io
M. TVL CKE,RONIS
in Äd»ia,ä L.ri.Med quidem fentétid pdci,qut nihil hdbiturdfit infi*
^^ ^^didrm,fempereficonfulendwm.
lnquofimihi obtenu
tm,8iïdbe\'perdtumefJèt,&-finonoptimdm dt
dliqudm Rcmpub.
cp™o«°n'a . 1
nuncnuUaefi,haberemus,Atcùm
ijs,quos uide*
Oc officio in uiceris,confulendtvm efi,tumij,qui amis pofitis di im*
Âries macW- perdonm fidem conjiigient ( quamuis tnurwm dries
na, qua por« pcrcufifirit) recipiendi An quo mtopere dpud noRros
undearierare. iuüitia culti efi,ut ij,qui ciuitites, dut nationes deuitìtò
beüoinfidanrecepif[ent earüpatroni
ejfintmore und*
^fä "^ i° um.AcbeUiquidemœqu№
fanfiißime fidali popw
officium.'" Û Romani iurcperfcripti e fi.Ex quointeUigi pptefl
nutumbetlu/m effe iufium, nifi quod aut rebus repeti*
tis gerdtur,aut denuntidtwm ante fit, er indiäwn.Vomt
pilius imperator tenebat prouinciam, in cuius exeràttt
facta- q^q^
hi tyro milittbdt. Cum dutem Pompilio uU
io
}
d Um
u < e
}
i
li
r
s
1
franta
m
menti militari s ;
'
.
r
r
i-digtomaiori- deretur unam dinuttere legionem,Catonis quoque p>
'
''
Hum, qui in edàm legione militibdt, dimifit. Sed cum
amore pugndndi in exercitu remdnfiffet,Cdto di Vom*
piliimf<ripfit,utfieu.
pdteretur in exercitu remdnere,
fecundo eumobligaret milititi facramento : quia priore
*aìs, mijfim
amiffojure
cu. hoftibus
pugnare
non poterai.
Adeò firn-„
ma erat obferudtio
in beïïo
mouendo.
Mdrci quidé
Cfc
ênfcaddidit, ^ f ^ fyiftol* ß
№-fitium,in qud feripfit fe №
rie {«ronepoté diffieum* ßÜum dimißum à cöfuleeffe, cuin Mdceio*
Verfico beüo miles ejjèt. Monet igitur ut edueat, ne
ß mauis ad ab- prd>Uwm inedt. Negdt ffiif» ius effe,qui nules nonfitipU'
ttfene?
gndre cum hohe.Equidem iÜud etiä animaduerto, quoi
Olim hofl«. H i p pn
nomine perdueUis effet, is hofiis uoearetur,
bas
r
en
ion
e
iSgYré""^
inUm
Y0
U
r
0
c
qumucperegn ? .
,. .„. .
ni.qwuuac ho lemtiteuerHtmitiamrei
• '
'
r
.
.
mtigantc
7
>,
.noüts
' '
.
.
mm apui
" tfido
D E O F F I C , L I B , I.
xt
wahres noSlrosisdicebatur, quem nunc peregrinimi du
fles,o!tap«cia
cimus.lndicät enim duodecim abuU: Aut flatus dies cu. d ' X « n ä b e i boRe.ltemcfcAduerfus hoflé (eterna autorios. Quid ad tum a n t i q u i d a
hdnc mdnfuetudinem addipoteß,eum,quicum beüd g e = * " " " t u ^ - ^ e f l *
ras,mn moüi nomine appellarti Qt^quam id nomen du* e S f t i t u t u s , p r x riwsiamejfècituetufias: a peregrino enimiam receßit, *
e r proprie in eo,quifirretama contra, rmanfit. Cum es r i s s a i de
uèrò de imperio deceratur,beüoq; quaritur gloria,cau= « m p e r i o c o n t s omnino fubeffe amen oportet edfdem,quas dixi pau* « t b ^ b e u s g e lohnte iujkscdufus effebeÜorum, Sedeabella, quibws «ndum.
imperi] gloria propoßa eß,mimis acerbe gerunda funt.
Vt enim cum ciuiliter contendimus,dliterfi eh inimicus, „
aliter ß competitor.cum altero ceramen honoris, e r du com t u e .
gniatis efl,cum altero capitis,® ßm<e: ßc cum Celtibe* C o m p e t i t o « * ,
riSyCum Ctmbns beüum,ut cum inimicis gerebatur, uter ti$ c a n d i d a t i ,
efièt,non uter imperaret: cum Latinis,Sabinis, Samniti*
bus,Vcenis,Vynho,de imperio dimicabatur. Vani fozdU
.
ßdgi,crudelis Annibal, reliqui iußiores.Vyrrhi quidem r i s i n r e d d é d i *
de captiuis reddendis lila preclara:
*Nec mi durum pofco,necmipreciwm dederitisj
Enniani u « Nec cauponantes beüum,fed beüigerantes^
*
Verro jion auro uiam cernamus utriqi.
Vos'ne ueliUan me regnare herd,quidue ßrat fòri
V irlute experidmur.® hocQnud aeeipe diftwml
Q aorum uirtuti belli fortuna pepercit,
Eorundem me liberati parcere certwm efl:
Dono ducitejo'q; uolentibus cumma%nisdiis.
pyrrhus
m
Regala fané, e r digna Aeacidaru gente fententid. Atq^ *^ ^
'
etidmßquidßngulitemporibus addufti
promife*nwfoumTJv
1 hoÜi
hoRi promife=
B 3
rint
u
fa3tus
C
P y n h
aMo<
hum
fc
y
s
fi
Ä
M
xt
.
T
V
L
C
I
C
E
R
O
N
I
S
tint, eft in eo ipfo fides conferuandd: ut primo Vunico
g " ^ captus k Vcents ,kum de cdptiuis commu?
undts Romdm miffus effet, iuraffetfy fe rediturwm: pru
tnim,utuenit,cdptiuos reddendos infendtu non cent
fuit:deindecum retineretur kpropinquis, ey db dmkis,
ad fuppliciu/m redire mdluit,qukmfidem boRi datum fi,U
lere.Secundo autemVunico betto,poftQdnnenfemp«=
gndm>quos decern AnnibalRomamadftritlosrmftt iu*
reiurdndo feredituros effe,nifi de redimendis ijs,quicfe
pti erdnt impetrdffenkeos omnes,cenfores,quodd quify
eorwm uixit,qui peierdffent,in ardrvjs reliquerunt: net
minus ittum, qui iurifiurandiftdudeculpdm inuenerdt.
Cum enim Annibdlis permiffu exiffet e cdftris, redijt patt
lo poft,quod fe oblitum nefcio quid diceret.Deinde egrcf
fus e caftris iureiurdndo fe folutum putabdt:ey erdt uer*
bis,re non erdt. Semper dutem in fide quid fenferis, non
quid dixeris, cogimndim. Mdximum dutem exemplwm
rftiuftiti<e in hoRemkmdioribus noRris conRitutwm.
CumkVyrrho perfugd fenatui eft poUicitus fe uenemm
regi daturwm,ey earn necaturum:fenatus, ey C. fdbri*
cius perfhgdm Vyrrbo dedit.im ne hoRis quidem, ey po
tentis, ey betiivm ultro infcrentis cum fcelere interitim
approbduit.Ac de betlicis quidem ofjicijs fdtis diclwm eft.
JAeminerimws dutem etidtn aduerfus infimos iuRitian
O F L F I C F O M D O - effeferudnddm.Eftdute infimd conditio,?? fortund fen
MINT M
* orttw,^«i&»s no mrf/e pr<ecipi«nf-, ^ f « I ifet
uti,ut
mercenary ad operdm exigenddm, ey iujh prabendd.
T R I P L E X N O C E N cumdutemduobws modis,id eft, <mtui,dut frdude fid
REB*T,CUI AMI.
*
A W C U *
7
R f
e r u o s
W
01 GCNUS.MAN* » ,
FRAUDE
OC-
.
.
.
_
/»
.
i
.
.
. .
'
'
miuna,jraus quaft uulpecuk,uis Leoms mdetur:utrunq}
dlienifti
DE
OFflC.
L I B . I.
*3
dieniftimum ab homine,fed ftdus odio dignd mdiore. cuita,&fub ad
Totius dutem imfJiiic-nulltt cdpialior cft,qthim eoruim, ™p£fon*!q&
ctuiJm^mmmisJiIluntAd
dgnntjituiri boni cjfi.gefl omnium fee
dedntur.De luftitid fdtn dictum eft.
De liberalita'tefecunda iuflitise patie.qua'tamcn Arifloteles moieRix uidetur annectercin quattia potifsimum fpectandadocetCi*
cero:nequiddemus>quodaccipienti lit nociturum , neuequodalijs
largiamur>ab alijsperiniuriam auferamus. Secundum,ut profacul*
tatu modo liberalitatem exerceamus. Tertium.nedemus quibus no
oportet.Dandum autem aut uirtute comendatistaut ijs, qui nos honcfia beneuolentiaprofequunturtautquibufcum nobis aliquod focietatis uinculu interccdittaut dcm'qj qui bene de nobis meriti, qui*,
bus & cum fcenorebcnericiumremetiendu.Poiiremctfocietatis bumanx gradus a fummo fonte repetens>inter fe compont't.ut 'qua turn
euiq? dcbetur,tantum prxfietuf.Sedhacde parte teneca plurtbus
libris diligemifsime icripht.
D
Einde Cut erdt propofitum) de beneficentid,?? de Beneficentia
liberdlitnte diedtunqud quidem nihil eft nature ho
trunk dccomoddtiui.Sed habet mulas cdutiones. viden*
dwmeftenimprimumneobfit
benignias,ey
ijsipfts,
quibus benigne uidebiturfieri, ey ca:tens.Deinde,ne QtjomododS
tnaior benignitusftt,qulmfaculti,tes.Tum,ut
pro digni
& '^ '
tite cui$ tribudtur. id enim eft iuftitie fitnddmetum, dd
qudm bee referenda funt omnid. Ndmey qui grdtificdn
tur cuipidnt,quod obftt iHi,cui prodeffeueUe uidedntur,
non benefici,neqj Uberdles,fed pernicioft,dtqj dffentnto*
res iudicandi funtEt qui alijs nocet,ut in alios liber dies
fint,in edde funt iniuftitia,utft ipft in fua re aliend con* y
R,
uerunt.Suntautemmulti,ey quidemcupidifftlendork,
Teremius: V»
er glork,qui eripiunt dlijs,alijs quodlargiantur. Htcjj
'
drbitrantur fe beneftcos in fuos amicos uifum iri, ft lo*
cupletenteosqudcunq;rdtione,
Iddutem tmtuabeft ah
Jj^'^^
u n
q u i
t
B ) P R O
A C
a t X t t b M t x
B
4
offi
tuin
x4
M.TVL.
C I C E R O N I S
offido,utnihilmag'is officio poßitejfe contraritm. Vk
dendimeftigitur,uteatiberalitite
utimw,qu<e profit
b m r t " S f a iw,noceat ncmini. Quare L,SyÜ<e,cr C.Ctfprà pecu
tit & Sy *» * *
translatio d, iuftis domini* dd dlienos, non debet
liberali aiderLNihil eft enim liberdle,quod no idem fit
I ^ J ^ J " " * *
iuftum.Alter er'dt locus cdutionis, ne benigniti* maiot
'
effet,qudmßcultites : quad qui benigniores uolunt effe,
quam res patitur, primiìm in eo peccdnt, quòd iniuriofi
funtin proximo*.Qua* enim copiai his e r fuppeditxri
a-quwm e/i,er relinqui,eas transfirunt ad alieno*. Ineß
*dìs, delibe* dutem in tili* liberalitite cupidità* plerÜq; rapiendi, &
ratione
auférendiperiniuriam,utdd Idrgiendimfuppetint cos
inod« ° pùt'VifeK rtìdm licet plerofcfr nö tm ndturd liberale*,
quam quada gloria dado*, ut benefici uidedntur ficere
malti:qu£ uidentur ab ofiétitione magli, quàm ì uokn
Ute proficifd.Talìs autcmfimulatio udniati eft conim*
n
am
u
w
1
qU
r{WB
0
M !
Qufoui(dan-#,-
tìu UberdUtiti,duthoneftaii.Tertiwm
or
eft
maut
' Ì
dura.probis ut
,. ,
r
l 1 n
rr.
t-
• .
•
ris .charts ,aii- propofitum ut in beneficetia deleäus efjet dignitatis : in
bw con^nftfa 4 ^
ß ? ß t i •> f
beneficitm
bcncmttitv. ' confiretur,zr dnimui ergd nos,zr communitus, er /òs
detisuit£,v
adnoBras utilitite* officid ante coUdW.
qua- ut concurrdnt omnia, optubile eft : fi minus, piare*
caufe,maiore*<fc ponderis plus habebunt.
}
0
0
U0
m
r
e
s
f m M r f
e
M <
ln <
vm
Mores non ad exaAamillamfapientis Stoici rationem fpeAandossed ciuilem uittutis imaginem.
«8
•"•v voniam autem uiuitur non cum perfida homing
\^^bus,pleneq^fapienrìbus,fedcuij*,inquibus
pro's
dare agitur,fifintjimvlachrd uirtutvs, etiam hoc inteüie
gendum puto neminé omnino effe negligendovi, in quo
diqui
7
•DE
OFFIC,
L I B . !.
*$
aliquafìgnificatiouirtufis appareat. CólendumidUttm
efje ita, unuquenfy maxime, ut quifcfc maxime his uirtu*
,
tibus lenioribuserit orndtusModesiid, temper dntid ,dc
ipfa,de qua idm mulo, ditta funt,iuftitid. Nam fòrtis ani g , * " ^ " ] , ^
wus,® magnus in homine non perfttto,nec fapiente fèr maxime fpe«sa
uentior plerunq; efiiiiLe uirtutes uirim bonwm uidentur 5 ^
"*
potius attingere. Atck h<ec in moribus.
4
r
0
o m i n i s
l
Quomodo conliderandafitbeneuolcntia aliotum
erganos.
D
Ebeneuolentiaautem,quam quifquehabeat
erga
nosjrimùm Mud efì in officio,ut eipltlrimùmtrk
«AXVJAWSWÌ»
buamuSyà quo plurimum dUigimur. Sed beneuolentiant
nonaddefcétulorivmmore,ardorequodam
amoris^fei
jhbilitmte potius,® confkntia iudicemus.
Benemerita de nobis quomodo referenda gratia.
S
I » erunt merit%ut non ineunda,fed reftreda fit grfc
tia,mdior quadam cura adhibenda eft. Nullum enim
ofEciim referenda gratid magis neceffdriwm eft.Quòd fi Beneficia com
'
•
*
i
•
~r
,r
J ^ T i? i\ fbenoreremetii
ea,quaacceperis utenda,maioremefura(.fìmodopojiis)
£ ,i ri,
iubet reddere Hefiodus,quidnam benefìcio prouocati fi=
ceredebemusi Aa-nonittiitsrl agros fèrtiles, qui multò
plMjffèrunt,quam accepermt * Etenim ft in eos, quo:
fberamus nobis profuturos,non dubitttmus officia confer
re,quales in eos effe debemus, qui idm profueruntiNam
cum duo genera liberalitatisfint, unum dandi beneftcij,
alteram reddendiidemus nec'nejn noftra potefhte eft:
non reddere, uiro bono non licet, modo id fkcere poftit
fine iniuria. Acceptor urn autem beneficiorwm funt deles
ttus habendi. Nec dubium, quin maximo cuique jpl«rts
m m debcatwr.ln gyp t^nr in primi*
ûiftj.
A„L«*_
da
ro!
0
ií
'
M. T V L
C I C E R O N I ?
Beneficia po-¡ludio, beneuolentiafecerit,ponderandwm
f n l m
eft. Multi
m t
dMtTm««da.
^
> temeritite quadam,fenc iudiào,uél
modo in omnes,uel repentino quodamCqudfì uento)
ímpetu dnimi incititi : qua benefìcid equèmagnd non
funt hdbendd, atque ed,que iudicio, confederate, con*
NondandS ut fhnter'q-, deldti funt. Sed in coUocdndo beneficio, ey in
re
ren
il
r i t l < t
profisarato"* ^ ^
^
(fìcetcrd pdridfìnO hoc mdximè offu
cij eft,ut quifque maxime opti indigeat,iti ei potifeimvm
cpitulari. Quod contra, fit à plerififc : d. quo enim plurk
tnùm fperdntyetiamfì ille hti non eget, timen ci poìif>u
mwm inferuiunt.
ìn coniane»one uits quis ordo» ac primnm de focietate uniuaia
li omnium mortaliutn.
Vtime dutem focietis hominu,coniunâioq; ferui*
bitur,fì ut quifque erit coniunâiftimus, iti in eum
henignititti plurimum conferetur. Sed que ndtureprin*
cipidfìntcomunititti,eyfocietittihumdne,repetendwin
altius uidetur.Efi enimprimum,quod cerniturinuniuer
Primi fodera- fi generis humdni focietite.Eius dutem uinculhm ejl rd*
Ol
tis humane fon tio,ey ordtio:quedocendo,difcendo,communicado,
*es,ratio,&ora , _
j • »•
i
•••
. r t
lio.
&=•
fceptindo,tudicdndo conciliât inter fe homines, conwn*gitcfc ndturdli qudddm focietite.Neq; uUtt re longius db*
fumus à ndturdferarum, in quibus ineffe fòrtitudinem fe
pe dichnusjit in equtiyin leonibustiuñitiam, equititem,
bonititem nondicimus.Sunt enimrdtionti, eyprdt'wnti
lus natura;, expertes.Acldtifeime quide pates hominibus interipfos,
omnibus inter omnes focietis bee eft, in qud omnium re*
rum,quasddcommunem ufum bominum natura genuit,
eft feruanda cotmnittr.ut que defcripti funt legibus ey
iure
7
DE
O F F I C.
L I B . I.
xf
ture ciuili,hac ia teneantur,ut ßtconßitutim: è quibu*
tpfis caterafic obferuentur, ut in Gr<ecorum prouerbio
tftiAmicorim effe omnia, communio. Omnia autem coin
mania bominum uidentur eo,qua funt generis eius,quod
nb Ennio pofitum in und re,trasfirri permuta* potejl: |^"^[™
En
"
Komoûi erranti* comitermonfìrat uiam,
"cowilT
Quafi lumen de fuo lu/mine accenddtfait,
Nihilominu* ipfiut lucedt,cum itti accenderli.
Vna enim ex re fati* pracipit,ut quicquid jìnedetrimen qux fantomto poßit comoddri,id tribudtur uel ignoto. Ex quo funt " ^ ^ ^
iüd communia,non probibere dquam profluentem : pdti nicand».
àb igne ignem capere,fi qui* uelit: confiliumfidele deli*
berdnti doretqua funt ijs utilio,qui ocdpiunt, danti non
molefk. Qnare ejrhisutendumefl,® femperaliquii
adcommunmutiliatemaffbrédim.Sed quonidm copia
pdruie ßngulorum funt,eorum autem,qui hisegeant, in*
finita, efitnultitudo,uulgori* liberalias referenda eft ad
ilium Ennijfiné,nihilominu*ipfì ut luceat:ut fàculas fit,
qua in ncBrosfimus liberales.
^Kadus autem plures funtfodeatis bominum. Vt *
* %™*
Tenim ab itta infiniate difcedatur , propior efi rate ad conttaeiufdemgenti*, nationi*, lingua, qua maxime homines * d ^ « ^ " "
coniunguntur. Interim edam eß,eiufdem effe duiattf. xq
C
b
ill
5
3
1
Mula enim funtduibu* inter fe communio, firum,ß* uêrfimìs? *
na, porticu*, uia, leges,iura,iudicio, fuffragia,confue*
tudines pratereà, e rfitmUariates,multatfc cum muU
tìsres,rationesq; contratta. Arttior efiuerò coUigdtio 8
'
fodeat'iipropinquorim. Abitta enimimmenfd fociea*
tebumonigeneri* in exiguum,angufium(fr concluditi.
C o
NdìTl
n a t i o
*8
M . T V L
C I C E R O N I S
JUdm cumfithoc natura commune omnui aninuntium,
ut hdbeant libidinem procreandi, prima focietas in ipfo
r05am4
t con u
:
b«i°fewi?ria " fl ^ S^°
liberis'.déinde una dornt«, CHI
funt omnia communia.1 d autem eft principium urbis,??
Fratr« jonfo qwft farindrium Reip.Sequuntur jratrwn coniunéìio*
brini. Sobrini nes,pèftconfobrinorim,fobrinortmq;:qui
cùmuna do*
« wnfobnms
^
^
poßint,in alias domos,tanquam in colo*
Affinität« ex nidS,exeunt.Seqmntur connubia,ejr affinities, ex qui*
coniugi)».
bus etiam propinqui Que propagation foboles, ori*
Qux gemili- go eftrerum publicarum. Sanguinis autem coniunéìio,
cSmMia.'ima- C beneuolentid deuincit charitatehomines. Magmi, efi
gines.Sacrape enimeademhabcre monumenta, maiorumjjfdem utifa*
tura."*' " cris,fepulchrahdberecommunk.Sed omnium focietàtum
«uK™oac«iMa P^fa^ * ft->tudlafirmior,
quàmcùm uirib&ni
' moribus fimiks fiuti fimiMaritite coniuniìi. ìUudenm
bonéum. (qwdfiepe diximus) eti* fi in alio cernimus,timi nos mouet^taj-illtin quo id ineffeuidetur, amicos
fiat.Et quanquàm omnis uirtus nos adfe aUicit, ficit'q;
ut eos diligamusdnquibm ipfa ineffe uideàur^men io*
lÄ«uK " ß >&' Wxrdtos idmdxime-efficit.Nihq oute eft ami
biUus,nec copuUtius, quàm morim finùlitudo bonom
In quibus enim eademftudiaßmt, eedankolunates, iti.
Amiciiia io- hisfit,ut,quifque altero eque delciìetur,aàfiipfo. Effi*
xta Pythagorä citurcfc id,quod Vythagoras uult in amicitia,ut unusfiat
wTdixit amipluribus.Mdgnd etil itta comunms eft fycietttu, qu£
citiä unameffe conficitur ex benefices ultro, citro'q; datis, acceptisq;.
P
M
m
m
m u
€ p
n
abi
0
e
cid
ammam corpo _ '
,
'
1
,
r
.
*
\ e
. c
*
Q « * mutud,%r grata dumfunt,inter quos fa funt,firm*
Beneuoientia deuindutur fodetòte.Sed aim omnia fatk>ne,animocu Iti
ribus duobus.
wutuis benefi- „
eijs cSparata.
«
n
•
«
P
i
fmucriômmmfooetntuMttUM eft gratior,m№ cba*
rior
DE
O F F I C.
LIB.
I.
3-9
rior,qudmed,qu£cuRepub.efiunicui$nos}rwm.
Cbd*
rifunt parentes,cbari liberi, propinqui, fMidres,
fed
cmnes omnium cbaritttes patria una complex* eft: pro xx
qud quit bonus dubitet mortem oppetere,ßei ßt profù?
türmt Quo eß detejkbilior ißorum immanitas,qui lacc* x j mori.
rarut omnifcelere pdtrid,cr in ed funditui deknda oc*
cupdti er funt,zr fùerunt. Sedß contendo quidam, er
compardtiofidt, quibus plurimùm tribuendum ßt offici],
principesßnt pdtrìdjzr pdrétes,quorwm benefices ma * 4
xime obligdtifivmus: proximi liberi, totàffc domai, qu&
fpeäat in nos folos,neq; dliud uttum poteß bdbere
freep&r.
fiigium : deinceps bene conuenientes propinqui, quibus
^scmlib!^
cum etidm communis plerun<£firtund eß. Quamobrem Quid fanguineceffaria pra-fidid uiu debentur ijs mdxime,quos ante
J^^S^
dixi.vitndutem,uiciusq; communis ,conßlid, fermones, tifsimumdcbt»
cohortAtiones,confolationes, interdum didin obiurga* *
tiones in amicis uigent maxime-Eßcfc ediucuäßimd dmì
citia,qudm ßmüitudo
morumeoniugduit.
^JJjJJ*
^SSluS»
mus
Libcralitatis officia non fohìm ab his gradibus focictatis>fed«i5
ab alijs cìrcunfiantijs (pecari oportere.
S
E ci in bis omnibus offices trìbuendis uidendum erit,
quid cuify mdxime neceffefit,ejr qd quifq; nobifcu,
uel fine nobis dutpoßit confèqui,dut non poßit. iùxque
nonijdemeruntneceßitudinugradus,qui
er teporwm:
funtój officid,qu£ dlijs mdgis,qudm dlijs debeatunut uU - .
cinu citius ddiuueris in*frugibus percipiendis, quam out debeawr.
fidtré,dutfimilidrcm.ktfilisin
iudicio fit,propinquwm *aXs, fruii*
potius,zr dtnicum,qudm uicinum definderis.Ua'c igitur, bus
qr dia circüff>iciendd funt in omni officio,®- confuetu»
v cim s
do,
i A
30
M. T V L .
C I C E R O N I S
do,exercittiioq; cdpiendd,ut bonirdtiocindtores officiai
rum effe pofìimus,zy addendo,deducendoq; uidere, qut
Os*" ^ "' rcUquifummdfìdt:exquo,dudtwmcui<ii debedturAnteU
1
1
id cft«quantum
1
' .
'
,? .
7
.
v
'
ligas. Sed ut nec medict,nec imperdtores,nec oratores,
qux oporwf" 9 <
' artispraceptu perceperint,quicqua magna Uu
n&ivaami\ì-dedignumfineufu,ey
exercitatione confequi poffunt:
«
fìc
offkij conferuandi pr<ecept& tradutur, Ma quidem ut
jkciamus ipfì,fed rei magnitudo ufwm quoque, exerciUa
tionemcfc defiderdt .Atque ab ijs rebus, qm funt in iure
focietutis humdn£,quemadmodum ducatur honejlum, ex
quo ortwm efi ofjìcium,fatis fere diximus.
rciìnquaf,dcd4i
K
tm(t
5
tud0
Magnanimità* tcrtius offkiorumfons.quc; ex rerum humanara
contcmptu, & animi amplitudine quadà" nafciturtdedaratur ameni
potifstmùm inpericulit adeundis.&arduis rebus obeundis.Huicad
dexteraeft audacia .pertinacia,tmmanitas.arrogatia.crudelttas.con
rìdentia,moroiitas,ira,feuitia,ambitio: ad Ixuam, timiditas,igna»
uia,(iupor,& id genus uitia.Exercetur aiitem magnanimità» partita
in rebus bellicis,magis autem in negocjjs urbanis, denicg &priuata
in uitatde quibusomnibus uarie differit Cicero.
I
Utettigendmn efi autem, cùm propofìtt, fmt genera
womenaano
qudtuor,è quibus honeJhs,officium'q; mandret,ftkn
fortitudini*, didifiimu uideri,quod animo magno,elatoq;, bumanasq;
prXwur p u defpiciente,fàcìumftt. laquein probrts maxime in
fiiianimitas. promptu efl,fìquid tde dici potefì:
ba^mpatoris! Vo? etenim iuuenes,animos zeritis tmliebres,
ixépio Chioe- iH^cjf. uirzo uiri. Et fiquid efleiufmodi.
ÌS "H!wpirit Salmacidd frolia (ine {knzuine,w fudore.
luioc carmme Contrae^ in laudibus,qu<emagno animo, e r elato, fòr*
prIbratìo,quo titer,exceUenteref; gejh funt,ed nefeio', quo modo quafì
fo** t» effo P '
Idudamus.Hinc Khetorum edmpus de Md*
mSedicitur. rdéone,Sdldtmne Vkteis,Thcrmopylis,Leutlris.
Bine
nofor
m
S
fe
c , W o r e o r e
3
DE
OFFIC.
L I B . I.
3»
ttoñer Cocles,hinc Decijjbinc Cneus,W Publiusficipio*
ties,hinc Marcus Marceüus jnnwnerabiles'cfc all): maxi?
meá¿ ipfe populas Ko.animi magnitudine exceüit. Tie*
claratur autetnfludiü beüica gloria, qubd fatuas quoq¡
uidmusornatu feré militari.
Fortitudínem liabhoneflate reccdat,nomen fiiiim amíttere.
S
Zd ea animi elatio,qua cemitur in periculis, c * Irf*
boribus,fiiuftitiauacat,
pugnat'a¿ non pro falute
communijed pro fuis commodis, in uitio eft.Ñon enint
modo id uirtutis non eft, fed potius immanitatts, omnent
bumanimemrepeUentis Ataque probé definitur aStoi*
®^ °*
cis fvrtitudo,cumeam uirtutem effe dicunt propugnan*
tern pro ¿quítate. Quocirca nemo,qui fortitudinis glo*
*
riant confccutus eft,inftdijs,cr malicia laudem eft ade*
ptmMibdenmhoneñome(fepoteft,úuod
iuftitiaud* - • .
cat.Vraclarwmtgitur TlatomsiUud-.NonJolun, inqutt,
fcientia,qua eft remota, d iuñitid,caUiditas potius', quom
*™£^¿f£
fapientiaeft appéüandd: nerum etiam animus paratus-™.-s>-«voni«,<t
adpericulwm,f\fua cupiditate,non utilit&te communi" '* *'"™'
impeüitur, audacia potius nomen habeat, quam firtitu*
dims. Itaque uiros fortes, magnánimos, eofdem bonos,
wfmplicis uerMtisamicos,minimeq; fhttaces effe uolu*
tnus:qua funt ex media laude iuñitia. Sed Mud odioftm
eft,quodin bacelatione, e r magnitudine animi facMi* t
mépertinacia, e r nimia cupiditas principatus innafci*
tur. Vt enim apud Vlatonem eft,omnem morem Laceda* Magnanímímonioru inflamatum effe cupiditate uincedi-.ftc ut quifq; " f
animi magnitudine máxime excellit, ita máxime uult P«iinadaeia
princepscmniimeffe,uelpotiusfolweffe.T)ifftcile
itvxf
ti
x
9
9
z
s
e
eft,
luíhtia
t
p S
y,
M. T V L .
C I C E R O N I ?
efi,eum prtejktire omnibut concupiuer'is, femore equitte
temique efi iujtitie maxime propria.Ex quo fit, ut
difceptòtione vinci fe,nec uUopublico aclegitimo iure
L»GIT<J*_ 1 7 patiantur.Exijluntcfc in Repub. plerunfy largitore*, ej
RTSINMATII. x fifti jì t p pam maximas confequantur, er/ìnt TTT
oft MS
DS" PNICHRA P ' \uperiores, quàm iufìitia pare*. Sed quo diffici*
QNXDIFFICILI». lw,hòcpreclariits.XluUwmenimejltè'pui,quod iuàitk
uacaredebeat.Eortesigitur,w magnatami funt haben*
di,non quifieiunt,fed quipropulfantiniurià. veraau:
_ . f tem,z?fapien* animi magnitudo hone&um Ulud,quod
fpc^RICUIAFU«r<. fequitur,infàcìn pofìtum, non in glorii
WTIRFWN's '31 iudicat:principm$feej[emauult,quàm uideri. Eterna
ne<j;
t
0
3W
0
es
P
x
maxime ndt
gnisjiiàsjwn ejì habendm.EaciUime aute ad re* iniujbs
impeÙitur,ut quifque efi altifimo animo, er glorie cu*
<l
octw
CQLS!& PERIC"*
lubrica*, C]MÒ(.
inuenitur,
LOFUS.
qui laboribus fufceptis,periculisq} aditis,non quafì mer=
cedem rerum gejhrum defìderet gloriam.
P*° •
'
«ix
VERA MAGNANIMITAS DUABUS IN REBUS POTIFSIMUM FITA.IN
CONTCNENDIS TUM PROFPERIS, TUM ADUCRLÌS» Se IN ARDUIS REBUS GERENDIS.
^Binino fòrti* animus,cr magna* duabus rebus tM
'xime cernitur.quarum una in rerum externarwn
defpicientiaponitur,cùmperfuafum jìtnibil hominem,
nifi quod honeflum, decorarne fìt, aut admirari, aut
cpttre,aut expetere oportercnulUcfa
homini, nequt
perturbationi animile fortune fuccumbere. Alteraci
re*, ut cùm ita fi* animo afjviìus, ut fuprà dixi, re* gea
ras magna* iHas quidem,er maxime utile*,fed uehmen*
ter ardua*, plenast^ labomm, & pcriculorum tum ufo,
necjj
DE O F I I C
L I B . I.
3$
tum*aliarum rerwm,qua ad uitxm pertinent, mrum re=
mdtte
rum duarum ftlendor om«w,er amplitude; addo etiam rum
utilitntem in pojieriore: caufa autem,€r ratio efficient
magnos uiros eft, in priore. lneo enim eft illud, quod
excetlentes ammos,?? bwmana cotemnentes fi.cit.ld au*
tern ipfum cernitur in duobus,fi er folum id quod hone*
ftwmfit,bonum iudices,zr ab omni animi perfurbatione
liber fis.Nam v ea,qua eximia plerifq^z? pra>clara ui
dentur parua ducere,eaqj ratione Jkbili firmaq; cotem
nere,fbrtis animi,magniq\ dicendum eft. Et ea,qua uide
tur acerba, qua m«ta,er uaria in hominum uia, firtu*
nacfe uerfantur ira firre,ut nihil a jhtu nature difiedds,
nihil a dignit&te fdpietk: hoc robufli animi efimagnacfc
conJhntia.Non eft autem confintnneum,qui metu non jz _
frangatur,eiim firangi cupiditotemec qui inuiftu fe <
t la* Zpn^^ttd,
bore praftiterit,uinciauolupute.
Quamobrm er hac
uitrndafuntyZT pecuniafugiendacupiditax. NtM enim
eft turn angufti animi,timife parui,quam amare diuitias. mfatid^tin,
NiM honeftMymagniftccntwfaquam
pecuniam con*
temnere finon
habeas:fihabeas adbeneficentiam,liber<i
Imtem'qi confine. Cauenda eft etiam gloria cupiditas ut
fupra. dixi.E ripit enim libermtem, pro qua magnanimis
uiris omnti debet effie contentio.Nec uero imperia expe*
tenddydc potius non accipienda interdum,dut deponen*
da nonnunquam.vacandum aute eft omni animi pertur
batione,tim cupidita.te,zr metujum etiaagritudine,ej foiTtudmuT*
uolupt&te animiyO' iracundia,ut tranquiUitas adfit, e r
fecuritoiyqua affirat turn confkntiam,tim etia dignitt*
tem,M.ulti autem e r funt,ey fieru^qui eam,quam dico r u m *
"
0
y
A
q}i doiore.
}
i
}
Aeqoabitai
ncgoho
C
tranquil
.
34
M*
TVL.
CI C E R O N I 2
trdnquMtitem expetentes,à NEGOTIJS PUBLIASfiREMOTA
runted OCIUMQ-, PERFÙGERUNT. LNHISÇR NOBILITIMI PHI*
LOFOPHI,LONGETY PRINCIPES,?? QUIDÂ HOMINES FEUERI,^
GRDUES,NEC POPULI,NEC PRINCIPUM MORESFERREPOTUERK.
VIXERUNTFY NONNURI IN AGRIS, DELECT&TI RE FUD FAMILIARI,
Vtncptone. HW IDEM PRPPOFÌTUM FÙIT,QUOD REGIBUS,UT NEQUD REcge
RENT,NECUI PDRÊRENT, LIBERATE UTERENTUR.CUIUS PROPRIM
eftFIE UIUERE,UT UELIS. QUDRÉCUM HOC COMMUNE FIT PO*
tende CUPIDORUM CUM IJS,QUOS DIXI OCIOFIS,ALTERI FE adi*
PIFEI ID POFFE DRBITRDNTUR, FI OPES MDGNAS HABELT: DITETI,
fi CONTENTIFINTer fuo,ÇR PARUO.LN QUO QUIDEM NEUTM
rum OMNINO CONTEMNENDDEFT FENTENTID.SED e r FICILIOR,
e r TUTIOR,EJR MINUS DLIJS GRDUIS,DUT MOLEJH UITA EFT ODO
VriScipio. F FIUFTUOFIOR DUTEM HOMINUM GENERI, e r DD cUrU
TXTEM, DMPLITUDINEMQ; DPTIOR EORU, QUI FE DD KEMP. &
dd res MDGNDS GERENDAS DECOMODAUERUNT. QUAPROPTER
e r IJSFIRFIANCONCEDENDUMFITREMP.NO CDPEFFENTIBUX,
QUI exceUend INGENIO OCIO,DOÂRINEQ;FIFEDEDIDERUW '
IJS,QUI DUTUDLETUDINIS IMBECILLIATE, DUT DLIQUD GRDU'W
caufa IMPEDITITI. REP. RECEFFERUNT,CÙM EIUS ADMINIFLRDN*
DE POTEJHTEM DLIJS, LAUDEMCFR CONCÉDÈRENT. QUIBUS DUTC
TOLTI NUUDFITCDUFD,fiDEFIIEERE FE DICDNT ED, QUE PLERTY
DDMIRDNTUR, IMPERIA, er MAGIFIRATUS, IJS NON MODO NON
ldudi,UEMM EDAM UIDO DANDÛ PUTA.. QUORUM IUDICITM
IN eo,QUÀD GLORIAM CONTEMNANT, e r PRO NIHILO PUTENT,
DIFFICILEfiftuEFT NON PROBARE: FEDUIDENTUR TURN LABORES,
e r MOLEÂIAS, TURN OFFINFIONWM, e r REPULFARTM QUTF\
QUDNDA IGNOMINIAM TIMERE,ÇR INFKMIAM.SUNT ENITN qui
IN rebus contrats paru fibi CONFIENT, UOLUPATEM FEW*
ORM
rifinte
DE
O F F I C.
LIB.
I.
%S
rìftime contemnant,in dolore fint mottiores,gloria" negli
gant,frdngantur infàmia : atqj ed quidem non fatis con j ^ " * *
contem-
\rndjrutf\rfhicffa nfflfti'tfWfrifrntfnfrr infi|i'/i fi fi' I I U MTÌI ir »»»i«W « • *
tusjhtt&r gerrndaRrjfttb.tft.N ec enim diiter dut rea
gi ciuitas, M i & r m * ^ ^
^ ^
fentibus ditte Remp.mbd minus,quam pbilofopbi/Qnaud ^ ^ { ^
fcio dn mdgti etici er mdgnificentidfZr dejpiciendd dd*
J
bibendafìt rerum bumdndrum, qudm pepe dico,?? trdn
quiUitxsdnimi,dta^fecurit*s,fiquidem necdnxij futuri
funt,ZR cum grduit*te,confhntid<fc uiéìuri. Qjt<e eò fai
liora funt pbilofopbis,quò minus pdtent multa, in eorum
uit&,qu£ fortuna feriat, er quo minus multa rebus egét,
Cr quidfiquid dduerfì eueniat, tm grduiter cddere non
poffunt. Qupcircd non fine caufa maiores motus animo
rum conciantur, maiorq; curd efficiendi Remp. geren*
tibus,qukm quietts : quo magis bis er mdgnitudo animi
efi ddbibendd,ZR uacuitAS abangoribus. Ad rem geren*
dam dute qui dccedit,cduedt ne id modo cofideret, quànt
ittx res bonejh fit, fed edam ut babeat efficiendi fault**
tem. in quo ipfo confiderandum efi, ne aut temere de*
„.
fperet propter ignduidm,dut nimis confìddt propter cu* busaggredf tepidimemM omnibus dutem negotijs prius,qudm dggre S S l t a t e ì J
diare,adbibenda eflprepdrddo diligens.
t» diffidtre,innn
M a f o r a
gnauix.
Longè fot tius duilibus in rebus.quam bellici*, antecellete,
multis argumentis docet, nemnihileg de fe.
S
Ed cum pleriq; drbitrentur res bellicas mdiores effe
qum urbanis,minuendd efi bnec opinio. Multi enim
fepe betk quefìerunt propter glorine cupiditmtem,dtque
e *
a
ft>
3*
M.
TVL.
CICERONIS
id in magn'nanimis, ingenifsq; plerunoj contingit
ittdgisfi~fnntadremmilitaremapti, ercupidi beUorum
gerendorwm. Vere autemfiuolwmiu iudicare,mdte
extiterunt urbane tnaiores, clarioresq; qum belli
Theminocies Quiiuis enim Tbemiftocles iure laudetur,crfit eius
e'3w'
apud A
SolontijUuftriuijiteturq; Salarmi chrifime
Saiam.n5in.u- tejlts uiclorie,que anteponatur confilio Solonii ei
iûSToôn P ^ con&ituit Areopagit&r.no minus predarti h
Saiaminius u- quamiUudjudicandwm eft.lUudenim femelprofu
busdcd^«iA''P proderit citatoti. Hoc confilio leges Athìnie
i«'foiutarcs.fium,hccmaiorum insìitutu feruantur. Et ibemihodt
quidem nihil dixit,in quo ipfe Arecpagum adiuuer
abiUouerwmeft adiutwmejfe Tbemifloclem. Eft e
Lycurgus kgu bellwm geslim confilofenatUi eiui,qui à Solone er
lator.Pauiani*ftitutus.Liceteade de Vaufania,Lyfandroq; dicere:quo
ducibuf munis rum rebus gesiis quanquam imperimi Lacedemon
u.Aorijs nobili Utxtumputotur tomen ne minima quidem ex parte
M Scaur°ui curgi legibui, er difciplinx- confirendi funt.QuinetU
cioqu5tia&tu- b \>m ipfa Cm %T parentiores babuerunt exercitm
y
A
mn
n
um
r
mum
,
er
P
bU
M
0
mu
ris fcientia com
}'
n
'.. .
.',„
.
„
er prtwres.Miniquide, neq; puervsnobis, M.Saum
Caiuiuiinreb» q 4 i q,cùmuerfaremur in Rep.Q. CatulutCn.
médatus.&CL
m
r one
cmilibusflorue
.
,P
- i r
•
T ,
~ .
rum:
3? Vompeio cedere uidebatur. Ramixnim funt fòrti am
P ^ s btiii gio- ufi cftxmjìUuwi domi. Nec plm Aphricanus fmguU
ria.
e r «ir,cf imperator in excidéda uumàtia reip.profi.it
lianMNuman" l
^ tempore V.Uafica priuatui cùm Tibexim
tiamfuftuiit. Graccbum interemit-.quanquam bee quidem res no
Tyb«ifiGrac ' " « domenica eft ratione, attingit enim er beMcam
chum pemicio- quoniam ui,m'anu<fc cofiàn. eft: fedtomenid ipfwn
ftìwfQriiiu ft fiu° urbano,fineexercitu. lUud autem optimu
< udm €0
em
,n
e
con
tftt
.DE
O F F IC.
L I B .
E
37
tßiin quo inuadi folere ab improbis,et inuidis me audioi
Cedant arma toza,concedat laurea lingua'.
Hjc
Vt enim alios omittam, nobis Rempub.gubernantibus,
eft muMto
(us .quo Cicero
non'ne toga arma cefferetNefy enim in Repub. pericu-- f ^
^£
hm fiat grauius unquam,nec mains odium, ita. confiltjs, „ariamcöiuradiligentiafy noüraceleriter demanibus audacißimorim t<°n«m°pp"fciuiivm delapfa arma cecidemt. Qua res i'gitur gefb. eß
unquam in bello tonai quis triumphus confirendusi Li*
cet enim mihi,Marce fili,apud te gloriari, ad que ejha
34
reditas buius gloria,^ ßttorwm imiiatio pertinet.Mihi
J" f^H
quide certe uirabundans beUici/s laudibus Cn. Vompe'w Afris.&iteru«
multis audiendbus hoc tribuit, ut diceret fruüra [e ter* ^ ^ i f t S
tiim triwmphm deporaturumfuifle,nifimeo in Remp. date,
beneficio ubi triumphant efiet habiturus. Sunt ergo do*
meftica ßrtitudines non inferiores miliaribus, in quibus
plus edam, quam in his, opera, fiudijq; ponendum eß.
Omnino enim Mud boneüwm, quod ex animo excelfo,
magnificoq; quarimus,animi efficitur, non corporis ui*
.
ribus.Rrercendum tarnen corpus.r-r itiLAfitdrndim
oft, i-no ludA'.».«
ut obèdire confilio,rationi<fc poßit in exequendis nego*^> « ^ < U A - •
tqs,tcr in labore tolerando. Honesiim autem id, quod
exquirimuSytotwm eß pofitum in animi cura, e r cogita*
tioneùn quo non minorem utiliatem ajfirunt,quitoga*
ti Reipub.prafunt,qum
qui bellum gerunt. Itaq; eortm
confilio fapeautnon fufcepta, aut confitta betta funt, jvi.Catortc»
nonnunquam edam ittaaiut M. Catonis beüwm tertiwm qua triduo féVunicwm,inqm edam mortuiualuitautoritas.
Quare Ìim"wfe*
expetenda quidem magis eß decernéndi ratio,quam de* natu oftéfapertertmdifirtitudo. Sed cauendum, ne id bettandi magìs b&lmVwùk
C }
fiiga
i a t
0
u s
a
c
p
t
ne
3»
Jtt. T V L . C I C E R O N I S
figa, quàmutilitxtis radane ficiamus. Bellumautem
n
fifiipi * Â aliud nifi pax quncjìa uideatur. ¥01
tu uevè-ammi, e^Cùnfiànta efenon paeturbdri in rebus
fuWpmfq
.uo
càtlhago! g cs
ìnfequèti a
'nno
fepuiti autori- pnefenttf animi uti còfilio,nec à radane
&am"néeume
dniimjttud edam ingenij magni
atur
iéj
ut
difcedere: QUIA
ejl^mÔL
rtmr (MDTMÈ.£ozittdone
futura, e? aliquantò ante conflituere <JHJ<J
rvôX^M^t uccidere pofiit in utrancfc partem, e r quid agendumfit
^
euenerit:necjiommtev€~aUquid,ut alìqwmdq
pu dicendumfitÛm-putmm.
Htcc funi opera magni ani»
mi,ZTexcelfi,ej" prudenda, confilioq} fidenti*. Temere
a
h o c
yvwjitf.
Turpe'non
taram,Scipiojpophmec
111$
m
a u t m
- ^ ^ l^
n
m
r
m
m c
fojlg jHg Mj
m
con
ere}
V«X i*A^ « w<we quiddam,zr belluarwm finule efi:fidcùm tcmpus,
1«. №WJ»M.-ùvcnecefiit&s(fc pofiulatydecertundim manu efi, ej morsfet
uitud,turpitudiniq; anteponendo.
E
Aeilnamtateem
fe&
officio
anm
i. i crudeli, abitem
temm
eraitagtn
em
Nonfxuiendil T^\ euertendts autem, diripiendHq; urbibus uaìit
in uictos.. Ì^JiUud confiderandwm efi,nequid temere,nequid cru
^J&7^™«№>l*$<ft™
magni,rebus agirne punire
Muititudini fintes, nudtitudinem confiruare,in omni fertund,rec%
parctndum. q. \, jln rednere.
Pcriculaquatenusuiro forti fufcipienda. •
(
at
one
V
56
*7
T enimfunt (quèadmodum fuprd dtxi) quiurbi*
nw rebus BELLICAS anteponunt,fic repertes nwltos,
quéus pericuiofa,ej calida còfilia quieta cogmionk
bus c r fylendidiora,er maiora uideantur. NunquÀm
omnino per icuh figa comittenduim efi,ut imbettes,tw*
uideamur. Sedfùgiendum edam Mudane offiramus
nos pericola fine caufa : quo mhil potè fi effe fiuldus.
Magnanm
i us
dtcauìapericu
«a fufcipit.
DE
OFFIC.
L I B,
I,
3?
Qüdpropter in adeundi* periculis confuetudo imitmdd
medicorwmefi,qui leuiter eegrottntes leuiter curanti gra
uioribus autem morbis periculoßs curationes,zr ancipi
tes adhibere coguntur. Quare in tranquillo tempejhtem B E « & » * » «
aduerfam optare, dementa eßifubuenire autem tempefh
**'
ti quanti rationejctpienmeocfc magi*, fi plus adipifcare
re explicatxbon^qum addubitatt mali. Vericulofa aute Q U J R E S P O T Í A S
rerum aniones partim ijs funt,qui eos fufcipiunt,partim P « I D I < A N D * I
Keip.Item'cfc alv¡ de uim, alij de gloria, er beneuolentid
ciuiwm in difcrime uocätur.Vromptiores igitur debemu* 3 8
cße ad noftra pericula, quam ad communia, dimicarecfc
^
parat w de honor e,^ zloria,qukm de cater'i* comodi*. C A I I Í C R A T Í D E S
irnienti aute multi junt,qui no modo pecunia, jed uitaxa räduxab O F F I etiam profundere pro patria parati effent, ijdem gloria " ^ ¡ F " ^ ™ *
iaäuram ne minimam quidéßcereuellent,ne Kep. quU FIS,quá'PT¡uat»
dem poñulantetut Caüicratides,qui cum Ldcedamonio | ¡ F *
rum dux fuijjet Peloponcjiaco beüu,inulta,a¿ fecifjet egre H I F I O R Í A É I A P D Í
giè,uertit ad extremum omnia,cùm confilio non paruit ^ F o p ^ S .
corwn,qui claffem ab Arginußis remouendam, nec cwm P O M T N O N . _ •
Athenienfibus dinücanduan puabant. Quibus Me reß>on
* "
dit,Laced¡emonios daß} Ma atmßa alia parare poffe, fe cieombrotus
fùgerefine fuo dedecore non poffe. Atq¡ hac quidvm La J ^ E P A S D A
cedtemonijs plaga mediocri*fiat: Ma ptfiiferd, qua cùm T N E B A N O R T D U
Cleombrotus inuidiam timens temere cum E paminunda G N ^ U O I * ciTdé
conftixiffet,Laced£moniorum opes corruerut. Quanto
CUNFTAC X ¥dbw
Mdximus melimi de quo Ennius:
TIFTÍMA. "*"
I
F
F
L
tap
O
R
P h
m
n u l í
i n
(
F
A
B
I
U
S
0
Vnut homo nobií cun£hndoreñituit
~ Z
R
»
•
r
rem.
FOTTISEFT,6T-
1
fam
Hon ponebat enim rumores ante [alutem.
Ergo poftq; magiAcji uiri nunc gloria claret.
C
4
INFAMIAM
contestaerc.
Quoi
40
M.
T V L
C I C E R O N I S.
Quodgenus peccandi uitAndm ей, etkmin rebut игл
banis. Suntenim qui quod fentiunt,etiam fi optimm
fit, amen inuidia metu nonaudent dicere.
. „ 4 ° . . /^vMm'rtoquireipublicaprafùturi funtJuo Vhtos
Magnanimi
•* .
' ,... , - . /> ,
tueft pubiica V_/ms praceptx tenedt,unum,utMtihtue синиjic tues
còmoda fuis an antur,ut quicquid dgunt,ad eam reftra.t,obliti cômodos
lepontre.
сиоГщщ Alterum,ut totwm corpus Reipub. curent,
ne dum partem aliquam tuentur, reliquat déférant. Vt
enim tutela,fic procurano Reip.ad utiliatem eoru., qui
comnùfii funt,non ad eorwm, quibus commifta eft,geren
Magiflratus da eft. Qui autem parti ciuium, confulunt,partem negh
jequusomnib», o t,rem репккШтат in ciuiatem inducut, feditio*
&partuimfiu- о '
\
!J
fi
...
dio uacuus. nem,dtq; difcordia.Ex quo euenit,ut щ populares, ащ
natem diciT''fi ^°fi optimi cuiusfy uideatur, pduci uniuerforu. НШС
dpud Athenienfes magna difiordia ortaiin noftra Rep.
• - non folùm feditiones,fed peftiftra etiam betta ciuilia:qu£
graui$,çr fòrti/i ciuis,ej in Rep. dignus principatu fa
Fortisutnon giet,atq-,odcrit,tradetifc fe totwm Reip.neq^ opes, dut
ГпТого!т 1а'пкР ^"^' confeéhbituritomqì
eam fie tuebitur, ut o*
temete atce&iu mnibus cofuldt. Nec uerò crinunibus filfis in odium, dût
inuidia quenqua
uocdbitiomninoc^t'aiuftitie,bonefbt
tiefc adb<erefcet,ut dum ea coferuet,quauisgrauiter offtn
dat,mortem oppetat potius,quàm déférât iild,qua dixi.
Deuonoribusuehementcrcontenderc» contra
offtcium magnanimi.
41 TV JTïfemma eft omnino ambitio, honorumq; content,
УУXiloide qua preclare apud eundem eft Flatonem,
4% fittùliterfiteere eos, qui inter fe contenderent uter pò*
tius Rempub. adminiftraret, ut fi nauta certxrent, quis
, eoru/tA
r t w n
m
u
1
0
<т
DE
O F F I C
L I B.
I.
41
eorwm potifíimum guberndret. \demq¿ precepto, ut eos
aduerfarios exiñimemus, qui arma contra ftrdnt,no eos,
quifuo iudicio tueriRempub.uelint:qualis fuit
inter?.^^^
Apbricanwm,ejf Q_..Meteüum fine acerbitíte diffentio. ¡onem.& Qu.
P
[rae moderan proprium fortitudinis.
Macedónica.
N
Ec ueró audiendi funt,qui grduiter irafcendü inU
micis putubunt.ldq; mdgndninti, er fortis uiri effe °
cenfebut. Nibilenim Uudabilius,nibil magno, er precU
ro uiro dignius pldcdbiliu¡.te,dta¿ ckmétid~in libemuea
ró
in iuris equdbilittte exercédd etid eñfaci
litasxrdltitudodnimiquediátiaine
ji iufcdnwdutWs
intempeñiuédccedctibus,dut imprudéter
Z ^^ ^^xekiasc5morofifátéinutiU,eyodiofdm inciddmus.Et turné itt pro traofHcimnfoi;
badd ejl mdfuetudo,dtq; clemctid,ut ddhibedtur Reipub. «íNdinís.
cdufd feueritds,fine qud ddminijlrdri ciuitas non poten.
*
pop«ítí,er
^^(^«fc
T0
M
n
ln ammaduertendo máxime ab ira temperandum.
O
M/tw dutem er dnimdduerfio, er cafligdtio con*
twmelid uacdre debetweqj dd eim, qui * punit alU ^Puníeí legí*
'quem,dutuerbti cdñigdt,fedadReip.utilitttemrejirri.
¿û^&êr.
Cauendum ejl etia nemaiorpcena, qúm culpa, fit:
i. „ ,
ne ijfdem de ctufis dlij ple¿kintur,dlij ne dppeüétur quUp
*S
denu Vrobibendd dutem mdximeeñ ird in puniendo.
Nuqudm emm iratus, qui accedet ddpoendm,
mediocri*^^^^
tatem iUam tenebit,que eñinter nimium er parum,que
.
pldcet Veripatetiw.O' reflé placet, modo ne laudarent „ ^Tmedium
iracundiam,&- dicerent utiliter a natura datam.lüa Ue=
ró ómnibus in rebus repudiada ejl,opmndumq; ut ij, qui "fo^hñ ¿acá
prefunt Reipub.legwm fimiles fint, que dd puniendwnx ^f¿^" l %
non iracundia, fed equitxte ducuntur,
«m u X n t .
C i
Md,
A
t
s
"^"^"sJ^
%
{
piC
1
4»
M.
TVL.
CICERONTS
Magnanimi ed neq> fecundis rebus infolefcere,
ncqj deijci adueriìs.
,
Tque edam in rebus profperis, e r ad uoluntìte nò
A;i.fìram
fluentibus,fuperbiam,fì§Hdiim,arrogati*
tiamcfc magnopere fùgiamus.Ham ut aduerfits res, ftc fi
cudas immoderatè jirre leuiatis ejl. Preclara^ efiequi
. . . bilitas in omtù wùa,er idi femper uultus,eademq:fronK
Socratis&La:.
.
^ .
, ,
y
.
iìj uuitus fem- ut de Socrate, itemqj, de C. Lelio accepimus. Pbdippm
Alexander ira: i ^
Macedonum regem rebus gcfln,er gloria fupe*
imempcras, pa rattm à fido, facilitate uerò, cr butnanitute uideo fupe*
n
u
m
tuffi'
t e r
em
cr
^
fP
tnagnufy alter [epe tm
iraoificium.
pifiimus fuit : ut reiìè predpere uìdeantur,qui monent,
A p h r k a n i a - quanto fuperiores fwmus, Untò nos ftmnufiius geriti
pophtiiegma. muA.Panedus quidem auditorem Apbricanwm, erfirn*
harem fuwm folitim ait dicere, ficut equos propter ere»
bras contentiones prdiorum ftrotitate exult&ntes da
mitoribus tradere foleant,utbis fàcilioribus pofiint «fi:
m^Ma'u
f ^
fecundis rebus effrenatos,(ìbiqi prefiden*
tes, tànquam in gyrwm rationis,ej docirine duci opor*
tere, ut perfyicerent rerum bimanarum imbedUitutan,
uarieutemqj fortune. Atq$ edam in fccundifiimis rebtti
maxime efì utendam confido ameoru: bk'qj maiortto
Magnanimns quÀm antè,tribuendd eh autoritasiijfdemq; temporìbu/i
no'nrecìpit!' cauendwm esìne affinMoribuspatejàciamus
aures,nei
44
adularinosfinamuidnquo fatti fàcile esì.Tdksenim nos
effe pumnuA,ut iure laudeimr. Ex quo nafeuntur innu*
merabilia peccata, cùm bemines infiali opinionibus tur»
piter irridentur,zr in maxima uerfantur erroribus. Sd
bec quidem baftenus.
1
r
Arro ami" c°6- * '
o r o B
M
K
o
m
u
s
Officia magnanimi in ocio lionefio»
lW
D E O F F I C.
L I B " . I.
43
Lìui enimfieefiiudicandum, maxima gerì res, er
maxinu animi ab ijs, qui Remp.regant, quad eorum>
ddminiHratio Utifiimè pateat, adplurimos<$ pertineat.
Effe autem magni aninu, er fùiffè multos etim in uiti
ociofa, qui dut inueHigarét, aut conarétur magna que* 0 6
dam,feqi fuarwm rerumfinibuscontinerent: autinterie j^J^ " *
cìi inter philofophos,çr cos qui Kemp, adminiftrarent,
deleéhrentur re fua /ànuliari,non earn quidem omni rds.
Hone exdggerdntes,neqj excludetes db eius ufu fuos,po*
tiuscfc ç r ttmicis impertientes,cr Reipub.fiqudndoufus priora tri* ad
effet. QU£primùmbenepdrtxfit,nuUoneq; turpi qua-* ™ | ° £ f l ™ ^
jlu,neq; odiofoitum quàm plurimis,modò dignis,fe utu adodofamp
lem pro-beat : deinde augeatur ratione,diligentia,parp*
mania : nec libidini potius, luxuriee^, quàm liberaliati,
er beneficente pdtedt. Hecprefcripta ferudntem licet
mdgnificè,grduiter,dnìmofic^ uiuere,dtqj ctidin fimplU
citer,fidehter,uiteqihominwm dmicè.
I
0
untah
T E M P E R A N T I A.
Quartusofficiorumfons Tempcrantia.quam Ariftoteles modera
tionem effe putac cupidùatum.earum dùtaxat, qax circa guise. Si iti
guims uoluptaws uerfamur. Teperas, tnquit.ea cupit, quae oportet.
Hi ut oponct.&quandooportet.Huiuseltcaput.utcupiditasrationi pareat,lìcut puer pseJagogo. Indidem oritur ìllud decorum, quoj
queniadmodum à natura, accaeieris circuutìantijs ducatur, omaecg
Mit* otficium couoneftetjdiuinitus tradit Cicero.
Equitur utdeund reliqud parte honestdtis dicen*
Suìta>,
dmfitùnqud uerecundid,çr quaff quidam orndtus
temperdntid,zr modeslid,omms'q; fedatio pertur*
Commendatjo
«*«p«ra«w.
bationwm animi, rerum modus cernitur. Hoc loco duomo?
continetuni, quoddici Latini decorum potefi, Grece
enim
Decorum
°
#4
'
4?
M.
TVL.
CICERONIS
enim * 7$Btfi dicitur. Huius ui/s eft ea,ut ab honefto no
queat fepdrdrL Nam e r <f Mod decet, honeftwm eft:
quod boneslum eft, decet. Qualisautm differentia fit
bonesli,zr decori,jicilius intettigi,quam expldnari pos
teft. Quicquidenim eft,quod decent,id turn apparet,cm
dntegreffdeftbonejks.
Duplex decorum* generalcquod in omni officio fitum«K:& fpc
ciale.quod temperantiam propric confequitur. Diuus Ambrofius ge
nef ale decorum accepit,quod ex harmonia,& cofenfu omnium inter
feuirtutum exiflit>quale rclucet in concordia uniuerlitatis t fpecialc,'
T> teeturn '
°
'^ ^
'> >potifsimu tamenin tcmpcraniia,
q
U
d
U
D
a
t l u a p
attereluct
t
TT<t$ non folum in bdc pdrte honejhtis, de qua. hoc
Jiloco differendum eft, fed etkm in tribws fuperioribus
quid decedt,dppdret. Ndiw p r ratinne uti^tq- oratinne
,
prudenter, e r dgere quod dgas confiderdte, cmnify m
xA,£* [fl ™ Tuo, re quid fit uerjjddexe,&4uer4-decet: contracfcfiSti,ex*
^-r\M -n-Q-m<,-^frare,ldbi,decipi umdedecet,quam delirdre, er menteci
w
i*V
. o.
ptume(fe.Etiujhomniddecordfunt:iniufhcontrd,ut
Decorum iufti- \
„• , n '• r • ,• ~ 1
fix.
turpia,jtc tndecord. Swum eft rdtio fortitudinn, Qnoi
enim uiriliter,dnimoqi mdgno fit,id dignwm uiro, & in
corumuidetur: quod contrd,id ut turpe,pc indecorwQudre pertinet quidem ad omnem honejhtem hoc,qud
dico decorum: e r itd pertinet,ut non recondite quadM
hoêfio're™ on
*
> fit fit "* promptu.EJl enim quiddm,
feparatur.
iiifc inteUigitur in omni uirtute, quod decedt, quod co*
c&o'afls. gimtione magis a uirtute poteft,quam re feparari, Et ut
uenujhs, e r pulcbritudo corporis fecerni nonpotefti
ualetudine: fic hoc,de quo loquimwr decorum,totw№ il*
lud quidem eft cum uirtute confufum, fed mente, e r
gitmtione diftinguitur, Eftdutem eius defcriptio duplex.
1 m
prudential"
/>
r a t
o n e cerndtur
C O s
DE
OFFIC.
LIB.
I.
4S
Harn er generale quoddam decorwm inteüigimui, quod
in omni honefkte uerfatur : er aliud huic fubieäu,quod
pertinet ad ßnguldi partes honefktk. At% iüud fupe* Definir genera
riusfic fere definirifolef.Decorum id EßE, quod confen*
«
,
t&neumßt hominis exceÜentite, in eo,in quo natura dui
.
reliquk animätibuf difßrat. Qua autem pars fubieih rum quid,
generi efi, earn ßc definiunt, ut id decorum efiè uelint,
quod ia natura confintnneumfit,ut in eo
moderation
temperando appareat cum jfecie quadam liberali Hac ^ ^ ' ^ ^
ifct intelligi à philofopbispofiwmus exiüimare ex eo de*
coro,quod poeta ftquuntur : de quo alio loco plura dici
folent. Sed tum ftruare illud poet&s didmm,quod deceat,
cùmid,quod quaq; perfona dignwmefi,
fit,Q*dicU Horarius.Redtur: vt fi Aeacus,aut Minos diceret,
OderintJum metuant:
aut,
«it$.
Hatis ipfe fit fepulchrum parens:
indecoru uideretur,quodeos fuìffe iuftoi accepimui : At
Atreo dicete,plaufws exciantur: efi enim digna perfona
oratio. Sed poeta quid quenq^ deceat,ex perfona ludica
bunt: nobis autem perfino impofuit ipfa natura,magna
cum exceüentia, praft&ntiacfc animantium reliquorwnu
Quocirca poèta in magna uarietate perfonaru edam ui * f a m m t o M tiofis quid conueniat,ZR quid deceat uidebunt:nobis au* «»>acturpibua
tem cum à natura conftantià,moderationk,
temperatia, '
uerecundia partes data fint : ctmq; eadem natura do*
ceat no negligere quemadmodum nos aduerfus homines
geram№,efficitur ut et ülud,quod ad omnem honeftàtem
pertinet,decortm quàm late fufwm fit,appareat:o' hoc,
quodßfeShturin
unoquocfc genere uirtut'n, V t enim
,edccotun,
S p e d a l e
4
er
i t c o
iSSi*
pc
commaat
pulchri
At
M. T V L .
CfCERONlS
pulchrittido Corporis <<pn t-nmpriptinnp mrmhrnnm
mouet oculos, e r deletint hoc ipfo, quod inter feomnes
kp° cofentiunt: pc hoc decorum,
&modoCtum. quod elucet in uitA,mouet approbation!: eorim, quibyt
<y^,£w. ^cumuiuitufordine,er
cojhntia, e r moderatione difioc
¿/1*XiTvUv.rum omniwm,atq;fiftorwm. Adhibendaeft igiturqu»
,
dam reuerentia aduerfus homines,?? optimi cuiufq-,, er
Viffi^^reliquorum.liiam
negligete^qMAe^mfs^f^gô
«| • „folum arrogantis eftJed etiam^mmnîffbhtirEft
au*
X&a\. . tem quod dtfferatinkmflifdtionekabenda
inter lujtitu,
Zô^^^
^ ' ^
P
funttfon uiolarehomU
imvedefin.
nes:Verecundie,non offhndere,in quo maxime perfyici
turuis decoriuis igitur expoptis,quale jit id,quod dece
re dicimus,inteUeUum puto.
Snôflnda
c
m
re
w
0
u m c m
m
l u
t i < e
d r t e s
D ecorum fecundum naturarci «fle, 8l cùm in omnibus par*
tibus» turn in tcmpcrantia plurimiim ualere.
^Fpcium dutem, quod ab eo ducitur, hanc primum
'habet uiam,qu<e deducit ad conuenientiam, confer
Proamtia,
uationemq; natura : quam ft fequemur ducem,nunqvé
luftitia.
aberrabimus : fequemurq; e r id,quod acutum, er pere
,
fyicdx
ndtura eft: er id, quod ad hominum confociatio*
forriruda.
accommodatim:ey id,quod uehemens, atque ßrte.
*l anperantia. sed maxima ids decori in hac ineftparte,de qua difttttfe
puis. Neque enim folum corporis, qui ad naturam äpti
funt,fed multò etiam magis animi motus probdndi, qui
item dd naturam dccommodatifunt.
Fontem omni* effe moàeRix, ut appetiti» part at ration!.
At nunc ipfum putat Ambrolius omnium officio
rnmprimariumeflè fon tent.
Duplex
D E O F F I C . L I B . I.
47
Vplex eft enint uti dnimoru,atq; natura. Vnd pars
in appetita pofifa eft,qua eft ójW Gra-cè: qua ho*
^f^j*
tninem buCyCjr illuc rapit. Mera in radone,qua docet,et •appetitícmé w>
explanat quii faàendum, figiendwm'ue fiuta ftt ut ra*
tio prafit,appetitus uerò obtemperet. Omnis ante, afijo perturbariSes."
udcdre debettemerìtite. z? netfipentia : nec uerò avere
quiccjuam* cuius noqjioSà-emfam-probabilcm reddere.
Haceftenim ftrè defcriptio officij. Efficiendum autem
eñ,ut appetitus rationi obediant, eamcfe neque pracur= ficium, q * i «
rant, nec propter temeritttem, nec propter pigritiam,
^fptdbim»
aut ignauiam deferant: jìntq; tranquiUi,atq; omniper- ratio redotpof
turbatione animi careat. Ex quo elucebit omnis conjhn '
tid omnisq;moderatio.'Ndm
qui appetitus longiuseua*
gantur,zr tanquam*exulantesjiue cupiedo,fiuefigien
">rcMl<?tf»
do,non[atisàrationeretinentur bifinedubiofiiiem a'
modusm trinfiunt.
Relinquuntenìm eyabijciunJ:pbes
dientiam,nec rationi parentxui funi fubieéìi leve natu*, .
.,
,, . .
? , . Indecotimi Si
ra : a quibus non modo animi perturbdntur, [ed etidm incorporea pcorpordlÀcet ord ipfd cernere iratorwm,dut eorum qui " ¿ o a i b « í .
dut libidine dliqua,aut meta commoti funt, aut uolupu*
te nimia geftiunkquorwm omnium uultus,uoces motas,
Jhtusq; matantur. Ex quibus illud inteUigitur (ut ad offi*
cijfirmamreuemmur)appetitus
omnes eontrabendos,
fedÀdos'qêxcimdamq,- effe animaduerfione, er diUgen
tidm, ut nequid temerete firtuitòjnconfideratè,negli*
genter'a¿ agdmas. Neqênimiu generati X natura fa*
Vrbanitas
ui adl
mus,ut ad ludum,zr ioctm fitti effe uideaimnfedad fe
uer'Mem potius,ejr ad qaadam ftudia grauiora,atq; ma
ìord,Ludo datemi
ioco,uti ittis quidem licet, fed ficut
fomno
D
¿¡jSJjJJj
Rt
ì
t
d
tcs
s
ì
)
}
r
;
torb
t
t
G r a u i t a s <
g**£* *
*«
M.
T V L
CICERONI;?.
fomno,cr quietibus c<ttew,t№ cum gr'auibus, fertig
rebus fdtis ftcerimus. lpfmq; genus iocdndi non profu*
LkentianS o- r
immodeftum, fed ingenuum,zr ücetum effe de*
mnis aliena ab '
.
.
' . J
y
booeflate,
bet. Vt emm pueris no omnem hcentidm ludendi dmut,
fededm,qu<e db honeftütis däionibus non ptdliend,fìc
in ipfo ioco dliquod probi ingenij lumen eluceaU
m
n e c
De
D
fcurrilitate&facetia.
Vplex omnino eft iocdndi genas: Vnum ittiberde,
petuldns üdQitiofu,m obfccenum: Alteram elegit,
Vrtetìs cornee
>
r
,
J
.
'
>
r
r
i'
Aix, Plautini, urbdnum, ingemofu/m,facetum. Quo genere non modo
&0
™9 £° "*~
Pldutus nofter,zr Attkorumdntiqudcomozdid, fed tili
pbilofophorum Socrdtkorum libri refèrti funt : mvlttty
A pophthe- multorum facete diän,ut ed,qu£ d fene Cdtone funt col
gma, brems & i (ha
uoedntur hsi^y-iiecm.fdcilîgitur
esldihint
(
e
i
U£
grauisiemetia. _ .
CM^Hiu
Z
>
täcremifo
i
n
' yßrerum
èv
\fà{^v/W
'
.
.„.,
M
^
"kberw
,
.
.
,
„ %
r .
'fti/ttfjflpn"' K
loci. Alter
dnimo.honüne dignus: Alter ne libero quiic,
turpitudini ddbìbetur uerborum obfccenM.
m
Éthonefiiìlufus modum cftequendam.
L
Vdendi etid eft quidä modus retinédus,ut ne nims
omnidproßmddmus,eldtiqi uolupt&te in dliqutvx
f u b S ö r a n f ' ^ ^ d i h b d m u r . Suppediant dutemCT cdvtipww
vénario." ' fter&r ftudid uendndi bonefk exempld ludendi.
t u
n m
11
Animi deleAatio ab honeflisfiudijspetédatcorpotis uoluptas.qoi»
pecorina Gt.aut plane reijcicnda.aut quam paralume adhibendj.
S
Ed pertinet ddomnem officij qua-sìionemfetnperk
promptu hdbere quantum ndturd hominis pecdì>
bus reliquisq,- beftifs anteceddt. ì Ü<e enim nihil fentiunt,
*<jßr, omni nifi uolupMemtddedmc^ftruntur^toto
impetu. Eon»"
3
0®
DE
OFFIC.
LIB.
I.
49
nis dutcm mens difcendo alitur,ey cogitindotfemper ali
quidaut inquirit,aut agitiuidendiqêy audildi deleih*
tioneducitur. Qijinetidmfìquisefipdulòdd
uoluptotes
propenfìor, modo ne fit ex pecudwm genere( funt enim PropcntTor,
quiddmhotnines non re, fed nomine) fed fi'quis efipdulò j ^ X X n a t .
ereäior,qudmuis uoluptute cdpidtur,occultAt,ey dißimu
Idt dppetitwm uoluptdtk propter uerecundidm. Ex quo Voiuptas homi
inteUigitur corporis uoluptutemnon fdtis effe
digndm '
hominis pr<ejhntid,edmq; contemni, e r reijä oportere.
Sin ßt quiß>idm,qui dliquid tribudt uolupati, diligen*
ter fcidt ei tenendum effe modum eius fruendo, ltnqj ui*
äus,cultusq; corporis ad Udletudinem refirdntur, e r di
uires,non dduolupatem.Atque etidm fi confiderdre uo*
lemus,que fit in ndturd hominis exceüentid,ey dignitìs,
inteUigemus quàm fit turpe diffkere luxuria, e? delied*
;^
minilgta
tè dc moüiter,uiuere:qudmc£ honesìum pdrcè,continen*zHl^v
ter,feuerè,fobriè.
£^fk,.
y
Animaduerreleflorordinemtprimiioflenditquid decorum Team
dum naturai» cum pecoribus communetmdéinde quid iecundum ho
minis prxfiantiaimdeinceps quid deceat uniufcuiufcß perfonam» uet
a natura tributam.uel cafuimpofiiamêliudicioaffumpram.
1
I
UteUigendum efi etidm duabus quafi nosd ndturx
indutos effe perfonis : qudru und efi communis,ex eo
quòd omnes pdrticipes fumus rdtionis,prejhntieq^ eius,
qud dnteceüimus besìijs, d qud omne honeüum, deco*
turnip trahitur, e r ex qud ratio inueniédioffieij exqui*
ritur. Altera duté, que proprie fingulis efi attributi» Vt Varietà*
enim in corporibus magne dißimilitudines funt,
alios.^
enim uidemus uelocitìie ad cwfwm, alios uiribus dd lu*
c~fondwm mleredtem^ in firmk alijs digniaté ineffe, in
D
alijs
inge
otun,anat
*•
jo
il,
TVi.
Ci C E R O N I S
alijs uenufhtem :fic er in dnimis exijlut etidm mdioret
L, CraiTus,U uarietutes. Erdt in L. Crdfio,ey in L . vbilippo multiti k
Cífanotatórcs pos:maior etidmjndgv>'o¿deinduñridin C. CtcfáreLu»
lepidi natura. ü fìUo.At iifdem temporibus in M.Scduro,ey in mu
c
M.Drufus,
M.
Scaurus fe
i'
r
1
1 i r
r-
i r
•
• „
co Drufo ddolejcente Jmguldrts [euerit&s : in
m í
f t t
< i r m 5
n
(lt
ffl
f
C. L<«io
f,íW
"c Lseiiushí- ^ ^
'^
famdidriScipionedmbitio mam,larís. '
triñinr. ne Gymu dutemdulcem^r faetujp,frjti*.
Bo1ra°« fec£ "i' b-ff <'i' 'l!
mini (fMtifíttf fìtnuìtffnrrmy qum
ius& diftimu- líffiTfff r,Y¡rñ wmÍWiWYUntj ñnrriXtem, drrrpimiif con*
lator.Pythago trd,Pytbdgordm,exJ?er1cwn
(wmmdm dutoritatem con
ilÍM
rí
r
rmn
ras.Pencles.fe-
ti).
T ^["
n
^Jr^T.
-i >
jecutos jmejiH^lnldritAte. Camdu/m Anmbalem ex PCES
" nopm&xnoñwducibus
Q». Mdximumdccepimusfe
Q u . Maxinjuií-fííe celare, tacere, dipimlare, injidiari, prtripere feos
cunfta«wr«ie- p . f¡n¿
q g
Q i Themiftoclem A«
tbenienfem,zrvhera'wm ldfonemceteris anteponimi.
"!j*Sf. v&. ^
pñwti'qjuerfutum,^cdllidwm
fkttwm Sotonis,<¡«i
*T quo e r tutior uita eius effet,<*r plus dliqudntò Keipub.
prodeffet,furcrefe jimulduit.Sunt his aíij miútum difti
¡Simpiicitas.
res,fìmplices,ey dperti,qui nibil ex occulto,nihil ex in»
fìdijs dgendwm putmt,ueritatis cultores, frdudis inimici.
ltemq;alij,quiquiduisperpetiantur,
cuiuis deferuinnt,
mfatües? ¿
qtfoduelint,confequantur:ut SyUa,ey M.Crdjfm
uidebamus. Quo in genere uerfutifiiimm,?? patientify
Comítas & af- mum Lac<edemonium Lyfxndrum accepimus. Contra^
fabílitas.
Cdüicratidem, qui pr/ftclus clafinproximui pon Ly*
fandrumfüit. ltemq¡ in fermonibui alium quidem uiie*
Catuiiduo fer-Hjjtf quamuis prapotens fit,efñcere ut mus de nvAtis
mone popula- cr -i .
i«
•
• rr„
.
. e))e uidedtur. Quod in Cdtulo,ejr in patre, ej Mp >
*M.<tncm itemefo ej inQ¿Mutio*Nwnantino uidimui.Audiuiü'
•ana
tos
A n
b
m con
l
n
uo
e n e r e
r£C
1 , 1
C
011
m
ll0
r£S
DE
O F F I C.
LIB.
I.
it
ex maioribus natu hoc idemfuiffe in P. Scipione Rafie*.
Contra^ patremeius,iütM,qui Tyberij Gracchi cono* ^ } ^ °
tus perditos uindicauit, nullum comiatem hubuiffe fer*
*
monis: ne Xenocratem quidem feuerißimü philofopho* xenocrai»
rwm,ob eamq; rem ipfam mugnu,clurum$ fùiffe. lnnuc i s .
merabiles ali¡e difiùnditudines funt natura, morumq;,
minime tame uituperandorwm.Admodùm autem tuenda
funt fua cuiq;, non uitiofdjfed amen propria, quo faci*
lius decorum iüud,quod quarimus, retineatur. Sic enim ;
eñ faciendwm,ut contra naturam uniuerfam nihil con*
tendamus : ea turnen conferuaa, proprium naturam fi*
quatmr. V i edam fi fint alia gruuiora, atque meliora,
amen nosfiudianoñranatura
regulametiamur.Neqj
^ t w ^ " ^
enim attinet natura repugnare,nec quicquà fiqui,quod dum.Hora. T «
affiquinequeas.Ex quo mugis emergit quale
fit
deco;*^ "^*^
rum iUud,ideo,quiu nihil decet imia(ut aiunt) Miner* M i n e n » .
ua, id eñ, aduerfante, ear repugnante natura. Omnino
fi quicquam efidecorwm,nihil eft profino mugis, quam
aquabilitas uniuerfa uita, tum fingularum aäionwm:
quamconferuare non pofiis,fi uliorwm naturam imite*
ris,omitta* tuam. Vt enim fermone eo debemus uti, qui M i Motion
notas eñ nobis,ne (ut quidam) Gracá uerba inculcates, <*««••• Aibutiuj,
iure óptimo irrideamur: fie in aniones, omnemfy uiam *
*
nuttam difcrepuntium confine dcbcmus.Atc^ hac diffi*
renda naturarum anam habet uim,ut nonunquam mor
tern fibi ipfi confeifcere alius debeat, alius in eadem cau*
fanon debeat. Non enim alia in caufu M. Cato fuit, ç
y.^ a
aliacateri,qui fein Apbrica Cafari tradiderunt. AU bimortemeon
qui cateris firfittn uido datum effet, fi fe
interetmffent, '
1S
,rift
1
1
C h
tc
at0
tam
D
*
fro
Tut
jz.
M. T V L .
CICERONIS
proptered, quod eorumuitu lenior,cr mpres fjierdnt jit
gmuMtLsJms^pfi perpetua conjhntid Yohardjetfm
perqi in propofitofufceptoqi confilia pertunnpffc-m
riendiM potius, quint tyrttnni uultits jtfrjffamt-ftit,
Vtyí&saaté-Qum
multApdjjuseji vlyffes
iniüoerrorediutuno,
p
cum
mulieribus(ft Circe,?? Cdlypfo mulleres dppd
]Mdi£funt)inferuiret,ej
in omnifemone omnibus tjfi
h
bilem,z? iucundutm fe effe ueUetf Domi uero etidm com
c¡?«!soíís1i er
i¡a.Caiyptó.
Hatumhofpi1™«*'^« "ro- * ^ f f * > ^ ^ pertulit,ut dd id díiqum
co?mcorisp«r* do,quod cupiebdt,perueniret.At Aidx (quo dnimo trds
Atofimpux *' ) ^ °PP tnortem, qudm ittd perpeti,mntt
&¡mpatií$có-/ttt|]éí. Qií<econtempldntes expenderéoportebit,qúl
tumetix. quifq. babedt fuhedfy moderdri,nec tirite expeririîm.
jgifr'nu drec~\t,ld mint tiiffliW quinty drcet, quodeft
m e
d
iMr
e r t t o r
e
s
a n c
< i m n
etere
cuiufo¿ fuwmmdximr.auim igitur quifque nofcut-k^
JUtm^sfflMfafe
uitinriim crhnmrjM
fummiin
^
pwbedtjie fcenici plus quhn nos uidedntur hit»
here prudentie.lüi enim non optimds,fed fibi dccomm
ddtifiimds 'fabuUs eligunt. Qui uocefreti funt, Epigo*
nos,Mededmá¿:qui gejlu,mendlippdm, uel Clytmne*
jkdm,Semper Rutilius,quem ego memini,kntioptm\w>
^tXmmfepetefipu*
Aiaot. Zrg° kiftrio bocuidebitin fond,
S
quod no uidebit fdpies inuittt Ad qua igitur res dpúj*
fimimmus^ in ijs potifiimwm eldbordbimus.Sin dtiqun
do necefiitds nos dd e<t detruferit, qua nojiri ingenij »?
erunt,omnU adbibendd erit curd,mediatio, diligetu, t&
ed ft non decore,dt qudm minime indecorefaceré
mus. Nee tm eft enitédum,ut bond, que nobis ddtn non
funt
Scenici.Wftrio
«Eseícena.
:t
c
m
ffigSdiaX
Thebis captis,
minore.
poj&
DE
O F F I C.
LIB.
I.
1t
funt, fequamur,quam ut uitia fùgiamus.
Decorniti ab ijs.qux nobis fortuna attribuii, quxóe
nobis iudicio «pfi adfciuimus.
C duabus ijs perfonis,quas fuprà dixi, tertiaadiun
gitur,quam cafus aliquis,uel tépus imponit.Quara
tì etiam, quo nobifmetipßs iudicio noBro accommodda
mus.Namregna,imperia,nobilitttes,
honor es, diuitia-,
opes,eaq^quie funt hits contraria, in cafu
fittjéporibut
• *
gubernàtur. lpfi autl quam perfonam gerere uelimus,à
noüra uolmte proficifcitur. Ifei^j fe alij ad philofophià,
ali] ad ius ciuile,dlij ad eloquétiam applicant,ipßrumq;
uirtutwmin alita alius mauult excellere. Qjoraw uerò
patres,dut maiores aliqua gloria pra>üiterunt,* eortm * ' ""d*.
pleriqiin hoc genere laudis fiudét exceüere: utQ^Mu*
fo^neretautius P . filius in iure ciuili, Pauli filiusAphricanus in re fc excel.
tniliturLQuidam dutemadeasldudes,quas à patribus ac fludffmaxune
ceperut,adduntaliquam
fuamiutbicidem,
Aphricanus^Tôthera
eloquentia cwmulauit bellicamgloriam. Quqdidem fts eta orator u»
tit Timotheus ConoMsfilm,quicùm belli laude no in* ?*
P"
firior fiiiffet,quàm pater, ad earn laadem docìrina: ,W Cononindy' ingenij gloriam adiecit.Tit autem interdum,ut nonnulä
^Js^
omiffa imit&tione maiorwm,fuum quoddam inftitutwm co Hominesoonf*
fequantur : maxime^ in eo plerunqj elaborant i | , qui
magna fibi propomnt, obfcuworti maioribus.H£c igi
tur omnia,cùm querimus quid deceat,compleäi animo,
CT cogit&tione debcmus.
A
Ä r s
h i
d
is
Conftituenduin genus uitx,& tnflitutum.
I
N primis autem conßituendum efi,quos nos, e r qui _x
les effe uelimw,w in quo genere uitaqua: delibera*
D i
tio
mi
a
*4
M.
T VX.
CICERONIS
tio eft amniu difficiUima.lneunte enim aiolefcentid, etti
ineft màxima imbeciUitas conftlij,tunc id ftbi quify gf«
nus £titis degendte conHituit, quod maxime adomauit.
lfctt£ ante implicatur aliquo certo genere, curfu'% uim
di,quam potuit quodoptimu ejJètjudicare.Nancfc H'frs
*ats, ProdU culem*Prodiciwn dicunt (ut eàapudXenophontem)ci
cws dicit
primum pubefceret(quod tempus a natura ad deligendu
ProdicHbpW- quttm quiftfc uiam uiuendifìt ingrefturus datu eB)exiflt
fabula pqulra « folitudinem,atq; ibifedentem diu fecim,multim(^ à
fefijua refcrtur bitnjfe,cùm duos cemeret uias, unam uoluptatis, alterm
ph6temiib-fc-"uirtutis,utramingredimeliuseffèt.Hoc Herculilouisfi
8
10
tue
t0
otu
m
balum"" " " ^ $ ^ fi Jft intingere, nobis non idem : qui
imit&mur quos cuiq; uifwm eft, at$ ad eorwmftudia,ita
ftitutmq; impettimur.Vlerunq; autem paretvm pweptit
imbuti ad eorum confuetudinem,morem'q^deducinm,
AtijmultitudinP judicio ff*»ni-t>r j q ifq) r
p^ti
pulcherrima uidentur,ea maxime exoptint.Nonnuluti
menfwe felicitate quodam,fìue bonitate naturo; ftue pi
rentwm difciplina,recìam uit£ fecutifuntuiamAllud an*
tern maxime rarwm genus eft eorwm, qui out excehnte
ingenij magnitudine, out praclaro eruditbne, at% do*
clrina,aut utraq; re ornati, ftatiwn deliberandi habiie*
runt,quem potiftimwm uit£ curfum fequi ueUent.ln qui
deliberation, ad fuam cuiufq; naturam conftliwm eft o*
nine reuocadwm. Nam cum in omnibus,qu£ aguntur,ex
* Aiftetvquem eo modo, * quo quifque eftnatus (ut fupra dittwn eft)
qmqtwe
'
cleceat exquirimus , tu/m in tota uiti cémiìituenitl
,
multò eft rei cura maior adhibenda , ut canfore in uiU
id ta,<3o&itiCperpetuititepoftimus nobifmetipfis necin
utto officia
n
tt/linri
m
t
cita
DE
OFFIC.
L I B.
I.
1S
ckudkdre.Ad hdnc dutem rdtionem, quonid mdximdnt
Himndturd habet, ßrtundproximd,utriufq;
omnino rd*
tio babldd eft in diligendo genere uite,ßd ndture m<t
gisMultò enim e r firmior eft, e r confhntior, ut firtu*
nd nonnunquà tmquam ipfd mortalis,cu immortali nd*
turd pugndre uidedtur. Qui igitur dd ndture fue no ui
tiofe genus confüium uiuendi omne contulerit, w coß&n
tiam teneatiid enim mdxime decet,niß firtè ß errafft in
ieüexerit in àeligédo genere uiU. Quodß dcäderit(po Comodo eS»
teft dutem accidere)ßcienda moru, inßitutorum'q, muta, ^"genu«."'
tio efl.Eam tnutationem,ß tempord adiuuabut, ßcilius,
cömodiusqj ßciemus: ßn minus, ßnßm erit,pedetetimcß
ßciendaiut amicitias,que minus deleäci, e r minus pro»
bentur, magis decere cenfent fapientes ßnßm diffuere, '
quìim repente precidere. Còmutato dutem genere ulte,
omnirationecurandu,eft,utidbono
cofilio fieiffeuideX
mur.Sed quonidm pdulò ante diäü eft imitando* effe m<t
iores,primiim illud exceptü ßt,ne uitid ßnt imitanddidéa
inde, fi ndturd no firet,ut quedam imitari poßint,ut fua
perioris Aphricdni filius, qui bunc Paulo Aemdio ndtwnt
adoptauerat, propter inßrmitate Udletudinis no tarn potuit pdtrisfinülis effe, quam itte fùerdt fui : fi igitur non
poterit fiue edufds definßtare,fiue populwm cocionibus '
tenere,fiue belk gererejttd tarnen prijhre debebit, qudt
erunt in ipfuis potè fitte,ittfticiÄ,ftde,liberdlitate, mode*
ftiamjemperantidûò
minus db eo id,quod defit, requi
ratur.Qptimd dut'e beredms d pdtribus trdditur liberti,
omm'q, patrimonio prxßmtior,gloria uirtutis, rerumqj
geßrwm;cui dedecori effe neßsjy uitiu iudicandwm eft*
5*
Decortin» ab
xme.
М.
TVL.
CICERONIS
Et quonidm officid поп eddem dijpdribm <£tttibut trU
buuntur,dlidcfc funt iuuenwm,alid ßniorm, aliquid etil
de hdc diuinftione dicendm eß.
Adolefcentiam qax proprie deceant.
тг~т St igitur ddokfcentß mdiores ndttt uereri, ex
H/deligere
optimos,cr probdtißimos,quortm confu
lio,dtq; dutoriffle niatur. lneuntts enim etutis inßitii,
T\»C e£$?&T,>nf
confiituendd Grrcgenddprudentid eß. Mdxm
»\>$^M*,m
inte hxc dtASjd libidinibus drcendd eß.exeuBda'qi in Lfa•№J*fh'wt« i*fii>^^bore,pdtietjdC^ irr а.1ПЩГГ cnrpnr\* ut епуц £>r ik fieL
•*H tffi^tfa.^ ^
<*r ciuilibuAufficijs uigedt induäria.Atq: etü cum
№vT-7
reldxdrednimos,ey ddre fe iucundiüti uolent, cduednt
intemperdntia,meminerint uerecudi<e:quod erit ficilw,
fihuiufinodiquoqi rebus mdiores ndtu interejje uelint.
Vcrecundja.
enm
3
}
f
S enecbitem qax deceant maxime.
OEnibus dutem Idbores corporisminuendiyexercitnit
j j ti j dnimi etidm dugende uidentur. Ddndd uerö
.
•
орегл ut e r dnucoStZr imentutem, e r mdxime Remp.
conßlio,ey prudentid quam plurimum ddiuuent. NiM
Turpfs res deß iutem mdgis cauendum eß ßneäuti, quam ne Unguori
diofa feneftus,fe,deßditechdeddt.
Luxurid uerocum omnig&älwtpti,
Luxuriofatur-'
'
*.. ..„.
TTTTTT^ 7 ? .
pfor.Libidino tum Jeneäutifoedipimd eß. Sin dutem libidinim etid im
fa wrpifiima. temperdntid dccejferit, duplex mdlim eß, quod er ipf*
feneftut coneipit dedecus,ej ßeit ddolefcentim impu*
dentiorem intemperdntiam.
Exercendusani
•nus.
Vt profinialiis
1
one
r
X
r
Magiftratusperfonamqux deceant.
Сие iüudquidemdlienwmefiyde
magiurdtum,
.de priudtorwm,de ciuiu/m, deperegrinorm offuü\s
dicere. Eß igitur proprium imnws magiftrdtus, inteüi*
gere fegerere perfonamciumtiSfdebereqêius digni*
DE
O F F I C.
LIB.
I.
17
t&tem, e r decus fußinere, feruare leges, iurd defcribere,
e r edßdeifua comiffia meminiße.Priuatum dutem opor*
£" °
tet aquo, e r pdri cum ciuibws iure uiuere, neq; fubnüf*
fwmn dbieäwm,nec fe eßhrentem:tum in rep. eauelle,
qua tranquilla,®- honeßßnt.
Talemenimcrfentire
bonum ciuem,ey dicere folemus.Peregrini autem,V in*
col<e officium eß,nibil prater fuum negocium dgere, ni*
bil de alio inquirere,minime'c^ in aliena eßeKep. curio*
fwm. lttftrè officia reperientur, cum qu<eretur quid de* Hofpitisoffi.
ce at, e r quid aptum ßt perfonis, temporibus,
atatibus.
Nihil eßautem,quod tum deceat,quam in omni regeren
da,conßlioq} capiendo feruare confkntiam.
p
t
t
ciünu
D ecorum à cultu,motucß corporis,
S
Zd quoniam decorum iüud in omnibus ßäis, e r di*
clis,in corporis deniqj motu, erft&tucernitur, idefc
pofitwmeß intribusrebus,ßmoßate,
ordine, ornatu
addäionemdpto,difßcilius
efiadeloquendumifedfatis
erit inteüigi. I n hu autem tribus continetur cura etiam
iüa,ut probemur his,quibus cwm,zr apud quos uiuamus.
His quoq-, de rebus pauca dicantur.
Quafdam corporis partes indecore'ofienditres itemquafdam
limonelle uel rieri palàm.uel aperte nominati.
P
Kincipio corjjorjSjiQsiwntdgndm natura ipfd UÌJdetur habuifferationem.qua ßrmdm nnQr^wli*
ûam^figuram,in qua effet fprcirt haneßa,edm_püiuit
in promptu. C\U£ autem partes corporis ad natura ne*
ceßiMemJdtaâjêÜum-ejfcnt deßnnem habitut a,aiq;
—pfmam,eas contexit,atque abdidit. nane natura tam di
ligentem ßbricam imitata, eß hominum ucrecundia.Qiu%
enìm natura occultauit, eadem otnnes *quifana mente
D i
funt,
mqoM
j8
M. T V L
CICERONIS
funt,retnouentaboculti,jpjìq;
necefìit&ti dant operaj^
ut quatti occultifime pareant-.quarumfy partim corpo*
ris ufus funt necefjkrij, eoi ncque partes, neque carusi
ufusfuti nominìbus appellanti quodcfc fccere turpe non
efi, modo occulte, id dicere obfcoznm efit. itetelenec
C y n . d , & u è aperti aftio rerum iUarum pctulantia uac&t, nec oratio*
I S " tóu'pnS" °bfroznitas.Nec uerò audiendifunt Qynici, autfiqui
bant obfccerm, frerunt Stoici pene Cynici, qui reprehendunt, ej irrU
L
m
11
pt noneflìt. '" ^
n
t
K
e
l
q °d < >qud'turpiarenonfunt nominibui,&uer*
)
bis fagitiofa dicamus: ilia autemûa- turpia funt,no№
nibits appeUemus futi. Latrocinari, fraudare, adulteriti
re turpe efi,feddicitur non obfccenè : liberti dure epe*
ram,re bonesìum ejì,nomine obfccenum. Vluraq; in e<m
fententiam ab eifdem contra uerecundiam difyutantur.
Nos autem naturarti frquamur, e r ab omni, quod ab*
horret ab ipfa oculorum, auriumój comprobatione
Geftus neque
gidmut.SamjnceffuSyfrfiioyaccubatiotUultuSiOculi,^
ftk"L ' * "
notutyteneant illuddecorum. Quibut in rebm
duo funt maxime fùgienda,nequid effcemintttwm,atit
molle, z? nequid durwm, aut rufticum jìt. Nec uerò hU
ftrionibws, oratoribusque concedenàwm efl, ut bis bac
dpttfwt, nobn dijjoluta,. Scenicorwm qttidem mos taxi*
Exempium ue- tam babet uetere difriplina uerecundiam,ut infrenafwt
S n€
rU
WW№m
H
acu
ro
eat
kZit*itum*f ^Z ^°
P^
nemo.Veretìturenim nefrquo cdfii
euenerit, ut corporti partes quidam aperiantur, afti*
ExempiumRo cianturnon decorè. NoRro quidem more cum parenti*
"he.*
" bus puberes frlij,cumfocem generi non lauantur. Reti,
—nwiajfi igiturbuius generis uerecundia,pra-frrtim no*
turmpfa magisìrd,z?\duce.
u m c u c
Q«<e
DE
OF F I G
LIB.
I.
5?
Qffs forma uirum.quasfoeminam deceat, & quatenusutriqut co»
leagä:quisitcm geiìus,qui mows decorus.
\Vm autem pulchritudini* duo generapnt,quorum
a , fin altero uemjhs fit, in altero dignità* : uenujkté
mdiebrem dicere debemu*,digniatem uirilem. Ergo e r "„Verum.
a firma remoueatur omni* uiro non dignu* ornatus: e r
buie firmle uitiwm in geftu,motuq; caueatur.Nam zj pa, Argumentum
Ueftrici motu* fape funt odiofiores, er biürionim non*
*;
nulli geftus ineptij* no uacantizT in utroq; genere qua
funt recln,cr fimplicia laudatur. Torma autem dignità* f
&.
colori* bonit&te tuenda eftxolor exercititionibus corpo ft""*
w.Adhjbendd eft, petered mundjeid^non odiofdjieque Müdidesme
exguifia nimisMnhmq; fiigiatagreftrm, er inhumana } \" fg
negligentiam. Eadem ratio eft babenda uettitusmjß&t agreftem negli
ficut inpleri*q;rebu§,medioaitdsoptima
cfl. Cauédum l£rffam<)dc
eft aute, ne aut tardiatibu* uwnur in ingrejfii mottiorU atus. P S p a » ,
bu*,ut pomparwm fèrculi* finales effe uideamur : aut in £
ß£j£^
ftftindtionibas fufiipiamu* nimia* celeritsics. Qua cam ientifsimo infiunt,anhelitm mouentur,uultu* mutmtur, ora torquen ^Ì^Horcu
tur.ex quibus magnafignifiedtiofit,non ddeffi conjhn Ssepe ueiut qui
tiam.Sed multò etiam magi* elaborandtm esl, ne animi ^"t^mpet
mota* d naturd receddnt-.quod affiquemur,fi cduebimu* fape.ueiutgfa
nein perturbdtioneS:,atq exanimatipnes incidamus:ey
™™ * '^
fi attento* animo* ad decori confiruationem tenebimus.
H YI^HM
Mom duUm dnimcmn duplice* funt'.dlteri cogitutio* ij
{-m^vi^l^.
nis,dlteri dppetitus.Cogimo in nero exquirédo maxi* Cogftatöv
mè uerfitur: appetita* impella ad agendwm. Curandum P P
•
eft igitur,ut cogitatone ad res quam optima* utimin
appetitimi
rationiobedientemprabeamuA.
3
minote
0tmx
&{
in
oe
tl£
s
r
ü
(KX
Id
}
A
Duplex
t ü t , , ,
ia
éo
M.
TVL.
CICERONIS
Duplex otatioms genus>rhetoricum> & quotidianum,
I T quopjajn mônA uvs orations e&, eacfc duplex,
JLÌsa
/altera cotentioni*,altera fermonis: Contentio difce
paiionibus tribuatur iudiciorum,concionu,fenatus:Sers
ÌJ\M< I'OVITIHT. mo in circulisjifputotionibui, cogrefiionibus fimiliitm
E * nemo do- uerfetur,fequatur etiam conuiuia. Cotentionis pracepa.
«^ *, «'
rbetorum funt mula, nuUa fermonis ; quancjuam baud
c
u
nu|
capiat difcere. - .
Sermo purusetfilo
.
3
, / „ . , . ,
*„
... .
an pojtint ti£C quoqj ejje.Sed dijcentlim jtudijs m*
mm dignitate. niuntur magisìri,buic dutem qui jìudeant, funt nulli,
rbetorum turba refirta omnia.Quanquàm qua uerboru,
p l f t ntiarumqy
pracepu, funt,eadem adfermonemper*
cuiutaodt.
tinebunt.Sed cum orations indicem uocem babeamm,in
uoce autem duo fequamur,ut ckra jit, ut fuauwMruncfc
cmnino a natura petendum efl: uerum alteru exercimo
augebit,alterum inutmtio prefiè loquentiwm, ej leniter,
fiUw.'de'qu^" '' M w Catuli*,uteos exquijitoiudicio putiresuti
businBruto. literaru/m:quanquam erant literati, fed cr altf. Hi Ml
optimè uti lingua Latina puabantur. Sonus erat dulcis,
litera nefy expreffic,neq; oppreffie,ne aut obfcuru efftt,
od£fum,'& a?
putidum.Sine contentione uox,nec Ungues, nec cfa
ftóatum.
nora.vberior oratio L. Crafi,nec minusfi.cew.fedbene
hquendi de Catulaopinio non minor.Sale werò,erfi'
cetijs Cafar Catuli patri* fiater uicit omnes, ut in ipfo
ilio fòrenfì genere dicendi contentiones aliorwm fermo*
neuinceret.ln omnibus igiturhis elaborandum eft, fi in
Ne acerbo», ne
*MK»<* dcceat,exquinmus.
ue
en e
tomM itio
0
a u t
o
m
i
pcrruiax.nein
(ulfus, neimmo
Sermo familiarisquemadmodum moderandus.
C
lt
'2'
FMR
firmo tin <2"° Socratici maxime exceU
«biKctatorius, M lunt)leni/s,minime'qj pertinax'.infit in eo lepos. Nf<
uerè
aaamodSfne
DE
OFFIC.
LIB.
I.
6t
uerbßnquam in poffeßione fuä uenerit, excludat dlios,
fed cum reliquia in rebus,tum in fermone comuni uicif*
(ìtudine nonunquam utedum putet. Ac uideat in primis
quibas de rebus loquatur :ß ferijs,feueritnttem ddhibedt:
fi iocoßsjepbrem.ln
primisüxauideattfe-fermo uithm V». »««weßcy**l
aliquod indicet_jneffimörihus. Qupd màxime twmfnkt- j « > * k
«
euenirexum ftudiosè de Ahfi-ntih^ fott-dhrdL rdufd ût
W" **•
per ridiculwm,dUtfeuere, dm maledice,, rnntttmfltafeq:
dicitur. Habentur autem plerunque fermones out de do
Jj * *
meßicis negocijs,aut de repub. out de drtiwm ßudijs ey
docìrina.Danda igitur opera efi,ut etiamß aberrare ad N-uagu», &
alia cceperit,ad ha-c reuocetur oratio. Sed utcunque ad* • w *
erunt res (tieque enim omnes ijfdem rebus, nec in omni
tempore, nec fimiUter deleämur) animaduertendim
48
eß etia quatenus fermo deleéhtionem habeat ey ut in*
eipiendi ratio fueritjaßt deßnendi modus. Sfd quoniä j , ^
**
in omniuitAreftifiìmè futaieipituvût pmtu^tinnrr fit-,
giamusjdeß^motus animi mi'hiiiu nid'iiin'nini vbh mjn
rantes:pcewfmodimntihmfmimn
Anlief niedre, tir <Tjmr
ira exilht,autcupiditas aliquant f » ' ^
i>« «-»i^
dutquid txle dpparsäLMdxime'qi curandum eß ut eos, NecSmmeifo
quibus cum fermonem conftremus,cr uereri, e r dilige*
%?! :
re uideamur. Obiurgationes etiam nonunquam incidut quatenus a4nineceffaria; in quibus utendum eß fimffe e r uocis con* **
tendone maiore, e r uerborum grauiuxte deriore. I i
doendwm etiam efijit. » r ea fkere uideamur irati:fed
V
d e r
t
J
o n
f l i
(
3
n
B a |
t
< c < m c J t
o r
t
f u s
bcnd
ddwreniAWtLrf* fprA«AurmfirAA U*r n-mut ^ f l . ^ W f
jrarò, imüi'qi ueniemm ; necunquam nifi neteffitriò fi
nulla reperietur alia medicina. Sed amen ira procul db*
v
fa
ako%
it
N..
T V L
CICERONI?
b™^<fit,cumgujLttihil
renefieri nihil cofiderdté poteft.Mdt
'TfytygM Mem parte dementi cdñigdtione licet uti,grdu№
xIVI^^TH^nI^ ^
^ ^-*
feucritas ddbibedtur, v contm
melid repettatur. Atque etiam iüud ipfwm, quod dcerbU
tatishdbet obiurgdtio, fignificdndumeft ipfius cdufi,
qui obiurgetur,effi fufceptum. Reñwm eñdutem etim
l«f"imc5ma!é
Sus
inimicifiimis fiunt,etim
indignd
dudidmus,tame
grduitdtem
retiñere, iri
0
cundidm repeuere.Qu.de enim cum dliqud perturbatione
fiunt,ednecconjhnterfieri
pofiunt,necijs, quiddfunt,
^ approbdri. Deforme etidm eñ, de fe ipfo pr<edicdre,f&*
P fi i »0'<umirrifione
dudientium imitxriidi*
tem gloriofum.
^
k
^
^
^
^
^
}
JjT^,
m e n
A
m
CT
ut
(Ü^wl^X^ítU;
tú
ík
N
ernm_cro<
iei*« conefn¿íom>
íw
tg,w<e «wn
aucücrm
i us. «6*í
"
'^TrSoncia^
rx
rt m
In xdi'ficijs'txtrucndus qui modus.
t1 T quonidm omnid perfequimur, dicendti eft etim
/qudlem hominis honordti, e r principle domum pit
JU/qeffe,cuius finis e& ufws: dd quern dccommoddndd efl
cedt
tedificdndi defcriptio zr tamen ddbibedd dignitatis, com
coaauHR ex moditntisq; diligentid. C.otktuio (quiprimus ex iUi ft*
&£CB&
cofulfudus eil)bonorifiiiffi dccepimus,quod pu*
cldrdm <edificdffit in pdldtio, e r plendm dignitatis do*
tnum:qu<ecumuulgo uiferetur, fitffrdgdtd domino no*
uo homini dd confulatwm put&bdtur. Hdnc Scdurus de*
molituSfdccefiionem ddiunxit <edibus. Ituque tile in fum
domum confuldtum primus dttulit: bic fummi, er cli*
49
rifiimi uiri filius in domum multiplicdtam nonxepulfim
^dicmui'fûmretulityfed
ignominidm etidm, ZT cdldmititent.
ture u!fus.ca- Orndndd eft enim dignitds domo,non exdomo dignittf
petfd^tew.' totoqud-rendd. Nec domo donunus, fed domino dotnus
hone
E
3
P
DB
O F F I C.
L I B.
I. •
u
*j
s
honefkndo efl.Etut in ceteris habend* ratio non f ìfi> *°
•
lùm,fedetìa~ aliorumfic in domo clari hominem quam^
e r hojfites multirecipiendifunt,zr
admittcnda bomt= ' <5 «
nwmcuiufq; generis mdtitudo,adhibenda efi cura laxiti
tis. Aliter ampia domui dedecori domino fepe fit, fi efi
inea folitudo,o" maxime fi alìquàdo alio domino filiti *
efifiequenuri. Odiofu/m efi enim cùm à pratereuntibus Epoeta quo-.
dìcitur.d dommantiqua, freu q"^ J>fc*vì a*™»* J** aûT^tar
minoris-Quod idem his temporibus in multis licet dice* Antiquamautl
re. Cauendimefi etiam(prdcrtimfiipfe
edifices) ne%
*****
Do
0
n"4 ang-l
fia nc
U!,fla
l
m
bäem
a
,
,
r
' .[.
;
,.
. '
v«t=-•>
»«.«y•*<
c<
^
"»i*f^
. «augußam. .
extramodtmjwmptu,zr magmjicentioprodeas:quo in
genere multum mali etiam in exemplo efi.Studiosè enim
plericfc (prafertim in hac parte)fitta, principwm imitin*
tur.ut L. Lucutti fummi uiri uirtutem quit*at quam mul
ti uiUarummagnificétiam imititi funt. Quorum quidem
certe efi adhibendws modws,ad mediocrititemcfc reuocan
dus,eademq; mediocritis ad omnem ufu/m,cultwmq} ulta
referenda eft.Sed ba>c haäenus.
t
Tria omni in uita feruanda
I
N omni autem aélione fufcipienda tria funt tenendo.
Primum,ut appetitus rationi pareat: quo nihil efi ad
officia confermando acccmodatius.Déinde,ut animaduer
t&tur quanti iüa res fit,quä efficere uelimusM ne'ue ma v™ */
/>/•••.
«
r
Vt quantum
ior,ne ue minor cura, e r opera fufcipiatur, quam caufa h3 , urt
pofiulet. Tertiim efi, ut caueamus, ut ea que pertinent m
t
ad UberaliMem, fpecie,zr dignìate moderada fint.M.o tawu^
dws autem efi optimus, decus ipfim tenere (de quo ante
diximus) nec progredì longim. Horum oute trium pros
wpMa
tietn
fS
y^.*.
a
o p o r t e
c u r x
aim
ßantißimwm efi appetitimi obtemperarc rationi.
Decorum
64
II. T V L
CICERONIS
D CCORUM A LOCO.AC TEMPORE.
1
IEìnceps
de ordine rerum, e r temporum opportut
'nititedicendwm eft. Hac autem fcientid continetut
tf&moMfa M
Greci .TWA|I'«j» nomindnty non bee, qum in*
quid fit. ' terpret&mur modeftiam, quo in uerbo modus ineft : fei
ittd eft tvTt^lcty in qud inteUigitur ordinti conferudtio.
jritio* **
I'
^
wodesiidm appetlemus, fie definim
d StoiciSyUt Modeslid fit fcientid earum reru,que dguttt
tur,dut dicuntur, loco fuo coUocdnddrwm. \tify uidetur
Ordo defittitur eddem uis ordinti,?? coUocdtionis fòre. N<«m er ordini
fìc defìniuntyCompofìtionem rerum dptti, c r accottimo*
datti locti.Locwm autem déìionti, opportunititem tem
porti effe dicunt. Tempos dutem déìionti opportuntm
%u*irìa, qux Grece i imt /<*, Ldtinè dppettdtur occafìo. Sic fit ut mo*
I M I T A I ,°|d fit" fcfti* bec,quam interpretimur itd ut dixi,fciétid fit opt
**'r*oc<*&°'portunititti idoneorum ad agendum temporum.Sedpo*
ini»»,
teft effe eddem prudentie definitio,de qud principio di*
importar»». ximus.Hoc dutem loco de moderdtione,e? temperanti*,
c r barum fìmtlibus uirtutibus querimus.lti.qy- que crani
prudentie propria, loco fuo diékt funt. Que autembi*
rum uirtutum,de quibus iandiu loquimur, quepertinit
ad uerecundiam, c r ad eorum approbationem, quihui
cum uiuimus,nunc dicenda funt.
D
C
8
i e & I f i t (
T
W
M
u t e
d
n
m
n o s
aS*/It
Quid quo loco.ac tempore dcceat.dedeceatcp.
T
Alti eft igitur ordo aiìionum adbib'edus, ut quetn*
admodim inoratione conft&nti, fìc in ulti fini
Indecorum aut omnia dptiinter fe. rr canuenietid. Turpe eft enintiuk
inn ferianuga (foft uitiofum. in re feuerd ennuiuin
<n±M*
ri, aut in re 1 0 - — *
7H
. - ' 1
~
„)
«afe feri» effe, cattmahquem inftrre fcrmonem. Bene
Vermes,am
1
M
D E
O F F I C.
L I B
4
I.
«i
haberet coUegdm in pretura Sopboclem pocwijify
k
comuni officio conueniffent,ey cdfu firmofus puer pre*
teriret,dixiffet'cfc Sophocles : 0> puerm
pulchrumVerL
cle: Vericles ait:At enim pretorem Sophocle decej: non
folùmmdnus,fedetiamoculos
abftincntcs
habere.Afcj;
hoc idem Sophocles fi in Athktarum probatione dixifr
*nl**£#
fet,iufh reprehenfione caruiffet. Tanta, uis eft e r loci, àx grana este r tempons,ut ftquU cum caufampt dèìurus in
itinere,
dut in dmbuldtione fecu ipfe meditetur,autfiquid aliud,
attendai cogitet, non reprehendatur:'at hoc idem ft in
conuiuioficiat, inhumanus uidedturjnfdtid tempore. 1*
Sed ed,que multùm db humaniaie difcrepant, ut fiquis
in fòro cdntet,dut fiqua eft dliamdgnd peruerßtds^ßci*
U dpparent,nec mdgnopere admonitionem,zr
precepti
defiderant : que autem parud uidentur effe deliäd, ftfcf•
2 multvs inteMgi poffmt, ab ijs eft diligenti^ edam d?* fid™u?" 2
clindndwm :utin ftdibut, out in tibijs, quamuis pdulùm
*
difaepent,tmeniddfcientednimaduertifolet.Sicuiuen
dim eft in uia,ne fòrte quid difcrepet : uel multò edam
magii,quò mdior,z?melior
dftionim,quàmfoMrumqmièfa™Z!s
u
t№U
i n
&
ligemas ex pdruk.Ex oculorum obtutu, ex fuperdliorv\
tut remißione,dut contraèìione,ex nuxftidd,ex bildritfc
te,ex rifu,ex locutionc,ex reticentìd,ex contentane uo
cis,exfubmißione,ex ceteris fimilibui focile iudicdbimut
quid eorum dptèfiat,quid ab offtdo,naturaq; difcrepet,.
Quo in genere non eftincommodum quale quodq>, eoa
E
rum
}
ta
via
(6
>
Vii/a
TE
6'
SL t V L. C I C
R
N IS
Yimjìtyèx dlìjs iudicdre:utfiquiddedccedt in diluita
m№ & ipfi.Tit enim nefcio quo modo, ut mdgii in if
ceftthmite i'quhn in nobifmetipfis fiquid ddinquitm
j fadUimè corriountur in difcendo.qubrwn uitk im
7
quoru,
prò, li quorum
v'
,
,'•
r
-n •
uiria. tónfar
•
n
it
Nec «ero
e/c
emendaHcti cauja mdgijtn.
alienimi
ad ek eligéndà,qua dubiatbnem ajfirunt, ddhibere don
^#OJhomines,ueletianiufuperitos,er</«id
placeat exquirere M.aior enim pa%
eò fere definì folet,quò a natura ipfa deducitur. In qui*
bwsì/tidendunêfi non modo quidquifque hquatur,fei
* etiam qtdd quify fentiat,atq^ edam qua de caufa quify
ìd
fintiat.Vtenim piftores?&' Vj^quifignafisbricantur,^
& d e Marone
ì P^ f
ty *
à UUÌgO confiderai
itemiitcrispro wlt,ukfiquiireprehenfwmfìta pluribits, idcorrigatur,
*
bi<$'ejr ficwnù£r cum alijs quid ineo peceatu/mfit ex*
h quirunt:ficdliorwmiudidopermuta, nobiserfiidendt,
erùon jkknda,%r* imianda,er corrigenda funt.QM
als,muan= ^
infuniti* rtuilihtt/e ijt whil efr
pra'cipiehdu.lQa enim ipfa pracepa funt.Nec quéqunP
A,- hoc errore duci oportèt,ut fiquid Socrate$,aut Ari/ftp*'
P contr4WQrem,confuetudinemq; ciuillficerintJacu*
Hot, Qmnif ti'Ufrfintjìlentfibi arbitretur,lìccre.Mdg№ enim iHi,&
cuu
diuiw bokis.banc licentiam affequebantur. Cynicorum
CynicoînW ò rado f$a efteifcièda£fi enim inimica uerecundit,
a b h o r m a b f i n a qué nibilrecìim effe potèfi,nihil honeftum. Eos M
^
Hi&ptrfpecìa inrebus honeftis,dtq; mdgni&
Quid erglefij>ehede, rep. fcntienteâc benemeritos,autmerente$j
0f
4 t "ty~ ? *
imperio dfivcìos,obfiruare,& eolerei
dcbpmui-; tribuere etiam multùm fenedud, Cedere
-i
p
'
,
;
'
1. j/
i
fc&de«no*
tpocjjà$d/ genere
y
ac Apdie
e t
f
di,um
4 m
0
utm
11
l
vo;tux>^ùV^*^.
k
|pcis*cs«us
6ctus;qn64
«uw!f5t&lrr|!
coiorT
m
ÌC
uer
XrîdindS"
oam4c«ar*
t m
l,tc uo
u o r i i m
mo
e
ciut:
DE
OFFIC.
LIB.
L *
¿1
qui magifiratum habebunt,habcre deleftü ciati, & pe*
regrinkinipfo quoq; peregrino priuatim'ne, an publice
euenerit.Ad fummam (ne agam de fingulti) comtnunem
totius generis bominum conciliationem,?? confociatio*
nem colere,tueri,feruare debemus.
Qua: artes,& qui quaeflus fordidi,qui CONTRA Ji'berales.
I
Am de artificijs,z? queftibus, qui liberales habendi,
quifordidißntjiec ßre deeepimus. Vrimùm impro*
bantur ij qu<cftus,qui in odia bominum incürruntiut por
titorum, ut ßenerdtorum. illiberales autem, ey firdidi
queflus mercenariorum omnium, quorum opere, non
quorum artesetTiuntur.Efi enim in iüis ipfa merces au- Autoramentfi
toramentum firuitutis. Sordidi etiam puundi, qui mer~ obligatio.
cantur à mercatoribus, quod fktim uendant. N ihil en im Cucitore*.
proficiuntjiifi admodum mètiantur.Nec uerò quicquam
efi turpius uanitate.Opificescfc omnes inßrdida arte uer
fantur. Necuerò quicquam ingenuum potefihabere*ofi *ats,opifici*
ficina: minimecfc artes he probande,que mimsìre
funt
uoUiptitivm,cetirij,lanij,coci,ßrtores,pißatores,
ut alt
Tercntius.Adde bis,fiplacet,
unguentirios,faltntores, '
totumó^ludumtilariwm.Quibusautemartibus
aut prua
|
,
deniia maiorineß, aut yon mediocre utilim queritur, Mediai* fideUtmedicina,ut arckiteäura,ut doèìrina rerum honeflfc Architeflu*.
rum hefunt\js,quorum
ordini conueniunt,honeRe.
^ ''
Mercatura autem fi tenuti efi, fordida puanda efi. Sin pioafeìtrau».
magna,ejr copiofajnétx mdiq-, apportms, multti'q; fine uaniate impertiens, non efi admodum uituperanda.
Atoj etiamfifatiat&quefiu,uel contentmpotius, ut fiepJt
,
ex alto in portu,ex ipfo porta fi in agros,poßeßiones'q^ emit?. '
*
M
ExEunuch0
A m s
1 0 n c f f ?
u d
y
c r ca (ura
a i a t t m
Exalt0
E
A
CONFI*
M
d
69
M. T V l .
C I C E R O N I ?
contulerit,uidetur iure optimo pofjè kuddri.Omniudu*
«Uusagricultu
fc
t t reru,ex quibus diquii dcquiritur,nihil eftdgricultu
ai
rdmeliw>,mhilüberimîhildulciuSynihil nomine libero
digniui. De qud,quonidm in Cdtone mdiore fdtn multa,
diximusJttinc dffumes,que dd bue locu/m pertinebunt.
E cTuobus honeflis.uttum honefiius.
S
Ed db qs pdrtibws, que funt honeftatk, quenudmo*
dum offidd ducerentur,fdtis expoßtum uidetur.Eo*
*« ^X^.^LMemJpjoïMi>quœ
bonejhfunt,poteft incidere
»"* •
pepe çotentio,<zr compdrdtio de duobut honeftis utru/m
honeüius. Quilocui eßdVdnetio pretermiffus .Wm
H
cum omni/i bonefhs mdnet d pdrtibm qudtuor,qudru uni
ßt cognitionis,dherd communitatiSptertid mdgndnimiä*
tiï,qud№ moderdtioiw,b£ in deligendo officio fepe
tuflitiaeoffî- inter fe compdrentur,neceffe eft.l?ldcet ergo dptiord effe
% prudenti*, nature ed offidd,que ex communitate,qud№i ed, qud ex
• '
cognitioneducdnturAdq;hocdrgwmetoconßrmdri
po?
tefi-.quòdfi contigeriteduita fdpienti, ut omnium re*
rwmdßiuentibuicopifs ditetwrûdmuisomnidyque co*
gnitione digndfint, fummo odo feewm ipfe confiderà,
ej contempletur, tarnenfifolitudo tantafit,ut hominem
uidere non poßit,exceddt è uw.T>rincepsq; omnium uir*
gapîentfa rerS tutum eßiÜdfkpientid,qudm (s<p'«p Greci uocdnt. Vrm
PrÛdenrià'îêra àentimenim,qudmGr£ci
ffiweipdicunt,dlidm
qm«
agendMum. ddm inteUiglmut,que efi rerum expetenddrwm, fùgk n*
ddrwmfy fcientidAÜd dutem fdpientid (qudm principe^
dixi) rerum efi diuindrw,dtq; humdndrum fcientidjn
qud contmetur deorum,ZT hominwm communias,
fiew inter ipfos. Ed fi mdximd efi Cut efi certe) neceffe
eft quoi
D E O F F I С. L I В. I . efiquoddcommunitnte ducdtur offcium,id effe mdxU
mum.Etenim cognitio,contemplado^
nature mined
quoddmmodo,dtq; inchodtnfìtjì nulla delio rerum con*
fequdtur:ed ueròdflio inbominum commodis tuendis
mdximè cernitur.pertinet igitur dd focieuté generis hu*
manv.ergohec cognidoni dnteponendd ejì. Atq; id opti
mus quifque re ipfd oñédit,ey iudicdt. QM'A£¡Í£aim.iziM
cupidm in perfiicknddyCognofcèddqi rerum naturd, ut
fi eLtrdèldnti,còtempldntiq^ res cognitione dignifiimdi
fubitò jìtaUdtum periculwm,difcrimenc^ patrie, cuifub*
uenire,opituldriqi pofiit,non
ilU&mnidrelinqudtj.dto.;
dfyijcidtyetiamfi dinumerdre- fe fìeUas, aut metiri mundi
mdgnitudinem poffe arbitror eturi Ata¿ hoc idem in pd*
renttsjndtnicire,dut periculo ficerit. Qmbusrebus in*
tettigitur,fludijs,ofjicijsq¡ feientie prèponendd effe off!*'
eiaiufiide,que pertinent dd bominuutilitttem, qudni*
hil homini debet effe dntiquius.ktq-, Шщиоги fìudid, ai* д íq M
u'qs omnis in rerum cognitioneuerfxtt. efì, tmen db du* eiUtariut.
gendi/s homìnum utilmtibus, e r commodis non receffe*
гиМ.Шт e r erudierunt mdtos,quò meliores dues, uti
lioresá¿rebusfuispubliciseffcntiut
ThebanimEpami*
Epamínunda»
mndamLyfìdsVythdgoreusiSyrdcufium
Dionem F ^ ' ^ g * ^ ^
to.multiqitmltos.'Nosq:
ipfi quicquidad rempub. at* ^ PhiiofÓtulimus (fi то/to aliquid attulimus)a docìoribus atte do P Pytnagoa. • , • a. ri- J
/•
o/,> reo Pmlofocrnndinjtrutti adeam,ey ornati dccepimus.T$ea¿ folum ы precept;* ûiui,dtq¡ prefentes fludiofos difeendi erudiunt, atque do
^' |
centfedhoc idem edam pofì morte monumentis literd* piatone.
rum dffequuntur. Nre enim locus utlus pretermitas efl
db ìjs,qii ddleges,qui ad mores qui ad difciplma reip.
' H f ^ j W ^ t ó r E ì
Fri
nt
UnK<
1 1
tì
n0
р
х
, nflit0
g
t
DiO
7
o
M . T V L
C I C E R O N I S
pcrtineret,utociwmfuumddnoftrwm negotium confa
L^Jy.SoUf. lißeuide<tntur.lt&iiliipfidoärin<eftudijs,crfapientie
iÛ^ßy^*. dediti,ddbominum utilitttemfuam prudcntkm,inteUi*
gentkmq,- potißimum confirunt. Ob earn etidm caufira
ELOQUENTI» *i eloqui copiofé (modo prudèter)melimcft,quÀmu£Ìm
MO7Amfl.o? W f i n e eloquentk cogitxreiquòd cogiatio injejpfy
quint conKm~№№urj?loquentkueròcompleaitureos,quibuscu
CO=
'
mmit&te iunäifmw.Atc^ ut apwn exdmind non finge
Cömtimtatem dorum ßuoru cdufd congregantur,fed cu, congregdbdk
fccMda natu"! natura fint,fingunt ßuosific bomincs,ac multò etiàmd*
hominiseiTe.if
natura cògregdtLddhibent dgendi, cogreedndicufo
nlt
p l a t l 0
cognofcendicuf . . . . ,
$
•\
„
^
i
L
PIATIATE T ideo lertia.lttq, nifi ed uirtus,qu<e eonjm ex bonumbus tuen*
dßjdeft ex focietzitegenensbumdniydttingdt rerum co*
uemu ,N6 ideo gnitione,foliuaga cognitio,cr ieiund uidedtur. Itm'fy
coiungimus,ut mctqnitudo dninu remota d còmunitnte,coiunélionect; bu
faUutìtadiu
S
b
cofnofcamns,
-
.
n
.
. '
1'
mana,fintasjit quedam, er immdnitas.lt&fit, ut uincd
metaphotaô. g >i jj ftudiucofocktio bomim,atq^ community.
Nec ueru eft,quod dicitur a quibufdà,propter neceßitn*
té «ITE,G, ea,qu& natura defideraret, confequifìne alijS,
dtq; efficere no poßemus/deirco iftä effe cum bominibtö
communitntem,zr fociet&tétquòd fi omnia nobis, qu£ d
VIRGUTA i\m-uiäu,cultum'qi pertinent,quafiìi\rgul<Ldiuina (utjB)
nom%^J PP ^ entMr,tum
optimo quifque ingenio, negodjs
PTOUERBIAIE. omnibus omißn,totufc in cognitione,ey feientia colloca
£*4 Cw • T&wret. Non eft ita. Ndm er folitudinem fùgeret, e? focium
tniÄj Y •
ß (iij quareretitum docere,tum difiere ueüet J turn audi*
rejeum dicere.Ergo omne officiwm,quodad coiunftionc
bomim,ZT ad fociettiem tuenddm Udlet, dnteponendm
eft itti officio, quod cognitione, er ftientk continetur.
ufi
id% acutifsima
CO
u
edi
m
on
r
U
D E
' ,
O F F I C .
L I B .
ittfutisne,AN tempérantia potior.
I.
7*
•
I
L lud firfitm quxrendum fit,nwm h<ec comunità:,qu<e
maxime eft dpa ndtur<e,fit etkm moderdtioni,mode*
ftiecfc fimpet dnteponédd.Éton pldcet'Sunt enim qu<edd
partim ita.fodd,qud'ddpdrtimiaftdgitiofd,ut
ed ne con
feriidndd- quidé patria cdufd fapiens fàcìurus fit.Ed Vof*
fidonius coQegit permultt,fed ita. tetrd qutedajtt obfcce= № Ma qui'ndjUt dicìu quoqi uidedntur turpk.Hd'c igitwr no fufcU
f^Tôtum.
pieì quifqud reip.caufa,nerejb. quidé pro fefufcipi uo*
jtet,Sed hccc comodius fe res babet,quòd non potè fi deci E x ipffs foflfdere tempus,ut interfit Keip.quicqudm illorumficerefa ^ NONEFFIISF
pi'entem. Quare, hoc quidem cfftttwm fit in offices deli*
.gendn,id genus ojficiortvmexceUcre, quod.tenedtmr ho*
minumfaticate.Etenim
cognitionem,prudentidmq, fe*
quetur confiderdtt dclio.lufit,ut cofiderdtè dgere plum
fit,quhn cogitare prudéter.Atque hec quidem bdèìenus.
Tdtejàiìus eft enim locus ipfe,ut no fit difficile in exquire Gradosoffldo officio,quidcuiq^ fit pneponcndu,mdere. inipfaau* ^ P M U S .
•tem còimnitnte funi grddus officiorum, ex quibus, quid Patria.
* ff.
. CKI'<£ prx-fietjntcUigi pofiìt'M primd dijs immortalibus, p " ' " ^ ^ ^
fecundd patri<e,tertid parentibus,deinceps graddtim reli crediti, in j .
quareliquisdcbeatur.Quibusex
rebusbreuiter dijputfc Hofpttes. V £
tis inteliigi potcfi,non folùm id homines falere dubitare, Cognati, vi;.
boneftum ne,an turpe fit,fedetia duobuspropofìtis ho= ^ " ' h i s apudi
•neftvi,utrwmboneftius.ìliclocus dVdnatio eft (ut fupra Geiiiumiib,.v.
dixi) pratermiffus.Sed idm dd reliqud pergamus.
cap-Mii-"
!
?
j
ÌJ. T V L L I I
C I C E U O N I S
de Officijs primi libri finis.
E 4
Mdrci
7
MARCITVLLII
C E R O N I S
L I B E R
Ch
DE O F F I C I I S
SECVNDVS.
A R G V M E N T V M P E R DES. ERAS.
ROTERODAMVM.
Superiore libro duas propofitx initio diuifioms partes abfoluit.
qnid honcftum.quid contrá,& in honeftis utrum honeftiustin hoc de
al (eris duabus promittit,quid utile.quid inuttle.tum inter uiilía utró
utilíus,aut quid utílifsimum.Deinde ínconfiantix reprehcnfioné deprecatur,quod á ciuíli uita.quam fxpe prxtulerít,nunc ad ocíum flu
diorum fe conuertitttum cur ad philofophíam potíus.quám aliud flu
diorum genus,Pofiremc),cur Academicus de otficijs prxcipíat •№
tioncm reddit.
V E M A D M O D V M ojficid duces
rentur db honejhte,Mdrcefili, dta¿ é
t p t friere uirtutk.píhx eXplicdtlM
drbitror libro fuperiore.Sequitur utb<ec
-PropoGtioSat
officiorwm generd perfecjMlc, que per*
i
^^^^^Hncntddmtecvkmi^ddedríirermjqmbmutuntiff
^^^homines,jacultítem,ddopeí,ddcopids.lnquo
tumqu¿*
tf
4
1
r" M^^' b 4 lim,dut quid máxime utileJDe quibus dicere dggredidr,
T
W
p pduca priut de inflituto,dc de iudiciomeo ditero.
TTM(¿í^<ti ¿ w i oudngttdm enim libri noñri complures non modo ddle
%fed etidm dd fcribendifiudiwm excitouerunt,wnen
Btne nomen, intbrdwm uereor, nequibufddm bonisuiris philofophiit
qtp erat tpud L fa inuifum, tnirenturck in ed tontwm me opere,
Políticos uiros 1 ' . '
'
. .
inmdioíam-.niZJJ témpora poneré. Ego dutem qudndiu rejpub.per
tes ipfa bono l qcrebdtur, quibw fe ipfd commiferdt.omnes metí cu
n o
e n
1
e o
uirononpoteft
fo
r
;
„
'»
i
noaprobari. rfycogwtipnescfr m eatn conjerebdm: cwm dutem do*
D E
O F F I C. L I B ,
II.
Ii
mintiti mim omnia, tencrentur,neq¿ effet ufquam confi* CSTFARI* TYRAN*
lio,autdutorititilocus focios deniq; tuende reip.fwm* "¡fodoTcam
mos uiros anüfißem, nec me angoribus dedidi, quibus 1 NCM,MI>
cffem confiaos, nifi his refiitiß'em, nec rurfim
indigna *
bommedoäo uoluptxtibus.Atq, utinamRejpub.fietifjet,
quo caperat Jktu,nec in homines non tm comimtada*
rum rertm,quam euertendarwm cupidos incidiffet : pri*
mum enim,ut jhnte república faceré folebamus,in agen m AGENDO ,M
do plus, quam in fcribendo opere poneremos : deinde
Ú» DICENDO,
ipfis feript'is non ea, que nuncjfed aniones noüras man
daremuSyUt fepeficimus.CÙmautem república (inqux
omnw mea cura, cogitalo, opera poni fclebat) nulla
effet omninoy idle fcilicet litere conticuerunt firenfes,z? FOREÍAÍN fa№
fenatorU.Nih.il autem agere cum animus non poffet, in ^ ¿ j ^ J ^ J J J
ijs ßudqs ab initio, uerfatus etstiSjexiñimaui honeñifiU bui.
TNÈ molenias deponi poffe,fi me ad philofophiam retu*
liffem. Cui cùm multum adolefcens difeendi confa tempo *
ristribuiffem yponeà quàm bonoribus inferuire capi, SUCCIFÌTNEOP*»
me'cfctotwm reip.tradidi,tnntumerat philofopbie loci, «TODIJTDWF,
quantum fuperfuerat amicorum, e r reipub. tempons.
ld autem omne confwtnebatur* in legendo-.fcribédil ocio
non erat. Maximo igitur in mah hoc tantum boni affé*
cuti uidemur, ut ea Uteris mandaremos, que nec fatis
erant noti. noi~brii>z? erantcognitione dignißima.Quid LAINPHFLOFO
efi enim per deos optibilius fapientiafquid
prejhntiusì *'
?
lonsm
plM
quidhominimeliusi'quidhommedigniustHancqui
ex*
ETYMOIOGÍA
petunt igitur philofophi nominatunnec quicquam aliud D TFINÎLIRTPHIR
eâphiiofopbia,fiiinterpreti.riuelii quàm
fludiwm fa*Mopiún,
pienti*. Sapienti* dUtem efi (,utiueteribus phdofophis
E i
defi
>
74
MJ T V L.
C I C E R O N I ! }
\j- i ^ - ^ * jfrjjjjtfu»t cfi) rerum diuinarum, e r humanarum, au*
{^Àh.y
'
farumfyquibus btercs continentur,[dentiti : cuius fin*
'
dium qui uituperat,baud fané intelligo quidnafìt, quoi
D o o b u s * kudd-ncum putet. Kam fìue oblecldtio quaritur animi,
n 0
tnrntbuspm- 9
.
r
,
r
•
C
f£
'
1
ir r
cómerajr/fAfjf;nirarm,qua confemcwm eorum ftudijspos
quód ulti a^fi'
fimper
aliquid acquirunt,quodfpettet, V ufc
quniam.tucJn leatadbene,beate'q^ uiuendumifiueratio
conjhntk,uir
fode,qncfd plr tutisq; quaritur,aut ha-c ars eft,aut nulla omo per quii
hSc unaZobis easajfequdmur.'Nullam uerò dicere maximarum rerum
flamu"/" °
}T -> animarmi fine arte nullafìt, honùnum
Ârg7merttum cfi parum confideratè loquentivm,atque in maxintts re*
ptum?
' bus errantiirnSi autem ejlaliquadifdplina uirtutisjibi
X'4jv
~ea quaretur, cùm ab hoc difcendi genere difcefjèris i Sd
*
^^%£c
cùm ad pbilofophiam cohortamur, accuratìus fileni
ffn Hort«»rìo, dijf>utiri:ûod alio quidem libro fictmusMocautem tei»
qui dcWeraf, p re tantum nobis declarandÙ fùit,cur orbati reip.trm
Occurrit, aut neribus,ad hoc nosjtudium potipimu contultyemui. Oc*
[cfilf'&rcp u ^ nobis,crquide
àdottit,er
eruditisqm
•gnatutmam id rentibus,fattine cofhnterfacete uideamur,qui cùm per*
atoaSrrcf'
P*
poffe^dkamusjmen ejalijs de rebus differere
Quoniam Aca foleamus, e r hoc ipfo tempore praceptx officili perfe*
mmluioci'/™ quamur.Quibus uellemfatis cognita efletnoftrafinteti*
CorrVo s ' ^'NonfnitM fwmus ij, quorum uagetur animus oro*
mu»irfhii.'ópi- re,nec babeat unquàquidfiquatur. QU£ enim ifh effet
TSuma"*' - ^
qt*£UÌtipotius,nonfolùmdijfutindi,fed
etii
rdquod ii uiuendiratione fublataiNos autem, ut esteri alia certi,
eratPyrrhonio alia incerti effe dicuntSic ab bis diffentientes alia prò*
rumommdere ,
»
• ' , , ,• 7>- ,• •
•< (1
ambigtBtium. babilia, contra alia improbabiha ejje dicmus. Quw. (f
x* ergo,quod me impediat ea,qua twhi$babilia uideàtur,
lofophtS
n M
m
e
e
CKm
f u m
0
U
curr
8
a
turaiitem
n i h i l
mcns uc
y
, D E OF F I C L I B . lì. .
7f
fequifque'contrà,improbare,
at$ affirmandi drrogdn*
tidm utantem,figere temerititem,que A fdpientid dißi*
detplurimùm i Contra dutem omnid diÒputinturd no*
N
ITI.
• r
l'i-ii
i
Efflcaxrcfotì
poJsn
ti,L
i LS
nit5
utu
it-t
^Ç
da^
T
citÔ
o-
T
ofgenusicuar
fins,quod hoc ipfum probabile elucere no
ex=
IliUfypdxtcxduftrtmeffetfi fin nntentiêàbec
planata funt in Academics ncfiris fatk,ut arbitror, dili*
cm
"j£f'£"^
j™^„*
f
dT
i ercds,ut
ffiS?"*"
^], ji j „5
quetur; no erat
genter.Tibi autem,mi Cicero, quanqukm in dntiquißU
W,nobilißimd'q; philofophid Cratippo autore uerfans,
na
gcquä percipf»
u
if finu7imo,qui ijh preclara pepererunt,timen hec no*
fera finitima ueßm ignoto efiè nolui.Sed iam ad inßituta
pergamus.
md
K
V tiütatem non earn hic accipi.quam nulgus pecuniario lucro me pj^f^ "q ^j
titw,& commoditate undecuncß panarfed cam, qua: cu nonettofitam a
s
coniuncVa,& ad uitsefocietatem pertineat.
multtîm diffide
maj
propofitis offtäj perfi* ti
QVinqueigiturrationibus
„ quendi,quarwm due ad decusjbonefbtem'qi per*
t
U
dixit.
tinent, due ad commodauite, copias, opes,ficultites,
quinti ad eligendi iudicium ,fiquando ea, que dixi,
pugnare inter fi uiderentur,honejhtis pars perfiâd e fi:
quam quidem tibi cupio effe notißimam. Hoc autem, de
quo nunc agimusjdipfum efl,quod utile appeüatur. in
quo nerbo lapfa confuetudo deßexitde uid,fenfim'qj eò 14
dcduâa eß,ut honejktem ab utilitite fecernens coßitue*
ret honeßü effe aliquid,quod utile no effete? utilc,quoi
nonboneßum:quanuÜaperniciesmaior
hominum ulte
potuit afitrri.Sum.ma quidem autoritite philofophi fi*
nere fane,atqjboneße bec tria genera
confifa,cogiti=^ ^[^'l"^'
tionediâinguunt.Quicquidenimiufiumfit,idutileetia
Cogitatjonet
effe cenfent.ltemqj quod honesìim,* id effe iußum. Ex
quo efficitur,ut quicquid honeßü fluidem fit utile.£uod*4£s,idcm:
qui
t
{fa^ìT
76
M . T V L .
C I C E R O N I S
Tquipdrwm perfyiciuntjii fiepe utrfutos homines¿y cat
liàos T F I F W R ^ I F F F J F N N I F M ni(iiiti*m ftpw+iiw mft"i«*
IS nynrmterrflrmpipnui*
rfl
c\mtm^f>im»-4^M
(beciemjrdducenddjit honesjis xonfìMjS ,-iufüscp faftiSy
""nfriittfatfT W
f" ' » ^ " ' 2 ^ " » "iff-* «rtitit ran*
fequipoffe.
.'W'COG.VUF.
}
Â i r i i
t
Qux quacpexre commoda,aut inconiodacapianliir.qiixGr*ci euchreflemata,& dyfthreftemata nominai». Collígitíp qulcquid
eft fete in uíta commodi.aut incòmodi ,id homini ab nomine nafci.
Q
Veergo dduitum hominutuenddm pertitút pdr*
Jim funt inanimdtm,ut duru\drgentwm, ut ed,que
Animata.
&ê
è terrd,ey dlid eiufdent generis : pdrtim ita*
Bruta.
- rodU,que babent fuos impetus,cr rerum dppetitus. Eo*
Ratíoaabüia. » f
\[ rationis expertìdfunt, alia ratione utitii.
Expertes rdtionk funt equi, boues, relique pecuâes,
apes: qudmn operd effìcitur dliqttid dd hominwmufum,
dta¿ uittm.Rdtione dutem utentiwm duo generd ponun*
turvunim deorwm,dlterwm bominu * Tieos pldcdtos pie*
tos efficiet, ç r fdntiitus. Troximè ¿utern, ey feçmksL.
J^ZbotmmlûnunibmmÎme
tâSm f/jc paffmt. ti*
rumq¡ item rerwm,que nocednt,ey obfintyeddem diuifio
Dificmperbc- eft.Sed quia deos nocerenon putunt, bis exceptis, borni*
Homiriabho- nes hominibus pluritmim obeffèyUelprodeffe drbitrdtun
UEI cSmodí'ud
* ipf > l < * ì
diximus>plerdcfc funthoWfi
¡ncommodí,
turni operis effvcld,qute nec haberanus, nifi mdnrn, CT
Artes ad ufen»
dcceRiffenLnec his fine bominu ddrniniftrdtione ute*
t
m n i u r
r
E
n
AU
a en
m
A
m
a
A
c tt
e
nan ìnatli
d r s
mtx excogita-
' "
',
J
.. .
.
'
.•
t*. Qwx uero* renw.Heq;
emm udletudinis curdtw, neque nduigdno*
SrítÍTrefert 1
t&MÜurWequefrugUifruttutmq;
reliquoriM
P « . t ó . 7 . « . > » perception e r conferudtio fine operd bonmium uUd efe
ne
^
ue
hiKÚt
,
[ÎJM-
J I « t u ) « V Í ) - « A « I Í J « U I M Ì C U Ì U P O T : JEJ tM
t*,
DE
OFFIC.
LIB. II.
7F
potuijfet.iam uerò e r cani rerum, quibus abunddremm HMU««?,««exporatio Gr edru\quibus egeremus inueäio certe ««k !COMMURARI#
Id effet nifi his muneribus homines fùngeretur. Eddemq, aurcium.
rdrionenecldpidesètmdexddmnturddufummslru^
' '
neceffdrq : nec firrum,durum,es, drgentum e faderen*,
tur penitus dbditdfine hominum labore,®; manu. Teftx
ueròrfuibus e r fiigorum uis peüeretur,zr cdlorwm mo*
leßefedarentur,unde dut initio generi bumano daripo.
tuiffent,dut poitek fubuenireßdut ni t'epcfbt'is, dut ter*
remotu,aut uetufhte ceddiffent, nifi communis uitn ab
hominibus haru/m rerum duxilid petere diditiffet * Adde
^ %' *
X
t
t
n t
! naM
du
dudusdqudrum,deriudtiories
fluminum,dgrorumirri*>Kii>is
deriuata
gdtiones,males oppofitas fiuäibus, partus mdnu ßc~h>s POR^FEAITIF.
que undeßne hominum operd bdbere poffemusiEx qui*
bus omnibus,mdtisq; alijs perjpicuum eflqui fiudus,
que% utilitatcs ex rebus ijs,que funt inanimate, perei* ...
pidntur,eas nos nullo modo fine hóminu mdnu,dlq; ope* *• <
rd capere potuiffe.Qui deniq; ex befiijsfiuclus,dutque & MUTISQUJCS
cvmodias,mfi homines ddiuudrent,percipi pofßntfMä P J
e r qui principe* inueniendi fiierunt quern exquaqud
beilud ufum bdbere poffemusjhomines certe fiierunt. Nec
hoc tempore fine hominum opera out pafcere eas ^dukôtu,
,
domare, dut tueri,aut tempefiiuos fiuftus exhiscaperi
pojJanus.Ab eis denique e r ea,que nocerit, interfitiun* ~
tur.&que ufuipoßunteffe,cdpiuntur.Qtdd
enumerent y
drtiwmmultitudinem,fine quibus uiiA omnino nuUd effe
potuiffetiQuis enim egris fubueniffettque effet obietta* MEDICINA.
do udlentiwmfqui uiäus,dut cultus,nifi wn multe nobis
tries minifirarenturtquibus rebus excultt hominum uitt\
untm
t
M
D
RTTFFC
y
t t a ü o
r
7«
M. T 7 L C I C E R O N I S
Untùmdeflitit à uiélu, c r cultu bcfliarum. Vrbes uerò
d № t U g a t u " ^ hominum caetunon potuiffent пес £dificari,nec
uteflfononnui fiequentariEx quo leges, moresáj conjìituti, turn iu*
b«.
" riS£quadefcriptio,cera.q,- uiuendidifciplina,per
qm
Política.
bene,bedteq¡uiuitur, Quisres c r manfuetudo animo*
rumconfecut&,ej" uerecundiaefì, effèttwmq; ejl ut ejfet
ummunitior,atque ut dando,ey accipiendo,perrmm*
dt^fkultítibus,ej
commodis nulla re egeremus. Lon*
gioreshoc loco fwmus,quamneceffc eft. Quis enim ejl,
cuinonperfbicuafìntiua,qu£
pluribus uerbis a vana*
tìo comemoranturineminem ne(£ ducem beüojiee prin*
eipem domi magnas res, c r fdutxres fine hominum fm
. '
dijs gererepotuijfe i Commemorata abeo Themiño*
Pericles duces* eles,Vericles,Cyruf, Agefìldus, Alexander : quos nega
Arhenienfes. fì
¿diumétís hominum tintas res efñcere potuiffe. Y6Drftititi.diC C
n c
Í X M i p U l : l
ne
Cyrus Perla-'
.
, . .
.
" ^
..
r
.
_
in re non dubujeñibit* цоц пеггЦ^и Atq¡ ut nut*
Ageíiiaus Lautilities adipifcimurconfpiratione hominum, atfy
dux.
г 7 confenfu,fìc nulla um detejhbiLs pefìis ejl, qua non boa
Macedanom
'
domine nafcatur.EJl Dic£drchi liber de interim
rex.
homirum, Vmpêticimagni,
c r copiofi: qui coUeñiA
EÛULÓN« abc£teriscaufis,eluimmêñüenti£,uajiiatis belluarim,
inundantibus ' etiam repentinamultitudinv¡,quarüimpetu
docetque*peffiiemiae i damhominwm genera effe confwmptu, deinde comparé
eceio corrupto, quito plures deleti funt homines hominum impetu,id ejl
fagT^ncoiMb bellis,aut feditionibus, quàmomni reliqud calamititi
impetusferpi Q^H igiturЫс locus nibilhabeatdubiationis,
quin ho*
wnTcutouìn?' mines plurimùm bominibus c r profin't, e r objìnt : pro*
Plurima per- prìumhoclhtuo
effe uirtutis,conciliarefibidnimoS hot
RUM tyrannus. tur
8
d
f
a
nicies nomini^ •
ab nomine.
ШШП,
CÍ¿
I r
r
i-
c r ad ufus fuos adimgere.
*
•
. t„»
lt&que qua in rem
Mi:
b E
O F F Ì C / I I B .
II.
7**
ìnammk,quacfc in ufu,p" traäatione beìluarufiunt uti*
liter adbominwm umm, artibus ea trìbuuntur operofis. 19
Hotninu/m autem ftudia ad amplificationem noüraru. re*
rum pronipote? parata uirortm prafhntiwm fapiétia,
ERuirtute excittntur.Etemm uirtus omnis intribus re* MIRO«orde*
~,
.
.
.
.
. .
primu.utquia
bui fere wertitur:quarwm una ejtin perjpiciendo quid in optima uiaeaquaq^reucróm/yncemmqi
fìt,quid còfentunmn cuiq, ™ p ^ | ^ , " ^
quid confequés,ex quo quaq; gignäiur,qua cuiufq; rei co auocemurt
fìtcdujJà>Alterum,cohiberemotus animi turbatos,quos
Grad ZTOÖH nominant : appetitionesq;, qua iìli òfuàs, bitireragamu».
óhedientes effìcertrationi. Tertiim,ijs,quibufamcon*
j ^ ^ " p»
gregamwr, uti moderate,?? fcienter:quorum fludijr ea u«rfatur.
qua natura defiderat explet^cwmulancfc babeamus:per
moti^s^n
eobdeniquèfiquidimportetur
nobis incomodi
propulfetotbsàones.tS
mus,tddfcamurq; eos,qui nocere nobis conati funt, tan= muTp"isìones
tAq)p<xnaafficiamus,quantuaquitas,humanitt,sq;
patUâtaam.
tur. Quibus aute ratiotiibus hac ßcultatem aßequipoßi*
mus,ut bominu fludia coplecìamur,eacfc teneamus, dice*
tnus:neqik im multò pòft,fedpauca ante dicendo funt.
M agno, uim effe in fortuna in utranq; parte, uel fecudas
fu?
ad res,uel aduerfas,quis ignoratfNam e r cum profperofiatueiwutimur,adoptitósexitusperuebimur,
e r cùm ,, „ . . .
rejiamt,afptgimur.ìì£c igttur ipfa fortuna cateros cafui uerftflau».
rariores habet:Prìmùm,ab inanimis proceUas^épejhtes^
naufragia,ruinds,incendid: déindé, a beflijs ittus, mors
fusampetùsUacigitur
(utdhi) rariora. At uerò interi
tustxercituim,ut proximè trium/apemultorimclades
Trium.Pom»
imperatorwm,ut nuperfummi,acfingularis
uirkinuidi* fÎNLNIP R pr£tere4multitudinis,atque
ob eas benemeritorwm ^teiiotum Pomp.
pcciuium
m m o d a
c a
z
z
io
H.
T V L
C I C E R O N I ?
Bxpuifu» Ca- pe ciuiwm expulfìones,calamitntes,fùge: rurfusq fecum
Phócìon dam- ^
^
> imperia, uicìorie, quanquàm fortuiti
K*TAS. '
funt,tmenpnehominumopibus,ey'fludijs
neutramin
4
0
6ei' !ol * P ** * ffi* poffunt.Uoc igitur cognito, dicendm e/i
quonam modo hominum fludia ad utilitates noBras №
cere,atq; excitxrepofiimus. Que jìlongior fùerit atte
cspmtatA. tio,eum magnitudine utilitstis comparctur ,it&fvrt$ii
«ompeafttur. tiam breuior uidebitur.
r e s
ri
o n o r e s
nnÌdÌ
e
Quibus rebus commoueantar homfnefout quempiam magiftnw
dignum putem,eit£ parere ueltnt.
Vecunq; igitur homines hominitribuuntdd em
âugendum,atque honejhndum, aut beneuolentit
gratiafkiunt-ycum aliqua de caufa quempiam diliguit
Prfmdm nono authonoris,ficuius uirtutemfufpiciunt, erfiqum ii*
homtae drfers
fauna
quam amplifiimapumt:aut
cuifidemk
tur.
bent,cr bene de rebus fuis cofulere arbitratur: aut cum
hi&t** ' °P tuunt:aut contra^, quibus aliquid expeilont: jit
cu reges,popular esue homines largitiones aliquot pro*
Merccnarius ponunt'.dut poBremo pretio, aut mercede ducuntun
*'
que fordidifiima quidemefi ratio, e r inquinatiftimi
CT ijs, qui ea tenentur ,zrilUs, qui ad earn conftigeri
eonantur.№.ale enim fe res habet,cum quod uiytute efji*
ci debet,id tentntur pecuniaSedquoniam
nomunquM
hoc fubfidium neceffarium efl,quemadmodum fit uten*
dum eo dicemus, /? prius ijs de rebus, que uirtuti pro*
piores funt,dixerimus. Atq; etidmfubijeiunt fehonunes
imperio alterius,zr potejhtipluribus de caufis.Ducun*
tut enim aut beneuolentia,aut benefirioru magnitudint,
*' aut dignitatis prefantia, autftefibi id utile fdurm,
M
k0
es
m
01
4Ut0
%
D E O F F I C.
L I B.
II.
Si
dut metu ne ui pdrêre cogantur.aut fbe ldrgitionk pro*
twfiioniscfc cdpti'.dut poftremôiûtfa>pe in noHrd repub.
uidemus mercede conduâù
3
3
3
Vtiliffimum i js> qui cum impctio funt>ab
omnibus amari:metuitumturpe,
tum minime tutum.
R
-
^
'
±fr-l^
/
y
\
'
Erum dutem omnium nec aptius ejl quicquam dd
opes tuendds,dc tenepdâs quàm diligi:nec alienim,
quant timeri.Vreclarè Ennius, Quemmetuunt,oderunt:
quem ctuifc(i odit,periifïe expetit. Multorum autem odijs
nullas opes poffe obfijlere,fi dnteà fuit ignotum, nuper
efi cognitum. NEC uerb id huius tyranni morte folùm, ^ ? ^ • V " " *
quem arrm oppreffa pertulit ciuit&s, dpparet cuius md'
"*
xime mortui intérims déclarât quâtùm oditm hominum
ualet ddpeflemifedreliquorwm fimiles exitus tyranno*
rum,quorum haud firèquifquam interitum fimilem effu
git. M.alws enim efl cuflos diuturniti,tis metus, contrai^ Sentemîa.
ïeneuokntidfidelis eftuel ad perpetuitttem. Sedijs qui tfâfcu'^ >Jfc
ui opprefîos imperio co'ércent,fît fdnè ddhibendd fieui* '
*"
tia ut heris in fiimlos, fi aliter teneri nonpoffunt. oui »
„
uero inliberdcmitAteitu fc inftruunt utmetudnturjbti TIFTTUIU.
nibil effepotefidementius. Quamuis enim demerfafint
leges alicuius opibus qudmuis
tremefic~hlibe№s,emer*
gunt tumen b<ec atiquando aut iudicijs tacitts,aut occuU
tis de honore fuffragijs. Acriores autem morfus funt .
intermifi<elibertixtis,qudm retenta.
QuodigiturlatifiU
mèpdtet, nequedd incolumiutem folùm, fedetiam ad
opes,ç?potentiam ualet plurimùm, id amplec~hmwr,ut
metusabfit, charitAs retineatur. Itn JnciUime qu<euolea
mus ej priuatis in rébus, e r in repub. confequcmur.
3«.-Ht«_ (wu. ô.iU<uw. Iv&ety C«*CP/ex«T^é« HU'Etenint
3
F
3
3
K
3
3
R
9
Si
M.
TVL
CICERONIS
Etenimquifemetui
uolent,à quibus metuuntur,eofHm
•
metuant ipfi neceffe ejl.Quidenimcéfemus fuperiorm
Dionyfius Sy jHt^n Diony fiumiquo cruciata timom angifolitu<m,fi
racufaru tytan i
tonfano sbandenti carbone fibidduri'
AuxáJerPhe bat capittwm ? Quid Alexandrwm vberaumiquo animo
'
uixijfe arbitraiTuo^qui (ut fcriptü legimus)cm uxorm
Tbcben admodum dúigeret, turnen ad earn ex epultiin
TtwacesBar- cubiculam uenies,barb
arum,®euquidem,utfcriptm
bariapud 2j ejl,compunélum notn Tbracijs,diflrido gladio iubtbtt
gm«ibw'oní anteireiPremittebatc^ de ftipatoribus fuis,qui perfcrU'
pücta, nobilita turentur anulas imlicbres, c r neciuod in ueilimen№
c i i
t r o s m t U i € n s
t x a s
tit erat ingne,
,
f
.
v
\
x
.
r
u
.
r
,
occultaretur telwm,exquireret. O mijeru,qut jidclwrm
ui fugacis indi
barbarum,® jligmaticumputAret,quàm coniugwNcc eum fèfettit opiniotab ea eft enim ipfe propter peíItcatus fufpitionem interficius. Nee uerjuúht uis mpm\
Nobilitata aÁq
premente metu poñtjtfe diuturnA. Tefa
deO.utetiamm
> XX~—*—; ' ' " r''*••» " 7 7 . . .
.puorbiú abíe- ejt Pbalaris, cuius ejt preter cuteros nobilititi cmcw¡
& ^hau'ddis
infdijs inteñjt uttinquémodo dixi,Ale*
imptrium.
xander.non a paucis,ut hic noñer:fed in qucm uniuerft
ccdoniu De- Agrigentinorum nudtitudo impetwm fecit. Q Í « < № *
mctrioregefu- cedones nonne Demetrium
reliquerunt uniuerf\%$
ii5humlimm*. - Pyrrhum contulerunti Qgd!Laceda-monios initf
Laccdjmoncs imperantes nonne repente omnes fere foci] deferiteti,
rociMcfenksfyec~tatoresó¿fe ociofos pra-buerunt Leuétrica- caUwn
tra Ttubanos ti¡( Externa libentius in ali re,duàm domenica recor*
pugnaturi.
<
*
,. .
.
.
i „„,,.,
p.R.imperium dor.Weruti.men quandiu impenum populi Rom. benefiím"
fifuitiá
tenebatur,non iniurijs, betta aut pro focijs,<uttit
amikùnt.
imperio gerebantur,exitus erant bellorum aut mites,^
necejfmj.Regim,populoriim,nationum
portus eratfl
aptid alios fcr-
m
t
x
U£
T
i
n o n e x
3
P
AÍ
a
1
DE O F F I C L I B . II.
«J
refugiwm^Senatus.Noüri autem
magiHratuidinperdto^ß^î^
mfy ex una bue re maximum Uude capere
fiudebdt^ft
^s£r ZJ^£
prouincia*,fi focios aquiate,zrfide defindiffent.
ÌQ&^f^^T^J
iüud.patraänm orba terra nerimflum impmimpMie V ^
.*
rat nomimdiSenfim hue cofuetudinéêt difciplinam iam
anted. minuebanm,poftuerò Sytta uittorid penitu* dmi xé
fìmufcìeitiwnekenimMeriQuirl"Titi
f h ininttu, .
*
lv
n r
'
,
. . . '.AH
:
"
"
"
I
7 .
f
1
„
r
uifto
i
. .„
rw crudehtasi
cum extitiffet etiam in ciues taticrudelitis. Ergo in tuo Mariano*.
fecutiiefi honefidcaufam non bonefk uiäoria, Efienim ^^f
aufu* dicere hdfhpofiti,cu bona in fòro uéderet ER bo* utcoeptumeit,
norim uiroru,ej locupletu,zr certe ciuitm, pro-da fuä i
fi uendere. Secutui eft qui in caufa impidîttcria etiam
fxdiore,non folumfingulorum cìuium bona publicaret, ctudciior.
fed uninerfas prouincÌM,regionesq; uno calamititi gè*
nere comprebenderet. laq; uexaiis, ER perditi* extern
nationibusâd exeplwn amìfii imperij portivi in trìim*
pho Mafiilià uidimusycr ex ea urbe trtüphdri, fine qua -IÂRHÓNA?!
nunquanostri imperatores ex tranfalpinis belli* trium= s P. R.amt
pharut Multi praterea comemorarem nefiria in focios, imagom'TNUW
fi hoc uno fol quiequä uidißet indignw. lure igitur pie» P emulata.
ttiinur. Nifi enim imltorum impunita feeler a tuliffimm, UERBÄU«?*
'.
nunquàm adunu tinti perueniffet licentiaià quo quidem
rei fitmliam adpaucos,cupidititwmadmultcs improbo*
uenitbareditis.Necueròunquambeüorum ctuiliwmfé*
men,zr cauffa deerit,dm homines perditi hafhm iUttm & t-xfam.
cruenta ER meminerint,zr fberabut-.quà P«.Syüa cuui
E
braffet dittatore propinquo fio, idé /èxfo,ER trigefimo P £,? !5£
anno pòfià federation bafh non reeeßit. Alter autem, «titùm.in POqui in lUa dittatura firiba fiteratJn hac fuit qutiìor JSSW.""™
r
.
F * _ urbd, .
à
e
m u m
}
Cxfar
f11
s
J|a
urb
,to
H a ß a S y ì t X t
«4
Modo
fertur ad
M. T V L
CICERONIS
urbdnus.'Ex quo débet inteUigi,talibus pramijs propo*
fitts nunqudm defuturd beUd сЫИлЛЩ puñetes urbis
ftutityO"mdnent,Ucu ipfì idm extremd fcelerd me*
moc
ноге- j¿
ftant,
>
,
... ¡ В
-
>
.
fed ad parie- tuentes'.remuero
publicdmpenitusdmt)imus.Atq¡mba
tí ideft»tam5 ¿fofa i
¡£
( redeundwm eji enim ddpropojitm)
non etiam ím- dwm metui,qud,m cbdri effe,ejr diligi mdluimus. Oj<e fi
n c
S>
P
i m
Exempiumápo.RoAniuftè
imperdnt\'.deciderepotuerut,quiddebent
putire finguli ! Quod cùm perfpicuum fit beneuolentk
uim effe mdgndm,metus imbeciÜem,fequitur ut differì*
mus quibuA rebus pofiimus ficiüimeedm,qudmuolumus,
ddipifci cm honore,çrfide cbdrittte.Seded no pdriter
cmnes egemus.Ndm dd cuiufq, uitd inflituendd decorno
ddndu/m efl,d rmlti/sne opus fit,dnfdtis d pducis diligi.
Certuni igitur hocfitdda¿ e r primwm, e r mdximè ne*
ceffdriumfimilidritites hdberefidds dmdntium nos dnù*
corti, e r nofìrd miratium.K<ec enim ejl und res prorfas,
ut non difjirdt multùm inter fummos, e r mediocres uU
ros,edcfc eflutrifcfc propemodùm compdrdnda. Eonore,
e r glorid,ey benemlétid ciuiu fòrtaffe non eque omnes
egent'.fed ttme ficui hœc fuppetut,ddiuudnt dliqudntum
turni dd C£terd,tum dd dmicitids copdrdnddS.Sed de dtni*
amidri¿ ' *
^
tiftw* efi,qui infcribitur Lielius:nunc di*
Duo ìibri.Cic. edmus de glorid,qudnqudm ed quoq; de re duo funt no*
de giona.
ji - имj ¿ attingdmus,qudndoquidem ed in rebus mi*
ioribits ddnüniñrdndis ddiuudt plurimùm.
maíorc»
C Í e
d e
c
tu
r
r
t
S
o
1
e
Tribus maxime rebus adduci multitudinem>ut honore dignum aliquem ducat:beneuolentia«
fide>& admiratione.
vmmd igitur, er perfètta glorid confbi ex tribus
bis:jì diligit
imltitudo,fifidemhdbet,ficumddmi*
rdtione
DE
O F F I C LIB. II.
SS
rdtione quadam bonore nos dignos putti. Uec dutem,
(fieflfìmpliciter,breuiterq; dicendwn)quibus rebus pa*
riuntur k fingulis,eifdem fire a mdtitudine.Sed ejì alius
quoqj quiddm dditm dd multitudinem,ut in uniuerfo*
rim dnimos mqudm infìuere pofiimus.
Qua; res nomini multitudinis beneuolentiam conci licnt.
A
C primùm de illw tribus, qu<e ante dixi beneuolen*
.
r
.,
1
. . .
r
. .
Ubtnnim
. optima códlu
Use prteceptn,uidedmu*:que quidem benejicijs cdpi mxamorunn
tur maximè.Secundo autemloco benefica uoluatc bene *
uolentiamoueturjetidm fi res fòrte, non fuppetit.Yebe*
mentcrauté amor multitudinis comoueturipfd fimd,er Humanitaset
opinione liberdlimiSybeneficétiaJuflickyfidd^mni^
benigni™ gra
earumuirtutwm quepertinent
admanfuetudiné
moru *
de fiiciliiMem.Etenimittudipfirn quoddecorwm, bone* ^ .
^
ftwmq; Aì-rimuA^quU prrftmbi* pl<"**, dnimos'q, om* \* }*
niu ndturd,ey fiecie fud comouet,mdximeq; qudfi per*
lucet ex ijs,quds comemorditi uirtutibui, ideirco illosjn
quibus ed* uirtute* effe remur,k ndturd ipfi diligere co*
gimur.Atqi he quidem funi cdufadilìgendi grduifìimt'S^fyXv* k * « V
poffunt enimpraterek nonnulla effe leuiores,
8
tapopul0
3
F
y
Quibus rebus efficiatur.ut nobis habeatur fides.
ides dutem ut bdbedtur,dudbus
rebus effici potefi.
Si exiftimdbimur adepti coniunShm cu/m iusìitid
prudentiam. Ndm e r ijsfidem bdbemu*, quo* plus in*
teUigereyqukmnosârbitrdmwr'.quosqi e?futura prò*
fiicere credimuStZT cùm res dgdturjn diferimenq, uen* *
trnn fit,expedire rem, e r cqnfiliwm ex tempore cdpere
poffe.Hanc enimomnes exislimdnt utilem,uerdmcji pru*
dentiam,lu$Tti duteg? fidi* hominibus, id efi bonisM
F $
fides
0
S¿
M.
TVL.
CICERONIS
fides habetur,ut nuUa fit in bisfraudis, iniuri/fy fuftU
tio.ltziq; his falutem no ñram, hufirtunas,bvsliberas rex
äißime committi arbitr amar.Harum igitur duaru ad ft*
ßatpete fine fo ßäendam iuñitiaplus poüettquippe cu eafinepm
juttita
" dentia fat'is habeat autoriattis,prudétiafineiufiitk
nihil
ualet ad ßciedam fide. Quo enim quit uerfutior,?? aU
lidior cfi,hbc inuifior,zr fufpeäior, detraäa opinione
probitttis.Quamobrem inteÜigentU iuñitiaconiuník
quantum uolet habebit ad ßciendamfidemuiriwnúuftU
tia fine prudentiamultiim poteritfine iuñitia nihil M*
-rpWjUo*^'t\*-kbit prudentia. Sed nequ'a fifdJimrdtus, cur cum inter
cmnes philofophos conñet,a me'cfc ipfo fiepe difputítim
fit,quiunam haberet,omnes habere uirtutes,nüciu fee
iungam, quafipoßit quifquam,quinon idm prudens
,
, r
fit,iuñus eñe. Alia eft úa,cúm uerias ipfa limatur in ä*
m
p t u d e
A , í
t C
r
í
n
c
x
a
ítis difpuratio-.
,.\ , . .'' ^
m
s,ted
iro¡n,
í p
rccb
p
ieu
ina
aut cohora
tdo . , , ,
7— ^ ,. , ;
i | ic«inur
o
l(
}putAtlone,jubtilias:aliacumadopintonem communent
i ¡ dccommodatur oratio. Quamobrem ut uuteus,
m
v m nos hoc loco loquimur,ut alios fortes,altos bonos ui
Qprudentes
u * res mtiltitudínis
admíratíontm moueati uerbis
(^¿k.***^'ros,alios
dicamus.Vopularibusenim
quae contra contemptum.
U.
eftdgendum,zruJ№ttí,cumloquimurdeopintonepO£
Rat
igitur ex tribus, qua- ad gloriam pertinent,
l
' pulariiidq;
eodem modo ficit Tanatiusifedadpropofu
h tertiwm, ut cum admiratione hominum bono*
•hoc
tum reuerwmr.
re ab hu digni iudicaremur. Admirantur igitur com*
mumteritti quidem omnia, qua- magnd,e?prgteLQp^
yraî ^^¿tMnemJumtnimaduertmM
in fin»
E
DE OFFlC.
LIB. II,
«7
perfyiciunt nec opinati,
queddmbmd.luque^^^XkJi^vju^.
eos uvros fufticiunt mdximvq, ejfvrunt
W T E . ^ T * .
quibus exijlmant fe exceUentes qudfddm, ER/?NG«fc< W ^J T J^;4;
resuirtutes pcrjpicere.Defyiciunt autem eos,® C
ON*W a»^*W4«AWR^
temnuntjn quibus nihil uirtutis, nihil dnimi,nihilnerJr^
uorwm putmt. Non enim omnes eos contemnunt, de
quibus nule exijlimdnt. Nam quos improbo*,
rndù^^^J^rj^
cos,frdudulentosputunt,erdd
ficienddmim^nin^^^
fìruc~los,eos hdud contemnunt quidemê€de his mdlè
exijlimdnt. Qudmobrem (ut dntèjktfcontemnuntur ij,
ritti nec CibLnec dlteri brofuaffut dicitur)in ctuibus nuU
f?
? il
'„ . j
•
n
a Zi •
•
alrjs utiles pto .
iMUhnr^nuUd
mdujind nuUd
rurdefi.
AjhnArcthV = uerbiodicti.
tem quaddm affiàunpir ji, tìui <tn nr - <tf*w
^V^
guliSsfì
ec
1
du
n
}
x
t
"
(—
T
\
l
p r
R
mt
10
i continentia.
te^QMnhiiu£2Lcum ommcdrere dedecm^wiXUtfxe—
i^sjd^s qinbuL tàЦJm^fiLc^liJ^mLsbjì¡kxt\
Ndm IL* *fjjtTV
m
e r uolupaxes, bldndifiime domine, fapemdiores_pé£* Voiuptates do^"*"'
te±jnimx-À-uirtute detorquent : e r dolorwm cùm dd= •
mouenturfìces,preter modim plerify exterrentur. V i s
u, mors, diuiti<£,pdupems, omnes homines uehemen*
.( £
tifiimè permouent.QUX qui inutrdncjue partem exceU magnanimità,fl
y
1
mlпэe
fldmn at
c
e r honejhniJìhìn h
ejì
totosdd
0
5
fe conueYtit,<&-rd*.k-j ^*?>y*
uirtutis? Ergo e r hec dnitni defyicientid ddmirabilitAté *
mdgnd fàcit:® mdximè iuflitia,ex qud und uirtute uiri Admiratio J
boni dppeUdntur,mirifìcd quedam res tmltitudini uide- «flitia.
tur.nec iniurid. Nemo enim iujlas effe potejl,qui MOR=
tem,qui dolorem, qui exiliwm, qui egejhte timet,dut qui
1
ed quehisfunt còtrdridfequmtidnteponit. Mdxime'q, I P * ' .
F 4
dami
3
}
88
N.. T V W CI. C E R O N I S
ddnurantur eu/m,qui QÇ-IIM* nî mtn.f tur qtrd in quo
viro perfieâumfit,hunc
digmm fiechtu arbitrante*
1Щ Ша tria,quœ propofita funt ad gloriam,omnia k*
fiitia confiât:?? beneuolentiam,quodprodeß'e uultpk
rimis '.eyobeandem caufam ßdem, er admirationem,
quad eos resfi>ernit,zy negligit,ad qu<ts plenty inßam*
mau auidme rapiuntur,Ac(mea quids fententia)omnis
ration inßitutio uite adiwmena, hominum deßient,
In primisq; ut habeas quibus cum pofipsfamiliarescom
ßrre ßrmones'.quod eß difßälejiifi jpeciem pre te boni
inflitte opinio uiri jxras.Ergo er folittrio hominLatque in agro uitm
adomnesuita:
fina
>
.
J
.
.
ô
>.
„'..
^
.
'
3
д
,
.
b
agenti opimo lufiitiae necejjaria eßêoiêtiammagts,
quòd fi earn non habebuntjniufii habebuntur.ej пиШ
prefìdijs fepti multis afßcientur iniurijs. Atq¡ ijs eçunt,
qui uendunt,emunt, conducunt,locant, contrahendo^
negocijs implicantur,iufiitia ad rem gerendam necejfa*
ria eß. Cuius mai un efi,ut пес idi quidem,qui mauf*
A minore exé- cío,er [celere pafiutur,poßint fine uUa partícula iußU
Р >
tie uiuere. N am qui eorwm cuipiam,qui una latrocini
tur,clàm firatur aliquid,auteripit, и fibi nein latroci*
Leges latro- ûidemrelinquit
loctUUeautem,quiarchipiratidt«
сш ínter ipfos. citur nifì equabüiter predam diß>ertiat,aut occidetur i
V^m us'iatrí /oci/í,<t«í relinquetur. Qmnetüm leges latrontm efft
nesobxquita- dicuntur,quibus pareant, quas obfiruent. wque pro*
póteme"'. """ P
¿quabilem prede partitionemcrBargulus lüyrU
Ceflerimt,uere cus latro (de quo eß apud Theopompum) magnas o*
tìosiìgnihcet. pesbabuityZjmulto
mames Vmatus
Lußmus,cui
Jfwpatur.id quidem exercitus noüri, imperatomi^
cefierunt : quei»
n a w r . 34
CLelius^
qui fapiens
ufurpatur,pretorfiegit,&
com
neceflà-
ta
3J
1 ш п
mo
y
g
ter
0
c
8
a1
D E O F FI C
LIB.
II.
if
xomminuit, ftrociatem'qi eius ia repreftit,ut facile beU
lum reliquia traderet. Cum igitur ana «w iuftitia fit,ut
ea edam lotronim opes firmet,atq; augeat,quatam eiws
trim inter leges,® iudida,® injlitua reipub.fvre puti*
musi Mihi quidem no apud M.edos folùm (ut ait Hero* H«o<$otii»fci
dotus)fed etiam apud maiores noftros,* feruanda iafìk*, *
*
tjasaufo uidétur olim bene morati reges coftituti. NRFTN*KRÎÉI^
cu permeretur initio multitudo ab ijs,qui maiores opes iuftitia: opinio
babebat,adunualiquemconfùgiebant
uirtute pro-fan*
"
tern, qui cum prohiberet iniuria tenuiores,a-quiate con*,p
„ ' (I ~ V
flituenda ftmmos cum injimis pari iure retincbat. Ea* L ^ - ^ W ^ U k
demq;conftituendarwm legwm fuit coufo, qua regum*"' ' ™
'
lus enim femper quafitum eft aquabile,neq; enim aliter
effet ius.ld fi ab uno iufto,®bono uiro cofequebontur,
eo erant contend: cum id minus contingeret,leges funt
inuenta,qua cum omnibus femper una,atq; eodem uoce
loquerentur.Ergo hocquide perjpicuu/m eft,eosadim*
perandum deligi folitos,quorum de iuftitia magna effet
opiniomultitudinis. Adiuncìoueròhoc,
ut ijdem etiam
prudentes hoberentur,nihil erat quod homines his auto*
ribus nò poffeconfequi fe arbitrarentur.Omni igitur ro*
done colenda,®- retinendoiujlitiaefl,tumipfa
propter
fe (nam aliter iuftitia non effet) turn propter amplifico*
" ^ " d «
donem honoris,® 2 " -° j tit pent"'" q»
" f«rendimodus.
folùm ratio eftêd etià collocando qua perpetuo* firn*
ptus fuppeditetinee folùm neceffhT№,fe~d etìò tiberatev.
fu glorio ER guarendole? coUocada radane eft. Qua*
quarti praclarè Socrates hone uiam ad gloriom proxi* J ^ J ^ * ^
mam,® quafìcopendiariam dicebat effe,fìquis idage* i a , & b u e m .
F i
ret,
1
ia
l
K i
6 0
q
,
vi
Vp
u
a
3 1
K
^
o
?
M.
T V L
CICERONIS
latione,® inani oftentatione,® fifto no modo fermos
ne,fcd etiam uultu jhbikm fe gloriam confequi poffe
Agere radices, rentur,uehemeter errant. Vera gloria radices agit,atqi
agmgemmas! propdgdtur.Qttaomniaceleriter
tandudp flrf'"-,
Nihil fucatSjj AprMtmt ner. pmuL/tum pntpjl qtnrqtijm pffpHutUY*
dwturnum.
nwm. Teflesfunt permulti in utranqj partem,fedbreui*
s
tatk caufa, fkmilia erimiis contend una. Tyberiws enim
Fiiij Tyberij Gracchus Tublii filius tandiu laudabitur, du/m memo"
etim
3
?
& C.Gracchi,
utricgobfedi-
.
-
' '
, .
„
L
.
C 1
•
riarerwm Komanarm manebit. **jwp'•{"<•<• 'fflj'
tioneru intere- prsJiqfafihjr
A hnnj/; g r mnytuj.^tinp.nt tinmen jure
S f f M i ' f j ^ ' m S I V I M Jr C£JorjM. Quiigitur adipifci ueramgloriam
uolent,m
fi S
ffi j - E<<quteffentjiftwmeft
a^CiiM,(i*l^,^
fuperioreSed ut ficillime quales fwmut,tales effeui*
w 'MifkifDu^lfc.. deamur,etfiineoipfo
tus maxima ejl,ut fimuiij,qui
haberi uelimus, tamen qunedam pracepta danda funt.
Nobiiibuscu Namfiquisab
ineunte <eiate habet caufam celebritatis,
radutn nequid
nominis,dut apatre acceptam
(duodtibiarbitrord
nibus indigns Cicero contigtjje) autaliquo cafu,atque fortuna,in nut
committant.
ii
i
conijciuntur,atq; in eo quid agat,quem
admodwm uiuatJnquiritur.o- tanquam in clarifiimi lu*
...
ce uerfetur,ita nullum cbfcurum potell nec diclwm eiut
}
^Xi^CM^d^^
:
in
dntur0
ci s
ro
o c u
r
Noiiis fumrria
j5bitateop',ut
nobiiitetur.j?
rr
o
m
m
r n
•
^
t.,
ej]e,necfaawrihQuprivm autem prima <etas propter m(*
militatemyZrobfcuritatemin honunum ignorationeuer
fatur,hi fimulac iuuenes effe coeperunt,magna ffetfare,
ej ad e<t reclis fludijs debent contendere. Quod eo fir*
miore animo fkaent^ quid nnnmodnjtnrtiritjideturM
sMti.uermn etiam (gurltur. rfr
'' r *
Adolefcentes quibus rebus populoptimumcommendantur.
Trim*
inli*
DE
OFFIC.
LIB. II.
9t
Rimd igiturefl adolefcenti commendato adgîo*
riam,fiqudex beUicis rebus compdrari potejiun
qui multi dpud mdiores noâros extiterut : femper enim
fere bella gerebdntur.Tuddutem etto incidit in id bel* Crfarfato, «
lm,cuius alterd pdrsfceleris nimiwm hdbuit dlterd fili*
'
cium pdrum. Quo amen in bello càm te Vompeius dia c.fii.u» a i *
alteriprd-fècifTetymdgndm Idudemzr d fummo «iVo.er çr* « •*»»
P
o m p t i a M
t
fe
r
;
JJ '
£>
.
.
.'
/
us
dns placet.
db exercitu conjequebdre esultando, ideulddo,omnidcfc
miliari Idboretokrdndo.Atque ed quidem tua Iduspa*
titer cwm repubxecidit. Mihidutem bec oratio fufee*
pta non de te ejl,fed de genere tota. QUdimobrem dd ed
que rcjhntypergdmus.Vt 'jjfKn'" q>"*
y
vpìi
fn
{n,
m
r n r
^ni lir^f"" p^^" ' f^
l
]
;
n
p r\*ifi
i
,
h'vr^
r
/
fili ptrfnjui'vr i "£°ih ,
"•r'*t n "$" 'th''i"[\m',
qu.àpilLe.quj&twribus. Primo igitur comméddtio prò»
ficifeitur à modeâid, tumpiettte in parentes, turn in
fuos beneuolentid.çaciUimè dutem ejr in optimam par*
tern cognofcuntur ddolep:entes, quifedd cldros ey Çd*
pientes uiros, bene confulentes reip.contulerunt : qui*
bus cum fi fréquentes funt opinionem dffvrunt populo,
eorwm fòre fe finules,quos fibijpfi delegerunt dd imittn*
dum.P.Rutilij ddolefcentidm dd opinionem ey innocen*
s fam{tie,ey iuris fcientieP.Mutij
commendduit domus. N4 ' ^ " ' j ^ , , ^
Lucius quidem Craffus cum effet admodùm adolefcens, ft&accîfetiôe
non aliunde tmtuatus eflSed fìbùpfì peperit mdximam • tarbonis
Idudemex lua accufdtionenobili, er glorio)4.Exqud msnobiiitatus.
etite quiexercentur yldudibusdffici folent,ut Demo*
fibenem accepimut.Ed etite L . Crdffus oftendit id fe in
firo optime idm premeditttwm ficere, quod etiam turn meditatum upote
t
t
D
o
m
n
c
c
a u e
J m p t 9
1
TVL.
CICERONIS
at magna poterat domi cm laude medimi. Sed cum duplexfitri*
9
*
M.
gas.
quxdatn h a b e t .
1
. . .
. . .
r. ,
}
tio orattantf,quari№ m altera Jit fermo,in altera coten*
«mm cum fentio,noneftid auidem dubiim,ciuin contendo orationi/s
fxépiarìa.nihii
Cuconuemt.
*
-
. .
. .
•
—
n
maiorem uim babeat ad gloriam.Ha est emm,qum elo*
quentiam dicimus. Sed tarnen difficile diäu eft,quhopert ,
cocilietanimosbominwm comitas, affabilim'o^femom.
Affabilità*. Exfctftf epittoU e r Vhilippi ad Alexadrwm,ey Antipi* |
tri ad Cajfandrim, e r Antigoni ad
vhilippmßim,
trium prudentißimorü,fic enim accepimustquibus pu*
cipiut,ut oratioe benigna multitudinis animos ad beni*
uolentiam atticiant,militescfc blande appellando fermo*
ne deleniat. Qg<e autem in multitudine cum contention
Bioquentia. xiebabetur oratio,ea fiepe uniuerfam excittt glomm.
Magna ejl enim admiratio copiofè,fapienter^ dicentw.
quem qui audiüt,inteüigere etiam,ey fapere plusûa
cceteros,arbitrantur. Si uerò inefi in oratione miß mo*
deftU grauitas,nil admirabilius fieri poteft,eob^ maps,
fi ea fimt in adolefcente. Sed cum fint plurimdcdufarim
Senatoria o- Z A
eloquentiam defiderant, multiq; in noüri
ratio foréfls ad repub. adolefcentes e r apud indices, e r apud finita»
iam'uberior " Scendo laudem affequutifint,maxim4
eft admiratio in
iudicijs-.quorwm ratio duplex eft. Nam ex accufitione,
e r deftnfione confiMiquarum etfi laudabilior eft defili*
fio,tamen etiam accufatio probata pre)epe eft.DixipM
lò ante de Cra fib: idem ficit adolefcens M . Antonia
Ltìamj?.Sulpitìj ehquentiamaccufatio iUuftrauit,cim
feditiofim,eyinutilem
ciuem C.Norbanwm in iudiciuW
femm '& qual «oWMfc.Sed hoc quide no eft fiepeßci'edu,nec unquM
«ni»..
nifi aut reipu, caufa, ut duo Lucuüi : aut patrocini},
ut noi
merd
U£
3
a
a
D E O P F I C . L I B . II.
n
ut nos pro Siculis,pro Sàràw.pro M.Albutio Julius C<e
fdr. In axcufando etidm Manlio L.Tufìj cognita indù*
^ " ^
firid efi.Semel igitur,dut non jkpe certè.Sinerit cuiß= pro Sardis.
V
c
ciendumfitftpiusjrdpub. tribudtur hoc muner'ts,cuius
ininùcos ulcifcifiepius non cft reprehendendum : modus
urne ddfit.Duri enim hominis,uel potius uix hominis ui*
detur periculum cdpitis infinemultis.ld enim cùm peri
culofvm ipfi eft,twm etidmfiordidvmdd ßmdm,commit*
tere ut dccufdtor nominetur.Quodcontigli
M.Bruto, . ^ " ^ m m ! ?
fummo genere ndtojUius filio qui kris ciuiìis in primis
peritusfuit.ktcfc etidm hoc preceptwm ojficij diligenter
tenendumefi, nequem unqudminnocentem iudicio ed*
pitisdrceffdi.ld enim fine federe fieri nullo patto po*
tefi.Ndm quid efi tam inhumdnum,qudm,eloquentidm 4
ndturdddfdlutemhominwm,ey
ddconferuationem dd*
Wn,ad bonorum peüem,perniciemq} conuertere ? Nec S«ießff,accutamen uthoefugiendum efijtahdbendum efi religioni,
nocentem dlìqudndo,ey neßriimjmpiumcfc defindere. « e aiiquädo
Vult hoc tmldtudoypdtitur cofuetudofat etidm humd*
'* •
nitas.ludicis efi fimper incdufis
uerumfequi,pdtroni
nonnunqudm ueri fimile,etidm fi minus fit uerwm,deftri
dere.Quod fcribere ( prafertim cùm de philofophid feri
berem) no duderem,nifi idem pldceret grduißimo Stoi*
corumVdn£tio.Mdximè dutem e r glorid paritur,cy
Maxima «
gratid definfionibus, eoefc muior,fiqudndo deddit ut et cUfendcdo §io
fubuenidtur, qui potentis dlicuius opibus circumueniri,
urgeriq; uidetur.ut nos e r fepe aliasi
ddolefcétes co Ädoicfcem«
trd L, SyUte dominanti* opes pro S.Rofiio Amerino « n a n u o » .
}
d
no ;
me,,,
7
ftcimw>:qu£(utfcW)extat ordtio.
Duplex
9
4
M.
^
TVL.
CICERONI?
D uplex liber alitati: genusA quatemis
ad conciliandam multitudínem adhibenduin.
C If. Qf Bdexpofit'isadolefcentwmofficijs,
que mlednt tl
O gloriarti adipifcendam, deinceps de beneficentUjc
liberalittiedicendwm eft.Cuius ejl ratio duplex, HÌM
40 opera benigne fit indigentibus,aut pecunia. Taciliorcfl
bee pofterior, locupleti pra>fertim : fed iUdlauticr,ti
4T jblendidior?®uirofòrti,cldro'qdignior. Quantum
Largitiona i i utroct; ine ft vrdtiñcdndi liberali/i uoluntis^
e n
mullís decau-
m
n
,^
1
I T
• . .
1 .
,
•
were altera ex arca altera ex mrtute depromtur.urgi*
tioq;,quefitexre
fimilidri,fi>ntemipfum
benigniate
cxbauritútabenignit&tebenigniti* touitur.Qua quòin
plures ufus fis,eò minus in multos uti pofivs.ht qui opt*
rd,id eft uirtute,® induftria benefici,® liberales trvt,
primùm quo pluribus profùerint, eò plures ad benigni
ficiendwm adiutores habebunf.déinde confuetudine k*
neficentie paradores erunt, ® tanquam exercitttiores
ad bene de multti promerendwm. Preclare in epiñok
41 quadam Alexandrum filium Fhilippus accufat,quòd Ut
gitione beneuolentiam Macedonwm confeñetur. OS*
te,malùm,inquit,ratio in ifhm fpem induxit,ut eos tibi
fideles putures fvre,quos pecunia corrupijjès i Antuii
agis,ut Macedones non te regem fuwm, fedminiflri0¡
_ O" prebitorem putiti Quo,quid fordidius regi'MeliM
fordTIxítópfr rtiam,quòdlargitionem corruptelam dixit effe.Fit etti»
FIIFER*. '
deterior, qui accipit,atq¡ ad idem femper expeftandtfto
paratior. Hoc ñe filio ,fed precept wm putemusowi*
buí.Quamcbrem id quidemnon eftdubium,quin ilUfc
nignitu, que conjkt ex opera , e r induftria,® bent*
fior
fa uitand*.
}
DE
О F FI С
95
II.
LIB.
fliorfìt, c r latius pateat, er pop. prodeffe pluribus.
ìH,onnunquamta.meneftlargiendwm nec hoc benignità*
Ш genus omnino repudiandwm efl:a~ fepe idonevs bo*^"
minihiix itidinrMtibus de re familiari impertiendumSedC
djligejêr,a^^nodjrê.Multi enim patrimonii ejfude 4$
ruutyinconfultè largiédo. Quid autemefl flultius,quàm
quod libenterficias,curareut id diutius fkcere non pofa
fisfAtqi etiam fequuntur largitionem rapine. Си enim
dando egere cceperint clienti bonis manus affine cogu
tur.m cum beneuolentie coparande caufa benefici effe
uelint,non ШО.fludia affequuntur eorum,quibusdede*
runt,quanta odia eorum,quibus ademerunt. Quamobre Adagis
пес lui claudenda eli res ûnùliariSMt ea benivnit&s apeP
ì
1
J'°
I alm
itq
.uod ut
aquans*
У°"
p'v"ft
opuu
is la'r'gicóuu
iai carni
âacuai сшсгаГ
aut tragœdai*i
fam
f
e
r
e
,
p
o
p
u
"д^аИепи"*,
cSnùpS
tdan!ì
KoutusàCi«Sus, °"
m
~ „• • г т
tire no popit:nec la rejeranda,ut pateat ommbus.Mo- Mah
dus adbibeatur,isQi reftratur adfacilitates.Omnino me*
tmmjje debemus id,quod a nostm bomwibtis fepijiime
ufurpatumjdm'qì in prouerbij confuetudinê uenit:Lar=
oitiané.
funiurm
цпп h.-ihere.V.teni.m
quit potefleffe mos
àdou
f
*аГ
o
мгк
b
craon
sit
è
dus cùm idem er qui còfueuerunt,cr illud idem al'ij de*
C.iC fiderentêpmnino duo genera funt Idrgoruiquoru alteri
prodigi dicuntur,alteri libérales. Vrodigi,qui ериШф
mfcerationibus,çrglddiatorU imneribus, ludoru uend*
tionum'qjapparata pecunia*profùndut, in easres,qud* Jl™™™rum memoriam dut breué, aut nulla fìntrelìiìuriomni*
no.Liberales aut,qui fuisficultttibasaut captes à pre*
donibus reditmnt,dut es alienimi fufeipiunt dmiccrum, ç ^ .
dutjn fjli-tru wlbfritiene ddiuudntydut opituldntur uel
in re querenda,uel dttgendd.ìbxqi miror quid in mentem
hC
uenerit Theophrasìo in eo libra, quem de diuitiis feri*
t
0
1 i
b i t
i m t
96
M. T V L .
CICERONIS
pfttdn quo multApra-clareJUud abfurdè.Eft enint rmU
tus in laudando mdgniftcentid,® apparatane popula
rium munerum'Miumcfc fwmptuwm facultAtemftufìm
diuitiartm риШ. Mihi autem illefrucìus liber aliatisi
iusexempld paucapofui, multò ey maior uidetur,v
certior. Quanto Ari&oteles grauius, c r uerim nos re*
prehendit, quihas effufìones pecuniarwm non admire*
M muititodi murautefiunt ad multitudinem deleniendam : at им
Bedeltmcnda,
ti
n-t
tri
i
Г
r
•
'
.
dbhostibus objtdentur, Jt emere aqua- fexturtmrnni
шт.
Z
^ hoc primo incredibile uideri, omnes'a^m
rariêdcumattenderint ueniam
necefiitttidare:inbili
immanibus iddurisJnfìnitis^fumptibus
nihil nos пл*
Knot in ma- gnopcre mirdri prafertim cum necnecefiituti fubuenii*
Um р а к е т .
^
augeatur, ipfaque Ша delinitio métti
tudinis ad breue,exiguwmq, fit tempus,ea'que л b i f f e
no quoqueùn quo Шеп ipfo una cum fatiettiememot
ria quo% moriatur
ио1иршк.ъшхйшхШ&Ьи}}&
puem^r muUerculvbr9-fmtis cr fertinrum fìmiUitait
ìil^ùsxffeâmgraui
мег&-Ьотть& ed qttiefttmtJHf
dicio certo ponderanti,probaripoffenuUo modo.QUM
quàm inteUigo in mura ciuiate inueteraffe iam bonis
Graffi» dfu«s. temporibuSjUt fylendor adilitatum ab optimi* uirìspo*
j ^ t ! i « S c x - ftuletur. 1Щ
P . Craffus cùm cognomine diues,t0
Claudius P4 &nftus
efla-dilitio maximo munere.Etpdulò pò&
M.& L X u - L . Craftus cu omnium hominu moderatismo Q , M «
euiii frattej.
magnifteentifiima tdilittte fundus eft. Deinde С C t o *
inmuitisexem
àdfcri
c 0
е Й
e r e n t u
3
}
rfignifew
t u r
n e c
ì
er
G
*°c
c0
$
t w
Syllanus.
,. »
I
..
,,
Л
*
л
п.
dius Appijfìlius.Multi
poit,Lucullus llortenjtus,Syu'
byiixpiuir
*
*Lentulusw»econfuteuicitfuperio*
gnu*.
res. nunc eft Scdurus iinitutus, Magnificentifiima nero
noHn
P.Lentuius.
ì
ш
и
<
0
ш
с
autmр
DE
О F F I С. L I B . I I .
j>7
noBrì Pompei numera fecundo confulatu : in quibus o=
•17. mnibus quid nubi placeat,uides\Vitàda fctmé eft fufpitio
Honeflis de
audritie.Nam Mamerco bomini ditifiimo pretermifiio nonnunqf ^
ediliatis confidata* repulfam attulit, Quare ejr fipoRu gj"óes,red mo
laturàpopulo,bonisuiris fino deftderàtibus,attnmé ap
'
probantibus,fàciendu eft,modò pro fàcult&tibus, ut nos
ipftficimmia' siquado aliqua res maior,atq utilior po M antiqui
pularilargitione acquiritur.ut Orefti nuperprandia in "«decima par
fermiti decime nomine magno honorifùerunt.Ne Mar= fecra«!utditeco quidem Seio uitio datti eft, quòd in cariate annone fc«|t«mdededjfe modiu populo dedit. Magna enim fi, e r inueterati nà p'àrt?* plauinuidia,nec turpi iaclura,quando erat edilis, пес maxi°" '
à l c x
;
O S
f $
,.,
.. . , i
X
.f
n
.,
ominat
. Affisine гегей
madiberauit. Sed bonon fummo nuper nostro Mdoni nummuium afià,quòd gladiatoribus emptis reipubxaufa, que fidute s ' '
nofira continebatur,omnes Vublij Clodq conatus,fùroe
res'q,comprefiit. Caufaigiturlargitioniseft,fi
autne*
ceffi eft,aut utile. In bis autéipfis mediocriutis reguld
optima eft.L.quidé vbilippus Q\, labij film magno uir ^
.
ingenio,in primisq,clarus, gloriari folebat fe fineuUo tionesuiiasiJmunereadeptueffeomnia,quebaberentur
amplifiima.
k™j£*
Dicebat idem СоШ Curio. Nobis quoque licet in hoc
quodam modo gloriari.Nam pro amplitudine bonoru,
quos cunéits fuffragijs adepti fwmm,nouro quidem an*
no,quodcontigit eorim nemini, quos modo nominaui, Noflro anno,
fanèexiguus fumptusedilit&tis fùit. Atq; etiàiUe
i* "'
penfemelioreSyimr^naualiaôrtus,
aquarumdutlus, Q y
omnia'q,,queadufimreipub.
pertinent. Quaquame= busfomptusm.
nim quod prefens tanquà in Manu datur iucundius ей, '"опо^ш!"
men hec in posìeru gratiora funt. Tbeatra, porticos,
G
поил
n,
flcat
с
Ш Uf
ta>nr
bmpbaS
&
m
b u s i n r e -
3
5>S
H. TVL. CICERONI S
noud templd,uerecudius reprehendo propter Votnpetu:
s
fed dotiiftimi improbdnt, ut er hie ipfe Vdnetim, qum
multarti in his libris fecutus firn, non interpretatm : er
Phdlereus Demetrius, qui Vericlem principe Grm& m
propybea № tuperdbdt,quòd tantum pecunidm in preclara BA pm
^TEFVMPTA pyl* * niecerit.
de hoc genere toto inbk libit,
ofiuscceptain- quos de rep.fcripfì, diligenter eft difputtttm. Tota igi*
p 'f f"
tur rdtio tdiwm largitionum genere uitiofd eft, tempori
kjfS^T* * ¥' bus neceffdrid, e r t&men ipfdtd fkul&tes decomokn*
*" ^ 'v'
dd,zrmediocritttemoderdndiefl.
a
d
ù
S e d
u U r e
t
d
ir
v
<
B
Prillata liberalità; in quos.&quatenns exercenda<
C. tS.
tf« }ùrit
StXU. j j .
"J"N iUo dutem dltero genere ldrgiendi,quod à libai*
JLlifote proftcifcitur,non uno modo in dijpdribui cdu"
fisdfjvftiej[edebemus.Alidcdufdejleius,qui
caldnùttti
u premitur,® eius,qui mjtfrff'nrrf j v i V " " fuis re. y Ji fi . rirrrflffnr firniVmYniT effftfrfrhit in eia
1 1
dr a c c u r r c n
di! próptiores
dt
.
uer
s
J
R
.
N
— MA-I
-
£>
;/
y adimaxi uolent, non ut ne dffligdntur, fed ut d
dltiorem grddtm dfcenddnt, reftriéìi nullo modo effe it
bemus, fed in deligendis idoneis iudiciwm, er diliger
Carmen adno- ^
îbere.Ndtn pr<ecldrè Ennius:
minationib',& Beneficia mdle locatA,mdlefà.éb. drbitror.
,
ad omandmn. ^
e
d
m a
(
cu«ocat°Se d'e QHoidHfera tributò eftbono uiro, o-grdto,
in CO CU!»
ex ipfo fruélus eft,twm etid ex ceteris. Temeri&te eniffl
remotigrdtifiimd eftliberdlitas,eoq; edmftudioftuspie• riqjlduddnt,quòdfummicuiufq;bonitds
comune per fa
gium eft omniwm.Danda igitur operd eft, ut his benejt*
cijs qudm plurimos ajjiciamus,quorwm liberis,pojle№$
44
proddtur memorid,ut hk ingrafts effe no liceat. Om»f*
filli»
eentifsimum.
DE OfPlC.
L í B. IÍ»
enint ìmttrmnrrm benefit n/kw/wf • ^wfy
munemhoñm
•••• •' " . — ;
9f
;«
VtaW
tmuìnr\mpiMnt.&tnu btecbenigni&s
7:—„
'• • < f
P1
fint
>
.
•
a a
. pugnam prom
etiam revpub.utim e)t,redinu e [eruitute captos, locuple ptiores.&neeWi tenuiores. Quod quidem uulgò jolitwm fieri ab ordì*
^^^¿H
ne noñro in outione Crafii fcriptwm copiose uidemus. faciat,
Hdnc ergo confuetudinem benign'mti* largitioni nume*
rw/filortgè antepono.Rac efigrduiu botninum cttq¿ md±
gnorwm:ill(t qudfi djfentutorum populi, tmltitudinis le*
uit&tem uolupute quafi titiüdntiwm. Couenit dutem tum
in dando munificwm effèjum in exigendo non acerbum:
in omniq; re contrdhendd,uendendo,emendo
conducen
doAocdndoyUicinitmtibus, erconfinijsaquivm, er jSct'/e,
multo multi* de iure fio cocedentemú litibus uerò,quan
tùm liceat, er nefiio an paulò plus etiam, quàm liceat,
abborrentem.Efi ™im nn An librale pÂm^ ^
°^ ^
ntmqudm de fio iure decedere, fedinterdwn etkmfiu* «dere ìiberaliñjtofim. Udbendd dtitem eft rvfr/n rei fJmHÌHrk qu*m * " PKies.
quìiem dilMfwere fiaprìnfum ejl ? [ed m uti liberalità
tia^dju&ki ety rtbfit fnjfritifu Pojjè enitn liberalitute uti
no jpolidnté fi patrimonio^nimiru « ejl pecunia fiucìus • Hofpítaütas
m'dximus. Recìè etiàd Theophrafio ejl Iduddtx hojfitdi podice priuatts.Efienim(ut nubi quide uidetur)ualde decom patere muira,""'' *
domos hominu illuftriwm iüuñribus bojpitibus.ldq; etia
reipub.efi orndmento homìnes externos hoc liberdlittt'i*
genere in urbe noftrd no egere. Efiaut etià uehementer
utilebisûi bonefitpojfemulta. uolut,per hojpites dpud
externos populos ualere opibm, ej grdtid. Theophra* Cimonis hofpi
firn quiiéfcribit Cimonem Atbenis etia in fuos cutidles bVtafiK*"""
G *
Ldcid
3
y
n
mo
n o
e
a
sf
t
5 a<
}
XOO
M. T V L .
CICERONIS
Ldciadas boft>itdem fuiffe . 1 « enim infiituiffe, er u$ìà
imperauiffe, ut omnia, preberentur picuncfc Licinia
in uiüam fuam diuerdffet.
In altero beneficenti» genere.quod open's cößat, multum ualere iuris prudentiam,longe' plurim urn eloquentiam.
C. \i •
V£ dutem opera,non ldrgidone,beneßda dintur,
\*~^>ec tum in uniuerfam rempub.ttm infinguhsof
ues confiruntur.Nam in iure cauere,conßlio iuuire,nu
que hoc feiende genere prodejfe quam plurimi, neh
menter ey ddopes dugendas pertinet,ey
adgutuw.
Änttqiiittis in itaque cùm mula, preclara maiorum, tum quam of tot
furi« ptudéiia. conhituti iuris ciuilisfimmo femper in honore jùii
gnido,atqi interpretatiot quam quidem ante bine confi
fionemtemporwmin poffeßione fua principes retimi-runtnunc ut honores, ut omnes dignitatis gndw>,f\ch
ius feiende Jblendor deletus eft. idife eò indignimi
eo tempore hoc contigit,cùm is effettui omnes «
/PERFOro, quibus honore par effet, feienda ßcile uicijfet. №
igitur opera grata multo, ey ad benefices obhin^'Dicenai facui- A homines accommodate. Atque huic artifinitimi4
1
l0S
lasanteferwr.
. . . .
.
r
,
* .
^ ,
' .
.
•
dicendt grautorßcultns,ey grattor,ey ornattor. Q
tium, Uel jpe indi^H^
ne\ envnm, qui Àeftxft fot,
gradai Huic quoque ervo a mdiorihu* nnärvt eß in fa
tu dignittie principati datus. Diferd igitur hominis,®
Turpi* merce- fa^* ^
^ > quodifc in patrijs eft moribus, mà^nari»eioquetia rum caufoser non granate, fedgratuitb definiate
benefidd,ey pdtrocinia late patent. AdmonebatßeM
ut hoc quoque loco internußionem eloquenti*, ne &
o
r
4
n
DE
OFFIC
L I B.
II.
O
lt
cam interitwm,deplorarem, nifi uererer ne de meipfo ali
quiduidererquerù Sed amen uidemm quibws extinélti Mfradfflribn»
cratonbw>,quàm in paucti jpes, quanto in paucioribus "°*
jÀculms,quàm in multe jìt audacia. CÙm autem omnesnon pofint,ne multi quidem, aut iurijberiti effe, aut di*
ferti, Ucet tome opera prodeffe multti beneficia petente,
i«>ioribus
commendantem iudicibus,aut magiHratibws, uigilantem
còacipro re alterim,eos ipfos,qui aut confulunt,aut defendut, »
rogantem.Quod quijàciunt, plurimi* gratin confequun *
turMtifiimeq; eorwm manat induflria. lam iUud no funt A (kw?
,
admonendi,efi enim in promptu,ut animaduertant, cùmj,
J*.Lu..
alios iuuare uelint,nequos cjfèndant.Sepe enim aut eos
Udunt,quos nondebent,aut eos,quos no expedit. Si ira
prudentes,negli.genti£ efl: fi fcientes,temerittiti. Vten* R nitida, aut
dim etiam efl excufatione aduerfus eos,quos inuitu* of= ^ |
*
"
fèndas,quacun<q, pofti,quare id,quod fècerti, neceffe
rit,necjitrrfiirere poturm r<rtrnt$ aperti,®
officifs^j^^^
erit,quod uiolatum efi,compenfandum.
E
gSin
x
liari
T
at
a
n
d
o £
jtó|,ÌMa,
Operam apud tenues.& bonos rcftius.quàm apud lo*
cupletes collocart. Nulli tamen nifi iufta
in re prxftandam effe.
S
Edcùmin bomimbus iuuandis autmores fyeSkri,
aut fortuna foleat,dicìu quidem efl procliue : iaque
uulgò loquuntur,fe in benefìeijs coUocandti mores bo*
f
qugjenìwxpedjtioj^r
celerior remuneratia
fireuide*
turdn ey/rti fèxiefi uolu№SJi&i~trd propenfìar, Sed anU
maduertendm efl diligentius, qu# natura rerum fìt.
J^wfÛ
l ^f
^L
U
rtrK
òr
b
W
a
V
/eL
W
>
o" Òffa jlKet*4LC-
io»
M. ' T V L
CICERONIS
Ninurumenim inops iUe,fi bonus eftuir,etidm ftrefine
firmfiwdcTtater S '
poteft,quid beneuolus,hdbere certe poffji
rciatam gratia, Commode dutem,quicunq; dixit,pecunid qui bdbeatno
pVum'am
reddidiffe,ey qui reddident,no idm hdbere:grdtii Mti
e r qui retulerit,hdbere:ey qui bdbedt, retulifje. At fi
'
fi
fn<-Kp>rpt
finwr-tf"*^
hpjf-nc p ,Htit-Jii TIP nhlmm
, -'
quidem beneficio uolut'.qujn pH^m bpnpfiw/m fe Aeitijfe.
,
, drbitrdntur^cii ipfi.qudmup aliquid mdvn.Hjdr.cepenj^
¥ '
dtqueetidtnaff^'i- prf"!™, *nt ^ . i tliyni
fyicdntur.Vdiroeinio uero fe ufosût clientes dppelkri,
r 4 f
r f m n o n
t
u
w<i
l
f
v
w °f,w"fiuu
malum.
fit,
m n r t k
i
hv
^
o n o
nt
uev
"j P"P
PI " № tenuis,cum quidfa&m
fe fiechtu,non firtundm punxf.non modo iUi, qui e|i
meritus,fidetidm iUis,d quibus expec~Ut(eget enimfrd
te)grdtwm fi uideri fiudet. Neq; uero uerbis dtiget fum
munus,fiquofirtefungitur,fedextenudt.Vidend№$
Mud eft,quodfi opulentu/m, jortundtumq,- definderit, i»
iUo uno, out firte in libew eiws ntdnet grdtid :fin dutetk
inopem,probum txme,ej modeRwm, omnes non intpro*
H«miHs pro- hi bwmiles (que mdgna in populo multitudo eft) pufi
*
diwmfibipdrdtum uident. Qudmobretn meliui dpud bo*
nos, qudm dpud firtundtos beneficium coUocdri putt>
Contctionem, Bdndd tumen omnino operd efifut om,ni genecLfAti&t
ntm!& ronat1o 2£pa/&HWJ. Sed fi res in contentions
ueniet,niw»
ncm,
Themis%cles
eftautorddhibendus,quicumcdfuleretur
4
7
1 as
5
C£
apTphth'c" ma!
U
t
r
m
"
l r 0
pdUperi,dn minus probdto diuiti fii№*
uiru,q pecunidegedt, qum
afroplmmam? pecumi^quce uiro. Sed corrupti
mores,deprdUdtiqjfunt
Nihil did po- ddmirdtione diuitidru,qudru mdgnitudo quiddd unu№
Maio uirufinecoUocdretiegoJaquit^mdlo
euituel eraut*.
ueiftftiuius.
n
*>
•
«
r-
rr
.•
M L . *
noftrupertmetilUumfi№fieddmdt,qu\hAbti>
D B
O F F I C
L I B .
II.
XOJ
uè id quidem femper. Sed fàc iuuare, potentiorfané
fit,
boneilior uerò quomodo f Quòdjì etia bonus erit uir,
ne impediant diuitia quo minus iuuetur, modo ne aditi*
uentifìtcfa omne iudiciwm, no quàm locuples, [ed quali*
quifOi ftt.Extremu auté praceptìi in benefic'iis, operaci- Turpifacauft
ddnda e)t,nequid contra a-quitate cotendas,nequidpro danda opera, '
iniuria. Yundamentti enim perpetua commédationis, e r
fama esì iujìitia,fìne qua nihil poteR effe laudabile,
Libcraliias in uniuerfam multimdinem modica
exercenda> exactionts non nilì in
iufia neceistiudine,
S
Ed quoniam de eo genere benefciorwm diéìwm es%, C. zi.
qua ad fìngulos fyeclnnt, deinceps de ijs, qua ad
uniuerfos,quaq; ad rempub.pertinent,dijputindum
e&
EONTWZ aute ipforu partim eiufmodi funt,ut ad uniuer*
fos ciucspertineant,partim ftngulos ut
attingant,qua %" > ° !'funi edam gratìora. Danda eh opera omnino,fì
pofiit," "f ?
utrifq^nec minus, ut edam fmgulis
confulatur:fediti, ^^°c^*
ut ea res aut profit, aut certe ne obfu reip.C, Helif,ey uoWaberamf
V.Gracchi friméaria magna largido fùit,exhauriebat
igitur arariwm-.modica Ni. Oófauij, e r reipub. tolera*
bilis,® plebi necefjaria : ergo er ciuibus,® reipub. fa*
lutxris.ln primis autcm uidendim erit ei, quirempub.
adminiRrabit,ut fuu quifq, teneat, neq; de bonis priita*
torti publico diminutio fiat. Perniciose enim Vhilippus
in tribunatu cùm levem agraria fèrrei, quam amen an* ?5 ?R '?
•/-•••
n
n
•
i
r
i
e(t,tolli,&abtiquan facile papas ejt,C7 in eo uebementer fe modera* rogari.
tu/m prabuit : fed cùm in agendo mulapopulariter,twm
P'« 'S>Y «**
•i. . « * , . rr •
• •
i
i
•
ad extrema r>ukd male dixit,non effe in cimate duo muta bormnwm, nidé fpeftans,
quirem baberent. Capitili!oratio,erad
aquationem
'.,
G 4
bono
Sia
li
Si
n
a&a:itm
e
e
lan
AN
U
1
CA
AI
F
104
M. T V L . C I C E R O N I S
bonoru pertinens:qud pefie,que poteft effe mdiori Bk
enim ob cdufam maxime, ut fua tuerétur, reftpmiaa
„«Оо.? JUTJ. %Jesq; coftitutf funt.Nam etji duce natura congreghiti
i^'CJ^fiuffitur
homines,tumen ft>e custodie reru fuaro,urbiupnfi
tó.^Cw
dia querebat. Banda etia opera esì,ne, quod apud mdo
£
e
&
f P fiebat,propter erarij tenuitmté,afiduU
ttòem'qi beÙoro tributo fit conferendo, ldq; ne eueniit,
rmttò antèerit prouidendu.Sin qua necefiim huius mie
nerts alicuireip.obuenerit (malo enim alteri, quatti no*
Ominari.!icUft flre onùndri,neq^ tantum de noSlra, fed de omni repub.
Ьт!шй£&ufi"** )
d *
° Р
>
intelligat (fifèd
adfetre,
effe uelint) necefiitati effe parendomi. At$ etiam omnes
qui remp.gubernabot, cofulere debebut, ut earo rerum
copiafit,que funt neceffarie. Quarti quatti compariti»
fieri foleat,v debeat, non eft neceffe difpuwv.e& eniia
in promptu : tantum locus attingendo fùit.
«rum u i t ì d a ! '
r e s
no
ros
o
0
d
<
t
n
e
r
i
t
е
г
u
а
m
e
s
t
A d gratiammuttitudtMscomparandammaximeuatereabRinStfam>coetraqJ «x inuafìone alieni iummam exifìere perniciem.
0
e,o
r a
, „c
a
continentia.
***** t*HMj« turiti*
pelhtuîammmi.
fufpitiaJitodmjnquit
C . Vontiux Samnis, ad iui tem*
U r
pora fortuna me feruaffit,ey tunc effim natos, quando
&
d° Accipere cozpiffent,non effem pafius din*
etiasUpx-Hictioseos
imperare. *Ш iuiquidemmulta fecula exp(*
la" exp'eàa'nda cbtnda fùerunt: modo<enim hoc malum in bancremp*
foerunt. quod inuafit.ltaq; fàcile pdtìor tuncpotius Pontiim fòiffe,fi
*V.de num
re
modoadbreui"
late interuaiii
referatur.
Sero auantia
r
о т а т
./
na
.
f„'
r
±
c
J
i
v
' "
» ,
quidem in tuo tantum fiat robons. Nondivm centmw^
decern anni funtxùm de pecuniis repetundvs àhucioVÌ
,
'.
n
„
r
^
s'
,
r
a
>
ad Rom. j о fotte Ш eft lex,nuUd anteA cum fuiffet At uero posted
t
tot
DE
OPFIC.
LIB.
IL
io*
tot leges,® proximo queq; duriores,tot rei,tot dona* demigranit.
t
titantwm ltalicum beUmn propter iudiciorum metumj^
•
rtt
1
-,
.....
...
>c
x li
¥ J,*
ple.primn lata
excxtatum,tantajubldtis legibus, er ludicqs expildtio,di )i lexderereptiofy fociorum, ut imbecilliate aliortm, non nofird { £ ' & Manilio
C.ii, uirtute ualeamus ^Laudat Africanum Panetius, quad no Co&.
fieritabftinens.Quid
ni laudeti fed in Odo aliamalora,
^vacfxî
Ldusenimabüinentie non hominis eil folum, fed etiam & abßinen. _
temporimiUoruim.Omni
MdcedonumGdZd,qu<efuitfnul&o^hPa
mdximd,potitus e fi Pdulus: tantum in erarium pfcM=
g * <'«i- «
nÌ£Ìnucxit,ut unius lmperdtorispreda finem dttulerit
Acmi
tributorwm: dt hic nihil in domim fusm intulit, prêter Kam«, g AM• r
v
,
*
.•
.f
cams minor.
memoridm nominis jempiterndmAmiatus pdtrem Afri*
canus,nikïlo locupletior Cartbdgine euerfd. Quidf qui
ciuscoïïegdincenfurdfùit
Lucius Mummius, nunquidjz Mummn»
copiofiorcùm copiofißimdmurbem fitnditus fuftuliffetf
ìtaliamornare,quam domwm fuam,mdluit.
Qu,dnqudmmmprxdaab•itulid orndt&,domus ipft mihi uidetur orndtior. Nullum
'
igitur uitiutettw (ut eò unde egreffd eft, refirdt fe ora
tio) quam auaritia, preßrtim in prinäpibus, e r remp. ^
f
abfHn
1
skp
ì1o
ß w u i t
ouhernjntihiiA,
ïjdhrrp
enim
qt{*ftui
vpmp.
nnrf
yftnJn
ttrpeefiyfjed ffekr<ittwi etidmi& neßrium. ltaqj quodOracuisSparApoüo Pythies ordculo edidif.Spartä nuüd re dlid,
nifi**^l j£
dudritid effe peritura:id uidetur non folùm Ldcedemos -r«^ Vai. &w«<t
nus,fed e r omnibus opulent is populis predixiße. NuU Spartäcopidild dutem re conciliareßcilius beneuolenthm multitude tasexpugnauit
nw poßunj ij,qui reipub. prefunt,quam
dbüinentid,®'
cotinètid.bjii uerò populäres eße uolunt,ob edmefc cdtt
fmdut dgrdriam rem tentant, ut poßeßores peÜdntur
fuis fedib !#; dut pecunios créditas dcbitoribus codonan*
s
•
yìittf
utî
j/d^-mtAiLay vxl<y<>.&iv
vu
G
}
dot
ßyti^tîice
to6
M, T V L ,
CICERONIS
das pulMt,v\ labeßchnt fundament* reipub.concorditm
primùm,qu£ effe non poteü, cum alqs aditnuntur, dijs
Cotidonanmr. condonantur pecunia: déinde £quitì,tem,qu& toüiturcrcmitwntur.
is fi habere fumi cuiq; no Ucet.ìd enim eÜ proprium
(ut fupra dixi) ciuitnùs,atq^ urbis, ut fit libera, e? non
foüicitn fu£ reicuiufque cuÜodk. Atque in hac pemicic
reip.ne iüam quidécófequuntur, quam putAnt,gratktn.
Nam cui res ereptu eß, eß ininueus:cui data eü,etü iß
N o n tbiflefoi ^
f ip
uoluiße-.ej maxime in pecun'ijs area'
ucdo,id eft, no tis occulttt fuü gaudiü,ne uideatur non fuiffe fcluendo.
fometefc "
° ® 1 ipit iniuriam,ey meminit, er puft
ßrt dolorem fulmineeß plures funtij,quibus improbi
datum eü,quam iüi,quibus iniuflè adempivi eü, ideino
m
}
m
n d e
A
d t
t
edcc
e,re
uer
e
1
ui
dcc
^ b- W-^l pendere. Quam aute habet aquitmtem,ut agrim métto
***** " annis, aut etia feculK ante poffefiim, qui nuUu habuit,
( 6 - i ^ • habeaf.qui aute habuit,amitatiJAc propter hoc iniurie
«ate^f'-uffis &
^- & ì
Lyfandrum Ephorim expulermtt:
largittonibu'. Agin regem,qucd nunquàm anteà apud eos, accidtttt*
necauerüt.Ex eotfe tepore tante difcordie fecuU funt,
ut e r tyranniexiuerét,ey optimates exterminarenW,
,
e r praclarißime conüituto reß>. dilaberetur. Ree ueto
. , folùm ipfa cecidit .fcdctkmreliquam
Greckm euertit
Patere l a t t o , '
\' .,
'
.
,
r.*.
manate latius, contAgionwus malorum,qu£ a Lacedemoni^
propte
«cauli» -manarUtlatim.QiiidnoélrosGracchosTyberij
&^
Aratifaiutare îf uirifiUos, Africani nepotes,nonne igraxit
txempium.
contentionsperdideruti
Atuerb Aratus Sicyoniusiu*
re laudatur, qui cum eius ciuitas quinquaginta dnnos i
tyrmis teneretur, proftélus Argis Sicyoné, clandestino
1
entiS
ace
£moni
15
1
tamo
c
mm
intto
DE
O F F I C
LIB.
II.
IO;
introita urbe ejl potitus. Cumty tyrannwm * Nicoclem
M«moimprouisò opprejiiffet, fexcentos exules (qui filerai eius ^ " " ^ p ^
ciuittfis locupletifimt)reflituit : rem<fc publicum aduen* lybium.
tu fuo liberauit. Sed cùm magnam animaduerteret in bo
nis, er poffefiionibus difficultutem, quòd e r eos, quos
"
ipfe reftituerat, quorum bona alij poffederàt, egere inu
quifimum arbitrabatur,® quinquaginti annorwm pofs
fefiiones mouere non nimis <equwm putubat, proptereÀ
*
quòd am longo fpatio multa barediMibus,multi em*
ptionibus,mulm dotibus tenebantur fine iniuria : iudicdm
uit neq; iUis adimi, ncque bis non fdttsfteri, quorum ititi
fùerant,oportere. CÙmigiturfhtuiffet opus effe dd editi
rem conflìtuendampecunid, Alexdndridm fe projicifci
ueUe dixit, reméfcintegrdmddreditivmfuwm iufiit effe,
isq; celeriteTdd Ptolem<eumfuum
hofyitemuenit,qui
turn regndbdt dlter poB Alexdndridm condiam:cui cum
expofuijjètpdtridmfe liberdre uelle, cdufdm'q; docuiffet, • '
à rege opulento uirfwmmus facile impetrduit, utgrdndi
pecunid ddiuuaretur. Qttdm cùm Sicyonédttuliffet, ad*
bibuit fìbi in confiliwm quindecim principes,cwm quibui
cdufas coguouit e r e oru,qui Send detinebdnt,® eoru,
qui fud dtniferdnt: prtefècitq^ aflimandiS poffefiionibus,
e r ut perfudderent alijs,ut pecunidm dccipere mallent,
ejrpoffcfionibuscederenf.alijs,
ut commodius putarent
numerari fìbi quod tati effet,quàm fuum recuperdre. Iti
perfèclwm efl,ut omnes confittiti cocordid fine querela
difcederent. O uirwm magnwi,dignwnqi,qui in no&ra
rep.natus effet. Sic par eft agere am ciuibus,non(ut bis
iam uidimm)bdjkm in fòro ponere, e r bona cium uoci
^
fub'qce
V
ro«
M.
TVL
CICERONIS
fub'ijcerepraconis. AtiUe Gracu* (id quodfuit fapien*
ti*,® prafhntis uiri)omnibus còfutendum puttuit.Ea§
eft fwmma ratio, ER fapientia boni dui*, commoda cis
Stomaehatur ™
^ fi ^ >
diuellere, atque omnes aqumte ei*
Cicer.nonnthii dem continere. Habitatur grati* in alieno. Quid ita* Vt
m
n
DÒ?o re.
pnUat0 c
"
m
e
F
n ere
non
e
2° m™m,£dificarim,tuear,impendam,tu
me in*
uitojruare meo. Quid eft aliud alijs fua vipere, alijs
piuilìo agtots dare alienai Tabula uerò noua quid babent argomenti,
indigna.
p i
fùndu/nôr eum tu babeas,ego
WYJ
^ E x a g g e r a u o n "onhabeam pecuniarnìjo uamobrem ne fit as alienim,
donation! xris qundreipub. nnced^ pmuìdendum eft • rjtmil. mulikjtd*
*
tionibu*_№ieri p&ttft, fi hoc nonFECRITut-heupktes
fuvmjperdat^debitores lucmitur-idtenum. meenm
uUa rej ué£mentwmnpxontinet,quam fidexqua effe
u t
m
M
m
a
€CUn a
alKni
Cxfor acritcr
taxatus.
rum. Nunquam enim uehementiui aclum eft, quìrn me
confule,ne folueretur. Armi*,® caftm tentatares eft ab
omnigenerehomintm,®
ordine : quibus itireftiti,ut
hoctintwm malum de repub. totleretur. Nunquam nec
maiu* as alienum fuit: nec melius, nec Jiciliu* diffolu*
turn eft. Vraudandienim fpefublata,foluendineéé$itas
confecuti eft. At uerò hie nosier uicìor,nunc cfuidem ui*
„
• . < • < - .
*
cu
ttus,quacogitarat,cum ipftus mtererat, turn ta perfeeve,
Epiphonrma. cum eiu* iam nihil intereffet. Tanti ineo peèeandì \U&
Anjln^ ,,f \, r jpf
FFRFFffffl-tf prmrr i
caufa non effet.Ab hoc intur genere largitioni*,ut dty*
^ detur,alijs auftratur,aberunt ij, qui rempub. tuebuntwt.^
In primi*q; operamdabunt,ut iur'i*,® iudiciorwm a-qui
j
me fuum quifqi teneat: ER ne que tenuiores propter №
becM
0
m
n v m
7
DE
OPFIC.
LIB.
II.
io?
beciUitAtem circumuenidntur, nequelocupletibm dd fui
uel tuendd,uel recuperdndd obfìt inuidid.Fretered QUIA
bufcunq; rebus uel belli,uel domi poterunt, rempub. du*
gednt imperio,dgris,uecligdlibus. Hec mdgnorum homi
num funt,becdpud mdiores noBros fiftimt&.llec gene*
rdofficioru, quiperfequuntur,cwm fummd Militate rap.
mdgndm fibi ddipifcétur ey grdtidm,® gloridm. In bis
dutem utilitatu preceptis Antipdter Tyrius Stoicus, qui
Athenis nuper efimortuus, duo preceptu cenfetefjè *£^JF™ ^£
Vdnetio pretermiffd, udletudinis curdtionem, EJR pecu= contraAmipanie. Quds res d fummo philofopho preterita*
drbitror, '
quòd ejfent fkciles :funt certe utiles.
F
ttum
Quibus rationibus ualetudo,& res familiaris rum paranda.tum tucnda.
lì- RF Ed udetudo fufientatur notitid fui corporis: ER ob* E D * JTDLW..
Oferudtione edru rerum, que res dut prodeffè foledt, ¿«1
dut obeffe: ER continentid in uiftu omni, dtcfc eultu CORSQ^
À
^
por'is tuendi caufd: ER pretermittendis
uoluptatibus.^^J^^^
Toseremo drte eorum,quorum dd fcientidm b<ec perda -»*Û.*<Lnent. Resdutem jkmilidrvs queri debet ijs rebus, d qui*
bus dbejl turpitudo:conferudri dutem diligetid, ER pdr*
fìmonid : iijfdem etidm rebus dugeriUds res commodifìi*
me Xenophon Socrdticus perfecutus ejl in eo libro, qui Q
^
Oeconomicus infcribitur.que nos ijhfèrè etate cumeffè ideft.de famimus,qud es tu nunc,è Greco in Ldtinum conuertimus.
J
E
L
,A
D
Quartum gertus deliberationis, intcr utilia utrum utilius.au t quid utilifsimum.
S
Ed utilitatum compdrdtio ( quonidm bic locus erdt
qudrtusd Vdnetio pretermiffus ) fepe efl neceffd*
"V \
ri*
V
'
'O.
/
""PI-
>T > „>
C
O
A
O
A
LDJNINIFITAN
« 0
19
TVL.
M.
C ICE R O N
IS
rid.Hdm e r corporis commodd cum externis, er exter*
ndcum corporis, e r ipfd inter fe corporis, ejexterni
cum externis compdrdri foknt. Cum externis, corporis
hoc modo compdrdntur.udlere ut mdUs,qudm dims effe.
Cum corporis,externd hoc modo:diues ejfe potius,quha
mdximis corporis uiribus. lpfd inter fe corporis fic: ut
bond udetudo uoluptoti dntepondtur, uires celeritati.
Externorum dütemiut glorid diuitijs, ueäigalid urbdu
ru
c K EX
U0
e n e r e
ß' '
1 Z
compardtionis Mud eft Cdtonis
MUM FIT, CATO fenisid quo cum quereretur quid mdxime in re fimilim
IUDICAUIT,
expediret:reß>ondit,benepdfcere.
Quidfecundumifttis
benepdfcere.Quid tertiumtbeneueüire.
Quidqudrtuf
drare.Et cümiüe,qui qu£Jierdt,dixiffet, quid fcenewii
turn Cdto, quidhominem, inquit, occidere F E X quo &
multis dlijs intelligi debet, utilitnium compdrdtiones FO*
lerefteri,retteq; hoc ddiunäum effe qudrtum exquirem
dorwm ofjicioru genus. Sed toto hoc de genere,de qui*
rendd,de coüocdndd pecunid,etidm de utedd, conu
modius d quibufddin optimti uiris dd medium
Idnum fedentibus,qudm db uüis philofo
phisuüdinfchold dijputotur. Sunt
tarnen ed cognofcendd: pertU
•t
nent enim dd utiliaiem,
C^WRAURIUFI-
•
de qudhoclibro dif
putotum eft.
Keliqud
deine
ceps perfequce
WW.
Udrci
ILL
MARCI
TVLLII
CI
CERONIS DE OFPICIIS
LIBER TERTIVS.
VBLIVM Scipionem, Metresjls A
N
N
F
B
A
L
E
Hic
J/, O
W
N
,
qui primus Ajricdnus
appeUasPÂfnczta
tus efidicereJolitmoJ^^
I ft.i> firi-piiit "f1»Alj^
, „ ' • / • £ •
1
m b u t a r i
nquAm
> ^
m
fe.mi-.
' . /-
am?
"
Aeqnalisad!
state Kfertur.
ER in
ER"fFFIs— foUtudinè^^^^J^^^^
effete
ER CE
R
IARE pro^*
M
D
G
T
T
o WRO,D
C
C7" ACTEIRCPRO
n
nus ott fivm ejje, qwtm mm
Slum
otio de negotijs cogitare,
in
nec minus fohm,qu4)n cunt folus
Magnifies uero Decoraconfecum loqui folitum, ut ncque cejjkret unqudm,
in*
uox,ey
fapiente dignd: qu&jkd<ir4i *^
terdwm colloquio dlterius non egeret. Iti, duce
res,qu£ '
knguorem dfjvrunt ceteris, iUum dcuebdnt, otium i
folitudo. Veilemeynobis hoc idem uerè dicere licere^.
fcu.
Sedfiminus imitinone tantum ingenij prcefhntidm
con*f^\^\*^ Ìi
[equi pofiumus, uoluntite
proximè decedimus.
Ndmer d repub. fòrenfibusty negotijs drm't/S impijs, htionemwgtt
ui'q;prohibiti otium perfequimur. Et obedm
cdufdm
urbe reliiÌA,ey rurd perdgrdtes fepe foli fumus.Sed nec
otium hoc cum Africdni odo, nec b&c folitudo cum Old
compdrdndd ejl. lUe enim requiefeens d reipub. pul*
cherrimis muneribus otium fibi fwmebdt dliqudndo:cr
dcoztu hominum , frequentidq; interdim unqudm in
portwm,fe in folitudinem recipiebdt. Noftrum dutem
otium negotij inopid,non requiefeendi fludio coftftituv
tumesì.Extincloenim fendtu,deletisq} iudicijs, quid
esì,
nobis dut
curii, dut
fòro dgere
0M
ttiia
otM zainm
J^l^SS^'
certe
v^jf
:
imu
quod dignm
in
in
<5i (tuli VIRKîiujy*&jrtw«iuA.**A. poftiì
iti
M.
TVL,
CICERONIS
poßimui Uta. qui in maxima, celebriate, atty in ocdis ci
uiwm quondà uiximus,nuncfugientes conßeilü [celeri
torum,quibus omnia redundant, abdimus nos quantum
licet,® pepe [oli fumus. Sedquia ficabhominibus do*
«d^<H &v
citi accepimus, no foluex mala minima operiere élmi
re,[ed etià excerpere ex lìti ipfis,fiquid ineßet boni.pro
ptereà ®.otiofiuor, no ilio quidem quo debeit K , qui
quondä peperifftt otitm ciuitati:nec earn [oliludini lati"
guere patior,quam mihi afftrt neceßitai,non uoluntM,
^tenter faum Quanq. Aphricanus malore laude nel meo iudicio affa
otto cömedat. q i ,
n^ tonen i ingenij monumenta manditi
u e
d t u r y
nu
e
m
literti,nuüwm opus otij, nuüum [olitudinti munus extnt,
Ex quo intettigi debet,iUü mentis agitatione, inueBigi*
Sapiens, ne<$
t , o n e
d
$ f rwm rerum, quas cogitando cófiquebatur, ncc
otiofus unquä, otiofum,nec folum unqua fùiffeinos ante, qui non tmtu
acq? foli». borti habemws,ut cogitatione tacita à folitudine abjlri
hdmur,dd hanc fcribendi opera omnefiudiwm,curarti^
conuertimus.ltaq, plura breui tepore euerfa,quàm rmù
Cx.
tti annti Jhnte rep.fcripfimus^Sed cu tota philofophù,
mi Cicero,frugifera,® ftuttuofa,nec uüa pars eim ined
U,ac deferta fit, tum nuüus ßrocior in ea locus e%nec
uberior,quam de officifs,à quibus conjknter, honefley
Memo«*, i& iuédipr<eceptaducuntur. Quarequanqua"a Cratippo
«flswaiis.
noÜro principe huhu memoria- philofophorum btett
^^™2™aßidueaudire,atq;accipere
confido,tarnen conducere
deinde ab ex- drbitror , talibuS dum tUOS UOcibuS ««A'cjj ciuUnfoUi*
t^ !ctS^-re,neceos
(fi fieri poßit)quicquam aliud audire. QB°{
pi% perfona, ù omnibus eft fàciendu, qui uitam honeftam ingreä
ro
u
l
c
rumetiamalo
«oeouigi«.
m
.
»•,/..
• • ,• »
cogitantjtum haudßto an nemsLpottus,quam
i't;cn>
twi.su-
DE
OFFIC.
LIB.
III.
IRJ
flines enim no pdrudm expeéhtione ìmitunde induflrie
noRre,mdgndm honoru,nonutlamfòruffènominis. Su*
fcepijli onus pretend grdue ey Athenaru,ey Cratip*
pi:ad quos cum tunquam dd mercdturdm bonaru drtium ^
jìs profèiìusJndnem redire turpifiimum ejl,dedecordn* ^ ^L^T|^
tem ey urbis dutorittìemêy mdgijlri, Quare quantum r
canniti dnimo potes,qudntùmldbore contendere (ji di=
fcendi Idbor ejì potius,quàm uoluptts) tunttt fàc efficidt: ducete.
ne'ueconùttàs,ut cu omnid fuppedit&t&fìntàncbis,tute
tibì defùijjè uidedre.Sed bec haftenus.Multti enim [epe
adte cohorttndi grdtid fcripjimus. JSuncdd reliqudm
pdrtem proposte diuifionis reuerùtmur.
TT
Reprehenfus P ansetius.quód tria genera pollicitus. tertium non
exoluerit.Abalijs item notatus,qut>d cam partem homo Stoicusinduxerit.t'n qua diceretur cum honeftate pugnare utilitas>atque à Cicerone defenfus.
P
knetius igitur,quijìne controuerjia de offices de*
curdtifme dijbut&uit,qucmq; nos correàibe qua*
dam adhibit&,potifiimim fequutifumus,tribusgeneribux
propofitis, in quibus deliberare homines,ey confutare
dejffuio folerent ( uno cùm dubiarent honeftwm'ne id ^ ^
J ^
ejftt,dequoageretur,an
turpe:altero,utile'ne,dninuti* ^
fa.
le:tertio,fi id quod fyeciem bdberet bonefìi,pugndret
cum eo,quod utile uideretur,quomodo ed difcerniopor
teret)de duobus generibus primis tribus libris explicd*
uit : de tertio dutem genere deinceps fe fcripfit dicìuru,
nec exoluitquodpromiferdt.ciuod
eò ntdgis miror,qui<t
fcriptwm d difcipulo eius Vofidonio efi, trigintm dnn'ts
uixiffe
Vdnetiwmpojl,qudmeoslibrcsedidiffet.Quent
locum miror d Vofìidonio breuiter effe trdéktum in qui*
t
ti
bufdam
4
n*
M. T V L . C I C E R O N I ?
bufdam comentarijs,pra'fertim at fcribat nuUwm effe lo»
cum in tota philofophia ant neceffarium. Minime uerò
dffentior i)s,qui negant ewm locum 4 Pana-tio puter*
mijfum,fed consultò relicìu,nec omnino fcribendmfuif*
fe:quia nunqum poffet utilitis cum bonejhte pugnare.
De quo alteru potejl habere dubitatione,adbibendwmw
fuerit hoc genus,quod in diuijione panatij tertiu eji,in
plane omittendum-.alterum dubitari non potefl, quini
panetto fufceptu jit,fed dereliclum. Nam qui è diuifio*
ne tripartita duos partes abfolueritjiuic neceffe eft, refk*
re tertiam.Preterea in extremo libro tertio de hac pirtt
pollicetur[e deinceps effe diilurum. Accedit eòdem te*
fìisjocuples Pofiidonius,qui etiam fcribitin quadam epi
ftola Publium Rutilium Ruffwm dicere falere, qui?<t*
netium audiuerat,ut nemo piclor effet inuentus,qui Ve*
VmilsApcius! «eris earn partem,quam Apettes incboatam reliquifjk,
capite tantum abfolueret(oris enim pulcbritudo reliqui corporis inutì*
Sfco'rp'e'dedi fpemaufirebaO jìc ea,qua- Panatius prtternùfifìt,
fatata foium. ey non perfècifiet,propter eoru,qu<e perficifet pufatt
ìC.-ì,
tiam,neminem effeperfecutwm.\Qumobrem
deiuiicio
' '
panetij dubitari non potejl'.refte'ne autem banc tertiM
partem ad exquir'edum officiim adiunxerit,an fecw>M
Zk'pomnl
™ frtifc bitari potejl. Nam fìue bonejlu foltm boni
ejl,ut Stoicisplacettfìuequod bonejìumejljd ita fuffl*
din"m bon'o£ Mwm bonum ejl (quemadmodu Perìpateticis nosìris uU
wdiicunt.
detur)ut omnia ex altera parte collocata uix minimi mo
menti injhr babeanttdubitandum non ejl,quin nuquAnt
pofiit utili&s cwm bonejhte contenderemmo- accepitnus
Socratem folitwmexecrari eos,quiprimùmha'c naturi
du
DE
OFFIC
LIB. III.
Uf
coherently, opinione difìrdxiffènt. Cui quidem iti funt
Stoici dffenfì,ut etiam quicquid honeflum efjèt, id utile
effe cenferent,nec utile quicqudm,quod non bonefìwm.
Quad fi is effet Vdnelius, qui uirtute proptered colen*
dd diceret,quòd ed effìciens utiliatis effet, ut ij,qui res
expetendds uel uolupfote,uel indolentid metiuntur,lice*
ret ei dicere honefhté alìqudndo cum utilitute pugndre:
fed cùm fit is,qui idfolum bonu iudicet, quod honeflum
fit,quedutemhuicrepugnentfpecie
quaddm utilit&tis,
eoru neq$ accezione meliorem uitim fieri, nec decefiio*
ne peiorem,non uideturhuiufmodidebuiffe deliberdtio*
nem introducere, in qua quod utile uideretur,cum eo,
quodhoneftueft,compdretur.Etenim
quod fwmmwn boa
nwm d Soticis dicitur conuenienter natureuiuere,id hd* *
, bet hdc (ut opinor) fententid,ndturi cu uirtute cogrue*
refemper,ceterdduté,que
fecundu/mndturdm ejfent,itd
legere,fi eauirtutinonrepugnarent.
Quod cum itti fit,
putdnt quiddm hdnc compdrdtione non rette effe intro* gete.'
du3am,nec omnino de eo genere quicqud precipiendu
fuiffe. A f t j iUud quidem honefìum,quod proprie,uerecfc
dicitur, id in ftpientibus eflfclti,neq) d uirtutediueUi
unqud potefi.ln ijs duté,in quibus fdpientidperfètti no Vcnuirtusin
efi,ipfum iUud quidem perfittum,honefìum nullo modo "S^S'aeeffepotefl, fedfimilitudines honesìi effe poffunt.Uec imaiS. in meigitur omnid officid,de quibus his libris diff>utzmus,me* M«fa,& adi»
did StoicidppeUdnf.zr ed comunid funt,ey Idtè pdtét: P o « .
que ey ingenij boniate multi dffequiitur , ey progref*
fione difcendi.i Uuddute offcium,quod rettum ijdé dp*
,
pelldnt,perfèttwm»dtque dbfolutwm ejì:ey, ut ijdem ditti *
cunt
x
j^f'^f^"
h
rrt?
M.
T V L .
CI CE RON
IS
Omnonume CUNT OMNES NUMEROS HABET,nec PRATER FAPIENTEM CADERE
pu'sVtu.
w q:"EQUAMPOTEFT.Lu n Mem ALIQUID ACTUM CFI,in QUO
MEDIA OFFICIO COMPAREANT,id CUMULATE UIDCTUR ejfe perft
I~ljM,PROPTEREK QUOD UULGAS QUID DBFIT A PERFTTIO non
FIRE INTELLIGIF.qudtenM AUTEM MTEUIGIT,nihil PUTAT pro-*
De artibosnt. TCRNU{fwm:quod AUTEM IN POEMATIBUS,® in PICLUW ufu
nUlU
MO recte nidi-
»
*
_ .
'
, ,
'
.
r
>
cai.mtiamfex: UEMT,M AHJSQ; copluribus, UT cuieCtentur MPERM,LAUE
dc uimitc non DENTQI EA.QUA LAUDANDA non F\NT,OB earn CREDO CAUFXM,
QUOD INJIT in HIS AHQUII PROBI,QUOD CAPIAT ignaros,QUI
QDEM QUID in UNAQUAQUC re UTTQ fit, NEQUEANT IUDUARE.
Doftipartici- iracj; cum FINT DEIII A PERITU JICIIE defislunt AFENTENTIA.
C Q' *
/
*&* OFFICII QUIBU* BN UBM DIFJERIMUT, QUAFT
FECUNDA quo-dam BONEJH DICTMT effe,nd FAPIENTUM mo DO
PROPRID,fedcum OMMBONUNUM GENERE CBMANIA.LTNQ^
yirtatiiindo^ °MNES,in QUIBTII EJL UIRTUTIS INDOLES,COMMOUENTUR.
!'»• .
Nec UERO cum D 10 Decij, aut duo Scipiones FORTES uiri
w.!uI 'COMEMORATUR,AUT cu fibritM,AUT Arislides LUFTI NOMI*
SUPIONNUI DNTUR,aut AB LUIS FBRTITUDINIII,dut ab HN iuftiti£,TXNQUA
iabiitim auri4 FAPIENTIBUI ,PCTINIR EXEMPLUM Nemo emm BORV, fie FA
Ani Ki« Aihc P
$' PP "^
^ gi
bic UOLUMUI. Ncc ^QUIFI.
nituj-orfabVpiV ITCSHABITIFUNT,CR NOTMNDTI,M.Cato, cr C.Loliut
"Lî^L^FPIENTCSJUER'IT.Ue
TUI QUIDEM FEPTEM,fed ex MEDIORUM
Ltto&LTe'-OFFICIORUMFREQUENTIA FINULITUDINEM QUONDAM GEREBANT,
gnommati'. ^FPECIEM'qi FAPIENTUM.QUOCIRCA necID QUOD uere HONE*
* Vide num Ct FLAM eft,PIS eft* cu UTILS RCPUGNINTIA COMPARARI:nec id,
if u'i"Mpu!n"ii q
COMMUNITER APPCUAMUS HONESLUM,QUODC^ COLITUR
wmpatan. AB qs,qui BONOS UIROS HABERIFE UOLUNT, CU EMOLUMENTS
UNQUAMEFTCOMPARANDUM.Tamq; IDHONEFTWM,QUODM
NOFTRAM INTEUIGENTIAM CADITJUENDUMJONFCRUANDWMQ;
EFT NO
P UNI
H £ C
TUR
,,pltCT&
N
t
,
<
UNS
E
UT
le
lntc
l
uo<i
DE
0 FFI G
LIB.
III.
ir?
efi nobts^quàm id,quod proprie dicitur,uereq; eft hone*
flum fixpientibus. Aliter enim teneri nò potefi fiqua ad 4
uirtutem efi jùftâ progrefiio. Sed hec quidem de qs, qui
conferuatione offidorum exisìimatur bonitoui autem Epicurei.
omnia metiuntur emoluments, c r comodis^neq^ ed uo=
lunt praponderdrihonefhte,ij folentin deliberando ho*
neftum cu eo,quod utile putAnt,copdrdre:boni uiri non
folent.ltmqj exifiimo VdnœtiwmiCU, dixerit homines fole*
re in hdc còpdrdtione dubitare, hoc ipfum fenfiffe quod
dixerit,folere modò,non etia oportere.Etenim no modo dumaxat.' °
plum putire,quo durile uidedturtqudm quod honeitwm,
fed h<ec etidm inter fi compdrdre, e r in his dddubitòre,
turpi&mu eft. Quid eft ergo quod nonnunqudm dubiti Exponitqu?
3
P r
,•
œ.
r i
i.
rj
j
L
1
.
.r. 1 habeat intelle-
txonem affine foledt confiderandwmq; uidedturtCredo ftg.cûmhoncfìduado dubititio accidit,quale fìtidje quo confìdere* fas «Hator cu
c
• ^
.
ci
1 ^1
x
1
Militate pugna
tur. Stepe enim tempore fit,ut quod plerunq^ turpeha* ,
beri foleatyinueniatur no effe turpe.Exempli caufdpo*
ndtur aliquid,quod pateat latius. Quod potè fi effe ma*
iusfcelus,qudm non modo hominem,fed etia fkmilidrem
ucciderei Nam igitur fi obsìrinxit fcelere fiquis tyran*
num occidit,qudmuisfÀnùlidremiVopulo quidem Row,
non uidetur, qui ex omnibus prœcldris fàâis iïïud pul*
cberrimwm exifiimdt. vicit igitur utilità* honefhtem,
imo uerò honefids utilititem fecuti. efi.
0
\
r e
}
Tformula prjefcripta.nequando nos falla utilitatis fpecies ab honeftare abducat.utiufiitiam.uelfolum.uel maximum bonum ftatuamus.iniuftitiammalorummaximumtnihilcg ad pnuatum commodum.fedad cómunem focietatemreferantur'omnia
I
Tdq utfineuUoerrore dijudicdre pofiimus, fiqudn*
do cum iUo quod honeftum inteUigimus, pugndre id
H $
wide
;
3
H8
CICERONIS
uidebitur,quod appellamus utiie,firmuh qua-dâ diffm»
Undi costituenda efi'.quamfi fequemur in comparano*
nererü,ab officio nunquàm recedemus. Brit autcmhtc
fòrmula StoicorÜ rationi, difciplinœq} maxime confiti*
Unea'.quam quidé in his libm propterea fiquimur,quòi
^
\
C <* ueteribu* Academicis,® d Peripata
ticis nofiris ( qui quondam ijdem erant,qui Acadenuci)
quahonefhfunt
dnteponunturijs > qua uidentur utU
lid'Mmen fplendidius hac db eis difieruntur, quibux
quicquid honeftu/m efi,idem utile uidetur.nec utile quid
qudm, quod non honeftum : quàm db ijs,quibut eflhoa
neftum dliquod non utile,aut utile non hcneflum.Noa
bisdutemnosìrd Acddemia magnam licentiam dat,ut
quodcunq; maxime probabile occurrat,idnoûro iure li
M n Q
dC
fic?dcmia &
Pcripatstìci.
•
M. T V L .
u m
^ fèrmulam.Detrahere igu
tur aliquid alteri^® hominem hominis incomodo /«««!
iaRëqlidcom Mg™ commodivm, magis efi contrd ndturdm,quM
nuttendunt.
mors,quam pauperis, quam dolor, quam cateraû
poffiint aut corpori decidere, dut rebus extern'is.NM
principio toüit conuiäum hwmanum, er focieMertt. Si
enimfic erimus affioli,ut propter fuu quifq; emolwtnett
tum fpolietâut uiolet altertmjifrumpi
neceffi efi eM,
qua maxime efi ficundwm naturamjnwmani generis fi»
ciettuem. Vtfiunu/mquodq, membrwm finfwm hunc hd*
tudo'qua & dì ^
» P°jfìputaret fi ualere,fiproximi membri ni»
tuêf"'"*
k* ti ddfetraduxifièt,
debilittri,® inferire totm
•nembrors'in- °rpus neceffieffei'.ficfiunufquifq;
noftrwm rapiatai
fie
commoda aliorwm,detrakatq; quodcuiq; pofiit emo*
Iwmentifuigratiafocietns hominum^comunitusq} euer*
t5^nm
tius
S
l
lt
c e d t d e
n
ß '
i e r e
\
S e d r e d e o d
accipkn-
M )
f r r t
u<
U t i
u t
nem
c
t t t i u
mur
DE
OFFIC.
L I B .
III.
FETTAR ПЕСЕТЕ e/l. mmJibijA^fi^màitûod
r r o r ^ . ' ^ W T , ^
ddufm
Щ
Z i X
uitte pertineat,quam alteri acquirere,conceffwm eftjton Ttr. Л. ^..Л*
jO.
repugnante natura, \\lud natura non patitur ,ut alio*
rm fyolijs noRras /acuiate*, copias,opes augeamus.
JXeque uerò hoc folùm natura, id ejl,iure gentiwm,fed Ratio natar*.
edam legibus populorim^quibus in fingulis ciumibus Se^quod'hic
refbublice. contintHturìéodetn modo conflitutwn eft,ut 7 legespepn
-" ,.
.
i
r
{. •
• loiumuocat,
non hceat fuicommodi cauta nocere alteri. Hoc enim*
лl- \
fpecmnt leges,hoc uolunt\incolwme ejje ciuiwm comun*
.
étìonemiquam qui dirirmnt, eos morte, exilio, uincu*
lis,damno coèrcent. Atqi hoc multò magis exigit ipfit
natura* ratio >qu& ejl lexdiuina eyhumana,cui
parere
qui uelit (omnes autem parebunt,qui fecudtm naturam
uolent uiuere) nunquàm committet,ut alienwm appetti,
СГ id quod alteri detraxerit, fi bi affumat. Etenim muU
tò magis efi^ fecudum n aturam celfìttsammi.e'r magn i*
tudo, iternqt conùm ,iufiitia,liberalms,
qukm и о к з ^ ^ Ж
Ы^Лл,,
pt&s,quam um,quam diuitia. Qua' quidcm contemne*^^
^
^
re,ej prò nihilo ducere comparatem cu/mutiliatecom*^**
«.(/Ц
muni,magnianimi,ey excelfi efi.Detrahereautem alte*
•
ri fui commodi caufa, magis eficontra naturam ,quant
mors,quhn dolor,quàm cantera generis eiufdem.ìtemq;i
vhbamixlmagis eli fecunduvn naturam prò omnibus gentibut (fi
» *
г
r
}
m è t K a t i i
f
•
nK
с
i
•
-i
- I R
a
TURAM.
fieri pojiit) conferuandis,aut tuuadis maximos labores,
moleftias'q; fufcipereJmitìntem Herculem Шит, quem Hercuiesob
hominum fma beneficiorim memor in concilio cale* J ^ ^ f a i i u f
ftiucouocduit,qukm uiuere in foUtudine nonmodò fine deus habitus*
ulUs molefiijs,fedetià in maximis uoluptitibus,abundan
tem omnibus copy*, ut exceUas etiam pulchritudine>ty
H 4
uiri
sxo
8
Compiono
quaiifcunq?.
M. T V L CICERONIS
uiribus.Quocirca optimo quifquefylendiiifiimofy ingc
nio longè Mdm uitAmhuicanteponit. E x CJKO efficitur,
hominem natura obedientem,bomini nocere non pojfe.
^Hnde qui alteram uiolatjut ipfe aliquid commodi CON
fequatur,aut nihil fe exiflimat contra natura ficere,M
magis fùgiendam cenfet mortem,pdupertitem,dolorent,
amifionem etidm
liberorum^ropinquorum^miconm,
quim fàcere cuipia iniuriam.SJjiibiLexiftimdt coiuni*
^ V W I I S I W K 'VFRFLFFfz\ È" ^ W / » I / W utnUnAi^qiiiJ
^tSrtfj^"'
o m n
MINT en JIFFINTF,
n o
^
hotmnem c ornine toUatiSin fugienim
CLT^F
'
id quidem cenfet,fed ey multò ilia peiora mortem,pdti*
pernxtemydoloremierrat in eo,quòd uUwm aut corpora,
f- Sodetatisius fortuna; uitiwm anima;uitijs grauius exifìimatìErpì
non modd
unum debet effe omnibus propofitum uteadem fit utili*
«u.n
unf- « uniufcuiufoeruniuerforum.
Quam fi adfe quiff e
uerfis duibus, rapiatjiffoketuromnishumand
confociatio. Atqueft
. hofpitibus (txhoc natura prtfcnbit, ut homo homim,quicm$
uandum.
ft,ob earn ipfam caufam,quòd is homo jit confult№
uelit,neceffèejifecudum eandem naturam omnim «ti*
lititem efje communem. Quod fi ita efl,una continemtc
omnes ey eadem legenatura.ldq; ipfumift itn efùcet*
tè uiolare alterwm lege mturce prohibemur. Veru/m M*
to
tern primtm uerum igitur ey extremwm. N d ihd qui*
dem abfurdueft,quod quidam dicunt,parenti fe,aut fi*
tri nihil detracìuros commodi fui caufa,fed aliam ratio*
nem effe ciuium reliquoru. H i fìbi nihil iuris,ey nutkni
focieaxem comune utilitatis caufa Jhtuunt effe cu dui*
bws:qua> fentenda omnem focietutem di&rabit ciuitttis.
Qwi aut em ciuium radonem dicut effe kahendam,exter*
•
norm
}
Mt
cs
e
}
t
i
m
}
t
3
DE
OFFIC
LIB.
III.
ni
norumnegdnt,hidirimunt communem bwmdni generis
focietitemiqud fubkti,
beneftcentk,liberdlias,bonitis,
iuftitk fùnditu* toìlitur. Qu£ qui tollunt,etiddduerfus
deos immortale* impij iudicdndi funt:db bis enim cofti*
tuuxm inter homines focietttem'euertunt. Cuius fociett*
tis drttifiimu/m uinculum e(l,magis drbitrdri effe contrd
ndturdm,hominem homini detrdhere fui comodicdufd, ^ " " d s ^ n c c
qum omnia incomoda fubire uel externd,uel corporis, fi «tra cuiufueletidmipflUS dnimi,qu£Udcetmftjt\a.
Vt*r.enim.
una
^tfatà!""
uirtus omnium eftdomind.kri r ?'"d
uirtuhvm.VnYfitan
quijfeiam dixerit,non ne igitur fdpiens,fì fame ipfe con*
ftcktur,absiulerit cibu dlteri homini dd nuUdm ré utilif
Minime uerò.Non enim nubi eft uitA med utilior,quam Homini ad ni
animi talis dfftclio,neminm ut uiolem comodi mei grd= h"L?i!c\t'aed
tk. Quid! fi Pbdldrim crudelem tyrdnum,c? immdnem P . " *
uir bonus,ne ipfefrigore coftciatur,ueftitu fpolidre pof- proprU'u'bT
fit,notine fickttHec dd iudicandu funtficiUimd.Nam
fiquid db homine dd nuUdm partem utili, tu£ utiliutis
caufa detrdxeris,inhwmdnè fècer'ts, contrdcfc nature le*
gem:fin dutem is tu fis,quimulttmutil№tem
reip.dtqi
hominum focietAti,ft in uiax remaneas, affvrre poftis,ft*
quid ob edm cdufdm dlteri detrdxeris,non fit reprehen*
dendumiftn dutem id non fit eiufmodi,fuum cuique in*
commodum ferendum eft potius, qudm de alterius com*
modi* detrdhendwn.Non igitur mdgis eft contrd ndtu*
rdm morbus,dut egejhs,dut quid buiufmodi,quàm de*
trdttio,dtq; dppetitio dlieniSed communis utiliMi* de*
relicìio cotrd ndturam eftieft enim iniujh. lt&fy lex ipftt
nature, que utiliatem hominum conferudt,zr continet,
e
f
£
ftcs
f o d e
1
H
i
decer
Iii
M. T V L . C I C E R O N I ?
dccernit profittò ut ab bomine inerti,atqj inutili ad fa*
pientem,bonum,firtem'q; uirim träsfiranturres aduU
uendtm neceffarie:qui,fi occiderit,multùm de communi
Militate detraxerit : modo hoc ita fidat,ut ne ipfe de fi
* Ü M 'si ^
'^
/ ^ diligens banc caufam habeat ad in*
c™m*MWÄM iuriam.lt&q; femper officio fungatur,utilitnti confulens
d«fenfionem. fo mttttwn,er ei (quam fepe commemoro) humane fo*
ciet&ti. Nam quod ad Vhalarim attinet, perfidie iudiciu
efi.Nuüa enim nobis cum tyrannic fodet&s, fed potim
fumma difiraäio efi'jteque eft contra naturamfyoliare
eum,fi poßis,quem boneftwm eft necare : atq; hoc omne
genus peftifirum,atque impiwm ex hominwm communis
Efficaxargu- tate exterminadwm eft.Etenim ut membra quedam arm
rnentunia ma- p tur,fi
er ipfd fahguine,® tanquam fyiritu came
coeperunt,® nocent reliquis partibus corporistfic iß
in figura hominis firms,® immanitts bettue a cottm
nirnquambumanitute corporis figreganda eft. Huius
generis funt queftiones omnes ee,in quibus ex tempore
| £.7officium exquiritur.\Eiufmodi igitur credo res Vantiti
ii perficuturum fiiiffe,nifi alius cafus,aut occupatio confi'Hum eius peremiffet.Ad quas ipfas confulmiones ex fit*
perioribus libris fatis multa precepts funt,quibus pen
fipicipofiit, quid fit propter turpitudinem fitgiendm,
TOMI"MANS'
fit
id,quod idcirco fiigiendum no fit,quia omino
ab edificijs TRA turpe nonfìt.Sed quoniam operi inchoato,propè mieti
uà*Tonus ali tf°l
> tanquam fiftigium imponimus : ut geometrie
quisimponitur folent non omnia docere,fed
postulare ut quedam fibi
Vrindpia pit d tur,quò
ficilius,que
uelint,explicent:fic ego l
mt p « f« n«a, te poftulo mi Cicero,ut nubi concedas (fi potes) nihil,
prater
C
U & M
ene
c x
, m d n y
f
0
mn
d
ut0
conce
dn
3
DE
OFF I C
LIB. III.
tti
prater id,quod bonehüfit,effe propterfe expetendwm.
Sin hoc nö licet per Cratippu,at iüud certe dab'i*,quoi
honesiu fitjd effe maxime propter fe expetedwm.lAihi
utrumui* fati* efi:vrtim hoc,tum iüud probabiliu* uU
detur,necpratereà quicquä probabile. Ac primùmva*
natia* in hoc defindendus efi,quòd nò utilia cum hone*
ftis pugnare dixerit aliquando poffe ( neque enim eißs
erat)fed ea,qu<e uidétur utilia.ì<iihil uerò utile,quod no
idemhoneftu:nihilhoneftu,quod
no idem utile fit,fape
tejhtur.negatq; uUam peftem maiorem in ulta hominwm
inuafiffe,quàm eorum opinionem, qui ifh diüraxerint,
Itìcj no ut aliquando anteponeremu* utilia konefi^fei
utea fine errore dijudicaremut,fiquddo incidiffent, in*
duxit ea~,qua uideretur effe,non qua effet,repugnintiä.
liane igitur parte relitti explebimu*,nuUiu* adminicu*
li*,fed(ut dicitur ) lAartenoüro. Ne<$ enim quiepam Marfenofiro
de hac parte poß Panatium explicatum efi, quod mihi »»^bmutA
,
FA
.
„
'
,
miiiaa «ansia
probaretur de qs,qua in manus nostras uenerunt.
, , „bi tuo
r
r
1
um
Nequa nos commoditas quantauis cum fumma etiam impunitate Marte rem g o
contunda permoueat,ut «ci tantillum abhoneftorecedamu:>(ìne reredicebàtur*
quo nihil non permeiofum.
qui null is auxi
l
ibaf
cop,
C. 9. s~*\vmigituralidua
fbecies utiliati* obietta eft,com* ™
'>*
i l
•
/r a r i r
^
•
J
i • adiuti, cornimi
^Jmouen
neeeße eft : Jedß cum ammwm attenderti, terent.
turpitudinem ùideas ddiunttnm eirei,qua jpeciem utili*
titis attulerit,tunc utilità* non requirenda eft,fedinteüi*
gendum ubi turpitudoßt, ibi utilitatem effe non poffe.
Qupdfi nihileß htm contra riaturam, quam turpitudo
(reih enim, e r conuenientia,® conftintia natura de*
fiderat dß>ernaturq; contraria) nibilq,- tum eftfecun*
dm natura,quamMiliti*, certe in
eademreutilizer
turpitit
3
«*4
T V L , C I C E R O N I S
turpitudo effe non potefi.ìtemcfc ,fì ad honejhtem nati
fumuijeu'qj aut fok expetéda eft (ut Cenoni eftuifrnn)
aut certe omni ponderegrauior efi babenda,quhn reh
qui omnia,quod Arifloteliplacet, neceffe efi quoà ho*
tieftum fitjdeffe aut folum,aut fummu bonfcquoddu*
tem bonwmjd certe utileuta quicquid boneftumJd utU
TURPFSmin- k, Quare error bormnwm non proborum,cùm aliquii
tuumfittaT
1 °à ^ if
?ft>arripuitjd continuò fecernit ab ho
neftoMinc ficchine uenena, bine fifa tejhment&nd*
fcunturhincfuru,peculatm expilationes,direptionei^
focioruw V ciuiumhinc opwm nimiarum potentie non
ftren da-'.po&remò edam in liberi* ciuitttibu* exiftunt re*
TURPITUDO ptt gnandi cupiditutes, quibws nibilnec tetriui,necfcià№
tommatmpani
ttcogittripotefl.Emolimè'tt
enim rerum fittacibutiu*
u
u t
eu
m
i
3
TATE PROPOLI». dicijsuident:pcenam,non
dico legumûai
pepe pernia*
puntfed ipfw turpitudini*(qua acerbifima efi)nomì*
dent. Quamobrem hoc quidem deliberantium genw> pel*
..
latur è medio ( efi enim totwm fceleratwm,
impum)
TURPÊTU'lpfà
ieliberant utrum id fequantur, quod bonefìmfjjè
DELIBERALO. tiideant,an fe feientes federe conttminent. In ipfa enM
dubìtitione fàcinus inefl,edam fi ad id non peruenerit.
Ergo ea deliberando omnino non funtdn quibus eft tu*
pis ipfa deliberano. Atc^ etià in omni deliberatione ce*
AUREA RXCE
'' ^
0CCU
tAn<
1:
^ ^
fpes,opinioq; remouendd eft.SM
PTIO,&FE'MPCR enim nob'i*(fìmodo in philofopbia aliquid prcftdmui)
£
8 "perfuafum effe debet,fìomnesdeos,bominesq;
celare
ÙB.t.DERCP. poftimm,nihiltAméauarè,nihil iniuftè,nibil libidinofe,
.pttonSue
° ™ter
effe ficiedumînc ite Gyges induci*
HABEATFENFUM. tur 4 Vlatone,qui cùm terra difeefiiffet magnis quibuf*
PE<SORE
CFLA
Z
n i h i l inc
tin
DE
O F F IC.
LIB.
III.
tif
ddm bymbnbus,in ilium hidtum defcedit,eneum equum
(ut ferunt fibule ) dtîitnaduertit,cuim in Idteribui fores
effenf.quibus apertis ,bominismortui uidit corpus nid*
gnitudineinuftntn,dnulumc^ aureum in digitoiqucm ut
detrdxit,dtcfc ipfe induit (erdt dutem regius pdsìor ) turn
in concilium pdsìorum fe recepit : ibi cum paldm eius
dnuli dd pdlmd conuerterdtfd nullo uidebdtur, ipfe du- m^dauditurl™
ternomniduidebdtùdemrurfusuidebdtur,cum
in locum
dnulwm inuerterdt.ltique bdc opportuniate dnuli ufus
regine fluprum intulit : ed'q; ddiutrice regem dominum
imerenut, fusiulitq^quos objbre drbitrdbatur. Nec in
bis quifqudm earn Jàanoribus potuit uidere:fic repente
dnuli beneficio rex exortus efl Lydie. Hunc igitur ipfwm
dnulwm fi bdbedt fapiens,nibil plus fibi licere putet pec*
cdre,qum fi no b^rnt
bonis,
ocadjaqueruatmAtq^hoclocophilofophi
quiddm,mi
n
nime muli iUi quidem,fed nofutis dcutifìttnm,®
com*
mentitid fkbulam dicunt proldttm d Vldtone:qudfi uerb
dut âftum id eiïè.dut fieri potuiffe defènddt.Hec efl £ "
*
, .
I •
I- rr•
jlngantur.nem
uishutusdnuli,® buiusexempli:fx nemo fciturus,nemo peut exempta
ne fufyicdturus quidé fit,cum aliquid diuitidrum,potens P'OP "*""*
tie,dotmndtionis,libidinis cdufd fèceris ,fìid dijs,bomi=
nibusq; futurwm fìt femper ignotwm,fs'ne
JitturusfNea
gdnt id fieri poffcqudnqudpoteflidquidé.Sed
quero:
quod negant poffe,id fi poffèt,quidndm JàceretiVrgent
ruflicè fdnhnegdnt enim pojfe, ejr ira co perJhnt.Eoc
uerbum,fì,quid ualedt,non uidét.Cum enim querimusfì
pofiint cekre,quodfatturifinì,no
querimus,pofint ne
celdreifed ttnquam tormenta, quedam ddbibemus, ut fi
refton
J^*'™*^*
t
H^/fe_^g
wrrypt
tile
uîr
fobul
0
u6
M.
T V L
C I C E R O N I S
refyondcrint fe impuni&te propofita fàcluros,quod ex*
pediatfìcinorofos fe effefiteantur:fi negét,omniatur*
pia per feipfafugienda effe còcedant.Sed iam ad propo
{Clà.
fitwmrcuertimwr.^ncidunt
fiepemulta:caufaquacon*
turbant animo* utilitatii fpecie,nonciihoc
deliberete,
rehnqucnda'nefit bonefhs propter utilitatti magnitu*
dincm(jiam id quidem improbwm ejl ) fed iUud,pofìit'ne
In CoHatmo id duodutileuideatur,fìerinon
turpiter.CÙm CoMino
naminis«i«fto> Tarquimo coUegeBrutus tmperiu
abrogabat,poterit
qui'apu- i * uiderifàcereidiniuflè:fùeratenimin
regibui expeUen*
confuimm € « , dujoaus Bruti con)iliom,ej- adi^tor.cum autem coup*
Sauabfuit! " ^
^ P ' P cepijfent,cognationem
Superbito*
menq; Tarquiniorim,
c r memoriam regni effe toUen*
dam,quod erat utile patrie còfulerejd erat iti honefiu,
ut etiam ipfi Collatino piacere deberet.
utilità u*
hit propter bonefbiem,fine qua nec utilità quidemeffe
Romo!as.ut potuiffet. At in eo rege, qui urbem condidit, non item,
m^-tmumìn
Specie*enim utilitari animum impulit eiui, cuicùmui*
irJocddii.»ac fu/m effet utilius folwm fe,quàm cu/m altero regnare,fri*
prw'xtns.q* trem interenut. Onùfit bic c r pientem,er bwmanimem,
t^hcpzk
ut idquodutileuidebatur,neq;
erdt,affequi poffet'.V
ge an i e . ^
^ fe
pp f it J>e ic bonefktii,nec pro*
8
m
m
0C
n mur
n n c
CM
m
f y
0
0 u
C
babilemjiec fati* idonea.Peccauit igitur,pace uel
Qsiriaus. finirei Komuli dixerim.
Romulus,
1
OJ *
Proptijs commodis quatenuscuicp infctuircpcfsimum.
E c tmen notìre nobis; Militates omittendefuni,
alijsq; tradendo, rum hkipp toeàmu&:fed fu£
cuique uttliati, quod fine alterila injuria fiatjermen*
dm efi,Scitè Chryfippui,ut multi ;
quijkditwjnquit,
NI
currit
DE
OFFIC
LIB.
III.
U7
currit,eniti,ey contendere debet, qukm maxime pcftt,
ut uincdt'.fuppldntire eu/m,qui cm certet,dut manu de*
peUerenuUo modo
debet.Sicinuitt,fibiquenq^petere,
quodpertinedt dd ufim,non iniquwm ejì dlteri fubripe*
rejws non efi.
. ,
}
Formula in amtcitij s,nt fctnper honeflati cedat beneuolentfa atmd.fides prjeftctur>etiam maximisincommodispropofìtis.Communibus in rebus tantum chat itati amicorum tribuatur, quantum rtligio,& nonetti ratio patituncxterum nequa res turpis aut petatur ab
amico ,aut prseftetur petenti,
M
Aximè dutem perturbante officidin dnùcis,qui*
bus c r non tribuere, quod reéìèpofik,er
tri*
buere,quod non jit £quwm contra offìciu/m efl. Sed bu*
ìus generis totius breue,ey non diffìcile pr£ceptwn efi,
j ,
QU£ enim uidentur utilid,bonores,diuitÌ£,uoluptates
dumamkis,fed
er estera generis eiufdem, bete anùcitununquam dn* j ^ ™ „ .
teponendd funi. Et ncque cantra rempub.neque contrd lequendum aiufìurdndum,dcfidem amici edufauir bonus fkciet,ne
fi '
index quidem erit de ipfo amico. Vonit enim perfondm
dmici,cùm induit iudic'is. Tdntùm ddbit dmiciti<e,ut uè* p ^ j j , ,
ram amici cdufdm effe mdlit,ey ut perordnd<e liti tepus, mite. M aiim
quodd per leges licedt,dccommodet, CÙm uerò iurdto di p ^ o t u ^ ' q ?
cendd fententid fit,meminerit deum fe ddhibere tefìem, ad ciepfydrara
id efl(ut arbitror)mentem fudm,qua nihil bomini dedit
™
ipfe deus diuinius. Ifct<$ prtclarum a mdioribus decepi*
mas morem rogdndi iudicis,fi ewm teneremus,qu£ falua xudex quod
fide tacere boEit.Hecrogdtio ddedpertinet,qu£ pdulò fainafideprsey
C o m m o <
a n
y
c
a
a
s o b
miiK
m£turattfet
•• • i
1
n
•
< • v
. rr
V TT
/»ftareno pofsit»
ante dixiybonefb. amico d indice pojje eoncedt.Nam)i
omnia fkienda fwt,qu<e amici uelint, no dtniciti£tìlcs
fed coiurdtiones putad£ funt.toquor dut de comunibus
amicitijs
n
e
r
o andu
?
<
£
tft
S
^ ™ *.
y
prxftanda,
,
U8
M.
T V L . CI CE R O N IS
amicitijsinam in fapientibus uiris, dtquc perfiftis nihH
noP°teft ffetzle.Damonem,çr Pythiam Pythagoreosft*
bile pat amico runt bec animo inter fefuijfe,ut cum eorum alteri Dio*
"'
nyftus tyrannus diem nec'ts deftinauiflèt,ey is,qui mor*
ti addiäus effet,pducos fibi dies commendandortm fio*
j,
rum caufa poüulauiffit,uasfiilus eft alter eius ftftendi,
t'Il t T^T"" fi^ * ffet,moriendumeffet
ipft.Quhùm
"
ad diemfirecepi(Jèt,admiratus eorwm {idem tyrannus,
ÌC.fì.
petiuit utjein amcitiamtertiwm adfaiberent^Cumlgi*
Iaceat.pro ne- turid,quod utile uidetur in amicitia, cum eo,quod ho*
giigatur,
neftum eft,comparatur, iaceat utilit&tis fpecies ualedt
honejhs. Cum autem in amicitia,qua: honejh non funt,
poftulabuntur,religio,ey fides anteponantur amicitite',
pcbabebitur is,quem exquirimus,deleäus cfficij.
S
e
n
& pyt hias
n
n
A
Wi
e
a a
e
n0tl
reuern
t e
}
IN
In pubficis confultationibus femper honefiiì falfa militale poiius
habendum.neq? confilium ullum uidert utile oportete, quodcü honeßopugnettAtquehuius rei uttancß in pattern exempla.
QF Ed utilitutisfyeciein repu.fepiftimè peccatur,ut in
Corìntho
I1SECIE"ft
Corimbi difturbationenoüri. Durius etiâ Athénien
fes,quifiiuerut ut Aeginetis (qui elafe ualebanOpoUi*
Bralwfittq*
pra-ciderentur.Hoc uifwm eft utile(nimis enim immi*
«nideiiter.
\>at propter propin quinte Aegina Vyra-o) fed m'M,
Atti- <} °d crudele,utile.Eft enim bominunatura'(quam feqd
«*•
debemus) maxime inimica crudelibis.Malè etia a pere*
feiiit
^
Roma-
c e s
iRESONE
ne
u
1 6
Pyrxusportus
.
...
. ,
,
. _
. £,
,,
P
T
R
T
R
F
W
grinos urbibus uti pbwet,eos% exterminate*
* Aliter,Ve* apud patres noHros,Vapius nuper.Na effe pro ciue,qui
tronius
ciuis noftt,reiìumeft no licere:quam tulerut lege fipie
tifimi cofuies Craffus e r Sequoia. Vfu uerò urbis pro*
hibere peregrines,fané inhwmanwm eftdüa preclara^
quibus
Atiienarum.
t
DE
OFFIC.
LIB. III.
IT
9
quibus publice utiliatk Jpecies pre honefkte cotemnU Cannétta c»a
tur. Plend exemplorwm ek noûrd relbu.cùm fepe alias, "isuico Apuiie..
- •' £- .
' ubi Paulus Aetum maxime• bello
Punico fecudo, que Cdnnenfì
calami*
aiusfuft
cunt
txtt accepta,, moiores dnimos habuit, quàm unqua rebus «numerabili
fecundts, NuÜd timorU figniftcatio, nuÏÏd mentio pdcis.
Tdntx uii efthoneüi,utjpeciem utilitdds obfcuret.Athe* ^ - " ^ f *
nienfes cum Perform impetum nullo modo poffent fuüi joponntfo, ta
ttere,fktuerentq; ut urbe relifa,coniugibus,ey
liberisi
. ^ ?:
J
I
cï-S
Româno^m
m
t
£
e f u s
n
A r
_
'
,
Ä.
r
t
•
,-f
/
ic
cmseolim Polsi
Trcezencdepoptis ndues confcenderent, hberttiem que doniadiaa.
Grecie claffe deftnderët,*Cyrftlwm quendam fuadentê,
^¡¿^{^1
ut in urbe manerent,Xerxem'qj reciperentdapidibus ob= fcribunt.
ruerunt. At qui iüe fequi utilittiem uidebatur.fed ea nuU
laerat,repugnâtehoneJhte.Themiftoclespoû
uiftoria
ITIRZ&I*
eius beüi,quodcwm Perfis fùitjixit in codone fe habere
Sj££Z$&
conjiliumreip. faluwe, fed id fari opus no effe: poüula dierSt,quin5<:
uitq-, ut aliquem populus daret, qui cum communicdret.
Latuseß Ariâides.HuiciUe Clajfem Ldcedemoniorwm,
^ ^ '
quefubducht effet dd Gytheum,clàm incendi poffe: quo &°
*
fifto,frdngi Ldcedemoniorwm opes neceffe effet. Quod Gytheum
^^„,
n«m 0^
Ómn
ài^É
°w
irnpbi
dxmonmm. .
maf
ad5t
m
0
'
-n-J
S
I- TTL •
•
qu
ßo<>
lenaualeLace-
Arißides cum audiuifjet, in concionem magna expeèm=
done uenit,dixit perudle effe conßliwm, quod Tbemiüo
des afjvrret, fed minime honesìum. It&que Athenienfes,
quod honeüum non effet,id ne utile quidem putnuerunt:
totumq; earn rem, quam ne dudiuerdnt quidem, autore in
Arißide repudiauerunt. Melius hi,quàm nos, qui Piratas
immunes,focios ueäigales habemusïiManeatergo quodkm&*
turpe fit, id nunquàm effe utile, ne tm quidem, cùm id
quod utile effe pûtes, adipifcare.Hocenim ipfum utile
J
,
/
»
,
'
•
/
•
rorau
n
oita.JJSa«t°eW
t
T
aq
iflti°uotafa
/a •
S
L
d
'
f
o
atiero csefart.j
grosdß
itb
iuti.
n
Campanoraa*
f>utore,quod turpe ßt cdUmtofumeJU
t
I
I« con
m
H.
T V L
CICERONIS
(n contraAibus eommunibus.qux formula honefli,& ntilis. Fin»
git autem fpeciem quandam iureconfultoi? niore.dccj? ea duos Stotcosdiuerfafenticutes, quorum alter ad Stoicamrationem omnia refer t,al ter Sc liominum confuetudme & ture ciuili modetatur.
Ed incidunt (utfuprk dixi) fiepecaufe, cum repu*
iJgnareutilitus
bonejhtiuideatur,
utanimaduerten
dumfitrepugnet'neplanèidnpofiitcwnbonejhtecotis
iungi.Eius generis h<e funt queftiones : fi (exempli gra*
ti*) uir bonus Alexandria profiàus Kbodwm magnum
frumenti numerum aduexerit in Rhodiorum inopia,??
fame, fwmma'que annone cantate :fì idem fciat ccmpfo
Boiuffle rienrra
mercatore* Alexandria fokilTe,nauesct: in curfuftu*
liter,ideft,na^
^ i i - i : j-a
' C.t,
uipSb,
mento onujfas petente* Rbodwm uident, dicturus ne jit
id Rbodijs, an fìlentiò fuum quàm plurimo uenditurust
Sapientem, ® bonum uirum fìngimus:de eius delibera*
tione,® confultxtiane querimus,qui celaturus Rhodiosnon fit, fi id turpe iudicet, fed dubitet an turpe non fit.
In huiufmodi caufis aliud Biogeni Babylonio uiderifo*
let, magno,® graui Stoico : aliud Àntipatro difciptdo
eius, homini acutifiimo. Antipatro omnia patejkiendtt,
ffm"fater Dto
omnino, quod uenditor norit, emptor igno*
ienem & A n - ' Diogeni uenditorem quatenus iure ciuili cojiitutw»
f»p«iura.
fit, dicere uitid oportere, cetera fine infidijs agere : &•
quoniam uendat, ueUequàm optimè uendere. Aduen,
expo fui, uendo meum nonpluris, quàm ceteri, fòrtàffe
etiam minoris,cum maior eft copia:cuifit iniuriai Exori
tur Antipatri ratio ex altera parte. Quid agist tute flirt
hominìbus confulere debeas, ® feruire humane fociet
tati,eaq; lege natus fis, ® ea habeas principia naturi,
quibus parere,®-que femper fequi debeas
futilità
W
s
m
F
U t
ret
DE
OF F I G
LIB.
III.
i
ì
t
ìud communis utilità fit, uicißim'cfc communis utilitas
tua fit, celabis homines quid his adfit commodiMis, e r
copieiRefpondebit Diogenes firtsffe fic: aliud efi cela*
re, aliud tucere : neque ego nunc te celo,fi tibi non dico
qua- natura deorum fit, quis fit finis bonorum, qua- tibi
plus prodeffent cognita,quàm tritici utilitas.Sed no quic
quid tibi audire utile cft,id mihi dicere
necejfiefi.lmò
ueròQnquiet iüe) necejfe efi : fi quidem meminifti effe
inter homines natura couiunihm fociet&tcm. Memini,
inquiet iüe,fed num ijh focietas tdis efi,ut nihil fuwm cu
iufq;fitìQuod fi ita efi,ne uendendu, quide quicquä eü,
fed donandum^/ides in hac tota difceptttione non iüud | C • 0.
dici,quamuishoc turpe fit, tmen,quoniam expedit, fi*
ciam:fed iti. expedire, ut turpe non fit. Ex altera autem
parte,ea re,quia turpe fit,no effeficiendu. Vendat edes
uir bonus propter uliqud uitia, qua? ipfc norit, canteri
ignorent. TeMentesfint,®
habeantur falubresùgno*
retur in omnibus* cubiculis apparere ferpentes,malè ma *Quidamcobi
feriate ,ruinofe, fed hoc preter dominum nemo
fidat. ^^*'**
Qu<ero,fi hoc emptoribus uenditor non dixerit, edesq;
uendiderit pluris nudtò,quàm fe uendituru putnrit,num
id*iufiè,an improbe ficeritilueuerò(inquit Antipater)
*ats,imuftè,
improbe fiat. Quid enim efi aliud,quàm erranti uià no aut improbe
tnonfirare (quod Athenis execrationibus publica fand
tum efi) fi hoc no èft,emptorem pati mere,® per erro Pubifceexerem in maxima fraudem incurrereiPlus etiam,efi quam «fiSm*inro£
uiara no monfirare:nam efi fcientem in errorem alterwm g »¡5 etri» no
inducere.Diogenes contri Ntwn te emere coègit, qui ne
bo№us quidem efii lUe quod nonplacebat profcripfit:
1
9
n
monflraffwfc
I
*
tuqwi
Ijfc
Tabula tmm tu quod pldcebdtemiüi.Quod fiquiprofcribunt utHdm
oenaiium,
t, ndm,bene(fc <edificdlatn,no exihimantur fifiUiffe, etià
fi iUd nec bond efi,nec a-dificati ratione:multh minus qui
domwm non lauddrunt.vbi enim indicium emptoris est,
ibifidus uenditoris qua potest, effeìSindutem dictum no
omne praft&ndum efl,quod dicium non est, id praßm*
ß^dum putdsiQuid uero efiftultius,quàm uenditorem eius
\ «v^k«. w^î. rei,quam uendat,uitia narrarciQuid dutm tim abfir*
I
Pramaactio- àwm,quam fi domini iußu iti prtco pra>dicet, domu pe*
ami». fiilentem uendoì Sic ergo in quibufddm cdufis dub'ys ex
altera pdrte deftnditur bonejhs,ex dlterd iti de Militate
dicitur,ut id quod utile uidedtur, no modo ßcere bones
ftumfit,fedetidmnofiicm,turpe HacefiiÜa,qua:uiie*
tur utiliwm fieri cum bonefiis pepe diffenfio.
0
t
Superiori altercation! pliilofophorumfuam interpomtfententianu
omninoiuro bono neep iìmuiandum effe qutequam, necfj
difsimulandutn fui commodi caufa, etiam lì mos.legescg ciuiles qusedà reticeri no uetent.
a
V£ dqudicadd funt. Non enim ut quareremus ex
pofuimus, fed ut explicaremus.No igituruidetur
Aliud celare
fi
^
^ Rhodius,nec bic tedium uenditor ce
aliud rericere. ' Idre emptor es debuiffe.Neqt enim id eficelare,cùm quii
reticeas,fedcùm quodtu feias,id ignorare emolumenti
tui cdufd uelis eos,quoru interfit id fare. Hoc dutem ce*
landi genus quale fit, er cuius hominis, quis non uiietì
Certe non aperti,non fimpltcis eft,non ingenui,non iu*
jli,non uiri bonv.fed ucrfuti potius,obfcuri, astuti, fiali*
Tutpecdare K mdlitioß,cdüidi, ueterdtoris, udfiL H<ec tot,® alia
q t f e ß , turpius p \
'
ßfioriißfop iÌQuòdfi
}
t
n
e
c
m
e
n
u
i
C
CMg
W A
mentir! quod
non efl.
m n
n e
,. „
e
.'
.
'
mrmM
. , , ..
uttuperandt funt,qm reticuerunt, quid de i)s exifiimdn*
dm
DE
OFFIC.
LIB, III.
rjj
x
dm es%qui orationH uanitate adhibueruntiCaius Can* ì
tiiws equa Komanus,bomo nec injàcetus, ejr fatti Utero,
tus,cùm fe Syracufas ociandi caufa,non negotiandi (ut
ipfe dicere folebat) contuliffet, ditt&bat fe hortulos alia
quos ueUe emere,quò inuitare anùcos,ejr ubi fi obkéke.
re fine interpeUatoribus pojfet. Quodcùm percrebuiffet,
Pythius ei quidà,qui argentarti ficeret Syracufis, dixit
uenalei quide fe hortos non habere, fed licereuti Can* amcena.quoanio(fi ueUet)ut fuw.ey firmi ad ccenà hominem in bor* cann?OI»PO*
tos inuitauit in pofierwm diem.cùm ille promififfit,ttm fi»«it,
Vythius,qui effet,ut argétarius,apud omnes ordina gr<t
tiofus,pifcatores ad fi conuocauit, e? ab his petiuit, ut
antefuos hortulos pofiera die pifcarentur: dixitcfc quid
eos jkere ueUet. Ad ccenà tempore uenit Cannius.Erat
opiparèàPythio apparatum couiuium. Cymbaruante
hortulos tmltitudo. Pro fiquifqj, quod ceperat,afftre*
batiante pedes Pythij pifces abijciebàtur. Turn Cànius,
quefo,inquit,quid efihoc VythUmtum"ne pifciwmitm*
tm"ne CymbartmiEt Me,quid mirimi inquit: hoc loco
efi,Syracufis quicquid eft pifciwm: hìc aquatioihac uilld
ijii carere nò pofiunt.lncenfus cannius cupiditate coten
dit4Pythio,utuenderet.GrauatèMeprimò.QuidmuU
Gfauat'.ud
tailmpetrat.Emit homo cupidus,ey locuples tanti,quan gjauatim.inui«
ti Pythius uoluitiej- emit inftruftos.Nomina jkcit, nego
'
titm conficit. ìnuitat Cannius poftridie fàmiliares fuos. Nominafactt.
Vemtipfemature.Scalmu nuUuuidet. Quent ex proxtHÌMÌU '
mo uicino, nwm fèrie quedam pifcatorum effent, quòd
eos nuUos uideret.Nutla"(quod fciam)inquit Me, fed hie
t>ifcari nutii folét: ita% heri mirabar quid accidiffet.sto*
p q u 4 t l
t u s
m x
1 ?
l
ì
machari
IJ4
M>
T VT.
CICERONI?
mdchdri Cdnnius. fed quidßceretinondü enim Aquilin
coüegd,® ßmilidris mews pertulerdt de dolo mdlo fir*
Quod dolo ma mdds. In quibus ipfis cum ex eo quereretur, quidjffet
io ge(iumeft,id cfoto mdusjefpodebdUcum effiet dliudfimdäiwaLdud
fötdoponet?
dftwm.Hoc quidem fane luculenter, ut db homineperito
definiendi. Ergo e r Pythiui, e r omnes dliud dgentes
Dolus maiuj [{ ^ fimuUntes,perfidi,improbi,mdlitiofi funt.Huüwn
'
igitur ßclum eoru potè fi utile effe, cum fit tot uitifs in*\C-IJ. quitidtu/m^Quodfi Aquilidtid definitio uerd ei%ex omni
uitfifimddtio,dißiimldtioqitoÜenddefi.lta,necutemdt
melius,nec ut uenddt,quicqudfitnddbit,
dut dißimdi*
Ci'rcufaibere, bit uir bonus. Atcfc ifie dolus malus etia legibus erdt uin
rircüuenircdt dicdtus,ut tutela xu.tubulis.zr circüfcriptio ddolefcm
Foffflu!as,iotis
t
d
u
cun ducere,
,
,
*
,
«
,
r
*mtx>Pit&co ttwmlege Ldtorid,®finelegeiudicijs,in
quibusex jt*
Bonsefideija- ^ bond dgitur. Reliquorwm dutem iudicioru hec uerbd
dicia.
mdximè exceüunt:ln drbitrio rei uxorie melius, <equ№
wTgiCT."Va- fiducid, ut inter bonos bene dgier. Quid ergotaut in
baiuntfoièma, eo quod-melius,d'quiusesl,poteü uüa pdrs ineffe fiaudis?
tì\s bona
^ dicitur inter bonos bene dgier-, quicqui agi da
webantur.
lo$è,dut mdlitiosè potesìi Dolus dutl mdlus fimuhtio*
Kf,er dißimuldtione(.utdit Aquilius)continetur.ToUeti
dm eü igitur ex rebus contrdhendis omne menddeim'
non Ikitàtorem uenditor,nec qui contrd fe licedtur, era*
N o u a Scanio- ptor opponet. Vterquefidd
eloquendum uenerit,notl
!fgrirard0W plus,qudm fcmel^loquetur.Qjquidem SceuolaP. flink
TeKmxii^to
" P°^ lf
fibifundus, cuius emptor erdt,femd
S e m d x u t f l a - indicdreturjdcfc uenditor ita fieiffet, dixiffetefc feplurü
rim Cammü pre eüimareâddidit centim milid.Nemo eü qui hoc uiri ho
e
in
M
C
Hum CiOquere-
tur.
zi
t
c
m
m
- n -rr
m
d
e t u t
r
- •
.
/-?
•
pafle neget,fdpie№ negdnt;ut etidm fi mnortf q«<№
pota
DE
O F F I G
LIB.
III.
jtf
potuijfit,uendidiffetMec igitur eft iÜa pernicies, pèd Simile EFT OTRI;
alios bonos,alios fapientes exiüimant. Ex quo Ennitts, ^ »;;"*»» 3
Nequicquam [apere fapientem,qui ipji jibi prodeffene* PIURIS4POFSIS,
quiret. Vere id quidem, ftquid ejfet prodeffe, mihi cum
Ennio conueniret. Hecatonem quidem Rhodium difci*
pulwm Panetij uideo in hti librti,quos de officijs fcripfit EXEIWIJ M«*
Qu.Tuberoni,differentem,fapientti
effe nihil contro
wres,leges,inftitutn ßcientem, habere radonem reißt*
mlians. Nequeenim folùm nobis diuites effe uolumus,
fid liberti, propinquti,atnicti,maximec^ reipuk Singu*
lorum enimßcultates, er copie, diuide funt ciuifatti*
Ruic SceuoUßttum (de quo paulò ante dixi) piacere
nuìlo modo potè ft. Etenimomnino fe negatßtturücom COMPENDINO?»
pendij fuicaufa,quodnonliceat.
Huicneclausmaxima «W»««»^
tribuenda eft,nec gratia. Sedftue er fimuUtio,ey dißi*
niulatio dolus malus eft, perpauce res funt,in quibus do
lus ifte malus non uerfetur '.ftue uir bonus eft ti,qui pro*
deft quibus poteft,nocet nemini, rette iuftum uirum, ho* <
nwm non fàcile reperiemus, Nunquä igitur eft utile pee*
care,quia femper eftturpe.Et quia femper eft honekum
uirum bonum effe, femper eft utile ,\AC de iure quident
C-\fl
prediorum fancitü eft apud nos iure ciuili,ut in his uen*
dendti uitia dicerentur,qu£ nota effènt uenditoru NDTTT ^
cùm ex duodecim téulti fatti effet ea pr£Jhri,qu£ effènt pâ^CTERFI FAÜ
lingua nuncupata,qu£ qui inficiatiti effet, dupli pcenam J j ^
" •
fubiret'.à iureconfultti edam reticentie poena eft coniti*
tuta. Quicquid enim eft in predio uitij,id Jktuerunt
fi uenditor fciret, nifi nominadm dittum effet, prefkri
oportere. vt cùm in drce auguriu augures atturi effènt,
0 1
d a M i l
I
4'
iußif
n
13*
M. T V I * C I C E R O N I S
iußiffentcfc Titwm Ckudiwm Centimalü, qui <edes in Co
*ats edS qua Uo monte babebat demoliri*ea,quorum altitudo office*
rum
2 * dußîcijs. Claudius profcripßtJnfulam uendidittemit
in cianaio re- vublius Calphurnius Lanarius. Huic ab auguribus illud
! o m a i o d a m n a ^ e m denunciatwm eß. Ihxq, Calphurnius cùm demolititi
T*.
effettognouißetty Claudium /des poüea prcfcripfiffe
quam effet ab auguribus demoliri iußus, ad arbitrvm
^tid eft!ÜOCT- tfltwn adegit,quid ßbi dareßcere oporteret ex ßde bo*
uitad arbitra. „ 4 . M.Cato fententiam dixit, buius noüri Catonispa*
*afs lumen ter, Vt enim ctteri ex patribus, fic bic,qui iUud* nomen
progenuit, ex ßlio eßnominandus . ls igitur iudex iti,
pronuntkuit,cùm in uenundando rem eam fciffet,cr no
pronunckffet,emptori damnum preftwi oportere. lgi*
tur adfidem bonamJktuit pertinere,notum effe emptori
uitiu,quodnoffetuenditor.
Quodßreäeiudicduit non
reäe fruments.riusiUe,no reäe a-dium peMentium uen*
ditor tucuit. Sedhuiufmodi reticentia; iure ciuili omnes
comprehendi non poffunt : qua; autem pofßtnt diligen*
tertenentur. M. Marius Gratidianus propinquus no*
fier C . Sergio Orata; uendiderat a-des eas, quas ab eo*
Seruiebant >id dem ipfe paucis ante annis emerat.
Sergio feruiebät:
«imtem*
/^ ^
»wn«p№ Marius non dixerat.Adduän res in
iudicium eß. Oratum Craffus, Gratidianum deßndebat
Rigor iuris. Antonius, lus Craßus urgebat, quod uitium uenditor
V r g e b « , i d e f l , dixiffet fcienSyid oportere prtefhri : equitttem An*
premebat.
tonius, quoniam id uitium ignctqm Sergio non ßißet,
qui iüas edes uendidiffet, nihil fuiffe neceffe dici : nec
eum effe deceptum, quiid quodemerat, quo iure effet
teneret, Quorfumheciut
illud intcUigas non pia*
cuiffe
y
y
r e i
y
b
)
y
y
oc
a t f t r
i n
n o n
y
y
DE
O F F I C.
LIB.
III.
lì?
tuiffe maioribus noüris aftus.\ Seo{ aliter leges, aliter phi
\C.l?.
lofophi toïïunt aftutias.Leges,quatenus manu tenere res Q»M
poffunt:philofophi,quatenus ratione, ® inteUigentia.
fîogma
Ratio igitur hoc pofiulat,nequid infidiosè,nequid fitm
ktè,nequidßüaciter. Sunt igitur injìdite tendere piagas,
etiam fi excmturus non fis besliam,nec agitaturus : ipfe
enim fira nuüo infequente pepe incidut. Sic tu cum cedes
profcribas,téulam mnquam plagam ponas, domu pro*
pter uitia uendas, in earn aliquis incurrat imprudens:
hoc quanquam uideo propter deprauationem confuetua
dinis,ne<fc more turpe haber^neq; aut lege fanciri, aut
iure ciuili: tarnen natura lege fancitum efi. Societus eft
x\
enimiquod e r fape diitum eft, dicendwm turnen eft fa*
pius)latißime quidem qua pateat omnium inter omnes:
interior eorum,qui eiufdé gentis funt: propior eoru,qui
¿4.
eiufdem ciuitttis. itnq^ maiores aliud ins gentiu,aliud ius. ' « g«»tfam
ciuile efieuoluerunt. Quod enim ciuile,no idi continuò tt,n5 conrra!
gentium : quod autem gentium, idem ciuile effe debet.
Sednos ueri iuris,germanaqi iuüitia folidä, e r expreß
famefßgiem nuUam tenemus,umbra,® imaginibus uti- iurf*. fortnui*
n
'
b
" .
-
. .
r
„
.
ó
-
.. adiuina.&na-
nur.etä \p\as utma jequeremur. Teruntur enim ex opti* tura» ration*
mis natura,® uerit&tis exéplis. Nam quanti uerba iUai *
Vd ne propter te, fidemuetuâcaptus,fraudatus''ue firn,
quam iüa aureaf VJâtädknos bene agjer oportet, e r
finefiraudatione.Sed qui ßnt boni,® qdfit bene agier,
magna quaßio eft. CL. quidem Scauola pontifix maxi»
mus fwmmam uim efie dicebat in omnibus ijs arbitras, in
quibus * adderetur, ex fide bona : fideiéfc bona nomen *ats, dgtte*
txifiimahat minare tatiftimèjdlfc uerfariin tutelvs,fo*tur
I i
DEA
ia&x
«*
M>
TVL.
CI C E R O N I S
cietotibuSjßducifs, mandatis,rebus emptis,uenditis,con*
duäts,loca№,quibws uite [ocietts continetur. l n bis ma*
1
gru effe iudiw jhtuere, preßrtim cum in plerify effent
iudicia contraria, quid quenty cuique prejhre oporte*
ret. Quocircdaßutie tollendefunt,ea'que malitia, qu£,
uult iüd quidem uideri fe eße prudentidm, fed abefi ab
ed,diftit'q, plurimü. Vrudentid efi enjm locata in deleän
honorum,® maloru:malitia,fì omnid,que turpiafunt
malafunt,malabonis anteponit.Necuero in pred'ifs Jos
tum ius ciuile duclwm à natura malitiam, fiaudemq; um
dicat ,fed ® in mancipiorum uenditione, uenditorum
famaadpffs, ßaus omnis excluditur. Quienim[ciré debuit de[aniu*
t
te
d
e
A
r
e d i ä o
d
i
l
i
m
K
m
d
M
SSmSS *
^ »*
? *№
*
'
foie» an fana.an alia efl cduß. Ex quo inteüigitur,quomdm iuris naturi
Ì£ £!' ' "ßnsfit,hoc[ecundim naturameße,neminemid
dgere,
ut ex alterius predetur inßitid. Nec uÜa pernicies uiu
maiorinueniripoteft,quaminmalitiaßmulatiointeüi'
gentie : ex quo iüa innumerabilia na[cuntur ut utili*
cum boneüis pugnare uideantur. Quotus enim quifque
reperietur,qui impunitate,® ignoratone omniu propo
ßtaabüinerepoßitiniuriaiPericlitemur(ß
placet) &
in ijs quidem exemplisjn quibits peccari uulgus hotninu
x} firaße non putii. Nety enim deßcarijs, ueneßcis, teßfc
mentar'ifs,ßiribw,peculatoribus
hoc locodißerendiM
x6 eß,qui non uerbisfunt, ® dißumione philofophoruMf
*dYs,caüigaßd uincults,® carcere*ßtigandi:[ed hec conßderemus,
di
quteßciunt ißquihabentur boni.L.Minutij Baßlif locaTcfamentum plem hominis filfum teßsmentu quidam è Grecia Ro«
*
mam attulerunt : quod quo ßcilius obtinerent,[cripfi*.
wnt
8
u
anfu
9
uw
DE
О F F I С. L I B . I I I .
Л9
tantheredesfecwm M.Crdßwm &Q.Hcrtenfiim bo*Notati Craf*
mines eiufdem ciuitatis potentißimcs : qui cum iüud ßU
Нокедfimefft fuß>icarentur,fibi autem nuÜius ejfènt cottfcil
culpe, alieni ßcinom tmnufculum non repudiauerunt.
Quid ergoi [atin ЬоссЯ мпоп
deliquiße uidednturS
M ibi quidem no uidetur: quanqua altem amaui uiuum
alterum fio odi mortuwm.Sed cum Bdßlius жагсит Sa*
tyriwm forons filim nomen fuwm ßrre Uoluiffet, emcfc
ficiffit heredemjbunc auté dico patronu agri Piceni,©*
Sabini (ò turpe пош temporim Шогилп) nò erat eqm
principes сш rem babere,ad Satynm nihil prêter пол
men peruenire. Etenim pis, qui non definditiniuriam,
netjj prcpulfat afuts,cùm poteüJniuße ßcit, ut in pru
то libro dijfirui: qualis habendus eß is, qui non moda
non repeUit, fed edam adiuuat iniuriam i Mihi quidem Hartdtpttts
etim uere hereditates non honefle uidentur,fifini
ma^B^
litiofis blanditijs officiorum non ueritate,fed fiimlatio*
ne acquifite.Atqui in talibus rebus aliud utile interdum,
aliud boneftum uideri folet, Falsò. Nam eddc utilitat'iS,
quehonefktts eü regula:qui hoc non * preuiderit, ab * ^
hoc nuüafi-aus aberit,nuüu/mßcinus.Sic enim cogitons:
еЯ ißud quidê honeßwm, uerùm hoc expedit : res d nd*
turd copulatds dudebit errore diueUereiqui fins eßftdtt
dum^dlcficiorumjcelerum
omnium, itaque fiuir bo- supini,&qui "
0
nus babeat banc uim^fi
digitis concrepuerit,poßit in j ^ ^ ' , " ^
locupletum teftumenta nomen eius irrepere, hac ui non aepität« quid
utuur,ne fi explordtum quidem babeaîdomnino
ne*v *™ & *'
minem unquam fufyicaturwm- At fi dares banc uim M . zi
Crdffo ut digitorum percußione hères poffèt fcriptus,
t
3
7
}
t
3
а
$
i
7
u
mA(
140
M.
TVL.
CICERONIS
effe,qui reitera non effet b£res,in fòro (mihi crede) faU
tiret.Homo autemiuftus,® it,quem fentimwsuinmba
nuim,nihil cuiquam,quod in fe transférât, detrahet. Hoc
qui admiratur,i/s fe,quifit uir bonus, nefeire ßtetur. At
Kotfcmem for
ßquis uoluerit animi fui complicdtam notionem
mam,
fpecie ^
\
j ç щ docebit cum uirum bomm effe, qui
profit quibws poßit,noceatnemini,nißlaceßitus
шиш.
Quidergoï hic non noceat, qui quodam quafi ueneno
9
perficiat,ut ueros haredes moueat, in eorim locwm ipfe
fuccedati Non ergo ßciat (dixerit quis) quod utile fit,
quodefc expédiât*imointeüigat,
nihilnecexpedire,nec
utile effe,quodßt iniufiwm.Hoc qui non didicerit,borna
D e pâtre,pro «ir effe non poterit.Timbriam confutare audieba de pi*
Äpatremußtaф p
i dicem M. Lutitio Tythio- fuißeequiti
-~ • •
Romano fané honeßo,cüm is fponßonem ßcißet,ni bo*
nus uir ejfet.ltaqj ei dixiffeïimbriam,fe iuâ rem nunqua
iudicaturu,ne aut fpoluret ßma probatum hominem, ß
cotrà iudicaffetiaut ftituiffe uideretur uiriM bonwm ali*
» „ quem effe,cu ea res innumerabilibus officijs,çr laudibui
, Bxaggeratfo cat ineretur.Huic igitur uiro bono,quem îimbria
etim,
RmbHä'aFim
°d°
nouerat, nuüo modo uideri poteà
briaadrufiicos quicquàm effe utile, quod no boneßum fit.ltaqs talis uir
3 ° no modoßcere, fed пес cogitare quidem quicqua aude*
bit,quod nò audeat predicare. Hœc nonne ей turpe du*
erat micatjcb dl bitire philofopbos, qu<s nerußici quidem dubitent i 4
guis répète mo auibui natuell id,quod iam tritwm eü uetußite prouer*
u e r o
U 0
u e r e
M
е
e
г
t r e
п
n o n
0
u e r
m
u
S o c r a t e s
silXcidedu
ii ?. * ri i- • , • . 'li* у.
natióe.Quid«bum.
enimforsfidem „
propemoda cp f>
п
ш
: cumemmpdem alicuius,bonitatemc^, Uudant, Al*
rj' dicunt, qui cum in tenebm rmees. Hoc quam
e
mciarti q<r ta-
e
*>
Д
3
....
,.
.
w
,
- fi
habet uim,niji vAa,mbil expedire,quod no deceat,etia jt
idpofts
DE
OFFIC.
LIB.
III.
T4t
r
U pofìis nuUo reftUéte obtinereiVides ne igiturhocpro ioshcm quoi
uerbio neq; Gygi iìlipoffe uenidm dari,neq} buic,quem
Ut»
pendo ante ftngebam digitortm percuftionebarediates 'silnrecSdoTt
omnium pojfe,*conuerrere* V i enim quod turpe esìjd finjb-iib.
quamuis occultetur, amen boneftu fieri nuUo modo po~ > corner
tesì:Jìc quod boneflum non eft, id utile ut fit, efjici
non
potesl,aduerfante etidm,® repugnate natura. At enim „
%
s
tare
1
• / > , « / •
••
_
Notattw M a -
cum permdgnd pramd funt,e]l cdufd peccdnàX. Ma* riusquicofuiarius cum d jbe cofulatus longè abeffet,® iam [eptimum * .s
?*
annum poft praturamâceret,neqj petiturus unqua con
fulatum uideretur,CuM.eteUwm,cuius legdtus erdt,ftm*
mum uirum, e r ciuem, cum db eo imperatore fuo Ro«
mum tniftus effet,dpud populum Komdnum crimindtus
ejl beìium iìlud ducere,fife confulem ficijfent,breui tem
, ,
pore dut uiuum,dut mortuum lugurtbdm fe in potejh*
tempop.Rom.reddélurum. ltnque ficluseftiUe quident
conful,feddfide,iuftitidcfc di[ceftit,qui optimum, e r gra
uiftimum ciuem, cuius legdtus,® d quo miftus effet, in *
inuididmfil[o crimineddduxerit.Ke nojler quidé Grd* dianuj.quicoi
tididnus officio boni uiri fundus eft, tunc cùm
pretor^j?^-'^?
effet,collegiumq; pra>torum tribuni plebis ddbibuiffent, proprie ttaosut res nummdrid de communi fententia
conftitueretur. Idtfabdtur enim teporibus iUis nummus,fic ut nemo pof*
••
[et [ciré quid haberet. Confcripferuntcomuniter edititi
cum pcena,atqi iudicio: conftitueruntfy ut omnes jìmul
in roftra poti meridiem defcenderent : ca-teri quidem
alius aliò:M.arius a fubfeUijs in rosìra reclà: id'q, quod
communitercompofìtufùerdtfolusedixit.Etedm
(fi
quarts) ei magno bonari [kit, Omnibus uicisjhtute fi*
ila
1
u$
r a t i aa b
J
N
tttw
G n ( i
tuht
r
if*
Ml
TVt.
CICERÖNIS
*
&&,dd eis tut e r cerei. Quid multai Nemo unquî muU
titudinißtit chdrior.Uœc fini, qua conturbant homines
•
in deliberdtione nonnunqudm, cum id, in quo uiolatur"
3* <equitds,no itn mignumflud dutem,quod ex eo pdritur,
permdgnwm uidetur: ut Mdrio , prœripere coüegis, er
Tribunis Plebis populdrem grdtidm,nö ita. turpe-.confu*
lem ob edm rem fieri, quod fibi tunc propofuerdt, udlde
utile uidebatur. Sed omnium und reguld efiqudm cupio
tibi effe notifiimî: dut iüud,quod utile uidetur, turpe né
fit: dut fi turpe eß,ne uidedtur effe utile. Qujid igituri
poßumus'ne dutiUwm lAdriwmuirwm bonum iudiarc,
Bi$}ic*>?*™<tuthuncf Explkd,dtqiexcute inteüigentidm tudm,u(
« u m t o i t n o uideds que fit in ed jpecies, firmd, e r nodo uiri boni.
rioacra.
Cddit ergo in uirü bonum mentiri emobmeti fui cdufi,
crinündri, preeripere, ßüere ! Nihil proftäo minus. EU
ergo uUd res tanti, dutcommodum uhm tarn expeten*
. dwm,ut uiri boni e r fylendoré,er nomen dmittis! Quid
' '
efi quod dffirre tantum utilitds IJh, que dicitur, poßit,
qudntu dufirre,fi boni uiri nomen eripuerit,fidem,iusli*
tidmeß detrdxeritfQuid enim interefi,utrum ex honùne
fi conuertat qs in beüua:dn in hominisfigurd imminittii
. 31 gerdt belbsei Quid! qui omnid retta,?? honefidnegli*
tatwfqniti«pi gunt,dummodopotentidm
confiqudntur, non ne idem
confiiio Cxü-fidunt, quod is,qui etidm ficcrwnhdbere uoluiteuw,
toxeri"dróacuiusipfiuuddciapotenseffet!
Vtileeiuidebdtur p\m
eiw 61«.
rimum poffe dlterius inuidid : id qudm iniuüwm in pi*
tridm,qudm inutile, qukm turpe effet, non uidebdt.ïpfe
dutmjocçjôr
fheemfiisjTdbefat^^
fit*
e
4
DE
OFF I C
L JB. IH.
TTF
t&îfe, fed tarnen ut res poßit inteÜigi:
(0.
.
Nrfw fi uioldndum efiMJegndndi grdttd- 1 {
j rT •
S
30)
YJNHFNÀIMPII RFT <I1ÌJ< REHUS.PIEMPM COIAS.
}
I
34
Cdpitaks Etheocles, uel potius Euripidei, qui id unum, EURIPIDEOEAVJ
* r 1
L
-o-
*> c
.
v ~
1• V
MEN A" CAEFATE
quod omniufcelerdttfiimu fuerdt,exceperit. Quid igitur ufurpatum.
minuta, coUigimmi hereditates, mercdturds, uenditiones "? e »*<• frduMentas { Ecce LUE tibi, qui rex pop. Rom. domi*
,KAAMnus'q-, omnium gentium effe concupierit, id<% perficerit.
gf^^^
Hdnccupiditatem fiquk honefiam effe dicit, dmens efi. wap.
Vrobdtenim legu,z? libertatis interituiedrum'qj opprefifionem tetrdm çr detejhbilemgloriofdm putot. Quidtt
temfitetur honefiu no effe in ed ciuitate,qu& liberd fuit,
quecfc effe debedt,regndre, fed ei,qui id fkere
pofiit effè
utile,qud hue obiurgdtione,dut quo potius couitio d tan
to"errore coner duerteretVotefienim,dq immortales,cui
qudm\effe utile fcedißimu,ey teterrima pdrricidium pd*
irie,qudwmis is„quifieo obârinxerit,db oppreßts dui*
bus pdrens nomineturîRonejhte igitur dirigedd utilitas p ^ a p p e u â
p/î,Cr quidefic,ut bec duo uerbd inter fe difcrepdre,fed tus,fedab opunum fondreuidedntur. Nunc dbeo dd uulgi opU.%^^
!£
nionem. OYE mdior utilitds,qudm regndndi effe poßitf ^ ^ ^ ^ *
Nihil contrd inutilius ei, qui iniufiè confecutus fit, in*
* '
uenio, cùm dd ueritatem ccepireuocdre rdtione. Voffunt
enim cuiquÂ effe utiles dngores,
folicitudines,diurni,c
notturni metus,uita infididrü,periculorumq; plenißimdi
Multi iniqui,dtq; infidèles regno,pducifunt boni,
Inquit Accius.Ät cui-regnoiquod K Tdntdlo,ZR Pelope
proditum iure obtinebdtur. Ndm qudntò plures ei regi
FFÎTIAW WWÜH P op
P
opHlimipfmKomdnîl
i
u
p
3
}
tarne»
p
a
e
t RPflt
«44
M. T V L .
CICERONIS
opprefiiffet,ciuitatem'q) non moia liberam,fed etia gen*
tibus imperante, feruire fibi coegiffettHunctu quits con
fciéti<s labes in animo cenfes babuiffetqua uulnerafCu*
iws autem uita ipfi poteft utili* effe, cimi eius uiu ea con
3 6 ditio fit,ut qui iUam eripuerit, in maxima e r gratia fu*
turns fit,® gloriai C\uòdfib£c Milla non funt,qu<e ma
ximè uidetur,quia plena funt dedecork, ac turpitudine:
fati* perfuafim effe debet,nihil effe Mile,quod no bone*
fiwm fit, Qjjanquàm id quidem cùm pepe alias,ttm Vyr*
rbi bello a C.tabritio confile iterwm,® afenatu nostro
Hiflorix JPyr iudicatwm e fi, cùm enim rex Vyrrbus pop.Kom.beUm
rlu medico epi
. .
.
,
.
.
.
rr ^
inttui}}et,cimqj de imperio cerhmen effet cum re*
mtflam narrar. g g erofo,
de potente, perfuga ab eo uenit in castra
Tabritq, eicfc efipoUicitus, fi premium ei propofuiffit,
fe,ut clàm ueniffet, fic clam in Vyrrbi castra rediturw,
ER ewm ueneno necaturwm.Hunc Tabritiusreducendw
curauit ad Pyrrhum: idife eius factum à fenatu laudatim
eft. Atqui fi jpecié utilitnti*,opinionemq quatrimus, ma,
gnum iUud beUum perfùga unus, ® grauem aduerfiriu,
imper'q fufiuliffet :fed magnum dedecus, àr fiagitiwm,,
qui cum laudi* cerumen fuiffet,eum non uirtute, fed fie*
lere fuperatum. Vtrum igitur utilius uelFabritio,quitt
lis in hac urbe, quali* Aristide* Atbenisfùit, uel finatui
nostro,qui nunquàm Militatemi dignitsie feimxit, or*,
mi* cum hoste certmre,an uenenisì Si glorio; caufa impe*
rium expetendim eft,fcelus abfit,in quo non potefteffi
gloria: fin ippe opes expetuntur,quoquo modo non po*
TmtfsAofytueruntefftutites
cuminjàmia. Non igitur utilis iìia L .
s S K £ ! Filippi Qs.fili]fententia : qua* mimes U SyUa p&
" cunti
ftoiamFabritio ««»"0
e
en
3 7
}
DE
OFFIC.
LIB.
III.
X4i
cunia dccepa ex fendtufconfulto liberduifet, ut bue rur*
fui uettigdles effentmeq; bis pecunidm,qudm prò liber*
ate dederdnt redderemus. Et fendtus ejl dffenfm : tur*
pe imperio. VirdUxwm enim melior fidcs^quòm fendtut.
At duftti uecìigdlid.Vtile igiturìQupufcfc dudebunt di*
cere quicqudm utik,quod no honejlumi Voteflduté utti
imperiojquodgloriddebet
fultwm effe,® beneuolentid
fodorwn%,utile effe odium, e r infàmia ? Ego etidm cwm < ° 8 " « * » ,
Cdtonemeo f<epe diffenfi : nimis enim nubi uidebdtur ?
pr<efrdftè £rdriu/m,ueéligdlidq; defindere,omnidpubli*
canti negare, mula focijs:cùm in bos benefici effe debe*
remus : cwm Ulti fic dgere,ut cwm colonia nostra falere*
mut.Ko$mdgti,quòd
t'fl<<ordinwmconiunttio dd fdlu* cSifv.ntem reipub,pertinebdt. Mdlè etidm Curio cùm cdufdm
utilità*.
Trdnfbdddnorwm a-quam effe dicebdt ,femper auté dd*
debat,Vincat utilias.Votius diceret non effe a>qud,qui<t
non effet uditi reipub.quàm cùm utilem effe diceret,non
effe a-quam fàtevetur.
3
C A
s
Formulas aliquot.&rogatùmeulas colligit non ina'
mcenas.in quibus uidetur alitici hortati
utilitas.aliudhoiicfìas.
P
Lenusejlfextus liber de officijs Hecatonti tdiwm C'.VÌ.
quxflionwm. Sit'ne boni uiri in mdximd cariate
(nnone fimilidm non alere, Jnjttrdtufegartem difyuat; . « | « T OTR& X
tei amen ad extremum utiliate puatoffciwm dirigi,^^
fa'h^fc
' magn qudm bwmamate. Qua>rit fi in man iattura fa* ^ ^ Q ^ }
cienda jit,equi'ne predo fi potius iatturam fàciat, quatti
feruuli uilti.uìc aliò res fàmiliarti aliò ducit hwmanias.
$ifàbulade nmfrdgfr fluì*"* ^ " p " ^ ^ ^ ^ ^ ^ ' / » , .
e am fapjensjlpotueriti Nepttjquia&4ntimum.
Quii
K
domi
y W
3
X4<*
M.-
TVL
CICERONIS
/
dominai naui*,eripiet ne futmtMinimèmon plus,qulm
jì nauigantem in alto eijcere de nani uelit,quia fua jit.
Sumptacon- Quoad enim peruentimjit
eò,quò jumptu nam ejl,no
dominiejinoun, fed nauigandwm. Quid jiuna tabula
* Vetiis excm- jìt,duo naufcagijni quefapiétes,* jibi'ne uterq^ rapiat,
piar.Gbi uter
i
Hat alterii Cedat ueròjed ei,cuius magis in* •
rapiat.
^ fmjuel reipub.caufa uiuere. Quid fi hac paria
in utroqjfNuUu/m erit cemme,fed quaji forte,aut dim*.
cdndo uidus alteri cedat alter. Quid fi pater jkna expi*
Agerecunicu- ytcuniculos
agat in arariujndicet'ne id maoijtratibux
d n
los,utante,age
a
'
t e r
ce<
-
. °
.
_
. . « , . _ .
*'
~
jiliustNejasidquideejt,quinetiadejendatpatrem)tcir*
guatur. No igitur patria prajkbit omnibus offices, imo
<
uerò'.fed ipjì patria coducit pios habere dues in pareti*
tes. Quid fi tyrannidé occupare, jì patria prodere coni
bitur pater,fìlebit'ne fìlius timo uerè obfecrabìt patrem,
ne id jàciat:jì nihil proficiet,accufabit:minabitur edam.
Ad extremu jì ad perniciem patria res jêétabit,patria
falutem anteponet falud patris. Quarit edam jì fapien?
adulterìnos nwmmos acceperit imprudés pro bonis,cunt
idrefcierit,foluturus'ne fit eos,jìcui debeat, pro bontà
Diogenes ait:Antipater negat,cui potius afientior.Qui
duramrum N3 Miiumfùgiens uendat fciens, debeatne dicereiNon ne*
f«. '
ceffe putòt Diogenes. Antìpater uiri boni exijlimat.Uac
funt quafi controuerfa iura Stoicorum.lnmàcipio
ueu
Sdf,OL RTEF dendo dicedaneuidaWoea,quisnifi
dixeris,redhibed*
ptor predare- tur mancipui iure ciudi:fed hacmendacem ejfe,aleatoré,
lutltcòtùumf furacem,ebriofwm,alteri dicenda uidentur,alteri non ui*
dentur.Siquis aurum uendens,orichalcum fe putit uede*
re, indiccene ei uir bonus aurum iUud éffe an emat dena
RERIMAS,
U
B
3
rio
DE
OFFIC.
LIB. III.
147
tio,quodfit mille denariumiVerfpicuum eft iam,erquid
nubi uideatur,ey qua jit inter eos philofopbos,quos no
minani,controuerfìa{ì?acfa, e r promiffa femper'ne fer* j C. ^
'
uandafìnt,quanecui,nec
dolo mulo (ut prstores dice*
re folenOfrihfinti Siquk medicdmètum cuipiam dede*
ritadaquamintercuté,pepigeritq;
ne ilio medicamento i : i«}**a>»
R aa
n
* *
?
n
]•
r
m
q « * hydrops,
unquam posted uteretur.jt eo medicamento fanus fàclus authydropifig.
fuerit,er anni/i aliquot pòft incideritin eunde morbwm,
nec db eo,qui cwm pepigerdt, impetret ut item eo licedt
uti,quid faciendum fit,cùm fit is inbumdnus,qui no con
ceddt uti,nec ei quicquSfiat iriiuriai vita?,?? fdluti con
fulendumeft.Quidfjiquisfdpiensrogdtus
jìt abeo,qui
evm barede fàciat,cu ei tejhmeto feftertium milies relin
quatur,ut ante, qudm baredititem adedt,luce,pdlàm in
fòro fdltetjdcfc fefitturum promiferit, quad diiter eum
beredem fcripturus iUenon effet,fkiat quod promiferat
iUe,necne!Promifìfie noUem,cr id arbitror fùiffe grdui
htisifed quonidm promifìt,fi falutre in fòro turpe ducei,
boneftius mentietur fi ex baredittte nibil ceperit,quàm fi
ceperit,nip fòrte earn pecunia inreip.magnum aliquoi
tempus contulerit,ut uel [alare eum,cùm patria confuU
fonts ftt, turpe non jìtì^c ne Ma quidem promiffa fer*
\C.-y.
udndd funt,qua non funt ijs ipfìs utilid,quibus ittd pro*
miferts.Sol Pbdètontifilio(ut rededmus ad fibulds)fi£lu p ^ [ ° ^
rum fe effe dixit, qukquid optaffet : opuwit ut in currum
pdtris toìleretur:fubldtus eft,atq; is antè,quàm coHitit,
iftu fùlminis deflagrduit. Qudntò meliusfùerdtjn hoc
promiftum pdtris noneffe ferudtumiQuid quod Tbefeus
^tTMtoìt
exegìt promiffum à Neptmoicui cùmtres oputiones Neptuno. T
h
5
, 8
'M.
4
TVL.
CICERONIS
jZeptunus dediffet,opttuitinteritum Hippolyti fHjfui
cùm is patri fujpeftus effet de nouercdtquo optato impe*
• DeRgaméno trdto Tbefeusinmdximkfaitluclibus.Qmdi
Agirne*
inóutà^ '
ûouiffet Didn<e quod in fuo regno pulcber*
rima mtim effet ilio <tnno,immokuit ipbigenià,quani*
hil erat eo quiie unno nata pulcbrius.Vromifwm potivi
non fàciendù qudm tm tetrwm fucinai ddmittendufùit.
Ergo e r promijjd no fàciendd nonunqudm,neq; femper
depofitxreddenddfant.Siglddia
quU dpud te fdn<e meni
tu depofueritj-epetit infdniens:reddere,peccdtu fìt'.non
reddere, ojficiu.Quidffì w,g dpud te pecunia, depofue*
rit,beUwn infbrdt pdtri<e,reddes'ne depofitum!Non,cre
do:ficies enim contra remp. qua debet effe cbarifinti,
j Sicnudtn,qu<e naturdhonejhuidentur effe temporibus
funt non bonefk.Fdcere promiffa,jhre conuentis,re<U
dere depopta comutita utilitatefiunt non honefh,Ac de
ijs quidem,qu<c uidentur effe utilitnies cotrd iuftitììm fi*
muldtione prudéti«e,fatis drbitror dicìwm. Sed quonim
ri qudtuor fòntibus bonefhtis primo libro officia duxi*
muSjin eifdem uerfdbimur cu docebimus ed,que uidctur
effe utilid,neque funt, quàm fini uirtutis inimicd.Ac de
prudétid quidem,qudm uult imitarimdlitid-.itemq} de itt
ftititt(qu<e femper efi utUh) diftuMum efl,
t
113 m
m
o
n
C i W l
}
}
6
}
}
t
DE
FORT I T VDINE,
R
Eliqu* funt duce pdrtes bonefhtis qudrum
diteti
in dnimiexcellétis mdgnitudine,ey prejhntii cer*
viyflés ne ad j »< ^ "'<f in confòrmdtione,zr moderdtione contine»
Ttoiam «e«,fu fc>,cr temperanti* , Vtile uidebdturVlyfii ut quidam
poet<s
n tur
t
}
e
1
}
DE
OFFIC.
LIB. III.
tv
poeta-tragici prodiderunt:nam apud Homerum opti* íotcfímuianíf.
5
fc m in
mwm autore ttlis de Vlyffe nulafufbitio eflSed infuna* ?f , i i1 !
.
*
i • ->
/
i ,•
• r
•
•• - » .
~
{ 3 , e
fercs.Pala-
. Idnt eu tragozdxx fxmulatwne infante rmlitta fubterfù* ««ics odotat*
gere uoluiffe.Nonbonejlumconfxliu.At
utile (ut aliquti 'm^sâìtt
fimffe dixerit)regnare,® libaci uiuere ociofècupa* 40cm'ducen.
rentibus,cuuxore,cwmfilio.Anuüwm tu decus in quo* ^"Vrâíté
tidianti pericultit&laboribus
cum tranquilliate bac âtra f«fpcnconfèrendumputisiEgo ueròiflamcontemnendam,®
al'hìSûl
abijciendam^quoniam quehonejh non ft,ne utilem
;
quidemefparbitror.Quidetiimauditurum
putus fùiffe Pâmedem'*
faltó
vlyffem,finipfaptmlatioñeperfeueraffettquicüma=
criminaicimas res geferit in beüoâmen bec audiuit ab
Aiace'. '
Cuius ipfe princeps iurifxurandi fùit*
duodmnes
fcitti>folus neglexit {idem.
Extragocdfa
ÌurereafumulauitMquòxreUnflitit.
quapa
im renaQupdm Valamedis perlftcax prudentta
ìjlius percepfet malitiofam audaciam,
fide facratwm ius perpetuo fallerei. ^
lui uerò non modo cum boñibus, uerum etiam amfìu*
clibus,id quod ficit,dimicare melius fùit, quàm deferere
confentientem Greciam ad beUum Barbarti infirédwm*
Seddimitamuscrfíbulas,®externa:ad
rem fàdtm,
nofìramife ueniamus. M. Attìlius Regulus cùm confuí
iterwm in Africa ex infxdìfs captas effet duce Xantippo
l.aced£monio,imperatore autem patre Annibalis uà*
milcare,iuratus miffus efl ad fenatum, ut nifi effent red*
diti Vcenti captiui nobiles quidamjediret ipfe Cariba*
gtftemrt'i cùm Romam ueniffet, utilitttti fpeciem uide*
batSedeam (ut res decUrat)filfam iudicauitiqueeroi
r t i m e m o r
v
tusopptcislt
K
3
tùli
ijo
M.
TVL
CI C E R O N I S
ulti manere in pdtria,effe domi fua cum uxore,ctm Bet
ris:quam calamitatem accepiffet in beUo,comunem fvrtit
na bellica iudicare:tenere confutarli dignitatis graiwau
Q№ hac neget effe utilidiQuid cefesl Mdgnitudo ani*
mi,etfòrdtudo negdt, Nìt locupletiores quarts dutoresi
Hstrum enim efi uirtutu propriu, nil extimefcere, omnia
humdna dejbicere,nihil,quodbomini decidere pofit,in*
tolerdndim putare.ltaque quid fecit i In fendtum uenit
mdnddtAexpofuit:fentétidm ne diceret,recufduit;quan*
diniureiurdndo hosìiumteneretur,no effe fe fendtorem,
AtqiiUudetidtniò flultwmhominédixerit quifykm, er
repugndnté utilitotifua)reddi cdptiuos,negduit effe itti
leùllos enim ddolefcetes,® bonos duces ejfe,fe idm con*
ficium fenedute. Cuius cu ualuiffet dutoritas,cdptiui re*
tendfuntjpfe Cdrthdginem redijt : neque cum cbdritis
pdtrìa retinuit,necfuorwm.tiequeuerò
turn ignonUt
fe ad crudelifiimwm bofiem,®
adexquifitA fupplicid
proficifci : fed iufiurandum conferuandum putabdt.
ltnqjtum,cuuigildndo necabatur,erat in melioricaufa,
quàm fi domi fenex,captiuus,periurus,zr confutarti re
manfìffet.At flultè,qui no modo non cenfuerit cdptiuos
remittendos, uerùmetidmdiffuaferit.Quomodo flultèt
etiam'ne fi reipub.coducebdtì Potefl autem quod inuti*
J t. U- le reipub.fìt,id cuiquam dui utile effe iJPeruertut homi*
nes ea, qua funt fondamenta natura,cùm udlitttem ab
honefhte feiungunt. Qmnesâim expetimus utilmtem,
.adeamefa rapimw,necfàcere aliteruUo modo pofiu/mus*
Ham quis eft,qui utilia fùgiatiaut quk potius,qui ea no
jludiofifiimè perfequatur i Sed quia nufquam pefiumut
t
DB
OFFIC.
LIB.
III.
r/i
nifiinlaude,decore,h onefiateutilia reperiretpropteyea
ilk prima,® fumma habemustutilitAtis nomen non am
fi>lendidwm,quàm necefpaium ducimus. Quid eft igitur,
dixerit quis,in iureiurando tNum fratti timemm 1 ouemf
At hoc quidem commune eft omnium philoftìphorum,
noneorwmmodò,quidetm
nihil habere ipfum negotij
dicut,® nihil exhibere alteri,fed eorum etiam,qui deu
fmper agere aliquid, ® moliri uolunt, nunquam nec
»
irafci deum,nec nocere. Quid autem iratus Iupiter plus
nocere potuiffet^quàm nocuitftbi ipfeRegulusi Nulla
igitur uts fuit religion'is:qud> tantum utiliaté peruerteret.
Anneturpiter ficeretf Frimùm,minima demalis. Num M
n
im
i1 a dem»
igitur tantum mali turpitudo iftn habebat,quantum ille Jj'jf^^'g*
cruciatus t Déinde iHud etiam apud Accitm^regifti'ne psl«filatauJt
m
h
uul ò
fidemt Neq; dedi,neq,do inftdelicuiquam. Quanquàm f°"' *. 6
ab impio rege dicitur, luculentè amen dicitur. Addunt
etiam,quemadmodu nos dicamus uideri quadam utilia,
' qua: nòfint,fic fe dicere uideri,quadam honeftd,qua> no
funt:ut hoc ipfum uidetur honeftum,conferuandi iurifiu
randicaufa ad cruciatü reuertifieifidfit non honeslum:
quia quod per uim hohiu efiet aclum,ratum effe no de*
buit. Addunt etia,quicquid ualde utile fìt,id fieri hone*
ftum,etià fi anteà no uideretur. H<ecfirècotra Regulu,
Sed prima uideamus. No fiàtlupiter metuédus^te iratus
noceret,quia neq; irafci folet,neq; nocete. YL£c quidem
ratio no magis contra Regulü>qudm cotra cmne iufiu*
rädwm ualeti Sed in iureiurädo, no qui metus,fed qua uis
,.
fitjebet inteüigiEftenimiufiurädÜaßrmatio
religio* iußuranä«m,
fa.Quodautemaffirmdtiue,qßdfideotefie promiferis, .„.';_ ./;
K 4
idte
;
isz
M. T V t .
CICERONIS
U tenendu eft.lam enim non ad ird deoru,qu£ nuüd eft,
fei diiuftitiä,ey ddßde pertinet.NÄ preclare Ennim
4i
fides dimanditi pinnis,o' iufiurandwm louis.
tttr
KofouTôx^ QS' W iüjutrandiMuioldt is ßdemuiolat,quam in
ml " °
Capitolio uiändm louis Opt.Mdx. (ut in Cdtonis ora*
tione eß)mdiores noüri eße uoluerunt. At enim ne ird*
tus quidem lupiter plus Regulo nocuiß'et,quam ßbi no*
dmU '
^
^gulM.Certèfì
nihil mdlwm eßet nifi dolere.
Iddutemnonmodònon
fwmmwm malum, fed ne mdltm
quide effe mdximd dutoritite philofophi dffirmdt.Quo*
rwm quidemießem no mediocrem,fed hdud fcio dn grd*
uißimü,Regulwm, nolite qu<tfo uituperare.Quemenim
locupletioremqu£rimus,quàm
principempop.Ro.qui
retinendi officij cdufd crucidtwm fubierit uoluntiriwmt
Ham quad diunt minima de mah:id efi,ut turpiter pos
tius,qudm cdldmitofeidn efiuUu/m mdius mdltm turpittt
dine f Qua fi in deformiate corporis hdbedt dliquid ofi
finfi6is,quati ittd deprdudtio, ej fceditis turpißcdti ani
Neruoßus, ut mi debet uiderifltiq neruofìusqui ifii differunt,folùnt
ÉasMPa^t
*
><l
turpe fit'.quidutem retnìf
«etici.
fius,hi
amen non dubiant fwmmwm mdlum dicere. N<f)tt
Mud quidé,Neqi dedi,neq$ do fide inßdeli cuiquaidciu
co reaè a poéa dicitur, quia cu traéhretur Atreus,per*
fonai firuiendwm fùit.Sed fi hoc fibi fwmdnt nuUam effe
fidem,qu£ inßdeli dati fit:uidednt ne quardtur latebra
periurio.ìtfiautem ius etiam beUicum,fidesq-, iurifiuradi
lufKshoflibus ßepehoüifirudndd. Quod enim iti iuratwm efi,utmens
& ron"b" " }P tfi™
oportere, id feruandwm eft : quod diu
«ihii oportet, terjdfi nonficeris, nuUwm periuriwm efi. vtfi predo*.
t
0
p t
x l
COnCC
cti
4 }
;
u i m t m
P
conc
l
m
d
i
c
m
id
uod
ere
s
nibus
DE
OFFIC.
L I B.
III.
Vi
nibus patiti prò capite precium no dttuler'ts nuUdfraus
eji,nefì iuratus quide id no fèceris.Nà pirati non ejt ex
perdueUiu numero definitus,fed comunii hosìisomniu.
Cumbocnecfidesefjè
debet nec iufìurandwm comune.
Non enim Jàlfum iurarejpeierare eft-.fed quod ex animi ^
P"*"*
tui fententia iuraueris,fìcut uerbis concipitur more no*
jlrojdnon ficere,periuriwmeft, Scitè enimlàuripides: i n H i p p o t y .
lurauilingua,menteminiurat&mgero.
Regulus uerò non debuit conditione$,pdtiiones'q) belli*
cMyCJ hosìiles perturbare periurio^cum iujlo enim,ZT
faui <i
Ugitimo hofte res gerebatur, aduerfus quem er totwm tu in Caudini»
f
ius ftcialejt multa funt iura comunia.Quod ni ita efiet, Sil\xmS
nunquà claros uiros fenatus uincìos boftibus dedidifiet. tóbui.
Ai uerò T. Veturius, er Spurius Foiìbumius cùm ite*
rum cofules ejjènt,quia cùm male pujgnatum apud Cdu*
dima ejfetjegionibus noilrk fub iugwm mip/s, pacem
cwm Samnitibus jècerant,deditifuntbis:iniuf[u enim po
pulifinatusq; ftcerant. Eodemq; tempore T . Numi*
tius,Q. AemHw,qui tum tribuni plebi* erant,quòd eo*
rum autoritate pax erat fiéfaydeditifunût pax Samni*
tium repudiaretur. Atque buius deditionk ipfe Tosìhu*
mius, qui dedebatur,fuafor cr autor fùit.Quod ide mal
tis annis pósi C. Mancinus, qui ut Ntvmantinis,quibus
cum fìnefenatus autoritatefcedus ficerat,dederetur:ro*
4 f
gationem fuafit eà,quam Lucius F«jws,er Sextus Atti*
liusex fenatufconfulto fèrebant'.qua
accepta,ejlhoRi*
bus deditus. Honeftius hic,quàm o\ Vompeius,quo cùm
in eadem caufa ejfet, deprecante, accepta lex non efl
Bìc ea,qu<e uidebatur utilitus, plus ualuit qukm bone*
t
t
à
t
exa
S
-
}
t
t
y
K
i
jks.
1*4
M.
T VX.
CICERONIS
jhs Apud fuperiores utilitxtisjbecies filfa,ab honefîk.
tis autoriMe fuperata eu. At non debuit ratum ejfe,
quod erdt dämm per itim : quafi nero ßrti uiro un pop
fttddhiberi. Qurigiturdd fenatum profidfcebdturjùnt
prafertim de cdptiuk diffudfurus effet î Quod maxi*
mum in co efi, id reprehenditi*. No» enim fuo iudicio
fletit,fcd fufcepit cdufxm,ut effet iudicium fenatu* : cui
niß ipfe autor fuiffet, captiui profittò Vceni* redditi
effentjtt incolumi* in patria Regulu* restitiffet. Quoi
quia patria non utile putauit, idcirco honefium fibi
CT fentire №a,ej padcredidit.Nam (quod aiunt)quoi
ualde utile fit, id fieri honestum : imo uerò ejfe, non
fieri Efi enim nihil utile, quod idem non honestum:
nec quia utile, honestum efi, fed quia honeflum,utile.
Qgare ex multi* mirdbilibu* exempHs,bdud ßciVe qui*
dixerit hoc exemplo dut laudabiliu*, aut pneftuntiut*
Sedex tota hac laude Reguli,unum illud efi ddmiratio*
nedignum,quòd captiuos retinendos cenfuerit. Nam
quad redijt, nobi* nunc mirabile uidetur , iüis qui*
Quantaantì- dem temporibus aliter ßcere nonpotuit. laque iß
1uij"s ',"ßr,"" Idusnon efthominkSedtemporwm. Nullum enim uin*
t
tand« religio. ,
in-
, r ,
•
,
.
culum adaßringendamfidemlurewrando mawres dr*
äiu* eße uoluerunt. id indicant leges in duodecimo*
bulkdndicant facra,indicant fcedera,quibu* edam cura
. hoste deuinciturfides: indicant madones, animai*
uerfiones'qi cenforum,qui nulla de rediligentw,quàn
PSponi' iufiu de iureiurando, iudicabant. L . Manlio Auli filio, cum
randsetiâme- diékttor fiiiffet, M. Pomponio* Tribunus Plebi* diem
.
J
J
,.
ßadöputauit.
caxit,quodi*paucos jm dies ad dicuturam gerendam
t
, '
3
tuextortuçfX
-, . '
, ,._
,
adii
DE
OFFIG
LIB.
III.
t$$
dddidiffèt : criminabatur etiam quad Titumfitiwm,qui
pofieàefi Torquato* appeÜatus,ab bominibut relegaf*
fet,ey rurihabitxre iußiffet. Quod cum Audiuijjèt Adolea
[cens filius negocium exhiberi patri,
accurifféRomam,
CT prima luce Pompon'q domwm ueniffe dicitur. Cui
cum effet nunciatwm, quad iüum iratum aüaturtm, ai
fe aliquid contra patrem arbitraretur ,furrexit è leâu*
lo,remotis'que arbitri* ad fe adolefcentem iußit uenU
re.Atiüeutingreßus
eßconßüim gladium diürinxit,
iurauitq; fe iüum ftatim interfitturum, niß iufiuran*
dum fibi dediffet", fe patrem mißumefft
fifturim.lu*
rauit boc terrore coaäos Pomponios : rem ad popuhm
ietulit ,docuit cur fibid caufk defiâere neceffe effet. Epfphonema,
Manlium mißum ficit : tantum temporibus Bis iujtu*
randum ualebat. Atque hic T \ Manlio* is eß qui ad
Anienem GattLcjuemab eo prouocatus occiderdLtor* „.
que detratto, cognomen tnuenit : cuius tertio confida* gnomen.
tu Latini ad Viferim fuß, ey fugati. Magnus uir in
primis,ey qui perindulgens in patrem,idem acerbus,ey J ^ i
fj ^
feuerus infilium. Sedutlaudandus Regulus in confer* «men amaJits
uando iureiurando,ficdecern Mì,quospoft Cannenfem
pugnam iuratos ad fenato mifit Annibal je in caüra re*
dituros ea,quoru potiti erat Pceni,nifi de redimendo ca*
ptiuis impetrauiffent,fi non redierunt, uituperandi.De
quibus non omnes uno modo. Nam Polybius bonos au*
tor in primis fcribit ex decern nobilißimis, qui tum erant
tnißi, nouem reuertiffe à fenato re non
impetratamtm
ex decern, qui paulò pòfi,quum egreßus erat è caBr'is,
redifiet, quafi aliquid effet oblitus , Rom remanfiffe*
3
1
Reditu.
5
l}6
M . T VX.
CICERONIS
Reditu enim in attira liberatwm fe effe iureiurando in*
terpretabatur.non reilè.Iraus enim diâringit, non dif*
foluit periuria.Euit igitur fruita caUiditas, peruerfè imi*
tata prudentiam.lticfc decreuit fenatus,ut ite ueterator,
CT caîUdus uinéius ad Anmbalem duceretur, Sed iHud ma
ximu/m:oiìo bominum milia tenebat Annibal,non quos
in acie cepijfet, aut qui periculo morta diffugifent,fei
qui reliai in caftris fitiffent à Taulo, er Vairone con*
fulibus. Eos fenatus non cenfuit redimendo*, cm id
parua pecunia freri potuiffet : ut effet infitam miUtibus
no&risaut uincere,aut emori.Qua quidem re audita,
fracîum animwm Annibali* fcrippt idem, quad fenatus,
populate^ Romana* rebus ajfiais tarn excelfo animo
fuiffet.Sic bonefbti/s comparatione ea,qu£ uidentur uti
lia,uicuntur.Acilius autem, qui Grece fcripfrt hifto*
riam,plures ait fùiffe, qui in casìra reuertiffent eadettt
fraude, ut iureiurando liberarentur, eosq;àcenforibus
omnibus ignomin'ijs notatos.Sit iam buius locifrnis.Ver
. fpìcuwi efr enim ea,qu& timido animo,bumili, demiffo,
frattoq; fiant (quale fuiffet Regulifàcìu,fi aut de capti*
uis,quod ipjì opus effe uideretur, non quod reipuxen*
fuiffet,aut domi remanere uoluiffet ) non effe utilid,qu*e
funt fìdgitiofa,zr fceda,& turpid.
x
DE
»
T E M P E R A N T I A.
R
Ejht quarû pars,que decore, moderatane, no*
defria,continentia, temperanza continetur.Votefl
fiippo2 c££" *& ì l "die effe, quod fit buie talium uirtutim
naico.-^-^ eboro contrariami Atqui ab Arisìippo Cyrenaici,atque
tUT
T
klfe***k*1
ViyyuA
u i c <
J
u d m
T e ^ J - v .0-(UK~U ^
^^'CÇ^/THL
THAI*
M I C C
DE
OFFIC.
LIB. III.
r*7
Atinicerij philofophi nominati omne bonwm in UoluptÜ Annicerif.ab
te pofuerunt:uirtutemq: cenfuerunt ob earn rem effe lau " « > 3 P »
A
i
i
• . er •
1
ir
»
;
fr,
o r c
R A C
£
R
* « " a tmen
+6DAUIT.
dandam,quodefßc\ensejjet uoluptitn. Quibm objole*
tk floret Epicurus,eiufdemfirè adiutor,autore^ fenten* eft?obfcuratif
Ha-.Cum hi*uelk,equkfy(ut dicitur)fi honefhtem tue* Vciis.eqmsqi
ri,acretinere fententiaefi,decertnndumeß. Namß non
* * i«r.
modo utilias,fed uita omnìs beata, corporis firma con-*
fiitutione,eim'q^ conüitutionk ß>e explorata ( ut a Me *
throdro feriptum efi ) continetur, certe hecc utilit&s,W
quidem fumma(.ßc enim cenfenOcwm honejhte pugna*
bit. Nam ubi primùm prudentia locus dabituriAn ut co*
quiratundiquefuauitttestQuàmmifer
uirtutkßtnula*
tusfiruientkuoluptati-Quodautem
munus prudUtiti
An legere inteüigetur uolupt&tesìEdc nihil ifio effe iu*.
cundius, quid cogit&ri potèfiturpius 11 am qui dolorem
fwmmwm malum dicat,apud ewm, quem habet locum fir*
titudo,qu£ efi dolorum,laborumcfc contemptioiQuam*
uk enim multk in lock dicat Epicurus ( ficut hic dicit)
fatk firtiter de dolore, turnen non id ffeiìtxndum efi,
quid dicat,fed quid confenttneum fit ei dicere,qui bona
uolupaute terminauerit,mala dolorcut fi ilium audiam
de continentia,® temperanza : dicit iüe quidem multi
multk lock, fid aquaha-retjUt aiunt.Nam qui potè fi &
temperantiam laudare k,quiponat fwmmwm bonwm in
uoluptite i Efi enim temperantia libidinum inimica:U*
bidines autem conficTntrices noluptitk.Atque in his tu*
mentribus generibui
,quoquomodopoffunt,nonincal*
lidè tergiuerfantur. Prudentiam introdueunt fcigitijBiS^-b
è.
fuppeditmtem uolupnutes ,depeUentem
doloresôrti*^^'^ ^
twabl
i
q m h x t e t t
0
xjé
H.
T V L
CICERONIS
tudinm quo (fa àliquo modo expediunt,cùm trdduntri*
tionem negligendo mortts,perpetiendib^ doloris.Etknt
temperdntkm inducunt non ficittimè itti quidemfid
men quoquo modo pofJùnt.Dicunt enim uolupt&tis mi*
gnitudiné dolori* detrdftione fieri, lu&itid udcittdt,uel
idcet potius,omnesq; e<e uirtutes, que in commmittte
cernuntur,® in focietute generis humdni. Necj enim bó
nitns,nec Uberdlitts,neccomitus effe poteft,non plus,
quìm dmicitid,fi hac non per fe expettntur ,fed dduo*
luptfttem,utilitatem'ue refirdntur. Confirdmus igitur in
piucd.Hdm ututilitmiem nuUdm effe docuimus^quttho*
nejhti effet contrdrid,fic omnem uoluptuiem dicimus ho
nejhti effe contrdriam. Quo mdg'is reprehendendos
CdUiphonem,® Dinomdchwm iudico,quife diremptu*
ros controuerfidm
putnuerunt,fictmhonejhteuolu*
ptAtem, Unqudm ctm homine pecudem copulduiffenU
No» recipit ijhm coniunftionem bonefks, dfferndtur,
repeUit.Nec uerò finis honorum,® mdlorwm, qui firn*
plex efie debet,ex difiimilibus rebus mifceri,® temperi*
ripotefi.Sed de hoc (mdgnd enim res efi)dlio loco più*
ribus.Kuncdd propofitwm. Quemddmodum igitur fi*
qudndo ed,qute uideretùr utilitts ,honejhtì
repugnit,
dijudicdndd resfit, fatti efifuprd diffututum. Sin dutem
jpeciem utilit&tti etidm uoluptts habere dicatur,nuUa po
te fi effe ei cum honejhte coniunclio. Nam ut tribudmut
aliquid uoluptAti,condimenti
fimffenomihil,utilÌOtti
certe nihilhdbebih
PfOlTi
DE
OFPIC.
LIB.
III.
iS
9
PERORATIQ
OPERIS.
Abes à pAtre munus,Mdrce fili,mea quidem fèti*
tenda magnum , fed perinde erit ut acceperis,
Quanquàm er bi très libri inter Cratippi comentarios
tinquamhofpites erunt recipiendiSed ut fi ipfeuenif*
fem Athenas (quod quidcm effet ficîum, nifi me è me*
dio curfu clora noce patria reuocaffet) aliquando me '
quoque audiresifìc quoniam bu uoluminibus ad te pro*
fétta uox mea eft,tribues bis temporti quantum poterti,
poterti autem quantum uoles. Cum uerb intellexero te
hoc fcietite genere gaudere,twm er prœfens tecum pro*
pediem (ut ff>ero) er dtm aberti, abfens loquar.
Vale igitur mi Cicero, tibiq perfuade te
pubi quidem effe charifimum,fed
multò fòre cbdrioré,fi tdi*
bus monwmétti,pr£
eeptiscfc Ut**
bere,
H
;
MARCI
TVLLII
CICERO*
NIS
LIBRI
TERTlI
DE
OFFICIIS
FINIS.
160
M>
T V
C E R O N I S
I>
CI
L A E L I V S ,
fiue de amicitia dialogai ad T .
Vomponiwm Atticum.
Trefitio.
Lxtius Scanio n
V
I N T V S Mutius Augur
he Auguris, &
taunij focer,
Scteuola multi, narrare de C. L<elio focero fuo memoriter,ej iuca
dè folebat, nec dubitare ilium in
omni fermone appellare fapien*
tem.Bgo autem apatre itieram
T o g a nirilej
ideduclusadScd'Uolam
fimptiui=
more» exige- rili toga,ut quoad poffem,ey liceret,d fcnis latere nun*
'
quàm difcederem. I tiq, multi ab eo prudenter di fiutiti,
Scapola pon- multietiam breuiter,ej comode diófamemoria-mandis
lifex.
bam,fiericji fludebd eias prudetia doftior. Quo mortuo,
me ad pontificem Scauolam contuli,quem unum noBu
ciuititis,ey ingenio,w induftria prefimtifimu audeo
dicere.Sed de hoc alias,nunc redeo adAugurem.QuiM
„ . .
Cepe multinarrareUum
memini domiinhemicyclofi*
«hedra imods dente(ut folebat)quum C ego efjem und,ey paucx id*
medij circuii.
^
fimùiaresjn ewm fermone incidere,qui turnfire|
multis eratin ore.Memlnifii enim profitìò (ut opinor)
Pomponjus Atticeêteò magis,quòdi?,Sulpitio
utebare multu,qua
P. Sm>Wus,& w tribunus Vleb.capitali odio a Q,. Fompeio, qui turn
Quio.Pa et», erat confil,difiideret,qui cum coìunttifimè, ejr amantif
imw'aiuruefì uixerat,quàtihominu effit ueladmiratio,uelque*
*d confo, fait, tela, itóijj turn Scaruola quum in earn ipfam mentioned
incidiffet
b Jt
1
m
m
t
P
me
L Ä E L I V S , SEV DE
A M 1С.
%6t
inddißet,expofuit nobisfermonem bell] deamicitia ha*
bitum ab iüo fecum, e r cum alter о gener о С. таппю
N.arcißio,paucisdiebus
poßmortem Aßicani. Cuius
dijbutationis ftntentias memoria mandaui,quas in hoc Ii
bro expoßimeo arbitratu. Quafi enim ipjbs introduxi
loquentes neinquam,zr
inquit fepius interponeretur.
s
Atqi ideo
ßci,utmquamApreßntibuscor4mhaberifer
тоШегеШг.Оитетттеситрере
ageres Attice,
utdeamidtiafcriberemdiquid,dignamihirestimom*
nium cognitione,tum noiba ßmäâritate uifa cfi: itaque
ßci rip inuitiiSyUi prodeßem multis tuo rogatu, $ed ut in
Catone maioreßci (qui eßferiptus ad te de Seneäute)
»
Catonem induxi finem dijbufantem,quia nulla uidebatur
aptior perßna, qua- de Ша etate loqueretitr, quam eius
qui e r diutißime fenexfuiffet, e r in ipfa ftneftute prt
ceterisfloruiffekfiequum accepifßmusapatribus та*
xime memorabilem С.ЪеЩ e r P. Scipionjs ßnuliaria* C . L t t i j . & P .
tem,C.Lelij perfona uifa eß idoneafuiße, que de amicU ц^^***"*
tia ea ipfa diffireret,que dijbubUA ab eo mejmnifßt та*
gifter mens Sceuola. Genus autem hoc fermonum poßs
tum in homimm ueterum autoritate,® eoru iüusbitm, Pias habet gr»
plus (neßioquopaäo)
uidetur habere grauittt'is. Ш $ p ^ t n a f a ^
ipfe mea legensßc afßcior fntcrdu,ut Catonem,non те, «tat« ueterum
loqui exi&imem.Sed ut tum adfenemfenpc de feneäute, * * " 2
°*
ßc in hoc libro ad amicu. amieißimus de amicitia feripfit*
Twmeß Cato locutus,quo erat nemo fire fenior tempo*
ribus iüis,nemo prudentior: nunc bdius e r fapiens (ßc
enim eß habitus) e r amicitie gloria exceuens,de amid*
tia hquitwcTu uelim a meanimum parmper
auertas
t
G i t 0
m i e r
3
r i u m
t
L
Lelium
*ca
M
f
T V L.
CI.CERONfS
idium loqui ipftm putes.C.fdnnius, & CL.Mutius di
focerm ueniut poft mortem Africdni, db bis fermo ori?
tunreffodet Ldiius,cuius torn diffutttio eft de dmicitid:
qudmleges tuipfecognofees,F A N N I
vs.Suntifh
uerdLditnec cnimmelior uir fuit Afticdno quifquam,
nec cldrior.fed exiAimdre debes omniu oculos in te effe
conieiìoSyUnm te fdpienté dppeUdnt,ey exi&imdt. Tri
t,,Adlias>buebdturbocmodò M.Cdtoniifcimus
L.Acilimdpud
pdtres noSb-os dppeUdtu effefdpientem :feduterfy àio
quoddm modo:Acilius,quidprudens effe in iure ciuili pu
'
ubdtur:Qdto,quid nudtxrum. rerum ufum hdberet, muU
mcfceius e r i » fendtu,er in fòro uelprouifd prudenter,
nel déìd confhnter uel refponfd deutè ftrebdntur : pro*
ptered qudfi cognomen idm bdbebdt in fenccìute fdpien
tit.Tedutédlioquoddmodo
dicunt,non folùm ndtura,
СГ moribuSyUcrum etiùfiudio,0' docbind effe fdpienté:
nec ficut uulguAyfed ut eruditi folet dppeUdre fdpiétem,
Se temGne qudwinreUqudGrxcidneminè'.Ndmquifcptem
dp*
cixfoptentes.' peUdntur,eos,qui ijh fubtilius qu<erunt,in numero fdpié
tim non bdbét.Atbcnis unum decepimus, e r ей quidem
Socrate д о ^ ^ P ° ^
ordculo fapiétifiimwm iudicdtum ,Шпс
liniforacuio fa fft
fdpientid exiftimdnt,ut omnid tud in te pofiti
pjenti&imus !» effe ducds,hwmdnosd; cdfus uirtute inliriores effe putes.
,
luq;exmequ<erut,credoejrexbocitemSc£Uold,quoa
ndmpdfto mortemAfricdniftrds,eoq;mdgis,quòd
hiì
Pommenrarij. prox/rai*Nonis cum in hortos T>.Bruti Auguris comen*
tondi cdufd (ut dffolet) ueniffemuSytu non dffuiRi: qui di
ligentiftimè femper Шит die,ey iUudmunus folitus effes
qbire.s с A E v о L A.Quxxunt quidem
C.ldimulti,
Ut eft
y
f
e
m
,n
I n w
t e
L A E L I V S , SEV
DE
AMIC.
x*j
ntefldldnnio dittumifedego idrcfbondeo, quod dnU
mdduertite dolore,quem decederti cum fwmmiuiri, turn
amantifimi morte,firre moderdtè,nec potuiffè no coma
ueri,nec fùiffeidhu/manitmtistu£. Quòdauté his Nonis
in noftro collegio non affuiffes,udetudine refpodeo cdU)
fdm,non meesìitiam fuiffe. L A E L I V S . Re ttè tu quidé *
$C£uold,zy uerè. Nec enim db iflo officio, quod femper
ufurpdui cumudle rem,dbduciincommodo
meo debuit
nec uUo cdfu drbilrorhocconfhntihomini
poffecontin
gerc,utulld internufiio fidtofficij.Tudutem
Idnni, qui
tnihi tantum tribui dick, qudntùm ego nec dgnofco, nec
poiìulo,fàctf dmicè:fed (ut mihiuiderU) no vette indicai
de Cdtoneidut enim nemo (quod quide mdgis credo)dut
fiquifquameflJUe fitpiens fuit.Quomodo enim (ut dlid
omitwi) morte filij tulittMeminerdm Vdulum, uiderdnt
Cdiwm:fedhi ne coparentur Cdtoni maximo,ey fpettd*
to uiro. Qttdmobré cdue Cdtoni dnteponds ne iflo quidé
ipfwm,qué Apollo (ut dit)fdpientifiimu iudicduit.Huiui
enimjattddRiut dittd laudator. De me aute (ut idm com
utroq^hqudr) ficbdbetote.
EgofiScipionisdcfiderio
memouerinegé,qudmidrettè
fàcid,uiderint fapientet:
fed certe métidr.Moueor enim adi amico orbdtus,qudlis Sciptonb lau*
(utdrbitror) nemo unqud eriticr ut cofirmdre poffum,
nemo certe fuit.Sed no egeo mcdicina,meipfe conjfokr
CT mdximè ilio foldtio,q, eo errore coreo,quo anòcorum
difceffu pleriq; angi folent. Nihil enim mdli decidiffe Sci
pioni putoìmihi dccidit,fìquid dccidit.Suis ante incorno*
disgrduiter angi,no amicu,fed feipfwm amantts efl.Cum
$Q uerò qui/i neget atto effe puclarl ì Nifi enim (quo$
j
9
IL *
iflc
t¿4
M. T V L
C I C E R O N I !
Ule minime putéat)immortalitaté optare ueUet,quid non,
ejl adcptus, quodhomini fàs effet optare* Qui fwmrum
fpem ciuium,quam de eo km puero habuerant,continuò
ddojefcens incredibili uirtute fuperouit'.qui confuktum
pcfytnunqudm,fiftuscflconfuí
bis,primumantetem*
4
pus,iterufìbifuo tempore,reipub.penèferpiqui duabut
urbibMeunfts,ininüciftimk buie imperioso modo pu
fentia,uerùm etti futura beJk deléuit, Quid dica devio*
ribusfyciÜimkfdepietate in matremtliberalitate in foro*
resfbohitaie infuosiiùBitia in omnesììLecnota funiuo*
Sdpionisnror» bk Quhn outem ciuitati chorus fuerit, meerore jùneris
¿ V** J* o n i a indicatu/m efi.Quidigiturhunc paucoru annoruaccef*
fio limare poiuiffetfSeneclus enim quamuk nonfi grò*
uis (ut memini Catonemuno anno antè,quàm mortuM
j eft,mecu <zr cum Scipione differere) turnen àufert earn id
riditatcm,in qua etiam tunc erat Scipio. Quamobré uh
quidem talk fuit, uel fortuna ', uél gloria, ut nihil poffet
acceder e.MoriUi autem fenfum celcritas abñulit : quo
de genere' mprtk difficile dittu efi : quid homines fufyi*
centurûidetk',
HoctamenuerèHcetdiceré,'P.Scipioni
ex tmitk diebus,quos in ulta, celebérrimos ,Utiftimos$
uiderit,iüwm diem clàrifiimwm fùiffe, cùm fenatù ditniffo
domum reduftus ad uefyeram efi à patribus ¿onferiptis,
kpppuli Rpm,focijs,e?l¿tink,pridiequ№excefiit
è
uitA'M ex tamaltodignitatk graduadfuperos uideatur
pòtius,quàin ad inferos perueniffe, v\eque enim often*
, . tiorifuqui-kee wtperdifferereccepertint,cum corpoñ*
Ct i
mmortali, h"*p™" dnintyu. iníprirp^l-q. f>ñink morte <M<ñ • Vkt¿
f
1
rorwm raí*
ioriM
LAELIVS, SEV
DE
AMlC
i**
tcr&jg&i tnoxtuis turn rrliginfa iVrfi<t»'fiH»at : quod non
ficijjent pro fidò,fi nihil ad eos pertinere arbitrarentun
ml eonvm,qui in hoc terra fuerunt,magnamq; Grxciam
(que nunc quidctn delettt eft,tum fiorebat) infiitut'ts, er
pra-ceptisfuis erudieruntiucl eius,qui ApoUinii bracula
fapientifiimus ejl iudicatus:qui no turn hoc,tum iUud, ut
in plerifq;,fed idem dicebat femper,animos hominu effe
diuinosjji'q^cùm è corpore excefiiffent,reditum ad cot*
turn patere,optimo'q,,& iuRifiimo cuiq; expeditifiimu:
quod idé Scipioni uidebatur. Qui idc quafi prefagiret,
perpaucisante mortem diebus,cùm er Vhilus,® Mani* Pi»ioi
lius adeffent,® alij plumjuq; etià Sca-ucla me come*
niffes,dijferuit triduum de repub.cuius dijbutuiorits fùit
extremum fere de immortditute animoru'.qua' fe in quie*
teper uifumex Africano audiffe dicebat.ld fi iti eft, ut 4
optimi cuiufq; animus in mortefàciUimè euolet,Unquam
è cuftodia,uinculiiq, corporis, cui cenfemus curfwm ai
deosficilioré fiiiffe,quàm Scipioni i Quocirca mcerere
hoc eius euetujaereor ne inuidi magis,quàm amici ft,Sin
aute itta uereor,ut idem interitus fit animoru,ey corpo*
rùm,necullus fenfus maneaf.ut nihil boni eft in morte,
fic certe nihil ejl malLSenfu enim amiffoyfit ide quafi na
tus non effet omnino. Que txméeffi natum & nos gau*
demus,® ha-c duitas,du erit,la>tobitur. Quamobré cum
iRo quidé (utfuprà dixi) aftum optimè eftjnecum aute
incòmodius:qué fitit a-quiusjitprius introieram in uità,
ficprius exire deuifaSed tame recordationnoftrs ami*
citiefkfiuor,ut
beate uixiffeuidear,quia cam Scipione
uixerim,quo cum mhi coiunila cura de repub ej depri
7
t
f
L
3.
Krffc»
à
M
Мб
M . T ? L , CI
C E R O N I S
мы, fuit:quo cm domusfuit, ejnulitid cormnktv id*
in quo ejl отпм uis dnucitid>,uoluntatu/m,jludiorum,fen*
<îdl?t tenddrmfmrndconjenfioAtaq; no wnijh me jdpiem
tk(.qudm modo Idnnius commemorauitj jamd delefta,
falfdpr<efertim quumquod dmicidte поЙгететотт
fpero fempiterndm fircidcfc rmhi eo mdgis ejl cordi,
quTJrofamko quod ex omnibus feculk uix trid, dut quutuor nomindn*
rumparia no- Щг pdrid amicorm:quo in genere fberdre uideor Sci*
miuantur.
pf Nj dmidtidm,zr Ldij поШ pofteritudfire. T A N *
N i v s.lftudquidem
L<elimnecejjeeji:fedquoniddmi
cidie mendonem fcci8i,zr /даыи ociofi,pergrdtwm imhi
- feceris,jpero item ScxuoUji quemddmodm foles de CA
terisrebus,cumextcqud!runtur fic
dedmicitid dijputfc
W,quidfendM qudem
exiftimes qu£ precept* deu
„
S C A E V O L
A.Mihi uero erit grdtu,dtq; idipfum cum
teem Agere conarer, Idnnius anteuertit. Quamobrem
utriqt nosbrm grdtmddmodumjeccris.h A E L I V S.
Ego uero поп grauarer,fi mihi ipfe cofiderem. Шт ej
pr<ecldrd uifd res ejl,zr fumus (ut dixit Eannius)ocioji.
Sed quk ego fmidut que in me ejlJacultdsidoiloruejl
ijh confuetudo,ed'q} Grtecoru,ut ijs propondtur, de quo
d$utent,qudmuk fubito.Mdgnm opus efiegetq; exer
citadone поп pdrud. Qudmobrem qua dijputiri de dmu>
citid pojjunt, db eis cenfeo petuds, qui ijh proftentur.
ftnicMa omni Ego uos hortxri mtum pojfwm, ut dmiciddm omnibus
ю а п | " а п к р £ rebus hmdnis dntepondtis. Nihil ejl enim am ndturz
nenda,
dptwm,tim conueniens ad res uel fecundds, uel aduerfds.
Jmid
7
of
7
}
3
8
Amicitia
П
f *° » $
pojje.Neqsiidduiuwmrefeco
^
P
n
m
"
m
e n t
3
0nl
dnuc
m
™^ * ^
Ф
non
utiUi, quihtc fubtiliu*
difle
tAELIVS, SEV
D E A M I С.
Uf
differunt,firtiffe uerè,fid ad communem udlitité parum. „ 5 роиЫсая
Hegantenim quenquam uirumbonumeffi, nififapien* *
. i
tem.Sk iti fanè-.fid earnfapientiaminterpretintur,qudm
°
adhuc mortila nemo eft confecutus. No* autem ed,,qu&
funt inufu,uiti(fc communi, non ea^ que finguntur, out
cptintur jfyerare debemus. Nunquàm ego
dicamela*
ЬпПит,М.Сипит,Т.Согйсапит quos fapientesno*
fri maiores iudicabant,ad i&orum nomam fiiffi fapien
tes.QMre fibihabeant fapiendenomen e r inuidiofum,
e r obfcurum,concedantq,- ut hi boni uiri fierint.Neque
id quidemficient,negabunt id nifi fapienti poffe conce*
di.Agamus igiturpingui Minerua,uiaiunt.
Qui
itip g
fegerunt,iti uiuunt, ut corum probeturfides, integri* «a.
tas,xqualitas,liberalitas : песfìtin eis uUa cupidità*, uel
libido,uelaudacia,fìntqi magna conjhntia, uthifùerut,
quos modo nominauvhos uiros bonos, ut habiti funt,
fic etiam appeuandos effe putemus,quiaffequUtur, quan
turn homines poffunt,naturam optimamreiìè uiuendi
duccm. Sic enim perfpicere mihiuideor,iti ndtos effe
nos,ut inter omnes ejfit focietis quedam : maior autem,
ut quifque proximè accederet.lfct<£dues potiores funt,
quam peregrini: ejr propinqui,quàm alieniicu his enim
dmkitiam natura ipfa peperit,fed ea non fatis habetftr*
mititis.Nanqi hocprejht amicida propinquitid; quòd
ex propinquitite beneuolenda toUi poteft,ex amicida au
tem non potejl. Sublati enim bcneuolentia,amicitie no*
men toUitur, propinquities manet, Quanti autem uis
omicide fit,ex hoc inteuigi maxime potefl, quòd ex in* n
finitifocietite generis humani,quam concttiauit ipfa na
at
an,c
M
m
u ì
n u
3
ÌH
1 0
di
L
4
tura
dBX
UlШш
i6t
M.TVL.
СI С E R О N I S
turd,McontraHaresefi,eyaddu{lainangufiu,utomnis
jfetoajdefc chdritas out inter duos,aut interpducos iungeretur. Eft
'dutcm dMcitid-n^Ûudrfifi^mnmnduiinarumj)u* ^
тапагит'^титсш ЬепшШщф
cbdritatefummd
exmfenfio.Qua quidem baud fcio an,exceptn fapientid,
quicqudm melius bomini fit a dijs immortdibus datum,
hiuitias alifpreponuntjbonam аЩ udletudinemydXq pos
tentiam,alij honoresitmlti etiam uolupt&tes. BeUuarm
boc quidem extremum eft:iua autem fuperiora funt cadu
ca,cr incertx,pofita. поп tm in noRtis confiUjs,quam in
fortunetemerMe.Quiaute
in uirtute fummum bonm
т j ponunt,preclare Ш quide fed bee ipfauirtmamicitidnt
f'n.e uj?u-2«"gn.>, eycontinet: пес fine uirtute dmicitia effie uh
реяей. pdixo potefi.lam mrtutem ex confuetudine uite,fermo* ntiq;noSbiinterpretemur:necmetidtmredm
Cut quida
indoRi) uerbortm mdgnificentia,uiroscfc bonos eos,qui
bdbcntur,nwmeremut, Pdulos, Catones; C<tfor, Scipios
I*
neSyVbilos-Ы comunk им cotentx eft.Eos autem omit*
tmux,quiomninonufquarepemtur.
Tales igitur inter
uiros amicitia mtds opportunities bdbet, qudntas uix
xj
queo dicere.Principio, cuipotcfieffe uitx uitdk (ut dit
Ennius^qui поп in amici mutua beneuoletia coquiefcati
xi
Quiddulcius,qudm habere quo cum omnia audeasficlo
qui,ut tecumiQuk effet tdtusfrufius in profperk rebus,
nifi hdberes qui Шк e que ac tu ipfe gauderet* Aduerfdt
uero res fine difficile effet fine eo,qui iUds grauius etidttt
quhn tu firret.Deniq; cetere res que expetuntur, ops
portune funt fingule rebus fire fingults, diuitie ut utfe
17 re,op es ut colarejbonores utUudere uolupfflcs ut gdu*
T
y
y
t
*
de#,
L A E L I V S , SEV DE AMIC.
r6>
deify ualetttdo ut dolore cared*, ey tnuneribui fungdrc
corpori*:Amicitid plurima res continet,quoquò te uer*
terispr<eBo ejl:mdlo loco excluditur,nunqudm intempe
fliud,nuquam molejh eft.laq; non aqud,non igni, non J,™^. " '
aere (utdiut)pluribus loci* utimur,quhnamicitia.Neefc kmem™'*""
ego nuc de uulgdri,dut de mediocri (qua amen ipfd de*
lettat,® prodefl) fed de nera,® perfètta hquor,qualii
eorwm,quipaucinominantur,fùit.Nam
®fecundi* res
fylendidiores ficit dtnicitid,® aduerfas partiens,comu*
nicans<^,leuiores.Cumqj plurima*, ® maxima* comma
diates amicitia contineat,tum Ma nimirùm prafht omni
bus,quod bona fpe praiucet in poRerwm : nec dcbiliari
animos,aut cadere patitur.uerum etidm iam amicum qui
intuetur,anquam exéplar aliquod intuetur fui. Qnpcir*
ed ® dbfentes adfunt,® egentes abundant,® imbeciU
les ualent,® quod difjicilius dittu efl,mortui uiuuntian
tu* eos bonos,memoria, defìderivm profequitur amico*
rum.Ex quo, illoru/m beaa mors uidetur,boru/m uia latt
dabilis.Quòdft exemeri* ex naturarerum beneuolentiat
coniunttione,nec domus ulld,nec urbs fare poterit, nee
tigri quidem cultu* permdnebit. idfiminu* inteiligitur,
3
qudna ukdrmciti<e,cocordi<ECIIfìt,ex diffenfionibus, dtck 0«INHFINT>
ex dtfcordijspercipi potejt.Qua enim domus am fubi*
lis,qu£ amfirmd ciuitas efì,qu£ non odijs,dtque difiidijs
fùnditu* pofiit euertiiEx quo, quitti boni fit in amicitia
iudicdrìpotefi.Agrigentina dotttm quendauirum car»
tninibu* Gra-cis uaticinatu firunt, qua: in rerum natura, poft^XTbM
totoói mundo confkrent,qu£qi mouerentur, ea contra* o ^ « . & mart
q n
IT i- • • . a. J~ j . a. 1 • mcita
icorn*
il
Empedoec»l
f
T
. ••
] •
..
.
. . .
bere armcitiam,dtpipare difcordiam. At que hoc quidem
L i
• omnes
dumtot» cori»
re
w
170
Cao««
M. T V L
C I C E R O N I S
cmnes morales er inteUigunt, c r re probdnt.ltiquefl*
quadodliquod officiu extitit umici in periculis <xut ddeU*
dis,aut communicddis,quis eft,qui id no maximis efftfat
.. laudibusi Qui ckmores too, cauea nuper in bofpitis,??
M.Pacmm
. .
. „ „
-
.
S,
N
,
> .
ingoEdia dc airua mei M.Pacuuq juerut in noua fabuld,cum ignordit
& Py- g uter eorwm effet Oreftes,Vylddes Orejiem fe effe
diceret,ut pro ido necdretur: Oreftes autem iti ut erat,
OreHem fe effe perfeueraret i Stantes dutem pldudebdtit
in re field. Quid drbitrdmur in uera fuiffeficluros i Id*
die indiedbdt ipfd ndtura uim fudm,cum homines quod
fkcere ipfi non poffentdd recle fieri in dltero iudicdrent.
Hdftenus mihi uideor de amicidd,quodfentire potiftime
dixiffefiqua pr<etereafunt ( credo dutem effe mute) db
ijs,ftuidebitur,qifhdifbutdt,qu£ritote.
F A N N I V S.
No* aute d te potius,quaqudm etiddb iflis fepe quafi*
ui,ey dudiui non inuitus equidemifed dliud quodda ex*
FFLS ONTIONIJ. pedmus filwm ordtionis tu£.s C A E V O L A , T « mdgvs
id diceres Idnni,fi nuper in hortis Scipionis, cum efl de
repub.difputatum, affuiffestqualis turn pdtronus iuBitk
,
fiiit contra decurdttm orationem Thili. F A N N I V S ,
fdcile id quidem fuit,iuftidam iuBiftimo uiro deftndere.
. S C A E V O L A , Quid dmicitidminon'nefacile ei erit,
qui ob earn fumma fide,cojhntid,iuftiddqi feruat&m, ma
ximdmceperit gloridm f L A E L I V B. vim hoc qui
dem efl afferre.Quid enim reftrt qua me radone cogd*
i
ttii Cogitis certeiftudijs enim generorumyprtefertim in
re bona,cum difficile eft, turn neequumquide obftBere.
Sfpifiime igitur mihi de dmicidd cogitand mdxime Mud
confiderandum uiderifolet,mm propter imbecMitttcm*
, '
dtque
Ortfe
t e re
e
x
L A E L 1 V S , SEV
DE
AHUC.
171
dtq, inopidm dejiderdndd ft dmicitid: ut in ddndis, recU
p'ildisc^meritK,quodquifque minus per fepojfetdd dc*
ciperetab dlio uicifiim<fc redderet : dnejfet hoc quidem
proprimdmicitii£,feddntiquior,®pulckrior,®
md* Antfquior.tf
gis d naturd ipfd proftttd dlid cdufd effet.Amor enim (ex *A
quo
quo dmicitid eft nomindta) princepseftdd beneuolentid amfcitiàinata
coniungéddm.NdmutilMtes quidemetidmdb ijs percu
piuntur f<epe,quifimuldtione dmicitite coluntur, ® ob= ta.
ferudntur cdufd temporis.ln dmicitid dutem nihil
ficlum,
nihil fvmddtumi® quicquid in ed eftj.de uerum,® »0=
luntiriwm eft. Qudpropter d ndturd mihi uidetur potius,
qudm db HmbeciHime om dmicitid:® dpplicdtione md* *dsj,ndigen
gis dnimi cu quoddfenfu dmddi, qudm cogitatione,qudn fa
Urn iUd res utilmtisejj'et hdbiturd. Qnpd quidem quae
fit^tidm in beftijs quibufdd dnimdduerti poteft,qu<e ex
fe ndtos ita'dmdnt di quoddd tempus,® db eis ita, dnutn
tur,utfàcile edru dppdredt fenfus. Quod in homine muU
tò eft euidetius.Vrimum ex ed cbdritdte,qu<e eft inter nda
tos,® pdrentes'.quce dirimi (nifi detefhbili jcelere) non
poteft.Dcinde cujlmMs fenfus extitit dmoris, jì dliquem
ndiìifumusûius cwmmoribus, ® ndturd congrudmus,
quòdineo qudfì lumen dliquodprobitatis, ® uirtutis
projpicere uidedtnur. Nihil eft enim dmdbilius uirtute, Nihil amabjnihil quodmdgis dUicidthominesdd diligendum:quippe
M
nW
a
10
cùm propter uirtute,® probitaté eosetidm, quos
qudm uidimus,quoddmmodo diligdmus.Quis eft qui C. 2am. '
Idbritij,Nl.C:urij cum choritate dliqud, ® beneuolentid
memorid non ufurpet,quos nunquàm uideriti Qms dti= °rf fo T u
tem eft,qui Tdrquinimn Superbwnipqui S P. Cdfiium, uiusW.
9
'JJ,or!«
SfcaHufl *
&
G m B
"o^màgil
'"^^^
A"'"
f
P
s
S.P.Me
I7t
M . T V L
CI C E R O N I
S
OtSpo.Me- SP.Meliwm nÒoderit i Cum duobus ducibus deimpe*
ilo liKabutbe j - ц
^
^ eftjyrrho, e r Annibale : Ab
r
cedua quarto.
Pyrrhus&Aneibai.
0
m 1а
л
е с е т
т
,.
J >
.
.
..
altero propter probitatcm eitts nonunts,non ahenosani
hàbemm : Alterwm propter crudeliatem eius firn*
per beccium oderit.Qnòdfitonta,шprobitatiseft, ut
earn uel in ck quos nunquàm uidimus, nel, quod maim
efijn boueetiam diligamus: quid mirum efi,fi animi
bominum moueantur,cum eorim, quibus orni ufu con*
iunili effe pofiint,uirtutem,ey bonitatem perfticere ui*
deanturiQuanquàmconftmatur amor e r beneficio oc*
cepto,ey fiudio perft>ecìo,zr confuetudine adiucìaiqui*
bus rebus ad iUum primim motu animi,ey amoris adbU
bitis,ddmirabiHs quedà exardefiit beneuoletie magnitu*
doiquamfiquiputàtab imbecilliate proficifci, utfitper
quam quifq; affiquatur quod defideret bumilem fané re*
linquunt, e r minime generofim (utim dkam)ortm
dmicitie,quam ex inopia,atq; indigentia nafci uólunt.
Quodftiaeffk utquifqjuaHuÀinkminimiminfieffe
drbitrareturjaad amicitiameffetaptifiimus:quod lon*
gèficuseft.vtenim quiftfcftbi plurimùm confiditi
utquifq; maxime uirtute,ey fapientia fic munitus efiut
тйо egeat,fuaéfr omnia infeipfo pofia iudicetJu in ami
eitijs expetendis,colaidis'qj maxime exceUit Quid enim
erat Africanus indigent meiiMinime hercle. At ne ego
quidemiUiusifedego admiratione quaddmuirtutiseius,
iìk uicifiim opinione fòrtaffe nonnuUa,quam de тек то
ribus hdbebat,me dilexit:auxit beneuolentiam confuetu*
do.Sed quanquàm utiliates multe,?? magne confiate
funt non funt amen ab earu/mfifecaufe diligendi pro*
m o s
t
y
*
7
t
LAELIVS, SEV DE
AMIC.
TJJ
fitt<£.V t cnim benefici,liberalesc^ fuma*, non ut exigd*
tnus gratiam ( n e d ; enini beneficium focneramur, fed no*
^
^
-
R
JIL
R
\ R
N
c l J i
f
tandum beneft
• v-
tura propenjt ad liberalitmtem fuma*) fic anuauam non «um.
JF>emercede addutti,fcd quòd omms dui fruttai in ipfo
^£*£S?
amore ineft,exptfenddm putxmus. Ab ijs, qui pecudum fedexfruAu a '
rituaduoluptxte omnia refirunt,longè diffentimui.Nec
^ *
mirwm-.nìhil enim altwm, nibil magnificimi, ac diuinwm
fufi>icere poffunt,quifuas omnes cogiutiones abieeerunt
' inremtAmhumilem,tnmq; contemptam.
Quamobrem
hos quidem ab hocfermoneremoueamuidpfi dute inteU
ligamus 4 natura gigni fenfum diligendi,® beneuolétiat
charitite fitta fignificationeprobitttis:quamqui appe*
tiuerìit,dpplicat fife,® propius admouet,ut et ufu eitti,
quem diligere cocperunt,fiuantur,®' moribm,fintb^ pa
res in amore,® aquales ,propenfiore$ty adbenemeren*
dum,quàm adrepofcendum. Atque b<cc inter eosfit ho* SKUT natura
nefhcertutio. Sic® utilitutes examicitiamaxima co* JSn.a'amiS
pientur,® erit dm ortus à natura,quàm ab imbeciUia* ria, qu* a nata
te,® grauicr,® uerior.Nam fi utilità,* amicitiat coglu ™ a i
tinaret,eadem comutatn diffolueret.Sed quia natura ina*
tari non poteft,idcirco uera omicida fempiterna funt.
pirtumquidem omicida uidetU,nifi quid adhuc FÒRTE uul
tis.4 c A E v o L A . Tu uerò pergeLalitprohoc
enim,
quiminorefinatujneoiurerejpodeo.F
A N N i v s.
RETTe tu quidem,quamobrem audiamui.
LAELIVS,
Vdite uerò optimi uiri ea,quafepifiime inter me,
® Scipionem de omicida differebantur.quanquam
fflequidem nihil diffidlimeffe dicebat, quàm amicitiam
N
{P
m 3
exp,ttn
a
1
e
u
A
p,rpm
r
N j w |
li'.quim amici
"fa '
»74
tiam ufcp ad «
trems air* die
permanere.
M.TVL CI CERONIS
ad cxtretmm ulte dim permanere. Ham uelutno
utrifaincidere fepcucl ut derepub. non
ç ti nt.Mutari edam mores bominim fepe dice*
bat,alias aduerfìs rebus,aliâs etite ingrauefcente. Atq;
earum reni exemplwm ex jìmilitudine capiebat ineunte
tetatis,quòd fummi pueront amorcs fepe una cum pre*
texta,® toga deponcrentur.Sin autem ad adolefcentiam
perduxiffent, dirimi t&men interdwm colendone, uel luxu
rie conditione,uel commodi alicuius,quod idem adipifci
uterfy no poffet.Quòd jìqui longius in amidtia proue*
ili ejfent,tnmen fepe labejàclari,fì in bonoris-contentio*
Nula maiornm incidiffent.Veslem enim maiorem effe nulla in amici
pedis in amicitijs,quàm in plerifq; pecunie cupidiatem,in optimi! qui
a?«ïïpTditts?
honoris certmen, er glorie: ex quo inimicitias
maximas fepe inter amìcifimosextitiffe. Magna etiam
difidia,® plerûq; iujh nafd,cu aliquid ab amic'is,quod
reèlu non effct,posìularetur,ut aut libidinis minislri,aut
adiutores effent ad iniuria. Quod quirecufareni,quam*
uis boneslè idficerëtjus tumen amicitie deferere argue*
rentur ab ijs,quibus obfequi noUent-Jlbs ante, qui quid*
uis ab amico auderentpoâular^,poslulationetpfa
prof*
teriomniafe amicicaufaeffe fàfturos.Eorum querela
inueterattnon modo Jìmiliaritàes extingui folere,fei
etiam odia gigni maxima, atqub fempiterna. Bec iti
Quatenuj a- multa qudfi Jàto impcndcre amidt'ijs, ut omnia fubterfù*
mor m amici- gcy
j ' fapientieSed etiam ftlicitntis diceret fibi
K/C£
en
re
1 9
e
tia progredì d e ° . ,
beat.
CotiolMaS3X
'nus
ma contra patri» mooent.
n o n
m 0 (
.
,'
0
1
. . ! * , . ,
'
~
,
utderi.Quamobrem id primu uideamusfi placet, quote*
amor in amidtia progredì debeat, mum fi Coriola*
. . .
.
r
, •
•«•
nus hdbuit am,cos,fvrre contra patriam arma ita cu C o *
ridiano
LAELIVS,
S E V D E AM1C.
J7f
nolano dcbuerei NumBeciHinum amici regnum appe*
tentem,nwm S P. Meliwm iuuare
debueruntfTyberiim
quidem Gracchumrempub. uexantema
ChTuberone,
aqualibuicfc amicis derelittum uidebamus. At C. Blofius
Cu/manus bofpes fanùlie nohr£,Sc<euola,cùm ad me, qui
dderdmcumLendte,eyRutilio
confulibus inconfilio,
deprecatu ueniffet,hanc,utfibiignofcerem,caufam
affé* Dep^cari, id
rebat,quòd tanti Tyb.Gracchwm fèciffet,ut quicquid Me nama"!™
ueUet,fibifkciendupuuret.Timego,Etiam'ne,inquam,
fi te in Capitoliti faces fbrc ueUetìNunquàm, inquit,uo
luiffet id quidem:fedfi uoluiffet,paruìffem.VÌdetk quàm KWarfanox
nejiria uox : ey bereie ita fècit,uel plus etiam, quàm di* "
J'
xit. Non enim paruit Me Tyberij Gracchi temeritati,
fed etiam prefùitinec fe comitem Mius furoris, fed ducem
prxbuit.ltaquc hac amentia quesìionenoua prsterri*
twin Afiamprojùgit, adhosìes fecontulit, pana* rei*
pub.graues, iuBas'q; perfoluit. NuUaeftigitur excufa* Nuiiaefi«xcutio peccatili amici caufapeccaueris.Ndm cùm concilia* . ° p « « t i , f l
, .
. .v
• , • ' . .
-, ice i n .
• • •
amicicaufapw
trix anuciti£ uirtutis opimo juent,difficile eft amicitiam caueris.
manere fiàuirtute
defèceris. QUÒd firettum fktueri*
mus ud eccedere amicis quicquid uelint, ucl impetrare
ab anùcis quicquid uelimus,perfetta quidem fapientia fa
mus,finihilhabeatresuitij:
fedloquimur deijs amicis,
qui ante oculos funt, quos uidemus aut de quibus memo
riam accepimus,aut quos nouit uitx comuni*. Exhocnu
mero nobis exempla fumendafunt,ey eorum quidem m*
xime,qui ad fapientiam proximè accedunt.vidimus Vati
km Aemilium C. lucido familiare fitiffe (fìc à patribut
acccpimui) bis una confules, ey collega* in cenfurattum
etiam
9
<
B , o f ,
f a r i
r
r
c
?
P
tj6
H. T V t
CI C E R O N I
S
etidmcwmijs,ey inter fe coniunâifiimos fiijfe М.Си*
ritm,zrT.Coruncdnummemori£
trdditwm eft. ìgitur
© г ne fujpicdri quidem poffimus quenqudm borwm db drm
co quippid contendiffe>quod contrd jìdem,contrd iufiu*
rdndwm,contrdrempub.effet. ШтЬес quidem in ali*
bus uiris quid dttinet dicereffi contédiffint,fcio impetri
turos nonfiiffe cùm itti fdnaijìimi uirifùerint. Aequè iti
tem ne fisfit tale Squid er fàcere rogdtam, Cf rogare.
At aerò Tyberium Grdcchwm fiquebantur C.Cdrbo, C.
Gtfo,er minime tunc quidem Cdiofidtri nucidem dcer
rimas inimicus.
Prfm» i « in
A с igitur prinu lex in dmicitid fdncidtur, ut neq)
querogcm'ret X J L r o g e m u s r e s t u r p e s , nccficidmus
ro^dti.Turpts
t u r p e , ne с fa- i excufitio efi,ey minime decipiendd, cum in ceteris
« a m i » rogati. р ^^ р^ ^
^
pub. fi dmicicdufd ficiffe
fitedtur.Etenim eo locojanni er Sc<euold,locdtifwmus,
utnoslongèproftiicere
oportedt futuros cdfus reipub.
Defìexit enim idm dliqudntulu de fpdtio,curriculo'qi con
fuetudo mdioram.Tyb.Grdcchus regna occupare сопл*
tus efi,uel regnduit is quide pducos menfes.Hunquid fi*
mile pop.Kom.dudieratydut uiderdtiHunc etid pojl mor
tem fecutidnuci,crpropinqui.Quidin
P. Scipione Ш*
ftcdm efftcerint,fine lachrymis no queo dicere. Nd Cdr*
bone quoique modo pofuimus, propter recetem potnd
Tyb.Grdcchifuflinuimus.De C. Grdcchidutem tribuni
tu quid expeâem,non libet dugurdruSerpit enim deinde
res,que procliuis dd pernicié cùm femél captiJdbitUK
Videtisin tibelldidmdntèqudntifit filili Idbes, primo
GdbinkUgeJbiennio datempòfi Cdfiid.Videre
kmui*
t
t
f
e n
есС1
M
т
и
cor
YA
rem
i
LAELIVS,
SEV
DE
AMIC.
177
deor populum Kom.à fenatu difunilum, midtitudintiq;
arbitrio res maxima* agi, Vhres enim difcét quemadmo
dum bee fàt,quam quemadmodubti reftjhtur. Quor*
ftm beet quia fine focijs nemo quicquam tale conatur.
Precipiendu eft igitur bonis, ut ft in eiufmodi amicitias
ignari cafu aliquo inciderint, ne exislimét ita fe alliga*
tos, ut ab amicis in magna re aliqua in rep. peccantibus
non difcedantAmprobti autem pcena Jhtuenda es\ : nec
minor uerò ifs, qui fequuti erunt alterum,quàm ijs, qui
ipfì fùerint impietatis duces, Quti clarior in Grecia Corioiant«,«:
ThemiHoclef qutipotentior ì qui cum imperator bello
ûmRbia
Perfco feruitute Grecia liberaffet^ propter^ inuidiamkwtunt.
in exilium miffus effet,ingrate patrie*inuidiam non tu* * &> iniuriS,
lit,quam ferre debuit. Eecit idem quod x x. anntiantè
apud nos fècerat Coriolanus. His adiutor cotra patriam
inuentus eft nemo : itaq; mortem fìbi uterque confciuit.
Cruare talis improborum confenfìo non modo excufa*
tione amicitie tegenda non eft, fed potius omni.fuppli*
ciò uindicanda eft, ut nequis concefwm putet, amicum
a
beUum patrie infèrétem fequLQuod quidem,ut res cot*
pit ire,baud fio an aliquandofiiturumft. Mibi autem
non minori cure eft, qualis refpub. posi mortem meant
futurafìt,qu4m qualis bodie ft,
Aec igitur prima lex amicitie fanciatur,ut
aba*
mieti honejh petamus, amicorwm caufa honejh
fàciamusmeq} expeólemus quide dim rogemur, fed flu*
diwm femper adft, cunèfatio abftt: confìliwm uerum da*
re gaudeamus libere. Plurimùm in amicitia amicoru be*
ne fuadentiuualeat autoritas:eac£ adbibeatur ad mone*
M
dum
H
r78
dum non modo apertè,fed etiam acriter, ß res poüuld*
bit,et autorititi adbibittc pareatur.Nam quibufdä,quos
audio fdpiétes fuiffi babitos in Gr<scia,placuiße opinor
mirdbilid qutedä: fednibiteß,quodiüino
perfiquantur
futi drgutqs:pdrtim fùgiedas effe nimitä dmicitids,ne ne*
BDftiif ifci*,
ceffi fit unumfolicitu effe pro pluribus:fatti fupercfc effe
fibifuaru cuify rerum cura,alienis nimti implicari mole*
fium effe: commodißimum effe quam laxißimas habenis
habere dnüciti£, quas uel adduca* cu uelti, uel remitts.
Caput enim effe ad beate uiuendu fecurittte,qua frui no
poßit animus,fi tdnqudm pdrturidt unus pro pluribm*
Alio* dutem dicere diunt etiam multò inbumdnius, que
, locum breuiter perfirinxi pdulò dntè:pra>fidij,ddiwnen*
tiefe cdufd,no beneuolentU, neq; chdrit&tti dmicitias effe
expetédds.laq) ut quififc minimu firmiatti habeat,mini*
mumcfc uiriu,№ amicitias appetere mdximè.Ex eo fieri
ut muliercuU mdgti amicitiarü prafidia qu£rant,quam
uiri : er inopes, quam opulenti:® caldnütofi, quam ij,
iouewuidétnr, tyipu&ntw hui- O preclara fapientia. Solem enim è
qui amicitü e' mundo tollere uidentur,qui amicitiä è um tottunt:qua a
«ita toiiunt.
i .itiHy
babemus, nihil iueundius.
nihn
Qua eü enim ißt fecuritasifpecie quidem blanda,fcd re
ipfa multti locti repudiando e/ì.NecJ; enim efi confina*
neumuüam bonejhm rem,däionemue,ne folicitus fis,
aut non fufcipere,aut fufeepam deponere. Quòd fi cu*
tram fùgimus,uirtus fùgienda efi,qu£ neceffe efi ut cum
aliqua cura res fibi cotrarias afpernetur, atty oderit, ut
bonitas malitiam,temperantia libidine,ignauiam firtitu
do, ifócjj uideas rebus iniuüti iuüos maxime dolerejm*
beciUi
l
mmt
m
LAELIVS,
SE V D E A M I C .
i
7
9
heciUibusfirtes,flagitious modefìos. Ergo hoc propriu Propriomanî> efldnimibene conflituti,ey Uttribonk rebus, ey dolere beueconfticontrdrijs. Quamobrem ft cddit in fapiente animi dolor,
qui projette cddit,nifi ex eius dnimo extirpat&m huma*
niaté arbitremur, que cdufd ejl ut amicitia fùnditus toU
Idmus è uiti,ne dliquds $pter ed fufcipidmus molehiasî
Quid enim interejl(motudnimi jublato)non dico inter
pecudem,çy hoinînem,fed inter hominem,?? faxum,aût
truncum,dut quiduis generis eiufdéi N « j > enim funt ifti r stoicos.
dudicdi,qui uirtutl durdm,ey qudfi ferredm effe uolunt: qu<e quide efl ttm multis in rebus,tu/m in amicitia tene*
rd,dtque trattnbilis,ut ex bonis amici qudfi diffunddtur,
ey incomodiâ contrdhdtur.Quaobré angor ijte, qui pro
amico ftepe cdpiendus efl,nonfomtû udlet,ut toïïdt è uitu
dmicitid,non plus,quàm ut uirtutes,quid nonuUds curas,
C * moleûids affvrunt, repudientur. çùm autc contrahat
uirtus dmicitiam(utfuprddixi) fiquajignificdtio uirtu*
tis elucedt,ad quamfe fimilis animus applicet, ey ddiun*
gat:id cùm cotingit,amor ibi exoridtur neçeffe efl. Quid
enim torn abfurdu, quàm deletturi multis inanibus rebus,
ut honore,ut gloria,ut œdificio,ut uefiitu, cultu'q-, corpo
..
ris,animo dute. uirtute pra>dito,eo,qui ueldmdre, uel (ut Vnaf«as."
ita dicdm)reddmare pofiit,non admodïi deletturi î Nihil
efl enim remunerdtione beneuolentu,nihU uicifiitudine
Jludiom,officiorumcfc iucundius. Quòdfietiàillud addi*
mus,Ouodrettè addi poteft,nihil effe quod ad fe rem uÏÏa Morum limilimi
n
mor
3
\.
.
r
,
,
>
j
-
•)•,
i
tudoarmcitiam
turn dUicidt,et turn attrahat,qudm adamtcitidfitmlttudo: contraint.
conceddtur profittò effe-uerwm,utbonos boni diligdnt, wwp W<3
ddfcifcant'qj fìbi qudfi propinquit&te coiunttos, atqj na* çÏAsp,
M
2.
tura
5
M.
TVL.
CICERONIS
turd. Hibil eft e»itn dppetentius fìmdim fui, nihil rapi
cius, quàm naturd. Quamobrem hoc quidem Tanni, ey
Sceuold conjht(ut opinor) bonis inter bonos quaft ne*
ceffariam beneuolentiam effe, que eft amicitiefins a nd
turd conftitutus. Sed eadem bonius edam ad multitude
ttem pertinet'.non eft enim inhwmana uirtus, neque im*
munis, neqt fuperba,que etia populos uniuerfos tueri,
е'Щ optimi cofulere foleat; quod non ficeret profittò,
ft a charittte uulgi abhorreret. Atq-, etidm mèi quidem
uidentur,qui utilitttis caufafingut amicitias, amabilifti*
mum nodtm amicitie toVeremon enim ш utili&s par*
и per dmicum quàm amici dmor ipfe deleftat. Tumq;
iuudfìt,quod db amico eft proftilum, iucundum ,fi cam
amore,?? ftudio eft proftilum. Tdntumcfc abeft ut ami*
citie propter indigentiam colantur,ut ij,qui opibus, c r
copijs,maximeq; uirtute predition qua plurimueftpre
fidifiminime alterius indigent, liberaliftimi fint, c r be*
neficentifiimi:atq; haud fiio,an'ne opus fit quidem nihil
unquam omnino deeffe amicis .vbi enim ftudia nourd
uiguiffent, ft nuquam ftudio,nunquam cofilio,nunquM
opera nourd пес domi,nec militie Scipio eguiffetì No»
igitur utilittttem dmicitid,fidutilitas amicitiam cofecuu,
eft. Non ergo erunt homines diuit'tjs afftuentes audiedi,
fiquando de amicitia» qudm пес иfu, necratione babent
cognitm, diffutabunt. Шт quts eft(prob deum ftdem,
dtqi hominum) qui uelit ut necfc diligat quenquam, пес
ipfe ab uUo diligdtur,circUftucrg omnibus copijs, at$ iti
omnium rerum abundantia uiueref нес enim eft tyran*
norm vita nimirùm in qua nuua fides, nulla charius,
t
?
L A E L I V S , SEV DE A H I C .
igt
nuUd Jhbilis beneuolentie potejl effefiducidtomnid fern*
per fujpeik, atq} foiicia funt, nullus locus eft dmicitie.
QKW enim dut ewm diligat,quem metuitiduteum, d quo
femetui putettColunturame fimuldtione dmkitie dun*
axdtddtepus,quod ft forte (ut fitplerunqf) ceciderint,
turn inteUigitur qudmfiierint inopes dmicorum» Quod in aduerGs ccv
Tarquinium dixiffi ftrunt turn cum exul ef[et,fe intelle* $
n»'
xiffe quos ftdos dtmcos hdbuifJet,quosq^ infidos,cum idttt
neutris gratidm reftrre poffet. Qudnqudm miror in iU<t
fuperbid,® importuniatc,fi quenqudm bdbere potuit.
Atque ut huius (quern dixi)mores, ueros atmcos pdrdre
non potuere, fie multorum opes prepotentiu excludunt
amicitids fideles. N 0 » enim folumipfdjortund deed eft, Eojriumcx£& y<S.
fedeosetidmplerunqiefficitcecos,
quoscomplex* eft:
iaqueilliefjvrunturjaHidiofire,
ej contumdeid, neque
quicqudminftpiete firtundto intolerdbilius fieri poteft* **
Atqi hoc quide uidere licet,eos,qui dnted commodisfue*
runt moribus,imperio,potejhte,projperis
rebus immu*.
ttri,fl>ernicfc db qs ueteres dtnicitids,® inddgere nouis.
Quid dutem ftultius, qudm ut plurimum copifs,facula*
tibus,opibus pofiint, ceterd pdrdre, que pdrdntur, pe*
cunidm,equos,fimidos ueHes, gloridm, udfd preciofti
^^
atnicos non pdrdre,optimdm, er pulcherrimdm uite(ut biiiusqjeftami
mdicdm)[upelleftilef Etenim ceterd cum pdrdntur; cui > i
*
~.
1 1
.
tiaspatarc,
pdrentur nefciunt, nec cuius caujd laborent. Eius enim
eft iftoru quicquid eft,qui uincit eos uiribut'.dmicitidrurft
fud cuicfc permdnet jt&bilts,®' Cera, poffefiio: ut etidm fi
iUdmdnednt,que funtqudfi dond fortune, amen uia
incula,® defera db dmicis non pofiit efie iucundd. Sei
M i
bee
n o f c S , u t a ,
y
n
c o s
1
e
r
u a m
d i u
v
18*
M.
TVL.
CICERONIS
* QsìRntinzmihachdclenus.
Confiituendidutemfunt,quifintindnét
una fines. citidfines,® quafi termini dehgendi: de quibus tres ui*
deo fententias firri,quarum nuìldm probo. Vnam,ut eoa
dem modo ergd dmicim affidi fimus, quo erga nofmeU
ìpfos.Alteram,utnoBrainantkosbeneuolentid
illorum
ergd nos beneuolentite pariter, aqualiterq; refpondedt.
"
Tertidm,ut qudnti quify fiipfwm fàcit, tanti fiat db ami
cis. Rdrum trium fintentiarum nulli prorfus dffentior:
^ nec enim iUd primd uerd efi, ut quéadmodu in fe quiffy,
. fìcin dtnicum fitanimatus. Quàm mula enim, qua no*
fira caufa nunquàm fàceremus,fkcimus cdufd amicomm?
precari amictiab indigno, fupplicdre, tu/m dcerbiusin
aliquem inuebi,infec~kriq; uebemetius: qua in nofirti re
bus non fdtis honejlè, in amicoru/m jìunt honeBifiimè.
Multacfe res funt,in quibus de futi commodis uiri boni
. mula detrabunt,detrahi<fc pdtiuntur,ut ijs dmici potius,
quàm ipfi fruantur. Alterd fententia ejl,qua definii ami
citiam pdribusofficijs,ac uolunatibus. Hocquidemeft
Ai caicuios uo nimti exiguè,® exiliter dd cdlculos uocare dìnicitidm,ut
*
pdr fit rdtio acceptorwm,® datorwm.Ditior mèi, ® df
fluentior uidetur effe uerd amicitid,nec obferudre reBri*
ile ne plus reddat,quàm dcceperit.
enim uerendm
eft,nequidexciddt, dut nequid in terrà defludt, duine
t
plus aquo quid in amicitia congerdtur.Tertius uerò iUe
finti deterrimus,ut quanti quify fe ipfi fkiat, unti fiat
ab amicti.Sape in quibufdàaut animus abieclior e fi, aut
jpes amplificanda fortuna fiaclior: non efi igitur dmici
tulemeffe ineum,quaUsiUe in fe efi : fed potius debet
miti,® efficerejnt amici idcentem animwmexcitet,indu>
catfy
<ar<
LAELIVS,
SEV
DE
A H J C .
I8j
M'a¿ in fiem,cogiW.ionem'qi meliore. Aliti* igitur finis
uer<e anucitia conñituendus efi, fi prius, quod maxime
reprehenderé Scipio folitus fit,edixero. NegabatuUam
¿1
uocem inimicioré amicitÌ£_potuiffe reperiri, quàm eius
qui dixijfet itAamareôrtereût
aliquando effet ofu=
rus.Necuer1>JFddlMcipoffi,ut hoc (quemadmoduputti
retur) à Biante effe dicìim crederet,qui fipiens habitus
effet unus èfipté: fid impuri cuiufdam,ey ambitiofi,aut
Omnia ad fiàpotétiam reuocàtêffi
fintentiam.'Quos
nam enim modo quifquam arrùcus efe poterit,cuius fi
putubit inimicumeffepojfiiQuin
etiam necejfe eritcu*
pere,?? optare ut quàm fipifime peccet
amicus quò
plures det fibi tanqua anfis ad reprehédendu/m : rurfum
autem recìè finis, commodisq; anùcorwm neceffi erit
dngi,\dolere,inuidere.Quare hoc quidem pra-ceptum ctt
iufcunq¡efiadtoUendam amicitiam ualet. lUud potius
pracipiendwmfiat,ut eam diligentiam ddhibedmus in
amicitijs comparandoci ne quando amare inciperemut
ewm,quem aliquando odiffe poffimus.Quin etiam fi mia
nus filices indeligendo fuiffimus, firendwm id Scipio
potius,quàm inimicitiarm tempus cogitando/m, putte
bat.tìis igitur finibus utendwm arbitror,ut cùm emen*
dati mores ameortm fini, tum fit ínter eos omnium re*
rum,confiliorwm,?y uoluntatu fine uUa exceptione com
nw.nitas-.ut etiam fiqua fortuna acciderit,ut minus iuñe
amicorum uoluntates, adiuuandefint, in quibuseorwm
dut de capite agatur, aut fima, dcclinandu/m efi de uid,
modo ne fumma turpitudo fequatur. EU enim quatenus . . Qtrotifcg
meto* dan uemapofitt.Hecuero neghgedd efi fama. i a .
y
3
a
c e m
Jtf
4
NfC
8
184
M.
TVt,
CI CE R O N IS
Hec mediocre telwm dd res gerendds exijiimdre oportet
beneuoletidm ciuiw.ay.dm bknditijs, e r dffentitionibus
coUigere turpe ejl.virtus,qudm fequitur chdritds, mini*
me repudidndd efl. Sed fepe (redeo enim dd Scipione,
cuius omnis fermo erdt de dtnicitk') querebdtur,quod in
omnibus rebus homines diligentiores ef[ent:ut capw,
CT ones quot quiffy hdberet,dicere poffet, dtnicos quot
hdberet,dicere no poffet:® in Mis quidem pdrdndis cu*
r&m &dhibere,in dtntcis eligedis negligetes ejfemec hdbe
re qudfipgnd quxddm,® notdS,quibus eos, qui dd dm
citid effent idonei,iudicdrent.Sunt igitur firmi,® jhbi*
Difficile eft a ^s,®cofkntes
eligedi, cuius generis efl mdgnd penu*
mien iudicare" rid:® iudicdre difficile efl fdne,nift expertuExperien*
dum dut efl in ipfd dtnicitid, ia pracurrit dtnicitid iudi*
ciwnjoUitqi experiendi potejktem. Efl igitur pruden*
tis fustinere ut curfum,fic impetu beneuoleti<e:quo utA*
3°
mur qudfi dquis tentttts,fic dmicitijs, dliqud pdtte peri
clitatis moribus dtnicoru.QuidS f<epe in pdrud pecunid
perfpiciutur quhn fint leues: quidi dutem,quos pdrud
mouere non potuit, cognofcutur in mdgnd.Si uerb erut
dliqui reperti,qui pecunidm prafrre amiciti<e fordidm
existimenhubi eos inueniemus, qui honores, mdgijlrd*
tus,imperid,potefktes,opes,dmiciti<e non dntepondntl
ut cum ex dlterd pdrte propofm hac fint, ex dlterd uis"
dtniciti<e,non multo ilk mdlinttlmbeciUd enim bwmdnd
/ ndtura efl dd contenenddm potetkmiqudm etiam ft ne*
gleets, dtnicitid cofecutifunt,excufdtu irife arbitrdntur,
quid no fine mdgnd cdufd fit neglectn dtnicitid.laq} ue*
r<edmicitiiedifftciUime reperiunturinijs,qui
inhono*
*9
} t
ribui
LAELIVS, SEV
DE
AMIC.
Stf
rìbus,req; public* uerfantur. Vbi enim isìum inuenias,
qui honorem amici anteponat fuoîQuidi
(hecutomit*
turn) quàm graues, quàm difficiles pleri/sty uidentur cas
lamitAtu/m focietaiesi ad quas non eft Jàcilè inuentus,qui
defcendat. Quanquàm Ennius reftè inquit,
Amicus certus in re incerta cernitur: •
tamen bec duo leuitttis, e r infirmitttis plerofifc couina 3*
cut:aut ft in bonis rebus cotemnunt amicos,aut fi in ma
lis deferunt. Qui igitur utraq) in re grane, conjhntem,
fbbilem fe in amicitia presïiterit, hune ex maxime raro „ , . . . .
bomtnwm genere luduare debemus,ej? pene ««wo.Firs micia* fuudamamentim autem fMilitntis,conJhntiec^ eft
eius qudnt
in amicitia qummm,ftdes.NJbil enim jhbilees%quo$
inftdwmjsj. Simplicem pretereà,ey communem, e r con
fentientem, e r qui rebus ijfdem moueatur, eligi par esìì
que omnia pertinet ad fidelitMé. Ne<£ enim fidu potei!
effe multiplex ingenium,€T tortuofimineq} uerò qui no
ijfdem rebus mouetur,çr natura confentit,fidus, aut fh
bilis poteft effe. Addendum eodem eSÌ, ut ne criminibus
aut inferendo delecletur amicus,aut credat oblatis : qua
omnia pertinent ad earn, qttam iandudum tracio, co«s
jhntiam. ltn fit uerum Mud, quod initio dixi, amicitiam
nifi inter bonos effe no poffe. ESÌ enim boni uiri (quent
eundem fapientem licet dicere)hec duo tenere in amici*
tia.Primum,nequidfiftwm fit,ne'ue fimulatum : aperte
enim uel odiffe aliwm,magis ingenuum eft, quàm fronte
occultare fententiam.Déinde,non folùm ab aliquo obk*
tas criminationes depellere, fedneipfirn quidem effe
fufpitiofuw,fimper aliquid exiHimantem ab amico effe
M.
f
uioU
mauumt
}
iBó
M.
TVL.
CICERONI!
w'oldfiwn. Acceca bue fuduitas quaderni oportet fermo*
nwm,dta^ morum,baudquaquam mediocre còdimentim
TrifHtia & ft- amicitia.Triftitia aule,® in omni re feueritd* abßt.üa
Sebent abamì bet
q idemgrauituté, fedamicitia remißior effe dee
cttia.
bet,ej liberior,® dulcior, er ad omnem comitttem,fa*
ciliatemefo procliuior.Exisìit aut hoc loco quaàà qu*
_ftio fubdifficihi: Nunquando cintici noui nò indigni ami
ftinTuetetibus ^ ueteribu* fini anteponédi,ut equa uetuliA teneros
anteponendo, anteponere folemusi indigna dubiatio bomine. No»
enim amicitiam effe debét, ficut aliarim rem fatietnies.
Veterrimaquaqi(uteauina,quauetuftntem
firunt)effi
debent fuauißima:uerumq; iüud efl, quod uulgò dicitur:
Notandum Multos modios falnfirmi edendos ejfe,ut anucitiajnu?
prouetbium.
expleMOLßtJiQumtes autem,jìjpem affirv.tßt tan
quam in herbts nonßüacibu* fruäus appareat,non funt
itta quide repudiandatuetufhs tarnen fuo loco cofirudfi*
da efi.Maxima efienim un uetujhti*, er confuetudinis.
Atqui in ipfoTquo (cuiu* modo métionem feci) fi nulla
res impediat ,nemo efi qui no eo,quo còfueuit, Ubentiu*
utntur,qubnintrac~ti\to,<cr nouo.Ncc modo in boc,quod
efi animal,fid in ijs etiä, qua funt inanimata, cofuetudo
ualet,cùm loci* etiam ipfis mòtuofis deleäemur,® fyl"
ueüribusjn quibw> diutius comoratifimus. Sedmaximu
efi in amicitia,fuperioré parem efie inferiori. Sape enim
exceUentia quadam funt,quali* erat Scipioni* iti nostro
(ut ita dicam)grege.Nuquàmfe lue vhilo,mquam R«=
tilio,nUquàm Mwmtnio antepofuit,nunquàm inferiori*
ordini* anucn.CL-uerò Maximum fratrem egregium ui=
rum omnino fibi nequaqua paré,quòd n anteibat attte,
tanqum
u
C
M
JJ
L A E L I V S, S E V D E A M I C .
f*7
unquam fuperiorem colebat.(ôdficiendu,imitAndïïcfc
Supttfortetate
eft omnibusutt ft quant prefhntiam
uìrtu№,ingeni{,fòrs <ìf№t&*
tune confecutifunt, impartiti earn fuis, communicentcfc
cum proximis,ut ft paretibm natifunt hwmilibtts,ftpro
pinquos habeât imbecilliores nel animo,uel fortuna, eoa
rwm augeàt ope$,ew% bonorifint,ey dignittti: ut in fia
bulis,qui aliquandiu propter ignorantiam ftirpis, ey ge
nerts in fimdatu fùerint, cùm cogniti funi, ey autdeo*
rum,autregwmftlq inuenti,retinent tumen charitûem in
paRores,quos patres multos annos effe duxerunt. Quod
quidem eft multò profèclò magis in uerts patribus, certisq; ficiendû. ïrucîus enim ingenij, ey uirtutis,omnis(fc
preftmtie turn maxime capitur,cùm in proximu quena^
cofirtur.vt igitur ij,quifunt in anùcitie, coiunciionisq;
neceftitudine fuperiores, fe equare cim infèrioribus de*
bent, fie inftriores dolere non debent fe à fuis amicis dut
ingenio,autfòrtuna,aut dignitmiefuperari. Quoru pie*
rique aut queruntur femper aliquid, aut etiam expro*
brant,eocfe magis, fi aliquid habere fe putnnt,quod offt*
ciosè,aut amici, ey cum labore aliquo fuo fiâwm queât
dicere.Odiofujmfanègenui hominumofficia exprobran Memïmflê a«coli&
• twn:<que meminiffedebetjjjn quern coliate fonico ÌQ* ^ " « m eftbê J |
memorare qui cotuULQuamobrem ut q, qui fuperiores nefiemm ,nor» *f^_
funt, fubmittere fe debent in amicitia,fîc quodâmodo in* ôm^
"
?
ftriores extoUere. Sunt enim qià, qui mole/hs amicitiaî
ùtf frit
ficiunt,cuipfi fecotemniputMt.Quodnonftrècontin*
ûîfa.vtâf.™
tl
git nifi ijs,qui etia cotemnendos fe arbitrantur : qui hac
jrf.. Itt-t.
opinione no modo uerbis, fed etiam opere leuandi funt.
Tantum
àutem cuique tribuendvm eft primum, quâtum
ipfe
Q
q
188
M.
T V L
CICERONIS
ipfe efficere pofiisidéinde etiam quantum ille,quem dilU
ga*,atqueadiuues,pofiitfuBinere.
Non enim tu pofi*
(quaatwmut* licet exceUa*') omnes tuos ad bonorcs am*
contoêm'tedf pbfiimos perducere:ut Scipio P . Rutiliti potuti còfulem
*at* Leliwm fitcere,fiatrem eiu**Lucium non potuti.Quòd fi etiam
*
pofii* quidui* defitte ad alteru,uidendum efiamen quid
A m i d n ' a j x t a - , - f l p t ò f fiftinere. Omnino amicitie corroborati* km,
e
c
te prouecta w- _ -
0
r
7
•*
«.tcaadjefunt, cofirmatisq^ e r ingerii]*,?? etitibu* ludicaaefunt. Nfc
fiqui ineunte etite uenandi, aut pile jludiofi fierint,eot
babere necefiario* oportet,quos tim eorum jludio pre*
dito* dilexerunt: ifio enim modo nutrice*, e r pedagogi
iure uetujhti* plurimum beneuolentie poMabunt, qui
negligendi quidem no funt,fid alio quoda modo colen*
%1 di:aliter enim amicitie jhbiles permanere non pojfunt.
Dijfare* enim mores,difbariaftudia fiquuntur,quort№
dijtimiltiudo dijficiat anucitia*: nec oh alia caufam uUam
boni improbmmprobi boni* amici effe non pojfunt, nifi
ì 6 quòd ma efl Inter eos, quanti maxima poteft effe, mo*
rim,ftudiorimqi difimtia. Reéìè etk precipipotefiin
atrucitijs,nequi* intemperati quadÀ beneuolentia (quod
perfepefit) impediat magna* utilitates amicorwm. Nec
LywmedT* enimlut ad fibula* redeam) Troiam Neoptolemu* ci*
pere potuiffet,fi Lycomedem,apud quem erat educatili,
multi* curri kcbrymts iterfiumiimpedientem audire uo*
, _ L , j A , luiffet. E£.ficpejncidtuit magna: re*, ut difiedendivm fit
ìw* WtV
- amici*, qua* qui impedire uu% quòd defiderium non
*w*i
^
^ eyinfirmu* efi,moMq-, natura,?? ob eam
csfìdcrandum ipf aufam in anucitia parum iustus. Atcti in omni re
eitqmdabami " x , ' .
„
•, n ,
i
dspctamr.
conjiderandwm ejt, e? quid poMes ab amico, e? quid
*
patiate
t
9
r t f f
m
C
v
t
L A E L I V S , S E V D E A M I C.
rS
pdtidre d te impetrdriEJi etidm qudfi qud-ddm cdldmitis
in dmicit'ijs dimtttendis nonnunqud neceffd.rid.ldm enim
A fdpientwm fanulidrit&tibus dd uulgdres amicitids ordtio
no&rd deUbitur.Erumpunt f<epe uitid dmicorim turn in
ipfos dtnicos, turn in dlienos, quorum tamen dd dtmcos jy
rcdundet infrmid. Tdles igitur dmicitie funt remifione
ufuskudndte O"(ut Cdtonem dicere dudiui)
dijfuende }^^*^
mdgis,qudm difcindede funt; nif quedam ddmodum in* iwaeamLw*,
tolerdbiltsiniuridexdrferit,utneq,
rettwm,neque hone*
jlum ft,neq; fieri pofit, ut non jhtim dliendtio, difiun*
ftioqifiriendd jit. Sin dutem morum,dut jludiorum com
mutatio qu<eddm(utfierifolet)faclA erit, dut in reipub.
pdrtibus dijfenfio intercejferit(loquorenim,
ut pdulb
ante dixi,non de fdpientwm,fed de comanibus dmicitijs)
cduendum erit ne non folum dmicitie depofite, fed ini*
micitie etid fufcepte uidedtur. Nihil enim turpius, quhn
cum eo bettum gerere,qui cum fkmilidriter uixeris. Ab
amicitid Qy.Popeijmeo nomineferemouerdt(ut,fcitis) Q..Pompaiw.
Scipio:propter diffenfione dutem,que erdt in rep, dlie*
ndtusefldcoUegd noSlro MeteUo:utrunqi egit grduiter Mtttihw.
dutorittte,® offinfione dnimi non dcerbd. Qudmobrem
primu ddndd operd efi,nequd dmicoru difiididfidnt: fin
ule dliquid euenerit, ut extintte potius dmicitie, qum
opprejfe uidedntur. Cduendum uero efi,ne etidm in pd,
ues inimicitus couertdnt fe dmidtie:e quibus iurgid, m<t
Udiftti, cotumeliegignuntur. Que tzmen fitolerdbiles
erunt,firende funt:® hie honos ueteri dmicitie tribue*
das efi,ut is in culpd jit, qui ficidt,no qui pdtidtur iniu*
rkm.omnino omnium homuidoru, dtq, incomodorum
.
H»4
9
0
t
ijO
M. T V L
CICERONIS
und cdutio efi,dt<fc und prouipo,ut ne nimis citò dilige*
re incipidmus,ne'ue indigno*.Digni dute. funt dmìcitid,
quibus in ipfìs ineji cdufit cur diligatur. Rdru genus(ej
quidé old preclara rdrd)nec quicquam diffìcilim, quhn
reperire,quod fit omni ex pdrte in f w genere perfètti*.
Sed plerity
in rebus humanis quicquà bonu norut,
nifi quod fruttuofum fif.ey amicos,tàqudm pecudes,eos
potifiimwmdiligunt, ex quibus fperdnt fé mdximwmfru
cìu effe cdpturos. lttq; pulcherrima ittd, eymdximè ni*
turdli cdrent dmìcitid,per fe,ey propter fe expetédi: nec
fibiipfì exemplo funt,b<ec uis dmicitie qudUs,ej quanti
fìt.ìpfeenimfequifq;diligit,noutdliquSd
feipfomer*
cedent exigdt charititi* fue, fed quòd per fe fibi quifque
chdrus efl:quòd nifi idem in dtnicitu transfbratur, uerus
dmicus nunquà reperietur.Efl enim is amicus quide, qui
efl tinquam alter idem. Quòd fi b<ec apparent in besìijs,
uolucribus,dgresìibus,natintibus, fuibu*,cicuribiis, ferii,
primu fe ut ipfì diligantiid enimpariter cum omni ani*
mate nafcitur)déinde ut requirSt, dtq; appetint dliqui*
alias dnimdteSydd quas fe dpplicent eiufdem gener'midqi
ficiunt cwm defderio,ey cum quada fìmìlitudine dmoris
bumani'.qudntò id mdgis in homine fit ndturd, quiz? fe
38 ipfe diligiti
dlterudcquirit,cuiusdnimumcufuo
com
ttùfcedt,ut effìcidt pene unii ex duobusfSedpleriq; per*
uersè,ne dicdm impudenter, amicu habere tdem uolunt,
quale* ipfì effe non poffunt:queq; ipfì no tribuunt ami*
cis b<ec ab hi* deftderdnt. Var efl dute primum ipfwm effe
. . uirumbonimJumdlterimfimilemfuiquarere.
Utili*
necjj
QmaGtamic».
}
.
.
Amicusuir h o .
mas effe 4«bet.
»
,
.
,
*
ì,
....
bus ed, qudm idndudum trdtubdmm, fhbilitis dnucitu
confr
LAELIVS,
SEV
DE
AMIC
tgt
confirmanpoteft,cumhomines,beneuolentia
coniuncli
primü cupidiwibus ijs,quibus uteri feruiut,imperabUt:
déinde equitate,iuñitiaq¡ gaudebunt, omnidifc alter pro
ditero fufcipief.neq, quicqua unqudm nifi honeftum,®
Nñqoám ¡(i
reñim dlter db ditero poñulabit:nea¿ film, colet fe in* ^"ftu'^petea
ter fe,ac diligent,fed etidm uerebuntur. Nam mdximwm ^ ^
ornametum dmicitiie toüit,qui ex ed tollit uerecundidm. recudía ab\m¿
ltnq¡ in ijs perniciofuí eñ erro^quiexiftimatlibidinum,
«
peccdtortmcfc omniwm pdtere in dmicitid licetidm Vir*
tutu enim dmicitid ddiutrix a ndturd data, eñ, no uitio*
rum comes'.ut quonidm folitaria no poffet uirtus dd ed,
que fummd funt,peruenire,coiun¿kl,cr
fociata cum dU
terd perueniret: que fi quos inter focietos dut eñ, dut
fidt,dut fiiturd eft, eorum eft babcdus dd fwmmu nature
bonu optimus,bedtifiimusq; comitatus. Uec eft, inquam
focietas,in qud omnid infunt,que putant homines expe*
tendd,honejhs,glorid, traquiüitas dnimi, atq¡ iucuditas:
Ut cu h¡ec adfint,beata uitafit,® fine his effe non pofiiL
Quod cum optimum,mdximimájfit,fiid
uolwmus ddipi
fci,uirtuti opera ddndd efifine qud neq; amicitiam,neq}
uUdm rem expetendam cofequi pofiumus.Ea uero negle
.
£h,quife dtnicos hdbere arbitratur,tumfe deniq, errdfi ma,
fe fentiunt,cúm eos grauis dliquis cafus experiri cogiL
Quocirca (dicendu. eft enim fepius) cum iudicaueris,di* fudícandSefl
ligere oportet:non cu dilexem,iudicare.Sed cum multts i j g
s.
in rebus negligétia pleftimur, turn máxime in amicis e r
diligendis,® colendis. Vrepoñeris enim utimur confu
lijs,et acta agimus,que uetmnur ueteri prouerbio. Nam Actum agcte.
implicati ultro,® citro,ttel ttfu diuturno,uel etidm officn
d
c
dta
abcffe
t
y
A p o p t l t h e g
P
u
a
ers
,
rn U
uanidl
lo*
M.
TVL.
CICERONIS
cqs,repetè in medio curfu amicitia* êxor ta aliqua often*
ftonefdirumpimus. Quôetidmmdgis
uituperâdaeftrei
um mctximè neceffariœ tmta incuria.vna eft enim amici
tia in rebut hwmani*,de cuius Militate omnes uno ore co
fentiunt,quanquàm à multis ipfa uirtus cotemnitur, er
uendiatio qua-da, atqj oftentttio effe dicitur. Multi diui
tia*deff>iciunt,quos paruo contentas tenuis uiftus, cuU
tuscfc deleiht: honores uerb, quoru cupidiate quidà in*
flammantur,quàm tmlti ita contemnunt,ut nihil inanius
effe,nibil leuius exisîimet. lté catera qua- quibufdàadmi
rabilia uidëtur,permulti funt, qui pro nihilo putent. De
amicitia omnes admît idem fentiunt,® hi qui ad remp.
fe contulerunt,® ij qui reru cognitione,doftrind(fc de*
lec~fantur,çr ij quifuu negociu. gerunt otiosè: poftremô
ij,quife totos tradiderunt uoluputibus,fine amicitia ui*
tam effe nuïïâ fentiut,ft modo uelint aliqua ex parte libe
raliter uiuere.Serpitenimnefcio quomodo per omnium
uitmamicitia,nec uÏÏam atatis degëda ratione patitux
efteexperte fui. Quinetiam fiquisajferit&teeà eft, &
immanitute natur«,ut congreffus, e r fociemé homintm
Timon. fugiat,atq; oderit,qudlemfùijfe Atbenis Timoné nefcio
quern accepimus: tamen is pati non poftit, ut non acqui
rat aliqué,apud quem euomat uirus acerbiatis fua-.Atq^
hoc maxime iudicaretur,pquidt!de poffet cotingere, ut
diquisnos deusex hacomnium frequentiatoUeret,®
in folitudinem ufbiam coUocaret, atque ibi fuppedittns
omnium rerwm,quas natura dejiderat, abundantiam,®
copiam,homin'i* omnino afpiciendipotefktem
eriperet,
£M« ftm effet ftrreus, qui earn uitam ferre poffet ? cuify
non du*
L A E L l V S , S E V DE A MIC.
x«î
non dufirret fiucìimuolupatu omniu folitudoi Verum
ergo iüud ejl quod à Trentino Arcbia,ut opinor,dici
folitü noñros fenes comemordre dudiui,db dlijs fenibus
duditivmtSiqu'is ccelum dfcendifie^ndturdmqi mundi,®*
pulcbritudinéfyderwmperjpexiffetfinfuduem
ïlkm dd=¡
mirdtioné eifvre:qu<£ iucundifiimdfùijfit,fi dliquem cui
ndrrdreLhdbuiiïèt.Sicndturd foliarium nibil dmdtSem' . ^ .*. »I
perq) dd dliquid anqudm ddrmmcuh dnmtttur,quod M
dmicifiimo quocfc dulcifiimu efì. Sed cùm tot figniseddé
ndturd decldret quid uelit,dc qu£rdt,quid defideret,ob*
furdefcimus amen nefcio quomodo, neced, que db ex
monemur, dudimus. E/i enim udrius,® multiplex ufas
dnùciti£ mult<eq; cdufte fuJbitionu,offinfionuq;
ddtur,
quds turni euiare,tum eleudre,tum forre fdpietis efi.vnd
iüd fubleuddd ojfinfio efi,ut ® utilitds in dmicitid,®fi
des retinedtur.Hdm ® monédidrnici fcepefimt,® ob*
iurgdndi:® htecdccipiendd dmicè,cùm beneuolè fiunt.
Sed nefcio quomodo uerum eft quod in Andrid fimilid* An n«um FÎT
ris meus Terétius dixihobfiquiu dmicos.uerias odium TV'A'S™ 'T
pdnt. Moteja, ueritAS e)t,)iquide ex ed ndfcitur odium, AMICOS,ticrttaj
quod efi uenenü dmiciti£:fed obfequiu multò moleñius,
P
quodpeccatis indulgés,pr<ecipité dmicu firri finit.Md=
ximd dute culpd in eo efi,qui ® ueriate djperndtur,®
in fidude obfiquio impeUitur.Omnis igitur bdc in re bd
bendd rdtio,® diligentid efi : primu,ut monitio dcerbi*
fáte:déinde,ut obiurgdtio cotumelid cdredt.ln obfiquio
dutem(quonid Terentiano uerbo libéter utimur) comi*
as ddfìt.dffenatio uitiorum ddiutrix procul dmouedtur: _ .
_
que no modo dmlco,fed ne libero quide dignd efi. Aliter AÍ&MAUOU«m,
3
i
3ta
i NÎH
r
i
4
0
}
odíum
N
enim
a r i u
i4
*$.
9
T V t .
CICERONIS
enim cu tyranno,aliter cum amico uiuitur. Cuius autem
jiudienda eft aures claufe ueritati fi,nt,ut ab amico uerum audire ne*.
'
queat,huius film dejperanda efl.Scitu efl enim iuud Cd*
tontìtmultò melius de quibufda acerbo* inimicos mereri,
quàm eos amicos,qui dukes uideantur.iUos uerum [epe
dicere hos nUquam.Atq; iUud ab[urdum efi,% ц [cilicet
qui monentur,eam mo lefliam, quam debent caperejnon
capiuntieam capiunt, qud debet carere. Veccafie enim fe
non dnguntur obiurgdri moleflè firutiquod cotrà opor*
tebatydeliéto dolere obiurgatione gdudere. Vt igitur ©*
monere,ermoneripropriuefl
uera amicitiar.ey altera
libere ficere,no afperè'.alteru, pdtienter accipere,no re*
Nota, pugnàterifìc babendu eft^nuUam in dmicitijs peflem effe
ntdioré,qu4m adulationé,blanditids, affèntutioncquauis
enim tmltis nominibus efl hoc uitiu. no&ndu leuium ho*
ntinum,atq; fàUaciu,ad uolupttàe loquentiu omnia nibil
ad ueritmté. Cilm aute omnium reru fimulatio efl uitìoft
(toUit enim iudiciu uerijdq} adulterat)tum amicitia re*
pugnat maximhdelet enim uerìtt,tl,fine qua nome ami*
amfciUa: nis. àtU ualere no potefl. шт cùm amicitia uh fit in eo,ut
unus qudfi animus fìat ex pluribusiquì fieri poterit,ft ne
in uno quidem quoq^ unus animus erit, idem'q} fimper,
fedudrimôrmtibilkîmltiplexìQuidenim
potèfiefe
tìxn flexibile t&m deuiu,qanimus eius,qui ad alterius no
modo fenfim,ac uolunMé,fid etia uultu,dtqi nutum co
uertiturf Negat quisfnego:aitf aio.vouremò imperaui
egomet mihi omnia dffentòri,ut ait idi Terentiustfid Ше
fub Gnatonis perfona,quod amici genus adhibere omni*
no Icuitotisefi. Multi diitGnatonu fimiks cu fini loco.
m i W
y
y
}
}
1
3
t
L A E L I VS,
SEV DE A M I C
tj>*
firtund,ßmd fuperiores,horu eft aßentatio mokßi,cum
ad udnitatem dcceßit autorità. Secerni duté blanditi ami
cui a uero,ej? internoßcitm potefi, adhibito diligentia,
quam omnia fucata,?? fimuldta à fyncen*,dtqj uern. Co
cio,qu<e ex imperitifiimis cÒJht,tamé iudicare folet quid
interfit interpopuläre,id efi,dfftntatorem,ey lene due,
e r Inter confti.ntem,fiueru,ey grduem.Quibu* blandi*
tìjs C.Pdpyriwsconfulnuper influebdt in aures codoni*, P»py>«»
cum ftrret legem de Tribuni* Plebi* reficiendisiDiffud*
fimusnos. Sed nihil de me,de Scipione dicamlibendut*
Quanta. illi(dq immortdes)fiiit grauitas,quanta in ora*,
tione mdiefhsfut ßciU ducem pop.Ro.no comitem dice
resifid affuiüis,ejr efiin manibu* orado.I taq, lex popolari* fujfiagijs populì repudiata eü.Atque (ut ad me re
dea)meminihi* CXNLdximo fratre Scipionis,ey L.Mdn
cino confulibu*,quam populark lex de facerdotijs C L t
cinij Craßi uidebatur.cooptatìo enim coüegiorwm ad po
puli beneficiti trhfirebatur. Atcfc is primu infiituit in fi*
ru uerfibu* agere cu populo.Tame iUiut uédibilé oratio
né religio deoru immortaliu,nobis defindedbu*,ßcile uin
cebat.Atq; id déìu eft pretore me,quìquénio antè,quàm
cofulfimßäut.ltaq;
remagi*,qudm autoritate caufa iüd
definfa eft.Quòd fi in fcenajd efiin cocione,in qua re=
buifiäi*,eyadwmbrat'i*lociplurimwm
eft,tamen uerum
Udlet,fi modo id patefittum, e r iäuüratu eft-.quid in ami
cidafierioportet,que
tota ueritate perpenditurfln qua
nifi (ut dicitur)apertu pettus uidedi,tuim'q; oftenddi,ni
hilfidum,nihil explordtum hdbedi'.ne amare quidem,aut
amdri poßttjcu, id,quàm uerè fiat,ignores. Qudqudm iftn
4
1
g c c n a i
N
*
djfen
M.
TVL.
CICERONIS
dffent&tio,qudmui$perniciofd fìt,nocere Urne neminipo
tefl,nifi ei,qui edrecipit 4tqj eu dele£htur.lttq;fit,utis
«m« ' qiinpfe jf ^
pdteficiat mes fuas mdximè,qui ipfe fibi
Cbi air«ntatun dffentetur,®fe maxime ipfi deleélet. Omnino efldmâs
fui uirtus,optimè enim feipfit nouit^quamefe amabilisfit
inteüigiUEgo dut no de uirtute nuc loquor,fed de uirtu
tis opinione.Virtute enimipfd no tei multi pro-diti effe,
quàm uideriuolunt.Hos deleSht dffent&tio:KIS fìclusad
eorwm uoluptutem fermo cu ddbibetur,ordtioné iìldinua
ndmjeflimoniu effe Idudu fudru putmt.ìiuìld efi igitttr
\>£c dmicitidfCÙm dlter ueru dudire no uult,dlter dd min
tiendwm pdrdtm e/ì,Nec pdrafìtoru in comeedijs dffentx
fio nobisfacetiuideretur,nifì effent milites glorioft.Md
gnu uerò dgere grdtias Thdis mibiiSdtk erdt refponde
t
el
P
affen aX
aU8et
enator
RE
md
us
n
3 Z M-ingentesÁnduit.
Semper duget dffenUtio id,
quod IS,cuius dd uoluntutem dicitur, uult effe mdgnum.
Quamobre quamuUbiada ifhudnitus dpud eos udledt,
Nou. qui ipfi iUà dUecTânt, er inuitdt tmé etia grauiores,con
fkntioresqi ddmonêdi funt ut dnimdduertMt neccaüii,d
affènt&tione cdpiâtur. Aperte enim ddulantem nemo non'
uidet nifì qui ddmodùm efìexcors.CdUidui iìle,® occul
tus ne fe infinuet,fludiofè eduendwm efi: necenim FOCILE
agnofeitur, quippe qui etidm aduerptndo pepe affente*
tur,® litigare fe fìmulas blandidtur,dtqi dd extremm
det manuA,uinciq; fe pdtidtur,ut is,qui iüufut fn,plus ui
ciffeuidedtur.Quidduteturpius,qudmiüudifQupd
ne
acciddt mdgis cduendu/m efl,ut in Epicurep:
«f-i Triodie me dnte omneis codtnicos flultos fenes
VerfdriSfdtq^ luferk Iduiifiimè.
t
y
3
t
}
)
L A E L I V S ,
SEV
D E
A M I C ,
RO
7
- Hecetidinfibulisftultifiimdperfond
eft improuidoru,
, ej credulorwmfenwm .Sednefcio quo patto ab dmicitijs
perftdoru bominu,id eft fdpientu(.dehdc dico fdpientid,
que uidetur in hominem cddere poffe)dd leues amicitids
defluxitordtio.QUdmobréadiUdprimd
rededmus,edcfc Epilog' DIFPA
ipfdcocludamus dliquddo.virtusJnqudmyCân^Gr
tu * ^
Ov-MWRIJCR cocilidt dmicitidijetcoferudt.ln
ed eft enim .Virtus CONCI
couenientid rerùjn ed fkbilitds,in ed cofkntid. Que cu & coXuat? '
ft extulitjey oftédit lumen fuumê? idem dft>exit,dgno*
uitcfc indlio,dd id feddmouetjuiciftimqi dccipit iUud qd'
in dltero eft:ex quo eorwm exdrdefcitftue dmor,fiue dtni Q^MC,amare,
citid-Mtrufy enim diciu eft db dmdndo.Amdre dute nihil
dliud eft,nift ewm ipfvm diligere,quem dmes,nuUd indi*
gentid^mhd utiliate queftta. Que tamen ipfd ejftorefcit
ex dmicitid etidm ft tu edm minus fequutus fis.Hdcnoi
ddolefcentes beneuolentid fenes illos L.Paulum^M, Cd*
tonem^CGdUu^.UdftcdmtT.Grdcchwm
Scipione no*
ftrifoceru, dileximus, Uec ctidmagis elucet inter equd*
leSyUt interme,ej Scipione 'L.Euriwm,V.
Kutilium^p,
Mummium. viciftim dut fenes in ddolefcentiu, chdritate
dcquiefcimus,ut in uesird,?? in Q/ruberronk equident
ddmodùm ddo lefcentis,ey P. RUTILI/ virginij finulidritA
te deledor.Qudndoquidem enim itardtio compdrdta eft
uite,natureq} noRre,ut alia etas oridtur ex dlia,mdxi*
me quide optandu eft,ut cu equdlibus pofti/> uiuere,qbus
cam tanqud è cdrceribus eimjfUt cu ijfdé dd cdlcem(ut di
citur)peruenirepoftis.Sedquonidres
hwmdnefrdgiles, Nota,
cdduceéfc funt,femper dliqui dcquiredi funt,quos diligd*
mus et 4 quibus diligdmur, Chdritate enim,beneuoWtidq;
i s d e a m |
3
}
3
t
t
N
5
fubU
,o8
M. T . C. L A E . S E V
DE
AMIC.
fubldti,omni*eflèuitifublatiiucunditis.
Mihi quidem
Scipio,quanquà efl fubitò ereptu*,uiuit timen,femperq;
uiuet.Virtuté enim femperamaui iUiu* uiri,que extintU
non eftmec mihi foli uerfatur ante oculos,qui iUam fern*
per in manibu* habui,fed etiàpoRerts erit clara,r? inji
gnis.Nemo unquam animo,aut jpemaiora fufcipiet,qui
fibi non Mia* memoridjdtqi imagine preponendo" putet.
Equidé ex omnibus rebm,qua* mihi <tut fòrtuna,aut na*
tura tribuit,néilhabeo,quod
cuamicitia Scipione pof*
fit comparari.ln hacnùhiderepub.fùit
cofenfu*,in hac
rem priuatirum cofiliwmJn eade requie* plena obleih*
tionts fùitmunquàm ilium ne minima quidem re offèndi,
quod quidem fenferim:nihil audiui ex eo ipfe,quodnoU
iem.vna doma* erat,idemuidus,i*q; cot?uinis:neq; folti
miliùa,fed etia peregrinadones,rusiicationesq; comma*
nes.Nam quid ego de fludijs dicam cognofcendifemper
aliquid,atq; difcenditin quibu* remoti ab oculis populi
omne ocia,tepa*q; contriuimu*. Quaru reru record 'do,
ey memorkfìuna cum iUo occidi[jèt,defiderium conia*
Nota, tìifimi uiri,atq) amàdfimi firrenullo modo poffem.Sed
nec iUa extincia,funt,alunturq^ potw,ejr augentur co*
gmtione,®" memoria.EtfiiUi* plane orbata* effem,ma
Nota, gnum time affcrret mihi etis ipfafolatiumidiutiu* enim
in hoc def'derio effe non poffum.Omnia autem break,
tolerabilia effe debent,etia ji magna fint.Hec habuide
amicitk,que dicerem.Vos autem hortor,utitiuirtutem
loceti*(fine qua amicitia effe non potèfi ) ut ea excepts,
nil amicitia prejhbilius effe putetvs,
MARCI
TVLL11
CICERONIS
Lelij,feu de Amicitk,fini*.
M>
T V L ^
C I
CERONIS
CATO
MAIOR,
feu de Senettute,ad T. Pomponiwm
Atticwm J?r<efitio.
Tite,pquidego
ddiutoûrarnue
latafio,
Qu<enunc
tecoquit gruerfatfub
pettore fixa,
Et qua deprimerli, ecquid erit
pretijf
j
Licet enim uerftbm eifdé mihì affa
ri te Attice,quibut affatur llaminium iUe uir baud mas i Attica»
gnain re,fedfidei plcnus : quanqukm certo fcio,non ut i
Flaminiim foliciari teAttice,jìc noétes,diesq}. Now
enim moderationem animi tui, er aquiatem : tety non H
»
ì (wi^mf
cognomen folum Athene deportàffe,fedbumanitAtcm
etiam,zr prudentiam inteUigo.Et tamen fujpicorijfdem
rebus te,quibui meipfum interdwm,grauim commoueri: 4
quarwm cofolatio er tnaior f/ì,er in aliud tempm diffè
renda. Nunc autem nubi uiftm eji de feneclute Squii
ad te fcribereiboc enim onere (quod nubi tecum comu*
ne ejì) aut iam urgentk,aut certe aduentuntk feneftu*
tis er te,cr meipfum leuari uolotetfì te quidem id mo= S
defìè,ac fapienterfout omnid,zr fme,w laturum effe
certo fcio. Sed nubi cu de fenecìute diquid ueìlem ftribe*
re,tu occurrebas dignui eo munere,quo uterq-, noBrum
commiteruteretmMibi
quidem iaiucunda buius libri
N 4
confi
3
гею
Л . Т. C I C С А Т О
MAIOR,
confiäio fùit,ut non modo omnes absìerferit feneäutk
.mokftias,fed efficerit mollem etiam,® iucundam fine*
ftutem.Nunquam
igitur fata laudari dignè poterti phi*
IXVWOÌ
lofophia,cui qui pareat, omne tépm etatti fine moleuia
pofiit degere. Sedde cetera ®diximus multa,® fepe
dicemus. Hunc uerò librum 4e Senettute ad te mifimus.
Timoni».
' -Отпет autem fermoné tribuimus non Tithono,ut Ari*
Anito Chi«, ß £1 1щ р
Mtorit&tk tanquam in fibula-.
f
Q
а
пе
аут
M.. catoni feni,quo maiore autoritatem haberet ora
dignità* addit tio.Apud quern Lelium,®
Scipionem ftdmws admirun
ritatem! ' ° " te$?quòdti tmfiale fenecìutemfirat,ijs(fc ewm refipon*
dentem. Qui fi eruditim uidebitur difputAre,quàm con*
fueuit ipfi in futi librti,attribuito Grecti lìtem,quarim
confht ewm perfiudiofirn fùijfe in feneäute.Sed quid o*
put eftpluratlam enim ipfius Catonti fermo explicabit
P пойгат отпет de feneäutefententiam.
Crat. lyfeir. УТЕЛ» fon Ult.tSt»^ l ALOGV
S.
Pcrfonarum
a U
Жх»^ К*1н1«^р . S C I P I O , C. L A E L I V S , E T C A T O
tiwfìwvcdt^ffaAx,
INTERLOCVTORES.
GuwM.uwnf.&-i-iMj'*H
SCIPIO.
;
Aepenwmerò mirarifoleo cum hoc C.Le*
Ho tum ceteraru rerum tuä exceüente IA.
Cato,perfiüamcfc fapiltia,tu uel maxime
ttJpn-'m С
ЯК*?, F\«I'
quòdfeneflutétua nunqua" tibi graue effe
enferim. Que plerifq; fenibus fic odiofa efi,ut onus fi
Aetna grauius dicant fusìinere. с A T O . Ré haud fané
Scipio,® Leli difficile admirari uidemini. Quìbus enint
nihil opti eft in ipfis ad bene,beate'a^ uiuendu,ijs oranti
grauti eft <еш : qui out с omnia bona a feipfis petuntjfs
nihil
SEV
DE
SENECTVTE.
zot
niM potejl multi uideri,quod ndtur<e neceßit&s dffirdU
Quo in genere in primis eft fenettui qudm ut ddipifcdn Nota«
tur,omnes optnnt,edndé accufdnt ddept&mMnti eft inco
fhntia,ftultitid,atq} peruerfìtM.obrepere diunt em ci"
}
6
a
fu^wärnj^
filfum
P" HSîfci<
arc?QSÌenimciumddokfcentufeneclus quMpuerU
r^Vy^fau..
tie adokfcentid obrepitt Dcinde,qui minut grdw effet <j i %.
ijs feneäuA,ft oilingentefìmwm dnnwm dgerenttqumß
oäogefimu/mtPritteritAenim ttos, quamuis longd cunt
effluxißet,nuüd confohttione perrmdcere poffetftultm, catofopfcns
feneftutem.Quocìrca. fì fdpientiammedm ddmirdri foa diccbatur.
Utk (qu<eutinum dignd ejfetopinione ueftrd, noüroq;
cognomine) in hoc fwmus fdpientes, quòd ndturdm opti 7
mm ducem mqudm deü fequimursiq; pdremut.Àqud
^
non neri fìntile eft,cùm c<gter<e pdrtes <etttis bene deferì*
pt<efìnt,extremwmdcìiMn t&nqudn ab inerti poètteffè
negleätm. Sed t&men neceffe fiiit effe dliquod extre*
mwm,v txnqudm in drborum baeck, terr<cq} frugibus
maturiate tempeftiud,qudfìuietum,^
cdducam : quod
.
ftrendm eft moUiter jdpientL Quid enim eft dliud, g i s g ^ ^ m dijs
gdntwm more beìlare cum dijs, nifi ndtur<e repugnare* beiiare.^
i A E L i v 8, Atqui Cdto grdtißimwm nobis^t etidm ^ « X f •
pro Scipione poUicedr,ficeris,fì (.quonidm uolumus, e r
fperdmm quidem fenes fieri) dntè imitò dtedidiceri*
mm,quibm ßciUime rationibus ingrduefeentem <et&tem
ferre poßimuf. c A T o. idcidm uerOL<eli,pr<efertimfi
utriqiueftrtmgrdtum(ut diciì)futurum eft.s c i p i o,
Volimut fané (nifi moleftwm eft Cdto) unquÀ dliqudm
mm longdm confecew,qud nobis quoq; ingrediendtm
N i
fit
t
6
ki
t
a
m
flt
}
8
Q {
Ö M
B
9
xoi
M.
T.
CIC.
CATO
MAI OR,
fit iftuc,quèperuenifti,uiderequdlefît,
C A T O .
Idáü
ut potero Ldi.S<epe enim inter fui querelu meoru <equd
Pronerbium. Um:pdre$ dutem_cuj>drib№,ueteri prouerbio faduimè
congregdntur.,QU£ C.Salindtor,quie Sp.Albinm bomU
ties confuUres,noftri ftrè <equdles,deplordre folebdntl
turn quoi uoluptttibut cdrerent, fine quibut uittm mU
Um putnrent,ttm quoi fyerncrëtur ab ijs,d gfcwî eftent
colifoliU. Qui nuhinon uidebmtur dccufdre id,quoi
ejjèt dccufdndurm.Nam fiidcuîpd fencftut'ti dcciierct,
eddem mihiufu euenirent,reliqutsq; omnibus ntdioribus
ndtu,quorum ego muttoru/m cognoui feneâutem fine
qu>ereld:qui fe à libiiinwm uinculu Uxdtos effe non moa
t mot'bns ftlffi ft >
À fuis defyicerentur.fed omnium iftiuf*
tulpa, non In °di quereldrwm in moribut eft culpd,nô in atite. Mo»
setate.
derdti enim,c non difficiles fenes,necinhwmdni,tole*
rdbilem dgunt
feneftutem.Impotíwri&S-dutjeM&Aiéu
ju*.«w* -£^,<*.nwútisjmnLtíalj¿m^^
L A E L I V S . Ejl ut dt*
¿¡w,o¿y .Ce.
eu, Cdtoifei fortifie dtxerit quifëidm tth propter opes,
\#¿
U ^ . ç j copidi,fy dignitatem tudm, tolerdbilem feneâutem
mnt
nec
m
uideriiid dutem non pofiernuifiscontingere. C A T O .
Eft iftud quidé Lali dliquid,fed nequdqudtn in ifto funt
7 !î? ' ?S, omnid'M Themifloclem krunt Seriphio cuidum in iur*
,
,l
fi
,îs
rtfpofío ad Se-
.
J
n
\
.„
!. .rr
r
r i
* •
riphis quedâ. gio re]pondipe,cum tue dixifjet,non ewn fudged pdtnt
n glerid fylendorem dffecutim : Nec hercle,inquit,fi ego
Seriphim cffem,nobdvs : nec fi tu Athenienfis eftes,c\d=.
№ unqudm fùiffès.Quodeodemmodo
de feneâutepo*
teft did. Ñeque enim in fvmmd inopid leuis effefeneâus
potefl,ne ftpienti quidem : nec infipienti in frnnmd co*
pid non grduis. Aptifiima, omnino funt Scipio,çr Ldi
arm*
SEV
DE
SENECTVTE.
ÌOJ
4гтл feneäutis drtes,exercitAtiones$
uirtutmtqu*
inagritoti*
omni £tnte cult*, cum mdtùm,iiucfc
uixati,mirificos$™*!__
ttfjèrunt frudus,non folùm pia nunquàm deferunt, ne
in extremo quidem tempore <etatis(qudnquàm id maxi*
mmeßuerumetidmquiaconfcientid
bene aft<euit<e
multarmi
beneßäorm recordatio iucundißimaejl.
Ego quidem C\Mdximmem,qui
Tdrentmrecepit
^J^* "'
adolefcens ita dilexi fenem,ut <equalem.Eratenim in ilio
uiro сопйШе grduitds conditi,nec fenefìus mores тШ^
uerat. QUftnqum em colere capi non admodùm gun.
dem natu у fed шлеп um <еШе proueäm.Anno
enim
poü,qudm primàm confiti fuerat ego nam
fm^mq;
eo quartùm confule ddolefcentulus miles profittiti firn
ad Capuam,quintoqi anno pòu ad Tarentm qute&or, i j Capoa Apn
déinde <eäUs,qu4driennio pósifiiftusfirn pr<etor:quem
«'
magi&ratu. geßi cofulibm Tuditono cr Cethego. T№
quidem iue admodm fenex fuafor legis QintU de donis
e r tmneribm fiiit. Hic e r bella gerebat ut adolefcens
cùm piane grandis effetzr Annibalem inueniliter exuU
'
Untern patientia fua moüiebat.T>e quo pneclarè fomdia
risno&erEnnm:
Vnus homo nobis cunäando re&ituit rem.
Cun&uor
Non ponebat enim rwmores ante falutem.
*
Ergo poü'qijnagisqi uiri nunc gloria claret.
Tarentm
uerò qua uigildntia, quo confilio recepiti
Cum quidem me audiente Sdlindtori,qui amiffo oppido
- ..
fùgerdtinarcemygloridntiydtqueia
dicenti:Mea opera r w .
Q.. tabi Tarentm recepifii:Certè inquitridens : mm
nifi tu dmifißesûnquam
recepiffem. Ncc uerò in amis
praflm
7
t
1
t
t
lia:ciuita
t
C i a t i z l a u
t
л
Fabws
Fl
t0
5 л
п а
*o*
JH. T .
c.
C A T O
MAIOR;
pufhntior^quam in toga:qui coful iterwm Sp.Caruilio
coüega quiefcete,C. Ilaminio tribuno plebis quoad pos
tuitreBitit,agrum Vicenwm,erGaUicimuiritim
contra
icivfcs U*
fenatus autoritntem diuidenti. Augurcfc cum eflet,dicere
Iwtiit
aufus eft optimis aujbicijs ea geri, qua pro reipu.falute
fterent:qua
contra rempub.fterent, contra aujpicia
fieri. Mult&praclara in eo u_iro cognoui,fed nihil eft ada
mirabilius,quam quomodo iüe mortem M.ftlij tulit cla*
ri «in,er confilar'is.Eft in manibus uiri laudatio ,qum
cum legimus,quem philofbphorwm non cotemnimusinec
uerb iUe in luce modo, atfy in oculis ciuiwm magnuStfed
i№,domicfc praftätior.Qui fermoiqu£
pr£cepaiqua*
t& notitia antiquit$tis?.qu£ fiietia iuris augurandiUnulta
etiam,ut in homine Romano,liter£:omnia memoria te*
nebat„non domeüica folum,fed etiam externa beUa.Cu*
ius fermone m cupide fiuebar,quafi iam diuinarem id,
quod euenit,iüo extintto,unde difcerem,fire neminem.
Quorftm igitur ttm mult* de Maximo i.Quia proftäö
uidetis nefis efle di£iu,miferam fiiffi tdem fenettutem.
Net tame n omnes pofihnt efle Scipiones,aut Maxinu:ut
urbiu expugnationes,ut pede8res,nauales(fc pugnas, ut
belda a fe gcfta,triwmphosq; recordetur.Eft enim quiete,
e? pure ey eleganter aft£ atatis placida,ac lenisftne*
6lus:qualem accepimus ?latonis,qui uno,er oBogeftmo
anno firibens mortuus eft.Qualem lfocratts,qui ewm li
fit° Pwathei bru/m,qui Vanathenaicus infcribitur,quarto,ey nonage
naicum.
fimo
anno [crippffe dicitur,uixitqj quinquenniu poftea:
cuius magiBer Leontinus Gorgias centu,er fiptemco*
pleuit annos'.necfcunquain [uo ftudio,atq opere ceffa
3
t
SEV DE S E N E C T V T E .
zof
uit.Qui cum ex eo quareretur, cur Um diu ueüet effe in
uiUiRihil habeo,inquit,quod incufem fenettuté.Pracld
rum refpofum,® dotto homine dignum.Sua enim uitia
infipientes,® fuà~ culpam in fenettutem confiruntiquod
non faciebdt is cuius modo mentionem ficiEnnius
(Sicutßrtis equus,ß>dtio qui pepe fupremo
Vicit Olympid,nunc fenio confettai quiefcit)
equi finis, e r uittoris fenettuti compdrat fudm : quem
quide probememiniffèpoteüis.Anno
enim undeuigefi*
mo posi eins morté hi cofules T.Tldminius,® M.Atti*
liui pitti funUiUe dute Ccepione^Philippo
iteru cofu* ,
libws mortuus efi(cwm ego quide v.er tx.dnnos ndtu/s
lege Voconid uoce mdgnd,® honis Idteribus fudfiffem) ^ Vocom'a,
annos Lxx.ndtur.tot enim uixit Ennius.lUdutem fere*
bdt duo,qua mdximd putmturonerd,pduperuté,®
fi*
neautéyUt eis pene delettnri
uideretur.Etenim,qudntùm
complettordnimorfudtuorcdufdireperiojcurfenettus,. ,. .
tmferduideatur:unam,quodauocetarebus
gerendmal* ferauicUatur.
terdm,quòd corpus fiiciat infirmum:tertidm,quòd priuet
omnibus fire uoluputibus:
qudrtdm,quòdhdudprocul
abfit a morte. Edru,fi placet ,caufaru quantu quaq) ud*
ledt,qudntwmq} iufk fit unaquaq ,uideamus.Ä rebus ge £™*,°jfl £
rendis fienettus dbstrahit i Quibusian ijs,qua geruntur Senectutcmim
iuuétute,cjruiribusf Cullane igitur res fenilesfunt,qua
^f^bÙs^
uel infirma corporibus, animo umen adminisTrenturt «nai.,
nihil igitur agebat Q,. maximus i nihil L.Paulus pater
t-uus ò Scipio focerq; filij mei uhi optimi i Et cateti fe*
nes,fabricij,Curij Corucani,cù'm rcmp. cofilio,® auto
ritttedefindebät nihilagtbdnttAd
Appi] Claudi] fine*
ttutenx
}
}
P
;
)
t
t
ao*
M. T. C CA T O
MAI OR,
iiutem dccedebat etia ut c&cus effektMe w cü fentétia fe
natu* inclindret dd pace^ fozdm ßciedu cu Pyrrbo,no
dubittuit äcereiüa,qu£ uerßbws perfecutus ejt Ennim;
Quo uobis mentes,refi<e qu£ fiäre folebant
Antehac dementi fife flexere ruinai
Ctteracfe grauißime.Notwm enim uobis edrmene fi : e r
17 turnen ipfìus Appij extti oratiotataj banc itte egit fepte
ts
e r decemanispoüaltem
confulatu,cuinterduos
con*
futdtus annix.interfluxiffent,cenforq;
ante confulatum
fuperioremfirißet.Ex quo inteüigitur Vyrrbi beüo gran
dem fané fùiffetzr tarnen fìc à patribus accepimut.Nikil
igìtur afftrut,qui in re gerlda uerfari fenettuté negdnt:
19 fimilescfc funt,utfiqui gubernatorem in nauigado agere
'• nihil dicant,cum alij malos fcandant,alij perßros curfu
tent,alij fentinä exhauriant^tte auteclauu tenens fedeat
in puppi quietwSyno ßciat ed,qu£ iuuenes:at uerò multò
NOTA, marna,?? mélioraßcit.No
enim uiribm,aut uelocimi
bm,aut celeritAte corporu res magna- geruturfcd confi*
(TO er autoritAte,^ fententia:quibws non modo non or
bari,fedetiam augeri feneäm folettnifißrte ego uobis
(qui e r nùles,zr tribunus,^ legatiti,?? coful uerfdW
fwm in uario genere beüortm ) ceffare nunc uideor,cùnt
betta non gero tat fenatui qu£ funt geréda pra>fcribo,&
quomodo Cartbagini malèiam diu cogitati beüu inßra
tur multò ante denuntiotde qua non ante uereri definii,
quàm ittam excifameffe cognouero.Quapdlmam
utini
immorbdes dij tibi Scipio referuét,ut auireliquias perfe
quare'.cuiui à morte bic tertM,w tngefimui e fi annui:
(ed memorìam Mius tari excipiet omnes anni confequen
IT» «ECUS.
t
s
tei
S E V
D E
S E N E C T V T E .
107
tes. Anno ante me cenfore mortuus eft,itoué ann'us poti
meo cofulatam,cu coful iteru/m me confule creatuf effct.
Ho igitur fi ai centefimo anno uixiffet,feneclutis eu fu&
potniteretfNec enìexcurfìone,nec faltu,nec eminos ha*
fkvì,aut cornino* gladijs uteretur,fed cdjilio,ratioe,fenté Senstus, i F .
tia.Crjxtenifieffentin fenibu*,no fummocofiliumaiores
^'p^^
noSìriappeUajiét fenato. ApodLacedemonios
quide ij, «meu
qui ampliamo magijlratu gerut,ut funivie etià appella a™,™If/edS
tur,fenes. Qjiòd fi legere,ey audire uoleti* externa,ma* MPNIO*.
xima* refp.per adolefcetulos Ubefiéhtns,à fenibus fuflé
UtxsttjrreflitutAs reperietis. Cedò,quì uejlrà remp.tmta
zo
amifijiis ttm citò f fic enim percontnnti,ut esì in N<E«I/
poéte ludo,rejbondentur e r alia,?? bec in primis:
Vroueniebant oratore; noui,flulti,adolefcentuli.
TRAM«C!Temerità; ejl uidelicet fiorentis a-tatis,prudentia feneélu
tisÌAt memoria minuitur. Credo,ni(i exerceas eamtaut ° R I A M FU
E
CUT
MCM
r-r>
i-
1
-ti
1
•
• •
««""te non
etiam p ps natura t&rdior.Themijtocles omnium ciutum minui.
nomina perceperat:num igitur cenfetis eum,cùm Mte
£1^^°
procefiiffet,qui Ariftides effet,Lyfimachtm faluttre fo*
UtutEquidénon modo eos noui quifunt,fed eorìi patres
etià,ey auos.Nec fepulcbra legens uereor(quod aiunt)
ne perdam memorim : bis enim ipfìs legenda redeo in x.z
memorkm mortuorli.Nec uerò quenquam fenum audiui
oblitum, quo loco tbefaurvum obruiffet:omnia,qua' cu*
rant,meminerunt,ttadimonia conflitutn,qui fibi,quibu*
ipfi debeant. Quid iurifconfultif quid pontifeesi quid
duguresi quid philofophi fenes t quàm mula, mentine*
runtiMinent ingenia fenibus,modo permaneat ftudiu,
W indujlrk* Net eafolùm in cWì/s &honoratis
uiris,
fed
z f
t
/
a08
C A T O MA I OR,
fmniM
* 4 feneftutem irdgozdias ftcit:qui propter jludiwm cum rem
fwdidri negligere uideretur dfilijs in iudiciwm uocdttts
eftytit queadmodu. noftro more male rem gerentibut pas.
tribù* bonis interdici foletfc itlwm, quafi defipientem,
d refimilidriremouerH iudices.Turn fenex diciturearn
fi.bulam,quam in manibus hdbebdt,zr proximo fcripfe*
rdtyOedipvm Colonewm recitile iudicibus, qu<ef\$eefc
^ « m o t a m S ^ ^ d p P ^ n t U u i d e r e t u r . Quo recitao fen
tcbus gerendis. te ntijs iudìcu efl liberdtus.Nu/m igitur buc,nwm Hefio*
dumtnum Simonidem, ntm Stefichoru, nim,quos dntè
dixi,\focratem,Gorgidm,nwm Homeru, nu philofopbo*
rim principe Vythagorà,Democritu,nwm Vldtofté,num
Socratem,nwm pofteà Zenone, cleanté,aut eum,quem
uos etiàRom£UÌdiftis,DÌogené Stoicucoegitin futi fin
dijs obmutefcere feneftuslAn no in omnibus ijs ftudiorZ
dgifflio uit£ tequaUsfiat;Agejjh diurna jludia omittfe
mm.Voûm nominare ex agro Sabino rujìicos uicinos,
VJàmiliarestneos,
quibm abfentibwmnq fere utla iti
.
agro maiora opera fiu,t,no ferédk,no percipiendisfru*
clibm no condendo. Quanquàm in iUis hoc minus mirti:
nemo enimejltAm fenex quifednnu
no putetpofieuU
uerefed ijdé labordnt in ek,qu<e fciunt nihil ad fe omni*
no pertinere.Serut drbores,qu<e alteri feculo projìnt,ut
Siatijduo fae- ditStttius noRerinSynephebis.Nec
uerò dubitetdgrU
nmfc
coldyquamuis fenex,qu<creti cuiferat,rejpodere,dìjs im*
lophocks.
H.
T.
C IC.
fed in uitA etia priudtx,®- quietA.Sopbocles ad
}
n m l
c d m
e
3
t
g. _ . „
lu».
mort3,libui,quime non accipere tuntumodo à mdioribut
. uolueruntSed etidm posìeris tradere.Melius CtecilÌM de
fene alteri feculo pro falciente, quam mud:
Aede
S E V DE S E N E C T V T E .
zo
Aedepol feneäus fi nihil quicqudm dliuduitij
Apportet fecwm cùm dduenerit, unum id efifdtU,
Quad diu uiuendo imlu,qu£ non uult,uidet.
Et multa fòmffe qu£ mit. Atcfe in ed quidem, qut non
uult, fiepe etidm ddolefcentid incurrit. lUud uerò idem x6
Ctecilius uitiofius:
Turn etidm in feneSh hoc deputito miferrimwm,
Sentire ed (etnie effe odiofwm fe dlteri.
lucundwm potius,qukm odiofwm. Vt enim ddolefcétihui
bond indole pr<editis fdpiétes fenes dcleétàntur, leuiorq;
fit eorum feneclus,quid iuuentute coluntur, zpdiligun*
tur: fic ddolefcentes fenum pr<eceptk gdudent,quibus di
uirtutum ftudid ducuntur.Nec minus inteUigo me uobis,
quhn uos nubi effe iucundos.Sed uidetk ut feneäus non
tnodòldnguidd,dtqi iners non fit, uerùm etidm fit opes
rofdy e r femper dgens düquid, e r moliens, tile fcilicet,
qudle cuiufq; jludiwm in fuperiore uit&fùit. Quidtquòd
etidm dddifcunt aHquid'tttRnhnnpnt jn uerfihyx glntidtts Solon»
9
uerfirj,
tem uidimus, qnûîa^M^àMàfmtM^S^
X/w
peri dicit : ut ego feci, quiGrtcds literds fenex didici.
QUds quidem fic duidè drripui, qudfi diuturndm fitim Grxa°iu"ns
explere cupiens, ut ed ipfd nubi noti, effent, quibws me " ''a*_ » q " «
nuncexempUutiuiietis.
Quòdcùmftciffe
SocrdteminP™ e '
fidibus dudirem,ueüem equidem e r iüud(difcebdnt enim
fidibus dntiqui)fed in Uteris certe eldbordui.
EC nunc Guide uires defìdero ddolefcentisC is enim ^ » "><"p«d,
d
TC0Um
N
s
,
7
,
,
....
B ,• > « j
R
_
>
li
5 d
ratio fenectutis.
locus erdt dlter de mtijs feneftutis)no plus, qudm Senemuemnoc
ddolefces etià uires tiurLdut ekpbdtisdefiderdblQuod
™ ^ . ^«
f nm nomini tutturdUter wptu efi eo uti decet: et qutcqd mumuddat.
O
'.
<tg<w
i
t
n5 e
£
M. T. С. С A T О M AI О R.
3,10
dgdt dgerepro uiribut.Quœ enim uoxpotejl effe cotem
ptior,qum Milonis Crotoniata>fqui cum fenex effet ы,
athletMcfc fe in curriculo exercentes uideret,dfyexiffe \d*
certos fuos diciturjüucbrymäsq; dixiffetAt Ы quide km
mortui funt.No uerò tAmißi,qudm tu ipfe nugatormeq;
enim ex te unq es nobilitata*, fed ex Uteribm, er Ideerà
tis tuis.Nibil Sextws Aenuìw tale,nibil imito dnnis ans
tè T.Coruncdnm,nibil modo V.Craffw.a quibm iurd ci
uibus prœfcribebâtur,quoru ufq-, ad extrema fpiritu pro
Seneftutem n5
^ a p dîa.
Orator metuo ne languefcat feneStu*
te: ejtemm munm eius no ingenij folum,fed
lateru etia,
er «tri«. Omnino сапоги iUud in uocefplédefcit etü ne*
feio quo paño in feneäute:quod equidé no dmifì ddhuc,
»7 er Urne uideto dnnos meos. Sed fame decorus eß fermo
fenM,quietut,erremiffut:ficitq¡pfepe
ipfafìbiaudittii
difertifenis copti oratio,et mitts.Quòd ß exeq nequeM
poßß turné Scipioni principerei
Ldio. Quid enim eß
iucudiui feneftute ßipaußudijs iuuetutti¿An ne ем qdc
uires feneäuti relinquemui ut adolefcétulos doceat,inßi
tudt,dd omne officij munui inflruat! Quo quidem opere
quid effe poteßpro-darmiMihi
uerò Cet P.Scipìones,
С" dui tui duo L.Aemiliuf et V.Africana* comit&tu nobi
liti iuuenu ßrtunati uidebàtur. Ne с «ili bonaru drtu ma
gißri no beati putnndi,quäuis cöfenuerint uires,atq¡ de*
ficerint: etß. ifh ipfa deßelio uiriu adolefcétU uitijs efß
citur f<epw,quàm feneauto±ibidmofafanÌ№
inte
Cyii fcniliiforP
ddolefcëtid effatu сотри*
tradiiJjnedjftì^rus
títudo.
autëdpud Xenophontë eo fermone, qué moriîs bdbuit
cùm ddmodùm fenex effet,negdt fe unqua fenßfß feneätt
- '
tern
3
Mílonisqueri-
u
e
e
ru
t
}
y
3
f T t M í
t
. SEV DE S E N E C T V T E .
. zn
tern fudm imbecilliorem fàclam, quàm adokfccda fùif=
*
fet.Ego L. MeteUwm memini puer,qui cùm quadriennio
'
po& alteru confulatu poti fa maximmfàélus effit(xxi i
annos eifacerdotio pr<efuit) ita bonis uiribus effe in ex*
tremo tepore <etttis,ut adolefcentiam no requireret. N1= s opium laubil neceffe eft, de meipfo dicere mihi,quaquam esì id qui* » e ftncx Q £
difenile,£ta.ti<fcncflrtecoceditur^Videt^neutdpudUoz%*
Neftorfs I
meru fepifiime Ne/ìor de uirtutibm fuis pr<edicett Ter» > & eio- '
d
U
f e n t à l
'
F' •
\,
r
'
.
quentia.
tiam emm urn <etnte bonuntm uixerat, nec erat ei ueren
iiiUpn'mo,
du,ne uera de fe pradicans nimis uideretur aut infolens, n 4 wo Mot
aut loquax.Etenim(ut ait Homerus)ex eius lingua meUe * K lAhn©*
dulcior fluebat oratio,quam ad fuauitntem nuUis egebatMwlap
corporis uiribusio-FELINEiUe dux Grecia nuquàm optAt wM.
• •<
ut Aiacis fimiles decern habeat,at ut Neftoris quandoq:.
P"*™, "
Ncffo
, ^
;
,
.*
*
n
risfimilcsoptat
Quod fi acclamano dubitai quin bretti Troia fit pern Agaménon fetura.Sedredeo adme.Quartu annumago,zT oftogefi= Q "DFJ^G^
mwm,equidé poffe uellem idem gloriari quod Cyrus: fed £fò
wx.
tmen hoc queo dicer e, non me quidem bis effe uiribus, rsp^li&uieùtf
quibus aut miles Vunico beUo,dut quasior in eodi beUo, ^ «OTWO^,
aut cofui in Hifyanid fùerim,aut quadriennio pòfl cù tri diurni Jl'v®
bunusnùlitzuris depugnauiapud Tbermopylis M.Attilio #OI sv/iffxjl
Gldbrione confule:fed t&men, ut uos uidetis, non piane ôm Zip «a
me eneruduit,non afflixit feneftus, non curia uires meas x^ffl
xs
de fideranno roslra,non amici,non clientes, no bofaites. rix' »ni&e%
Nec enim unqua fum affenfus iUi ueteri lduddto$ $uers ?w\u7if tifino
bio,quodmonet mature fieri fene,fi diu ueltseffe fenex.w«nr>s. \HEgo uerò me minus diu few effe maUem, quam effe fine «ty 5f
dntè,q effem.ltuq; nemo adhuc couenire me ualuit, quin
f^'ax^àrt
fiierim occupdtus. At minusbabeo wcìu,q uefirwm
uterz^^wi.
O *
WS
S
U
7i
3
t
iti
robur"''''
M.
T.
C
CATOMAIOR,
9 w.T&ec uos quidem T.Vontij centurioni/) uires babetis.
x
NtWM ideino iüe eft prajhntior uobist Moderatio
mos
dò uiriwm adfit,zr tantum quantum quifty poteü, nitie
tur.neciüe magno defiderio tenebitur uiriwm. Olympia
'
per fhdiwm ingreffws effe Milo dicitur, cum bwmerk fu*
flineret bouem uiuum: igitur bus corporis,an Vytbago*
r<c tibi mdlis uires ingenij darii benique iüo bono uture
dum adfit,cùm dbfit ne require: nifi fòrte ddokfeentes
pueritiam,paululmt atìie progreßi ddolefcétiam debeät
requirere. Curfut efteertus at&tis zjuidund
natura,
eaq;fimplex: fudcutypdrtitempefiiuitMeüddtn.
Vt
M a t u r i t à fé- enim infùrnutas puerorwm e/ì,er ßrocitas iuuenwm, er
«Wehms.
grduitdi idm confante atAtk:ßc feneftutk mdturita ni
turale quiddam habet,quod fuo tempore percipi debeat.
MaGnìflarex Arbitror tedudire Scipio Jiofyes tum Maßnißd
quaß
Mautianise. ciat bodie nondgintA annos natus: cùm ingreßus iter pe
dibws ßtjn equwm omnino non afeendereteùm equo, ex
tquo non defederei nullo bymbre, nuUofiigore adduci
ut capite operto fitfwmmam in eo effe corporisßcciMe:
it&qi exequi omnia regUofßcid, e r rmnerd. Votesi igi*
tur exercitiiio,w temperantia etiam in feneäute cofet
tiare aliquid priüini roboris. No funt in feneäute uires.
ÌXepoBulantur quidem uires à feneilute. Ergo e r legi
bui,ZT infiitutk udcat etas noüra muneribut ijs,qua no
poßunt ßne uiribui fuftineri. I « non modo quod non
poßumus,fed ne quantum poßumus quidem cogimur.
At iu multi funt imbecìHes fenes,ut nullum officij,aut
3 0 omnino uita munut exequi poßint. At id quide no pro*
primi feneéìutii eft uitiu,fed comune ualetudims. Quàm
M i l 0
t
fiit
SEV
DE S E N E C T V T E .
*r$
fuit imbecillì P. Africani film k,quite adoptauitf quant
tenui,aut nuUapotiui ualetudinet Quod nifi ita fùijfet,
alterum iUe extitijfct lumen ciuitatU.Adpaternam enint
magnitudinem animi, dottrina uberior accefferat.Quid
mirum igitur in fenibui,fi infirmi funt aliquado, cum ne
id quidem adolefcentes effugere pofiint i Refiftendum Documsta »â
Ldi,® Scipio fenettuti efi,çr eimuitia diligétia*com*
^Z '
penfandafunt.PugnandumtanquamcÔtramorbtm
f/i>*<tfî, cotrU
fie contra fenettutem.ììabenda ratio uaÌptuAin^ - utfn* g fa
dm exercitationibus modjets. Tantum cihi e*r pçtjnnk Nota.
adbibendumût reficiantur m™, nnn Qpprìm.dnttF.Nec
uero corpori foli fubueniendum efi,fed etiam mentâtefr
animo multò maga : nanq, b&c quoq,, nifi tanquam lu* 3*
mihi oleum inMes,extinguuntur fenettute. Et corpora citatone fogni
v Bm
quidem dejàtigatione,® exercitatione ingrauefcutianU 1^^t "
mi autem fe exercendo kuantur. Nam quos ait Cecïliws
cottucus fiultos fenes,bos fignificat credulos, obliuiofos,
diffolutos:qu£uitia funt non finettutis,fed inertvsjgna*
U£,fomniculofe fenettuta. Vt petulantia, ut libido maa
gv> efiadolefcentum,quàm femm,nec amen omniu. ado
lefcentum,fed no proborum: fie ijh fenila fiultitia (que
deliratio appellatifolet)fenwm leuium eft,non omnium.
' ?
Quatuor robufiosfilios, crfilioi quinq,, tantum domì%
- .^
tantas clientelai Appiusrcgcbat
fenex,® cecus. In*
.
tentimi enim animum tanquâ arcum habebat,neclcÊgue
feens fuccumbebat fcnettuti.Tenebat non modo autori*
tatem,fed etiam imperium in fuos,metuebant eum ferui,
uerebâtur liberi,charum omnes habebant : uigebat in ex
domo patrimmos,® difciplina.lta enimfenettm bone*
r
iumk
en
x
D £ , , r a t î 0
R
p p
O 3
Jheft,
m
cnj4
zx4
M. T . C. C A T O
MAIOR,
fk efi,fi fi ipfd defindit,fi ius fuu retinet,fi nettùni man*
cipataefi,fiufque
adextremumfi>iritum donunaturin
fuos.Vt enim adolefcentem,in quo fenile aliquid, ftc fe*
nem,in quo adolefcetis probi eji alìquid,laudamm:quoà
quifequitur,corpore fenex effe poterit, animo nunquam
Ôrigins libri erit.Septimui mihi Originvm liber eü in manibus'.omnia,
pti.
" antiquimtis monuimcta, coUigo-.caufarum iüufirium quaf*
cunq; defindi,nunc quàm maxime confido orationes.lu*
auguru/m,pontificu/m,ciuile traciojindtum edam Grads
Pythagoreoqt Uteri/sjttor: Pythagoreorwmqj more exercenda memo*
a t o n e
to
?
u o
u e
e
& K T ""iViV" ')& '
^^-x^y.'^- ì
ì
& dixerim* audhexim, egea
m)x.y* 1*1 Apt jj^cofnmemorgjiefperitìajhnj^rcimiones
ingenij,
«"3-Y 1 » + • Jf^wriruld
mentt*. In h^defudans,atqêlaboras,cor
ports uires non magnopere defidero. Adfwm amicts, ue*
nio in fenatwmfiequens, ultroq; afièro res multùm, C T
diu cogitata*, easq; tueor animi, non corporis uiribus.
Qua fi exequi nequirem, tarnen me leäulus meus oblee
fitiret ea ipfd cogitmtem,qua iam agere non poffemifid
ut pofiimßcit dèh uita. Semper enim in ifttt fiudi\s,labo
ribusq; uiuend no inteUigitur quando obrepat feneilus.
ita fenfim fine finfu atasfinefcit : nec fubitò fiangitur,
fed diuturnitate extinguitur.
C.li-Tetti» uitape- qì Bquitur terda uituperado fenedutis, quòd earn cd*
SeneAutcnH- VJrere dicuttt uoluptatibus. O praclurum
munusatte
feram non effe, tts ,1fìquidem id aufirt nobis, quod eji in adolefcen
luptatibus.
tia uttiojipimum. Accipite entm optwu adolefcentes
tecontrf udo
ionem
Archita Tarentini, magni in pri=
ptatem,
mis, er praclari uiri : qua mihi tradita eü cum ejfettt
ddclefeens Tdrenti cum Qu. Maximo. HuÜamcapk
U
e
t
m
m
ordt
alio
S'EV
DE
S E N E C T D T E .
its
tàìòrem peflem, quam corporis uoluptatem hominibm
dicebat à natura datum : cuius uoluptatis auidx- libidine!
temere,ejr ejfrenatè ad potiundum incitarentur.Hinc pa
trio- prodidonesjhinc rerum publicarum euerfiones,bine
cum boüibus clandeüina colloquia nafci dicebat:nuüum
denique fielus,nuüum magnum ßcinus eße, ad quod fit*
ßipiendum non libido uoluptatis impeUeret : ßupra ue*
rò,adulteria, e r omne fiagitium nuüisalijs iüecebris
excitari,nifi uclupMe. Cwmlfc hominißue natura ,ßue Menti uoi*.
quis deus nihil mente prejUbilius dedißet, buie diuino
*
tmneri,ac dono nihil tum eße inimicum, quam uolupta=
tem.Nec enim libidine dominante temperati* locum eße
cmnino, nec in uoluptutis regno uirtutem poße conßße*
re. Quod quo magis inteüigi poßet, fingere animo ali* 3 »
quem iubebat,tanta incitatum uoluptate corporis,quantx
percipi poßet maxima-.nemini cefibat fire dubium,quin
txndiu dum ita, gauderet,nibil agitare mente, nihil ratio*
ne, nihil cogitatone confiqui poßet. Quoärca nihil
tarn detefiabilc, tamq-, peüifirum, quam uoluptatem. Si*
quidem ea cum maior eßet,atq; longior, omne animi lu*
men estinguerei Ree cum C. Vondo Samnite, patreqì
eius,à quo in caudino prdio P. Voühwmius,?? T. Ve*
turius confiles fiperadfunt, locutwm Arcbitm Hear*
ebus Tarendnus hofies noüer, qui in amicida populi
Rom,permàferat, fi à maioribus natu accepiffe dicebat:
cum widernei femoni interfiifiet Vlato Athenienfis, ^°
»
.rr
I- *
1 ••
pore Tarentut
quem Tarentum uenißeL.Aemtlio,Appio Claudio con* uenerit.
fulibusreperio. Quprfim hecìut inteüigatisfi uoluptfc
tem ajbernariradone, e r fapienda non poßwmus, ma* ,
. •
O 4
gnam
p U s
Pi3ia
1
uunuca
<tn
zx6
M . T . C. CA T O M A I O R ,
gndm bdbenddm feneäuti grdtkm, que efficeret ut non.
libèret,quodnonoporteret.
lmpeditenimcòfiliwmuolu
pas rationiinitnica ac mentis (ut ito dicami) pertlringit
oculos,nec habet uUum cum uirtute commercium.. lnuk
tin quidem ftci,ut ßrtißimi uiri T. Tlaminij frdtrem L.
IUS'JL Ram" ^ ^ ^
* ftnatu eqcerem ftpte annis pòh,qudm con*
mofaAäobtto/"J faß** 'ft^notandam libidinemputaui. lueenimcum
luptatcm. 3 j jfit conful in Gdüid, exhortatus eft in couiuio a ftorto,
ut fecuri ftriret dliqu'e eorum,qui in uincults ejftnt dam*
* + nati rei cdpitdis. Hie Tito ftdtre fuo cenfore(qui proxi
miti dnteme fuerdt) eldpfus eft:mihiuerò,GT
skeco
I
neutiquam probdri potuit mi flagitiofa er am perditi
libido,qu£ cum probro priuato còiungeret imperij des.
decus.Sepe amaioribws natu audiui,qui ft porrò pueros
Fabricius.
afenibus audiuijfe dicebat mirari folitum C . ¥abriciwm
Pytrhut.
q
pi
g
py h
legatus ejftt, dudijftt
iW/tH,
3
dm
3
n
m
e
3
3
u
m a
U(
r e
e m
t
n
m
Twftda Cyned Athenis quenddm cflè,qui ft[dpienté
p roftteretur eumc^ dicere omnid, qu<e ßceremus, ad uo*
luptatem effe reftrendd. Quod ex eo audientesJA. QU*
rium ey Titum Qoruncanu optare folitos, ut id Samnk
tibuSf ippefc Vyrrho pfuaderetur, quoßciliws uincipof*
fent cum ft uoluptatibus dedidiftent. vixerat M. Curius
«p!dMou£*
'
' M » quinquennio ante eum confute ft pro
repub.quarto confulatu deuouerat. Norat eundem Td*
briciwi nordt Coruncdnus : qui turn ex fuauiti, turn ex
eius (quern dico) P. Decijfoäo iudkabant eße proftäo
aliquid natura pulchru/m atq; preckrum,quod
fuajpon
tepeteretur quod'qi fi>reta e r contempla uoluptateopti
mus quißfc fequeretur.Qßorfum igitur Im multa deuoa
luptatet
Epicurn« pht- *
lofophus.
3
y
3
3
a w B p
D f C
l
3
3
3
3
SE V D E
SENECTVTE.
117
lupt&tetQuianon modo uituperatio nutta, fedelia fumtnalaus feneäute eft,quod ea uoluptutes nuttat magno*
pere dejiderat. Caret epulis, extrumq; menßs, erfte*
quentibus poculistcaret ergo uinoletia, cruditite, e r in*
fomnijs. Sed fi aliquid dandüeü uoluptnti(,quonià eius Voluptai ma*
blandicijs nofiale obfiüimui-.Diuinus enim Flato efeam
rnalonmuolupußjêU^
bonùnes
^
capiantur,ut hämo pifces)quanquàm immoderate epu*
In careat feneäui,modicn conuiuijs turnen potefi dele*
äuri.C.Duiüwm M.ßlium,quiPanosprimusclajfe
cfe=c.Duiiiujprt
uicerat,redeuntem a cotna ftnem fiepe uidebam puertde* J?d u£JJ
leäubatur crebro fitnali,zr tibicine,quaßbi nuüo exem
pio priuatm fmpferat tantum licltie dabat gloria. Sed
quid ego aliosiad meipfm iam reuertor,Frimum bdbui SosUiitate*.
femper foddes.Soddia.tes autemme quaüore conftitu*
u funt,ßcrß Idas magna matris aeeepte, Epulabar
igitur cü foddibus omnino modici,Sed erat amen quida
firuor attttttqua progrediste, omniaßunt etiam in dien
mitiora.Necfc enim ipforum conuiuiormt deleéhtionem
corpons uolupatibus magis, quam coctu amicorwm, e r
fermonibus metiebar.Bene enim maiores noftri aceuba*
tionem epularé amicoru,quiauita coniunäionem babe* coniuuium.
ret,conuiuium nominarunt melius,quàm Graci: qui hoc 36 mifi7ntK>(t
idem twmcompotìiionem,tum coneoznatione uocant: «t o-u'yJlasrvof».
quod in eo genere minimü eft, id maxime probare uideä
tur.Ego uerò propter fermonis deleftntioné tempefiiuis
couiuijs deleäor,neccü aqualibus folùm, quipauciad*
modwm refknt,fed cum uesìra etiam tate, atq) uobifcu:
babeock feneäuti magnam gratidm, qua mihi fermonis
O i
MiditA
y
S
osclrf
e
J }
i { a t a t
iis
M. T. C C A T O M A I O R ,
duiditttemduxit,potionti,zr cibifuMit. Quòdfiquem
etidm ijhdeleòhnt (neomnino beliwm indixtffeuidedr
uolupati,cuiuseftetid fòrtaffe quidam naturala modus},
non inteUigo,ne in isìis quidem uolupMibm ipfìs, cares,
re fenfu feneiìutem. Menerò e r magislerid deleéìnntd.
3 1 mdioribus inftitutxz? u fermojqui more maioru d fum*
etiftisiaiòp- mo ddhibetur magitìro in poculo:et pocuU,jìcut in fym
pofìo Xenophon№,minut!i dtqi rordntid : & refrigerd*
xenophontfc tio <efhte,o" uicifìim hyeme dut fot, aut ignii bybernus.
fynipofium.
qnifó , sabina edam perfequifoleo, couiuiwmcfc
uicinorim quotidie comico :quod ddmulfom noéìem
qudm mdxime pofiwmus, uario fermone producimi. At
non efì uoluptotu/m unti, qudfì titittatio in fenibus. Crea
do, fed ne dejìderdtio quidem. Nihil dutem molesìuw,
PukhraSopho quod non defìdcres. Bene Sophocles, cùm ex eo quidam,
chsrciponfio. fì£fa
qu<ererct uteretur'ne rebus Venerea,
Dij meliord inquitdibéteruerò isìinc,miqudm Adottino
agreRi,ac furiofo profugi. Cupidis enim rerum, talium
odio/ìw«,ermoleftum efì fvrttffe cdrere : fdtidta uerò,et
expleWiucundius eftcarere,quwfrui,
Qudnquhn non
cdret is,quinon defiderdt : ergo non dejìderdre dico effe
ìucudw,qudmfrui.QUÒd fi iftis ipfìs uoluptutibus borni
tetàs fruiturjibentius prima pdruultffruitur rebus,ut di*
ximusidcinde ijs,quibus feneilus,ft etidm no dbundè pò*
titur,no omnino cdret.vt Turpione Ambiuio mdgkde*:
Canea, fcafura kihtur,qui
in primd edued fyeéfot, deletfotur tame etil
*
qui in ulnmd : fìc ddolefcentid uolupmes propè intuens,
mdgis fòraffe Uatur. fed deleihtur edam feneilus pro^
3 s cui eAS ffyeéfons mtùm, qudntim fdt efi. At HU qudnti,
font,
}
n
m
con
£ t ì i t e
t
w>
SE 7 D E S E N E C T V T E .
ZT
funtjdtütmvm ttnquam enteritis ßipendijs libidini*, ambi
cmtututi'
tiontiyContentiontijnimcitìarmiûpidMtwflti
omnivmi, pendía,
19
fecumejfejecmcfc (ut dicitur)uiuerc( Si iterò habet fe*' Proucrbíunu
necias aiiquod ttnquä pabulü ßudij,atfy doärinä, nihil
eft ociofa feneñute iucundius. Mon uidebamus in ßudio Seneautfeoola
> dimetiendi pene ccdi,ato¿ terree C. GaUwm ßmiliare pA '*
tm tui Scipio.Quotiesillü luxnoäualiquid
defcribere S « « ßudiofi.
, ingreßÜ,quoties nox oppreßit cticctpiffet mane*Quam
deleckibatur cum deficiwnes folis,
lun<e multò nobis g .
anteprcediceretiQuid in leuioribusßudijs, fedtarneacu.
tisiquam gaudibat beilo fuo Punico Nauiwstquw Truculento Plautusíqum Pfeuduloi vidi etiam fenem Li* ?
mum,qui cum feptem annos ante,quam ego natas fuimpL 4 0
bulam*edidißet Cethego, TuditMoifc confulibus, ufque *docuiffetJle
ad adokfcentiam meam proceßit <ea.te.QmddcP.Ll'ct= git Gttz&+
nij Craßi e r pontißcij,cr ciuiliä iuris ßudio loquariaut
de huiui P.Scipiontt,qui his pauca diebus pontißx rndxi
mm ßäus eßfAtqui eos omnes,quos commemoraui, his
ßudijsflagrantes fenes uidimus.M. uerò Cethegwm que
*^Cctóegos
recle SuddíS meduiiam dixit Ennius,quantoßudio exer* diflus.
ceri in duendo uidebamus etiam fencmíQuafunt igitur
epularwi,ditt ludoriM, aut fcortorum uoluptntes cu his
uoluptuübm comparando Mq¿ bccc qttidem ßudia funt
doéiriiiíe, qu£ quidem prudentibus, e r bene inßitutis
pariter cum ¿tote crefcuntxut honejtum tllud SolomsJií, ^ » ^ 1
quod ait uerßculo quodà~(ut ante dixi)fenefcere fe muU
^ ^ ^ ^
tx in dks ààdifc'etemiqua uoluptite animi nuüacerte po
RgKi&wx
tea effe maior. venio me ai uohtptttes agricolaru,quU uus.
bus ego incredibäiter dclciìor.qu£ nec uüa impediuntur
feneftute
9
pta
1
G a U u s a ß t o l o
US
L
uias
A n d t o
t
1
S o , o m s
xio
M.
T.
C
CA T O
MAI OR,
fenefiuteyWmihidd
[tpienta uitxm proximk uidentur
accedere.Hdbent enim rdtioné cum terra,qu£ nunquàm
recufdt imperiu,nec unquam fine ufurd reddit quod de*
cepit,fed dlids minore, plerunq, mdiore cum foznore.
• Qudnqudm non modòfiuóìus quidem me,fed etia ipfiu/s
terra ua,dc tidturd delecat:qu£ cum gremio mollito, de
fubaäo fernen jbdrfum excepit, primùm id oeedtum co*
Occatio, kibet,ex quo oeedtio (que hoc efficit)nomindta eü : de*
inde tepeßäum udpore,® complexu fuo diffundit, ö *
elicit herbefeentem ex eo uiridit&tem,qu£ nixdfibra ftif
piumfenfim ddolefcit, culmo'q, ereüfa geniculdto udgi*
na im qudfi pubefeens includitur. E quibus cum erneu
ferit,funditfiugemß>ic£ ordine firuéhm, ZT contrd d*
uium minorum morfwm munitur uaüo drijhrivm. Quid
egouitiwm fxtus,ortuf, incrementa commemoremi Sd*
*Kequietem turi deleihtione non pofiwm, utmee fine fiuta* re*
legit Vrifcidquiem,oble£famctwm'o£ nofidta. Omittoenimuim ipfm
nui lib.6,
omnium que generätur è terrd,qu£ ex fici tantulo grd*
Acmum.,
t
acino uindceo,dut ex ceterdrum fiugum, dut
_
fiirpiumminutifiima
fiminibwitdntostrunco$,rdmos'<$
Propago!'
procreet:mdüeoli,pldnt£,fdrmentA,uites, trdduces, pro*
. pdgines, nonne ed efficiunt,ut quemua non fine ddnü*
rdtione delefient? Vita, quandturd eddued efi, ZT nifi
CiaulcuU. fida, fit dd terram firtur : eadem, ut fi erigdt, clduiculifi'
fua qudfimdnibia quiequidefi ndéia copiefiitur: qudm
ferpentem multiplici ldpfu,ZT erratico, fèrro dmputans
coercet drs dgricolurum,ne fyluefidt fdrment'a,ZT in o*
mnes pdrteanimidfünddtur.ltaq,
ineute uerein ijs,qu£
4 x reliehfunt,exifiit tanqudm dd drticulos fdrmentorü ed,
v
n 0 } M
e x
qu£
SEV DE SENECTVTE,
zt
que gemma dicitur, a qua oriens uua fefe oftendit,qu£ Gemma.
e r fucco terree? calore folis augefcens primo eft per*
acerba guftuúéinde maturatí. dulcefcit,ueftit&q; pampU
nk nec módico tepore caret,e? nimios folk* deftndit ar *defugit, le*
dores.Qua quid potejleffe tum fruíluLtius, tumajpe= git Gaza,
ñu pulcbriusicuius quidem no utilitas me folum(ut ante
dixi) fed etiam cultura,ey ipfa natura delefíñt: adminia
culortm ordiñescapitum coiugatio,religatio,propaga*
tio uitiwm,farmentorumq; ea,quam dixi, aliorwm ampti
utio,zr aliorwm immiftio.Quid ego irrigationesf quid
agrifbftiones, repaftinationesq; proftram, quibus fit Repaflínatío.
multo terrafcecundioriQuid de utilitateloquar fterco*
'
randif dixi in eo libro,quem de rebusruñickfcripft: de Catodereto*
qua dottus Hefiodus ne uerbwm quidé ftcit,cúm de cuU **
tura agri fcriberet. At Homerus, qui multk,ut mihi uide Horneras ante
tur,anté feculk ftiit,Laerten lenientem defideriwm,quod Hefiodum.
capiebat éfilio,colentem agrwm,ey ewm ftercoranté fi* .
cit.Nec uero fegetibus folúm, ey pratfc,ey uinek,er ar
bufik res rúnica" l£t£ funt,fed pomar'ijs etiam,et bortk,
tum pecudwm pajlu, ey apum examinibus, tum florwm
omñiwmuarietate. Nec confttiones modo dele¿kint,fed
etiam infitiones: quibus nihil inuenit agrícola folertius.
Pofíwmperfequimultt oblettmentarerwm
rufticarum,
fed ea ipfa qu£ dixufentio fuiffe longiora.lgnofcetk au
tem,nam er fludio rerwm rujlicarwm proueilus fum, e r
feneñus eft natura loquacior, ne ab ómnibus eam uit'ijs raioquador.
uidear uindicare. Ergo inhacuitu M. Curias cum * ;JJ¡¿J¡¡£' jjJ
Samnitibus,cr Sabinis,er de vyrrbo triumpbaffet, con tam cófumpfiu
fwmpfit extremwm tempus £t*tk:cuius quidé uiüam ego
t
s
S t w c o t a r i o
ílíc
S m e a a t
a i t a k
I
contera
iti
M. T . C C A T Q M A I O R ,
contemplatili (dbe& enim non longè a me) damimi fati*
non poffwm uel ipfìus bominis continentia, ueltemporu
Cnriusawum difciplindm. Curio ad fòctm fedentimdgnwm duri pons
^bwobiatì!
Sdmnites cùm dttuliffent,repudidti ab eo funt. N o »
enim duru habere pr&ddwm. fibiuideri dixit,fed ek,qui
haberent durvm, imperare.Voterat'ne tintws dnimm no
iucundambdberefeneftutéiSeduenioad
dgricol<a,ne'd
Scaatomfenes meipfo receda.ln dgrk erdnt turn fcnatores,ii csì feneS.
SiquideL. Quintio Cincinndto indgro drdtitinuncidt:
turn eft etm dithtorem ejjè fiéìu/m:cuw dittatori/) iufiu
magifter equitwm
CSeruilimBdldSp.Meliwmregntm
^rfaccCTi^ban" Ppetentem,zr occupdre uolentem interemìt.É uilk in
• *nr fenes.
fendtu dccerfebdntur Curiwi,V esteri fenes:ex quo qui
Viatorcsunde.
jeeerfifanûidtores nomindti funt. NttWJ igitureo's
*No. M a r a l f ^
miferdbiltifiat,quife*dgricoldtione oble*
ius icgit, agri éhbdntf Med quidem fentetia bdud feio bdc dn ulli uitt
S c t t S E ^ ' w # pofit,neq,folàm officio, quòdhomìnugene
umoferiptoris, ri uniuerfo cultura dgrorum eft fdlutsrk, fed
delecfa,
tione,qudm dixi,& fdturittte,copid'q; omniu rem, qu&
ad uiilum bominwm,zr cultum etidm deorwm pertinent.
Et quonidm b<ec quidd defideràt,in grdtiam iam cu uos
lupttierededmm.Semper enim boni,afMui^ dominire*
farti ceìld uindrid,oledrid,metldrid,et penudria eft,uiddqi
tota locuples efttdbunddt porco,boedo,dgno,gdUind, ld*
Succidi».
fìe,cdfeo,meUe.ldm bortu ipfi dgricoUfuccididm altera
dppeUant:twm coditiora fkcit b&c etià fuperudcanei ope
rk ducupiwm, dtq; uendtio. Quid de prdtoru uiridittte,
A a bene cui
^
ordinibus,dut uinedrwm,oliuetoru/m'uefye
rJ"
" eie dicdmfBreui expedia. Agro bene culto nil potè ft effe
nec
d u s
d
e Q ;
r m
ene
ui
, l e f a o ,
M
t
a r
o r m i
£ n e CT
SEV
DE S E N E C T V T E .
*zj
nec ufu uberius,nec ftecie orndtius-.dd quefruendum no
tnodo non reardatyuerum etia inuitat>atq; aUect&tfene* . •
clws.Vbienim potefliUa am aque calefccretiel apricd* Aprfcari.
tione melius,uel ignifueluicifiim urnbw, dquis'ue refri*
gerdri falubHusfUdbeat igitur dlij fibi drmd,fibi equos,
fibi bdjhs,fibi claua,® pilam,fibi naationes,® curfus:
nobis fenibus ex lufionibus tmltis ttlos relinqudnt,
tefferasUdipfum tdmen ut libebit, quoniam fine his bedtm o^ oa°omicM
effe feneclus potefl. Mulasddres perutiles Xenophotis
librifunt, quos legite, quafo,fludiose, utfacitis. Qukm
copiose db eo dgriculturd Iduddtur in eo libro, qui efl de
tuenda re fimilidri,qui Oeconomicus infcribitur.Atq; ut
inteUigdtU nihil ei turn regale uideri,quam fludiwm agri
colendi'.Socrates in eo libro loquitur cum Critobulo, Cy Cyrus.
rum minorem regem Verfarwm prajhntem ingenio,atq;
imperij gloria,cum Lyfander Ldcedamonius uir fumma
i,^ ^ ,
uirtutis ueniffet ad own Sdrdis,eicfc dond d focqs dttulif*
fet,® cateris in rebus comem ergd Lyfdndrwm, dtq$ bu
nidnum fuiffe,® ei quenddm confeptum dgrim diligen
ter confitum oftendiffe. Cum dutem admiraretur Lyfdn*
der er proceriates arborum,® direclos in quincuncemQmacaox.
ordines,® hwmwmfubac2am,dtq; purdm, er fuduiatem
odorwm,qui efflarent e floribus,tum earn dixiffe: Mirari
fe non modd diligentiam, fed etidm folertiam eius,d quo
effent iUa dimefd atqi defcripa: er ei Cyrwm refpodiffet
Atqui ego ifh fum dimenfus, mei funt ordines, mea die*,
fcriptio:.multaetiamijhrwm
arborummedmdnu funt
fata.Twm Lyfdndrwm intuentem eius purpuram,® ni*
torem corports,omdtum% Verficumulto auro, mdtis'qj,
gemmis
TaIf#
C
ia
0
a
S
zz4
M . T. C C A T O M A I O R ,
gemmii,dixiffe:Keäe uerò te Cyre beatum firunt, quo*
i uiftuti tu£ fortuna coiunéh efi.Hdc ioti tir fortuna
Cywsbeatus ä
L.yf»ndro ap- n
m
etilati».
r- -ì-
r
-i
,•
> •
V irrori fortu- fruì
licet Jembui'.nec <etas impedit quominws ejc<eterda
na muta.
r
{ primis agri colédiftudia teneatnm ufq;
M. Valerius ad ultimum tempui feneäutis. M.quidem Yaleriwm Cor
Coturni)*.
uì
accepimui ad centefimwn annum uiam perduxif
fe,cùm effit exaih idm atute in agris,eosq; cokret-.cuiut
inter primum e r fextum confulatum,fex e r quadragin*
uanniinterfiierunt.
laq; quantum fydtim tetntkmda
iores noilri ad feneäutis initiwm effe uoluerunt, tnntut
iUi curfui konorufùit:atq; eius extrema <etìs in hoc bea*
tior,quàm media,quòd autoritatisplut babebat, labore
nerominui.Apexautemfeneäutisefiautorità.
Quanti
fiat in L.Ciàlio MeteUotquanU in Attilio Colatinofin
Etogfam.
quem iüud elogitm unicum plurima cofentiunt gente*,
^^^Ppopuliprimariwmfiiiffèuirwm.
Notumefieius Carmen
e J> tHf» « s i © - incifim in fepulchro. 1 ure igitur grauis, cum de laudi»
4ìpitX*K
bui omnium ejfit fxma cofintiens.Quem uirvm P. Craf
firn nuperpontificem maximum,quem pcüed M.lepi*
dum eodem facerdotio pradittvm uidimmìQjjid de Taus
lo,aut Africano loquartaut,ut idm ante dixi, de Mdxi*
mo,quorum non in fentétia folùm,fed etid in nutu refide
bdt dutorìt&s. Habet feneäus, bonorau. prtfirtim, m*
tum dutoritatem,ut ea pluris fit, quàm omnes ddolefcene
Cniufmodi re- tUuoluputes.Sedin
omni oratione mementote eam me
netìwuudef, laudarefenetlutem,qu£fùndamentis
adokfcentiacofti*
tutu fit. Ex quo id efficitur,quod ego magno cum affino
fu omnium dixi:Mifiram effe feneclutè, qu<efioratione
duntnxat definderet.Non cani, no ruga repente dutorU
tatem
f
m
nr(WM)C
n
nim
(
SEV
DE
SENECTVTE.
xxf
t&tem afftrre pojfunt-.fed honeftè aéhfuperior
atisftueus autoriatis prtebet extremes. Hac enim ipfa funt ho
norabilia,qua uidenturleukjOtq;
comunia,falutxri ap=
peti,decedi,affurgUdeduci reduci, confuli:qua e r apud
«oj,er in alijs ciuitatibus, ut quaque optimè moratujtn
diligentifîimè obferuantur.Lyfandrum
Ldcedamoniwm
(cuius modo mentionem fèci)dicere aiunt folitim,Lacez
taced*
damone effehoneftifiimwmdomicilùm fencâutis. Nuf Cmfiwauenequàmenimt&ntumtribuiturœtoti,nufqudmeft feneclus^»
iomm.
honordtior. Quinetkm memoriaproditum eft, quwm
Atbenis ludis quidam in theatrum grandit natu ueniftet*
in magno confeffu locum ei à fuis ciuibus nufqTtàm datu:
cum autem ad Lacedamonios decefiiffet, qui cum lega*
ti ejjèntjn loco certo confederant, confurrexijfe omnes
iU dicuntur,çr fenem ittum * feffwi recepijje. Quibus
ffwm
cùm à cunclo confeffu plaufus effet multiplex datus, diçàmtq^lt
xiffe ex bis quendam,Athenien(ès feire qua rec~t& effent, * *•»"> M faff d facere nolle. JAulmn noSbro coUegio praclara
funt;
'
fed boCyde quo agimusjn prihm,qubd ut quifque atote
dnteceïïitjti. fententia principatwm tenet. N«£ enimfo*
Iwm honore antecedentibut, fed ijs etiam,qui am impe»
rio funt maiores
natu augures anteponuntur. Qua
funt igitur uoluptAtes corporis, cum autoriatis pramijs comparandat quibus quijplendidè ufîfunt,ij mihi
uidentur fkbulam atatis peregiffe,nec t&nquaminexerd
mi biftriones in extremo aftu corruijfe.At funt morofi,
c r anxij,zr iracundi, e r difficiles fenes : fi quarimus,
etiam auari. $ed bac mortm uitia funt, non feneftutis.
Ai mrofitis tomen çr ea mtia,qua dm babent aitquid
fene«u«is.
7
}
a
CW£nohim
t
}
n
P
exeuft
c
n
s,t6
« . T.. C I G C A T O M A I O R ,
excufiationis, non illiui quidem iusìe, fed que probèd
poffe uideatur.Contini fe putant,defpici,iUudi:preterei
ìn fragili corpore odiofa omnis offtnfio eß : que tarnen
omnia dulcioraßunt,e? bonis moribus,e? artibus.idcfa.
tum in uia,tum in feena inteüigi potefi ex ijsfratribus,
Tertntìus
qui in Adelpbis funt:quantn in altero duritos,
altero
ItncAutii com coftütAsiSic fe res habent.Vt enim non omne uinum,ßc
patatio ad uiomnts etas uetufiate coacefeit. Seueriatem in fene*
""cWitat.
äute probo,fed earn ( ßcut alia ) modicam:acerbitatem
Accrbjtas. mn0 modo.Auaritia uerò fenilis quid (ibi uelit non in*
in
n
in
o
Nihil abfurdi'
n
„,
„
.
'
,
,
.
tellw.potenenim
Quicquamelle ablurdius .qudm quo
minus uie reibt êò blus uffici. qu*rrrr*
^"'tocAu- (~\
ß t caufa,que maxime augere, atq] foli*
eis.
\*J±citam habere noüram etatem uidetur,appropin*
uatio
mtottnteffe! 1
№que
certe à feneäute no pofeß lange ab*
rp hand procui eße.on Oa miferum fenem,qui mortem cotemnendam eße in
*No\ntoendä
^Z
uiderit,qu£ autplane cotemnendd
effe mortem. eft,fi_omnino extinguit animumtaut etiam appetmdaß
aliqub cum deducitafMßtßtunss^terM&Mqui
tertiu
certe nihil inueniripoteß. Quid igitur timeä,ßaut non
mifer poßmortem,autbeatus etiamfuturus
fumfQuan
qtùmjiuiéjfr^jMtMûamuis
ßtaiolefcms^cuißt
exploratwmfead uefperum eße uifturumj. Quin etiant
Sra!o?es fu ue^ plures,quàm noüra, mortis cafus habet,
nibusw piuri- faciliusinmorbos
incidunt adolefcentes,grauius egro*
Z?Zs!
tant,trißius curantur.iaq; pauci ueniunt ad feneäutem:
quod niß ita accideret, melius,?? prudentius uiueretur.
Mens enim,ratio,ey cofiliwm in fenibus eß, qui ß nulli
ßiffent,nuÜe omnino ciuMes eßent.Sed redeo ad mor*
j-cttl
fencauaro.
6
v < i r t ! i r e
mort
v
£ t ì i e m
tt,w
a
h
,
7
M
n
<
%tot3at
SEV DE S E N E C T V T E .
'
*z?-
tem impendentem. Quod iüudeft crimen finettut'is, cum
iüud uideatM cum adolefcentia effe communetSenß ego
'
tum in óptimo filio meo,tum in expeibtis ad amplißi*
' ''>
mam dignitxte fratribus tuis Scipio, omni ¿tati mortem °Ш
wat
effe comi^mjit
fberat adolefces diu fe uiäurum,quod
fyerare idem fenex non poteft.lnßpienter fberat. Quid
enim eftftultius,quamincerti pro certishabere,ac
ßlfa
pro uerisiSenex nec quod fberet,habet.At eft eo melio=
or Cmh,
re conditione,quam adolefcens,cum id quod fberat, iüe
dffecutus eft. I üe uult diu uiuereihic diu uixit. Qua"quam
J
v
а»>ай
mu"^f*
Meii
w cw^w,''
(o dij boni)quideft in hominisuiti, diutDa enim fupre*
tnum tempus,expeäemus Tarteßiorum regís £t&te: fiit **нЫотт
enim(ut fcriptum uideo)Argantonius quidä Gadibus,
* "•
quiottogint&regnauit annos, cenlum er uigintiuixit.
Sed nuhine diuturnwm quidé quicquam uidetur, in quo
eft aliquid extremumxum enimid aduenerit, tunciüui
quodpr<eterijt,effluxit:ttmtum remanet quoduirtute,
er reäe fkñis fis confecutus. Hora-quidem cedunt,ey
dies,menfes,er anni,nec Präteritum tempus unqua re*
. ^
uertitur,nec quid fequatur fciripoteft.<ôd
cui^tem*
л
p or'is^muendwm
daturêoêbetjgn^^j^sffe^Jieo^
enim hiürioni ut placeat peragenda eft ßbula,modo in
quoeüq; fiierit aäu probeturmec fapienti ufq; ad vlau*
dite uiuendu. Breue enim tempus ¿Mis fatts eft longtm
dd bene,honefteq; uiuendwm. Sin proceffem longius,
non magis dolendum eß,quam agricoU dolét,pr¡eteritA
uerniteporis fuauitite,ießi^,autumnumq}uemße.Ver
«
enim txnqud adolefcentia fignificat,cfieditq¡ ßuitus fu=
turosireliqua tépora
demetédnfruaibus,autpercipiédk
F *
aecom
г
4
Nota.
Ver
1
M, T , C I C
CATO
HAIOR,
dccommoddto funt, iruftus dutemftnedutiseft (ut urn
fiepe dixi)dnte pdrtorum bonorum memorid, e r copid,
Qu3efec54om omniduerb quefecundum ndturdmfiuntyfunt bdbendd
Hjtuwm,
- £ ^
y| ^
^ fecundum ndturdm,qudm
fenibus emori f quod idem contingit ddolefcentibus ad*
uerfdnte,®repugndnte ndturd.ltt.qy ddolefcentes mori
ficnubiuidentur utcumdqutemultitudine uis fkmme
• fl(joj*r«ntis opprimitur,fenes dutem, ficut fidjbonte nuUd ddbibia
•tcerba,fen& j confumptus ignis extinguitur. Et qudfi pomd ex dU
wtf™
boribus,fi cruddfuntyuidueUutur:ftrndtuh,® cofta,
decidunt :fc uitm ddolefcetibus uis dufert,fenibus md*
turitts, Qugjmhjc[uidemtorniucundd eft,ut quo pros
Nota.
¿4 mortem meJdm^miitius qtufi terrdm uidedr
uidere* dliqudndocii in portwmex lonzd nduizdtione
effe uenturus. Omnium etttum certus ejl terminus:fe*
neftutis dutem nuWus certus ejl terminus: reklecfc in ei
uiuitur, quedd munusofficij exequi,® tueri pofiti,®
tone mortem cotemnere,Exquofit,ut dnimofor etim
.
fenettusfit,quMddolefcentid &firtior.noceftiUud
f u r a , ° ' ' ' q w d VifHrdtotyrdnnodSolone rejbonfum eft',cm
iUi querenti, qud tandem jfe fetus fibi tm duddtler
obfifteret, reffondijfe dicitur,Seneftute.Sed uiuendi eft
frits optimusycum integrd mete aeterisq; finfibuSyOpus
ipfd fuum eddem que codgmentauit ndtura difioluit,
Vt enimnduemyUt edificiim idem deftruit ficiUime,
quiccnfiruxit'.fichominemeddemoptime,qu<e conglua
*' tinduitndturdydijfoluit.Hdmomnis conglutindtio re*
(ensytgrtinueterdtdyfacile diueUitur.\afit,ut Bud bre
tie uite reliquuminecduide dppetendum fenibus,nec
w
o B
f
m
}
M
Um
3
0
r
t
P
7
• fine
SUV D E S E N E C T V T Ë .
tzfi
jinecaufa deferédum fit'.uemqi Pythagoras iniuffu im* Soioms Mii
pSCàtortSiidefldeifdepriejidio,^Jhtioite
uit<e decedè? « " " ' P * P' ?
re. Sdoriti quident. fapientkelogium eft,quo fe negat
" S0 t o
ueìle fuam mortem dolore dmicorum,lamentisq; uaca=
re.vultfecharmìcredoifuitejfe.sedhdud
fcio an me*
lius Ennius:
Nfwo melachrym'n decoret,neqjfiinerdfietU
46
Edxit.curìuolito uiuus per orauirùm.
Èllni'j llttfufe
Hon effe lugendant mortem cenfet,quam immortâms
confiqudtur.lam fenfui moriendifialiquis effe potenti
^J^^
dd «cignoni fempjtf durat prœfertim feni : pofimortem iuimottaiiwa
çwùfem fenfut aut optmdui, dut nuUus efl.Sed hoc me* * ì «
diatum ab adolefcentid debet effe, mottetti ut negliga*
mm :fìne qua- mediazione tranquillo effe auimo nemo
potefl. Moriendum enim certe efi,ZTid incertum d}t
eoipfodie. Mortem igitur omnibus homimpendentent
timen$ quis tranquillo pofiit animo confiftere i De qu<t
non ita longadiftutàtioneopu* effe uidetur, cùnrecor*
Q^^p^
der nonfolùm L.Brutu/m,quiin liberanda patria efl itts moituifunt*
terfittuv.non duosDecios,quiaduolunttrìam
mortemi
turfwm equorum incitmerunttnon
.Regulum, qui ad * *
fuppliciimefi profittiti, ut fidem botti dattm confera
uaret : non duos Scipione! , qui iter Tcenis uel corpori
bus fuis obsìruere uoluerunt : non autm tuum t . Yàu*
lum, qui morte fua luit college in Cannenfì ignominia
temeritttem : non-M. MarceUum, cuius interitum ne
crudelifiimut quidem bosîii honore fepultur* carere
paffia efi'.fed legiones quidem ncfbras fcripfi in Grigia
nibus in em locum fepe profitta* alacri animo,*;? ere*
1
^f^f ''^
t<£^t<
}
onfc<
t
t
uuur
*jo
«•
;'
M.T.
C. C A T O
MAIOR,
ifo, untie fe nunquhn redituras arbitrarentur. Quod
igitur ddolefcentes , CT»/ quidem non folwm indo äi,fei
etiam ruñici contemnunt, id doäifenes
extimefcentt
Omninoût mihi quidem uidetur)rerum omniumfatie*
tus
fatieatem.Sunt puent'u cera fiudia,nwnt
igitur ed defiderdnt ddolefcentes f Sunt er ineuntvs ados
le[centi£, nim ea iam conjhns requirit atas,qu<e
turmediaiSunt etiamhuius £Otis:ne ea quidem in fe*
neäute quaruntur.Sunt dutem extrema qufdam fiudti
feneäutniergout
fuperiorwm atitwmjludia
occidunt,
fieoccidunt etiam feneüutís.Quod cumeuenit, fatieas
uitatempusmaturummortu
afftrt.Equidem no uidea
cur quid ipfe fentiam de morte non audeam dicereuo*
bis: quod eo melius cerneré mihi uideor,quod ad earn
propius adfim.Ego ueftros patres P.Scipiojtuífc Cha
li,uiros clarißimoSyttukicfc amieißimos uiuere arbitror,
^ quidé uitt,quceefi fohuianominanda.
Ham dim
fu/mus in his incluß compagibus corporis, muñere quo*
Variaxtatum , «ft'<e yäct'
™
dicta
Atas media.
I'..' '' ..
3
47
Vitauera.
^ .
ea
dam neceßiatiSyZT graui opere perfunginuxr. Eji enirtt
animus cceleüis ex altißimo domicilio depreffus et quaß
Qua«
'^ f
tenant focum diuin*
natura^fterniatiq;
immortaiisTn eontrarivm.Sed credo deos immorales fpdrfiffe ánimos
corpora
corpora. hwmand,ut effent qui terras tuerentur,quiq}
ecelefitum ordinem contemplantesjnut&rentur eum uu¡
Pythagom, te modo atq¿ conßmtid. Uecme folúmratio,ac dif¡um
l i ha 0 ci
0
impulit utiacrederem:fed
nobilias etiam fm*
anfmns
huma ¿„
emer
?l?? ? í' a**'
philolopíu Ita
3
ui
t
t
r
;
,
.
...
iix parte meo- morum pmlofophorumêrdutorias.Audiebdm
gn"
GSSJSJ S
«batur.
oram
^ythagoricosq
Íncolas pené noftros,
latid pbilofopbi quondam nomnati mnquam
}
t
' i
Pytnd*
quieffent
dubia
fájfe
SEV
DE
SENECTVTE.
z
ì t
tìffe quin ex unìuerfa mente diurna delibato* anima ha
beremus. Demonflrabatur nubi preeterea quid Socra*
tes fupremo uit<e die de immortaliate animorum diffe*
ruiffet>v> qui effet fapientifimus oraculo ApoUink indi*
catus.Quidrmluiftc
nubi perfuajì
fentio,cùm tun*
taceleritts animorum jìûnu memoria pr<eteritorwm,
futurorvm prudentiajtot artes, Unte [denti*, tot in*
uenu,non pofie earn naturam, qua-res eoi continet,ef]è
morulem : cum<fc animus femper agitetur, nec prind- AtAta&twcn hn
pium motus babeat, quia ipfe fe moueat,nec finem qui* b ° t u r . "
°
demhabiturumeffemotus,quinunquàm
feipfe Jìtreli*
tlurus:cr cùm fìmplex animi natura effet,neqi haberet nA«r«vi£a.
i« fe quicquam admixtum difpar fui,atque difiimile non
poffe earn diuidi ; quòd fi non pofit,non poffe interire»
Mdgnocji effe argumento homines fcirepleraque antè
quàmnati fìnt quòd iam pueri cùm artes difficilesdi*
fcant,iu celeriter res innumerabiles arripiant,ut eas no
turn primùm accipere uideantur,fed reminifci,® recor*
darLHa>c Vlatonk funt fere. Apud Xenophontem autem }
&
tnonens Cyrusmaior bec dicit'.Nolitearbitrari o nubi p x d t x , acharifiimi fiHj me,cùm à nobis difceffero, nufquam,aut P ^ X e n o p o S
nullum fòrcnec enim dvm cram uobifcum,animu meam
uidebatis :fed cùm effem in hoc corpore, ex his rebus*
quas gerebam, inteUigebatk. Bundem igitur effe aedi*
tote,etiam fi nullum uidebitk. Nec uerò clarorum uiro*
rum poh mortem honores permanerent, fi nihil eorwtn
ipforum animi efficerent,quò diutius memoria fui tene*
remus.Mihi quidemnuquàm perfuaderipotuit animos,
^
l
a
p
}
t
}
Ve bt
u
}
dwm in corporibus effent mortdibus uiuere:cùm exigent
P 4
ex his
t
o
c
t
T.
N..
Nota,
Nihil tammot
A
r
tifimiU.quamK.
o
fmaus.
CIC
CA T O
M A I OR,
ex hß>emori : nec uerò tum animum effe inßpientem»
cum ex inficienti corpore eudfiffet : fei cum omni di*
mixtione corpomliberdtus,purus,
erwfeger effe ca*
piffetjwm effe fapientem.Atq; etiam cum hominis natu*
ra morte diffòiuitur, c<eterarwm rerum perfpicuwm e/ì,
quo qu&<$ difcedat:abeunt enim omnia unde ora. funti
animus Auiem folus nec cum adeft,nec cum difeedit DPA
p
î
uidetvs nihil morti effe txm fìnule,qudtn
c
m
u e r o
....
. /' • < i i
fomnwm. Atqui dornuentiwm dmnu maxime declarant
' diuinitttem füam-.mula enim cum retmßi,?? liberi funt,
futura profyiciunt. Exquo inteüigitur quale* futuri
fint,cùmfeplane corporis uinculisrelaxauerint. Quare
fi hac iti ßnt,ßc me colite ut dem:fin una interiturus
efi animus cum corpore, uos tarnen deos uerentes,qui
hanc omnem pulchritudinem tuétur, e r reguntjnemo*
riam nostri pie, inuiolatetfa feruabitis. Cyrus quidem
ha-cmoriens. Nos (fi placet) noftrd uideamus. Nemo
unquàm mihi,Scipio perfuadebit dut patrem tuum Patt
lwm,aut duos auos Vaulum, e r Africanum,dut Afiica*
ni fratrem, dut patrutm, aut multos pr<ejhntes uiros,
quos enumerare neceffe nonefi,tmtA effe conatos,qu£
dd poüerit&trt memoriam pertinerent nifi animo cerm*
rent poiìeritttem ad fe pertinere poffe.An cenfes (ut de
tneipfo aliquid more fenwm glorier ) me tmtos labores
diurnos,noäurnosq; domi,nulitia-q; fufeepturum fùiffe,
4 8 ß ijfdemfinibus gloria meam,quibus uitm effem termi*
naturusi Nonne melius multòfuìffetotiofam
atttem,
e r quiettm fine utto labore,?? contentione traducerei
Sei nefeio quomodo animus erigens fe poüeriatent
femper
t
t
SEV DE
SENECTVTE.
ij,
fentper ito profticiebat, quajì cùm excejìifet è uitijm
deniqûiiluruseffet. Qupdquidemni ito fehaberet,ut
animi immorales effent,baud optimi cuiusq; animili ma
ximè ad immortolem gloriam niteretur. Quid quòdfa* Stmi imqtra
piétifiimus quify <equifiimo animo moritur,jiultifiimus f " ^ ™ ° £ £
imquifiimoiRorine uobti uidetur animus K,quiplm cer * « u«rtì «quifnat,<& longius,uidere fe ad meliora proficifciÀe
autli '
cuius obtufìor fìt acies,non uidereiEquidem ejjvror jlu*
dio patta uefìros(quos col«t,cr dilexi)uidendi,Neque
eosueròfolùmconuenire*aueo,quosipfe
cognoui,fed
*^ '«
iìlos etiam,de quibm audiui, cr legi,er ipfe confcripfì. |,ь. ^legft'hal
Qup quidem me proficifcentem haud fané qui/i focile re* ^ ^ ' ^ " ^
traxerit,ne"uetonquampikm
retorferit. Quòd fìqui/i Theodorus "*
deus mibilargiatur, ut ex hac Me repuerafcam,?? in
'
cunis uagià,ualde recufem:nec uerò ueUm, quafì decur*
fo ft>atio,d calce ad carceres reuocarì. Qtdd enimhabet
uia, commodiiquid non potius UbomiSed habeat fané: 4 9
babet certe tomen aut fatietotem,aut modum. Nonlibet Р">ивЫию#
enim nubi deplorare uitm,quod muto,©" hi doiìi,fepe
„c ,
ficerunt.Nec me uixijjèpcenitet,quoniam ito uixi,utfru wfruftrafcaafira, menatwm non exiflimem:%r ex uito ijhdifcedeMn* m « .
'*
qtiM f y hofyitio. non шдцат ex domoxommorandi
commoridf.
enim natura, dkerforiim notti,, non htihmndi dedit. ТШЫОГЫТ '
Q pr<eclarm diem, cùm ad iuud animorum conciliwn ЬЯЬТТ,
^ I g j ; ргф^Ш,™
NÌM ex big, pirbd^rcauuuinnè
difcedà:t>rojìcifcar enim non ad eos folùm uirosje quia _
bus ante dixi,fedetiam ad Catone mewm, quo пето uir
meliornatus eftjiemo pietotepr<ejìàtior:cuius a me cor*
pus crematimi efi,quod contro, decuit ab ilio meum.Ani*
p
3
шил
r
r
p
Km0
aaraUl
G a z a
S k
ixit
n o n
N
?
M0
1 Й 1
ij4
M. T . C I C C A T O
M A I OR,
mutuerò non medeferens,fidrefpefiznsJnea
pro fi fio
loca difcefiit,quò nubiipfi cernebateffe ueniendü. Qui
ego meum cafwm firtiter fine uifus fwm:non quòd equo
«
animo firrem fed me ipfeconfolabar,exiftimàs non lon*
ginquuinter noi digreffm, er difieffim ßre.Hti mihi
rebus Scipio (id enim te am Lelio admirari federe di*
xifii) leuti eft finefiuSfnecfolùm non molefin fid etiam
iucunda. Qyòd fi in hoc erro quòd animos hominu im*
tnortoles effe credam libenter erro:nec mihi hue errore,
«
quo delefior,dwm uiuo extorqueri uolo:fin rnortum (ut
quidam minuti philofophi cenfent)ntfol fentiam,non uc
reor ne hunc errore mewm mortui philofophi irrideant.
Q$dfinonft№MÌmmoytdesftituri,ttméextinguiho
minifuo tempore opttbile eft. Nam habet natura ut a*
Harum omnium rerwm,fic uiuendi modum.Senes
B«itftu»,perft
t perafiio etatk eflMnctua fkbulei
cum defattgationem fugere debemus,
*
prefertimadiuchfatietate.Habui
hec de fenefiute,qu£ diceri',
ad quam utinam perue*
niatis,ut ea,quai
/
ex me audi*
finire
}
}
s
y
M
a u
e m
:
ex*
perti probare pofiitU»
MARCI
TVLLII
CICE*
roni/i de Senefiutefinis.
, M.T«l
M>
T V L>
C
I
C E R O N I S
PARADOXA,
ad Marcum Brutum.
N I M A D V E R T i,Brute,fie
pe m.Catonem auunculwm tuwm
cum in fenatu fentètiam diceret,lo
cos graues ex philofophia, traefa*
re, abborrétes ab hoc ufu firenfi,
e r publico : fed dicendo confiqui i
wne,ut iÜa etiam populo probabi
liauiderentur. Qyod eò maius efi iüi,quam aut tibi,aut
nobvs:quia nos ea philofophia plus utimur,qua' peperit
dicendi copiam,ey in qua, dicunturea,qua- non multùnt
diferepant ab opinione.populari. Cato autem perfiäut
(ntea fentéda)Stoicus e r ea fintit,qu£ no fané proban *
tur in uulgus'.ey in ea eß ba-refi,qua: nuüu fiquitur flo*
rem oradonis,neq; diktat argumentu,fed minutis intera
togatiuneulk, e r quafi puniìis quod prtpofuit efficit. t
$ed nihil eß tm incredibüe,quod nvdicédo fiat proba*
bdemibil wn borriduuzm ineultu,quod non filendefiat
Qratione,er tanquàexcoUtur.Qwod cum ita putxre,fici
etim audacius,quam ille ipfi,de quo loquor. Cato enint
duntaxat de magnitudine animi,de cötinentia,de morte,
de omni laude uirtutis,de dijs immortalibus,de cbaritate
patri<e,Stoicè folet,nuüis oratorijs ornametis adhibitk,
dicere.Ego autem iüa ipfa, qua uix in gymnaßjs,ey in
odo Stoici probat ludcs conica in cömunes locos.,Qu<e 4
9
t
/
JXIÈ
M.
T V X .
C I C E R O N I S
quid, funt ddmirdbilid, coritraq; opinionem omniwm,ab
VN3OX».ì.ipjì tiam m?k£b\x appeUdtur:tenUreuoluipoffent'nc
ptwet opimo p ^ - ^ lucetftji efijn forum, e r iti DICIFUT probd*
nntur.dn dlii quada effet erudia,dlid popukm
oratio.
E o < £ fcripft libentius^quòd mihi iffo VM^óM<N, qua dp*
peUatur,maxinte uidétur effe Socraticadonge^
uerifu
ntd.Accipies igitur hoc pdruwi opufculu, lucubratuhis
im cotrailioribus noftibus:quoniam iilud maiorum ui*
gilidnm tmnus in tuo nomine apparuit. begufabis e r
5 hoc genus exercititionu/m mearwm,quibus uti confueui
6
cùm ea,qua dicutur in fcholis MIM <td nofirum hoc ord*
torium trans fero dicendi genui.Hoc amen opus in dper
turn utproferdSinih.ilposìuhtno enimejlule utin
drce
. poni pofit qudfì iUd Minerua Vhidia : fed untWtUt ex
eddem officina exiffe appareat,
se
r o
m
t
}
6& uivtp li wAòp/ AYEÉITFF,
id ejl,
Quod honeflwm jìtjd folwm bonuM effe.
Ereor,necuiuesìrumex Stoicoru homlnu
difhuationibus no ex meo fenfu depròpa
hacuideaturorado.Dicam
Urne quodfen*
tio, e r dicam breuius, quam res ana dici
v*™ì?&[àpofiit.iiunqudm
mehercle ego neq, pecunia ifiorm»
bon£tónume"nf$ te£famagnifica,neq}opes,
neq; imperia neq; eas,
«and»,
quibus maxime adjlrifti funt uolupates,in bonis rebus,
aut expetédis effe nwmeràda duxi : quippe cùm uiderem
bóies rebus his circufluentes,ea amen difìderare maxi*
mè,quibus abudarSt.Neq; enim unqua expktur,nec fa*
tiatur cupidiatis fidstneq; ea folu. qua habèt,libidine au
gédi crudàtur fei etia amiUendi metudn quo equidé co
t
t
3
7
TINETI
P A R A D O X A.
ZJ7
tinentiffmorwm hominwm mdiorim noftrorumpepe rea
quiro prudétkm,qui h<ecimbecilla,zr commutóbilk pe
cunia membra folo uerbo bona puttuerunt dppeUdnda,
cùmre,acfiatilongèdiiteriudicaffent.Potejìne
bona
cuiqum nulo effe ? aut potefl quifquam in dbunddntix
bonoruipfe effe non bonus* Atquiijh omnia tdiauide*
mas ut etiam improbi babeàtjj obpnt probis. Quarti*
Ubet irrideat fiquis uult,plus apud me amen uera ratio
ualebit quàm uulgi opinio. N c $ ego- mquÀdxnu-per*
didiffe dicam,pqui$ pecus,aut fupelleililé anuferit.Nec
non pepe laudalo fapientemiUwm Biantem,ut opinor,
qui enumerdtur inter feptemfapietes. Quius cùm patria,
Vrienen cepiffet boftis cateriqi ita, fiigerent,ut mula de
futi rebus fecwmajpomréttcùm effet ddmonitus a quo* ' •
dam, ut idem ipfeficeret : Ego uerò,inquit,ficio; ndnt
omnkmed mecu porto, lUebacludibrkfortunanefud Epiphonems,
quidempu№it,quanosdppeUdmusetkm
bond. Quid ^ ^ " ^ j
ejligitur^quaretaliquiSibonwmìfiquid
reftè fit,zr bo*
neflè , ©" cwmuìrtutejd bene peri,?? rette dicitur.zr
quod re(lwm,zr honejlu/m zr cwm uirtute efl,id folwn
opinor bonwm. Sed hac uideri poffunt obfcuriord, cùm
fine dppoptione exemplorwm lentius difyuantur : uia,
atfy fifa ittuftranda funt fummorum uirorum b<ec,qua
uerbifi fubtilius,quam fittttdifputiri uidentur. QUOTO
(nimauobk nwmuUamcogia.tionem babuiffe uidean*
tur ij,quibanc rempub.Om pracldrè pinddam nobis re*
^
liquerunt,dut duri,aut argenti ad auaritkm,aut amotni buuo,
tatum ad dekfintionem,aut fupeUeftilii ad delitw, dut
epulam ad uolupatesi Venite anteoculos unwquéq;
regwm
t
t
}
ì
P a ì c h n
ij*
M. T V I .
CICERÔNIS
regwm.vultis incipiam à Romulo i uultis pofl liber* cts
lndnaiowpTo umetti ab ijs ipfis, qui liberauerunt eamiQuibus onde
wMribus'Ro- gradibws Romulus dfcêdit in calumilis ne,que
itti bo*
mants non ha- tt appesanti an rebus geftis,atqj
uirtutibutiQuidautc
««uni? ° ° Nam* Vompiliusiminus'ne gratis dijs immortdibùs eoa
pedines,ac fiftiles urnulas fùij]e,quàm delicato; aliorum
paterni arbitramwri Otnitto reliquos :funt enim omnes
pares inter fe prater Tarquinium Superbim.'Brutum
uero fiquisroget,quidegerit in patria liberanda:fiqui&
item reliquos eiufdem confili] focios quid expetiuerint,
quid fecutifinttntim qu'is exijht,cui uohptìs, cui diuU
tia,cuideniq, prater officiti fòrtts, CR magni uiri quic*
Cnnmewtioue q
propofitwm fiiiffe uideaturiQua res ad ne*
finii.
cem Morfina Q.Mwtm impulcine uud jpe falutis fuaì
Qjta uii Uoratiwm Coclitem contra omnes hoHiwm co*
pi&s tenuit in ponte filimiQua uis patri Decium,qu<e
„.
filmdeuouitacimmifit
in armata hoûiim copiasiQuii
continenza CFabritij,quidtenums uiâus M.Çuriffe*
quebaturfQuid duo propugnarla belli Punici C.ej P.
Scipiones>qui Carthaginienfium aduentwm corperibut
fuis intercludendupuauerunti Quid Afiicdnut minori
quidmaioriQuid inter horim antes interieclus Catoi
Quidinnimerabiles alìf.Ham domestici* exéplis abuns
#flft,ftnputa- damut.*An cogiuffequicquam putmus in uit&fibiex*
b^œliiïfc
petédtm,mfiquodlaudabileeffe,®-praclarum
uidere*
«jutequain in ui turiVeniant igitur irrifores hnius orationis, de fentenPftm'tóo'«ma tia:çr iam uel ipfi iudicèt utrim fe hortm
alicuim,qui
talenta.
marmoreisteâis ebore,& auro fùlgentibut,
quifignis,
qui ttbulis,qui calato auro,çr argento, qui Çerintktjt
/
n
t
U(tm
operi
PARADOXA.-
i$f-
Vperibùs abundant,an C. fabritij,qui nihil eoru habuit,
nihil habere uoluit,fe finules effe malintiAtq, hec quide,
que modo huc,modò illuc transfirutur,ßcile adduci fo*
lent,ut in rebus bonis eße negent : iüud amen arile te*
nent,accurateq; defindunt,uolupatem effe ßmnium bos
fium.Que quidem mihi uox pecudü uidctur effe,non bo
minwm.Tu,cùm tibißue dem,ßue mater ( ut ia dicam) ^ ° J .
rerum omniu natura dederit animum,quo nihil efi pre* m.
°*
jkntius,neq; diuinius,ßc te ipfe abijcies,atqi profiernes,
ut nihil inter te,dt$ inter quadrupede aliquid putes in*
teretfèìQuicquam'nebonueil,quodno
eim, duipoßi* « P g n a t b o
detjtnelioreßcitiVt emm quijq^ eß maxime boni parti* face«.
cepsAu. e r laudabile maximèvieq; eß uUwm bonum,de ~
quo no is,quiid habeat,honesìè poßit gloriari. Quid au
i Pt''o*»
tem eß horum in uoluptatei Nleliorem ne ejfiat,aut lau*
dabilioré uirwmfAn quifquam in potiudis uolupatibus
gloriando fe e? predicanone extoüitt Atquiß uoluptis Concludo.
(que plurimorum patrocinijs deftnditur)in rebus bonis
babenda non efiieaq; quo eh maior,eò magis mentem è
fuafcde,e? fiatu dimouet:proftftò nihil eß aliud bene,
C f beate
uiuere,nifihanesìè,crreaèuiuere.
p t a
€
l
s n o r l
m
m u
BU
R
Ä f n
,
Oi» durì^Km J ^ t r i Tifàs <Sl'Jm<uovi«(v,
id e
I» quo uirtus fit,ei nihil deeffe ad beate uiuendum.
i | ] Ec uerò ego M .Regulwm erwmno[wm,nec
infilicele miferu unqua puaui. N o enim
magnitudo animi eius cruciabatur a Pcr=
nis'.non grauitts,non fides,non còftuntia,
non uüa uirtus,non deniq; animus ipfe,qui tot uirtutum
prefidio munitus,№to% comitutu uirtutis feptus,cmn
corpus
u
m
fi,
I n d u f t ,
.-,
' ° Z'o«>
c o m u s a t o r u m
*
»40
M.
T V L .
C I C E R O N I S
corpus dm carperetur,carpi certe ipfe non potuti. Cue*
rò mariwm uidimus, qui nùbifecundus in rebus unus ex
fòrtunatti hominibusjn aduerfts unus ex fmmti uirti ui
debdtur.quo beatius efe mortili nihil poteft.Nefcti info*
nejiefcti quanto uires uirtus bdbeatinomen tontùm uirs
tuta ufurpdftquid ipfd ualeatJgnoras.Nemo potèfinon
beatifiimus effe, qui efl totus aptus ex /è/è, quicfc in fe
uno fua ponit omnid.Qui dutcm ff>es omntijCr ratio cr
cogitotio pendet ex fortuna : buie nihil potefieffe certi,
nibilcfe quod exploratum hdbeat permanfurum fìbi ne
unum quidem diem. Ewm tu hominem terreto, fìquem
tris naiìuSjifliufmodi mortis,dut exilij minis : nubi uerò
7 quicquid acciderit in tom ingrato ciuitote, ne reeufanti
quidem euenerit non modo non repugnanti-Quid enim
ego labordui,aut quidegi,aut in quo euigilauerunt cus
r<e,C cogitotioes meo? t Siquidem nihil peperi tok nihil
confecutus fwm,ut eo Jhtu effem,quem nety fòrtun<etemeritoStneòînimicorulabefaihret
iniuria. Mortemhe
nubi minitorti,ut omnino ab homìnibus : an exiliwm, ut
ab improbti demigrandum fit t Mors terribilti efi ijf,
mw?°néce"i- Quorum etm uito
omnia-£xtinguuntur:nonijs,quorum
lium mai» effe, (aus emorì non potefiiexilitm
autemterribileijs,quibu*
quafì circuferiptus efl habitondi locus;non v\sjqui omnl
orbcm terrartm unam urbem effe ducunt. Te miferia;te
arumniepremuntomneStqui te beatimi, qui te floren*
temputtsitux libidine;
tetorquét:tudies noftes'q;cru*
cidrti,cui nec fatti eft quodefl, e r idipfwm quod babes,
ne no diuturnwm fìt fùturwm times. Te confcienti<efti"
mUntmdleficiùrtmtuorm'.te
metus exanimant iudi*
ciorwm
3
P
3
3
3
PARADOXA.
i4t
<îoram,atque kgum.Qupcuq; afbexifii,ut fùria, ßc tua.
tibi occurrutiniuria,qua te rejpirarenoßnunt. Quam*
obrem ut improbo,??ßulto, e r inertinetmni bene effe
poteß'.ßc bonus t«V,er fapiens ,a"ßrtn nüfer effe non
potefi.ìHec ucrò cuius uirtus,moresq} ldudandifunt,eiwt
non laudando, uittL eflmeque porrò ßtgienda uitn, eft, qua.
laudalaeft.Effetautetnßigienda,ßeffet
miferd. Quam
obrem quicquM eß Iduddbilejdem er bedtum,?? flores,
Cr expetendwm uideri debet.
Ol / « * r è x(t«fT&fitem*
id eft:
Aequalia pe«.
Aequalia effe peccata..
A R V A,inqujs,res eft, Atqui ntdgnd cuU
p 4 . N « enim peccati rery, euetu, fed uitijs
hominimetiéda funt.ln quo peccdtur,ii po
teftaliud alio tndius effe, dut minus i ipfim
quiàen iiiud peccare, quoque te uerteris, unum eft,
Aurinduem euerttt guberndtor an palea,in re di* Dtdatattxcm
quattum ,pi gubermtoris infeitid nihil intere ft. L«fc Pjjjjjj»*•* $ » pfaift diçuius libido intmliere ignotutdolor ad pducio p»in /uSon&
re pertine^quamßeUam pctulansfi4jjh in diqua gc*
tnofdfdc nobili ufrgine : peccauit nero nihilo minutfe Similitude
guident eft peccdre,tanquam tranßlire \\neas. Quod ciati
'
fcerkjulpd comnuffd efi'.quàm longè progrediare, cum
fenel tranfieris, ad dugendam trafeundi culpam nihil
ptrtinct.Vcccare certe licet nettùni. Quod autem non U* Argument«!«
cejd hoc uno tenetur,ß arguitur non licere.ldfiquidem
detìnitw»
ne maius, nec minus unquamfieri pvtefi : quoniam in~
ecefi peccdtwm,fi non Ucuit.Qvpd femper unum,?? idi
efiqua ex eo peccati, nafcantwr, aqualia ßnt oportet.
CL
Qui
$
u i
*41
M. T V L
C I C E R O N I S
Qwàfì uirtutes pires funi Inter fe,paria effe etidm uU
tía neceffe eft. Atquì pares effe uirtutes ,nec bono uiro
tncliorem,nec temperante temperantioran,nec fòrti fora
tiorem,necfapientifdpientiorem
poffe fieri fàcMimè pù
teftperfîciAn uirwm bonum dicessi depofitim nuU
lo cefte ,cùmlucrdri impune poffet duri pondo decem,
nddideritifi idem in decem milibut duri pondo non idem
ficerit i Aut temperantem eum, quife in aliqua libidine
Epiphonema. continuerà, in aliqua effuderit i Vna uirtm efi confen?
tiens cwm ratione, er perpetua confbntid. Hibil buie
ddàipotefi, quo magi/i nirtus fìt inibii demi,ut uirtu*
tx w d u g a t l t
relinquatur.
Etenimfi
benefifta,rettè'fida
fmt,eynibil
reciorettiusefi:certe
necbonòquidem
melius quicquam inueniri potefi.Sequitur igitur, d etià
uitiafìnt paria:fìquidem prauitutes animi reftè ùitii
dicuntur.Atqui quonidm pdres uirtutes funt:recìè Hiam
^
• fiàd,quoniam a uirtutibws proficifeuntur, parid eff de*
"i
beni. tteméfa peccata, quonidm ex uitijs mdnant ,fìnt
•
¿qualid neceffe efl.Á philofophis,inquíS,ijhfu/mis.lle*
tuebdm,neùtenonibus díceres. Sócrates dijpufabdt fào
> modo. Bene hercule narras : nam iftwm dofiwm, er f<*>
pientem uirwm fuiffe memorie traditimi efi. Sed tmei
quoto ex te, quando uerbk Ínter nos contendimi, nai
pugnk:utrumpotwdebonìseftqu£rendum
quid bis
iuli,dtque operarían quid homìnes doélifiimifenfèrirtf
pr<efertimcùmbdc fententid non modo uerior.fed te
utilior quidemhcminum uit£repeririuüa po$it. ove
ùk pjl enim,qu<e magi* arceat homines abomni imprèi
0e,quàm fìfenferiat nuÜtm in deliftk effe diferimentèr
t V i
nomn
s
P A R A D O X A .
*4J
eque, peccare fe fi priuatis, oc fi magiftratibus manus
infirant i quancunque in domum ftupnvm intulerint*
tandem, effe labem libidini* ? Hihil'ne igitur intere ft
{nam hoc dicet aliqua) patrem qua necet, an feruumì
Nuda ifhfipones,
iudicari qualia fint, non ficilè pofi
funt. Pattern uia priuare ,fiper frftclus efi,Sagun* Abexempi
tini,qui parcntes fuos liberos emori,quàm fieruos uiuere
maluerunt,parricide fùerunt.Ergo e r parenti fi nonutt ~~ <
quam odimi uia, fine [celere potè fi : wfiruo fiepe ,fine
iniuria,nonpotefi Caufa igitur hec,non natura dihin*
guit. Qute quando alteri accefiit, id fit propenfius : fi
Utrique coniuncìa efi, paria fiant necejfc efi. \Uud a*
men intereft, quòd inferuo necando ,fì id fit iniurid,
femel pcccatur.in potrà uia uiolanda,tnula peccantur*
Violatur is,qui procreauit:is,qui aluit:'a,quì erudiuit:is
qui in fede,'oc domo,atquein repub. coUocauit. M a t
titudinepeccatorumprejht,eoq;
pcenamaiore dignut
eft.Sed nos in uia non que cuique peccato poena fit, fei
quantum cuiquelicedt,jbeäare debemuf. Quicquid noti
oportet, fcelm effe : quicquid non licet, nephas puare
dehmus.Etiam'ne in minimis rebutfEtidm. Siquidem re
rum modum fingere non poffwmus,animorü modu tenere
poffumui. Hiftrio fi paulò fi mouit extra numerum,autfi Exempium
uerfus pronunciatili eft fyüaba una breuior,aut longior, * » °«.
exibilatur,® exploditurjn uia, que omni geüu mode*
ratior,omni uerfu aptior effe debet,ut in fyllaba te pece
care dicestPoeam no audio in nugisdn uite focieute au
iiam ciue,digi№ peccaa dimetiente fuaìQuefi uifa, fint
kreuiorOi leuiora quìpofiintuideritcàri qcqd pe<xatur>
Q_ *
per
t
m
n
*44
M. T V L .
C I C E R O N I S
perturbadone pecceturrationis,atqi ordims: perturbati
'auiem fernet цЦопе,ет prdine,nibil pofiit addi, quo ma
gispeccaripoffcuideafur,
- ' " pbmmsoifruftíftiúú'im»,
id eft:
Omnri fiultosjnfinire.
G О iterò fi npn fiultum,ut fepe, поп im*
probum,ut fimper,fed dementem,cr info*
*Vi<Jenum,ra*
пит* rebus addicam neceffar'ijs. Sapienti*
rioni bus, iuleanimus magnitudine confili], tolerada re*
erfidum.
yumbumanarum,contempdonc fortune, uirtutibus de*
nicfc omnibus utmotnibus fiptus uincetur, e r expugna*
bitur,quinecciujtitequidem
peüi poteftf Que efi enim
ciuitisìQmnis'nc CQuenìw
etiifôrm,ejimmanim?
Omriis'ne edamfigitiuorum,ac
\atronim congregati,
unum in locu multitudofCertè negabis, Non ìgitur erat
illa turn ciuitis,cum leges in ea nihil ualebant,cùm MU
eia iacebant,cùm mo$ patrius occidcrat,cm firro pulfts
magiBratibus,finatusnpmenin repub.non erat. Vredo*
turn ille concurfus,er te duce latrodniim in fòro con*
fiitutum, e r reliquie coniurat'ionis a Catiline fùrijs ad
tuim fcelus,fùroremq; conuerfe,num chitas erat ì ìtiq;
pulfus ego ciuitite non firn que nulla erat ; accerfitus
in ciuititem fum cùm effetin fepub.confil, quj, turn nuU
tus fiexat,efiet'o¿ finatus, qui turn occiderat, effitcon*
fenfus рориЦ Uberi,effe$ iuris,ey equitith (queuinculd
fiint duitit'is) repedti memoriali uidequàm ijh tuila*
frocinij telacontempfirim.idftam, ej immiffam à te ne*
firidm.inmeiniuriamfemperduxi-.timen
perueniffi ai
ще nunquàm pumi: nififirtè cìtm pañetes difturbabat,
c
?
}
"
*
AUt
«1
P A R A D O X - A .
•
¿4*
dut cum teftis federate faces inferebds,meorum aliquid
ruere,dut deflagrare arbitrabarei Nihilenim mewm efl
neq,cuiufqud;quoddiifèhi,qùoderipÌ,qUod
amitti po*
teft.Si mihi eripuiffei diuturnam dninii mei corijhtitiam,
medi curds,uigiliM,cónfilid, quibus refpub. inuicìdJhtfi • - '•
bum sterili bèhefìcij immordemmemoriam
deleuiffest
,i,>. ,
multò etidni nidgiSifi iildm mentéiunde h<ec confilid md*
ndrunt,mihi eripuijfes, turn ego decepiffe me confiterer
iniurid.Sedfìhcecnecfècifti,necficaepotùijtìiredtiuM
'
^<.,i. "
nùhi gloriofum tudftcit iniiirid,non exitu cdldmiibfum.
Ergo ego femper ciuis erari,?? turnmdximè,.cùm ntedni °nclulto.
fdlutem fenatus exteris ndtionibus,ut ciuk optimi, com* ^
menddbdtttu tie nuni qUideni es ciuis,infi fòrte idem ho*
ftis effe,?? ciuti potèfli An tii duetti ab ho&éhdturdi de
loco,nonauimo,fàftis<fc diftingukìcAem
infòroficifli:
armati/i Utronibm lempld tenuifli: priuatorum domos,
xdescfc fdcrdi incendiflLCujr hoitis Spdrt&cus, fi tu cititi?
Votes dutem effe tu ciuis,propter quem aliquàdo ciuitat
non fiati Et me ex.ulem,tuo nomine,dppdldS, cùm omnes
meo difceffuexuldffe rempub.putét.Nunquamê
homo
amentifime te circunfpiciesinunquam'ne quid fkias co*
fìderdbis,nécquid loqttdreiNefcts exiliwm fcelerumeffe
poendmimeum Mud iter ob pracldrìfimas res d me. ante
gefhs,effè fufeeptumiOmnes
feelerati,atquèimpij,quo*
rum tu te ducem effe pròfteris,qUos leges exilio affici uo
lunt,exulesfunt:etiamfifolmn
nonmutxrunt. AnquwA
omnes leges te exulem effe iubednt,nón eristu exult No argomentimi
appeUdtur ininùcus, qui cum telo fùerit dnte fendtumi j ^ ' ^ " " ™
tudficd dcpfehenfa eft. Qui hominem occidenti tu più* automate,
9
c
A c o n , m t o .
3
rimos
*4*
M.
T V t.
C I C E R O N I S
rimosoccidisti.Quiincendiu/mftceritfades
Nympharu
tnanu tua deflagranti. Qui tempia deorum occupaueritì
in fóto etiam castra pofuisìi.Scd quid ego comimnes le*
ges profèro,quibus omnibus es exuUTamdiarifimus tuus
Ciodius reper- £ornificws,deteprìuilegiwmtulit,utfì
inopertum Bo=
1
«us in «epol bo , NRR 1
•jf RR S 1 •
tue de*.
nx dea accepf}es,exulares.At te idjtctjle etiam gloria*
rifoles. Quomodo igiturtotlegibus
inexiliwmeiecìus,
nomen exuUs non perhorrefcisiRoma fwm,inquis. Et tu
*atsôperto quiàemìn*Vonto fùisìi. Non igitur ubi quifqueerit,
eius loci ius tenebit:jì ibi eum legibus effefubieftum non
<
oportebit.
iui
ii-. A
t<$0M
ft a,TcVTst 5 cT»X9,i
G-n ména «* (sJ>oì
fiofoi
id efll
Omnesfapientesliberoseffe,ey
ftultos
omnesferuos.
Audetur uerò hic itnperator,aut etiam ap=
pellctur , aut hoc nomine dignus puteturl
Quomodo faut cui tandem hic libero impt
r4bit,qui nonpoteflcupidiatibus fuUim*
perare * Refrenet primùm libidines ,jf>ernat uóluptfe
tesÀracuhdiam teneat,coérceat auaritiam, utero* ani*
tnilabcs repeUatitum incipiatalijs imperare, cùm ipfe
improbifimis dominis dedecori ,ac turpitudini parere
defìerit.Dum quidem hi* obediet, non modo imperato*,
fedliberhabendu* omnino non erit, Praclarè enim eji
hoc ufurpatumà doctifimis, quorum autoriate non
Merer,fìméi apudaìiquos agreste* h*>c habenda effet
oratio : cùm uerò apud prudentifiimos loquar, quibm
hac inauditi non funi, cur ergo Jìmulem me fiquid in
7
P A R A D O X A .
X47
bisfiudijsoper£pofuerim, perdidiffet Dittum eß igitur
ab cruditißimisuiriSi niß fitpientemjibcrwn effe neiw('= Nemo «ber, ni
nem. Quidêß enim,libcrtns i poteftas uiuendi, ut ue* '
,
Iis: Quis igitur uiuit ut uuk>nifiqui retta fequitur:
qui gdudet offkiccui uiuendi uia confiderau, atqj pro*
uifd eß:qui legibus quidetn non propter metim pdret,
'
fededsfequitur,atquecolit,quiaidfalutnre maxime effe
iudicdtt qui nihil diät, nihil Jkcit, nihil cogitai denique
riß Ubenter,dc libere: cuius omnia confilia,resq; omnes„
quds gerit,ab ipfo proftcifcuntur,eodemcfc ßruntur:
me eß uUa res, qua: plus apud euvn poUeat, quam ipfius
voluntas,atque iudiriumtCuiquidem etiam \qu<e uim hd
bere maximum dicitur)ßrtunaipfa cedit,ßcutfapiens
foe fa dixit :Suiscuique ßngitur moribus. Soli igitur 8
hoc contingit.fapienti, ut nihil ficidt inuitus, nihil do*
•
lens, nihil cvattus. Quod etß iti effe pluribus uerbk
dijjcrendwm efi'.ihd täten * breue, & confitendm ^ { ^ ' ^ J *
•eß, niß qui iu fit afjvttus, effe liberum neminem • lgi*
turomnes improbijerui.Nec hoc tum re eß, quàmditttt
inopindtwm, dtque mirabile. Non enim itn dicunt eos
effe feruos,utmancipia, quxfunt dominorum fitta, ne*
xu,aut aliquo iure. ciuili:fedfiferuitus ßt,ßcut eß + obe*
dientiafi-atti dnimi,zr abietti, e r arbitrio cdrentisfita,
quis neget omnes leues,omnes cupidos, omnes denique
Jf
improbos, effe feruosì AnMe Mbiliber uiietur, cui m « Y ^ * H f r ^ .
Iter mperat,cui legesimponit, pneferibit, iubet ^.ueat
qmd uideturiqui nihuUmperanti negare poteß,nihil re
cufdK.mdet!Si pQfcitJdfldum eß :fiuocat, ueniendm: Ep'P»«««"»«'
fie^c]t,abeund^fiminMur exUme\cendm
Ego uerd teiuiami. • *
Q» 4
ißum
lfapiSM
t
üv
t
t
0>
*4«
M.TVL.
C I C E R O N I S
iftum non modo ferutm,fednequißimumferuwm,
etidtt
Simiiirodo.yj j amplißimd fimäia natu*fit,dppeÜandwm puto. Ah
n
u t
m
M
m
a
Z ß ^ ftultorumfunt dlij loutiores («i
tue codices, le- ßH uidentur) ferui,fed turnen ferui,Atrìenfes,*dc tu:pd>
uni № t e ! rißultitid funt,quos ßgnd,quos tède, quos celdtu dr*
fed tarnen (tmi gentwm quoS Corintbiaoperd,quos
adißeid tndgnifici
xquitt
tu.
p
fckfafa
£t fwmufiinquiunt, prineipes da
uitatis.Vos uerò ne feruorum quidem ueRrorum prin*
eipes eßis. Sed ut inßmdid,qui tfdftdnt ifh,qui tergunt,
ungunt qui ucrrunt,quifpdrguni,non honeRißimum lo
cum feruitutis tenenti fic iti ciumte,quì feißrum
rerm
cupiditutibus dedid&untjpfw
ciuitatis tocumpenèin*
fimwm obtinent. MdgndînquiSibetlit geßii nidgnts
perijs,zrprouincijs prafiiu Gereigiturunimum Idude
*Kl \ .dignum.*Echionistàbuhte
ftupidwmdetmdjdut
figmi
«'«•dequo ri^dUquod Polycleti.MittoundefuRuleris,&
qüomodo
Annówtfones bdbediùntuentem te,ddnùrdtitem,cldttiores fottenté cum
Erafmi adieci- id o,feruwm te effe ineptidnm omnium
iudko.Nonne
igitur funtiJk ftftiudìSint.ndm nos quoque oculos eru*
ditoS hdbemus. Sed obfecro teîuuenùjk
hdbedntur
ijbx, non ut uincuk uirorumfìnt^fed ut obteftdmentu
puerorum. Quidenimcenfesifì
L. Mumtniwsdliquem
iRortvm uideret mdteUionem Corìntbiwm cupidißime
trdddntem, cum ipfe town Corintbwm contempfijfet,
utrwm illum ciuemexcelkntem,dn
Atrtenfem feruim
diligentem putiteti Keuiuifcot Mdrcws Curiuf, dut eo*
mm dìiquii, quorum in uiüd,dc domo nihil faUndidum,
'i
nihil orndtum fùit prater ipfos , e r uidedt dliquem
^òtsyCdptdte fummii populi benefices ufum, bdrbdtulos mululos* ex*
W
»Mir«! uariant ?
f
I t t
y
o
ere
y
e ocasm
u
e
ceptm
PARADOXA.
14*
m№*ndr№ Muretumi»«
rtdan
copia gloriantem: nonnehunc hominem ita, feruvm tu* P
•K***
dicet,ut ne in fitmlid quidem digntm mdiore dliquo ne*
gocio puteti An eorum feruitus duhid efi, qui cupiditate
peculqnuüamconditionem recufdnt durijUme feruitu*
№№<sreditatitfyes,quid iniquitaitsin feruiendo non fu*
fcipit i Quem nutm locupleto orbifinis non obfer*
, udii Loquitur dd uoluntatemiquicquid denuncktumfit,
jàcit-.affentatur, aßidet, mirdtur. Quid horum efiliberi?
quid deniquenififeruinon inertk i Quidiam illd cupi*
ditas (qua uidetur effe Uberdlior) honoris jmperij, pro*
uincidrumì quam dura efi domina,, quam imperiofd,
qudm uehemens. Cethego homini non probdtifiimo fer*
uire res coègit eos, qui fibi effe amplifiimi uidebantur:
tmnerd mittere, noftu uenire domtm dd ewm, precari,
denique fupplicdre. Qua feruitus efi, fiha-c libertas „ _
exittmm potefi * Quid i cum cupiditatum domindtusconfci«ntìa.
exceßit,® dlius efi dominus exortus ex confcientid pee
cotorum,timorì Quòm eft ilk miferd, quam durd feria*
A o1
tus i Adolefcentibus paulò loqudcioribut eft ftruien* f *
dum : omnes qui diquid fare uidentur, tanquam domi* à accuöbi«.
ni timentur.Iudex uerò quantum hdbeì domindtmiquo
timore nócintes affidi * An noneftomnis metus ferui*
tust QuidtidlettgituriUa ehquendßimi uiri L. Qraßi
copiofd magis,quàmfapiensoratioiEripiteno$
ex fer*
uitute. Qua* efi iftaferuitus, tam darò homini, wncfc no*
biliiOmnis enim animi debilitata, cr humilk, zr froda Scrofa» ad fin,
timiditas,feruitus efi. Noltte filiere noscuiquam ferui*
re. inlibertttemuindicariuultt
Minime. Quid enimì
CX i
adiuti
ceptantem de pifdna,® pertraäantem,C
K
zio
E T V L CI C E R Ö N I S
*Sklottlme'<tdiungit,*NÌfiuobis
uniuerfis.Dominumuttre,no Uber
nm'ùfrfa qulb»
uult.Q}tibus zr poffwmus,zr debemus.Nos uerò,p*
&poffumus,& quidnn animo excelfo>%r alto,z?uirtutibus
exaggerate
mtaämuiaJ&c! f *,necdebemus,necpoffumus.Tu
paffetedicito:quä
doquidempotes-.debere ne dixens, quoniam nihil quif*
quam dcbetjiifì quod efl turpe nö reddere.Sed hxc butte
Fedi* ad Anto nui.lüe uideat quomodo imperator effe pofit : cum eum
»ndudiiL
^«TWM quidem eße,ratio, e r uerias ipfa corninoti,
ob/tòQ$>
JTA^fl®-, id efl:
Quòdfolut fapiens diuesfìt.
" V A E efl ijhin commemoranda pecunia
tua tum infotis oRétttioìfolwì'ne tudiuesf
Vrob dij immortdcs : ego ne me'audiuiffe
aliquidtCr didiciffenon gaudeamtSolus'ne
tu diuesì Quidfine diues quidem! quid fi pauper etidnti
Quemenim inteÜigimusdiuitetn t aut hocuerbwm, in
quo homine ponimus ! Opinar in eo, cui mnut paffefio
eß,ut ad liberalità uiuendußcile còtentus fit qui nihil
<judvat,nihildppeat,nibiloptet
amplius. Animus enim
tum oportet fc iudicet diuitem,nonhominum fermo,neqi
poffeßiones tu£*Qi$i nihilféi deeffe putti, nihil curdt
dmpüusjdtidtus e%aut contentili etidm pecuniaiconce*
dojiues eft.Sin autetn propter duiditiie pecunia* nuUtm
qufftiwi turpem putts, cum iüi ordini ne honeftus. qui'
dem poßit effe ulhtr.fi quctidiefrdudds,decipis,pofciiS,pd
cifceris,aufirs,eripis:ßfocios ff>olids,eerdriumexpilAt: ß
tefkmentn dmicorum expeäas,dut ne expeiìas quidem»
at ipfe fupponisihtec quidem ütrwm. abunddntis,an egett
tis figna funtt Animus hominis diues,non arca dppelld*
mu
rUpte n
e
ri fold.
PARADOXA.
ijt
rifokt.Qudmukiu'dpt
plenä,dum teinctnemuidebo,
diuitem non putéo.Etenim ex eo, qudntum cuique fd*
tis eß,metiuntur homines diuitidrum modu. Tilidm quis
hdbetipecuniu eßopus. Dudsimaiore. Plures ì mdiore.
etidm.Si,utdiunt,E>dndi quinqudginafuntßieeitot
do*
tesntdgndmqux-runtpecunidm. Quantum enimeuique
,*opus ejl,dd id dccommoddtur, utdntè dixi,diuitidrum *afs,fdtH
modus. Quiigiturnon ßliosplureS,fed innumerabilet Conciußo.
cupidiates habet, quabreui tempore mdximas copidt . *
sxhdurire poßint:hunc quomodo ego dppeUdbo diu* - ^ ^ . J
tem,cùm ipfeegcre fefentidt{Multi
ex
tedudierunt¡twiweiubH
cum díceres neminem effediuitem,niß qui exercitwm die Ctaffui.
re poßet futi ßuäibus: quod populus Romdnus ex tun*
tisueäigdlibusidmpridem uixpoteß. lgitur,hoc pro*
poßto,nunquam eris diues dnte,qudm tibiextuis poßef
fìonibus tantum reßcidtur,ut eo tueri fex legiones , er
mdgndequitum,dcpeditum
duxilid
poßis.ldmßerti
igiturnö eße te diuitemtcui tantum deßt, ut expieos id,
quod exoptds.mque ifl&m pdupertxtemßel potius ege*
Jhtem,dc mendicitAtem'tudm nunquam obfiurè tuli*
fii.Ndmutijs,quihonenèrem
quarunt mercdturis ß°
fiendks, opens ddndis, puUicis fumendis, inteüigimüs tuáiae. ' ,
opuseße quaßto'.ßcqui uidetdomitua pdriter dccu*
jdtorum,dtqi iudicum confocidtos greges,qui nocentes,
CT pecuniofos reos eodem te dutore corrupteldm iudi*
äj molientes, qui tuosmcrcedmt pdäionesin pdtroci*,
ííijf intercifos, pecunidrum in concionibus cdndiddto*
rum, dimißiones libertorum adfcenerandos, diripien*.
]^™/^ "'
dds'q¿prouincÍM,quiexpulfiones uicinorum, quifatro* Gone*.
J¡££%J$¡¡M
0
m
cinid
tit
H.TVL.
C I C E R O'N I S
cink indgrti,quicum feruti, cum liberiti, cum clienti*
buifocietates,qui pofjeftionesudcuas,qui
profcriptio*
ties locupletum,qui cades imnidpiorwm,qui illam SyU
lanitemportimeffem recordetur,qui tejhment* fubie*
tidjquifubktostot
homines, qui deniq;omnk uenalia,
dekttum,deaetim,diendm,fuamfententkm,fir№do*
- mtvm,uocem,filentiwm,qutihuncnonputet
confiteri
fibi qutejito opus effeiCui qUafito autettt opus fit, quii
Condudtargu unquam huncuerè dixerit diuitemi Eft cnim diuitiarm
condudit,
fructusincopia:copiamdutem
declami fatietxs rerum,
. dtqi abundantia:quam tu quoniam nunquhn affequere,
• " ' mnquhn omnino cs futurus diues. Meam autem quo*
niam pecuniari contemnti, e r reftè ,[eft enim ad uulgi
cpinioitentmediocrti, ad tudm nulla, ddmedm modica:
de me fitebó,de te loqudr.Si denfendd nobtijdtque £&u
manda res fit,utrum mdem plurti aftirddbmus pecu*
niamVyrrhi^qudrri Tabritio dabat,an contiiieniiam Ta*
britij^qui Ulani pecuniam repudiabat t utrum durum
Santnitwm:an rtflwhfum M. Curijiharediatem L. Vau*
li,dnlib&di№em&fricdni,quieimbared№tiQL.№fc
Bpfphonema, ximo fratti partem fuam concept ì Hacprojiiìò, qua
Tiu " °
" funt fummarum uirtutwm , plurti ajlimanda funt,
qukm Sla,qua funt pecunia membra. Quti igitur (fx*
quidem ut quifquequod plurimi fìtpofiidéatjtt. dìtifti*
nuishabendws fit) dubitet,quinin uirtuie diuitia finti
quonkmnulkpojfefiio,nuUdUiidurì,zr
argenti pk*
rti,quàm uirtus,aàimandà eft. O dij immortòles,non in*
telUgunt homines, quàm magnum uecligdfit parftmo*
ni*. Venio enim km ad fimptuofos: relinquo iftum
J
C O 0 d u
v
quaftuo)
PARADOXA.
xji
quafiuofim.CapitßeexfukpndijS
fexcenti feßertia,
ego centena ex piekiiUi aurata teäa in uSdk, &fola mar
morea.Ed fruenti, e r figna txbulds fuppeüeäilem, e r
ueßem infinite foneupifeenti, non modo ad fruftum
iüe eß fti/mptufpfed etiam ddfeenus exiguus: ex meo
tenui ueßigali, detratti* fwmptibus cupidiatis, aliquid _
etiam redundabit. vter igitur eß ditior,cui deefi, an cui contWontBu*
fuperatiquieget,anqui
abunddt t cuius poßeßio quo
eß maior,eò plus requirit ad fe tuendam. an qu£ fuis fe
uiribits fusìinetiSed quid ego de me loquor,qui moru/m,
de temporu/m uitio aliquantum etiam ipfe firtoffi in
huiusfeculi errore uerfert M. Manlius patrwm noüro*
rwmmemoria (ne femper Curios,CT *Lufcinios loqud* *aJs HcU
mar) pauper andernßtitihabuit enim xdiedas in CarU >s
nk^ fundwmin *Licopo :nos igitur ditiores fumusy *atsJLdbi*
qui pluu fyabemus ì vtindm quidem effemus. Sed non * J |
teüimdtione cenfus,uermn uiäu dtque cultu terminatur fubfffgUexpo!
pecunU modus. N o » effe cupidum pecunÌ£,noit effe IMMOTI>
.
}
}
t
m<
C
M
3
a-
i
a
x
x
<r •
L
rr
Sententi».
emacem,uefiigdl eft;contentimi uerofuis rebus effe,
maxim£ funt, certißhw'q- diuiti£. Etenim fi isìi callidi
rerum ffiimatores prdU,&- dreas quafddm mdgno £ÜU
tndnt,quòd ef. generi poffeßionum minime qudfi noce* ^
ri poteft;quanti eß Rimanda uirtus,qu£ nec eripi nec Nota ufrhitf»
furripipoteß unquam'.nec ndußrdgio^neque incendio P<"«ntiam.
amittUur: nectempeftatum, nec temporumpertmtìitio*
ne nuitòtur ì qua prfdltityifunt: foli funt diuites. Soli
enim poßident res e r frufiUofdf, e r fempiternas : folicfc «
(quod eß proprium diuitiafwm) contenti funt rebus
fuk : fato effe putant quod eß : nihtäppetunt, nuUa re
y
'
CGFTTF
X}4
M.
T . C. P A R A D O X A.
egent,nibil fibi deeffe
fentiunt nihilrequiruntlmprobi
dutent,ey DUDRI,quonidm incertus, dtquc in cafu POPS
as poffefiioncs bdbent, e r plus femper appetunt,
nec eorwm quifqudtn DDBUC inuentus eficui
quod haberet effet FDTK'.NON modo non
copiofi,dc diuites, fed etidm
INOPESYDC PDUPES
res exijlimdn*
difunt.
3
M.
TVL. CICERONIS
PARADOXORVM
'
FINIS.
M>
T VL>
C I
C E R O N I S
D E
SOMNIO
$cipioms,ex libro de rep.fexto.
V Min Africani ueniffem,Anitio
C.l.
Manilio confile, ad quartini le*
gionem tribunus (ut fcitk) militu,
nihil nubi potius fuit,quàm ut Ma
fnijfam conuenirem, regem fami*
li<e noStrte iujlis de caufis amicifi*
mum. Ad quem ut ueni,complexm
meftnex colkcbrymauit, dliquantoq; pòflfufpexit in
calum,eT,Grates,inquit,tibi
ago fumme Sol,uobitcfr re
liquis coelites,quòd ante quàm et bac ulti migro, confbi
ciò in meo regno,ejhktettisV.
Corneliwm Scipionem,
cuius ego nomine ipfo recreor,:iti nunquàm ex animo
meo difcedit iUius optimi,atq; inuitlifiimi uiri memoria,
Déindeego Mwm de fuo regno,illeme de noftra repub.
percontitus cfliimltisq; uerbis ultro,citro<fchabitk,ittc
nobis cónfumptus efl dies.vòjl aute regio apparata acce
pti,fermonem in multim nottem produximas, cùm fenex
nihil nifi de Africano loqueretur, cmniaq-, cius no folum
fitfta,fed edam ditta meminijfet.ftéinde ut cubitu difcef
fimus,me ejfffum de uia,ey qui ad inulta notti uigilaf
fem,arttior,quàm folcbat,fomnut coplexm efl.ìlìc mihi,
credo equide ex hoc,qd'eramus locati (ft enim fere ut
eogititioes,fetmonesq; no fri parilialiqd in fomno tuie,
quale de Eomero [cribit Énniusê quo uidelfcet fcpifii
jmeui
Z}6
M. T V L . С I С E R О N I S
me uigikns folebat cogitare e r hqui)Afticanut fe often,
dit ilk forma, qua nubi ex imagine eius, quàm ex ipfo
erat notior.Quern ut agnoui,equidem coborrui. Sed Ше
adesAnquit,animo,&" omitte timorem Scipio,?? que di
S. 1. cam trade memorie .\vides'ne Шат urbem, que parere
populo Ко.соайа per mejrenouat pri&ina beUijiec роя
teft quiefccreì (oftendebat autem Carthaginem de excel
fo,e? pieno fteUarum Ши$Ы,е? cloro quodom loco) ai
quam tu oppugnandam nunc uenis pene nùles:banc hoc
biennio с о s.euertes,eritqi cognome id tibi per te par*
twm,quod babes ex nobis adhuc hereditariwm.CÙm aute
Carthaginem dekuertijriumpbu, egerie ENS. q^fùe*
r'is,z? obierislegatus Aegyptwm,
Syriam,Afiam,Gre*
ciam,delegèreiterumabfens
c o s . beUu/mq; maximum
conficies Numantkmq; excindes.Sed cùm eriscurru СЛ
pitoliwninueftus,offìndes'rempub.
perturbatam confi*
UjstKpottsmeLlùctu
Africane oRendas oportebit pa*
trie lumen animi,ingenq,conftlijq} tuLSed eim temporis
ancipitem uideo quaft fàtorum uiam. Nam cum etas Ш
feptenos odies folis anftaUM, reditus'q) conuerterit,
duoq) hi numeri (quorum uterq; plenus, alter altera de
caufababetur) circuitu naturali fummo tibifàtalem con
ftcerintdn te mum atque Шит nomen fe tota conuertet
ciuitas.Te fenatus,te omnes boni, te focij, te Latini in*
tuebuntur .Tueritunws,inquo
nitatur ciuitatis falut*
Acnemulta x31 с r.rempub. conftituas oportet,ftim*
pia* propinquorum manus effugeris. Hie cum excla*
maffet Lelius, ingemuiffèntq) ceteri uehementiui, leni*
terarridens Scipio Qmfodnquit,nemeAfomno
excite
t
y
y
t
DE
SOMNIO
SCIPIONIS
i
tw,er pax fit rebus : audite ca>tera.\sed quo fis Africane
dacrior ad tutwdam remp.fic babeto,Omnibus,qui pa*
triam cofernauerint,adiuuerint,auxerìnt, certuni effe in
ccelo,acdefinita lowm,ubi beati <euo fempiternofruan*
tur. Nibil ejl enim itti principi Deo,qui omne hunc tmn
dm regia, quod quidem in terrk fiat, acceptius, quàm
concili*,<cetus<fc hominum iure fociati,qu<e ciuitutes ap*
peUantur. Uarim rettore:, e r conferuatores bine profi
eli, bue reuertentur. Eie ego, etfi eram perterritus non
Um metu morte, quàm infidianm à meis,quafiui tìmen
uiueretne ipfe,& pater Vaulus,er alij, quos nos extin*
iìos arbitraremur.lmò uerò,inquit, ij uiuut, qui ex cor*
porumuinculkttnquam è carcere euolauerunt. Veftra
"ZÒ^ZMÙtt'X yitA,mr\Y< efi qitin hi *fi>irÌMjJ te tir
nientem patrem vaulwm.Quem ut nidi, equidem uim la
chrymarum profudi. lUe autem me amplexus,at$ ofeu*
lans fiere prohibebat. Atq; ego ut primùmfletu reprefe
fo loqui poffe capi, Qmfo, inquam, pater fanftifiime,
dtq; optime,quoniam bac ejl «itet(«t Afiicanu audio di*
cere)quidmororinterris*quinbucaduos
uenire prò*
peroì No ejl ÌM,inquit iUe. Nifi enim Deus is, cuius hoc
templwm ejl omne,quod conftickjjl'is te corporis cu fio*
dijs Uberauerit,buc tibi aditus patere non potejl. Homi»
nei enim funt hoc lege generati, qui tuerentur iUwn glo
bum, quem in hoc tempio medium uides, qu£ terra di*
citur.Hisqi animus datus éjl ex ittk fempiternk ignibus
qua: fydera, e rfieUasuocat'is, qu<e globofa-, e r rotun*
da diuink animate mentibus circulos fuos, orbesq; con*
ficimt ceUritàcmirabili, Quare e r tibi Vubli, e r p'ijs
R
cmni
t
1
*«S
\
MY T V IL. C I C E R 0 N 1 S
omnibus retinettdui eß dnimus in cuüodid corporis, neS
iniuffu eins, à quo iUe eft nobis ddtus, ex hominum uiti
^^Jjnigrandu/m eft,nemunus bumdnum dßigndtumd Deo
fefagiffe aidedmini. Sed ftc, Scipio, ut duus bic tuus, ut
tgo,qui te genui,iuslitidm cole,ey pietntem:qu<e cum ftt
tndgnd in pdrentibus,ty propinquis, tum in pdtrid md*
ximd efti quid ed uiti,uid eft in ccelum, e r in bunc cotta
eorwm,qui idm uixerunt,zr corpore Idxdti ittum incolìit
locum,quem uides(erdt dutem isjplendidißimo cdndore
interfldmmdselucens circuius) que uosQtt d Grdijs dece
piBis)orbem Idäeu nuncupdtis.Ex quo omnid mihi con
templdnti precldrd c<eterd,ey mirdbilid uidebdtur. Erat
dutem e<eßeU<c,quds nunqukm ex hoc loco uidimus : e r
€<e mdgnitudines omniwm,quds effe nunqulm fujbicdti
fumus.Ex quibus erdt iüdminimd,qu<eultimd cotto, citi
rad terris,luce lucebdt dliena. Steüdrum dutem globi ter
ree mdgnitudinéßcile uincebdnt. Um uerò ipßt terrd iti
méipdrud uifd eß,ut me imperij noüri, quo qudfi pun*
£ 4, dum eius dttingimus,pceniterct.\ Qudm cu mdgis intue*
ter, QU£fo,inquit Àfiicdnus, quoufq; humidefixd tud
mens eriti Num'ne djpicis qu<e in templd ueneris i No*
item tibiorbibus,uél potius glob'ts connexd funi omnid,
quorum unus eß cozle&is extimus, qui reliquos omnes
compleäitur,fummus ipfi Deus drcens, ey continens ae
terosiin quo inßxifunt iUi,qui uoluuntur ßeüdrum cur*
fus fempiternUcuifubieiìifunt ßptem, quiuerfdntur re*
tro,cotrdrio motu dtq; ccelum. Ex quibus unum globum
poßidet iHd,qudmin tetris Sdtumidm nomindt. Deinde
tfi bominum generi proft>er,zr fdluttris iUe fulgor, qui
t
dicitur
DE.SQM NI О SCIPIONIS.
x}f
didtur louis. Тит МНифотЫШ'сц terminerà Mar
tern dicìw. Deinde fuker media ftrè regionem Sol obtU
net,dux,erprincepSyZrmoderatorlu/mimmreliquo*
_ , ,
rm,mens mundi, e r temperano, tanta magnitudine, ut
cuncb, fua lucelusìret,?? còpleat. tìunc ut comites con*
fequuntur alter Veneris, alter Mercuri] curfut. In infi*
mofyarbe lunaradijs foluaccenfa conuertitur. Infra
autem iam nihil eft nift mortale,?? caducwm, prater ani
mos generi bonùnwm deomw munere datos. Supralu*
namfunt a-terna omnia. Шт ea,qua eft media, СГ пол
па tcttui,neqi mouetur,?? infima eft,?? in earn ftruntur
omnia fuo * motu pondera.\Quacum intuererftupens, *ats ttUttt \ С
ut me recepi,Quis hic,inquS,quis eft, qui complet aures
тем тш,€Г ш dulcn fonuif
Uiceft,inquitiUe,qui
interuStscoiunuusimparibus,fedtamenpro
rata por*:,
tione di&inttv>,impulfu,zy motu ipforim orbiim confi*
citur.qui acuta cim grauibus temperane, uarios aquabi
liter concentui efficit. Necenim fdentio tanti motusinci
uri pojfunt,c natura ftrt ut extrema ex altera parte
grauiter, ex altera auté acute fonent. Quam ob caufam
fmmus Ole cotti fteuiftri curjus,cuius couerfto eft conci*
atior,dcuto, z? exaato mouetur fono, grauiftimo aute
hic lunam,at<^ inftmus.Nam terra nona immobilis ma*
nens,ima fede femper haret,còplexa media mundi locu*,
Ш autem otto curfus,in quibus eadem uis eft duorwm,.
Mercuri],?? Venem,*modoru fepté efficiunt disìiniìos *Hieloeus «aJ r
.
'5
' - e >
J
a riat;uideinaainteruam fonos:qui nimerus rem отпш fere nodus ejt.. tationibiw.
Qnod doài homines neruis imitati,atq$ càtibus» aperue*
re fibi reditwm adhunc locum:ficut alij,qui pufhntibws^
R *
ingen,
)
UO
xio
M. T V L .
CICERONIS
ingenijs in um bimana dittino.ßitdio coluertmt.Kocfo*
nitu oppletf aures obfurduerunt„ necefiutm hebetior
Catadupa, fenfus in uobis :ficut in ülisjtbi Nilus ad iüa, qua- сам*
dupanominantur,рг&ар'Ш
exaltißimismontibus : ел
gens qut Шит locum dccolit,propter magnitudinem fo
nitus fenfu audiédi caret.Uic utero tmtus efi totiui тип*
di incit&tißima conuerfionefonitus, ut etm aures homi*
пит capere non poßint: ficut intueri folem nequitti ad*
v,erfim eius<ferddiip
aciesueiba,finfuscfcuincitur.H*c
ego admirdnsjreftrebam tmen oculos ad terram identi*
C. f. dem^Tum Afiicanus, Sentio,inquit tefedem etiam nunc
bonunum contemplante domwn : quafi tibi раш(Щ
efi)ita uideturjtd'ccceleslid femper ßeebtto, Ша bma*
na contemnitoJFu enim quam celebriatem fermonh ho*
nùnum autquamexpetendamgloriam
confequì potest
Vides babitsri in terra raris, e r anguUis, in low* e r in
xpfisquafimaculiSbUbihabitatur,uaflas
folkudinei in*
teriefiZs.Hosqi quiincolunt terreno,
modèintenttptot
ita efft ut nihil inter ipfos ab alqs ad alios manate pof*
*trdnfuer[o$ fitjfed partim obliquos partim*uerfos partim etil ad*
uerfosfibre uobis, a quibus jfieòbtre gloria certe nuUam
potefiis. Cernh autè terram eandem quafi quibufdà re*
dimitam, e r circundata cingulis è quibus duo! maxime
inter fe diuer[os ezr cceli uerticibus ipfis ex utraqì parte
fubnixos obriguijfe pruina uides : medium autem Шит,
e r maximum fola ardore torrerL Duo funi habitabiles,,
quorum ausìraln iUe: in quo qui infifiun^ aduerfa uobis
urgent uefiigiamihil ad ueürum genus. aie autem alter
fubiettus aquiloni>quem incolim, cerne quàm uos tenui
y
y
y
%
y
y
y
y
y
y
parte
DE SOMNIO SCIPIONIS.
xit
parte contingat. Omn'K enim terra,qut colitur d uobk,
angufinta uerticibui,lateribui latior,parua quaddm in*
futa efi,circunfufa iüo mari,quod Atlanticwm,quod ma*
gfittwi, quod Oceanwm appeüatis in terris : qui tarnen
tanto nomine,quàmfìtparuui,uides. Exhisipfis
otitis,
notisq; term,nwm aut tuwm, aut cuiufquam noürtmno
menuel Caucafwmhunc, quem cernia, trascenderepo*
tuitjUel ittwm Gangem tranfnaref Qww in reliquia orien
tis aut obeutit fohs ultimis,aut Aquilonis, Auftri'ue par
tibus tuwm nomi audieti Quibus dmputdtis,cernk pro*
fidò quant is in anguüqs ueära gloria fedilatari uelit,
Ipfiautem qui de uobis loquuntur,quàm bquentur diu?
Quin etiamß cupiat proles iüa fiturorum homintm
C.7.
deinceps laudes uniufiuiufqi noßrü à patribut accepta/s
pofleris prodere, tarnen propter eluuiones,exuüionescfc
terrarwm,quas decidere tempore certo
neceffeefi,non
modo non aternam, fed ne diuturnam quidem gloriami
affequipoffimm. Quid autem interefi ab ijs,quipoueì
nafcentur,fermonem fire de te,cum ab his nuUiM fuerit*
qui ante nati funt,qui nec pauciores, er certe meliores
jùerunt uiriìcùm prtfertim apud eos ipfos, d quibus no*
men noürwm potefi audiri,nemo unius anni memoridnt
confiquipoßit. Homines enim populariter dnnwm tan*
tummodo folis,id efijunius aüri reditu tnetiuntunre ipfit
dute cùm ad idem unde fernet profialifuni, cun&m, ahr*
redierint,eandemqitotiuscceli defcriptionilongis inter
uaüis retulerint,turni Ole uerè uertens annm appellarìpa
fomwttbm.
teftùnquo uix dicere audeo, quam multi fecuU homi*
nwx teneantur, notify ut
olimdeficerefolhominibus,
t
K
ì
extin
lU
ÏVL.
CICËRONlS
"
extinguiq; uifus efi,cu Komuli dnimm b<ec ipfa in tem
pU penetrduit, lia qudndocunque eddem parte fol, eo*
àemcfc tempore iteru/m defècerit, tu/mfignis omnibus ai
idem principiurnfteÜKÍfc reuocdtis, expletum dnnim ba
beto.Huiusquidemdnni nopdu/m uigefimàpdrtem fcito
effe conuerfdm. Quocircd fireditum in hune locum de*
jf>erduew,in quo omnia funt magnis,ZT prtejhntibus ui
ru,qudnti tandem efi ijh bonùnum gloria,qu<e pertine*
re uix ad unim dnni pdrtem exigudm potefitigitur dite
fpeihre fi uoles,dtq; bdncfedem,ç? <eterndm domu con*
tueri, neq¡ fermombus uulgi dedem te, nec in prœmijs
bwmdnis fyem pofuens reru tudrw.fuis teillccebm opor*
tet ipfauirtm trdddt dduerum deem. Quid de te dllij lo*
qudntur,ipfi uidedntfed loquentur tomen.Sermo dutem
omnis iiïe e r dnguñijs cingitur ijs regionït, quas uides,
nec unqudm de uüo perennkfùit, e r obruitur hominwm
C.a. interitu,çr obliuione poüeritotis extinguitur.Qu<ecùm
dixiffet, Ego uerè, inquam, o Africdne, fiquidem bene*
merits de pdtrid,qudfi limes dd cœli adttum pdtet,quâ*
quàm dpueritid ueftigijs ingreffus patr¡js,c? tuis,deco*
ri ueBro non defui : nunc turnentontopreenüo propofito
¿nitormulté uigilantius. Et iüe : Tu uero enitere, zj fie
hdbeto,tenon effe mortdem, fed corpus hoc, Nec em'iit
tu is es,quern forma ifh déclarât: fed mens cuiufq;, is efi
quifque ; non cd figura, qu£ digito demonûrari poteft.
heim te igitur fcito effe:fiquidè Dettí efi qui uiget, qui
-fentit,qui meminit,qui pr<£itidet,quitornregit,çr mode*
rdtur,zr mouet id corpus,cui prcepofitm efi,quhn bunc
mmdwm princeps iüe Dewier ut ipfe mundim ex qud*.
*
*
dam
DE SOMNIO SCIPIONE.
x6^
dam parte mortalemipfeDeut aternut,ficfràgile Cor*
put dnimut fempiternus mouet. Nam quod femper moue
tur,aternum efitquod autem motum affirt alicui, quod
ipfumagitatur aliunde, quando finemhabetntotut ,ui*
uendifìné habeat neceffe efi.Solum igitur,quod fefe mo*
uet, quia nunquàm deferitur a. fe, nunquàm ne moueri
quidem definiti quin etiam caterit, qua mouentur, hic
fi>ns,boc principium efi mouendi. Principio autem nulla
efl origo : nam ex principio oriuntur omnia: ipfum au*
tem nulla ex re fieri potefi-.nec enim id effèt principium,
quod gigneretur aliunde. Quod fi nunquàm oritur, nec
occidit quidem unquam. Nam principiti extinàum, nec
ipfìm ab alio renafcetur, nec ex fe aliud creabit : fiqui*
dem neceffe efi à principio omnia oriri. 1m fit, ut motus
principium ex eofit,quod ipfum afe mouetur: id autem
nèc nafii poteft, nec mori: nel concidat omne caelum,
cmniscji natura confifht neceffe efi, nec uim uUam nancifcatur,*qu<e à primo impulfu moueatur. Cu pateat igU * qua £•
tur aternum id effè,quòd a fiipfo moueatur,quis efi hic,
qui hancnaturam animk effe tributam negeti inanima*
tu efi enim omne,quod impulfu agitatur externo. Quoi
autem anima efi, id motu cietur interiore, cr fio. Nam
hac efi natura propria anima,atque uis. Qua fi efi una
ex omnibut,qua fefe moueat,neq, nata efi certe, er <eter
na efi.Uac tu exerce in optimi* rebut. Sunt aute ha opti
ma cura de falutepatria,quibut agitatut, er exercitatut
animus uelocius in hac fidem, er domum fuam peruola*
bit.ldq; ocyut fkciet,fiiam turn cùm erit inclufitt in cor*
pore, eminebit formo ea,qua extra erunt,cotemplanf,
1
**4
M. T V I »
CICERONIS
quhttnaxime fe k corpore abfinbet.
üameorwmmU
nü, qui fe corporis uolupt&tibus dediderunt, edrwmcfc fe
quafi miniilros prtbueruntjmpulfuq; libidinm uo
lupt&tibus obedientiwm,deorwm,€r hominm
iura uiokuerutfCorporibus elapß circum
terra ipfam uolutnntur nec in hunc
locwm>nifi iwdtis exagitüifeculk reuertuntur.lüe di*
fceßif.ego
fomno
ßütim folutus
fum.
3
MARCI TVLLII CICERONIS
DE S O M N I O SCIPIO*
NIS
FINIS.
А
Р
К
О
Y
Т V Л Л I О У KIKEPÍ1N02
Р Л M A I O Y К А Т i l N,
PEPI
Г H P Д 2,
Ê P M H N É I A
H
© Е О Д Л Р О У .
(¿cu. ссруСац/,
c/lävx ус
H er' çwrocs W-г s' cavas, p&Kct (AH
H j тгкуЫ yì st¡b%m bvtxcy а* c¡t¿G¿).u.?ct<Aoú.v&l
TfíVíW
Te<3fc(X£, 0*&A9¿/ its fa' ¿V IfÔÍ li irOr' «Vi
¿3, -m tv 0ic/2c« ¿¿N^ jj?7 ФАхрто)/ сгьуьЪ
<?lî/v«s етй </*:ts rt щи&грщ,
iyvüu
L*.¡j
y KP ens-то
TPiKcá
ygKiTffCtiTifOIJ
en TUScd/Tûïs
JVCry_Aec&J,
tyi/iAgfefàjtij&SiTigóy'yb
от*- \<¿
ipewpfj
Ti^CtpvêiCt
Ц.&->
v7ij>K&fòùo tipacci/.
ok'ч§?
&y Kg H
С
M.
Viw
К I К EP Í2 N 0 2
T.
К AT i l N
cAfc [Mi 7TÊS ari K-TJX <rvfyççt*lcu £<Лъ
| n/gas 7Tfc
fi?i-árjS^fttv» JtsGgjl&í «Asy S «ri; jtj IFJLTWNY £¿|tw, к#* Sí
tw acAws trt tyguVTCt ть «¿^ 6? ciovvfct, ИНГ7Г6Р
KfctA^ (с т' ct7tfu? ТА/(Х,Ц^Ш ТЪ T¿¡ ОТНФАС.КЖК
7г&$ <ГЬ> Я iti \"7ÏILÂ<T\/*,VV
Т& YYÇAIS, Н
1
1
(¿OÍ ITP^H
HVTEYLWCO НУ ТГ$А RGCÚS Ъ. сп/ЭД^к^йсс,
«Aága ToüJk^h "Y CCY ¿S Ш-
CRV TT&CÍBCTHTS <X$i@?
Щ
J
fêfi^
IL<SCTIÇ@ . IPOT Y<. Ovy h T" WoTV
(TWJTKÇIS AOYCV
¿túü 7Г6 Ц$&
tyêcUy КЖСС
XJ
ть
|l/fí5Ta!/T£tf K7TiÇÇÎ'
UDHVTTY ÍNYCVH&Q
(¿fe ¡iOVOy TK ytChí7¡rX RR YYÇÛÛS
(¿CthcíKOy V> YNÇCTS 71^>&7г{^У«^КС
«J4/>s У.У"7тъ т'
OVY ÎK&V&S Très ÇCÇIAY
1
Gw QJ.teavQ¿jLctyFÍÍ/H )-)НУ' О
fcrXft)/Xl«-
OLÓS ТГ
<PICCY<LY t|û) YGTE7T<SY Y=>Y *rftï(RVIMCTVTTTFÂOVOYI
(I&VÚIS IÇVI&M TTO7¡S.O¿XIS. У> VVY
çA' ¿foi
BIBÁTOY
TUTO <XOl 71¿¡>Í ryfQOS 7ГСУГ0У-$СС[ЛУ> 7TCCV7TX JÎ ^¿í
HOYSY-,i¡ RIÊUÙVÛ Hícbáirp AQ¿SB¡Y i
WTTS TCRPS&SR (¿Y LI <Г(ИКССУ) ¿S
-я^/ГГЕ^
Y-VÚOTÍ, К§Ш{Ш
evotj «?Лк MKg«ep KOCJTÚÚVI YTÇOVTH IVX Y.¿(W@F
¿|í¿^ícy>? o ÁOYES• »nährq/ </£ AOUHIOY
ÍÔIRO
ЪКШТСС
êiWpKÇwrKS ТВТОЩШУЬУ-, AN fa-
IFLLTOÇ CUJ'TOÇ
Cfef« *7T5
"RIVALI K7rc[ÍQXVO¡ÍÍVCY, О
. «ÄNSV01? «V 7ГКЛ»/|
<Ч
/ УЬ&П 7n>Av/x<*afcst^
TFBLUDÎXKÍYI^XA^H ¿I yvTPiS UF'IOIS ОАФД
H
П E P I
Aojcîî. 7r§>iovs
&éy&cdjTß
y¡jctoS
fiñfoy
t¡>sd y
К х г т &
<ЛнХш(Га
Г H P Û S,
yv yi¡gct
wccaccy
ярьтьсху
\тП<$С<МП ТЪ
Mstt,
го
CUcbíaft.O'Tlf
сн-пу,
ТО&ХЦ
marí
crQxs
ceví^y
КАТ
w w n
7TCCf cdifñz
(¿ciliXQ/ouSiTveiS
7¡§cc crQwy
cänKj-To
ynçxç
ív^vrf
и)
cariai
fïhiùix
7cx(k>
гсаътР
1
/JA)
víca/íícH
¿
K'ly
fa
j)
wko¡j
хмкуку
\ттун
v
Л
nhìscny
alili
êciissoy
ísca
СШ>
ccsvcaixi
сЪхспу
víXViauoo
я
щеу*
yñfXS
y&f
t§iÇfVKQS
ум
v
ун*
&
3
я òydbtiHSSoyi
раксау,
okoft
-то
'VTT^TX'J
HÁilax;
«ЗГЕ
у
«T^ßFCSJ
оии •nscwrovs
"ima^viT?
inX](ßbS
</*í«TtA9Íí¡y OKTcevsatosoy
у$
цдл
orti
{HxMsKoyJ}
i
^«gfcAsAvöflS
fa
сйесаш1£тустс(15Ь/01
'Af&my
Htysoy cw?>ÏS
yccAí7n)y>
тсс ccyxSajTsrois
Tvyxpcv^
ree -4
ynçxz
[¿i-
7r€eS го (ny tv
ììj №H$fi{l<HXS e<X'7¡')
g«,« 71-cwP-i к
'íucisvc
ay «y ¿pviTítoQ
7nzvríS
Оку ссу vKichviaft,
•ßiis
(£? [¿(¡i
Kj Acúhií.oig
iPtybCt
7Г<хЫу сшт* cu['i<SyìfÀs
TBSÍS
7T¡5f
cpcJah<¡y ÁITVVS
rcccyy-x
fcTTK^S(teiy
7tx¿VTK
oîoy TÍ ЛЬ&у,
HixÇiT?
OVty'lXy ¡TrtTí'j
dpoçrioy
ñN.
%7Пкиф(.
<ê WHOáxs
&сеЪт£
(Tn\J
l-Tm^ûiS
oy ro
rry¿pQVT(tS\)
ZTCtíS <fà
¿KOMyClS
ôcwp-ccfy
ohy
fa^
/^</Чягш7ПЗтч. ani
ßxfvpccoy.
£Лу
dttviHxfay
i
TXTikX
-Tifi
Jicú/oixy.
2 К I Л Г SX N .
ОТЛсш? о) Mctfяг Kctrùsy
^tfà TXÏiS ACUAÍZS T2STül 7U>'rí
П
Tvyyóvei
iv>5
rei
M.
T.
K I K E P Í 1 N 0 2
К A T Г2 N
ycgwr<tvj$n K
oQíAsyiíy
TvyyKvot&v Gqoi/on Qvtr
vœu,
çuûvpif
ccy TIC
%7rKC,¿Avi
-я^хриеш
TÖÂITXJÄF/ Awjxioy
&нЛ\
о
À
\рну
Gqíxy
(2ÍAATTSTCVFC«F<JF, Я
(¿|ÍÍC, ^ 1 Э - ' VFÍUF/
OVTÍ-S
FC7RO'FCB9RE KPÎSXÉ'ZRJS ( К С И , ^ Т Г $ С / Л Э К 7ÄVT«,VC|> «2
•£> TTAAL/TDUOJ/ С^ЗА^ОС ÂCWJS VIRÒ
vrtiy-p H[x.i?i.Hai),ccïïKçc
l
•ni'Uns\ ^X'rtyÍLVCU..&
towy
•zif
¿coda
%ßy
<fày,tl
7гг7гку<г\, О <ЛЯ ЯТРОЗДГ OSSTÖJ/
yiycxMTtvy
TL«
bíopcci
ГО ГНУ tyVTiy tXpiXJUiCKSCtL, Л А I Л I О
OVHSÓÜ w
Kctìraiy
(¡0VTXS K<Qjli<u&ÏÏ,7rChV
тгс'отцоу
mai
tyiçay
угогг
KKôJfivíülJ
V¡0"7lf
PCVC^W (2CJ)W.ЭТ'ЗА)'КДКО ТТА Jìùny
ЛОУЧ?
fësvc
уЦ> OFTFTJ? ctvvarKo
2.
Ьгух&ег^аотхт
xy
н[Лу,
iva
7¡§CC C S
1
¿íxeoi^Ji
сЛишхс^гЪп
гну
bet*
Ac¿¿Xtí h\Kúúí цдиКктау
i усО&тпу^
<hycKi
KQJXS
ЛсиМг,
çiwis&y
CWT^ нкшесу.
К A T IL N . PÖTZER?» ^Л, </SÌ ш
À vp5>y
Тс
i
IsaíasАьу<1?,Л A I Л I IL 2 . К C À ¡ ¿ d h x
«¿¿A? n BìsAÓîibvc
цхксху
руЪ.
Gì
ьу&ть
OB
ÄO-WTG %vx
Ьс/Соу 7RÔTA«AVOO?,«F/ С ДИОД срошс
VrOÇiVoftiT-T!)
S ? 0-7¡f
, ìfiey
07П>?0(/ 71 <ЙП
К A T IL N , РОБОТУ САЯТОГГ/ТТГ W
¿c
¿J-ОЦ
«y ОМ$
H PEPI
THP Í1 T.
ОУО'Щ <fi& >ш>
ГК.'©' 2.CCMVKTÜ>§ , zi
¡TÍÍI CCVOFCWY NHMAÍRÍPSIY.OPOIOY
ш1&Ц 7MK«¿CE 7T§OIPICT.zs
%7IIÇI©'
AAJSÍVOÍ
CÂ<fy>I$ XZSCLIÏHSI н[Атц>01 <%I>
•ЧЯЗТГ) ТЪТШУ XZSI^ÛÇÉIWOIJVTF U¡Y ¿¿eí&Y <SICTHÄ>
FÊÏC&Î ЬГСССШИЬСАОИ.В'ПН JÌOVV OUBOY WI'NSUU
0
L
Í(¿OI CANCELA,& YI НУ TUTO YYCTOI CWNCÇ ^ ЩУ I¡¿OT
TB?¿ CC¿SÍS TV*RDI$FÔH&ft ОЧШЬВХШ, (С! Tint ЛР.7П>Й
3
*7MC<TI 7* 7Г£<ЙА'&УТЪ.УФУMY У YNÇCTS ТЯЖ&У OVFÙIYI
T|Û) УНУ^цАмс/КД
ОУ OÍCAÍC 1уш.
(¿ÜÁXWY <X7ÏVH'CAVXAFT ACRPÍIY
¿</LI П \ЯВТ> ^(ГСРТ^СОУ
UTTÍUW
¿ CPBCOVFFT J<ÇCAFE7RC?Î,
oïyo
-ТО "ffî
XZSIÔÇ&VRF.KLKCT TTVCV'
ROSY <ЛН "ffi ТЫЪТЮУ ÒTETYVCPIÙÒY "ТО ÇIÏLOY
^XK^VM
ЯЛША^ЛЛА YV"B$ -TJOÂÎTI» ШУ, AL ¡JSÚ/ УЦ>
V¿<R[Uai
3
JÌÀYSOI YTIÇCTS.V СРОСЯСКОУ Л
6 A7R0¿</ÍDW\
YGAÍTROY 7¡§<X 7TVCVTX -TOY ÜLÓY ÍSNY, A AIЛ i O 2*
EJÂ Д A> KCJRCAY Я AFCÂ?. «M.' FC
' R&f О7П). 7Î? ¿V>
¿Í GL ДАТЬ £<MÏ{/ »T|
(E И?7П>Е/«{/ T/W O'«(/,1
AS(TVYJICDV^Y.KATAN.
TSJRZRÓY%A¡
fc?A' ¿CAÍÍFTWS 7TCVJTX <JV TCTW, £TÍS
ACÁHÍT
GÍPISOKÁTTS ~2Л'
&LD¿/L0u 7T&S ÏSLÂÇAXY CC7RT[ícívK§SCU AFE^T?. "Г ^
JAP &7R¿VTOS,¿s Ì ОЧ О1А«ЙГ{У ETTW <РО§ССУ>(Х?Ь.К JÌOT
FI CREJ>»V2(GR* ГОЛШУВУ, ¡ICE Л' OÇ Хару.аЪт К\)
Щ ÌYÀ 2^Í^©^ *Ц>
/ FCFCßF (GR" ¿VFCTVY^WFLF/,OUR EI
1
AA
Ì
CV'AS«
M. T. KI KEP Á N02 К AT il N
t/t) AÛYVO&AI ovofxceses тгвть КУ t^Jawo fi* осш ^j»
CUJ-TV\/J>Q7T0YTFÈLHJ7[$£IYÉÇÛÛS ВТТВУ. OVTb^p ijv
otsçefô Ь&УФГН^КХ^СОУ КЦ аи тт; уя^сг?, гс/£ сгсфи
^ ov т' ecu у/ СЕКСA ^-JTOOICC fi» tTTW^ÖtS «¡ICCAÜ
3
TÍ 2? QCULKOUATNFIÍ^LX J/í^> 7ГСО/ГСС7ГК<ПУ w 2kíTTÍtóJ/
С ACUALI Ол
-ЛйС ^ 6 t ) J CW Tt^VCW 7 t <£? OC Ék>
CTKYJUS -Г CCCBT.XÌ СЛНГХ HSCAÒÓS <Ф. BIFT \ÎL7ÎTVHÂcrcUtj
TYIFVCN
ÛAU{IXSVS ТЛКШУ^МЙУ
JIXJIÍ'
V
Щ т
Р ál77ГЙ7[РС1Г^ГУШ СА/КЦ-VYAÌS¿JÍSH ¿QX RVY^
Y¡XVTH.BJ6)
ОСШ
ЪАКСЦМУ ,
73¿/ TCÏg»fTUC
wfc«ay¡wr'ctV <^bt Л'л'
ÍV ftflCA« i« Q/Asc)|g0t7-tUJí>SЛ
R
ПМЧШТЩ \<QJ.ASIW. НУ YOÙ>
'
'
1
•»
с"
(¿VOTHS
HOIWO¡ÍÍVI}, VOLT
Ъ, ¡ÍÍ¡%EYLÍ-ROYFO'/TTIY -ТО RÑ^XS.njxí Ъ^хЬ'ПУ 8Í(¡CC
CVFXJLALUÍLX. ГЬ (¿F¡Y TIFIL) 7F&jSíeW'7#
, y/icaiTÔiyccf
ZI VSÍFOJJ YCVIFCOOI £ I.¡JLTI¡ \J7ÍTC¡& K7TÍ<Ñ¿)(OY IB
TFFÂZY .0-UJJ ЛУТИ </ï ^ TtTOT^¿/ XZSXFÍVÚVTL VÍX'
VKTK05 №>Y BRÀ,Sfx1tMTHS ¿fi KX7TVH[J <Х7ГнАОоу. \Т{
я? Tagcu/fce, ШТ XSUJJO^
,fc7í^©-'<X7TÍFI¿)(ÚHY. H¡t
JI 7TÍ[J.7RF'OO YSBOCUFCTPIXI
P&YKJ [¿B-RX RÍFXÍ7ÍXY
A*F¡X CCFÛY IVJÍTCÍVÍS ЦДИ. КГЕУГЯ ХЯТХТ&МТЫУ,
ЯУЩДЕ KÏIV©^ YIGMY WPIFIU ¿J¿/, MGYHTHS KIVTIKS
yvyvcT^VO^X^SÍ^ FIU¡C%&Y Ъ&Л УКУТАУ. ST&
Л
K¡ 7ШАЬР&2 7¡¡WJ$VTHC &Y IPQXVÊS NFIG'¿¡STÌS - Г
Й
Штгсюу
П Ё Р
I
Г Н Р П 2 .
t7r5At^¿ С Avvíüxy
хй^АЪРКЫСЯЪУ
navi-
О-ЩТ&УТК
си/ЪУОУЬ/©') &7г'г& 7MYNSC?<A$
о OIK&IÇY H[¿¡y &VVIQS АьуЬ
Grc¿¿W
T» jfy 7г6о ЪСУЖЮУ я ft« azörsg« laici,
T» c/Sì «Ate« f t/¿/ pV
t à HXTSS 7ГКР(&УХ Ак^я"<.|
TXfCurfx'J 0<ry ЬУСНГОССЮ, Ol«. J &%7SUCC.^GKYBTQF са/^Ку^отч (Ля JFYÓVFOS «¿ftS, 2ясЛ.уKTU&L
os 7
PJAu
t)Ç ÎXKVKVÏXS ¿uH т\ ¿í/cgít{/ wrÍQvyb
O\^.VVVO\JSJIM KJ KBRAVLFRIÂS <
n/ft7¡y ctiway/b? A> KVÏVTt Фк&ь 1<X)ÇKV[X СИ/ЪЛХСЬ5><ХАНЕЬЯХ[Х,1$Н гьЛк<3r?>á foì^p (¿7TtjSo:At?,2í« ¿V 'íjarb CU/bhxßoy
ГОЖХ Л PY^VVIAY IÏÇFÊYPLKRRTC ТГХТГТСЕ
(ifty о У" у/ O7FKOI5 xzBi.(¡[í(¡(SY
ооуяу/тн ßTWCÜ ¿b'
K S . OS y<. X&XTlVCtiy 7° (PÍVTÍCOY, ~2.7TiSyílí KXgßlAts' T& MWCÉÇXOV'&S CCYOVF©' mv^lxy
ТХ'Ш ФЛсС'
(ДУШ £НР&!>}£Ш>Т1- Ч91$' OGY OÍOS Tt ïiyicù/Tisy
Л-
)
cuçovvn
ШТ
CÂJJOX TIW FIÙ.HVIPX-,^
¡(AFXY <$/CO/nix T& ^\
TxKxltXHjf
&fA«S KÎÜU^XL.iíavliS TÍ O¡\f
OMVÓIS DVCÇÇSY
ÍQXO-КГУ,(ÊOQCд\| ¿ÜAOTÚ-
ГНО/ЕХ т* 7TUAÍ[¿XS TTFXJOSI^KÇAÏOIS OÌMOÌS TXVTX
7RG>£OSOI70, OARE <ft Y/CWRIX тн 7TOMT¿X ¿PÍCÍ-tf,
VÏS OLWOÏS'¿TITOCVTVC QÍCOIE YVCWRIX. 7ПЖХ
TSIVVY
AX{¿7RQ>TKT(I}Y <}v Ъ^Г CWAßOL T&JÏ
P$
45¿-
*iKvw'oHW> BVCVPXSVTÍCOY Л ЬЛУ, Я 07TÙ3S RÍUT
VCK^JTUY NVI.YÍÍMK(>(ÍOV T& ÍFÍ&
CWCQOQS ffî<$1-
1
ЩИУ TÍ (с XZSX[TK<SY. СФ/L XIGOS Л KFIIY ТО ЬУ(СШAD
4
RIA
ÎA. t. KlKEPflNOS KAïÛN
•r IKJ>ÍÜ(Í¡VO^ <ÍYA9<7¿4>u)(/ ; i</H ярее hâvoç
1
yì ÄayiS
уьфта
oü/Tál, oìx'j Щи%ьЛрхтСс',остjyv5><nS
:
SY¡LH J 7TS}Ù.0Ì W' ф CÜJIMKOYOÍ П&Ц OÙÇ У ÇV CTV'
cfoi РюроиоЛ. ц$/. 7TXVTXS cfjg. (¿vypns, ¿ у-ощ УVÇ
ÛÎK&ZS)
тткърв?. В
«Лла тяг KÄa^vAss
ti)S TîjS à ТПСАси 7TÇ>V(ICU/TIV<)PIHY £
СС7Л>!к
,£й>
7Г
?
ras, В JJWJbxv^j úío? т' ¿V ^'"f • ^ ^*
Tï Tö.'v9-' ¿twí xzsb^ MxÇips7ГоЖсс;о71 ogaÍTt </^>
"îTtf ¿? s ôb[tt7oy ¿pcú/cu тэ тыътъ yiïgxi txâhioy y<.yv\v<u.> «Ж ь 7Г<хмт%.5 SxiTrtcevtí Я Mcéfé/xoí Q
VöUi
Hvn¿
cftwcw-jf.ais ri 7ггЛи»{/ CCÁ¿Ú^Í$->'¿¡S ть "zsíCopxfcxS
tí, И* voutiuti/ixç, ONTRFÍ 7rohi.yií5 <г(&с<Я ЛЛЯЪ'нгО'
Ki^y-ivzi, OUST tTítvtUtísS 7RT>[x7ms vstgof/ 7П)те
^co?, ^ jÊTEFтаг cPlHWcrijSdlns^ ynçxs
íAxQcoy цди
IVCÊÇBSVY.OÏOIJ ?> PAKTWóSwuuScwiiixíbv:. CI
ярам
TW KJ LYOBYWSW BTÍKÍVTHÑY WE. OWF» ТО K2xj>oc>
T»ff. O\f r^rcc^ca & jvVîjkôstw WS cj>A<ri ^л.^о:<фЬ'
fòt Т 7rvcvnyvqjiiio\} \7пурх$орЪоц Хоусу, 7rtVTí
Л ¡¿'cite rxvrx ITH ъташ^си, В о <пАк<гшЛ&
1
Voçyixç о
ITH
ънх7оу PiíVohí'
сг^хАьъ тг* wir сйшЯн5)К} т& içyiv ьАнСьу ъЛ'
«rfà (с
-7ГС07Г076
П nîf» í T KP £1 S.
t
Чвштг^г* os цдх ìguùTwpkvos n тптъ viri тгсгъфу
yiçcs?. ХхулгСогхгу сс7Г0«е&л? <w<ö°bs ctpct
GcpiiTKSycy&QíTtoctS K&kixS ol ctyctb-äs K¡ T«S
сфйу xlr'ixs ь
тг» У> ун°хС[&гссуъогу. oïcvn ccùroS
)VK Ь7П),с], OV ft/p {¿WXU TIITRVLHTJ, Em©',
ftM.' HV^'ÌTTÔS r' xh(a¡¿os os 7RV¡ÍX~[oy </¡cf. }(ßgoy
Zavos óhv{¿7IÍCT Trafos
<P¡J pi)IJ$J/®' ív /¿«AÍC yfyxi
Ыш> /tôCTif w
7гол\ешг cct&Aa.
í
f
tvcAa.
Лкатл) vtet ¡¿ÍRTC rlw AÚR- TtAóV
THU, ТгТ^ФЛА^Ш^ Ê
AIFÍA'LOS V7TK¡ST
¿und^&^vQsy*
Л игЛ 2«i7r©
. VöS ляг-ест* S?
e>íA»?I7rOt/ £ AvTiÇOy \ZZXTÍVOVT& fcTíAólÍTBt-агас/«fc)/à)TTfcfTt &Цун$УТХ im ycyovàs
%bq>A)VOSTÍKJ ìibróvins т O
voKWcfo/j ra^öj/ атун*
ÇV'CCTW
1
1
ОТХРУУ.B£Jb(¿YH$VRC(ÍTHS Л YBVIY^&IVJIÏ- %><Г270
yâf St CÍ&ÜLÍU tvvios.ovras ícpígí <ñvú rx (¿íyistc
vo(¿i$[¿ívx epoçrix, TÜÍVÍXP fi ynçxs-, AIS тг J(Í<FLÍ¡t
1
ЙЯ ri-TTLS KJ
ф XIVt<35* ост» ^ yewg 7ZJÍ
Jbi/xçiS sal f/ccAíszr xlríxi. JV xs xy Щку XÚÁI)
1Í
"то ytigxS, iuxy p$J/> on riiy 7ÍFXKTMY
áqjsymv,
ьтьсхуЛ on xSSiVtsiçoy сс-яргк(ь-г] ¥> 0-&yx£ITH
eft ort 7m<r&y JFÍJO'vn CC7ROSBGäffîяЛушу, rtYccfa <F
/ on £ TRONTO êxMKTV Isj. rar (СУ'jя Лхй
(ta í
rcà%
M,
F. KIKEPFÏNOS К AT Í2 N
1
•£> УКСЯ?,? 7TSto(/, я
VÍOTHL 7^>ССКГЬТ? W »5^; Щ ÛUU ъЛу }$нр.сс
TC^f/ TJfa/cTiíiJf/
pida.
•R o(k
«7rt¿y^
yfío-$vLK<iy->'¿ утр осу usti Zi (гаужогу
ccSsíVccn^t*
û¡ ySLÚ §Í ^TÚÂ xfàisçyyuéiH ; хЛу Kg«, úí Tifi KVïvZy Mx§i¡¿oy ьтгсхозоу; ъЛу el -Tifi Aivwy
Vcw<
Л9{/> Т coy 7rtXTt(>ct u¡ 2XI^'U)F/, ùyAsny Л т~ ъу.г
ijíos
ctvJjoos
а&!3$,о1ткШ1
fucL7rQ>ïsgKiGi:y
ьЛу
'vnfotosì;
TrtvVJicuiJïzyvwç'XfOirHy
FTÛJFF
on
^f¡q}ou 9 4
rípovJíS,<t>ccBe¿mi.K¿-
кЖк
у-ну та АЯ>
Kj rvQAay
EI/. ссЖ
ÁS àgyvny
о~иу(еЛутя,
ФИ/ОЙ CE-ZRJS EM©' ÎTTÎCI CFTFCFTFX.^'
roïepçbviS
Aiâ
Knie
vy.Soy
eus ну KSípQis
«?ЛСЕ Л{'«{/ npviSç-,
%7Г§хоъъу
ímvosivrl
ьё&'ра
Q î ^ & h
pech' ктессшу;
осш н(ду (б та
сшт- АТГТГЙ^С TÍCVT*
о^нКх
ъ7Гн,о~а(£т% гъ р-ну & ó Aoras
оPvççca
" i m g ^ У >
гг <Ая{сштну xcpgovxJ'i^Síy
т'
ты
fa
& &ìisc~l<*>,hfi т* oîw-
f«7«FV ТШу a^VoUy 1/7ГКТ1'
cuy ITH <J)xfîûûi&
<Л4К^>
7r& ^ 7R&FC£«£
x/7TK¡mxs
«7ГО^)(еан.одгу fin $
(¿xesiy á¡S 7Г%f(t)S 7íft<r^VTÍ)S CWr>S &H Í7ft "Г 7Г6З? PVfÇOy 7VCAVb
TÎÇCCS VTrnlçiKS&TT^H
yZ.TCOJTt
(J$J/ SI 7%« T 7nXTiÇ())y
ЕрЙр&С,
ST r«G ST, ¿í/£(/ ЬтП^ЬСйЩ
тсс 7¡i°xit[i.x
yávvny
y-ti QKO~HevfíS
ovfiS) ai<T7Tp
ЪТ® 70S
а)х^>Щу,
•nîxé'
ÚI TO YWJÍÍÍ ULH
opioi
E 2CÍ Т W&GV^ №<Лу
TíTVy'
^xff"
Я PEPÏ
Г H Ï> ß'S.
<r$y ф та ЯЛМ АЬУ>*. Ь7г<1</1ку X Д А?ЙМИ(/ <» ¿LAÍ",
ТАГ îsèç I W « ^ ) , OÍ OFÊ,E$: -R ттсс^юрктйц?
1
:
J>í)(Ou<riyíb7ícoi j7iVbS хлпршт? тоу xvrÁoy.o Л ТО
тгуАкАму Ksífbx.®V "n?v¡jtvys
turvîxy rye*
еьСдт?раЛу 7TOi£y any oîvm, «Жк 7Kh.v <ЛЯ FTÁ$A
ТЬ (£L¿CF SWATÌ ТГОМ.ЯУО' I^VÏ« ТА^>Я О|СТ{& crû'
рхтоСутк(¿íyccAceír 7rgcty¡¿ccT(>}y
1
ЕСЛ\' ívSzhíx Wj yvonpn (С кСшрхтг ÁIJ/
F
HS^XO-KÎX^,
^Я£«Г
ГГ^' C'ÎRŒÎFCSIF/ у/ Л^кЖх (6Ì7[i<n<iìivxcèìsJxvTCC
TTbqvKbyÀ ì'croiQ ъуш,од KJ SFxUrys Ê J(IAI¿G^
1
^?,>^^Ь(Г^ЛТЯ?,^1/7ТЕТО?,7ГОРЛ£)ИГ TOCCAI 7RE^
AFCÔLF/ ¿[¿ÍÁHnSC,Vub 7TXVT0S IfJCV V(Ùy TtFiTrVCV&ft
<п)(с&, OTí¿7TOAí[¿&íTt 7TOhb^¡SS'i кЖх y¡' KT¡X,
CAÖ '/ifàôui тн <rvykhyToù 7г0зуск$ш> цдл оттац тн
OV^Àv 7гОКЬ[*0У)7ГОАи TtfQ'Tc^) ктпс^ъЖо). eft'
K\f
'iya гъ i 7rKv<jvy.ou. AJius^ly то crvy.7rtíy \lm.s
Узу5жу cuoòbaft. о <Лн J>07Tploy avi TXpiwGw? oí
кы WTÍS êtol а) Ъкшыу, eis ссу тх А<н*\>вма [XÍTKS
JïtliÇttS т- тпх'Тгл^В тн Д ТЬЛМ/7и]=*5^ £1 J>ixf<t)'
shy TSSTìsri.THy ¡¿vyuny <Л' ÍK¿V¡S т oùjJ)z(>S$,7ms
ot7này $Xc/li§iTOU%;ov&. фшта yc¿j> 7r& (pi
ЩНС TlUHT&XS Toy Biúy KÍÜTTSFT^Y. «JWFCCE íTÍOl
(¿ÍTCC гну í[¿ny хяахт&ху, T^RSСАЯ Í/TTTCS? avbts
TFT5 yœXTWOVTQr' са/хсснд-ет. pit ouu cuna E AS
¿SJT)(ÍÍ'> SO¡/ÛBÍ¡B, TddyyçtoSccy i&TbutÄnffiy,
3
1
D
FTÀ </!*' ÖV J^p liô^cäs
Я тгшЛурхЩ) г!Л Troc*
M.
¥,
KlKEPßNOS
KARAU
FÙOKY «Köf7101$ Н LYYVHY ¡XXÔCX^W ЦАЦТ©? CCTF
</)ьтьЛв,ссЛ\а HÓYT» К] ÍVÜSHÍCT^ YVCUPU. «ТГР e
ft«
Sr? >-fcgo"<7if/ «V>
¿V ^ HTFDHLU ßSHNY
юй т ' à XYVSIVOU. H 7RVßIOOCU. \§ÍTEITÍ,7ccs
VfacVçv
IÍIYISZD iffî 7П>Л.та£{/ \ я п ) VMY VIF XÙTK&S,
уьсмтоц)
71^«
truvoçûtobG&S KJHNHICTTCSÎCÊ&ATEGIV-'
con*. a ¡ / , í s V « т ж Э - ' onus
Vftîjf т а
^>
т7roAíftws тнКт&ОТХ
1
-нгкуЭ-'
юЛьтэ ra'JRTSZE
1
7^>ХГ(ЛХТХ. ZT®
7
YÌ Ctt/XÍGIVOV ) У/ 7H FÌISTS 7- 7ГС1НТ&
кЖхтъ. otw KTRTKWOVRF.Kxmvx
TPKlficéi.
<Лн AFFX
я^мтй:*
VOTPHQXY RXYTSTC PT¡&?BS V<COI,UÌ<?XKIX W4I¡H,HMXÍX§
'
?'
л
*
л , '
'
RI
LOI// <ККРХСА<ГНСTIFXCRVTHTXÓYTSVOTIEW-, УЩ&$ DI
й<
epcóvymy .xÏÏKxfyy Y¡¿véây
lAx^FISSCU. OVPSCÁ'
f a ; 5Taía¿xac, ¿ ¡AH ТХИТНУ X<TKH¡ , IL á QVO-\ FACET;
t A v T t j » ^ AIY RVYYÁVM. ©t/ztsaxA«? Y^VNI <RVF¿'
TRXVFCOY ÎR TTOKIT IYÍVOKTKÍ roe OV<¡[¿X[x, M.£Y OIUFH
XWPY Oi'faSfc
7TVççil
SC-ic/lyy Av<ri{¿X)¿)
Y, ¡íit POVOY
'УЬУОРШУ яЛШ«?,?°{/ òW'
Act'
&Cû(LBV0U.'7TÂ>Q>:yCP%V<LY;0Î<P-'' IYO)
t¿í OVTX$ TIRSI,
кЖк
Kj
t¿s
2íJ4tí ТХ
(¡xs, TRGUTZS Trainasi
XVIFFI.
tù/XYIVWFMY AICHIG
a oxal^^n
eraría
^ЩХТХ
йЬтгЛьсга
t¿0
№УШ№* ТПГЫУ УХО (si ЛИТ CWXYIVUUIRM¡Á.VJ(íi\II
&5 [М/УРНУ ШСИЛУО T СС7Г0 YU-VO^VTAY. I Р-НУ «Ж*
6v<ÑB7RUO nvx
IFVYPÓVTCOY bTttAxQ'O Y&I/OY NXIFATI
н pepi т HP a t .
TrávTtoy &y ьтЯрьА&ху
^ш^л\о\>)С%\у/ууоъа>ц
Jí avnmpívtey
&#ткЖхгщМ bsliS
£l
«^í^äg,7î</ 9í?ft)Vflcr«97n?íj
«¿Sí?,
V,
líJ*
Ol
71^
OÍ
QjiAÍ-f
ovQoi yôvn-S^ws 7!Кшу i¿VH(¿ovMí5ss inveri ;
(Atv& yì то xyywowj w уьсъау^пу y-óvoy y<. 7^«*
[i&VH cojzJÍh чдх
tvcütcc qv ¡¿ovoy
ccvdfcccai t^vActi¿7rcSiVTí
ссЖсс яку
1
Ъ$ ÌJÌwth т%
H<TVyjà
çotv<Ahu
>
л
топггау^ссргАюс
away,
1
с^Л$7гоу{«,
1яг'
fc7ÍÍT»,Uu!J/э
Ê
jBiW, SO^CWV
/ß? ^dÜ' fltfü
V
W
f
o
s
B
í
a
e
^
í
C
V
f
t
x
A
A
S
f
c
T
r
t
í
e
.
O
f
>
ò
c
/
g
' V * ', £v^sj/
.i т^?j>7T-,тя|\/ ow
Гcarp „ 5eft*
f
<Лк#г^0(;\Ьт) •? «fc6ú¿/ bhAyêy.ïfïiOûo-Tif Idos nyîy
J
#7rciy>i*tv\y тсс V7nx^v(x
ycvívcn^HícLwS та "7¡f\
гну içrlxy c/biKyf>tRvaíff,íí)? íbüvoy olóy tivx •? ccQçq
v&y, hfìSíjQníy
уднрктщ C¡ (f})(ffSC¿l
totí^ оуьсйоу тсу yvûoy сштоу oy
вуьу
\xsorvQTKTKуьусхсСгу
ol<I)7fCuu
та
7^ OÍ¿Ctói¿/
(с*
r
<vj
адЛи^
VùO^XVXrV&VCU. VÌi JÏH&ScÛ.Shi.-yb'tffë bÇiaflj á
*Zc KQо
f -и vrCK
i fÄ
t eeepf oàvovrii ins Лшщт-
Л 7¡§X
(ÍH Я<т1оЛу^1^0у1еуу^ГШ^Оу^Н
OVS
7r£0Ti£)
а7гоу)1<я>к(>сстн п. & Щу'щлун О(ЛУС0у,11Н Г-vêx'
JCÇXy T HytpOVX "ffv (Qj.AS06($№y!{¿H OSUlQKÇÏIPyi
(iti Stvo^«T«f/;/x« РАхтшх^н
soko¿/ j ikqavoy ywtcft
"Zyvwx
t/stgV £l
то унсх$ мкуцресп
7i¿&
M.
T.
K I K E P Î Î N O S
KATÎIN
oibáxs azvfixs ягссог rv
y/íAíAíxJx Щит Лгпуо
i&pSj/
QVOpK&
аусомяс y&èvxs c
К7ГМТиЦ> Ъ(Л'с7Г0Т1. <%
VCloy
yiyVíT? KpQÌ
а-иШуциту^Л
ос^Цкума
û&upxsoysb
yi' ета>$
-N§CJ7TXI/)7rês
Jl&VEFCX yty
Qvrwd]Jk&lfy
"vrcçS
уН7ГЪУ0!,К£1'7$ ®y rbfto
"faufx
•Щк тг тЛуушу н^
•^x^vxt.cfúórífov vy KaJÁA
l¿w<s
тсскху
çis'BTIÇ)
о \
Ин
ttyy
ссЖо рнД
Î^ljSj/ûy, by O^H Т&ТС 71
Iс>7®§ишьВну-хкссу
LS 7гсЖ' хЬкукн кёяАут
fêo
iotas'•jK^nroìhx
№[)
ус
к
у-н
XfXTñ^fci
w
tyoUjKoTiçoy
K.XHSFIXIUOVC.svdsy
yyçtoS,
hvroy yi vo&y evTiï
iridis
;Я
TFCBICU
VKJ
CCS TCCVJXS
poUss \K
OTF SO^CCS-T^ft) ГСС£
SI
IFOÍ KJ
ZXB'IVHS
Щ
)
T CC^F0¿/,¿
1
YO
1
£¿X Т ATÍV&JF/ (ЛЬ ГЬ T Í T ' ЯО^О{/, S
¿C/4TS «S ТЕ FT¿ OTT
' CSÎ CVICWYY ¿V ИЯ$Х
CT(W.«^«OFCÜ/SÍ7Û«AVOC7RFLI/5ÍNF/,K7RJS Г?С% SX
BAURES QBOOVTK ï&CRT,
ÇCTJX CUSVX
RTFOV&S
Six yigxs
CÀWVXYH
auras
JÌX^HCCU.
¿S
ÜVAÍTOU J
O «¿TOS
Т9Т' OWF £U
ВГЛЬ
ТТОТЙИШГ.
ATY«.
H
P E P I
Г H P û S.
y, ухЖоу я раттоу,'ws^jfу]'
tQy&VTou,
ynçxs
тгпгау <&y ьА
ък
vbxs
fin
Qj-Asubrm
ov
(ЗтХу&скшх
rriïs
ffîyicovfcey9 ¿ G " 7 t k x r
)$açe
oís
тсс$
cans^xs
ьуаитъу
vyïy
н
vyxs
lyot
cbxvoyxc
ovtKS. АЖх уЦ> но^н ос
ytíhxc'oy ZU
if
гоу
<
Л
Я
,
леи
t
i
К
Ы
фухСоум
voySyt^yytevoTi viìnv, oí<x¡7jf
$is bxhxyitfuxjoy^í
c/lou, oí (£? (/liJâa-iovTo
шъагу
yiy>ÔS ГуСХСгЦу НуЬСХу
щуш 7П7Го1н1(&,оСуьс&у yç«y
yxns-,
etôvioy
"wx
yvoûÇAycJ
yoi
cd/тсс
cft&yyxoi
vuv
учу
оу
уъ o
cfcx&VTX
%o(><Jlccs 7raubv
íBvAoyny ¡jSÚ/ íy¡} ye «y Ь
ygçd^Siy ухЪеухт
ixyceg цди. ì%yy
(ътц@^
шЬлону
а>у кЛкпу \хь<$си/т&
vxvp fâH$ixiy$ b$7r§óvh Kii 7^ь7г{,0
nkLocryiiySJ/oiS у&ухкшу) oí
H < / L J
TDÎ?
co
Т Э Т Ь
cavi
Э - Ф А Т Ш Л И / Т ? ,
Tragxyjbhyxaiy
tTrt
}
O
V
% hosoy
A
O V ^
цди xpròy,
P ' T T U J Î
ССЛАЙГ
1
fi
7T0AV'
ínstsm
7г8г
С Е Т Г Л Л Я
xzzhçÇî. t i
Т А !
}(&dvc7r£$> "2.QAÛÛVX
Í(ÍK8-'
ffiy oíóy
7
wy
T I
соегтгр
á^lôS
Ь К Т Т Л Н О М
í7nbvyZyy
fyuiTO
Trìadi
O F C
V&-,
tpi
7 Î T ^ (
« ¿ /
T Í
; Ь ° О - <
Â9^ «
.
KCtK&VO^
Т О
Ov/л
M
7r^>í
2U)«gKT«
Т Я Г
Г Ш >
A O R Z F S
fcTrtîTûotâ
TÓVÚS
A S
С С Л С & Й Г
oîiTrtivHcmylw.
vícuncjQS
JAI«
A S
" ¿ ^ « G T F S )
Víca/icTK.©'
t
¿ J 4 ¿ /
F X C C A '
M
T. K t K E P û N O r
7TYE{O$«J
К A T £2 N
TpKTJ&u EÏÎ <ftu>x¡TÍY 7Ís fîj> «Y flúar*
t
WHftTXQfOVf)TP7Îçct 4>fc>V« 0 МЕЛИМ? Г
KfOTu}'
ViKT7s;osyiÇ(cy a>Y HAWPVS ccbAyr«S yvyvctCoyX'
\rs5 <fi та steJfoi ewpSbos,feTnÂFC^CTTÀÎ rè$ îçct'
giovai «¿Tú teyi-rf, tij Qcûcu ficchçwy, кж' Ъты,
ЯЛ» т&уушсп.цх j¥
ЪтР1 тктътьу осту cru
CJ>AV<*PÉÏÎ А yi' <rv djg, NCOJTOY (СТТГ^А^АИГ ff\y-vó'
TlfOS Г?ЛТГА)7ГС7^ КЖК jfe ТСС СПЛит- TÏAUL/PKTFC,
+
xj ТГГ ßPCE^TO!/«?, ZFCTÉV
OÍ
2TF-эт^ AÍ^VATO¡/
KufVyWVOytfAy ЩТ1 OÍ 7П$>» VQ7lkl0y KGCCWÖF/,
VCJ)' W|/ ТК vo¡xiy.ct TOÏS ТПА1ТШ$ 'tâvyçx.qvn^ OÎG
(CA\« </ÎFCOÎ FT« С
gyroùg yyfct •л§ауа\коыу.
ísi
сшт V> Ь7Г1ту<Л<Л>1иС ¿ yiovoy CCy^WiCCS) <ХЖО(
щ TRÌIFOQWY iftí&víxs, щ vìi <Hïx OLI^ff 4>&»/«Г L^VMs bli&vo, vn косу тсс уца. m oíd 07ra>s гкКкулт^
c"7Iß íy¡) уь ITI К} vuJb ък K SRÁ>Á%(ix tìj т i¡¿« vrn
«FÍ&LS ¿G«TT. КЖ<Х Í¿H¡) %B7LF%7rés %Ьу 6 T® yíCOV'
TBS hoy®* KJ ncrVÔS $ «¿EFXRÍ/OS, £ ? ¿S ТГХ ттъЖк,
ÇUITQS KKÇQCtaiy Ica/та У^г^уЦгт^ О т 'âjtyycc&vs
ycÇovf& VRF «os TÍ кл С&ГЩ/ОГТ©' AOJYCS.» </Ï« Я « У
В оштпс TIS ÎQJ.(LV&&ÏÏ у-rt oíos т ып^тП^Жиу у<.(лну ~zhi7rt<tivï гцЛсиКш JìwatTO ку, TI yi' nàïay
yygtoSi<xzn¡<A<üs ßcidovZs TTTVÍQTHTVS; я ъЛ тештуу
Mió-i
,
i
H
ПEP Í
ÎÇYNJF iÍ7tbTK\¡
Г H P й !,
"ТГРКРХИЬЯСОУyÔI^POIZWUII
KJ Ol 7T¿& rVOMU
(С?
Ро7ЙМ£/
К) ГШ ~2.Cu7lía>Vi ,
Ol
ÜOÍCAVÍ •7ЛС7Г7[01)А<&К1& A^CT/AT©^ £ 1 POTTAÍ©^
ACFEI^F HSJFORVXßIS OVFIÇRF -Г С<1Г ycyuvórcuy ITÏÊI'
DOY О^Л.ЯГБЛ'КЭСХИ./ХНЛ; 7XVUS W
ERT </W/(T»(#ASÍ
ITYYMY КУХЪШУ ,VS {¿XNSTQÍVS ¿ VO¡Msloy ЩУ ТК
•XFÌ I%UU гггнсхн9тк
Я
7ihcûVKKlS
Tyçus
(С? ЬКАГШТ^ГХ
VeföT«?
(rvy£xtvh
J
p\UP
(QJ.Ay<JÍVO$
fj>LPY& 4$
УЛ XHSAXSVS <гшрх ЛАГАМИ
f<t<AùùKi.K.VÇ@
ГЪ ?,KPRT tit
7%«
YTYEI ?гк,
&у/0ф&УЬУ
Т
Ю ЛО^БР
<DÍAYAVSÍY КТТОЬУСГШУ ГЬСШУ wy TKVfXA&S
0i(/fc7TOt(ÔFCC95ТЯТЕ
RO^ÖYV
NÓMNS,
1УШ
ф»>
TWR RWGCEFF «C9<J^tstg0{I RFE-
Kj
AÓBÙUOY МЬТГТЬОУ ¡AS
(iVHpxt YI¿>Y%N 7№ÍSA>Y ES 7^rpxí7Íce
ЪТ^Ху
»
Off
V?T5â«{f£l,/PÎtfTVS
FÍIRCE Ttifß
fc¡¡<PFAUIKI¿BRISOS,irH
7T&VSK ^l «AÍKÍWAÓA*
«17
>
j ~ о" V . t i
«
Osi* ПСТЕТСС^Г»fe7rty?T<=>[/.7RP»
ти
DIVO
íypVTX
Kj
«Ч$<Я
-f\ 1<VUJJ 7CU l<%XV>y
i
>
«FYIBÇTOARUJJYS, ЯТОИ-ЯР
V?W0y
ЬЦСИ/т yi'
[IÍYFO
1
TATOS ¿K WXYTIMYJTY (С ЩЧО-ЦИТГКОУ Ч&ТЕУЬ
Kj
J>íiuy
NAUÁCC нишу O-VRBÍXTOPY(JMOY ócKT\
t
y& Hd\YW¡¡ky
си/Цштяму
(¿Y Г <XAT)8Ñ ÑFL хитН ACJTES
Л&ГК,
T» WJ «7Г0
TY ¿S
ЪЙй^ГУЧ OLTYOTOS
KHpyTjtoyjrni
fàyfy ¿S O^FOS
yi<
«,
AIXY TCAXFYY>
TCP»,
YAOÛOSYS (¿ÍAÍ&S YAVLAICOYfoy/сша^Е»
«J НИ яЦ УЯ uJbvHy^Â^ÇÇS
ì%YOS 9 ufi Y> <RT$(IX
b b
IT^X«
M. T. KIKEPÍLNOS
К ATÚN
VTvyXçm.7RQXRJÍ(IPSJFOS. KJ/^C/IHKCCKUVOSО
ЛССЛГ «RTYCTTY» <ЛГТ
RV^&Y,
S
ЬЛ*
Ъ$ AÜCU/TT ОЦО'ШУ,
КХЬКТАN^SÛSC"ЩУПА.О<ЛН& ТГ&РУ^ОЫТО EÍ, ¿TT
CC^C<¡2A3CCM<Í ТО РН
«Ж
¿K
ÒATRS
WINS
«AUF AT Т» »'Л.О(/,
B7IZIV<LÛОН¿ÜVXITE B(jLcuiT.ЬУОАyxj>
1
(С OR<¡HT¡YSSOYFCS?JIXJTOY FZRT, ¿ÍFASTF«I¡/
TCY A&UVAUFCAß TWÍ/J 6Ф OÏÎ O KVP^TVW ¿DLV S-E
FX§ÈY
1
tnsTty &7R&Y ÛÙÇ T<%YS ^ ЯК VN (MI Я ОШГН^Н DIG ТГЕ^
TT НУ) Н SFXLANN ÎJUK ТА AIJUWÄ« 7ROATFV4», Я ТАС>FU«,IUA ТЙ CÜ/ТИ T^TW TTOATFT», Я VARAR» IJ3»»
Ç/.I. » VSTGOJ/FCT«TVTTTGTCÛ, ЯУ.К# X'^'^FX®^
К(ЛФ1 QíCpOTTvAxs нри^рх^орнЬ MCÉPX» AT/ÎA»S
THXŒÇI'JOVOS ÒVR©-* WAR*. » /¿«Y (#4>О!>Г FXT С^Я/tv^
СХ^Г ТО Y«J>¡«, »3 1КАЖ»Л|/> <ИГfi?¿¿¿ES VAÙ СЧЕСТЬ.
JFÖFY 70 £>1Sr\WT*WUY W? K7CÌMY 7Г0&6, T¿2» fc*
РЯ{/ 1<%ш1,ВЛУ 7tC \ЦСОАХ,ХЛУ OÎ (QJLTELJVDÎY U
T 7Tí'
1
ЛЕС), Г?OÍ FЫ/О. SOTË
7Г<»7П)ТГ <ГИУЧ#ПЛЬ(ЛНУ
?Í^ÍI/W«, Я yiçûvfx TTÇAIÏ'
ОИТЬРОИ YÍRA<9Í TJÛAVÂ, S JUÎÎASJO U5\ 7TÖAV VTPAU
««'.ССЖ TYÜR6«£>5)EC¡;T7RÍ7ROAVYFCJ'CI)(/EVAIFTO:A'
À9{/FCA?»^.Я^Ш(/ Q!/(U 7JJ>»(/ «VAI. (CFTTAIFfi?3>
«ЛАГ (ÍÍ Í7T fi VUÙ
FT« ÀÂASF OI/F«,
L^V^ ÍKXOSOYfcÂ,Я O7RÓB
| GOÍR5/| VY-WYYXXLC Z<R\J*
FFÁ? J£ T¿Ü TÍTS POVTIS TÍJI TÍF|.CÉPX* »3£ "' *Х ' *
A^ÖTA» CJF
/GC ТЗАЬТ' 6ÄAV(3JÄTAT»«(/ VFXMY E»; FCEVOJ/ <'
TH
7PXK0UX TIL Ì7R(UVi7H
1
FJ
4(V(ÂV¡Í¡IÎX
K§BSRTI)<S>O-IROYc/t OGY«YLMSVS
Ь Л
Я PEPI ГНРЙ2.
тт^ЛЭ-ву ¿í
Xvîúxot
то eí¿f>oy teyb^ßvy Çmg
cwíây Zïs шроч.тготфоуоии riwTjfiì ?>о~юр.л
тхитну,н
<?ï Г«ЭК^» ¿y^voíxs lâìi
¿Y¿Asw
Jhêyvcuavii КЯЛЙГ <АК ÊT ссухЪ-м ТГШАГЕЮ fjSúf
•гг§'ош>К7гсуз унЛу Ь7П$т<нЛ (¿h тхусс(е1$нСо1
tLjj ттшЛкну HhmxyjryiKfofj
^xyu"
н&нЬкЬх>,17яСу(ву уъЖт$аг.choyos
XÍW
¿Zio-ySlvoS Kj QvmûoS oMs ¡úx, иди хиту
К7ГкнЛ1К&Ху 0% ÜOfZCOTHTtt[ify'oSHhWCtSbKSCS@r
tW
^«VTtf
«A-i
>
«Ляда/.,<ИГ yotf ST {¿(SFCVEUT
«Г чяфу oltcèay
ътхкАшумхЬ»
тг&ог^^хХхуВса/га^, xTiC ob
ó <rosvoiH,{otjSb/©f JFCVOS
7rflía У>
Ith у/щ*
турфоу
JbyoVWÇ, 1&$>у [UÀ ЬТпЬхЖбуЗр ódulTTOs
go^
/fcfÉp'
^C
íj,£j) T
íPrzr SJ «^»
tepr'cnwj»
1тгтгоу Z-K§Qi7TKy VKtu/xßxiv{y>
4
HSt-TxHoúvay.iÁHi/kn/írí OFTJUGTW,
¡uid\vi -l^xi T&aviyboìb nçtXv'4'Xc tÙxj кг^хХну:
^нс'атнтх Tí сшты o-¿¡yx.7& ew 7ík&s\jjj : <A¿ K)
7n¿VT(ey Л» 7$ Tí. ¿? UXOiKiX }(ßtUHH$VT<i)y,'f?/'n.
-TtfilhirTSgrixs 7¡&5j[xyi&ú(iiy db (xxhx Лх[ь\&р
«<&KV¿iffi ¿\wx' }
f'ivuJJ ffOtyocrxwHHgùxo-xH'
ms-, vn кхуто yyçcçTt
Tcçocfccy ^¿(/lui JìxQw
1
i
Лсс^.ГЬСQvaí.%$yéceci<%vs'<x?i¿
bb
»<Л' falta*
i T£«|
</ìe
M.
R¿FX
T.
KATßN • .
K I K Ë P Î 1 N 0 2
ffi
HMKÍX
ЪЮТЩ Л^т»§ RI&Y FÀY СС-ГСЛя?, CCS
¿K %Щ VG&STCAFT KV¿[)Í'%Y&' A)<RT' ¿ РТУ
]
¿V
{J\W¿[NUX,CC?I¿ ¿A'TÍ 1*4 Tt TIS ffîÎ7rtfH<SWTI5LITOY>
W TÍ
OAftJf
ffî ffl
T ULÛY Х{ГЩГ81&МЮ\) BLVOCWUB
КУ \(QJLKA^ K}XCC ТГТОГГ XYYÇAÇ \IIX
H51VH
И&КЪКЖК
}
РУТ
ЦШС CWQÇTOMÎVHS .É$ К<ПШХТ&
•fy НУ 0 V07[KI7S AC$&.H£TVIS ЦА$-,ОС OX VCTIÏQVY ÍSBTO*
:
<¿? <¡CC/)OXVÍIS>I¿CC?KOYJРНАУ-Ш ЩШАЗ
MVOS
FIBLIOÍFXTOUJ <РН ¿ (¿N ZTTO OTIÍIÍÜCUNY , IRÍF OY КУ>
Ц&К1ХС ЩХУЬ-YLVÍY STCS.TL VKVFLXSOY uZA
УЬ-
fleuve?wtrij/ twettöTTö т' ои/т? ft« ptfli
OCTTO^Vyej/ XYBFFIYIAVLSVCTLOY УС LINY Ш ^FUTÍÍ'
COY (cl ACÙHIT тю Y$(>EÇ>KJ y&XXSTOY 7r(SS <XKQ¿$<LXY
FÓVRAY я(/
T«S CWT& N&LAXS.WS УЦ>
Très •£>
ШКЩНТИУ,
VIF ОГ *ZCVCE VOOVY&VTP
Ú
Ло^о(/ vîáíZí INRIOY,
toct»7T5(/ FYÚFFVTOS
ЦУЗЬОУ,
YVYVXAÌOIS wwcTpois
<& 7TTLO%0ÛS TTP^LTIOY, 07TOQC TÍW ÌFYUB CU/XTIXP&KV&Y,CC7ib.K & У-» ОУ^ТПъЦу'. TLHJFIFLPWY TU ffffl1
L£XH СУЩТГ{Щ-> ССЖК <ЕТ£> VÙJ) (2 ТН 4-V^H7T0AЛг» У,«ЖОУМ
TXVTX j à p «
цйтй Д YVYVXCN&Y К&ЦКФЯ
К#&К7гф
<j>U!)7ï
7
ui/V ),
7
fc</£
YVYVXÇCYSB/OU CUÇOV )* YCÇQVFXS Y$ ЩЦ$
KMKIOS
О КЫ£Ц
KJ
H
P E P I
Г HP П %
Ь Ku¡[MU\oS Abywy&VS ткуу7г<НЪ&$ тггггя & ЬТПАУC(AOVXS
K7FAS)S
7jf acAtAt/fdlfoî <PHASÏ* « о т ф , I YôoS
¿T
' OO WÍÚCU. Î «Ж
vsrvsAs УЩИГ À<RIY,WS
КЩООКТЪ даи&^г (2?
TT) ctcrtA^tSjfi? ànsAa-
Щ^ПХИШ1Ш>У РХШУ H-7i$ yíOQvfay IFÀYYV ¡iíy ROI
«TnxvTCtìf/ X viccvio-lcuuf/iCcKiCC wiMÛHFÜIY R\iy J>a7г\ЪТШ !cl я "7ifbQ-£vLKH ctVTH (MÜQÁCC &y АНСОУ ÍSOS
/
•7rtoQ:yo$6 \j<lp>yc,$ovTa>y ПЪ^ОАОУАУ^
ISÚY. FII}X^XS
K7mv\OA\F
OUU ц&5 gu>i¿cchbiss Kj
5rçvTt,ûtHpVЪТЦМШТЪУ KjmAXT&XS
ДТГЛЧ©' ЛИКАТОУЬОШУ ТЬ ШУ
BVYXI^XS
TOIXUTXS
TVQAOS . 6^fc
^ЧХ,*^ " " ' " ^ ""Jef ymtKpSLióyi IOKY
УРАПУЪР
YFYCÇ va¡¡vxt7r[if/ ¿[ÁVOYYFYFY
t
ri
àxos
1
CWKVFÁXY-iKTb-Qí c/Sì (с я У%\ШЩ ЪЧК á s тЪ5
r
[
JIÍCRÁCÍ&.BAJIÍQXY OÏ o 4tehKjt[p<f W'70
КуХ7ГНГ>У c r v p W í ' T t í в ^ { / , нкрХ^у
leur
ТАТГ[А/Х
У
У/ (СУТИ ты
3
(¿OVAS t^<f У y « g « ? ¿ си/т:) 7r&szm> ью/тгР) á -ífv
ривов(/ JÎKOcaoy CWFÎ]^^
{Molivi we/}ox7róJ)¡rKiy
2
в ¿ ? \<%ктну cò/XTTVQny хисуац т O~Q}Ï[TCOIY SÏXF\,
tä,A)$jfyvbxvio~t0y 'JV
Tí TiÇbCtîvljMSy т\-> ¿>i К)
ybÇOVTX <jv t» *ZG vííWtôj/ vïriuviâ.d cA« perwy
OUZfcfwtfctT¿ ^ « f a s jBijBAÍop ЬИЛРОУ
yíx$,TX
71?,
KfftUOte-
7$ 7ГКАХСШу 7TVCVTX \ZSV[ti/gpXTX crvA-
Льу«;> 'ífvfcTrtcJiWtsfcgCoi;JllKwyy ШУ TTorícnujHyó'
(¡UFARES AÍrvíViJuJpKhitfí fcTWnAw, wf«pe ot«w-
M. T . KIKEPÍ1N02
KÀTIÎN
1
SW\t tìj öîtgfcuöU (С 7КМТ fifi (ПШТК-ЦорвА , Vlj*
ЯВТВЧ» H КЬХОЪ^НOTF«£<»,
а</«7ГСЛА>, TKST« ¿íbp ТЩУХТК SCYîVOÍXS^CU/7NC SïcJïx vàjJV T»Y»S ÍÍ#OÍÍÚ¿/fc^W$ <tt««•^jS
КУНУ.ЬСССY BHSTSHU
tffTTfcgas
'JMVIIÂV®',
î<vat/',
» VTKVVTT UÙ^VRTBM
W^T •*> сг<5^Л
<« CgÍAstf, 'IPYPTIOU. e î *т\ #ггЛя|/ <пл»
rfcâïf.7RÇ<xlyy.ÇTTK &<Г($ЬССА ШАЦ)
7TVHVROI XGX
TT »2(V», Ï TR&FTFLC5S
IG}'«» TQJLÄVE<S«£ F¿«
TIFA 7Г5Й\9 PIPIH$yySLvct,4V)(HÍ
TDCUTK
C/)«£J)VACCOÎW,Ù)(/ В
CIÓ; TFC »У,КМ\СС (TÌFRIYI КЛМК&ОУ <SVTYCCUVÍY «Y PI
(ШГК JÏXTEYIFYYSIFI TKÜTK, К ТГСКОЗ^У FÓÙ OBÚCT'
«5J VK EX9Í.</LÚÍE^Í«</2FCF(,T ТВГТГОЩЬЩ O 7^;AKAV>
g«s. ¿rcflí «fFCFÍFLS
«кягассЭутсог я я л ^ я ysgcc'
C&ÍWVTF.HTFTYSFI <АЯ ТФ&СУРЯЛГШУ Н Tjo(T9 ДляCQFIPÍX •? YYÇCTISIHQXFFIY
STGFCCST« TTAVÄP. Ä
WVT/j/ Аа^7гв>татв «fc»j/ «Л«а#Г «AaigB.e^ т # £
«¿i¿>¿/CCQCUCET^JITRßffî
QCWTERTTWY ¿Ybj/ yv'ttö'
T»7J.Accé'BTT JAJ' Ш jßfcAww п м HÓYOY XFYCÙOY,CTU'*
TFYBQT
У&УХКЩ TI »CJ ЪТПФИИГШЦ &S ТСС TTF(STÜÍ
A§XÌTÌS TCCPEWRIVSJIS (¿U ÌY!A%AOJSO VWU/WKW
TXPXVTT {FTX]>ÍIÍ0VTl &PX KVIVTU Мй|»//w, ¿</ítv«
-ли teiy. OY 'ÍQXCRUÍY cwêçutRHS ADÌOFT varò 9?1
Й П I Р 1 rtípíí Î.
$¡f то ipl•i'VjfHífcTrtJv^sZcKÒji Ú«hóyisay
осмосу'
$m/atÎTCC[UusJb
c/lvmvms
KJ Ц£С{ЪСЬ%*
ípiG.yvTivbijf 7tâ>(fh<rixs TfKTpUltefryvTivÜiy
w
fu[a&y ешхтротш^ фтгОЬгу hxê&[x$ ¿rf¿$
files cúxQvioft спшжг'мд, K7TA£S п. рнЛу &у©'
(ts)<P'c hvx niCKVçyixy àtxtfyla? ÌK «у к pi HSVHS
%7nñviux7&o ¿\lx$(muto'ty<j& t\¡,
JÌX}<pfi<r^s 3
Hgci
KJ crvy.7rcc(fi:y vHçiy viowryy,
x\f
кКШЛ wyÇiy, «Ж'
¿Jbvolk
túbfémop
<¡i<!*-Hpi¡<Jty ЩоуштЦоу vi, ¿V ÍKQVO\O¡!$-> «У tic
та Ъшу Леи/тс^) rérwh та Sen» <Лшр»> TÍ fâytt-'
<£?
¿frávjtTt
7п>Ль7
f
r
l
ftötê«s
ft«
я
ê|ut/i<3j.
F
gi<Tf«i7i fx»«/fc|/ »t«S «jvewTMf eie «S wcvirç/. p« YI
KyccHbhx<fias içx~Îb3HS eftQfocnujfifcwçxy
OVSCCÔHVKC. 0
ъяхр*
1
J« ifЛ <£? fAC
i Ttfö
if/ «H fCfl&Öj/} 7IÁKT¡<l¡f
(ftxvoítf, кятусгекг^оу nvx СА^ЕЛ/©*
ToQevTH, Ó7róov¡t xy Jìwtnf Td.&sfjjj
«(juü¿iL<l)>§oy
«V
EPÌ
to (TQQJJQX уьууЪгу ovrwfáovitos,ууЛу Лх-7г§х<т*
(kaiïa va, ¡/yaSvos hoy», ¡/nocivos Äsyi<ry.w Ъ7П
\KCKS\A
TH
W
i W«
еш, ei/<Aw
jf4»£«-
¿>6t'
evat,
OVTft) £<flíÁVf Òf/,
f¿« </të övTfti bwdTDQÓfoy &VXC é¡ яЛуну, e «vT0 fte^cüj/ ÖV& Ф ^шовт^л srctj/ *râ «pi
•^t/^íüs o^crjßyvW<ri, twi/tä fctrà Txïv PovT'is т&
WtCTjoof, icj>' öv ìsgF Kctt/^vw 7гил1/л» 27rvei©''
res*/«©- À тир? ВТЕМ? xcsxrôyfts HTJHV^
WyygV&lf IHStvÒS Щ. <fÌQ KJ (ЛнЛу
1
Axhixßwxt,
щА^тхц,
tftxf>x&
1<ICJ>XVTÌV&
bb 4
^£VO<5
M,
T.
K I K E P Í 1 N 0 2
AÓJ'íM TSTCú
1
«VIHSC J » 7W
«S Ineunte
&(¡lwcu&' oy
i
Л'/А
K A T Û N
1
(Ё TIÀCCTCtì^/ О
7T§íyftiT0
¿«¿iMbcft
A<sbiáv
AÌpv-
АТШГГ КЛРОКЛГГ. vssxT^bóvruy
ôlaLu^
ÍVÍHÍC тхЪпХ;
¡y' Е Л Т
E/ЯЯ ТТЕ^' ¿ c %
ТАКСЭГА ТЯ(/. ЯЛУЯ^/ ЛО^Й ТЬ (ЛШСХ^ЭТС (С
JÊXÍ/ 7Г0ЖЬ)
effíOj» '¿X^F ^
% wî fui ТГ8ЗО-<2Лrr&fi'
1
ЛЯ ТАFT«
(Лиц
у
т
fitovf
^
К7г^гх^о(Мол:КЬёиМ<х
nJbvH,
Аоусл
yi'
ТЕ 7rcAí¡Ax
3
?рхСк(/.1ш
Т о-угкАугв
ьн£хА&у
vioy,<xdÌAQoy
l'nìs
ФКсца*
A<sVxioy
Ф А х ц ш
Ъу.7Г0
ТАГ ТГЯ
ffi/vcuoTiXTx
FÍCÍAÍSTRfcTWTFT£T¿ тиисштхях~[вссу^Н'
2I ТГА:'&© «ushxsvy
ccTipcé&i
ké§ny
Ь'
«ÖV^YO VîTKT©^ « f <¡vTXAX7tK
, ^(ТКЛ»' )
\ Щ К
>
vea
(tibi
3
2
1
7rfSs T ¿
crv(i7Túcnc^
tfattSLvis
<fìxmAiu.v<rxilt.vx
•fft<¡wtfari¿oi$
HpcfxKo/rúoy
шЛ
оси/остер
Ф ТГТЬ
«ЛЯ Е^ЮЛ.<оЗ RIFES"? CW©' T¿I «<ЛЛФ5 TÎ/ТАТЙ)
l^fy/IRA ¿\WXTH x ^ f i ^ x â ^ à m A r k ¿VA> 6 c$-«^
Ли5FCFА2Л«4»сС)Я «ЛОАТСКА ¿FEO% «Jb§ixy
Т2 ОЛ»5
CtVyTÍfi
!
Hyt,lMvíxS*7rO?kC<)KlS j
7^7^í<rSv7^Cl>y
í"
1
vn/еоцну
teyóvfuy
тг répxcnS^ctìyûs
H<xÇiyj)7t
<rq>«í
1
TKÏ&
7f£bcrßw"[nS
Щ
KS»/««/«
bvfxs «KÍaxc
Фййобиог eoooàî ВЯ ЭАД/'
vasi
7^«
y
Pv/fft*
TW
ßxfflAä
•unísono
H
Р Е И
Г Н Р П Г .
Яч/9-№Я Kivtï •? ©ьоУйЛгг, « г AÛ^vucny
7iff л>-
es
5
J
ij>ò? 7&<r7m{sy5ü/®
«¿/
ш>, $х}<гка>у
TtviUfjib^HVou.
cvjxs
лит- Mxçusy
7T^j^§tvu
its újhvlw
c¿vxq>ígey,07rfi
Ksctof ^
Títzjj/ Koçvrmvoy,
&ÙÛÛHVat, "EXWITXS
HTJCCoft
irQctsoriiasxi HÂVOÛS
«ЙС^юк^?
MccçKtÇy
V07skuy
K2sex&
ffl
cibi'
is
KJ Vvççoy
TTÖcSwOC, cVcoff uhi jaoy
ТХЪтХ
ttoVЭ- всшс-гт^
ca>r>¿»
y^VOlVTO
</ï' ccj>x
Аъ(аоу r>y ъчитсес'
cpl xmcij&xs CUIT- Kx&iv&s ъкеагоу <rq>x*
xzsbf c
pl Trvhïfaxs Ixuvy Л£ы\отх. HJ[\ Л
тис 7r6>
у1ш
vy
cdiToy
1
ci t/ «,^
HStTb-isvy
тйО'Э'
<bxli&ia&'jî<A{ jKoçyn&v&i
Hitó'
icuicsvßivjTÍS*
IKir§x*
FoTfAíff Дш», txf¿Cff*{/ eVcú'Zc
Qv<m
5
tìj Ахрщ'отк'&у-,
Wj&y
oTif
xy leíAiscáaos
Xy TrplO£U>lflJmS
I&ÚHS 4? uo%VH$ffî
-
>
G
fabli-r
|í&í ff Atya
SbVOlTO,
1
гжру
TV Kj
px*
HgTKQÇOVX*
&íATÍsray\ms®''b7ii>¡&+
Tí </S
¿tú) crt/^f à "zrjSí ¿c/WwS; Ö7T ¿a ootd¡>
^Лк-,ХЖХ
@ (ííyiSVS
' тгоЬ&у тС&етшу
'A/aîày
í7TKtV0S
nJbv&y
трХ7гг{шу
V&y. ¿KVy (С? oivOqiAvyíxS)
xs X7tt<¡à.
yycoaS,?*
1У)Ац1ху<
%\j7[Çi7rS)y
X7rcçêi q>H<rìff
KJ KvAimy
& K7¡V4'ÍXS K]
arvy^
Xy^J7lVW
í
а <Л' xgx TI <ê Лтьду тн
"•í-oy©"
/¿» 7rc¿vvU
я<Лу£, ьтт^сан
v ì i e(t¡7i<í\jyxcny хит* i n %\)y.xfà>s yviszcy-bbxi цди
РАхтау
fixtpovíceS
цх(х1£к
т
оао"лр t)(êvxs
J>a>y yv'JÙs
ц&Ь*>у (PíAíXg
nJbvny
tpCüt« (PHASVOTI xvbgoanss
xyKtsfo},
кху á Ше^Зу
то ynfXSyJiwxfoci
уч, pífíois
h h
5
ovo*
«ЛюжсЭЗ
xo-vyytяЛcôctt
M, T. KIKEPHNOS KATiltf
Srcuo'vy.7ra<noi5-)T«ioy
ovy Avtiïboy тоу ШХРПЩ
t/2» УРЛСО 7JJûi>T(5r'
Atßv&>{/ ькуктшгь, 7Г0ЖССКЧ
TnXtí
Шу ybÇCVTX
bOûÇûcy 01ШЛ
t/Wv«^, Hcfié/jfy
Trfès
хЛу
х
шу ьлита 7r0><r<ih^
IJimrvS
eis cuJToy C£ÛVO~IXS •л§&уъу н ÍVKÁ{X¿
ffî
тсс 7$х
х'Шюу гущ
Ъ7ГХ4/у£оо. Рс&тк fa -fy rvvsmss
Tixjrxy&s
ybTtt
ôxylVXj АХу.7ГХ(П п . (S$ odiKoì, К
7г§ко <1уул
(pet. TtxriSToy
<с?&ес ri
CWXAVWTK
oí
¿W©-'
íy¡
(TV
к)/х<Лг<Р<1кт?
TtAtx
гк§хАху£>к*/зу$#(су
vr&s ъу&итЬу Л*
{¿tí,
т*
т§/нРси&у
угу<кАу5 унтрос>
« / -
ф^ру-ну ìy угтх Q-vtss'vTtoy TTKW (triais*
<хЖ«
ну
h)í bullet <\CÍSTÍS HMKÍXS HS 7f<ioilS<niS,7fb.vlx 7tfC£0'
1
TígXTa^óvcú
Kscbísví ),ьЛyfyrluíavynV'
flrôùта
cüz-r WüQoútrujjHy kéhvoâs
сшу
тпгоу,н
T^Q¿K(ny
ты%>сю
HSùA&S yi'
ot HyiTkßot
тх/îs
TPÌS hóyciS
7TôycivotT^Trfii
TKS
<rwyco
гуг^оии^
vvmyi'
нятхкМспу o n "7iß ахшаЯг<гуоу
'ь^
ßiS, <rvy&№Oiy CC7n4&Aí(ky. K) <Xy-{vOy Hbß Уй^'
ces T$<Q/.A(tiy
ViS-,oí Ttcvr>
àsÙP, Ьт\ fa avy.7sxmùy
асЭ-'
¿pwtftft
7Tvoy òviyxôvot.
yxMsvc
aap
«es "fftKoymy
фхо-уг^^
кЖк
'¿7ity
Kinfcfët&J/vs.
ivbvyixy
ér\ j
бЛвэдяу,
tyw </¡cf. riar
С<rvy.7rooïois
HSÙ i yóvoy угУ
ahilm'ffî
uscif/íTCCИгу*яЛшд: тнvytriçcÇ)
irywy cüji$.y¡¡t&jy
fiÄ* "ffifhoytiy
п.
tifiti
vxibvyixy
та yi¡gct
тпЖнуЗ
0v|»<rtf,
<пш^{-
т\ Л
vrciKcùcoit
ъусшт&
у
£Í угУ
yoi
<p\
т$
Jßf»'
VIM K£Cl TfOffitßS K'tffiy.QCfXViy/oùÇT' « 71VK к#»
r«VT(5
R
ПЕР
ìftiQifcuve, ws
TKÜTK
Г H P Д Z.
ï
«у
ун
ъгси/тссттсп
Ща
тп*
9rcünvus,eàô&90tûui
»
ÔVA
('
Touf
óp«¡.t^t
7
г
Ё
Л
г
г
У
7
г
6
>
^
о
*
Vuf ruiT
/7t«y«f¿f¿Ji«т«,^
tpst töЛ
оуg
("r >7Ô
ós' т
г^а
e
í
>
^г'), к; KvAifüS»ff pv'7И Зшс^онт©<' rvy7.rc<no*
2ei3/fv«6
ftcft«etöioн#а'fexásítütK; 7П>£рю
wf yfcfгчя{./ 7röi«fö,7l flou
хЛя?
яо^
TT
Ç
c<fp»fJAJ
K
S
^
e
î
.
>
c
^
a
¿h«
тгвä&
£,
f
т' в
Myop
4#TCcyy&Kcts
ццтос
7H H<fbvnjis\ntyïw$
yvrpoy
^ л и т о й </Sì
(fyvoiy}
Hd\vâk
</ís¿)ra
•*>
vct<cf<Tvy.7ttcnXj>)(ícu
ХЬфсссцгъог
avyito*
ciXj-ßs'r
xwóWa
(jLiyiss
7г&усму
TV
ьуш ту.7гО(поу
)
rrivccy
(гиу7т§хте0оугу
}
тгееоуси.кЖк
Л яЛу
fay
'vTiy¡pi-n
K&ySlMûûS
ylw
as
ylJHVy
цди
нАау.
ъдикусюр
\уг<п
rffî
H£te7TVy <ftX'
t
оОЛ Permiyos ху ун
С8&> »<ftoy Qtiyì àveu.
хулты
нАтх^штоу
yíf
TSI <Х7ГоАса)<ну -п
ТГВУТСО|/ ЛУТ^ ес7тоАош&
учу
y
Ищущую
i'crfilS "TO (^««Sj Kj
witC7iKwS
wyxçoub'toун-mûëy
•fêysH
yc,
шт^у&яуь.'
bgwriKwS
t
Л
Ttvbwns
Tivx1 hvijwTK
еЛсагот^ <XTffíQvycy
TTHVTtoy,
Jïctq'û'
цди "LOtyO'
нАшху
ccQçoficriotsjiiiQyyei
си/то
ъЛ
ку ун
tfüySLus'r ошгоу
vov,&
VVK^
fKa°
avrlifóù)
ЬУ<ХЛ1$Х(ПШХТОу АОу015
усс?Л7ГОу
çcyçcry&*
yR*-, <гу1кс£>у
«с7ГРЛса/в, WÖT« j w y Ú v
}
7$Hd%vwy
iivwy
yngas,
nJioy
WS
щу
vr&s
«фа
н
М. Т. KFKTPNNOS
кфтху
¿ÓS yi<
tij Ь
К АТ Я N
цн TFTCPFLGWTJ',^c/ks ZK '¿SI УгхмтхттсЧу
t
ШЯ TTFGTFW. Ap&TBÍOÚ
OCGP T¿ TTACJBTTTTV.UJS J(C¿
tyyvQíy 7ríb<r$K?b.vQ: (ЛХЖОУ
H<№) [Aíy V>1 [ACÍTtiúp
I'ÍÓTN? ТКГГ TIJHVOUS
ЯЕ/V*) ИО-®5,Н<РГ[СИ. ОЧ.
у<, РНУ £? 7 ynfXS ÚBCLOYSB/OY XVTCCS 7ГС^ОАДЪУ ОСТУ
3
ÍHÍCVSQ Ь£01.КЖК (4Ш IK&VO ТЪ нк1щ->-ТО ТНУ
yljjj
wo-nfy
ЩОЬО^ОЦ&У 7n.7rmj¡M)^y,
ccHsKcccrícc,
ЯЕГА' ЬЛИТНУ «VEA, (3 FTTFL'
ТО КГУЕУ&Л/ОУФУ*
FCÍFY С$ <Л$ЬCANSC/LÑS @ [JT-CTQYCRÍCTIQ ОЩЪ/Х X'ÔF
Ь^ЪЛУЕЯККНЗ&У^йое^оЛпу
PQVOY ÍK <yrX7tC7TVíQVTtC
<ХУМТ& TUFIOY,.
CÜW^ 7$ 7F¿ÍU TB{/ CTT^CÍ'
VO¿/ <£• 7^ ^WF CWCE[XÍFIY<riay TCC'TCY BTO(¡¿>(jJh? ФУ OH
К&ОУ Т& CRS 7TK7J30S A> ~2кшооу^ОККЧ
OOVCKISO
ОШ Я VVF «^«I¿î
BK&VOY
BWÍY, OOVY СИЛКУ
bvQgcaví'P Tttg¿AIS ад« (TiÁyvvs ыАв*1&$ TTÍAV
^Óo&Y 7R&XIY{Y »)l¡YI7Í
fi'
Y/B/\CtQ(¡OTÍfCU$
/ЛР
ТШFCCO/TJJLAvbihto 7RO/VÍ(ÍA)^ÓGY Л
Г/Хссиг&ЪФ
TGT/WATVT«JC<RB¿; ТИ ^TT/CAX/LT/AÍ» 5 E</IJ/ TRI J(SK
A.&OFУЦОУ{х,о5bTrf«IRÍCN
7Г6ГYTVB<ÑU>2 ¿PLFEF¿«2
7f>Xy0úJ)xy filfix^XSÔBÍHÍTÍÁÍ $y Kfáí 1¡¿HS fc'
QH£>ÍXS.7Í СЛ CCGCC VSRTG
FOTTAK? AÍXMV KGCCTXRCÍ
ахпиЛяя 7¡fi TV R«F/ aîí^ctícrvvHy
Y> 7Г0г\ОШУ
1
H
Л E P I
r H P f l Z
J
ihlyooy NPIGTÜY T&vJk p\yis©
1
gtt/î.fi
11
КЧВЪР&хЪн ctfx. '
HRXV¡XS OVS саьрА/ЦСК TVTSS > СШЪАОЙР
ЕНУС^ОУ
OÔÛTXjx OVOpxty, CO"}í
[MihiyyÇULI
CURSAN YVPVX£OP9J/OY «г ТА АЬУ<1У MÇ&PB/
ÇOVTK.TIVXS
OUXJ
,
OJA¡yi&y ií IYWUIY
)
н
(с? УГ-
тдаЛхар н-
. JHVÇCS x§IOY TOUS HJÍVOUS TCCJJTXUÍ 7Г§ХВХЖ{у-> (cl
(CVTJ рьу О^н AJOTSAICÀ рхенрхтсау <K<RÌY XÏ<AN TBÏS
. CUJATOÏS
ffîxvJfa&y
$
TSÍTSOAÁ^ívySÜ/uiS íV
ТХУТХТЫВЩCRAUOCJJÇOV*), OÏOVN ККН&УОЪ^
Aaw
2¿-
l&jçipQVQteysyS-VQY 07rß ьррьтрас QNVÌY ÉS
"JTF'aT^goyàisoy,УЦХАК{У«iti твоЖх ЛСЛХАКА'
¿$Jv««? <Ая 7i$ÌT. ^vftHy HCFCVHS) ЬЛ
$ÊS páfyy
POU. H<fhvxSyXiS V7RJ>$VA>S НЛРОИ.
ТАТЮ •N^XYW'opb/ou.Qxivav^.ÌXXAI
нуьТО
KíAívÓ[jS$
iç%>'
ty&j УЪ,х'1 <ЛЯ isrí
то (PiXtttoÁvovTf УУСХ,кяро1 7Г&5 BUY оъф
TrÛSyny
ajj ссЛек
КУ PIX
¿VNUU^J 7T6JS TCCS т^/УЬИСУ&У
LYYV'
УЩ ?>I Koy\f
7
¿<Pí7T0T'xvxin ),^*
t&¿/ OTC)(UUQÍS TÓHSV KKoJi^BXN то АЯ^ЕЪУ . «Ж*
fcActocraví,¿S ТА ШЖХ
ЬТ\ ¡di} (ruh \тпш^7ЛСС
<ruïip&ÇWI CCPÇIBITF.KOU.TI L[Àybiy^b
Л
HStÇTrtS
УОу^КЖХ (& CWTH Я <?\ ГН5 (PLWXPÍS Те. (В QVCTlsWj, QÇXIVH'H Tis в? нэЛкоу рьрхХхуршу
ухсгршу
TT K¡
Л^-
то Î</LXSSLY С&ьсрх \яп(/1г§ху.ын
7Г£&тоу PLY $vÄs>}&7RYULY <RIW^
C/Sì fi? BÙO\SU57rÎx H TOH К7ГРУХ$)рьщ
LIFFIRXJ vQTifo N
J
ТПЬОХСОЕ^ c'VKP
KÂSÍTOÍC.
G? TrtAwoö Ляде $Г$Р<Ш'ОРЬ'
M.
T.
I I U Ï Î S I N O Ï
K A T Í 1 N
VOY,HGÙ)FIA>fKy «ЯГ' СШГ& БФЬЛХЬТССС ТГВАР. » OF*
f.¿W 7rG>crgt/EIGT- TT ^ ТПСУАОТЕ ,ЛГЛ»&АТССГ ÄÜ^
|WA(XÍbw< ¡Í^XFUIÍF^
ИРСАХУ-Н 'Л^УЕСТЮ CU/XTI'
á&Gx^bpfjLxmy Н<ЛН KJ ЕУКСИД WG 7Rß Н&ШАК ТЧ Ú
IWTEQVVQC TRFIÍKÁ&ÍI?. ТЪТИУ
•NY HfifTroy ЖУУ(&
'¿brujía.
TRFSÎ rx R^LHXOZCVOIY
wJXiñvQxibRyH
<rwjrí7ay[t5tioy
}
fCtvfOÎS ojçyç&S KÍ)DT$x(ICÚT&IOY^.
w^T УГНСЪМ
^'ИТТ^ЩОУ
T
ЧС/Ц
OÇVIÊTOY <АУУРХТСС ССЪ^(>>У
il CA' КРТВЬ&ЫУ
TI) QvTdbíTitoS, W¡ XVGYTRTCUS ВМХУХ*
TSBQPUOVJJWЪ$ OVN HX$¿y
В;/» »YET Т) т
¿v OÍ©*
(С? на V-
í[iis ygçceS xvx7rcaiKca"F¿
ТПСЪ&ХУ ЕНЛНТЛ.. 7Í|iVf4 ИДИ
5
7Геи!ТООУ Т \К
rluj
JHÚXFUY
AUFFÎ
QVOY&ÚTOYÍTNK IX TSAMC« VT»S
IWYîJCfac/eSM^ccfTZfj« ÍT¿FA¡Y K#F®âi>y> NFÂ'
$V?$
rfôjM
Tivmy \hxy\SB>y
cmiÇfjiQtTtoy,
ТУМКХЪТК,
<£$ Zl'FTCU., KJ \ZSVÇÇL(oi KJ X7T(TÌFV^CS. TOCÜTX
IRTCVREC
Ï T « я"*? (NXIIÊNATY ШДУ-Н xy opwy-XiPS
4>v<rd]
CURAI тф'я^СЗ^яз oy TIVX ОЬШ;«Р.7пА$5^Я
f&jïoos ¿YL Т^ УЯ(/ wrxQiÇOiÛjm,
•R^ WÛIFOROT/FTTJJV'JTIIÇFCA.I.I/JOIOL/ x.
ÇSYSTMI} WNYPI'TTN
яP
fc01
V*
СТАЖ TCTÍ/^
Т
Г
*F
ККЩХ'ПЕПУ VASPXVFI
VKJÓFB <Dx]¿I.V^ Я Л Й Ж .
7RCTM'
TIEG©* *Л'ЛЯВТФЕАУВУ^Г,
FI
ЮМЦКТЩ
P E P I
cù/io?yk.U h
Г H P û S,
ÂSN/FÍAE©* Ò4>9TTAFCÒJ,
Í% O BORPVS ьсштоу <Аним\ pwijçcep, o<fí ¿JJ yig
ÌFORPOAIIJB
$ 9АЛ5ГВ ЯЛЮ CÙ/ÇOPITS^ WFCUTO: ^
МГАТК Л YAV«E¿VTTO£¿
SFVQVORXJÓS tsïywGeafty
*R «Л« T^T/GÒY KITWEUV«
$ 717П>Т' AFT Я ЪЛЖ&РШФ ПЯЛ CCFGE^
<RUI¿I¿íf>t&S ¿¡MifG, ty roy
JIXQÍVYEI,
MFOY, Я %\}ЦОС<%/.& 7¡¿EAK&HBSBCUYFLVOIRO;R£I <FT IT
RRO ¿ty.K©' 1МЩ,А>$ •7TGQ'PLP OY 'ЬСРНУ, К7Ь.К KJ H &È¡
(ÊHQYCNSCWTVPBÎFOQÇXWHY^fKKtoy CU'
sàlice,
ЩУСРЕУ o-vfryictj CTMXAOTS ЦДИ, К&7К@Ш2
1
(СР7ГЬЬ.ЫУ (С КЛН/МХТОАУ,ffîД ¿5 ÄFUROCI TS&ÌÌ-CU'
7
FÍOIS, 'FFÎJ7IFOOBICNS. RI Л' ECPTP&XSYRI ЛСГУЛЧГК'
3
VXS, G$ VW<MS>TÌJ yvç&XS, TY JßAASSJO(QJ.XS CCYPIÏ>\F
К7ПХ.у/СКЩ OH H y H TTCAV ROVIIWRIÇX HICBISSCROUY
TÍ Л KS7T&V W<FÍHÁAS 7TTET Л£ШГ(Ш),УЬ^ХФСС
)}V OÍS RIE TNFËTREVày^SS <RWJ7\RXRYY&T/©'
FÍI
7TÍ& KENOJÏS O GQÒS ¿<FÍVX 7ГЬ7ГС1нтои H.OY¡Y YÇX'
ЕРШУ TTÎ ¿Syxcr'IXS КУЕШУ. <ХЖХ UÍUJ ОРН?®*, OS
í(iOt DBXM)"NOLBOIS 7Г£О<ЯГУ НУFCTFCCTJ/,ЛХЬРГШ) V*
VNAIOUVOVRX Ti roy ТТОЬОУ H пята^Ь-П 7П§ШУ RO¡P
91/Л DU HFFÍOIS FÍÓVOY VFFÍ
ЛАРИСА
XSTI
СС/ХТГГЛЙЛ
HSTÌ Avcfc&CNY HATTOSЭДАRX ffî XYCÓINVY, «ЖСС
HSTI TCGRCTUS MI •^X^&MTS^ÜFFI
ROÙY VOpOUS, T » Л (ГррШ
*Й>/«ILI'ßÖ<RX9FX«>
[J&ÄtOStby,HSTL 7Г0Ш*
M.
T.-
K I K E P Q N O S
^/ao-yh'iloySjf^T^
\n
К A T П
N
í¡MpvT¿xcs,a>¡) ъАьуъи;
кусоше &8Асшо~у.сс-тх1хс>) </к|СЛ$%, кЖ ccvrfy
щг.кя^оштх (лссксотарх càcòxvoyxi &уукю5,<г%/Г'
yvtoTbj,AZRISQ 'tÌT<<.y!Ì 7RßATIYY.xi т$ ccyQÌosx} СС'
}fVS>Kj хух y> ynçxs Qv<r<¡ÁxKbsicoy,'ívx уп
OHS KiCKlXS KI/TO QXlVúu[¿tM Х7ПХЖХ'7}ооу. ipiyxçîiy
Jv та ТРШЛ Ыоа McJgK©-' Kxçïos íTffi^H cc% Ъси/'
virtüy £l 2.хВшу цди. Pvçfe vix*)Ttj&.x %7ггу4-^у->
тоу Tíhí&iTTUoy <?l HXIKIXS yôvoy <Ля ц&т\$'ш.
S т\ 'шоШМу iyà vHûdgofy, С
СЯГЗДО Х7Г Ь[Л£ où
.7TtKVibv:U(Áxl&y K%)ga>vf(I>i ÌK t£Cü,2$Tb T
O ìyÙfXs
T\S ts? ock#>òs, ¿'tí у> ccgç tIvj^Ói/oúj/ vrvAvyx^íS-,
KXZÍ'JO 3 тати 7гЙ? t%cJçct ш^оу&ию 2«wnm,
sscSyóy fêvaiv (ùyxy тг&лпухрутъ?,¿Ayiccslrv
%>y V7iisç0¿¡>HS. i yc¿¡> ¥>}gvcnoy '•e.yßy Ххръ&у Ol
ьсрн Лк&у, кЖх т° ксхт<ну т§/ •с^оутщ }gwioy>
t[
ÒJJJ i Jìwx-Toy
*l-V)¿UJ
TtiMHSCVTyyiyiH-ByHÇXS
«Ли хуг^ук^ъ^пхц «Ж« {ílrei[U TRXHIY TT&S ore
ybCiûÇyilaSS-, "WX (¿H XV-TOS «TS ЬЦХит- ЛкШ «7ГО •
Xtoç&Y.YV cèjçoïs nQxy 7¿T4 xvdQoíS Жыс
yegg'
oíxcy'ífovnc
ц$.Ътх-71р&кк i&y cdpivn л Лик»
KuiVTiou Kivùiviroù кщу/ьтЛщоп <пкткта>с хи*
тог саой&як, ts JÏKTCC&çJllov'PS B7RTWfet, Wi©*
SA^ßLAKGR1 AXxSjXp^ùûy ^\'7гкшу,'2,7ги&йу MT?U0y bxatKçtXy 01 К&ТКОГкаЬхСоудр $ЩХ$<сУТК «¿v
H
П E P I
Т«Е/« т^ноър
Г Н Р П Г .
OÍ
Kv&.oyföЬТФМ ylcovfiSi
finK¡ XAIFAGTS ol H&teiWTíS cdicsxs wop.xobg~
оку^п èy то
гКг^оу HW'ÍCTQKÍ
к)
'¿ky гнсх$1ътси>у
СШСб
T^>7tOvríi
o№x arts BF©' А» тъти[¿XKíí&iuiTty&y
т\ хусяу
7гкЩ
ЪРГ
7П$Ши/Си>К,ЖХ
WjQCOCTtWH,
TÌÀHGCTÌFFW
TÖÜFJOÖT« T&VX7ráxy íy' VÏÏ{J\.Î) rival? тх тыхЛ 7Я>да<гц!, А?
yçc&y Я<Л« 7И nJhvH ьг&са/ука^ми ух^ Т' кух*
Э-9 (& T-TRTFÍTAÍ? KVQJLS^SVI ol mavis, Ê FCAA¿WVT?
(с FTTAITÄN?,»^ ¿4«f б?KTipXTifiH TSXQX h тешJ
1
?
1
[ÍH %(>7Г00ё
fibAQXK&,XpViS¿Q/qz XkWTC2l</l&'>
i
J
yxKx(iTOS TVgì y.'tKVT© HS>"')^
ì
)
ì
vy кн7гоу od/vi
Х7ГО}($>Л.Ъ01у,Н<(Ъи <Л*
уьй)§у01 TXÇXX&Xy inifxy
1
ctpx rvûJTX X7TO<âéiKVv\ (5 Я ¿s yv "л^цуы
bgçXifâ Kuimyix*
G? BTSW&fc
igneo*
TÎÂTÛffihetfiuvtoy%b%h¿fis
Pyvcfrtoy ^тхктаЛ т&
fîvoiTO
т& т^/
ТЪ (SHA&UEVTUP EILIAC/fê? ЯЛАЮ
7ГЩо~шгК&у САЯ ES Gçxyy
2TI ÀRG5 ¿üty «¿C
AIS ^ ybtooyH(jSühs ¿<f£y xy
ът\ xtfbovm*
"¡nfyoyjgyfoofl кпцну OL/SCAFCSC^ÖJ/ Э-Ь«/С>А<ойг,О>Р
C/SÌSJT EJ'RFLÜS У> ^«G«S fyxohrrtfiss «ásfcTB^ ¿WO.»
ACA/¡N{/ «ЯФУЕЕ&^, Á#.CT »Y AYEIFS Ê &TA^{»
таед»
"ffîi хцтЛшюу
э
1
«AÍÍM
»¿'-wvf Kiiïç QìgfWWiòft #FCATM(/j«V««2sç«
M.
KIKEPÍlNOr
T.
КАТЙЫ
рк они свцту tTHnss^Qj-my отткх, a(Qj.<ny KW
%x-,cr<Qj.oì
(гсрсисху^О/сп
KÖ«
l^óvraoy oí vcOhHyïyjTPtt
уьсгспу ък тгри?
1
уУШу 7Я>Ж&у 7tVT¡VS T í
asfxyxKus пятков*
•3TCVT(i>y,W Т&т' WTC \J.íj7tOTí ЪК ti
b V ( i i j fc'
«0oóf£2í?
^оягеАр^кдсс
(E
pyfes,
5
7Tâ</!« Kj TUT <$y «З/ЛДОьЛо 'í y«g(ï?
шрицкнк'
WVÖ уЛспаа OVTX.K O^H цди а&ъ<А<хш5 ccvctyivú'
a|tö),KiZo«77jb
Û(C{/ ouu
<Qj.teni[WS
puVr уч.ысу\х vyvzi ). ф та T i f i
b7rt¡Áíh&<x$ ffi ffl ГШ о\я'щ ттсхурктсеу) с.тпф
oltiSVoyiKH Ь7Пуск<$ьт%.@ ly elo^HTí унЛу GctffiM'
toy ¿raí c/bxaj/,£tìS TrfiiyíVcyixs CCOÌSjîty-,
к^хт{ hoyS yv сштсо TT&S
Kvçoy <r>¡f
угштероу bxffthbx Vi^ff&y xyyivoici TÍ & нус^О'
víxs'ЛкА&ссePla<$oc\oT¿ AvQqiJjoos o AxLíoíxts
¡¿ovios
va? ací<?\ xLgoy
кв&кьгр
TÍ&S cüiToy
7.хс</1{с№1ц{оу та 7г§х
о-щук'
у®у (PÜÍCXJTCCTÍ «ЖХ HSIV&S цди Qj.AxvafóùTTtoS
Avcnxvcfoto
кал riva ffvprnQcay'
<r«4p t/^Kî
j « ^ TrsiöTt..
7r6cf
1
1
7^
Ксстве^Л^,
1л«Л«ко>5,
es
т
7г6зЛуг^оя1/об,
CSU/Oy Xyçby 7n$V¡Wl¡5d/0y Ttés «Kç/ë&Xy
VTflfâ*
|oe, btsù Л lêcthyx^y о AvQuvcQo©^ -ras TÍ
a^yvfytoy Kbôvoo&LXS.tâ osv ògbzs ¿S теутхАх JA/^
yávtoy sí^S-fi то ^\ ynS [ixAOxioy Kj «сяяЬщоу.
<£• т\ •? хиЪшу х%япоу&нну nffôx^Hos помеху ò'
ff-Hy-fiù оошрк^иу е"т*рн (¿óvoy 7 «танкеры уь1
s
Я
P E P I
Г H Р ß ï.
CCME
. E Ö CIÒ d¿j.hórí^yoy ê&vpxfy -f Hítjcey-fyy'
otcv%>$ ííiívx Hj Л«7«|WS?, тву Kvçoy ¿7n(t£ÍvX'
¿ft-tya %'wvy TOcZrtc<ni[iif>H(rx тгои/тк, £FW,early
OÍ ¿£ÔÍ,FCF¿« Я С/)(С7Х«|К7Г0МАЗ *?
fiyvcfelxiy
3
CÜ/T?,
CTS¿AFC7REV7FL: SÍ TÍ vy 7tt^v^èy K&vfivy > K¡ тоу
7T0M.Í J^VERS 7П)Жшу A&iay Tbfavtoy ш<грл\!№'
•НГАУ, З^Э-АГ CEF« А KVGT ¡¿XKSt&óy tn ivcàqxot,
TVYUyXD ^FCFOVTTW¿CDSTH XPiTH, TCWTHitPWVU
tic
* '
! , F Л' ' 1 SI /'
fc|BS? ну [ibçovtny х%Ксш«иу,ьо\т1тк <rlttAmxs
KTff&çyifa
Â' ¿WC¡¿/ • ? TT xWoûy 2? -f угюсу&у <JY
•78ÍS p-XAlSZC 7ПШо$ (ШЯ<^ну^ Xfèl T\A<fbTOUlS JJ£<JVC¡
yyçûûS.imi Kj MxçKsy OvxAb&ay K<x>&ïvoy,&s TTRTÎ
bH&TOsoy ^XT&vcaîfx то fay 7riwêxvopéX)J)xC'
rÓ¡&¡V yvCCyÔiS T& JßI» Н(Лн 7ГЪ7Г$>Х<Г{&Ю)К} ггtUSÇyicZ 7r(Í0Í^)vfX)Ou
(ALI СС7Г0 уи. I ПГСШТН$ XG5X'
T&xi шЬ^ькт^&тг?À (21 тьозхскмдутх ITH J ) V
YVYÓW. ш$ 0(пу HAIHÍXÍ JÌCCSH^X ¿un т\ т& y¡¡*
GWÎ ССЭД1Ш 0T HFCFCTFCFOI 7¡f OrOVOl HglQÙHgOiy &V, ТО'
crx&S ílimoo CÔFTEJ îfxet}Ършу, YSUT'
z^xwy
CPIOCÜTTF ЯЛШ'ЛГ TPCWT« 'TIFL FITAS ££«»СР:СУОЯТ^О(/,«
¿£Í®y.x fap&loyiTfWoyj) ¿xby tAxtxsûu. vrai уцс\Щ
tQtecpuy ЬЪ R> ceCt<t>i¿a/¿Gy /л оии yv AOBCTW XAE*ИЛКС
, И MÍTFC№.«,O<rt>J/ СЛ' <}V hT¡iAl<¡d KXAXTÍVW, &S
Sy lvx 7rhusK bêvH то ъАгуйоу
<пш4<Лщ
>
Vf^T& cù/HÇ o <f£ щуFLFS£@ %bfvo-цАх,
yv¿)c#¡tí)y <FL7ркАх, r> МГ©" \7fil&y¡i%xyy&i/oy ТЫ
ce з.
таерш.
3
)
ìu&vo
M.
1*.
К 1 К Ё Р П Ы 0 2
VtcQOù.Y/ </ì«Ct)5 KfCt
QypH
FRÁVTVY
NYVOSJOTA
BYOYVTOYOVIFA
КАТИМ
vtotìs» FaлЛю(/ K^XVSOY
ССС^ИСКХ
ЪЬХУГЕХ,
OLOY «Ля Р Ы К
TTXOTXJ
МКСГФУ
cfjoct
тн
C¿¿TH TCÚJTH
Я 9Í^¿
CSV Ь7ГХ№5
туу)ф/Ь
¡¿ÍFTSOY
KTYTYISTVUV
КЬУОЗ
ЯС/IH 7[¿§A
ТССООЬЪУ
ASY
IIOVOY>X7¡S.K
Tí
ЪГКСГАУ
OP I
çw-
Щиспшу.'П
sхСНюу-Х,
тнуушуу «y
ffîiuSov&y
угfivííiBvx
Я
Mct^tftgj
сЛ'
лмйс%,
KÍKSO¡J&úoy
;яAS
OÏOY
T Í -
WS
Т'
«pìfioTNT®'. КЖХУЙ
сЛа
ЧЯЯМТК
ТОУ
ХОУУ^ШС
V^>i¿X%XVTZjf
7Í6PÍ
7rA¿OV@
ЬУШ
YNÇXS
ÌÙ.&.VO (Л« i.7TXlVU>>07r£p шЛ KQL7no @ ' ViOTfßs Éfcri
r
Щх
ошг>$
уьукХу x7nxvjiay
5геу$$ЪОШТ£\£ 7rohiai,¿AF>VTÍAS cßxeQm
ÌmV0tJL7tò)<S Q'C0{y
Kèìy
1
(E (Tv^JßCAVEB
FBHLIOSX^BÍY.TQWT
ТПХАЛС
FIYY,<ÜS
CRAB
KÇX
OVC§>
OYOTEYIÇT
«ЕМОУ
YHÇXS
,
Щ
Та Лоу»
7Г&'Й
(¿OVOY
О 7Г& T& И#Л«?,
^ « v ^ ^ B i ^ K ^ g ^ T t A ^ T ^ ^ f c T r b ' ' ) cèfi ли
ft«»í,Ti«;Tí УУ
XUTXITÌS
ТХ
\.VBYUX
«TTJS \ H X '
C£|iû)fC«,
AdIASî, a (Ля ^çv ¿fify HJ
«&.ЯЕ
НВ&У
têt
TKTÎ
аЛЛса?
-FFIÍTI-
ívJtsH.VTTO Sí
HIOÙY^S
SVCTX
YV
ССЖХ
<ÑXCR¿£BT?,AVQWDF}°AY
(Д/ÁXY
OTW
ТОУ
ССК&$Ь,
A X K I J Ì X Y Ó -
en %byti[iuvbstt¥>y О^ш
то yvTtpwTTfyoy V
VLUYNS
7TÍ7ITLFJYOU.-,
Ь.ЪУЩ
&OÚBIVXT¿PX(rÍyy
tYCÜS
/дм ¿». I < A X ¡ A S Y \
FÂXPQV
0
{
XYROVIFMÍO
яЛш« твсггЬ ^
YTIÇXS
OV'
В«,
H
P E P I
Г H P i l g.
7
•ÂFYXFIBJB ) &S(IVYYVY,WSAÊYVH<NY &iofy бтптьЛгг>
YHUTOYFA/QS Ш7F?i,<RÇV7!XT(TIY &$ TO ötflSTjOOp
ÇURM dlb&H лото тг <Ш7Й) 7П>Л*т\юг
7 г $ ? ла&&^
PCUPOVÍOVS •П^ФИГТВ О\ 7L£BCRJI<¡S OVTÍS <«(/ тг^Лисрспа
VOPÍLÚS т& CNWBCQOÍISIQXIEU TVIX XUFFIFIS ACWÍWOÍ
brtsztV)
ТК O¡EÍ¿S Х^УТК^Щ
Л NLASÜ « c -
СОШЛ^ЛХУ %Г яугт^ш J TRVTHOYCA 7П>ЖК
0
К^ЮКЗУИТКТОНУ \SNY íc/íe^JÍÍÑA
Л' ¿ S
т^г/
ТА тгргетй: §
тгьес оH'OY&T&SуЦ> ъкхт@^яЛш'се 7rê>fc^«, ИтОО
У» Tpfèt T ¿ J YVÓOPXS CiVttÇHTOU KÇKT&. %Л ¡¿Ó'
VOY т^<ХШ>у ь-тЪ[4К 7r6>tp(0VTft){/, ccM.cc íc
1
«J^pi/ÍO. cW«(/ OÜ/'írV Oí 7lfb<r$VT¿P0L ÑR OIWOTRAS'
7ГИ>У -TR&KYOVROU, TIVBS <FTN 0Ъ>1ЛХТ§У NJBVCÀ. CEBICA
ТТ^ЙВССЖСЗЗ VÑS Т К§ШУХГ>5 YTY'XOJYÌ OÎS Ol <FTX'
t j w f ¿ SFÁNAÚTUJ/OI,ТОУ RFÌ ULIS YVSOY ÌPOÌ JBLXAIFT
tfiluiVKwac.VH c/V ccMcc &<RÍ TIVÍS PVCTKCÍSVI , T^T
*7йдвЛ9*,<5! Л«яшв1,<£1 OÇYITEIY & PVO-GVPÍIÍOTEI,
С
<Х7г6>ОНу>С01 YTY'OVTÍS) НУ 3 7RVAV7[£Xy[¿0vÍS[¿íp
УД $&</1(в\$КК7Ь.КТОЕОТХ s }^gft>ç, ccM' яЭ*г KítKÍÍW &<riy<KXc TPt С та c/lvcmgísvy Кито £l с'бгтгф
ЬС^К^/Д^РТ' aíTrAsi^íecs'^VA QAMFYZ PSLI ТЫ xet>
I^J/
7T(iú$
T ¿ ¿ <¡IU.C¿UTY,X7I¿ я c?j/ Лшхтн JhxspKctct
Щ&<^^ТК^ОУ&^уЦ>ОЬУТОИ^7ПС^Х^
M.
T.
K I K Ï P Û N 0 2
&XT I[I'SRDI$IOFT '7RÊS ЛМ
I
rroy
>
7Г£0(ГКОХр.Х
XTTtCy
1
КAT Q N
ES CIFOWLS<ГШУХ,У10К£
ISLY.OYJTÌS
</Y НЗ&У LVJ><MÍXY (С M
унуТКитКЦ^!.
ЪТПГНУШУ УХЬНСГУ ЯЬ*
QVU&YIYVÍSSL«C/}ÛT).FW3°<Л' ¿Y&
Y¡/ ТН KOùy.0û(DX СС&.ЩШ>У)0<Т
H£trXyaâayД
ß^yi^Tä(ГКАНСО'
bvCTTp S TSTKS OIV<§R,¿V(«)S SÎ/Ê 7TXS
C¡JU¿/E ÇTTJÎX
»ÇJ TWJTX ¿>S KÍMV «FTU* FFCJ°Í«(/, SFV^VCTWRÖ:
OI/</£ ÚTSTUXTZCOUÜ. £J)AE/?UÚAT« 3 YCCWRTEY ON ßSASTS
¿ fi«i/9tC!/ft),Ti ^0' CCTS7TWTtyoy 'T£l TRUTH
Ì
(KTSJ/
7ГА&(»'
Ц>о<Л«,«FCAO/WTÛÎF/OEFÒSАДТЙГЛВТО-ЬТ?.ЛО*'
•НГЯ C/Ê Я TiTtCÇTH
ffî CtjLTl&YJÌ yXAlSDC
T¡fiKV7tÍy
TÍ ЛХА £' 7roAvy.IQAY.VOY Ï%EY RLW UYIRIFXY НМЮХУ,Н T ¿ ) dvcvKTv Y&RVÍXOIS) ОУУЬ ¿>S CCAYBWS
WÇFU
ТИЪ YYÇTOÇ ÀVAI OWE LYXPÎ«> К^-'
» YTÇOV'
1
OS (/II ¡5T0Úfe(«ÏKPS К#ТЙ>
ЗДОРКТЦ/ OVTX OVK k/li 73{/ STÉVÛC7Î{/,0S Я TOI Kíx
¿AIÛPKTTOS TTÉIYÂ Tffxvríh.5¡S Г1Ш ^V^ùy
CC7n>0~ß>ivVV(NY-,H W OBCTW©',« 7Г01 ОШТ\ х7ткул
T@*
X§LH$¿ oíiyOV®' >
í
П YKÏK& MAT Х'Ш<&: »фи ТР\ТЪУ ЪЪ\У ¿S «Лк&й5
О\'ОУ TBWÇ&y.'riObau(/L¿OT) ; Ù УЬТССBRXVXZY ЯOVTE
«Э-ЛИГ Я УХНУ&& íOVyXítKXl 70t 7ÏS O
VTOöS OTRÇ;S-HS> КХУ NXV'WLC.& OS ИЪВХШ5 ОШГ> LYA&y M
TANGE? ,X' cçK€TVV YX% ST Я HM(ÜX TTOKV TFKMS RI
IYITTFXS OVJJTVYIXS T'^Q BV.VKTV.fXOy Y^F
3CrÎ77f«0Ï
•Xi-ñf v<n VOGIÍ oí v\o^yUAi7rmi€ôy
jfyísícoy
ACSJVг<п,
АФ
ег^хжаЛ/оут^.о^гу <Дя KJ TSOWV èhiyci я>
KSOiy ЙЛ yñoXS-,Q7rfi в (АНТССиту CTLUfcjßaO'bjjßtA•tlQVtoS XU ö)(t Kj QÇOVipùùTty'Ctii о Ы<&. vis yi' 4Ç&
hoy&i^
'obßvAiXjyccwny ívísiy. wy а у.не\к
¿efí TTOAaS ку Г'^хттху
н&у,
тууЯмоу сшуьу Ь7гс<м<1и1 búvxvy.
ущю
ну,
cciW' в$ тоу ътен^
TÍ yfy {укАн^АЛ
«¡««fe, er*. H9wòy 7T&S потнтк oy
oscena,
нШацуу ьуауь TX ßj/ûHi т& ьръ ¡Í><CKTÍSB яь&,
TxJiuîÀ
-ffies
x§ixy V^VASTX'TÎM
ffûùy K<fckq&y ä ъ(и7гшу№шоу
сц -ivy &xvx'éiy,A?i¿
тгОхгАмрау
ovrx khmcç. тга'
о уч. nxvicrùioç ъ7\7пЦ ùói<r<ly
fc7TÍ7n)AV,C -7Гр О rtgutìf/fcATOJ'GCLfj?7 тосотх ¿K «у
xvoi/гш! ¡JSJ/ oiw fcATTífa.Tí -fy ХЬнеьщоу r *
TifofiyAx
xW
«AyAwy hxp&KV&y. цди
1
^CFW »,
1
(¿vnxAôúy^y-Hyx^
ove/ ' on fin к) бАтг/'отр,
1st ясо/пхйех <$V №[xstc<r{
byoi o ytçctiy.xib!
ÉfcA>
•novi VíKA/ío-KVj&y oí н<Лн Tírv^hu-íy,my IK&VOS ¿ T I
fcATjícfa. о
1
fofy
b7rt7T0/\v Béhi )
faxe,
cJÏ V7Ìi-
Х
TTOAv Цуог.н.хс'}Р1шоьо 17Г!ХУхух(1о1 ф хЬ(1сш7Г8
<5»« Tí ¿V a » t7rt7reAv ; CA¿CR</ff yO' т^АоЛ/тосГо^ TT»
^ o M j / . x«V à î T ^ ëxaihbtoS TW ~lcupT%aiwylpny кTroëhvÔDfjiSj/XîTO
уУ ais (fay
Ыау,Асуы/(1т10$%дтх<ЩхуоС)
lüx<nAá\myiTt}
èiwnjjtâ
t
l¡íot ov fáóvtoy Лки
к#ХПусхр[&моу
oí ¿yJbvnsvTX p$
ьштоу
OV& ьу, y
1Вш<пу.кЖ'
4> т»
1
тшоу^тгв^ссу yi ХМ70 ^xfflv'tflítmvó
ce
4
TtAdV
то w§e>
ЛкЛ«
M.
KlKËPilNOS
T.
ftyhvbhs
cfytgfWi
C7tÓGy
(Cgu7M t¿¡
$
тъсгътоу
<Лн ^хукна
1
<)7Í '¿7TT7TT¿ JìuUXVy
WIES fíü«J/ ЛЛ )
7
Z
Tí yXf
&</lbVXt,
X%roU.Q¿7ÍÍ
pgev©^) гкЛ'
cwxsfiQ&
Ó7tVcr@r'
OUU
ЬШ50»
¿ÉI fxriroù
^óvos-)S^'y&y
C7ÍWS (¿gfcO*«,E ¡¿óv}
y.óvo(fy
'тфа'/пщиы, wçou ft
tf'ytis èfôoïs
ovo' с 7^tA{/Av&¿ff 7гсз\
1
K A T Q N
^ía>y,
Х7ПХ$ O
X7ífyrXSÍ©'
yvb@r*
OTO? TVÔL </)°Х1*хЪ. ¿WTAÍ'
yv
«г ксот&ть ¡ « i | ) , éga^yí УСФ
J&í*демоскА«fc^tj^ ' ¿ 2 f S 7r(&ff -rè ¿I? S и#А<£$ Éwущ<я,у$пк.
Gq>u xygi
1
TAI^.&J
Kj Trfixirtfuuусе^у/тхИ^ьЛу
ухЖоу
т&
^«СОГА^яДф' ca т& n¿iss <?L IX&VHS
?Я§>&Л0Л1/О0Т©' «g «?,&tgO? Т Ц Ё <$№7tUÇ0y
iQïr
угшсушу
1
SHÙ.ÎVXC. TO pSÙ
V&Ì Ф KStC7¡ÍS
уЦ> íx^Vy
¡ib?it\ovnxs
AsT
i TW
i cA' №схс,та
jccy
yvéy-n
Л
yvóySü/x.
bíTíoy
TrhycrywH
yéçtoiy
<TH[¿Xt-
тпЖхШ
Tl<f£
ffl
Qvcny
vr<*>
ffl
т*
QVffiy,
QvffWÇ.Jïà
\ул\еЬк%спу,ш'Ьх'яр
OTÍ 7TVÇ X<p IXUT-
Tvyygvìsmy
yi-
vtflíS <rvyëxcv& т*
O TXff
vc/ÎFLCSS cpAsyòf ц&тктя^нтои
FJU- xcßfoi
cu
nsyi'
7lM0VUCTV[AX'
тх
с о^н Kj
(ú тн
¿S
XyxS&y
TÍ & xyujuoySLvtiS
Х7гоеуфГк$у
"ybÇOvfiÇ JÍ,ai$TÍ
07r£çxt,ny
<$V xyxSoìs.
то r&VKVxi;
cd>v^xvUs¡pU/f}S
Д
хунты
KJ ^Trt<dx>7rxvTXj
¿2 rnçxms
vjj noi
nitritos
&7Г<$У)Н T^V 7CfOC%y
ohy
Ь7П<РвК№<Пу,
и&сл&у
tfào-iWtoK&WTCìU.
íqQtty
Пм'иПфу
ícnéfcu
obuxyts*
lOiAyiXS
%ш
JßF «
Gíxs
штх-
Я PEPI Г Й Р й S.
7ws VGLTVNÁ'7F¡VA-IYYWI Л
V¿ V'WV
Д y> (яр (Kpat*
fc/*OÍ Jrt. TT&CrllJJtjÇ BBYJÛS â' C<T6pfc)^t/Tö]>CdYIYVO'
fiCU. TÛ ЪТКГГ8>УНУ OIOY ÓFCXY ¡AQI </b«Ó5, К
ОС TTÍTfc
fCfeM^
. /fcXfí«Kf>9 TlAï öS T^ÛJ/Ct HFÍ7X)D§{Y,KJ 7ТПСУ
ERÄY
Д*г «Ливр ¿At/ucíp KTRTF-TFIDJIT? TT&gVfcítt,
4
cù/тй) tí})' всш(/ cep Tts HSTFÇQOIW RLW кр: Э^футег
V5J'2fÇyïtCp,»y cJt/AtCOic/p OO
ÍS Cfc ?j(5l f&VTBÍ ÊEWKTIS
HSCTKCPÇOV&Y.AIS TE (S\ ш</кисй/о,Эт^«Лштфо||
ть Ö CCVCOS^ÓNÍPOY NOTHTOS M то )^g<t?> Ê' tjPt*
\Щ
OÌPXT О R&ATSFCCRI» Ъ$ RVÂVVÙI KRRJ/ФХГП
>
2cAfc>p,éV 0/5й>Т$Т. CÜT
/ S) ГШ «ApTTiTt ЯЪ7П>&
. «и2
fcA?ïic/),cïbTOAfcu)S ¿VftJfoí HISKTF ; а ьфя.тгйf aï ^ ft«p «exíw ЫЪ^ГКУ сехфса* '¿tí CW©' t"
fS
VYIXTVXV&Y
ГЯ JÎXAVVH uns
САООДАЪИУ,'*) OIHEOY ЬСУОУ СШ*
1
Ê CNWLSHCB QVFFIS>WS JFY VCWY
Tfc KJ OITIAÂ'NH[I(T CCWV>I Ç&SK WTKHVB CÎTlf LLJ
TI#RWN<I\JXA%Y\ TROU XÇX (c Ш/ЪРИ>ТУ} aе*яг «
TURN JIXHV^TMÇ (c catotswiTE QV<NS.H<AVJ NRXATE
AVSKCNS "NÇQ<RCYXI>$ ft
Äv а& j<tfAfwlî JÌXAXRXRJY
T
1
1
TRXHOUTOBAAXFILAMI7TKVVСССЛМ.ЪТЮ<JÌH<TV[L*
jBcttv^ftjT' XYXY OCLNAFL'JGHVCUCSIF YTY OVFXS CURRI
t¡9 шД ÜFX^VRI 9*1 fcoMS vorA^Tsrof^Ji/vc.,^ «rt ту
(tí&K&Ki CCV&J <W7ÍXS.ÍTSbi TY PVBXYCÇXS MHV&'
0
7rQ>S«Y(WRSS W/6\¡ •? СШГГЦХЧ ^
СС
RFI Ш
I
Дл»,
VOR
М. Т. КI К £ Р П N OS KATN
tf
flc}^tfgctfсшЛуыущ,»òj cpi
cJ>V>
Л«ХЯ?.SOAV
C
ì©
t"" <£/ TZlf
C&J,/C
d y»p
BovActòca >«c3wò
f/f
2сЛ' 7°»stca7/j5> avete ьЭь
-Ла. ссЛ'\ V
t cfE
fV'
W©CC*fc<
/t]J,/(
1/071>ЬК
71$l -тоfay
О-оф
сшт&
OVQHOI
Ью/хтоу
ю«л.,цди
iteymy
jAgQvgpmy
т$
bum?
Ì7FlTt)</l<Htoy,
7robavbs
y$
oly-xc
-
OvJì rccQoy yAi Ь-tjcrei Avygòy
o v уЦ> октш
SfHVHTioy
е
&1а-п§<17гь ).п£н^
vy
b7rtsvvct)(ify>y.
дтхухтву,
taJàyois
aniцди«9,гтп)govoy
х/Я*
&> у
т-
нусX</)OXVH
x'Svcvx-'
ct'mbvyo-(cay
«/Ь^>х«,
ссА'
Л<*>? rt (ci
rt,« tti èb
tx7DUcey'
я
lx «Ae
Эдакт»
fi C
fA
tT
tKS,O
V
X JVOfjtìpl
$ogv$uuj
<Аа j(oa.
•лРт' e
Jtc/icig, 71? «V cc^
c«
ì/Afcta
|jS JVji», «7П>т'ь
fc^co yvVau,ov AcAi/uop в§5ттc/[)H^ÂcuA&wV
f
27rcos
TT
tBfНХ£В?,2f
yiôvL.
(л-ътх bxvx-riy
OVAJJUX <fày са<&усп£,хЖх
цц&Аьтну&лгоу
ybf
vvs
iyeut
¿5 xvfo TVCV-
ìuicfxtyyov&y,
1
TWTÌ
\.y&y
. Х7Я$са/щ
cccduAsy
yig
yi/сштн
TOM
TU ¿5 xht&toS
5
TCWTH тн hyt.<t(>x. -тоу ouu
c<xcu. &>§ca ъ-тгу^ту^Ямоу SxvxTvy
TptyiUy
rlw'i'VfcHy
oiós Tt
Ь 7ПЖнЯ
riv&
7T«&ìfi&'
XVHPH-rt.OV TOVi
§oy uasoioy
cs\s iTmvs
юу
ьЩЫоу,
JÌ>S&Qny
Та
eg;TVTvyc.
y-iw
ъп&у
иди
os
форм
Ър®ц{ху
7T0Ab[UU
ЧЛЩ
<AvO
Ot 7T&S
сгшгттху,
»
ктгкАЪц),
&Н
TDVS"
~2.Ki7fiwvxs ol KJ THSo-QiTi.goiScQpxoiy
Joy
roti
cwTiTKgbaft
тлсицу
г1ш
¿¿0
At&vcny
(¿3'
Цшц&<пу
1
'*•<$<>'
OV
Acibs
H
IIEPf
TFTPIÌT.
TAOY VXUFOY TNXTMOY -HY <RÒY> OS &S SVCVCCNY IM*
f X7T0HIH(WKI "7* 7" OU(JtX§^VF&
$V TH Tjf I KOUV-
VXS XNPIX QGXO-VTHT&IÉ TACÉ§K$Y MXGKITMY, CP
CWXCGIQTV7X VFI'' B X%YVISVCIIS YWROKLPIOS "UPTLS
Ì
Sfcg4<93fc7rt7t<2)tf«Vfc^V7BjCCM'. CU/TX TX «/XfcTdjte
TKry.XFXÌO DIN Kxy TOUS a
ôccflÀsnocff EWIY^X^X
«S 7Ó7TCy TOLIVY \^PS>VTX
7IV?HXKT$ KKFXLQVH
fcc/i'xQfcJTZWfcA'
XJ K7?F &714f^jCÓi(/ Ì<PT7TVT KY
6&y. È (s'ivuuu VICWLO-NSI C STBI pn IN
X<PI(AXKNI
Y
KJ XYQOÌKSL Y&TXQGWIOT.frTO YIGOVRVS G$OÌ
5 7RTX.VTX7RX.A1Y w? Y\.fcfco*<HK&) 9
AXNSJIHY X$O©*, (E B
j wv jve-zr^ya^ÈTf
H$L^7[hygz(ny
"TIFI tvjtsyy
1
</LOÀ)[IHYÌ'TXUTTXEÌ7RT7RC(LET TXp&FXXIX', ATRI YFY
TIGU.Y.&^XKI(cyXFACUNVIS,p&y RCDJTTXS H<AH H
ÉTFX HKIHÌX [IXSÓ^J^H PIAN
KfiJAa^so-t JLIQ<?[<JÌ
sav
cpl «At/ua^ccM.' OVE «arattY<.\Z$V YYGOAS VTFIFO'
0VH9WJ wer?^ CU ffi KVURIFUY HHM$Y CARSICA
O^VVMY «t.ovTto H&
YYFTOS. ov o
*»
9
1
TÌ»
7 ^ « ^ x
VOYSJNS o r- &№HS(!©' HFFIFÒYRIÀ'ÀRXVXTOÙ T7RAYET
WGAIOY.CCTTIC XYA YK.
Ó§& N 7rtT\ KVY{Y I
TR&S VPXS^XT/X OUJTO? QFOVW
Sa^ó»
tjjS* -nJi QXVXTSJKTIP
TOUJTH LEV BLHTIOY CC8(>EIY POI JOK&.H (AH NVSOY 7TC^
FTOTVRV X^SVM£TXYW
Fotta» 2xJ7rt'ft)(/ HGU
YOTY CS\S 7TKT^XS
TXII
VPSTY OÌ
AacA» R>VS Y/AFOTTI'
T2SS ÌK&VQVS) H5« 7tfOCT<12JIHISX?>VS POI KVCFCXS ^H{f
M. T» K I K E P Í I N O S
íeyisyw,$
ivo(i«(ety.
гсштну
yt,
TÌW {my,
IOÙS xy
fàyoìf
KATUN
ну
Ъу&»
¡¿óvoyygH $шнр
ьун$1гсе(инАнуЯмо1
СЕ/ЛВЛГ^ЮГ/ГАГСГЛ т- ааултес,
A&rbgyixjß
K¡ IçyCfJ KVVùy&HFETTB^ÖFCS,«y<kç ты.
^v^àyêgxvics
¿£ VW^HSCTFUÏ oiKt¡px[uS ькттьTOUS
•JIVX xÀfxìyKHS
rtí<rt&¿H)$¿Sy»lt
Qv<ri ê&x
'wo"7rß
fkßxrfliry&m
(¿i} Kíi OVTXS §iVS JfídlciOTCl
twñgw7Sivx
oí
TTÎ, (ЛЬТрш TißiS
Ê? TQÛJTXjs (íóvoy
"J-V^CÈF SÍT'
xy T^Í
Ь7Яу&(чу
т \ T щаишу оХтх^ху
ÖWÜGOUJU-
KjlibsKêlXTCVJTVy
hoyos
(1гапоахгцк1ЬкЖк&
TÍ y¿¡
<X%{MteÎVTD<
<ЛССЛЪ|¿S Птоз pi
7ГН-
rip «Kfúiy о^н <¡¿/LtecrÓQuu¡j
TÍ 6 у/ЩоуЛ&щ
К « Pvêxyoçe&s
явеорхс
TXS
o-QyLKTKi \\f &гу ovf
ьтЯуькмто^
•то ìsbywbS
T¿7f«y
KÌOÌÓTHL у/си/тгоу.кЖк
1
yi
Fvbvcyócxv[i
TVS н[&т€рх5 jßJbvTt
KJ
vmôJaSt
oí то 7ПХАХС ÌTXMHSÌ bXStkswJTO (QLÁsGquh ynJíKpQjJTÇyTH^&h&sitKbKT"
HÍÍOÓA»
(CTI^F FWEÔRFI ЬрсЦ&У TXS "^V^XS J K7Tié^ëiKVVTO
<2/FC FCFLT TROFF T W J <£? XT¡X 2,0>KÇXTilS TH TiAwfxtcç
Í'fíS.«exVXO'ÍxS7rb&'4'U)^ll </UAFCJ^«, 0ÇfâH<rpÛ
'ВГШ7ГОТ'
VV
&
Г CC70foW&GQ<tìTCC<!?S
•п №
<С?
X7n¿VTúoy. кЖк
7R0M.CC Kvy{y ; ZT(Ü>S %уо> у ь
Tvantpgw&iQTiíTs&^H
1
TTÜS^V)(<ÜS>KJ твсглЬтн (в/дуя fa
imvíonsj
ybfowTtoyifâwcujTÏ
i'TrtsHy.xcyToQxvTX lv£ypxTK,m
X¡¡Qey
ьуоштъу ТГА&Ю
INSJ
ТТ^БЛВЛИОВТА^,
TK^ßr чъоътоу
TWJTK Qv<ny hv SVHTIW,
Tíyy&h TPQÍV
OÏQVTÎ T] W#
FCWS<Â»
и
*1 Х*
H
П Е Р
Í
Г Н Р П Г .
тйтэи <Xf%ny menons
<pl*lvxjis
ССЯЛЯ,^' ъу&Ъ.yv
XTKç&pySU/ou, JfxQty'ty
са/'оуощ^нoíoy Т*
:
Á е\шхтоу->
TilcuyQcoy
СТО Ш/(1§07Ю$ (с Я?^ ^WFCC9F«
7ГбЖ
57T£í<As ¿' Tí С№с$7Ь}(уа$
JV^ígS?,
ecfet,»^
t c W \ т&у,(шА y*. TÍK&
J¡& то c
KIVÍ¡<?WUS ¿f«{/, <f¡$ TÍ
Qv<n$ <&у
0v cwrlù) JltctA^Sw
07r¿i>
«CWJ\fa/C93 Jìuixrsy èvou.«
зги тхуу уа/фс^ухтх
FÍH 7B7T £T¿70:
icuim
<w^ïKj
yy^
ун
1
TífltkyX т&
èkPivxc
(¿XvbÚvQVTíS
<nwxç7rtcÇou<ny, äs rfc
7rg&V>y CWXÁXy£cWQVTíS>K?i¿ VMX~
14[мн<гн9у&но1
avxtey$iiSb/oi
vhKTWOssfàk
SyvoQ&vìij
cc7Tc3vea'u.wy,o><Al
. /ХЯ OÌTC9J «PH 5
C&ÌÀM
ìAy
%<nyou.iVni<fl-çc\f
feto' vyS>y,
•jiìu «S фт£<ГШрХ71ТХТ0О
<1)$щ>Х7}<1р
7¿¿
Toíwy
H pH'
(jìy
¿TÍ \yo\Te
cßoäy bvcvx&y
CU *lv%cà (C7RTTÍA9UÜ, (Й T¡¡ l¿V¿l¿[jJJ
уь
ÖV@'
Qtiffty
TTXLAS^S
ъАхуъьуш
«cj)' «у/хс«)(/ (С7ГЕ^й)С»/'с^о vS y^f оть яр
\цну*\>иуну itogXTí, кЖ' OÍS
тоштну CÙJTÎW
iQcy
~*icpoçccTi.
cu/flut
"&¿Sí&iw кау
ócxy>ovA
xy ffi ьЖоу'цшу CW'
уыхе
oà Ttfixt JlufjSf, « imАу еьитг
5
CÙJT^V «у <П
THPÛ'IHUÎU ыоп&т&оу) Urces ty¡»
us я
сткуЛгвт
«O'^c )^7ТА.(*Ж
в7йу
¿ TÍS
ьу OVKTW ейзухи,
íKÍ&ikky
M.
T.
К IKËP Л N 0 2
КA T П N
J
VCA
AHLI&VYS T t ЦДИ À(IBGOU.@ XF^MF ® > ТОТ*, %ДЦ
$СОУЦ1ШТ§©'
BLÍ. ÊXVCCTOO JJ JÍXKVOYSÜ/HI (PI Т&
(АЕСШТГАСРИОЪШС^ fa XTB.TOYFLJFYTEY ОШ'ЪКСЕ^СС
^VVOVQUTÍ'J СП IYYVT¿POY fa T XVFYTTÌ7[TVÙÙY ÊXVK'
ТОЛ £ЛУ <5Ъу \MVV.XT. "^VYGVJ ТЕТЧ ЛУНЬ RFY W
(TUITSLVÙIY ÔEIORTCTF K&NXCPXV/OVTOU, 7TV7B.XY¿F>
FCTJOIÓFTÚUF/ XVAY&IXT SCRXCJ TY ЬА&ЪГСХС,
7R&o^5^
ATY, Ò~§IY БЪУ 1<ЛВУ ЬТТОШ nvbS ÍGVTOU. \NSNJIXY
TFIWTCAMS ТФ АО-Р&У CC7RT>HVBSICN Т& АХА^ХТЫ.
e /v^ AUN тва/У ¿RASfcâ,ÉS ЪГЬУ L[À ПРХТЬ. (cî
TTGTFÎRDL/WT.àcA' ЩХОЧШХ7ГОЪУУСГК&Ъ$ ОТЙРХЪ.
ссЛК' ¿/¿A?
Н 'J'VXH,
> OÌ
BVÌSSTYOBOVPSJ/OI
RYVA
Т1Ш 7$ ОАЮУ TX\IY ИДИ HSCTBAVTIY А\ГУКСХТ€ИПУ
«rpiÜHTi
KJ CÀ/XY.XÇTHTOY [ВГД[*НУ НЦШУ XBCMMS
<£1 «FCI&IXSFÀS CPVAXCXTB, KVÇ&
^г>У
&WY-,BK.&VX.
«FÍA? AIT
{jAh OUIÏ ТЬА4Ь'
ЛК& ТХ H¡JL<C.T§>X
«JJT&Y ÖFEUÄGCIFTÄV. IFI&S (¿I VD^í7CVTí TFF&CM Ш T.KI'
СТО? 7ГХТЩ,Я OL (AvO 5ТК7РГ0»,
РлйЛ©' ЦДИ AQYU&VÓS) я Ó кСсушчъ ТПХТНС, я
TtÛs 7RXJ>Ì)S &äos>« ccM-dí TTCÍVUJÍ -r ccgisap,ot/'s vuZr
7rt6BJ/,¿S Я P07TALOS О
¿£X&.S(¿HTOU XVXYKSTIOY VAY^THALHPCVTX ¿ÍNY¡>'
VIQCVÎS) XY&S УЯУУЩУ "Г JV TU ¿TTCÍT' CWÊFU7T(IÙY 4>tGOVTXJN fa ÁJGY ТН
VISÍCUIY
£ ) 7RTYÍ
JIOÇXY TCCT[ÁÍTTC y<.~
«s CRCPCCJ revOVTÖ: « ¿ T S ? . Яfcftìeie ( ita т»
tfccu/T- УС^ОЧТЩ
ÍB& (WÔTA^.OU) TTÓVOVS
ар
H
P E P I
Г H P íl 2.
scy IUTVTXS «FCIFCP«S TV, Kj vvKVS OÏKSÎ TÍ
у/ SJ>FT>
retcus cwxfAwxt, атт rois cd/roìs ÖfoiST^ ìpcui-r
ì&Kkfay oïs fi? т Buy ъ(л&Ж\¿E¿%;
ък ку 7П>Л«
HStfoioy ну В*оу ^Коиоу п.
цдип(ГУ^1оу7[^ху^тиууьну* иди Q¿J.\SV<IK.ÍXS <fta)y<¡y, ccXtC 0VK оЫх.
C7T®S it
íouiT^ хЬосЫОк TX 7^/ VSbÇùoy XTûûS
KT(7RÔTW£«>A)CR7I^> ¿ теть ЦЬЖУОХ (ну-, отху к*
ттухуп $\ ууЪкА faitsJ(gu fou </ln, Á р я OT/RWE
¿X4P,A(WFLCT»$ СЛ«ЛЛС/2« ТОГ? «IT/^«? шхл,^о7\ну
ку "fftBíhTitfjoy ÍHÍCSÍS
C-oêhisvc нтваугг»
?r<èsЩху ccQowxoixs
Kyégùûy.riужасOVQWs
тхЪд хтхКкпгшсю "J-IAJ^Í TTADL/JT« тоу €íoy, cc€í/\'
T¿p<ti7xZs£)TXAXL7rto(>0TC(TH~HC X)(ì Kj V(Jtìy <Л>ХЗ
TÍ S íKSiVH H *lv)(flft 7[КЩ Ti JïùÇÎÂQtfi?7ГТ^Й)>
T¿fto,&s Kpçtvto hn£iy 1яит\ XTítiQíy осщ. китч
*)HSTO wytx xit-BhwrtyoyjivAy í^ct оссёу&уй)
OUU £K¿J>FCP0F£AÍ СаГЬспн. Т& CS\S VFÍFCTFCCW TJTCTTGÄFF
егксКаУ), ws sícjtoVTí fi? bbfXTffdbaiy «ЛЙТЬТСЛЬnstôCfi' ксх TÌSTÌSS ¡¿evoy í^ce vu%&y->wo"7iß in/toy
ьуш,кЖк цди шу ТВЪ&С нщ/Qt K¡ ctvíyvbsy, ку ки*
TOS тиууфш <rvyy¿y£Xtyws.ov <Ан 7ГЙ>^Й)§ВИЙТС£
j&iOvAìs ку oìftai isb^bçàç ОС7П>трь4^, ov<fì & e v
•ТГО} trQcüqxy owlivs^xs «7П)(ГФЛБЕ/СЛ5»Ь. я? ку TIS
bítSy ¡MIfiitìCHTtfi.1к C?1 Л T HXIK'MS KA/KWMW'
¿ka у цди 7pxhiy ф mríJi BxBxfay-, аСофк xy>
-7nx.gXLTünmy^ Jhhtyoy oi'oy TÍV(¿ ькфхршу,
6« Т'т$у.Х7&«Stur»
7Т£ш BxhB'uAa ¡¿iTKHSttá&ta*
5
5
M.
T.
K I K Ë P Î Î N 0 2
К AT
IL
N
7Ï yc¿¡>ffVpQOÇOUt ^ e 0 JST©^ TÍ </P ОV (¿X?Aoy fcTIÏ"
7ГВМ|/: в
»CF T^FCTFT) TtjfcMl'fcêС/^ТТО" (2 FLTT
«Р^АТЬ цыроу </ЧА HSCA&yovyoéç ТО* <C¿As(/1ftöi oAscft/Ptoit« T jßwf/,0 7гсЖо»' e/.*' KTucap&Jcrícty
тгоЖсеки ¿pxtvuVTta Л</)°хи$7Ъ£. г?С/Ч Т*г /¿t Т#
puercafcê(лгХрьА&х, tzrcJc/ÎH ¿rcaí '¿{«are wç r\
р-н цостну o'kaft yk.ffltioiñ->KctK CPL faiís « I tx хвои/*
Jhyjis (С? ¿teas
ош «Ц^ОВРЙ . JixrpißtisyXf
HStruy&yioy, xT^x ¿ Hpcroiluxy H Qvcns H¡uy ъЛС/Ь'ХА i Ъ roivvy Kxi¿7r&7KTt}S нрар'хс Í 1уш
^ báxy ffi *i*vyö>y opyyv&y (С тоу '¿¡xifoy АЯГА^
f U , it yk, iK <?\ у/ЭкЛ TVgJÛ«S (£? TZ? JrhlcfisS 7ГО-П.
К7ГКЖк1® , 7rOçé\jGllXl yxf TOT У FTOVÖF/ 7TK^ «î/^
cfcxs ês xçTt Iqyy, ссЖк K¡ és KQ¿TUVX ?>y \¡u>y,
Ъ y cù/yç &гЛт'шу ъу^лто ьЛ ûs ovAif SìxQoР«ТФ(§г' rlw Xboißixy, i то р$м trwpx fcftßtßA»Tta \zs
тн TSJV^Â, fitoy rivcwrioj) vis' ìuóvv '
ripoy, я *i>v)(H Л ovK vynstrxMii7ràvov<T« /л,
UTO. у/7р07ПСМ<1оу&Ш 7T&S ¿S bK&VOy Ol^VTOU к'rtTsGe v>y хаос ?' ^ "ЯЩб^тгх ávxi Ihñv©?
ъу'ша-iííy * ну <Ан fc^» ovpQoçày fîw&tais тг«5
idlÇx yviyuay, ¿x.¿Siftgaf (cAvttuic, «fax "Щх*
fwb¿¡j&i/&' ьрсШ7оу)Ш5 f« рхнСЩ
òiopbf@
чЫ)
Hpxs Jiot}(¿b§íy rí tìj ктушрнту Хсъ*
¿hfc,T¿*4ff b(MÌ 5> ЪкШщ (jvii уУ ecööcvctt «рн"
fòx§xupxl(jy fiírkAxthiis)xvb7n>í)(SbS
roynçxs
Tí
*fo*¡*X.
J£Awn>{/,cçH.{ç tuPv,ws TT H
1
1
5
>
0
0i ь
r l v e t
i
fí IïEPÏ ГНРЙХ
J
yxS&bwik'PVS
wovpMTT)
KyxçTtxvooy
Ky.c^ypxJ
«у Й
ßs&£u)S
уьтхЪхухЪу
t$MÇbQw(ti
xts
ais I n s KSteßoi
WTKyïfriï><ny.a>ST
ew (лЖО^,
хЖх
ers
ссЖшу
a¡o-7rf
yiifxs
</!»
t
Л ßiw
<fà
}
(QiAÓGtQJ:
Urca
&Lirmffu$bvcvX7S(
'¿\jKroüoy
&7rt¿v7wy¿r(u
тЪк7т§>
y-vbov
Q&yly
к&тК'
ты, цди.
Cms*
KTsfyxcnx,
QV
ygiúy,
t í (£1 H¿fOV ?r&<rriV0l&V0V.7XU7K
yfytoS
\у-хи*
£Лу
O'JUJ cwQoonroo
v v ? K#ycé?WS
J«
%túfto
uíov\vAvoSiTTtucbf/GfíxtlT^c/liQ^yi>
SWOVT«
xpx¡>r«vai
1
СУППЦ-ХЛ
т&,&у<.
¿vía,a<rfAv©
oiofiou.
¡xfotoS
"Tifi
вДО(/ eVöj/,feS о <Ля Hj
vyxi
jÔ&K<&KbQ№)WXîy.TÌ
KwtHSxJbo^vvHßayfc
vtarxc
iff&fxy
vmxt,'
¿A{f"
'
уулт&*
TÍA©'.
ila-
МАРК O Y
Т Y Л
А I О Y
0 N E I P 0 2
K I K É P Í L F J O ?
T O Y
P I IL N O
S K I
2.
\HVIRÍV UXÁFXLTS XZSCÍTI.V0VT@' Í'7ÍÍ
>
TO TiTCcgjpy
ТКУУХ^Мухух©*
(¿S ÍSÍ) r\ SFCCHCCÇ, *оЧ{/ YOL УГ*
íyon.7rQ>v§YIÍУКЖОУ^Н UXMV'IVSA,
Ъ$$<*<ЯЛЯ<ГШ%А§ау,^НУЬТЬРХ£
imxsV^ САЛ
TIZY <пяхшу Ф/AW YXMSKTRAVTUY
rvyyçivotTt,
M&S oy btâovrrxyb,-7RPIGXH¿i>y Ó yíftoy CUJTOS ¿(9?,
tfixKcycrbfò
УГФ ОАОУ C¿VX$KV\-XS &S Ъ£ХУоу> УФ*
QCTKS GH<$yfiy>v4'ïsi «AIT TJû),^ vyìy
73î?
«THAIS-
êiOÏS-,07} 1$ßy HTVck T& BÍS Y&TXSHVObÓCU <?Ì
IYCUMSIßOCFFIÄ&XS W¡
О\ЩУ«ЛЩ TVTWy-, R<W'
tey KOÇVFAIEY T ~2КШШХ£
ошг?$ LY¿) тй ¿VÓYXLJÍ,
WX^(tì"U7V^YOU^R(asÌK 1ЯУ ORÍYOV«Fl <PICWOÍXS
KTROKI^WCHKIY ÍTFTS KQLSV ÍK¿V7S IÍJ '/T^CTOIXTV XV*
FYOSYVYYMS/VIBPÍI'ÍY \YA¡FTLN&VOY"?RPI $1 CWROV
FIXFFIXAXÍYÍYÍ'J \KBVOS TRßI ^TIYÍTÍ^XS VROKTFAXSTWYÇI&PROTI&SJX'OYSS АЩАААШОЪ
MSRF IXÁVYY
»У7У СШТШ "Т\ ¿ylcxy <fko*X 7ШЦШ[&Я.
Ж07ТХСХ<п?АКН\ЯГСА)(емтьс
УЬТК
A
^ас<гаЛк,т^ ОЩ*
4
FRXYUVÇFA Î/VKÔS 7RFYYYKYC(&y Т& YIÇOVT®
}
O N Ë I P B S Т О * RIEF F I Ó N O S .
ftyAy CTI 7 J ^
¿(US ТГК'ТПГЪ «kft^
7- AQÇWSTVLS t '
flQVQy ¿jifa, СС?Л
| СС K¡p¡J.XrX J}XFLVT![¿OV(F\JoV<SS-,ÍK.
3 «/Sitzet»,«? ÍÜH nsi-my K'GXftûùçycrKySbt,
ък СЛ« Т*
£ACJ>«Í 0 c7t с/1я 7r€oS F V¿T«R 7Л>?а.ну ЛнуситнО:,
г- &ûùêor&' \ке^ну v'ssvoù.^vrxvbé
(М1)7ГС7Г<1<ГУХС Щ wy WLMÁÔTS¡ÁJ/*YÍRVÍT¡ yi 7П>Л'
ЛСЛИ? ТГКТ^У t í ZiTsrvy C$V НУ&У JÏXTEYURYVS гч.
Xj HOYVS yvv'SRVOIS 07rv'ïoy TRFIL Oyycv É f f l © ' yÇK'
TF&YTRPICY^TIJO-UUÍ^íSKrx <xyçv7rvaiy ¿w§& YÍ'
ЪЦху T t Kj JìxterboìKó AQOJIYJXVOS íxuv>y ÇVWP «/ßxSvricw
1
)
ЩЛ^йШТ^ГН YOFTPH^H YÛL ЪК ^Ì&USVOS CÜIR УКК~
tey нЩ tdir& ibävis YV¿)&CY@ НУ. СУ CWV>S (J$Jt
Ì7nyvvs TCPTYF Ó A,(SPVO¿QH<rh7rKfei "Е.кшау
Mi «ЛЯТЭ </T(§R' ccmSvy & Scifx OVI
ТК YVYYN
•ZR^XBOV, Og«S IXEI/IUY t ¿ w woAíj/ ¿ t i ? xz3x(/ía\f
KPÏS РСЮУХШУ TifarУХЛ St LYV м^\тхгш^&^
ORA TiKhcaés vrcAfcfta-S ETIWTÛ», JÔI/ХОЮСТЪ &£t¡f
J
у
V
Y
К1Гиу$.С<НУ£о*АКМЪ С-Ч fWl
ff
KjXfXpJl'VX, \U YB'
7FFAGÇ8S <XSF>0>y $ W&QJUSYWJ XXY7[f^V0S
ic7ní-¡7tfos нуДАТА?7fl>?&YYOTÜY VUV HL&Í , <^B£O\t
yj9«.7Jí¿TH?, t c c ü t b TH </WA T/7rœy>ff «^TESF
fc4«?»
£ í isvu гоЛ r l-^wvvyoy Jjg. Gzv-f TJFNROLH'
w
$ЬУ,O ffl KHHFOVOYIXY Щ НУТУ nueViy fyfe > « *&•
TT' СЕ{/
1(с7гоЫску<гн5 viw KX^HJH'VX,ôçixySoy
1
БАГ,£? ^НТ«Г YWWV)K$ ТГРЫГЕ'ЛТЯГ «ЛТ AIRVNJOY/
tit Zvmy
АЯАУ№^Ысео*Х,С&^
ád
*
&И|
Ц*
M.
T.
K Ï K E P Û N 0 2
yityisvy о-ууксоту<т5,@
Шухутгхи
fcTffsAty
7гё? ТО Ш.7ПГ(иЬ.Щ у/Ь)(ЪнС,
бвЛойг
Л сПСрСШ
íKnsd&s*
'¡rQxrlífso-'is7« 7гоМтах,тш$т- \"fy'w8 (tìs
тХ^х^угтн^гхЪЪх
<п AQ&KStvb Aìf cu Луаъ тя
ctbjSïAw?»
АЖх т\fcttewzrTîfl^cW Щутхгтну 0
g<3 CO&fut fui'
gô)^ ¿^¿¿/.^^0' Cpl ÀMKIXS <7DLIRF Х.Л Xgït. QKTXKIZ
*T& «Ai'ov -agua A? KJ ITTOCVÓSV! хум^-хЩ
5 A/í
A 0V7tJí xpid-yahuy %Ш'ГСС<&' 7rhéfV5 ьк JìxQofs
fëijj càrixQ, "
arjSióAw c}>v<nx«, r> -zffbTJyoü^öf; an*
тьЛ^сп/р кг|ю7(/> j(c¿ 7T&S <гъ yovoy ^ то a off
?rx]>iiï
та QÜIST' riva®'
CVOyX Я TTVMS ioUJjbjj
Gv,цди.т&
Ь^{.<ГЬ A
ykÇWOlXi
(Tfc 7TT¿VRÍS 01^HS<W<
,rS: 0ÍfeT0UÇÛt>O"fc0Í ЛЙТ1Ш TBV
ebßAt^flf-rj. CTI/ foVflî Ь(7Я7,г6=2 Of « "3? 7Г0Л4602 fcge^
</Iì73 otùTHQAx, цдиЪхун 7гсЛ\се Atâ, ci ymy
1
G^fcWTX rlw 7Г0АП&ХЦ HSCrxsHcrou. Луо'н>& TX$.
KAÌTHC/OVS rtyl'fyiszt T&yîovs
^гшо1ЧКУхк%цху>т@г'
ькфиуоЧ
X«g«2»
AoccMìSKj olyu)^xyra¡¡f
Y Xiïkûû^ o-^0<^»flTtO0^j«7IÏ6d2 7T&0'jí(JLIÜP
vjï&Jfb Ao/¿«¿<píwí,;¿K гп51т5{лтЯ v-zstvb
0%.ТЬ,КШ eÇHVHbtt&ÎS
Ó
2X1'
Лкнхщ'
7^CJYYXMY,<¡ILS KKVO~CU, Щ
if' o'bSi/fÓTfcg©' ÖKS AQ&H&V'C T*
ítsAítq«2 t7rtfttAs<Sí,ovroüíэд</(/л^я (с tïîsèv*
tic A$i7rá. АЖ'
1
<ny, хиСуогеагу,Х7ГоЛ(/1е1уу.шу rvyyg.ve\J
<¡v ov*
ÔNÉÎPOS
TOÍ
¿tvAcU't^t» сам®*
СЪУ o-7if WMÒFKFI
SKfPIÔNpS.
ÌISTTIC^rohcdiìsaìtì, ¿AY ycJf
vùfycVTi ЪЩ
«раит» v>Y Hsapoy CCCY-ívisipoy
iy
çtkVtk Jìou
^</otS,« <гсш1с#э«ё
STQY СИ?С/)°5>у№1А015 СПШХУ<.КК1ЙРЬ/«,К
ty
/
*tâ(JZY>ÇU bovT%.TVToûy <Л ЛШУТТП*.
7П?Л<2
/
c^vAtm?,
jvcA тг&еАЭ-оул?, e/ící^ó ШСИ/'КХСПУ сшд-iS.
тйутй: 3fe^Mнрк e tö: pccAistt 4&TVM7RAYYY.ïtyy
(олу Д,та тгР &рыс/сто-фоВй>, Ttfcp^j тай тт^а vlv
npiTíftoyfcTrtjSzfAca?,ПРОУЧУ (J&I ROI, eff£c*с
и/тг£
те <«> ^ о я-ятя£ Fcó/A©-*, iy ôî «Ж01 èç ¿¡MS ce*
iS7í<RÍI)HHS7!X5 ÀVOU. (
МОл/Этс » J(pti TYNCRIY H-NI
^JMNY^HY T
* сто^атС^ ACRPWY ШАХСШ ACRPOMP'TTT
сУЬ. Ttföy-H
ÜAmií
TFXJ$v7rés
<RÏ FC&TEY
Tt в(Л|/ (с7(КН(\@'ÇFLX.'
«gVCtìJ/ К
Ль/ЛоКЙо 0 (/Ч / Л ' ^ 7 > 7 ^ | к ^ © ' S Hi»
TtcXg/AaJj/, НЛОИ&у ÍU.OUHVÍY, \УЮ <Л' тйТтсcürdí
*у>у OPHVoy7fí'cGx5 T&ÁÍYI¡Y ршрну AMBÀCTBOY^BÀ'
fttxifc£j)H¿/тгитор йпмтать M
/ ot >cf cesisi, t'ara тяьр
ЙЛ я fa>« H&.&K'Tif ССЬЪШ т- AQÇJWVOV TEYCV'
^j.Tí 7TSTt «A«^{ßui ЙА ;/я AVPO7R(ÈÇ V'
(ak$ crow<2
/u> 7^<тпсЭЗ;ггк ¿Vi»? ¿téif/ « <A' ¿'?,
j/0' 6Ws Ví¿>¡ (fa TV A 7 ПЯГКу O ßHIÊISITCCVTHU
йтг CRAPXÈS ьАЛОфакг» Qpíscks\Av(>o Gì тгк/1
ТГКТЬСХ OKVT-yOy CUJTÌKSX
1
I
a
^ос%
W/OI)tßtivca Ík olóvTíyOi
yi' cxM&ÇÛÛVRUI (9gT </ê
<тын9&У-ОО YB^hjjrf oÍTHcouMT±S'Í\
O-QOUPXY I'
i
dd
i
RATI®
-
IL
sta,
¥.
к
Ì t ÈP á N Ög
r¿5iff ó v5î Х < / 1 т о а
i¿ef6Й{/ T^rv K¿<ftv¡f
¿ESTÁIS коЛа ), OÍ -ТТРКСЬСАЙ
i
1
nrvoa>y cc'7rß ccsfx
)
x¡ (TQXIYJJLAÌ H$c8is&Ti.S>&Seats VÓOIS ¿S ¿fít¡KY VOFC
1
(¡wns cSv OÏKBÎSS KVKtoq
TÍ Ê RRX$ CRQXÍCXS-, Ьхси-
fices» JIÍGÍCTCN тку&Мгу Gì а^нтх ГЪ7ГАИ Kj ROÎS
Slwtßfcoi ъгссог, NSCUBLCRÍOY т\ ^VYYY-FP тн т&
ctùpLcc&s CPVHXÙ.H Щ fa Stytt ТГ^х)уухт&
твтои
T
ТГКС ¿ пулу хитн<ЛьЛ'%i.K'ë'ffîiOURTÌGÒMTOU $w»2
{ttfxstcTwy.àsxyyH'ìb
&ÌScù/DÇW7ROIS 1<г$СХУНГ'
/
,
YSLVOY LIÔII c/2ägo(^,(/b|н'Л,^г^•£í})ol^(/йt,ct?Л IRTOS
"EÙI7RTÙOY oocnrp o A AVI о 7N¡C7m<§y KJ ó
угмнаК'
y5b/ÓS O% бгл>,т^ Лксшсгимну RÍYX, Kj т\ olytrtjüe^
ccj/fH YVYXKN TTpiriaspÏ YCV&Sbgu dis
tr&OHKSVTlXS »Gr> yVy'lSH
Tlßl
«¿¡¿A
rlw TTK^lQ^X H&Tl'
7
0
svc )-, HA ffl ROY ъс-XVBY <fày H fui)»,
OTÓ У° M'
snyx T^Í «(Ля И>оВшндта>у, CL т- oáyx'&s XCP^YKVOIY
1
су ßAfra^s Oilôscri)(a>ÇOY IIÀVOY î ну с/ ' ГГГ&
КХУ*
ЪГ&тктй Xtf\jtt$yXT<§r' YIRXÇV T^V (ГЬАХУОИИТШУ
ì
J
•MVÇWY Kvkh@ EY
Ì
VY&Si ¿S 7 г § ь л а # т . VFYÈT
£?&У№у,КУКАау OV0[¿K(lTíyxhX%íxy, ЩЬ Ц&ТК4
Шш)71
>
Trccvfx S cai ух
Г «NM цди. АХУТГ^к улл
1
ъЛк^.н&у fi S&1 XSBÇISJÊS ¿K Isny on \U т#<А т*
TX>7PS íUíx<nc¿ÍÉX, tu TXVTX RIE уьу&у ÒIX 7rdV'
,
гшу èie, VATTUTÌ '\zzv z¡rnv(fl:y9jv u>y нА ну ьКХ*
)
^tsMj íliTis IÔJTH fa Щ ъссШуЬуртктш J Îj'Wfj
(РШП JIIKXYMY
<ХЖО]>'1йр)Уэ А 4$ «SÍGEEY <R¿P<xi'
ÇtoyX) 7- <?\ y HS YIYIßVS
XXSifSftb,
*Ì}ffi
O N E I P O S T O * SKFPÏÔNOÀ."
<¿VTK yoi яуя АТЛ) yiluçk ЪЛСгу m 'is п . ¿WÍ
}
•гн яугтЦх
*£ун$
х
fMi а 'соуои.>Н<Л
¿ÜH yus avi
viùy
TX
</)' «Î omet
xè^H xi^vukâS,
iqx7rJóyíex,T(WTHy
nvi
ЦХШУ
idn
siyyîi
сютгошЯс
k ÓAQ&Iccu/o¡ yífái7Ív&'
i
0 VOVS
i
я Г% ¿FAS ¿S TÌVX ъ г а п ТОР
> UFVTCÍ XVXÀS.S Я УХЖОУ vQougws.
7r<baiCíT?i
bhyAvdwS
<fày О
TiïCOJ-rX CTVfiTlAfcKtTÖCt, Sly ili 6 cfiûûTKTU
AFÜ ASÍWS -TrfiehHqùs
•bfxvi®' Q
}
ктпаггкс.щи*
TYOU-ICYAV¥>s ДШ^С-ШЛУШУ r í VJ irfiiAyay
faS>yv ол-Trß íliávoi
cQouçou.
xzsv-
SS T^TTícra sfiQoiÂivxt)
yvxwjíxy
Kilt
ÏGCW» KWHcny. А>(/ f¿í«(/fc&ÂV©-'Ó СС£Я<»
*.<lvTf,xï
VOltìlT]
<А' í7f[x
x'lJioi cQoóyotfxTco
Ksi^rny
ЯЛТГ
<X\s
7П7гугхагу oí -TrpnAi-TfopSj/ot
Ъ $
7
r
Kçovoy
7tâ>Qeyç&ismyjft'nv~
хьктд ),^
илЛун!
ЪЪУУТ&Т
cwb-çtt>7ru>y у<<Я&> АЙТУУЛУ oihxs
ZDVS МОУОЕ^&ТХ
VÍS ^yí,Ó'í/ AGÍ* (^XTíyyi7t¿<Л'
Ó 7ivço{ÇJÂ4>OJSOF>CÁ
У<§У->О
<nx> ТЪАЪТЪ yiyiasi
бХвМу,
a>y,t¿s tsccvtk
rlwiíiOHjM
-r oìkéas Qtuwi
Х
ТГАНСОИШУ ÂiiftTifauaj/.TiTft) 6 o>a"7¡femví$
'Tmfaifo'fbç®?
il
ISj) b íp\ AQfoJÍTHííiTío®'
Л
оtú,
SFCAÇVJF SPWBT? Teas CWCTWJ Г- «ЛИГ xvx7t~{oySLHH¡.
шЛА<?\
ун? ¿<Aiy
r
ЬЪУ О ,Ъ.уя
ВОУ,7[АНУ ffî4vx&y><&
doib^Ttmy
ЪУУ'ТОУУ'ЬДИ ьяНш*
"Щ yé<éb
ь^ЙАСУЪИ&У yw&, ТХ Л
§iS>y Ъ$
VWTG rlw
•ч
-ffi
оъ>
M, T. KlKEPUNOS
ЗПЯ/тХтН QUÍ&X cOTffHTK
ßdfH.
T&Ùt'ty«Г
(СШ
сгдодо^, ¿5 ъусштоу ъ7гкиъАкВоу
t^9¿/,Tí? о 7th»^5¡y yot ccnsxS,v?&'ж/Ч/?,
iy Tt>Gv¿¡
fc¿aV© &шу> oí Sïasé'
$К7гАу§&
* TI
TVT'
ras
>
«xß",
(¿ocfft -TTpiiJoïi ffVjjyyfßJ/oS-^ySi ySLv Si тн avyQÔi'
1>o¡¡ т^/уцЫ>у cù/xbsy'ioç. ÄtoQtfySüioiSjXZro я*\ шед*
fftcuSK¡кщо\ы$
T^V'j"Т
о-<$щшуyiviTQUiHguTX
cf|cíC (rvybiçyûy 2Гг ёксш, TmnksS óyuAAscsb
*révisû 0С7г0тъК&.ъЛ ycìf но-vytoS où. ^(kv )
4fc§¿<Sí (Piwcurrtu. (с н qvaiQ jj сЛЛост^, йг те таг
ък
botrícov ytÇiss&ctçktotyK Л Э
тхть£oi/>
cftftìS яд%,Л' я{/ oxrixy о щу^ои® ìmvlCy £í
tfSjp 0<J)Og©^ ТЙ> sgasar фоу^, ¿"^¡S Я SJ><K$>ìi ò|t/1
1
Kivyarfe
¿CKCX
1
с O%AIUI&¿& цди. к&тштхт&.н у н уУ ÌWKTH
ecKÍv$sySLfóm,$l</)ocx;ytcc
(ili càwoS
цди
fcstfißowf,
t(&TeiAyQ{¡cc r>yyíGy T& K¿o~yv T¿7rty.íu&voi
ya
filli/ ol акта) J}o'oyjOi,my JÌTJH
CÛJ&ÏS tfçoffisi d%jct'
i7?f к (ficuQitrySivovs Tbit
Jlfctsyyaoty H\OVS K-
(US,
WTiAÌoty$siS
(Лнтх ctpiSyòs о~ш!Л(Гуо5 cLvbxPvS
ovraoy Шу. отгр oÏ7ri?rRiAvySLUot
'¡Suúy-íVAífals ylyHoxyíVOt KJ o)xfl<äs
T^/ctivbgoi'
¿Ví«f«p 1ош*
IPÌS ¿í v>y Avçoywçoy b7rt¿VóJhy.a>(f'7rfi óuti ítífút
Teas qvtncny ^¿cpgvníftTÍÍMUfCüftívH
ßltoTH
Û N Ë Î P 0 2 TOF S K Î N F O N Ô &
W ffî CU/bçiùTStoU ЪтХ ЬкЬгКШСру ). OVA'FCS7{/JV
1
iyÜy XyEAwAcX TIS C&SÌHOIS íTÍfKy Ш0-7Гр iìj Т&
* N«AS 7г§к TOÏS Aíyoy&voiS •H&TKwTmoiSFCJv*\*¡*
h.5¡y oçây K#TXCXT¡ÓVT<& , Y> -Jfyoilasy Ikevoy y>¡t
J
fí^.st&'j'TVírirsi
fày
0 T" HS0~yQST& TTXVFS
HTÙISO'ÇVTXTHS ÇV[*HS,<!)S pHo^xy-ôûS TttS 7?
ш/Зсслтгшу XHSXSх®сно~хс т&тоу J\UJXT¿¿S
7^1 тф <Лн цди та HAÍQ сафсСдтхЛр&у крнуф/(я2
TÎTT,£L ТГ çtktlvCey IK&VÛV ТО ъгцьтьсоу OÇVAÇKIS
niJn^.TXVT ìywê&up.xfay,piTÎq>içoyyîùCSV
О'
tydxAy-is ¿FI ГЯ?,СШ^?З Kj сй>Ы ТЕТЬ TVIVUJU O Atyç/,i(jivos,KÌ&xva^<rzcpHO"ÌTî<&xyìr
cà/d-fwTiTayì
ÙjiSlXy KPtTXy.XAsSoJvOVTPSiHTlçaTjf Gl [MKÇX 00$
'-7$ САЯТСЕ Kj IsJiJluuyTcWTt тх içxvix САЯТА DJÇJC
,
>
7TKV n$ 'cA'7ít<\
1
T^í (Л* KvagUUTlivbiy V7jß077fIKWS
T^T.TTVO? уУ CI/ 7^^ébnA&xS\к FI Х Kvdçamasy cpys
FWFF 5 Я TWOS í7r§>XSV TV)(ßy Щн$ AÜCCT« 4 OgaÇ.
VTKVTÙOS X) уну сйгоскс^ну Kj шок oiuvySLUyy yto'
yioisfò yv CWTOÌS TSÌSoUnì styttxcny$(lx7rp о\к&*Ttu,l¿íyxAxs bÇHpixS IfiliiëAHitSLvxS.t^ TVTOVS CA«
t¿b X) уну OIKSVTXS,* povoy CTW' хЖуАооу ¿TOSÍ CC>
•EsiççtoyoTXSj és уцЛу yv CWTDÏS xqf {•Щоау F/Í7r^MVFE¡3Í7RÁS xA\yAsvS oïoy Tí eìvxc, хЖх цди
ftí fo 7rÁXyÍ0VS,7rOV <ft KVFcSfXlH&J/OVS,
7T0v cA*
KvlÀuitkf/ìss n¡t>y ISK^VOVS^ á¡y 7гО><гЛкху <ñ¡'
£ху ás ÇÎAHQISSÎQVP mkvovy l^}rí*^¡asjj
т\ cwtf
кеоуЯлну lwou.s'U>
1т1уЛу «AVO ¿A? Y> ytyisoy ccQísríuQeS, цдц VA;' «¿>
Tovs АЛ* SGCMU TTÓÁSVS, <}V&ÍF (С «JVÁTF/ \xsolmyt»
У<ЕГ,К; TnQçvtujxs roïs тгхток ЙЛьтггс/Г; rlw¡Á<m¡f
Л цди yayisyy lí¿v(jjj iH Ъъсрр r£> Hh'w \КШМ>
ySLÚyyJvoÁ.
0Щ<П^*Л\1 foriti ftp нЛ <fày)
ì(f HÍ oï (>XJÏÇOVTÏ.S,<JVOWTÎX нули TX 1%ун vyeigov*
спу-рчЛу ошг>к 7rfès У» HpiTtipoy ywtgy I ЙУТВ Л
я ÍTÍCXJH bfißocx
уя&отуЯян^у vlyi^í,
ну xbçet утоспу % SÍVHS уьс0 @' vyìy
у^гш^посarc уху н t/ф' \jyây oiuovySLvy ун,н sy/н ¡M ffl
TXS TWTRhtoy <fà H9f VÉpflCS, TshXTVTkçX Л к#тсс
W f ЯЛЛ^а?, (JUÙÇÇC Tis vuo-fy 1st w¿b¿Av¿OFÍAJFA
тк ЭтсЛсст/г* ъкшн ну ктКсМт1щ->ну ¡¿íyxMyt
нр&ЬьхОоушКунсмоух^ть^ц^очт&укн
ты
h TDVOVTW TvyyxvMy OV'O¡¿XT<& $ оттоооу fyxyvs
ЬЪ $KiT¡r<l$,bK сЯн тътЩ оштшу т $ yvtoQ'iyxey (ci
ciluovySLUtoy то-шиу , хух н i* oroy H "¥$ H[¿ÍTU¡toff
71V0S WOpXyH V>y KcOinßony T&rty %y 0£<Х.$ VSTd^
1
y
,
,
1
}
j
^
JßWETT AJÌWHTDU) Я Toy Тку/ну \lí£W0y éixTtkèiï'
<ГЛГ,Я JV 78Г? B77LAÓÍ7ROÍÍ Tis (p\ íjív«2A«S,« iy TO'ii
rû HÁÍV PvoySJnsfc^cc&JS,«T£I ИОРХ н т- vórv TOÏi
yty'ícny TV coy xy KHsvcretíy ovoyx ; a¡y ccQxtçov-r
ySiidoy^7PXv(x7ГХШ ûbtoP&S ly 7ГКО-Н êiulpjct H¡ÁÍTL'
ex Щх ьсштИЬ Э4А<^ 7fAxTuuiy.<& cüJTOi y oï •Tift
vyûy AfcyifTt?,^t^í тхоаъАн X<cfov<ny ; 07п>тъ
в тх усилия 7râ)&T/î7°)«
%У vy«$ xvbgto-*
>r
\
»AR4)¡/ ^TVÍCT, маку
Kj Що^у^% csv ITTXÍVVS vy-Щ
1К£СЯМ,7Г<ес Т^ТГКгЦщ
•afyxhXyßxVOVTiS , 73?$
(jUTxybVistçois yvrxJiJovxc^c/j^ySb/'m
rsvs ч&'
TXKAvo-pvSjK) 7X5 blíTcvîams <?\ yñs,xs ffvy&xl'
veiVyHab-' o&irySL¿oyygóvoy owxyl/j},v yovoy OVK xí
<поу,х1& is Л yxdç'&ioy Ах%ну Щху
Jìwxyadvc,
TIFF Л OVHfftS ЬК 7& b7TtyiVH0VySLÌuùy cwb^tu7ra¡\»
«VxL ltí/Х TTpioVV hóyoy., 07ROTTF«I(/2FE{SFC» ffî ovv
•zr&ybvbsiçuiy уъ/УЕЬТЗ) oí ТПФ OVR' IAXT¡WS цдк
M
«ff (ÇAÇTOÎ &7Г&У
rbyCVXffiy XvJjoiSyKj (¿X'
AÍSNR 07rürí 7Txç xOToïsmrms xcp wy ÖCT/MÖ<0TSE
vv¡AbT!Ípoyovu¡JIAJ\ujXTCUjOV(a' TÎFF TFÒFF ШСИ/ТТЯ
•X^XKSASSTVRCU. yvyyu Jìwxvs TÂ, OÍ
ИИ/&£БОW»Í,7M avjjh&éixîxwny
yovoy
т£> «AFOV, cifcp
</1ь %by TI/OFF CCSTG©" X7rtHg7iXïK<riy o~vyytf>i(ny%
atâ wing xy TRÈS то
оЬгу н&Ък7гх§ ìtuvé'
ênaxyyTrxvriÇ Ь7гхя/гХЬ(й<пу oi ÀSTF <S rlw O¿«
?iw TQ 7rKV7OÇ0VÇtXJI/0V Лх§Шу yXKÇOÎÇ áíxst^
¡ixaty í7rtcvxn$yiab><n,7ÍRÍ\Iw,v®
«A»&WFFspfc*QCCy ÍVIXUVS ¿VO¡¿XCÍI&K{</\uJx' ),by 6¡) yOVOiyTO'Kr
(ЛИ Аъуву, 7П/М.6* cà/bçàiTStoy х\шъ$ xy RRRS&A.'
1
•poivra . ц$Ц 'yXf ¿5 í¡¿7r&cKlíyfc/TATT«RÀ(/Ó RAÍ©"
J
I
ЯГК'ЛУ W^FA)7T5ÍFF TJL|B ^CRJßFEIÖWT'AIJWI'IW 5 РЛ>.FIVASV ^V^M, AFF TPVToy aoifiv vy VTWÔ'ROWÍKÍC
« y TTOAÍJ/fcKTal CÜ/Trf) yfy'oVS 7t? 0VÇCW0V ffl 70\f
CW70y KXCSÓy Ó XU70slKÁ€i7ret-i THVIKXUTX-, 4£ß
fpxlìuy K7íKVT<ey Kfîty £CSTCÜO¿/, 7ri£ff т(ш сш<г1ш
M.
T.
K Ï K f e Ç f l N O S
X'mou/xJ^Ky.ovrayt rÍA&oy ofay yvicwty
уьупу TÍ? у/юштъ yytsto v> anssoy yk,
GAS ¿QíAyAvUos ïobi J TI^ÈX O CJ>HF¿¿ «S Á SS T57W¿
VJ/^5^fe^«Ô</B{;«'Î8-TA7RÏCRSS5ÇV' ¿A •ШО'ТЙ:
ÔÍS yVyxASiS CÜlJjoQícn K¡ XXlí QVyytnftäGv Щ 7Ï(AyGxio TKvryy г1ш Щ cviíbgm'mtoy <Л|а{/,о yÓAlS
tifyny
%,yy.
Щ>0$ J^ÀS yv'lCWTVр<$>'&¿híyoy <f\wXT? %<QpViaft<.
(suyxcTsy, яу ¿s "F vôS Щосау
ЫьАусгк$,1ф1. rxv>
АЩьщ Kj çcïoî'ïs HSiTsiùixi Ь7ПА&пьоШ>
f¿SBT ùXçoJ^y SI'S •? Мух ÛçvJWoií índicos, yyrí çv
Ш/ЗсШ7гаоЦЬ7ГкеА$1!т1шьА7а<Ах T^/OTXVTV §H¡
THcfì pi
7[£ХууКТЮу,Т0иС
JAÍ' ÍCÜJTHS HÂVOUS т\ Ctj>V$) CW'
•rlìti tPêi 7lÛST»y XAnêlVyy (Tiliyuy KVíhKV<rXl,TÍ j
rnfi <RS ЦуЖуа&ьу ку~,сштс1у<, O^-OI/ ), fyvTb-icnsoT
ySÜ¡/ Zl,7IXS yi' 0 \кая!№у AÓrOS Kj SyV0)(C-J2J.CUS Tifi'
Axyüxví*)
TWTOUS cus BAÍ'ÜS&SJ yffj, ÍK \щ ori.
•7Tpì Ttv& Ki<ftosyíy6víy,x?b.K crvyngAvrfíT?
SÍ
7
E TTUS œnsdîcaoïs •? D^'^&J; ÖWI/IT 71S
СЛ@^ 7TQ>S Т/О/ ÖS' SGO-FOF/ СШС/1>{/ C¿VX7Tb7Íf X^ksti
ты TXyxAisvc ъкпяссс^шу fois Í^Vítn 7T0gtí[jbíÍS T"
•mXÔSTíYJj
TPÌS OVÌSìlìj T^Vyìy
ttSCryiQTHT©'' W'
USIMI у<МОуЪ@^ Ç*VVUS, VIW ySd/ 7°i HçxëeOV 7Г&-
x&ySiiov Г>сг<п°1/, cariota тгоЖш усцусоотьсоу'*
Я'ochavos ityH-tO-v'jivjazr&A,kj¿'TU>SÍ'<£<,(sevrojt
у-н ûvHT^y QVTX ^се/Лес TJTTÎ v> irwyx : dvi/Ê i r r © ' E
t?v oy tidXttyogcph tft£j>cwí¿«j«?ív' О vis bWSVjiini
3
ONËIPOSÏOÏ SKÎpfONOS,
è^/
IKSCSOS,ixiïÇ
¿leiuvvofy
&у\
оСу\ты\TO
Лшх^&оу
TOirctçoiw
¿Vh{/ 0 $»{/>0
êiOS
¿ 7rfovoisp9j/û$,Q
jfîpctjfixyTvAcp
Jiïêujjay
ïoài сгштоу
fihÇccyay
y
fítCVBfS
iCV©-,
QtM&QWQIJ$J/<iS¿]
fi?
ovrcc
тътг то
сс^
ft)ca7á£сАятй: £? TZ>{^ 7^
ftflf/, о
ÍK&VOS
ftcgZfî
0 &CJ2
«Ia)V.fl?,T27?p Si У> ФАЙСТВ{/
fttfj»
ТтОзКссЕнтш.
X
нуърщ
eus
J
HSCrpOS \к
(MrlV@
(пик&.цди
оу
тротп}у,о
SvyTOS bby>(W?>s}j
СГШ^Х^О «ûçcvx'èç
VQu¡j,ttjvzs
осШутъ^ <&'фси/}\ху'с2 су
х
РЫчс,7пхх/Аху
У
.К
Щ TPÏS xÏÏKois
**
ocrx
> \J. ' I "
7
,/)
•>
~
,
c/^íV<¡5 &yi''luTÜ
J
«¿y*
hv
VTi. ОШТу
Л
ccvxyl/M
V г&оиХктаз
ccfxjis<Лп\
TVOTi. íU TISj OVTi.
Д
<Ан wyettoÇ
кутутсу
.
та
1
^с.(/{«7ь'),б(7Т^ Щ кр(н$
íLétvm
X
•> I
K^H^VSSÂH
ку щ
ccJìtcJqSocoy
iï7nJACt)fUlvi?,
wxpfl
'jpy<A'
yiyvoiTOyVK
<Sb,Kj
Ajr/s
fi?ЯРУЯ «ìp^»
7 -
Qsb? труун
yiyvofßyyWioft.<XJJr(w
ксун
«¿^«ÍFÚêTt
то
ÍXUTP, ЪТЮТЬ
К7Г0г\<Н7ГСу
иму
<
%ув (msôvoyh
KWH
fiä
0
KÇ^Hii
XUV)
кЖо
'фш/тк
ъхито
>
ríni*
V0UUJXQ&P'J- 0V'J KTréfov^TSTcyíyVba!!]
(ñlJJX-ТВу,
я Tfdvrx
сп/ритЬ'
)
doxy
п . ¿cxvoy
SHVXt.ty
fìj тлгк&у
(¿y 7TUTÍ
vyoíVTKусУуаг^Мссмкти
lea/?
mviáJnsA-vyHS
TÍ, yfyúítrty
CU/llS
ЦыПгу
i
w&ohü)
SHVOU., оЪьу Kl'
<$.7r%qx<r¡j&J/ovтъспху
TÍ fi? y'oycy
™уЪсАьу0у1Ъкх1%ш&тъи.7ГкуЗ%<га>рХ)
3
&
lx. V
ç(4v^y
\
«/ф*
ñtfpy
xu*
w
p±
• ф c/P $<1ЪЬъу ОШТО
Щ,
M. r .
KÏKEP^NOS
i í W T t f , Ip^Vboy ¿5 T « ü T № yews cJJiWtoî
4w «?«•
•70 tavovj/y « A'Vyiiy^ xvxylms ccfíiuvHT¿y TÍ иди
кЪмх&у.Тхитну <rv yvyvceCibyhihrisviS'TffQCs
yfJUtffiy^cri eft
tfÇÔVTlAs CCÇÎÎTtt CU 7T¿& ОТО'
THPJXÇ <?\ ivíyH&i&imc. cus я
KWsySLin T t
yuyvaloy$m,bctiJùy¿5
туу <Атш» Ля|t¿/»(£# тар
ÎÇLUTHS cwX7Ífij(?iTcu oliioy. ^ (üup сЛ' «y t($vqu)S
•W>ii¡o~&m\ &7г§> HVÍHÍÍ ay ьукъСл&агуДЬк Ъ$ стаpan tjt» 'nâKvmltLy
та: IKTSJ оетсе -ДОТОМ.?'
tm->7sh<ksoy IGy bdurljùj ЩЫм т& OT¿I¿XT© . « ¿
V¿J4VVC¿,'Í 1ÍV toa/ora тай «c/Wcas U&CM>KS>TÛ>U
J
s
t/ltoKffy ^ H ^ T I C / V S , » ^ TH ffî ьтпЪиушу f Vf%
«агй)[/ (FtK&ix крстътгктн&у^ЦьЛ&ъо-си'т' aayaZs,
^ЬТ^уну
(Шт\ KVXwfâvTffë
ÖVcA' ©TWl7{/
7rtCVXy4#tí7f[iSffl,@ O M
cu/i)(6aÇHu%y-,b ra> j т*
t/TSVOVÌ&bvS К'
7TíXvbny
t
0
\

Les Bibliothèques Virtuelles Humanistes Extrait de la convention

Transcription

Documents pareils

37.2 - Iter

Francesca Alberti - Nuovo Rinascimento

Elise Boillet - Nuovo Rinascimento

Vasco ZARA : Curriculum vitæ

DONNA BROWN soprano PHILIPPE CASSARD piano

Chiller Serie GR2 A - Lombarda Compressori

Prefazione - ittig - Consiglio Nazionale delle Ricerche

Spressioni idiomatiche