^Ariftotelis de Vir ^Ariftotelis de Vir

^Ariftotelis
de
Vir
tucibus Lib.
ANDREA
A LACVNA
SECO-
hienfi Interprète.
PARISIIS,
Ex ojfiàna Prigentij Caîuarim, ad Gemindi
CyfftM, in CUttfioBmmllo.
1548.
Collection privée
^JRISTOTELIS
TIBVS
DE VIRTy.
LIB.
Igna commendationefiunt, qua honefla: vi/
fe rio , qua turpia exifiunt. Sed mer honei%
D
quidem, virtutibus, inter turfiia autem, ^
prima debenturfartes. Eferre Uuèhus con¬
uenit ipfiarum etiam Virtutum cauffa$) mi.
téfique, ac breuiter, quicquid ab eùproficiffcitur, Virtutùmqu
opus exiftir.Reprehendere aute contraria. Quum anima par¬
tesfint très, exfententia Platonis, Ratiocinatricis qmdm\kw, Prudentia efii^Animofa autem,fiue Irafiabihs,Manfmtudo^ortitudoqueiConcupifiabilk denique, Teperantufimul
& Qonûnentu. <_Attotw animafiunt Vînmes,hftm<t,hberalitas, & Magnanimité. Vinum rurfus,Ratiocinatnck
quidem, e Stultitia'JrafiabiluJracundia & IgnauiaiConcupifcibdisverojntemperantiamxta & lncontinem\a,ficuti(f
totius anima, tum Iniufiitia, tum Illiberalitds, atque aleo ipfo
fi
Pufillanimitas.
PR.VDENTIA.
Prudentia igitur, partis anima Ratiocinatricis eflyurm,
quaadfiehcitatemfieéhntomnia,ea concilians nohis,
MANSVETVDO.
Manfiketudo autemjrafcibilispartis anima Yirtus ssImu
praditi,non facile commouenturira.
FOR.TITVDO.
Fortitudo vero, Irafiabilispartis anima virtus eft, qtioinjgniti , non fiacilè eorum qua minanturmortem, conftermnm
formidine.
TEMPERANTIA.
Temperatia,Cocupificibilu animapartis eft virtus, qu infiméh homines,prauas voluptates resfiuunt &> afiernantitr.
Collection privée
^ARIST. DE VIRTVTIBVS.
%
CONTINENTIA.
Continentia , Concupificibilis anima partis efi virtus, qua
praditi,exorbitantem, atque ad prauasvoluptates tendentem
cupiditatem,intrafuosfines ratione comment.
I
1VST1TIA.
Iufiitia autem yirtus anima efi,qua tribuiturfiuuius cuiq;.
J
LIBERAL! TA S.
Liberahtas virtus anima efi, ad bonefias largitiones prom-
ttiftimct.
t J
MAGNANIMITAS.
Magnammitdi autem, efi virtus anima, quafortunam Cr
infortumumfionorem & ignominiam ferre aliqu'u potefl.
STVLTITIA.
J
Stuitia eft vitium anima rationabdts , malè infielicitérque
Ymendi caufia.
IRACVNDIA.
Iracundia partis anima Irafcibilis3vitium efi,Vnde homines
facile bile antantur.
T1MIDITAS.
Timiditas eft vitium Irafcibilis animafiacultatis,per quam
concutiuntur timonbus ,us pracipuè qui minantur intentum.
ù
1
INTEMPERANTE.
Intemperantia vitium eft partis anima Concupifcibilis,quo
dutli homines Prauas appetunt voluptates.
1NCONT1NENTIA,
Incontinentia efivitium fiacultatis Concupificibilis, quo infrtfijmpenofiam cupiditatem, reluttantémquerationi, atque
ad obfnas cupiditates propenfiamfequimur.
\
IN1VSTITIA.
Intusditia veto,vitium anima efi, quoimbuti, contra omne
ius,ahena bonafik vfurpant atque circunficnbunt mortales.
AV A R
1
T
1
A.
^Auaritia autem eftvmum anima , qua dutli mortales.
VndiQuelucrum venantur.
1
PVSILLANIMITAS.
^Aij
Collection privée
^ARISTOTELIS
Pufi!lammitas,eftvmum anima,quo afecli,fortunam &
infortunium.nomm & ignomwiam homines ferre non tùffum
1
OFFICIA PRVDENTIAE.
///*'"
[)
Prudentia autem eficonfuho deliberare:bona,malaq;idtq;
adeo etiam qua in hac luce expetendafunt, déclin anhue
difcernere-.honefiè Vti fortuna bonisprafientibusjette 'cum
hommibus conuerfari,noffe occafiones temporum,cautè Vti fer¬
mone & openbus,ac denique omnium qua ex vfufunt,experïentiam habere. Memoria porro, Expenentia & Sagaciw,
autab eaemanant,aut comitantur Prudentiam, aut h qui¬
dem, coadiutnces ipfius Prudentia fiunt , Vt Experientia (<v
Memoria.ha autem,partes eius ommno,Vr Maturà delibera-
tio,& Sagacitas.
MANSVETVDINIS.
Manfiuetudinis eflcnminationes contemptûfqùe quam moderatè ferre, nec celeriter concitan ddvindiblam. Item, non fa¬
cile excandefcere m bilem,fèd placidis & pacifias effe pruditum moribus,ferenàmque & mitem animum pofiidere.
FORTITVDINIS.
Fortitudin'u efi, internto animo effe ad ea qua mortem minantur.alacri adaggrediendagrauia negocia,promptôqm ad
fubeundapericula.ZAd hac,potius praclare mori, quam turpiterfupereffe,eligere.Praterea,ViBoria cauffam exiftere,Uborare,durare,veh,
poffe, etiamfortitudmù eft. Eam au¬
tem fequuntur Animafitas,Generofitas, Confidentia, Julacid,SedulitdS,& Tolerantia.
&
TEMPERANTIAE;
Temperantia eft , corporearum voluptatum illecebm non
admirante d omnem turpis obleéfamentijruitionemneghgere,
& licentiam & facultatem vtendi etiam honefiis rébus, caute recipere, eandemquefieruave vita rationem m magno fimi¬
liter & pnfillo fortunarum acceffu. Temperantia cornuesfunt
Collection privée
DE VIRTVTIBVS.
3
ordin'is quadam integritds,mundicies,verecundia,& cautio.
CONTINENTIAE.
Continentiaefi,tpfiam cuptditatem inpefiimas lUecebrasvo
hptatum irruentem,poffe ratione compeficere,aduerfus que om¬
nes defetlus natura , perturbationéfque animo effe forti &
infraflo.
IVST1TIAE.
Iufiitia aute efi, cuiquefuum ius tribuere,patrios mores 6*
infïitutaferuare,cuflodiréque etiam fcriptas leges, veritatem,
vbi opus efi, dicere,paBisque fiareperpetuo. Efi autem prima
iufiitiafpecie s, qua Deo:fecunda, qua diuis-.tertia, quapatria
& parenttbus-.quarta denique & vltima,qua defiunéîis vita
fuum ius debitùmque prafilamus . Inter quas etiam adeft &
Pie tas, aut pars ipfius Iufiitia exifiens,aut certè Iuftitiam cofeques.Comitaturporro Iuftitiam Sanflitas, Veritas, Fides, Çx
^Abominatio malorum.
L1BERALITATIS.
Liberalitatis autem eft munus,ad honefios vfus erogarepecuniamjargdmque effe,vbi videtur expediens. Ad hac etiam
ferrefiuppetids tnopi, nec accipere vndenon decet.Gaudetpor¬
ro hberalis, & Vefte,çy habitationefflendtda. Conciliât etia
fibi res quidem fiuperuacaneas,hone fias tamen, & quaobleftant atque demulcent antmos , etiamfi ad Vitamvfique adeo
neceffaria non fint. A litfemper domi animalia, quid wcundi
ffeflaculi , admirandiue exhibentia. Ltberahtatis autem fiunt
comité s, benignitas morum,facilitafque & humanitas: necnon
admiferationem,amicitiam,hofbitalitatem,adque respraclaras inchnatio çy propenfio.
MAGNANIM1TATIS.
Magnanimhatls autem exiftit opusypulchreferre fortunam
& infortunium, nomen & ignomtniam poffemec delicias, nec
cltentelam,necpotefiatem, nec vic~loria$partas,prcfequi admi-
^Ai'fj
Collection privée
^JRISTOTELIS
ratione , fed in animo habere magnum atqiprofimdmquid
Magnanimus vero efi,non is quide qui viuerefacitplunmum
autvitamvehementer amat,fedqm moribus fimplex & J
nerofus quum fit, etiam iniuria affeBus ad vindittam minime
concitamr. Magnammitatem fequuntur Simplicités , atqUi
etiam Veritas.
STVLTITIAE,
Stuhitia aute efi, prauè iudicium ferre de rébus, & mful
tare, praueque vtifortuna bonisprafentibus , ne cnon opinions
decipi,circa tumala,tubona, qua dd Vitam bumana pertinet
Stultitia comitatur Infcitia, MolIitiesJneptitudofrObfùu
IRACVNDIAE.
Iracundia trèsfuntfifecies, Excandefcentia,Amdmlentia
ac velutifiupiditas quada.Iracundi aute efi, ne tanttllos quide
negleclujfuijmminutionéfueperferrepoffefèdvindiceeffe^ltionemq; fiatim appeteremecnon obverbu, Velobremquahhet
fubito iracundia mfiamari. Iracundia comitésfunt, quadam
fiacilu imtatio morû,mobilitàfque,necnon depufifk rebm ma¬
gna altercatio,obeafq; comotio animi. Horu aute omnium,yt
generatio efifùbitafic momentaneaperfeueratio.
TIMIDITATIS.
Timiditath efi,obuios ob quofcp, termesfacile comouerifed
ob eospracipuè, qui aut morte , aut corpore a orbitale mmantur.ducereq; prafiantius effe quahterciïq; ferudri , qua interne
honefiè. Hanc fequuntur Molli ties, Effminatio, Ignama,nec
non magnaVita cupiditas. Quodvero ad mores ipfiuspertinet,
ea cauta efi, & pacifica.
INTEMPERANTIAE.
Intemperantia autem efi, turpiumperniciofarumque "voluptatum tUecebrisinhiareiexiflimaréquepracipuèfelices eos, fit
in idgenus immoderantiis verfantur. Ad hac etidm,gefttcidattonwus,faceni$,&falibw obletfdrifWollemq; effe,&ferwo-
Collection privée
DE VIRTVTIBVS.
ne
&
4
re. Comitantur IntemperantiaConfufîo , Impudentiay
Inuenufia$,Negligentia,Contemptioi& omnimoda diffolutio.
INCONTINENTIAE.
Incontinentia efi, reluflante ratione fieftari voluptatum illecebras, & quû exifiimes longe effe melius ab eis abfiinere,frui
tamen illis nihilo fiecius-.necnon ducere operaprettum effe face¬
re honefia & qua expediunt,eatamen voluptatum gratia negligere.Incontinentiamfiquûtur Mollities ,F*rnitudo,& om¬
nia qua Intemperantiam comitahantur.
INIVSTIT1AE.
Iniuflitiafpecies exifiuttres, Impietas,Vfùrpatio,Cotume~
liaque. Impie tas enimefi,qua in Deum,in DiuosfinDefunttos,in Parentes, in Patnamjniqui fiumus.Vfiurpatio autem,
qua,circa huius vita commercia,prater ius, aliis cupimus antecellere.Contumelia vero,qua inftruc~ii,fic hominesfibi volupta¬
tem conciliant, vt altos inprobrum agant & dedecus. Qttare
de ipfa dtfferens Eumenes,fibi3 inquit, quum lucnfaciat
nihil,
iniuria tamen afficit cateros. Iniuflitia autem efipatrios Vio~
lare mores finfiitutàque a maionbus prauaricarejegibus magifitratibùfique minime audire,mentiri,peieraréq; , necnonpatta fimul & fidemfrangere. Iniuflitia comitésfunt,Sycophatia,Iac~lantia,Humanitas ementita,Malignitasq; morum,&
Impofiura.
ÀVARITIAE.
^Auaritia etiam funt trèsfifecies, Turpilucrium, Parcïtas,
ç^1 Tenacitas.Turpilucnum efi,quo dufti homines, Vndique
ipfium lucrum venantur,plurifque faciunt id,quam pudorem.
Parcïtas autem, quaparci ad res honefilas exiflunt. T endettas
denique efl ea,quainfûmunt quidem, adeo tamen tenuiter &
fienfim,vtplus noce ont , fumptus dum opportune nonfiaciunt.
Ipfius porro auaritia efi,pecumaplurimifacere, nec ineffe probrum vllum iis,quifaciûnt lucrum,pu tare. Auari autem vita,
Collection privée
^RISTOTELIS
mercenaria,fèruilis,atquefordidaefi, ab omnia; honoris fl J
liberalitatéque aliempma. Auaritiam ~\>ero,depufiflts m
altèreatio, Deieffio animi, PufittanïmitasJStilitasJmmod
tio,Rufticitas,atq; adeo Mifanthropta,fiue odium human
tufequuntur.
PVSILLANIMITATIS.
P ufillanimitans autem, nec nomen ne cignominiam ne f
tunam nec infortunïumpoffiefierre efi,fid honore quidemtumefcere,acpaululum amdentefortuna,fuperbire & attohi
miniam vero nec minimam perpett poffe, ficuti &fruflrat' '
nem omnem, calamitatem
infiortumum maximum iudica¬
&
re, ad ommàquepraterea fimfira tum flere, tum ingemiftere'
Sic autem natura comparatum efipufillanimi,vt omnes ne?kftus fm,veifi ob ignorantiam dut oblmione 'continuant, contumeliam
&
& ignominiam appellet. Sequitur Pufillammitatem
de pufillis rébus magna contentw3quarimonta etiamMfidentia,atque deieflio animi.
In vniuerfum autem, ipfius Virtutis efi opus,animx confiitutionem admodum generofam efficere, tranquikifime vtentem
atque ordmam motiombus, ac'breuiter, cor»fonantem peiom¬
Quare bona alicui Reipub- fimihs effe yide¬
tur anima optima confiitutio. Eft etiam & hoc Virtutis, k-
nes partes ipfius.
neficijsdignosdfficere, atque bono s amoreprofequï.ïindittt
autvltion'u cuptdum minime ejfe,fedmifèricordem,&mitem
faciléque ad ignofeendum promptum. ComitanturVirmem,
Probitas,Moderario,Sj/nceritas,Spes bona, atq; alia eiufimo-
di,adfamiliaritatemvidelicet,amicitia,fodalitiû,hofiiialna'
temjoumanitatem, ac denique respraclaras, prof enfiks amor.
qua quidem ex iis qua commendantur,funt omma.
FINIS.
Collection privée