maket 02.qxd

S∂n xu†t n´ng nghi÷p vµ
sˆ dÙng ph©n b„n cho
c©y trÂng tπi tÿnh
Th∏i B◊nh
Nguy‘n Duy Ph≠¨ng, VÚ ß◊nh Tu†n,
Tr«n ߯c Toµn
S∂n xu†t n´ng nghi÷p vµ sˆ dÙng ph©n b„n
cho c©y trÂng tπi tÿnh Th∏i B◊nh
LÍi mÎ Æ«u
Tr≠Ìc khi ph©n ho∏ h‰c Æ≠Óc sˆ dÙng rÈng r∑i, hay n„i c∏ch kh∏c tr≠Ìc khi ng≠Íi d©n bi’t Æ’n ph©n ho∏ h‰c,
th◊ ph©n chuÂng Æ∑ Æ≠Óc ng≠Íi n´ng d©n sˆ dÙng phÊ bi’n nh≠ lµ mÈt nguÂn dinh d≠Ïng chÒ y’u cho c©y
trÂng.
Ph©n chuÂng cung c†p ch†t dinh d≠Ïng cho Ɔt vµ lµm cho Ɔt tËt l™n nhÍ ch†t h˜u c¨ vµ hoπt ÆÈng cÒa vi
sinh vÀt. Khi b„n ph©n h˜u c¨ vµo Ɔt, c†u trÛc Ɔt, kh∂ n®ng tr˜ n≠Ìc cÚng Æ≠Óc c∂i thi÷n nhÍ qu∏ tr◊nh ti’p
xÛc cÒa ph©n ÆËi vÌi Ɔt. Tu˙ tıng ÆËi t≠Óng c©y trÂng, tu˙ loπi Ɔt vµ tu˙ thuÈc vµo tıng thÍi vÙ mµ x∏c Æfinh
t˚ l÷ ∏p dÙng ph©n chuÂng cho phÔ hÓp. M¯c ∏p dÙng ph©n h˜u c¨ (ph©n chuÂng) ph∂i Æ≠Óc c©n nhæc k¸ Æ”
tr∏nh hi÷n t≠Óng d≠ thıa lµm ´ nhi‘m nguÂn n≠Ìc, ∂nh h≠Îng Æ’n m˘c n≠Ìc ng«m, ÆÈc hπi cho tr©u bfl khi
sˆ dÙng phÙ ph»m c©y trÂng lµm nguÂn th¯c ®n, ÆÂng thÍi ∂nh h≠Îng kh´ng tËt Æ’n sinh tr≠Îng vµ ph∏t tri”n
cÒa c©y trÂng. Vi÷c x©y d˘ng k’ hoπch b„n vµ thÍi gian b„n ph©n chuÂng cho c©y trÂng cÚng ph∂i Æ≠Óc c©n
nhæc Æ” tr∏nh g©y ´ nhi‘m m´i tr≠Íng, n™n tr∏nh v∑i ph©n chuÂng vµo lÛc m≠a sœ lµm cho ph©n tr´i xuËng
c∏c nguÂn n≠Ìc g©y ´ nhi‘m.
Khi b„n ph©n chuÂng, c«n ph∂i c©n nhæc li“u l≠Óng Æ” tr∏nh hi÷n t≠Óng ´ nhi‘m m´i tr≠Íng vµ g©y ∂nh h≠Îng
Æ’n s¯c khoŒ cÒa cÈng ÆÂng. V◊ trong ph©n chuÂng lu´n ti“m »n m«m b÷nh nh≠ khu»n Escherishia ho∆c
Samonella. V◊ vÀy, ph∂i ngıng b„n ph©n chuÂng t≠¨i cho t†t c∂ c∏c s∂n ph»m n´ng nghi÷p tr≠Ìc khi thu hoπch
60 ngµy.
B∂ng 1. L≠Óng ph©n b„n v´ c¨ sˆ dÙng cho 1 ha Ɔt n´ng nghi÷p Î Vi÷t nam tı 1996 - 2000
N®m
N
P2O5
K2O
TÊng
߆t N´ng nghi÷p (1000 ha)
1996
109,4
51,8
9,1
184,6
7681,2
1997
103,2
43,4
22.7
169,3
7843,1
1998
107,9
49,5
24,7
182,0
8080,2
1999
106,3
59,9
43,9
210,1
8712,8
2000
113,6
54,7
22,6
190,8
9345,3
B∂ng 2. L≠Óng ph©n h˜u c¨* sˆ dÙng cho 1 ha Ɔt n´ng nghi÷p Î Vi÷t Nam tı 1996-2000
N®m
N
P2O5
K2O
TÊng
߆t N´ng nghi÷p (1000 ha)
1996
43,2
48,9
105,3
197,4
7681,2
1997
43,4
49,5
105,4
198,3
7843,1
1998
42,9
49,2
104,2
196,2
8080,2
1999
40,8
47,1
98,7
186,6
8712.8
2000
39,2
46,1
94,0
197,4
9345,3
*D˘a vµo l≠Óng ph©n th∂i ra cÒa ng≠Íi, tr©u bfl, l¨n, ng˘a vµ gia c«m Î Vi÷t Nam Æ” t›nh to∏n (1)
144
V. Porphyre, Nguy‘n Qu’ C´i (bi™n tÀp).Hµ NÈi: ƒn ph»m cÒa PRISE, 2006.
Th©m canh ch®n nu´i lÓn-qu∂n l˝ ch†t th∂i vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng:
nghi™n c¯u Æ≠Óc th˘c hi÷n tπi tÿnh Th∏i B◊nh, mi“n Bæc Vi÷t Nam.
Th˘c trπng sˆ dÙng ph©n b„n trong n´ng
nghi÷p
MÈt th˘c ti‘n s∂n xu†t n´ng nghi÷p Î Vi÷t Nam lµ muËn
tπo Æ≠Óc n®ng su†t tËi Æa Æ” Æ∏p ¯ng nhu c«u v“ l≠¨ng
th˘c th◊ ph∂i th©m canh. V◊ vÀy, Vi÷t Nam Æang ÆËi m∆t
vÌi mÈt v†n Æ“ lµ nhu c«u v“ ph©n b„n hµng n®m r†t lÌn.
N®m 2000 b◊nh qu©n l≠Óng ph©n v´ c¨ b„n cho mÈt
hecta vµo kho∂ng 190 kg (N+P2O5+K2O) vµ l≠Óng Æ„
t®ng d«n theo tıng n®m. L≠Óng ph©n h˜u c¨ cÚng Æ≠Óc
b„n ≠Ìc kho∂ng 190 kg/ha (b∂ng 1 vµ b∂ng 2).
ô Th∏i B◊nh, vi÷c ph∏t tri”n n´ng nghi÷p toµn di÷n Æ∑
Æ≠Óc c©n nhæc xem xät, kh´ng chÿ Æ” dÔng, d˘ tr˜ l≠¨ng
th˘c cho Æfia ph≠¨ng, mµ cfln tπo s∂n ph»m hµng ho∏ Æ”
xu†t kh»u vµ ph«n kh∏c phÙc vÙ cho nhu c«u nÈi Æfia.
VÌi kinh nghi÷m l©u ÆÍi v“ s∂n xu†t n´ng nghi÷p, s∂n
xu†t lÛa tπi h∏o B◊nh Æ∑ Æπt n®ng su†t cao nh†t trong
c∂ n≠Ìc (8-10 t†n/ha/n®m). Di÷n t›ch trÂng c©y n´ng
nghi÷p c„ gi∏ trfi cao nh≠ khoai t©y, cµ chua, d≠a chuÈt,
xµ l∏ch, hµnh, t·i Æ∑ vµ Æang Æ≠Óc mÎ rÈng. Ti“m n®ng
ph∏t tri”n c©y ®n qu∂ (cam, t∏o, nh∑n, vµ v∂i) Æang
trong t«m tay v◊ s∂n ph»m d‘ dµng ti™u thÙ cho c∏c nhµ
m∏y ch’ bi’n n≠Ìc gi∂i kh∏t ho∆c Æ„ng hÈp trong vÔng
nguy™n li÷u.
Chi’n l≠Óc ph∏t tri”n N´ng nghi÷p cÒa Th∏i B◊nh trong
nh˜ng n®m tÌi sœ tÀp trung chÒ y’u vµo 3 l‹nh v˘c: canh
t∏c n´ng nghi÷p, ch®n nu´i vµ ph∏t tri”n nu´i trÂng thu˚
s∂n. S∂n xu†t lÛa hµng n®m duy tr◊ Î m¯c 1 tri÷u t†n,
ÆÂng thÍi bæt Æ«u tı n®m 2010 t®ng kh∂ n®ng xu†t
kh»u gπo tı 40.000 - 50.000 t†n/ n®m. VÌi mÙc ti™u Æ„
Th∏i B◊nh mÎ rÈng di÷n t›ch trÂng lÛa n≠Ìc Æ’n 6000 7000 ha Æ” tÀp trung th©m canh s∂n xu†t lÛa ch†t l≠Óng
cao. Kh´ng nh˜ng vÀy, Th∏i B◊nh cfln mÎ rÈng di÷n t›ch
trÂng c©y vÙ Æ´ng Æ’n 40-50% tÊng di÷n t›ch Ɔt n´ng
nghi÷p. Trong Æ„ rau mµu: 26.000-30.000 ha, c©y c„
cÒ 10.000 ha. Trong l‹nh v˘c ch®n nu´i, chÒ yäu tÀp
trung vµo nu´i lÓn, c∂i tÊ h÷ thËng ch®n nu´i vµ t®ng
kh∂ n®ng xu†t kh»u lÓn thfit tr™n 10.000 t†n trong n®m
2010. V“ nu´i trÂng thu˚ s∂n, Th∏i B◊nh sœ c∂i tπo vµ
Æ≠a vµo sˆ dÙng 3000 ha di÷n t›ch m∆t n≠Ìc Æ” th©m
canh nu´i trÂng thÒy s∂n.
Nh≠ vÀy, trong nh˜ng n®m tÌi ≠Ìc t›nh l≠Óng ph©n b„n
c«n cho c©y trÂng vµ cho nu´i trÂng thu˚ s∂n sœ t®ng
tı 1,5 Æ’n 2,0 l«n. Tuy nhi™n, mÎ rÈng ch®n nu´i lÓn sœ
d…n Æ’n s˘ d≠ thıa ch†t ph’ th∂i Î mÈt di÷n cÙc bÈ nµo
Æ„, s‘ lµm ´ nhi‘m nguÂn n≠Ìc vµ m´i tr≠Íng. V◊ vÀy
c«n ph∂i c©n nhæc k¸ v†n Æ“ c©n bªng gi˜a l≠Óng ph’
th∂i vµ kh∂ n®ng h†p phÙ cÒa Ɔt vµ c©y trÂng Î Th∏i
B◊nh vµo nh˜ng n®m 2010 (xem ch≠¨ng 10)
C´ng nghi÷p ho∏ vµ n´ng nghi÷p th©m canh th≠Íng
d…n Æ’n mÈt s˘ m†t c©n ÆËi v“ l≠Óng dinh d≠Ïng trong
Ɔt, Æ∆c bi÷t lµ ch†t h˜u c¨. VÌi xu th’ hi÷n nay, h«u
h’t c∏c di÷n t›ch canh t∏c Æ“u chÿ sˆ dÙng ph©n ho∏
h‰c. B„n nhi“u ph©n kho∏ng Æ∑ lµ lµm Ɔt chai c¯ng,
m†t k’t c†u vµ cuËi cÔng lµ Ɔt sœ bfi tho∏i ho∏ v“ l˝ h‰c.
Trong khi mÈt vµi Æfia ph≠¨ng ph∏t tri”n r†t mπnh ch®n
nu´i lÓn th◊ ch≠a h◊nh thµnh mÈt c¨ ch’ trao ÆÊi/vÀn
chuy”n ch†t th∂i cho vÔng trÂng tr‰t. N™n x»y ra t◊nh
trπng n¨i thıa th◊ g©y ´ nhi‘m cfln n¨i c©y trÂng c«n th◊
v…n thi’u (2).
ß” nh◊n nhÀn r‚ t›nh c©n ÆËi gi˜a ch®n nu´i vµ trÂng
tr‰t, chÛng t´i ti’n hµnh ph©n t›ch vµ Æ∏nh gi∏ th˘c trπng
sˆ dÙng ph©n chuÂng Ò cho s∂n xu†t n´ng nghi÷p Î
Th∏i B◊nh, cÚng nh≠ cung c†p c¨ sÎ d˜ li÷u Æ” ph·ng
Æo∏n kh∂ n®ng sˆ dÙng ph©n chuÂng theo Æfinh h≠Ìng
cÒa tÿnh Æ’n n®m 2010. C∏c nguÂn th´ng tin vµ sË li÷u
sœ Æ≠Óc thu thÀp ngoµi ÆÂng, tr˘c ti’p ng≠Íi d©n theo
c∏c huy÷n Æi”m, k’t hÓp nguÂn th´ng tinh thu thÀp tı
c∏c phflng thËng k™ cÒa huy÷n ho∆c tÿnh vµ sÎ n´ng
nghi÷p tÿnh lµm sË li÷u nghi™n c¯u bÊ sung. Vi÷c Æi“u
tra ngoµi ÆÂng sœ Æ≠Óc th˘c hi÷n Î bËn huy÷n: VÚ Th≠,
Qu˙nh PhÙ, Th∏i ThÙy, vµ ß´ng H≠ng. Tπi mÁi huy÷n,
sœ ph·ng v†n tı 20 Æ’n 40 ng≠Íi d©n, ÆÂng thÍi ph·ng
v†n c∏c tr≠Îng th´n Æ” thu thÀp sË li÷u hay c∏c th´ng
tin bÊ sung. Khi ph·ng v†n n´ng d©n chÒ y’u tÀp trung
khai th∏c nh˜ng sË li÷u ban Æ«u v“ hi÷n trπng c©y trÂng,
kh∂ n®ng Æ«u t≠, s∂n ph»m c„ Æ≠Óc, c∏c bi÷n ph∏p k¸
thuÀt Æang ∏p dÙng vµ Æfinh h≠Ìng ph∏t tri”n trong
t≠¨ng lai. SË li÷u th¯ c†p lµ nguÂn sË li÷u thu thÀp Æ≠Óc
tı u˚ ban x∑, tı c∏c c¨ quan thËng k™ c∏c phflng n´ng
nghi÷p. M∆t kh∏c, c∏c b∏o c∏o hµng n®m cÒa Æfia
ph≠¨ng v“ s∂n xu†t n´ng nghi÷p vµ nh˜ng Æfinh h≠Ìng
ph∏t tri”n trong t≠¨ng lai cÚng Æ≠Óc thu thÀp Æ” tham
kh∂o th™m. C∏c sË li÷u tham kh∂o chÒ y’u d˘a vµo
nh˜ng nghi™n c¯u tr≠Ìc kia cÒa Vi÷n ThÊ nh≠Ïng N´ng
ho∏ (NISF), tµi li÷u h≠Ìng d…n k¸ thuÀt b„n ph©n (3) (4,
5) v©n v©n. T†t c∂ tµi li÷u tham kh∂o Æ„ lµ c¨ sÎ khoa
h‰c cho vi÷c so s∏nh vµ Æ∏nh gi∏ v†n Æ“ b„n ph©n cÒa
ng≠Íi n´ng d©n vµ t›nh to∏n nhu c«u v“ ph©n b„n cho
c©y trÂng tπi tÿnh Th∏i B◊nh. ß«u ra cÒa vi÷c t›nh to∏n
Æ∏nh gi∏ th˘c t’ ng≠Íi n´ng d©n sˆ dÙng ph©n b„n vµ
l≠Óng ph©n c«n cho c©y trÂng sœ Æ≠Óc Æ≠a vµo xˆ l˝
bªng h÷ thËng th´ng tin Æfia l˝ (GIS).
H÷ thËng c©y trÂng
Th∏i B◊nh lµ mÈt tÿnh c„ mÈt n“n n´ng nghi÷p th©m canh
tı nh˜ng n®m 1980, ÆÂng thÍi cÚng lµ mÈt tÿnh d…n Æ«u
Î Vi÷t Nam v“ h÷ thËng c©y trÂng c„ lÛa. Trong thÍi k˙
ÆÊi mÌi vµ vÀn hµnh n“n kinh t’ thfi tr≠Íng, Th∏i B◊nh ti’p
tÙc lµ mÈt tÿnh d…n Æ«u v“ s∂n xu†t n´ng nghi÷p, s∂n
l≠Óng lÛa Æπt tı 10 Æ’n 12 t†n/ha. MÈt sË huy÷n chÒ
145
S∂n xu†t n´ng nghi÷p vµ sˆ dÙng ph©n b„n
cho c©y trÂng tπi tÿnh Th∏i B◊nh
tr≠¨ng lu©n canh Æa dπng h„a c©y trÂng vµ sˆ dÙng Ɔt
c„ hi÷u qu∂ cao nh≠ Qu˙nh PhÙ, VÚ Th≠ vµ Th∏i ThÙy
tı 3 Æ’n 4 vÙ/n®m, cho thu nhÀp tı 40 Æ’n 50 tri÷u
ÆÂng/ha/n®m (t≠¨ng Æ≠¨ng vÌi 200 - 2500 €)
C¨ c†u c©y trÂng Î Th∏i B◊nh Æ≠Óc chia lµm 3 vÙ trong
n®m: lÛa xu©n, lÛa mÔa vµ c©y vÙ Æ´ng. Vi÷c ∏p dÙng
giËng mÌi ngæn ngµy cÔng vÌi h÷ sË quay vflng cao c∂
v“ kh´ng gian l…n thÍi gian lµ ÆÈng l˘c Æ” t®ng t›nh Æa
dπng c©y trÂng vµ hi÷u qu∂ kinh t’ trong s∂n xu†t n´ng
nghi÷p Æ’n n®m 2010, nh≠ Æfinh h≠Ìng ch›nh s∏ch ph∏t
tri”n cÒa Th∏i B◊nh Æ∑ Æ≠Óc x©y d˘ng tı 2005.
C¨ c†u lÛa n≠Ìc Î Th∏i B◊nh gÂm 2 vÙ: lÛa xu©n vµ lÛa
mÔa. LÛa xu©n bæt Æ«u tı th∏ng 1 ho∆c th∏ng 2 vµ g∆t
vµo cuËi th∏ng 5, Æ«u th∏ng 6; lÛa mÔa bæt Æ«u tı th∏ng
7, g∆t vµo th∏ng 10. GiËng lÛa Æ≠Óc sˆ dÙng kh∏c nhau
tu˙ thuÈc vµo tıng thÍi vÙ vµ tıng vÔng Ɔt. Hi÷n nay
Th∏i B◊nh sˆ dÙng chÒ y’u 3 giËng lÛa: giËng Æfia
ph≠¨ng, dflng lai cao s∂n vµ giËng lÛa n’p. ô vÔng Ɔt
ngÀp n≠Ìc h÷ thËng lÛa - c∏ Æ∑ vµ Æang ∏p dÙng mÈt
c∏ch c„ hi÷u qu∂.
H◊nh 1. Lfich thÍi vÙ cÒa tÿnh Th∏i B◊nh
VÙ Æ´ng bæt Æ«u khi lÛa mÔa g∆t xong (tı th∏ng 10
Æ’n th∏ng 1 n®m sau). Hi÷n nay, vÙ Æ´ng Î Th∏i B◊nh
h«u h’t Æ≠Óc trÂng Î nh˜ng ch©n Ɔt c„ thµnh ph«n
c¨ giÌi nhã, nh≠ Ɔt phÔ sa ho∆c Ɔt c∏t pha d‰c theo
hai bÍ s´ng Th∏i B◊nh. VÌi c¨ c†u c©y trÂng r†t Æa
dπng: Ng´, c©y c„ cÒ (Khoai t©y, khoai lang); mÈt sË
giËng c©y h‰ ÆÀu (ßÀu t≠¨ng, ÆÀu xanh v.v.), mÈt vµi
giËng rau vµ k” c∂ mÈt sË c©y xu†t kh»u nh≠ d≠a h†u,
d≠a chuÈt, xµ l∏ch vµ Ìt v.v... Nh◊n chung, c¨ c†u c©y
trÂng vµ s∂n ph»m tπi vÔng nµy Æ≠Óc ti’t ch’ bÎi nhu
c«u cÒa thfi tr≠Íng.
C©y hµng n®m nh≠ ÆÀu t≠¨ng, lπc, thuËc l∏ vµ c©y rau
th≠Íng Æ≠Óc trÂng vµo vÙ xu©n ho∆c vÙ mÔa tr™n
146
nh˜ng Ɔt c„ thµnh ph«n c¨ giÌi nhã Î c∏c ch©n vµn
cao Æ’n vµn trung b◊nh. Tr™n nh˜ng ch©n Ɔt Æ„, ng≠Íi
d©n th≠Íng bË tr› c¨ c†u lu©n canh tı 3-4,5 vÙ/ha/n®m
mÈt c∏ch c„ hi÷u qu∂. C„ nh˜ng ch©n Ɔt cho thu nhÀp
r†t cao, hµng n®m c„ th” Æπt tı 40 Æ’n 40 tri÷u ÆÂng/ha.
C©y l≠u ni™n Î Th∏i B◊nh chi’m c„ di÷n t›ch kh´ng lÌn.
ß” tr∏nh t∂n mπn, trong nghi™n c¯u nµy chÛng t´i chÿ
tÀp trung mÈt vµi c©y trÂng chÒ y’u nh≠ v∂i, nh∑n, Êi,
vµ c©y d≠Óc li÷u (hfle, Sophora japonica). ß„ lµ nh˜ng
c©y c„ di÷n t›ch trÂng nhi“u nh†t vµ th≠Íng Æ≠Óc trÂng
Î v≠Ín nhµ Î nh˜ng vfi tr› cao, d‘ tho∏t n≠Ìc vµ kh´ng
bfi ∂nh h≠Îng khi m≠a to hay lÙt b∑o.
V“ ph©n b„n: Ph©n h˜u c¨ Æ≠Óc b„n cho c©y lÛa vµo
thÍi Æi”m tr≠Ìc c†y, sau khi Ɔt Æ∑ Æ≠Óc chu»n bfi xong.
ßËi vÌi lÛa xu©n hay lÛa mÔa l≠Óng ph©n ho∏ h‰c (N,
P,K) Æ≠Óc b„n lµm 3 ÆÓt: ÆÓt 1 (l„t) vµo thÍi Æi”m lÛa
c†y, ÆÓt hai thÛc ÆŒ nh∏nh Æ≠Óc ti’n hµnh sau c†y 15
- 20 ngµy, vµ ÆÓt 3 thÛc Æflng vµo kho∂ng thÍi gian 60
- 70 ngµy sau c†y.
ßËi vÌi c©y mµu vÙ Æ´ng: Ph©n h˜u c¨ th≠Íng b„n
l„t tr≠Ìc khi trÂng vµo th∏ng 9 vµ th∏ng 10. Cfln ph©n
ho∏ h‰c th◊ tu˙ ÆËi t≠Óng c©y mµ Æi“u chÿnh cho phÔ
hÓp v› dÙ: c©y ng´, c©y c„ cÒ th◊ ph∂i b„n lµm nhi“u l«n.
Tuy nhi™n ÆËi vÌi rau, th≠Íng Æ≠Óc b„n k’t hÓp vÌi t≠Ìi
ti™u suËt trong thÍi gian ch®m s„c.
NguÂn dinh d≠Ïng cung c†p cho c©y trÂng trong
s∂n xu†t n´ng nghi÷p Î Th∏i B◊nh
NguÂn ph©n h˜u c¨ cung c†p cho hoπt ÆÈng s∂n xu†t
cÒa tÿnh Th∏i B◊nh chÒ y’u theo 3 con nguÂn ch›nh: Tı
ch®n nu´i lÓn, tı ch®n nu´i ti”u - Æπi gia c«m vµ tı
nguÂn ph©n bæc. Tuy nhi™n, trong Æ„ nguÂn ph©n
chuÂng cho n´ng nghi÷p tı ch®n nu´i lÓn chi’m tı 90
- 95%. Nh◊n chung nguÂn ch†t th∂i tı ch®n nu´i tÀp
trung chÒ y’u 2 dπng: dπng ræn vµ dπng l·ng (dπng
l·ng tı c∆n ph©n, tı n≠Ìc ti”u vµ tı n≠Ìc rˆa chuÂng).
Ch†t l≠Óng ph©n chuÂng r†t kh∏c nhau tu˙ thuÈc vµo
c∏ch ch®n nu´i vµ t˚ l÷ r¨m rπ ÆÈn trong chuÂng.
NguÂn ch†t th∂i l·ng Î c∏c hÈ gia Æ◊nh cÚng r†t kh∏c
nhau tu˙ thuÈc vµo dπng chuÂng trπi, ÆÂng thÍi phÙ
thuÈc r†t lÌn vµo l≠Óng n≠Ìc rˆa chuÂng hµng ngµy.
ß” xem xät, t›nh to∏n nhu c«u v“ ph©n h˜u c¨ cho s∂n
xu†t n´ng nghi÷p - thu˚ s∂n, chÛng t´i Æ∑ tÊng hÓp toµn
bÈ ch†t th∂i tı ch®n nu´i vµ tı con ng≠Íi Æ” c©n ÆËi vÌi
h÷ thËng c©y trÂng c„ lÛa, c©y hµng n®m, c©y l≠u ni™n
vµ nu´i trÂng thu˚ s∂n. Nhu c«u ph©n h˜u c¨ kh´ng chÿ
phÙ thuÈc vµo trıng loπi c©y trÂng, tıng mÔa vu, tıng
loπi Ɔt, mµ con phÙ thuÈc r†t lÌn vµo bi÷n ph∏p qu∂n
l˝ cÒa tıng hÈ (v†n Æ“ nµy sœ Æ≠Óc tr◊nh bµy chi ti’t Î
ph«n sau).
V. Porphyre, Nguy‘n Qu’ C´i (bi™n tÀp).Hµ NÈi: ƒn ph»m cÒa PRISE, 2006.
Th©m canh ch®n nu´i lÓn-qu∂n l˝ ch†t th∂i vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng:
nghi™n c¯u Æ≠Óc th˘c hi÷n tπi tÿnh Th∏i B◊nh, mi“n Bæc Vi÷t Nam.
V“ ch†t l≠Óng ph©n: Hµm l≠Óng ch†t dinh d≠Ïng (nh≠
Æπm, h˜u c¨) trong ph©n chuÂng cao hay th†p tu˙
thuÈc vµo tıng dπng ph©n chuÂng. Ch›nh v◊ vÀy, Æ” Æ∏p
¯ng ÆÒ nhu c«u dinh d≠Ïng cho tıng loπi c©y trÂng th◊
ng≠Íi d©n ph∂i Æi“u chÿnh li“u l≠Óng ph©n phÔ hÓp
(hµm l≠Óng ch†t dinh d≠Ïng ch¯a trong ph©n chuÂng
Æ≠Óc tr◊nh bµy Î ch≠¨ng 7).
Ph©n b„n, nhu c«u dinh d≠Ïng vµ nh˜ng
khuy’n c∏o.
L≠Óng ph©n b„n cho c©y trÂng th≠Íng d˘a vµo li“u
l≠Óng khuy’n c∏o cÒa c∏c c¨ quan nghi™n c¯u hay c∏c
tÊ ch¯c s∂n xu†t ph©n b„n Æ®ng t∂i. Tuy nhi™n, trong
th˘c t’ v…n c„ nhi“u khuy’n c∏o v“ li“u l≠Óng ph©n b„n
kh´ng ÆÂng nh†t vÌi nhau. S˘ kh´ng ÆÂng nh†t Æ„ c„
th” gi∂i th›ch bÎi t›nh kh´ng ÆÂng nh†t v“ y’u tË Æ†t,
ti”u kh› hÀu trong c∏c th› nghi÷m. MÈt v†n Æ“ n˜a trong
th˘c t’ s∂n xu†t, khuy’n c∏o v“ t˚ l÷ sˆ dÙng ph©n b„n
cÒa c∏c c¨ quan ch¯c n®ng, hay cÒa c∏c ƨn vfi khuy’n
n´ng th≠Íng bfi Æfia ph≠¨ng Æi“u chÿnh Æ” phÔ hÓp vÌi
Æi“u ki÷n t˘ nhi™n tıng vÔng.
Theo khuy’n c∏o tı sÊ tay ph©n b„n (3) th◊ l≠Óng ph©n
h˜u c¨ b„n cho lÛa kho∂ng 14.0 t†n/ha, cho ng´ 17,0
t†n/ha, cho c©y ÆÀu ÆÁ 30 t†n/ha (b∂ng 4). Tuy nhi™n
tu˙ vµo ch†t l≠Óng ph©n chuÂng mµ Æi“u chÿnh l≠Óng
ph©n cho phÔ hÓp vÌi hµm l≠Óng dinh d≠Ïng c„ trong
ph©n cho c©y trÂng. ßËi vÌi vÔng nghi™n c¯u nµy, ph©n
h˜u c¨ lµ loπi ph©n Ò cÒa ph©n cÙc (c¯ng) vÌi ch†t th∂i
l·ng k’t hÓp vÌi ph’ phÙ ph»m c©y trÂng nh≠ r¨m rπ,
v· tr†u hay hπt lÛa läp vÌi thÍi gian Ò tı 3 - 4 th∏ng, tuy
nhi™n ng≠Íi d©n th≠Íng c„ xu th’ ÆÈn nhi“u n™n ch†t
l≠Óng ph©n chuÂng kh´ng cao. V◊ vÀy, nh˜ng c´ng bË
mÌi Æ©y v“ sˆ dÙng ph©n b„n cho c©y trÂng c«n ph∂i
bÊ sung th™m l≠Óng ph©n kho∏ng. Theo Mai V®n
Quy“n (2002) (6) th◊ ÆËi vÌi lÛa xu©n vÔng Th∏i B◊nh
n™n b„n 10,0 t†n ph©n chuÂng Ò/ha; 120 kg N/ha; 70,0
kg P2O5/ha vµ 60kg K2O/ha. Cfln ÆËi vÌi vÙ mÔa, t˚ l÷
b„n sœ lµ: 9,0 t†n ph©n chuÂng Ò/ha; 90 kg N/ha; 70,0
kg P2O5/ha vµ 45kg K2O/ha. Khuy’n c∏o cÒa Trung
t©m Thˆ nghi÷m GiËng c©y trÂng QuËc gia (1995) ÆËi
vÌi lÛa lai n™n b„n: 14,0 t†n ph©n chuÂng Ò/ha; 140 kg
N/ha; 70,0 kg P2O5/ha vµ 65kg K2O/ha, vÌi dflng lÛa
Æfia ph≠¨ng th◊ n™n b„n: 10,0 t†n ph©n chuÂng Ò/ha;
110-120 kg N/ha; 70,0-80,0 kg P2O5/ha vµ 60kg
K2O/ha. Theo ´ng N. T. HÔng (2002) (4) ÆËi vÌi ng´
n™n b„n vÌi li“u l≠Óng: 10,0 t†n ph©n chuÂng Ò/ha; 150
kg N/ha; 90,0 kg P2O5/ha vµ 90kg K2O/ha.
B∂ng 3: L≠Óng ph©n b„n (nguy™n ch†t) cho c©y trÂng
C©y trÂng
C©y hµng n®m
LÛa
Ng´
ßÀu t≠¨ng
Lπc
Khoai t©y
Khoai lang
ßÀu xanh
C∂i bæp
Cµ chua
Su hµo
D≠a h†u
D≠a chuÈt
B› Æ·
Ìt
Hµnh, t·i
C©y l≠u ni™n
D©u tªm
V∂i, nh∑n
L≠Óng ph©n
T†n/ha
N
Kg/ha
P2O5
Kg/ha
K2O
Kg/ha
NguÂn
10.0-14.0
10.0
10.0
7.0
20.0
8.0
5.0
30.0
25.0
15.0
10.0
13.0
15.0
20
30.0
10-14.0
150.0
20.0
30.0
120.0
40.0
20.0
200.0
200.0
240.0
185.0
200.0
90.0
120
45.0
110-140.0
90.0
60.0
60.0
60.0
60.0
50.0
90.0
180.0
20.0
100.0
150.0
60.0
80
40.0
60.0-65.0
90.0
30.0
30.0
150.0
90.0
50.0
120.0
150.0
30.0
100.0
150.0
60.0
160
60.0
1,2,7
4,5,7
7
7
3,7
5,7
7
7
7
7
5,7
7
5,7
1,7
1,7
30.0
5.0
120.0
100.0
80.0
90.0
50.0
80.0
1
6
NguÂn: (1)- L™ v®n C®n (1975), (2) Mai V®n Quy“n (2002); (3)Tr«n Khæc Thi (1996); (4)- Nguy‘n Th’ HÔng
(2002); (5)- Hoµng Minh (2005); (6)- Tr«n Th’ TÙc (1998); (7)ÒTung t©m thˆ nghi÷m giËng c©y trÂng QuËc gia
147
S∂n xu†t n´ng nghi÷p vµ sˆ dÙng ph©n b„n
cho c©y trÂng tπi tÿnh Th∏i B◊nh
ßËi vÌi c©y l≠u ni™n nh≠ nh∑n, v∂i trong v≠Ín nhµ cÚng
c«n ph∂i b„n ph©n Æ” n©ng cao n®ng su†t (7) vµ li“u
l≠Óng b„n sœ Æi“u chÿnh tu˙ thuÈc vµo tuÊi cÒa c©y.
B◊nh qu©n l≠¨ng b„n cho c∏c ÆËi t≠Óng c©y trÂng nµy
lµ : 5,0 t†n ph©n chuÂng Ò/ha; 100 kg N/ha; 90,0 kg
P2O5/ha vµ 80kg K2O/ha.
MÈt sË dπng ph©n chuÂng kh∏c nh≠ ch†t th∂i l·ng cÒa
lÓn vµ ph©n gia sÛc ngoµi vi÷c sˆ dÙng cho c©y ®n qu∂,
c©y d≠Óc li÷u trÂng quanh nhµ, th◊ cÚng Æ≠Óc dÔng cho
c©y trÂng hµng n®m Î ngoµi ÆÂng. Benoit Hilion (2005)
(8) nhÀn th†y rªng Phflng N´ng nghi÷p huy÷n VÚ Th≠
Æ∑ khuy’n c∏o v“ m¯c b◊nh qu©n sˆ dÙng ch†t th∂i l·ng
tı c∏c trπi lÓn cho mÈt sË c©y trÂng ch›nh nh≠ sau: cho
lÛa 19 t†n/ha; cho rau 23 t†n/ha; cho ng´ 40 t†n/ha; ÆÀu
vµ Lπc 14t†n/ha vµ cho khoai t©y lµ 27 t†n/ha.
MÈt trong nh˜ng ph≠¨ng ph∏p truy“n thËng Æ∑ Æ≠Óc
ng≠Íi n´ng d©n ∏p dÙng rÈng r∑i ÆËi ch†t th∂i tı ch®n
nu´i lÓn lµ ÆÈn r¨m rπ vÌi ph©n chuÂng k’t hÓp trÈn v´i
bÈt tr≠Ìc khi ti’n hµnh Ò, thÍi gian Ò th≠Íng käo dµi tı
4-6 th∏ng. VÌi ph≠¨ng ph∏p nµy c„ th” hπn ch’ tËi Æa
nh˜ng m«m b÷nh bÎi nhi÷t ÆÈ cao sinh ra trong qu∏
tr◊nh Ò, vµ nhÍ nhi÷t ÆÈ cao mµ c∏c ch†t ÆÈn Æ≠Óc ph©n
hu˚ nhanh h¨n. Tuy nhi™n, m∆t tr∏i cÒa n„ lµ nhi÷t ÆÈ
cao sœ lµm bay h¨i Æπm trong ph©n chuÂng, d…n Æ’n
ch†t l≠Óng gi∂m. Bi÷n ph∏p duy nh†t Æ” tr∏nh s˘ bay
h¨i cÒa Æπm trong suËt thÍi gian Ò th◊ ph©n Ò ph∂i t†p
ÆËng lπi vµ b´i k›nh bÔn b™n ngoµi ÆËng ph©n.
MÈt vµi Æ∆c Æi”n cÒa ph©n h˜u c¨ vµ bi÷n ph∏p
Qu∂n l˝ ch†t th∂i Î Th∏i B◊nh
Nh≠ tr™n Æ∑ Æ“ cÀp: Ph©n h˜u c¨ sˆ dÙng cho s∂n
xu†t n´ng nghi÷p Î Th∏i B◊nh Æ≠Óc thu th©p tı nhi“u
nguÂn: tı ch®n nu´i lÓn, tı sÛc vÀt vµ tı nguÂn ph©n
gia c«m. Tuy nhi™n, ph©n lÓn lµ nguÂn ph©n chÒ l˘c,
n„ Æ≠Óc xem nh≠ nguÂn ph©n ÆÒ cung c†p cho nhu c«u
cÒa h÷ thËng c©y trÂng c„ lÛa, cho c©y hµng n®m, c©y
®n qu∂ vµ cho thu˚ s∂n.
Ch†t l≠Óng ph©n chuÂng phÙ thuÈc vµo nhi“u y’u tË
nh≠ k¸ thuÀt ch®m s„c vµ t˚ l÷ ch†t ÆÈn trong qu∏ tr◊nh
Ò. H¨n n˜a, c∏ch qu∂n l˝ ph©n cÙc vµ dπng ch†t ÆÈn
cÚng t∏c ÆÈng kh∏ r‚ nät Æ’n ch†t l≠Óng ph©n. Qu∏
tr◊nh qu∂n l˝ ch†t th∂i tı ch®n nu´i kh∏c nhau gi˜a c∏c
hÈ n´ng d©n cÚng h◊nh thµnh c∏c loπi ph©n c„ ch†t
l≠Óng kh∏c nhau.
Ch†t th∂i tı ch®n nu´i lÓn th≠Íng tÂn tπi 2 dπng ch›nh:
CÙc (ræn) vµ l·ng. KhËi l≠Óng ch†t th∂i dπng ræn vµ
dπng l·ng th≠Íng phÙ thuÈc vµo sË Æ«u lÓn nu´i vµ
dπng chuÂng trπi. ßËi vÌi giËng lÓn Æfia ph≠¨ng, dπng
chuÂng truy“n thËng kh´ng t∏ch Æ≠Óc dπng l·ng vµ
dπng ph©n ræn, mµ trÈn l…n t†t c∂ vÌi ch†t ÆÈn (phÙ
ph»m c©y trÂng) Æ” Ò. Do vÀy, ch†t l≠Óng ph©n Ò lÛc
nµy hoµn toµn phÙ thuÈc vµ dπng ch†t ÆÈn vµ t˚ l÷ ÆÈn.
ßËi vÌi chuÂng trπi c„ n“n xi m®ng hay Î nh˜ng trang
trπi ch®n nu´i ti™n ti’n th◊ ph©n Î dπng ræn Æ≠Óc thu d‰n
ri™ng, cfln l≠Óng ch†t th∂i l·ng Æ≠Óc cho vµo b” h¯ng.
Tuy nhi™n, nhi“u hay ›t cfln tÔy thuÈc vµo sË l«n rˆa
chuÂng vµ l≠Óng n≠Ìc rˆa mÁi l«n. SË l«n rˆa vµ l≠Óng
n≠Ìc rˆa mÁi l«n lπi tu˙ vµo tıng mÔa vµ tu˙ vµo l˘c
l≠Óng lao ÆÈng sΩn c„ (sœ tr◊nh bµy chi ti’t Î ch≠¨ng 8
v“ s˘ Æ∏nh gi∏ ch†t l≠Óng ch†t th∂i).
148
H◊nh 2: Ph©n Ò b„n cho lÛa.
Qu∂n l˝ ch†t th∂i l·ng: ch†t th∂i l·ng Î c∏c trπi ch®n
nu´i th≠Íng qu∂n l˝ theo nh˜ng c∏ch kh∏c nhau:
C„ th” h¯ng toµn bÈ ch†t th∂i vµo mÈt hË rÂi sau Æ„
b„n cho c©y trÂng. MÈt sË n´ng d©n dÔng ch†t th∂i l·ng
Æ” s∂n xu†t Biogaz. ô mÈt vµi trang trπi vÌi m´ h◊nh
khäp k›n ch®n nu´i lÓn, k’t hÓp nu´i trÂng thu˚ s∂n (th∂
c∏ d≠Ìi ao) th◊ ch†t th∂i l·ng th≠Íng Æ≠Óc cho tr˘c ti’t
xuËng ao c∏. Trong khi Æ„, Î mÈt vµi hÈ ch®n nu´i nh·
lŒ th◊ ch†t th∂i l·ng cho tho∏t t˘ do ra ngoµi k™nh
m≠¨ng, s´ng ngfli, ch›nh c∏ch qu∂n l˝ ch†t th∂i thi’u
tr∏ch nhi÷m nµy Æ∑ lµm ´ nhi‘m nguÂn n≠Ìc, ∂nh
h≠Îng Æ’ sinh hoπt cÒa cÈng ÆÂng d©n c≠.
Th¯ t˘ ≠u ti™n sˆ dÙng ph©n b„n cho h÷ thËng
c©y trÂng Î Th∏i b◊nh
Ti’n hµnh ph·ng v†n ng≠Íi ch®n nu´i ta mÌi th†y Æ≠Óc
b¯c tranh th˘c t’ v“ th¯ t˘ ≠u ti™n sˆ dÙng ph©n b„n cho
c©y trÂng theo tıng vÙ Î tıng vÔng. Ph∂i n„i rªng, nh◊n
chung, n´ng nghi÷p th©m canh vÌi l≠Óng ph©n b„n lÌn
Æ∑ d…n Æ’n thi’u hÙt ph©n b„n cho c©y trÂng. MÈt d…n
ch¯ng cÙ th” lµ Î nh˜ng hÈ ch®n nu´i nh· lŒ th≠Íng x∂y
ra t◊nh trπng thi’u ph©n h˜u c¨, trong khi Æ„ l≠Óng ph©n
chuÂng lπi qu∏ thıa th∑i Î nh˜ng trang trπi ch®n nu´i lÌn
nh≠ Î x∑ NhÀt Ti’n, huy÷n VÚ Th≠. Tr™n quy m´ toµn
V. Porphyre, Nguy‘n Qu’ C´i (bi™n tÀp).Hµ NÈi: ƒn ph»m cÒa PRISE, 2006.
Th©m canh ch®n nu´i lÓn-qu∂n l˝ ch†t th∂i vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng:
nghi™n c¯u Æ≠Óc th˘c hi÷n tπi tÿnh Th∏i B◊nh, mi“n Bæc Vi÷t Nam.
tÿnh, tπi thÍi Æi”m hi÷n tπi, l≠Óng ph©n chuÂng Ò kh´ng
Æ∏p ¯ng ÆÒ theo nhu c«u cÒa s∂n xu†t n´ng nghi÷p.
Ch›nh v◊ vÀy, v†n Æ“ thıa th∑i ph©n chuÂng chÿ mang t›nh
cÙc bÈ, c«n ph∂i c„ bi÷n ph∏p trao ÆÊi, vÀn chuy”n l≠Óng
ph©n d≠ thıa tı vÔng nµy qua vÔng cfln c„ nhu c«u cao
v“ ph©n chuÂng, Æ” tπo mÈt th’ c©n bªng trong mËi quan
h÷ ch®n nu´i - trÂng tr‰t.
Khi ph·ng v†n ng≠Íi d©n v“ th¯ t˘ ≠u ti™n sˆ dÙng ph©n
chuÂng cho tıng ÆËi t≠Óng c©y n´ng nghi÷p, vÌi 20
ng≠Íi ph·ng v†n thuÈc c∏c hÈ ch®n nu´i nh· lŒ trong
4 huy÷n cho th†y th¯ t˘ ≠u ti™n theo tıng m¯c thang
Æi”m tı 1 Æ’n 10 tu˙ theo m¯c ÆÈ quan tr‰ng cÒa c©y
trÂng (b∂ng 4)
B∂ng 4: Thang Æi”n Æ∏nh gi∏ trong vi÷c sˆ dÙng ph©n chuÂng cho c©y trÂng Î Th∏i B◊nh
TT
1
2
3
4
5
C©y trÂng vµ mÔa vÙ
LÛa mÔa vµ lÛa xu©n
C©y hµng n®m vÙ xu©n
C©y hµng n®m vÙ mÔa
C©y vÙ Æ´ng
C©y l≠u ni™n
Theo s˘ Æ∏nh gi∏ cÒa ng≠Íi d©n th◊ b„n ph©n chuÂng
cho lÛa Æ≠Óc ≠u ti™n hµng Æ«u, bÎi lœ lÛa lµ c©y l≠¨ng
th˘c ch›nh vµ vi÷c Æ«u ti™n h‰ coi vi÷c ph∏t tri”n lÓn
cÚng Æ” c„ ph©n cho lÛa. Sˆ dÙng ph©n chuÂng cho
c©y vÙ Æ´ng cÚng chÿ Æ≠Óc coi lµ th¯ y’u sau lÛa, tuy
nhi™n ng≠Íi n´ng d©n cÚng r†t quan t©m vi÷c b„n ph©n
h˜u c¨ cho c©y vÙ Æ´ng theo th¯ t˘ nh≠ sau: ng´, c©y
c„ cÒ vµ cho rau. Nh˜ng c©y h‰ ÆÀu nh≠ lπc, ÆÀu t≠¨ng
m∆c dÔ c„ gi∏ trfi kinh t’ cao song kh´ng c«n l≠Óng dinh
d≠Ïng Æπm lÌn n™n th¯ t˘ ≠u ti™n kh´ng Æ≠Óc Æ∆t l™n
hµng Æ«u. C©y ®n qu∂ l≠u ni™n lµ nh˜ng c©y th≠Íng
Æ≠Óc trÂng quanh v≠Ín vµ th≠Íng dÔng ch†t th∂i l·ng
n™n th¯ t˘ ≠u ti™n th†p nh†t.
Trong c∏c loπi ph©n h˜u c¨, th◊ ph©n bæc c„ ch†t l≠Óng
cao nh†t, Æ∆c bi÷t lµ Æπm n™n th≠Íng Æ≠Óc ng≠Íi n´ng
d©n ≠u ti™n b„n cho nh˜ng c©y c„ gi∏ trfi hµng ho∏ cao
nh≠ rau mµu vµ v∂i. Tuy nhi™n, v◊ thi’u ph©n bæc n™n
ph©n chuÂng v…n Æ≠Óc dÔng Æ” b„n bÊ sung. Dπng ph©n
chuÂng vµ th¯ t˘ ≠u ti™n b„n cho c©y trÂng (b∂ng 5)
B∂ng 5. Dπng ph©n vµ th¯ t˘ ≠u ti™n sˆ dÙng
ßËi t≠Óng sˆ dÙng ph©n
C∏
C©y V≠Ín nhµ
C©y trÂng hµng n®m
C©y trÂng l≠u ni™n
Dπng ph©n th∂i theo th¯ t˘ ≠u ti™n
vfit >lÓn> gµ>gia sÛc
Ch†t th∂i l·ng cÒa lÓn
Ph©n bæc Ò hoai> ph©n gia c«m> lÓn > gia sÛc
Ph©n lÓn Ò hoai > sÛc vÀt
ßi”m Æ∏nh gi∏
180/20
110/20
96/20
165/20
72/20
Th¯ t˘ ≠u ti™n
1
3
4
2
5
NguÂn ph©n tı gia c«m cÚng Æ≠Óc sˆ dÙng tu˙ theo
Æi“u ki÷n tıng vÔng. Nh˜ng n¨i c„ di÷n t›ch m∆t n≠Ìc
lÌn, h÷ thÂng ch®n nu´i vfit - c∏ th≠Íng Æ≠Óc ∏p dÙng
mÈt c∏ch hi÷u qu∂. ô nh˜ng trang trπi Æ„, ph©n th∂i cÒa
vfit Æ≠Óc cho tr˘c ti’p xuËng ao Æ” nu´i c∏. Tuy nhi™n,
ri™ng ph©n vfit cÚng ch≠a ÆÒ n™n ng≠Íi ch®n nu´i v…n
th≠Íng sˆ dÙng th™m ph©n lÓn vµ ph©n gia sÛc-gia c«m
cho c∏.
Tπi c∏c khu v≠Ín quanh nhµ, nh˜ng c©y trÂng kh´ng
c„ t›nh ch†t kinh doanh nh≠ h÷ thËng v≠Ín tπp th◊
th≠Íng tÀn dÙng tı nguÂn n≠Ìc rˆa chuÂng Æ” b„n
(t≠Ìi). Tuy nhi™n, ÆËi vÌi nh˜ng c©y l≠u ni™n c„ t›nh kinh
doanh th◊ v…n th≠Íng Æ≠Óc b„n dπng ph©n Ò cÒa lÓn
ho∆c gia sÛc.
Ph©n b„n vµ th˘c t’ b„n ph©n cÒa ng≠Íi d©n
Theo truy“n thËng tı x≠a Æ’n nay, ph©n lÓn lµ loπi ph©n
Æ≠Óc n´ng d©n dÔng Æ” b„n cho c©y trÂng. Tuy nhi™n,
sau nµy khi ph∏t tri”n th©m canh ngh“ nu´i c∏ n≠Ìc ng‰t,
ng≠Íi d©n sˆ dÙng th™m ch†t th∂i ch®n nu´i Æ” cho c∏.
ßi“u tra t◊nh h◊nh sˆ dÙng ph©n cho th†y ngoµi vi÷c sˆ
dÙng ph©n chuÂng cho c©y trÂng, th◊ cho th©m canh nu´i
c∏ Î tÿnh Th∏i B◊nh Æang Æ≠Óc Æ©y mπnh. Th˘c t’ sˆ
dÙng ph©n chuÂng mµ chÛng t´i m´ t∂ Î Æ©y ch≠a b„c
t∏ch Æ≠Óc h’t m‰i kh›a cπnh, bÎi lœ sˆ dÙng ph©n cÒa
ng≠Íi d©n Vi÷t Nam c˘c k˙ Æa dπng vµ phÙ thuÈc r†t
nhi“u vµo tÀp qu∏n cÒa tıng Æfia ph≠¨ng, tıng lµng hay
tıng x∑. Ngay c∂ mÈt sË ng≠Íi d©n sˆ dÙng Biogaz cÚng
chÿ Æ” ˝ Æ’n t›nh ≠u vi÷t cÒa n„ so vÌi Æun r¨m rπ ch¯
ch≠a quan t©m Æ’n ch†t l≠Óng ga. Qua th˘c t’ ph·ng
v†n ng≠Íi d©n, h‰ cho th†y nhÍ kh› ÆËt (Biogaz) mÈt
nguÂn nhi™n li÷u tı ph©n gµ mµ Æ∑ gi∂m Æ∏ng k” c´ng
149
S∂n xu†t n´ng nghi÷p vµ sˆ dÙng ph©n b„n
cho c©y trÂng tπi tÿnh Th∏i B◊nh
lao ÆÈng vµ gi∏ thµnh. Tuy nhi™n, theo ng≠Íi d©n, sau
thÍi k˙ biogaz, l†y ph©n b„n cho ng´ hay cho lÛa th◊ t›nh
kh∏ng b÷nh cÒa hai c©y Æ„ t®ng l™n. Nh≠ng ng≠Íi d©n
n„i rªng n’u dÔng vµo h÷ thËng Biogaz th◊ sœ bfi thi’u
ph©n th∂i dπng l·ng b„n cho c©y trÂng.
Sˆ dÙng ph©n b„n cho h÷ thËng canh t∏c c„ lÛa
D˘a tr™n kinh nghi÷m canh t∏c l©u ÆÍi v“ qu∂n l˝ dinh
d≠Ïng cho lÛa n≠Ìc, k’t hÓp vÌi ∏p l˘c d©n sË l™n nhu
c«u v“ l≠¨ng th˘c ngµy cµng t®ng, buÈc ng≠Íi d©n ph∂i
t›nh Æ’n mÈt h÷ thËng canh t∏c th©m canh Æ” Æπt n®ng
su†t cao vÌi giËng lÛa cao s∂n. Ch›nh v◊ vÀy, l≠Óng
ph©n b„n sˆ dÙng cho lÛa ngµy cµng t®ng. Trong hoµn
c∂nh Æ„, ÆËi vÌi tÿnh Th∏i B◊nh hi÷n nay v“ k¸ thuÀt canh
t∏c lÛa n≠Ìc, hay v“ qu∂n l˝ s©u b÷nh hπi lÛa Æ≠Óc
Æ∏nh gi∏ c„ tr◊nh ÆÈ cao nh†t so vÌi c∏c tÿnh kh∏c cÒa
Vi÷t Nam (9). MÈt sË huy÷n c„ k¸ thuÀt ch®m b„n vµ
l≠Óng ph©n b„n r†t phÔ hÓp vÌi c∏c khuy’n c∏o khoa
h‰c v“ ch®m b„n cho c©y lÛa (3, 6). Tuy nhi™n, cfln c„
mÈt sË huy÷n l≠Óng ph©n b„n cho lÛa lπi kh´ng giËng
nhau. S˘ kh∏c nhau Æ„ c„ th” gi∂i th›ch bªng s˘ thi’u
hÙt cÒa nguÂn ph©n h˜u c¨, k’t hÓp vÌi gi∏ c∂ ph©n b„n
v´ c¨ tr´i nÊi tr™n thfi tr≠Íng r†t kh∏c nhau gi˜a c∏c
vÔng. Qua b∂ng 6 chÛng ta c„ th” th†y Æ≠Óc l≠Óng
ph©n b„n sˆ dÙng cho c©y lÛa.
B∂ng 6. L≠Óng ph©n b„n sˆ dÙng cho h÷ canh t∏c c„ lÛa
Hπng mÙc
LÛa xu©n
TÊng di÷n t›ch
P. chuÂng
N
P2O5
K2O
LÛa mÔa
TÊng di÷n t›ch
P. chuÂng
N
P2O5
K2O
ߨn vfi
V.Th≠
Q.PhÙ
T.ThÙy
ß.H≠ng
T.H∂i
K.X≠¨ng
H.Hµ
T.B◊nh
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
9.029,8
8,0
112,0
66,0
40,0
10.841,6
7,6
102,0
68,0
35,5
12.929,3
8,3
105,0
80,0
40,0
25.338,5
7,8
97,7
70,6
39,0
10.676,1
7,7
106,0
66,0
32,0
13.022,0
7,8
95,0
84,0
38,0
10.371,6
8,0
106,0
65,0
41,0
1.778,2
6,9
110,0
77,0
35,0
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
8.886,6
7,7
90,0
63,0
35,0
10.377,3
7,4
85,0
63,0
33,0
13.949,1
7,7
90,0
68,0
36,0
26.323,1
7,0
90,0
66,0
32,0
10.686,6
7.5
90,0
72,0
36,0
12.982,0
7,4
80,0
77,0
34,0
10.744,0
7,0
89,0
60,0
33,0
1.023,5
6,5
85,0
69,0
32,0
ßËi vÌi c©y trÂng, ng≠Íi n´ng d©n th≠Íng sˆ dÙng ph©n
chu´ng Ò hoai h¨n lµ ph©n t≠¨i. H‰ Æ∏nh gi∏ cao ph©n
hoai v◊ d‘ vÀn chuy”n, vµ Æ∂m b∂o hi÷u l˘c l©u dµi cho
c©y trÂng trong qu∏ tr◊nh sinh tr≠Îng vµ ph∏t tri”n.
Ngoµi ra, ph©n chuÂng c∂i thi÷n tËt ÆÈ ph◊ Ɔt vµ c©y
trÂng d‘ hÀp thÙ. Tuy nhi™n, ch†t l≠Óng ph©n Ò hoµn
toµn phÙ thuÈc vµo l≠Óng ch†t ÆÈn. Theo ˝ ki’n cÒa
ng≠Íi sˆ dÙng khi b„n ph©n chuÂng Ò hoai cho phäp
bÈ l∏ ph∏t tri”n tËt; ch›nh vÀy n™n kh∂ n®ng quang hÓp
cÚng t®ng l™n. Cho n™n, h«u h’t ng≠Íi n´ng d©n th≠Íng
sˆ dÙng ph©n Ò Æ” b„n cho c©y rau mµu h¨n lµ dπng
ph©n kh∏c, bÎi theo h‰ kh´ng chÿ lµm cho bÈ l∏ ph∏t
tri”n mπnh, kh∂ n®ng chËng b÷nh tËt h¨n vµ hπn ch’
Æ≠Óc tËi Æa vi÷c b„n ph©n ho∏ h‰c, mµ cfln gi∂m Æ≠Óc
mÔi h´i cÒa ph©n. M∆t kh∏c, khi sˆ dÙng ph©n chuÂng
Ò hoai, tr‰ng l≠Óng ph©n c„ th” gi∂m cfln 65%, n™n ti’t
ki÷m Æ≠Óc thÍi gian vµ nh©n l˘c khi vÀn chuy”n ra
150
ruÈng. Nh≠ vÀy, hi÷u qu∂ vÀn chuy”n vµ b„n c„ th”
t®ng l™ Æ’n 1, 5 l«n.
K’t qu∂ Æi“u tra vµ ph©n t›ch cho th†y l≠Óng ph©n
chuÂng sˆ dÙng cho lÛa gi˜a c∏c huy÷n th≠Íng dao
ÆÈng tı 6,9- 7,7 t†n/ha. ßËi vÌi lÛa lai cao s∂n th≠Íng
b„n vÌi l≠Óng tı 9 - 10 t†n/ha, vÌi lÛa Æfia ph≠¨ng ho∆c
lÛa n’p th◊ b„n vÌi l≠Óng tı 7,0 - 8,0 t†n/ha vµ 4,0 - 6,0
t†n/ha theo th¯ t˘. VÌi l≠Óng b„n cÒa ph©n h˜u c¨ cho
lÛa nh≠ vÀy c„ th” th†y Î Th∏i B◊nh ng≠Íi d©n b„n v…n
cfln th†p so vÌi l≠Óng khuy’n c∏o (l≠Óng khuy’n c∏o
cho lÛa lai lµ 14,0 t†n/ha vµ cho c∏c giËng lÛa kh∏c lµ
10,0 t†n/ha) (3, 6). Qua ph·ng v†n ng≠Íi d©n cho bi’t
khi n©ng c†p chuÂng trπi bªng sµn c¯ng (sµn xi m®ng)
hay Æ»y mπnh th©m canh trong ch®n nu´i lÓn, th◊ l≠Óng
ph©n chuÂng bfi gi∂m Æi bÎi v◊ mÈt ph«n ch†t th∂i ræn vµ
n≠Ìc ti”u bfi rˆa tr´i trong qu∏ tr◊nh rˆa chuÂng trπi.
V. Porphyre, Nguy‘n Qu’ C´i (bi™n tÀp).Hµ NÈi: ƒn ph»m cÒa PRISE, 2006.
Th©m canh ch®n nu´i lÓn-qu∂n l˝ ch†t th∂i vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng:
nghi™n c¯u Æ≠Óc th˘c hi÷n tπi tÿnh Th∏i B◊nh, mi“n Bæc Vi÷t Nam.
C„ th” n„i rªng trong ph©n h˜u c¨ t˚ l÷ ch†t ÆÈn nh≠
r¨m rπ, hay tro ho∆c v· tr†u th≠Íng chi’m tı 30 - 70%,
vµ l≠Óng n≠Ìc ch¯a trong ph©n h˜u c¨ vµo kho∂ng
50% (th≠Íng dao ÆÈng tı 26,6 - 61,8%). Th´ng th≠Íng
ph«n tr®m ch†t h˜u c¨ (OC%) trong ph©n t≠¨i vµo
kho∂ng 17,3% (th≠Íng dao ÆÈng tı 11 - 28%) vµ c∏c
ch†t Æπm, l©n, kali tÊng sË vµo kho∂ng tı 1,60%; 3,51%
vµ 0,59% theo th¯ t˘. ßËi vÌi ph©n kho∏ng b„n cho c©y
trÂng th≠Íng b„n dπng Æπm ur™ (45% N); l©n supper
(17% P2O5) vµ ph©n kali clorua (60% K2O) c„ th” b„n
ƨn hay b„n k’t hÓp NPK. L≠Óng ph©n kho∏ng sˆ dÙng
cho c©y trÂng gi˜a c∏c hÈ gia Æ◊nh hoµn toµn kh´ng
giËng nhau, sË li÷u Æi“u tra cho th†y ng≠Íi d©n b„n vÌi
li“u l≠Óng kh∏c nhau tu˙ thuÈc vµo gi∏ c∂ cÒa tıng loπi
ph©n theo tıng vÔng vµ phÙ thuÈc vµo kh∂ n®ng kinh
t’ cÒa tıng hÈ gia Æ◊nh. B∂ng 6 cho th†y ÆËi vÌi lÛa
xu©n th≠Íng b„n l≠Óng N tı 95,0 Æ’n 112,0 kg/ha, P
th≠Íng dao ÆÈng tı 65,0 Æ’n 84,0 kg/ha, vµ K trong
kho∂ng 32,0 Æ’n 41,0 kg/ha. Cfln vÌi lÛa hà thu t˚ l÷
b„n N,P,K c„ ph«n th†p h¨n: 80,0 - 90,0 kg N/ha; 60 77,0 kg P2O5/ha vµ 32,0 - 35,0 kg K2O/ha. Tuy nhi™n,
phÙ thuÈc vµo t›nh ch†t cÒa Ɔt (6) l≠Óng b„n theo
khuy’n c∏o sœ lµ: a) cho lÛa xu©n:10 t†n ph©n h˜u
c¨/ha ; N: 120 kg/ha;P2O5: 70.0 kg/ha vµ K2O: 60.0
kg/ha; b) cho lÛa hà thu: 9.0 t†n ph©n h˜u c¨/ha; N: 90
kg/ha; P2O5: 50 kg/ha vµ K2O: 45.0 kg/ha. Nh≠ vÀy,
n’u ÆËi chi’u vÌi khuy’n c∏o ta th†y rªng ng≠Íi n´ng
d©n b„n v…n thi’u c©n ÆËi cho c∂ hai vÙ lÛa. Th≠Íng
h‰ sˆ dÙng l≠Óng ph©n h˜u c¨ vµ l≠Óng ph©n kali th†p,
trong khi Æ„ sˆ dÙng h¨i nhi“u l≠Óng ph©n l©n.
ßËi vÌi lÛa, ph©n chuÂng t≠¨i k’t hÓp vÌi ph©n l©n Æem
b„n l„t toµn bÈ cho lÛa khi lµm Ɔt. Tπi thÍi Æi”m nµy b„n
th™m 50% l≠Óng Æπm c«n b„n. L≠Óng kali chÿ dÔng cho
b„n thÛc Æflng, trı tr≠Íng hÓp thÍi ti’t qu∏ lπnh th◊ ph∂i
b„n l„t 20% ÆÓt l„t Æ«u ti™n Æ” c¯ng c©y chËng chfiu lπnh
tËt. 50% l≠Óng Æπm cfln lπi sœ b„n vµo hai ÆÓt thÛc: thÛc
ÆŒ nh∏nh 30% N vµ thÛc Æflng 20% N.
L≠Óng ph©n b„n cho c©y hµng n®m Î Th∏i B◊nh
Cho dÔ c©y lÛa v…n lµ c©y chÒ l˘c cÒa c∂ hai vÙ xu©n
vµ mÔa, tuy nhi™n mÈt sË c©y hµng n®m nh≠ lπc, ÆÀu
t≠¨ng, d≠a h†u, d≠a chuÈt vµ rau cÚng Æ≠Óc trÂng rÈng
r∑i Î c∏c huy÷n vÌi c¨ c†u c©y trÂng vÙ 3. Hi÷n nay s∂n
xu†t rau Î c∏c vÔng ngoπi ´ thµnh phË Th∏i B◊nh Æang
ph∏t tri”n mπnh vµ Æang t®ng c≠Íng th©m canh Æ” Æ∏p
¯ng nhu c«u ti™u thÙ cÒa ng≠Íi d©n. MÈt sË huy÷n nh≠
Th∏i ThÙy, ß´ng H≠ng, vµ Ki’n X≠¨ng cÚng Æang ph∏t
tri”n mπnh d≠a chuÈt, Ìt, d≠a h†u Æ” ti™u thÙ nÈi Æfia vµ
xu†t kh»u. Tuy nhi™n Î tπi c∏c huy÷n nµy di÷n t›ch trÂng
c©y xu†t kh»u hµng n®m giao ÆÈng mπnh v◊ ch≠a t◊m
Æ≠Óc thfi tr˘Íng xu†t kh»u Ên dfinh.
Ph©n b„n cho c©y c´ng nghi÷p
C©y c´ng nghi÷p Î Th∏i B◊nh chÒ y’u lµ lπc vµ ÆÀu
t≠¨ng, c„ di÷n t›ch theo th¯ t˘ lµ 2.603,0 ha vµ 2.514,9
ha. Lπc th≠Íng trÂng vµo vÙ xu©n cfln ÆÀu t≠¨ng
th≠Íng trÂng vµo vÙ hà vµ vÙ Æ´ng chÒ y’u tÀp trung
Î c∏c huy÷n: VÚ Th≠, H≠ng Hµ, Ti“n H∂i. Theo sË li÷u
Æi“u tra cho th†y l≠Óng ph©n b„n cho hai c©y lπc vµ ßÀu
t≠¨ng nh≠ sau (b∂ng 7).
T˚ l÷ ph©n b„n ph©n cho lπc vµ ÆÀu t≠¨ng h«u h’t d˘a
tr™n c¨ sÎ gi˜a kinh nghi÷m vµ quy tr◊nh h≠Ìng d…n.
Nh◊n chung, hµng n®m l≠Óng ph©n h˜u c¨ b„n cho hai
c©y Æ„ tr™n toµn tÿnh vµo kho∂ng 30.795,5 t†n. Tuy
nhi™n, th˘c t’ sˆ dÙng cÒa ng≠Íi n´ng d©n chÿ Æ∏p ¯ng
Æ≠Óc 80 - 90% y™u c«u.
V“ ph≠¨ng ph∏p b„n ph©n cÚng Æ≠Óc chia lµm nhi“u
l«n tu˙ theo tıng loπi ph©n: ph©n chuÂng Ò vµ ph©n l©n
b„n l„t vÌi l≠Óng theo th¯ t˘ lµ: 5 - 6 t†n/ha vµ 33,0 66,0 kg/ha. ßπm th≠Íng Æ≠Óc chia ra b„n lµm nhi“u
l«n (3-4 l«n) b„n k’t hÓp t≠Ìi n≠Ìc. Kali th≠Íng chÿ
b„n thÛc vµo lÛc ra hoa: ÆËi vÌi lπc b„n vÌi l≠Óng 20,0
- 32,0 kg/ha, cfln vÌi ÆÀu t≠¨ng 12,0 - 25,0 kg/ha.
L≠Óng Æπm kh´ng c«n b„n nhi“u v◊ r‘ lπc vµ ÆÀu
t≠¨ng c„ th” cË Æfinh Æ≠Óc Æπm. Tuy nhi™n, theo
khuy’n c∏o cÒa L™ V®n C®n (1975) (10) vµ cÒa
NCTCV (10) l≠Óng ph©n b„n tËi thi”u cho ÆÀu t≠¨ng
lµ:10.0 t†n ph©n chuÂng/ha; N: 20kg/ha; P2O5: 60.0
kg/ha and K2O: 30.0 kg/ha. Cho lπc lµ:, 7.0 t†n ph©n
chuÂng/ha; N: 30kg/ha; P2O5: 60.0 kg/ha and K2O:
40.0 kg/ha. Nh≠ vÀy, chi’u theo l≠Óng khuy’n c∏o th◊
ng≠Íi n´ng d©n th≠Íng b„n th†p h¨n: a) ph©n
chuÂng chÿ bªng 50 - 60%; ph©n l©n vµ ph©n kali chÿ
Æπt 60 - 70%.
151
S∂n xu†t n´ng nghi÷p vµ sˆ dÙng ph©n b„n
cho c©y trÂng tπi tÿnh Th∏i B◊nh
B∂ng 7: Ph©n b„n cho lπc vµ ÆÀu t≠¨ng
Hπng mÙc
Lπc
TÊng di÷n t›ch
P. chuÂng
N
P2O5
K2O
ßÀu t≠¨ng
TÊng di÷n t›ch
P. chuÂng
N
P2O5
K2O
ߨn vfi
V.Th≠
Q.PhÙ
T.ThÙy
ß.H≠ng
T.H∂i
K.X≠¨ng
H.Hµ
T.B◊nh
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
717,0
6,4
32,0
47,0
49,0
61,7
5,5
25,5
28,3
24,0
367,3
5,5
20,4
47,0
38,8
4,8
5,5
19,1
47,0
29,0
458,7
5,0
20,4
52,0
34,0
197,0
6,6
20,4
56,5
48,5
705,0
5,0
32,0
66,0
44,0
91,5
5,5
32,0
33,0
30,0
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
949.8
5,5
13,0
33,0
29,0
-
826,9
5,5
25,0
47,0
29,0
-
510,0
4,7
25,0
52.,0
24,0
68,0
5,8
25,0
42,4
20,0
151,0
7,6
19,1
47,0
25,0
9,2
5,5
25,0
38,0
34,0
L≠Óng ph©n b„n cho ng´
ô Th∏i B◊nh, ng´ th≠Íng trÂng quanh n®m (xu©n, hÃ
thu vµ Æ´ng) vÌi tÊng di÷n t›ch lµ 6.747,8 ha. Trong Æ„,
ng´ Æ´ng chi’m 95% vµ tÀp trung chÒ y’u Î VÚ Th≠,
Qu˙nh PhÙ, vµ H≠ng Hµ (b∂ng 9). Ng´ lai (DK 888,
Bioseed 9898) Æ≠Óc ng≠Íi n´ng d©n sˆ dÙng rÈng r∑i
vµo vÙ Æ´ng. So vÌi giËng Æfia ph≠¨ng th◊ ng´ lai th≠Íng
y™u c«u ph©n b„n cao h¨n, l≠Óng ph©n th≠Íng b„n cho
ng´ lai lµ (4): 10 t†n ph©n h˜u c¨/ha; N: 150-160 kg/ha;
P2O5: 90.0 kg/ha vµ K2O: 90.0 kg/ha.
B∂ng 8: L≠Óng ph©n b„n cho ng´ Æ´ng
Hπng mÙc
Ng´
TÊng di÷n t›ch
P. chuÂng
N
P2O5
K2O
152
ߨn vfi
V.Th≠
Q.PhÙ
T.ThÙy
ß.H≠ng
T.H∂i
K.X≠¨ng
H.Hµ
T.B◊nh
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
1737,8
9,7
140,0
90,0
49,0
2087,0
8,3
115,0
85,0
30
717,8
9,4
128,0
80,0
50
330,7
7,8
133,0
70,0
55,0
191,5
9,7
140,0
90,0
49,0
294,0
10,0
127,0
80,0
49,0
1341,5
5,6
120,0
70,0
44,0
47,5
8,0
120,0
72,0
40,0
V. Porphyre, Nguy‘n Qu’ C´i (bi™n tÀp).Hµ NÈi: ƒn ph»m cÒa PRISE, 2006.
Th©m canh ch®n nu´i lÓn-qu∂n l˝ ch†t th∂i vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng:
nghi™n c¯u Æ≠Óc th˘c hi÷n tπi tÿnh Th∏i B◊nh, mi“n Bæc Vi÷t Nam.
Qua b∂ng 8 ta th†y rªng m∆c dÔ l≠Óng ph©n b„n cho
ng´ Æ≠Óc c∏c nhµ ch‰n giËng vµ c∏c tÊ ch¯c khuy’n
n´ng khuy’n c∏o kh∏ rÈng r∑i, nh≠ng nh◊n chung ng≠Íi
n´ng d©n v…n b„n th†p h¨n m¯c khuy’n c∏o. Ri™ng v“
ph©n chuÂng chÿ Æπt 80%. Huy÷n H≠ng Hµ l≠Óng ph©n
h˜u c¨ b„n chÿ x†p xÿ 55% theo l≠Óng khuy’n c∏o.
y’u b„n thÛc vµo thÍi Æi”m ng´ ra hoa k’t hÓp vÌi t≠Ìi
n≠Ìc. Theo b∂ng 8 th◊ ng≠Íi d©n b„n Æπm vµ kali chÿ
Æπt 80-90% khuy’n c∏o, cfln kaly th◊ chÿ Æπt 50%.
Dπng ph©n h˜u c¨ b„n cho ng´ c„ th” lµ dπng l·ng hay
dπng ph©n Ò hoai. Dπng hoai th≠Íng b„n cÔng lÛc khi
trÂng. MÈt sË ng≠Íi d©n sˆ dÙng dπng ph©n l·ng Æ” t≠Ìi
cho ng´ 3 -4 l«n cho Æ’n tr≠Ìc khi ng´ ra hoa 15 - 20
ngµy. Ph©n Æπm th≠Íng b„n vÌi l≠Óng tÍ 120 - 140
kg/ha vµ Æ≠Óc chia lµm 4 ÆÓt. MÁi ÆÓt b„n c∏ch nhau
15 ngµy. Ph©n l©n b„n vÌi l≠Óng 70 - 90 kg P2O5/ha.
50% b„n vµo lÛc trÂng; 50% cfln lπi chia Æ“u lµm hai
l«n b„n: a) khi ng´ cao 10 - 15 cm; b) khi ng´ Æπt 80 120cm. L≠Óng kali cho ng´ lµ 40 -50 kg K2O/ha chÒ
ô huy÷n Th∏i ThÙy, d≠a chuÈt lµ s∂n ph»m xu†t kh»u
ch›nh n™n di÷n t›ch trÂng d≠a chuÈt tπi huy÷n nµy
chi’m 31% trong di÷n t›ch toµn tÿnh. D≠a chuÈt xu†t
kh»u Æ≠Óc trÂng theo hÓp ÆÂng k˝ k’t vÌi c´ng ty, n™n
ng≠Íi trÂng d≠a Æ≠Óc s˘ hÁ trÓ toµn bÈ tı giËng, ph©n
b„n vµ Æ≠Óc tÀp hu†n k¸ thuÀt trÂng vµ ch®m s„c. Do
vÀy, l≠Óng ph©n b„n cho d≠a chuÈt tπi vÔng nµy Æ“u
theo ÆÛng khuy’n c∏o cÒa c´ng ty. Ngoµi Th∏i ThÙy,
mÈt sË huy÷n kh∏c cÚng c„ trÂng, nh≠ ß´ng H≠ng, vµ
Ki’n X≠¨ng (b∂ng 9).
L≠Óng ph©n b„n cho d≠a chuÈt, d≠a h†u
vµ b› ng´
B∂ng 9: L≠Óng ph©n b„n cho d≠a chuÈt, d≠a h†u vµ b› ng´
Hπng mÙc
D≠a chuÈt
TÊng di÷n t›ch
Ph©n chuÂng
N
P2O5
K2O
D≠a h†u
TÊng di÷n t›ch
Ph©n chuÂng
N
P2O5
K2O
B› ng´
TÊng di÷n t›ch
Ph©n chuÂng
N
P2O5
K2O
ߨn vfi
V.Th≠
Q.PhÙ
T.ThÙy
ß.H≠ng
T.H∂i
K.X≠¨ng
H.Hµ
T.B◊nh
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
9,6
8,0
150,0
75,0
55,0
42,8
8,5
165,0
85,0
70,0
111,0
12,0
200
140,0
90,0
49,9
7,0
80,0
118,0
75,0
73,84
9,0
190,0
95,0
80,0
62,0
9,0
180,0
85,0
72,0
0
-
0
-
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
38,7
8,0
120,0
60,0
40,0
24,3
8,0
80,0
80,0
60,0
484,7
9,0
150,0
60,0
80,0
0
-
0
-
17,0
7,0
90,0
40,0
40,0
244,0
8,8
150,0
60,0
60,0
0
-
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
94,9
13,0
75,0
55,0
40,0
160,2
8,0
75,0
50,,0
30,0
99,5
11,0
100,0
55,0
30,0
0
-
0
-
5,0
12,0
75,0
47,0
34,0
1124,6
7,0
90,0
50,0
30,0
0
-
153
S∂n xu†t n´ng nghi÷p vµ sˆ dÙng ph©n b„n
cho c©y trÂng tπi tÿnh Th∏i B◊nh
ô Th∏i ThÙy l≠Óng ph©n b„n/ha th≠Íng Æπt 12 t†n ph©n
h≠u c¨; 200 kg N; 140 kg P2O5 vµ 90 kg K2O. C∏ch
b„n ph©n cho d≠a chuÈt th≠Íng ti’n hµnh nh≠ sau:
ph©n h˜u c¨ hoai b„n vµo lÛc trÂng, ph©n h˜u c¨ dπng
l·ng b„n k’t hÓp vÌi t≠Ìi n≠Ìc. Ph©n ho∏ h‰c h«u h’t
b„n k’t hÓp vÌi t≠Ìi. So vÌi l≠Óng b„n theo khuy’n c∏o
(ph©n h˜u c¨: 9.0-13.0 t†n/ha; N: 200kg/ha; P2O5:
150.0 kg/ha vµ K2O: 150.0 kg/ha), th◊ ng≠Íi d©n b„n
v…n c„ ph«n th†p h¨n (b∂ng 9). Ngoπi trı ph©n kali chÿ
x†p xÿ 75%, cfln lπi Î Th∏i ThÙy x†p xÿ Æπt m¯c khuy™n
c∏o. C∏c huy÷n kh∏c nh◊n chung Æ“u th†p h¨n khuy’n
c∏o (b∂ng 9).
D≠a h†u lµ loπi c©y hµng ho∏ vµ Æ≠Óc trÂng vµo vÙ
xu©n vµ vÙ mÔa. TÊng di÷n t›ch Ɔt trÂng d≠a h†u tr™n
toµn tÿnh lµ 808,7 ha, trong Æ„ chÒ y’u trÂng Î hai
huy÷n Th∏i ThÙy vµ H≠ng Hµ. Ph©n b„n cho d≠a h†u
kh´ng ÆÂng nh†t gi˜a c∏c hÈ: ph©n h˜u c¨ th≠Íng dao
ÆÈng tı 7 - 9 t†n/ha. Ph©n kho∏ng nh≠ Æπm tı 80 - 150
kg/ha; ph©n l©n tı 40 - 80 kg P2O5/ha; ph©n kali tı 40
-80 kg K2O/ha. Nh≠ vÀy, n’u theo khuy’n c∏o c«n b„n
(10 t†n ph©n h˜u c¨/ha; N: 185.0 kg/ha; P2O5: 100.0
kg/ha vµ K2O: 100.0 kg/ha) th◊ h«u h’t l≠Óng ph©n
n´ng d©n b„n cho d≠a h†u Æ“u d≠Ìi m¯c ›t nh†t tı 40
-75%.
B› Æ· th≠Íng trÂng nhi“u Î huy÷n H≠ng Hµ vÌi di÷n t›ch
1124,6ha; chi’m g«n 75% tÊng di÷n t›ch toµn tÿnh (toµn
tÿnh c„ 1484 ha). L≠Óng ph©n b„n tËi thi”u cho b› lµ: 15
t†n ph©n chuÂng/ha; 90 kgN/ha; 60 kg P2O5/ha; 60
kg K2O/ha, theo l≠Óng ph©n b„n nµy th◊ ng≠Íi d©n b„n
cho b› Æ· Æ“u d≠Ìi m¯c y™u c«u [b∂ng 10:L≠Óng ph©n
b„n cho c©y c„ cÒ (khoai t©y vµ khoai lang)].
Khoai t©y vµ khoai lang Æ≠Óc trÂng nhi“u Î ch©n ruÈng
lÛa vµo vÙ Æ´ng. Th≠Íng hai loπi c©y nµy trÂng tr™n Ɔt
c„ thµnh ph«n c¨ giÌi nhã, thuÀn ti÷n t≠Ìi ti™u vµ d‘
tho∏t n≠Ìc. Di÷n t›ch trÂng khoai t©y kho∂ng 5.193 ha
vµ khoai lang lµ 3510 ha (b∂ng 11).
Khoai t©y cÚng Æ≠Óc xem lµ c©y hµng ho∏, cfln khoai
lang cho ch®n nu´i. ßËi vÌi khoai t©y, nhu c«u ph©n b„n
th≠Íng cao h¨n khoai lang, theo khuy’n c∏o th◊ l≠Óng
b„n cho khoai t©y lµ: 20.0 t†n ph©n h˜u c¨/ha; N: 120
kg/ha; P2O5: 60.0 kg/ha vµ K2O: 150.0 kg/ha. Trong
khi Æ„ khoai lang chÿ ph∂i b„n: 8.0 t†n ph©n h˜u c¨/ha;
N: 40.0 kg/ha; P2O5: 60.0 kg/ha vµ K2O: 90.0 kg/ha
(5) (b∂ng 10: L≠Óng b„n cho khoai t©y vµ khoai lang).
B∂ng 10 cho th†y rªng ng≠Íi n´ng d©n b„n ph©n h˜u
c¨ cho khoai t©y r†t kh∏c nhau gi˜a c∏c hu˛™n. Trong
Æ„ ta th†y 2 huy÷n VÚ Th≠ vµ Qu˙nh PhÙ l≠Óng b„n
ph©n h˜u c¨ cho khoai t©y cao nh†t (17 t†n/ha) nh≠ng
cÚng chÿ t≠¨ng Æ≠¨ng 85% m¯c khuy’n c∏o. Cfln Î c∏c
huy÷n kh∏c l≠Óng b„n chÿ bªng 50 -75% khuy’n c∏o.
Ng≠Íi d©n th≠Íng dÔng ph©n chuÂng ÆÈn Æ” b„n cho
khoai vµ b„n l„t 100%. SÎ d‹ n´ng d©n b„n th†p h¨n
l≠Óng khuy’n c∏o v◊ thi’u nguÂn ph©n h˜u c¨.
Ngoµi ph©n h˜u c¨ ng≠Íi n´ng d©n cfln b„n ph©n ho∏
h‰c cho khoai, tuy nhi™n so vÌi khuy’n c∏o th◊ ta th†y
thi’u c©n ÆËi (xem b∂ng) Æ∆c bi÷t lµ kali (chÿ Æπt 30%
l≠Óng khuy’n c∏o). B∂ng 11 cÚng cho th†y, m∆c dÔ
l≠Óng ph©n b„n cho khoai lang ›t h¨n so vÌi khoai t©y
nh≠ng ng≠Íi d©n b„n ph©n cho khoai lang v…n kh´ng
ÆÒ nh≠ l≠Óng khuy’n c∏o: l≠Óng ph©n h˜u c¨, ph©n
Æπm vµ ph©n l©n chÿ b„n bªng 70-90% l≠Óng khuy’n
c∏o, cfln kali th◊ chÿ bªng 30-40%.
B∂ng 10: L≠Óng ph©n b„n cho c©y c„ cÒ vÙ Æ´ng
Hπng mÙc
Khoai t©y
TÊng di÷n t›ch
Ph©n chuÂng
N
P2O5
K2O
Khoai lang
TÊng di÷n t›ch
Ph©n chuÂng
N
P2O5
K2O
154
ߨn vfi
V.Th≠
Q.PhÙ
T.ThÙy
ß.H≠ng
T.H∂i
K.X≠¨ng
H.Hµ
T.B◊nh
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
703,1
17,0
100,0
50,0
60,0
958,4
17,0
120,0
45,0
80,0
521,0
14,0
110,0
47,0
50,0
966,8
10,0
110,0
50,0
55,0
414,1
15,0
100,0
40,0
50,0
828,0
14,0
120,0
47,0
55,0
588,9
12,0
115,0
55,0
68,0
213,2
15,0
100,0
60,0
48,0
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
771,5
7,8
38,0
30,0
50,0
275,5
5,5
30,0
50,0
30,0
926,0
7,0
35,0
47,0
30,0
259,5
7,7
30,0
50,0
45,0
254,6
5,5
25,0
47,0
20,0
385,0
6,6
38,0
40,0
30,0
614,2
5,7
35,0
50,0
35,0
23,8
7,0
20,0
45,0
30,0
V. Porphyre, Nguy‘n Qu’ C´i (bi™n tÀp).Hµ NÈi: ƒn ph»m cÒa PRISE, 2006.
Th©m canh ch®n nu´i lÓn-qu∂n l˝ ch†t th∂i vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng:
nghi™n c¯u Æ≠Óc th˘c hi÷n tπi tÿnh Th∏i B◊nh, mi“n Bæc Vi÷t Nam.
L≠Óng ph©n b„n cho rau
Rau mµu Æ≠Óc trÂng h«u nh≠ quanh n®m Î Th∏i B◊nh.
ô mÈt sË Æfia ph≠¨ng lu©n canh rau 3-4 vÙ /n®m. Tuy
nhi™n, rau trÂng chÒ y’u vµo vÙ thu Æ´ng (th∏ng 9
th∏ng 10 sau khi g∆t lÛa mÔa). Trong c∏c loπi rau chÛng
ta c„ th” chia lµm 2 nh„m: nh„m ®n l∏ (c∂i bæp, su hµo)
vµ nh„m ®n qu∂-cÒ (cµ chua, Ìt, hµnh vµ t·i). Di÷n t›ch
cho su hµo vµ c∂i bæp vÙ Æ´ng theo th¯ t˘ vµo kho∂ng
778 ha vµ 592 ha. Tuy nhi™n, di÷n t›ch trÂng hai loπi c©y
nµy kh´ng Ên Æfinh tÔy thuÈc vµo thfi tr≠Íng vµ gi∏ c∂
cÒa ph©n b„n.
B∂ng 11: B◊nh qu©n l≠Óng ph©n b„n cho su hµo vµ c∂i bæp vÙ Æ´ng
Hπng mÙc
C∂i bæp
TÊng di÷n t›ch
Ph©n chuÂng
N
P2O5
K2O
Su hµo
TÊng di÷n t›ch
Ph©n chuÂng
N
P2O5
K2O
ߨn vfi
V.Th≠
Q.PhÙ
T.ThÙy
ß.H≠ng
T.H∂i
K.X≠¨ng
H.Hµ
T.B◊nh
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
111,8
12,0
203,0
85,0
44,0
44,5
8,5
102,0
66,0
30,0
103,2
7,5
230,0
80,0
54,0
0
-
169,8
10,0
190,0
90,0
60,0
38,0
12,0
204,0
80,0
44,0
205,9
8,0
106,0
75,0
50,0
104,8
7,0
190,0
70,0
40,0
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
108,8
7,5
150,0
45,0
30,0
0
-
38,9
6,6
127,0
36,0
20,0
0
-
149,9
7,0
102,0
55,0
40,0
0
-
178,3
5,5
115,0
47,0
40,0
116,3
7,0
150,0
55,0
30,0
A) Nh„m rau th¯ nh†t: Qua Æi“u tra, ng≠Íi n´ng d©n
cho bi’t, ÆËi vÌi bæp c∂i vµ su hµo th◊ ng≠Íi ta dÔng
c∂ 2 dπng ph©n c¯ng (cÙc) kh´ng Ò vµ ph©n dπng l·ng
Æ” b„n (7 - 12 t†n). Th≠Íng th◊ sˆ dÙng 60-70% ph©n
chuÂng dπng c¯ng cfln 30-40% lµ ph©n dπng l·ng b„n
vµo thÍi gian trÂng. Theo khuy’n c∏o th◊ l≠Óng ph©n
chuÂng c«n b„n cho c∂i bæp lµ 30 t†n/ha. Nh≠ng th˘c
t’ ng≠Íi d©n b„n chÿ Æπt 30%. ßËi vÌi ph©n ho∏ h‰c,
ng≠Íi d©n th≠Íng b„n cho bæp c∂i l≠Óng Æπm dao
ÆÈng trong kho∂ng 106 - 230 kg N/ha. Th≠Íng ng≠Íi
d©n b„n Æπm theo chu k˙ thÍi gian 7 - 10 ngµy mÈt
l«n, k’t hÓp t≠Ìi. Tuy nhi™n, ng≠Íi d©n b„n ›t h¨n
nhi“u. B∂ng 12 cho th†y Î Qu˙nh PhÙ, H≠ng Hµ
l≠Óng Æπm b„n cho c©y chÿ mÌi Æπt 50% so vÌi khuy’n
c∏o (l≠Óng khuy’n c∏o lµ 200kg N/ha), ngoπi trı Th∏i
ThÙy b„n cao h¨n khuy’n c∏o (b„n Æ’n 230 kg N/ha).
ßËi vÌi ph©n l©n, ng≠Íi d©n chia lµm 2 ÆÓt b„n: 80%
b„n vµo lÛc trÂng 20% cfln lπi b„n trong suËt vÙ.
L≠Óng ph©n l©n ng≠Íi d©n b„n cho c∂i bæp tr™n th˘c
t’ cÚng chÿ bªng 75-90% theo l≠Óng khuy’n c∏o
(khuy’n c∏o: 90 kg P2O5/ha) trong khi Æ„ d©n b„n tı
60-90 kg/ha. ßËi vÌi ph©n kali b„n k’t hÓp t≠Ìi trong
suËt vÙ vÌi l≠Óng khuy’n c∏o lµ 120 kg K2O/ha.
Nh≠ng d©n chÿ b„n 30-60 kg/ha, chÿ x†p xÿ 40-50%
l≠Óng khuy’n c∏o.
ßËi vÌi su hµo, ph≠¨ng ph∏p b„n cÚng t≠¨ng t˘ nh≠
vÌi c∂i bæp tuy nhi™n l≠Óng b„n c„ kh∏c nhau. Theo
khuy’n c∏o l≠Óng b„n cho su hµo lµ 15 t†n ph©n
chuÂng/ha; 240 kgN/ha; 20 kg P2O5/ha vµ 30 kg
K2O/ha. L≠Óng d©n b„n th˘c t’ (b∂ng 12) so vÌi l≠Óng
khuy’n c∏o cho th†y ph©n h˜u c¨ chÿ Æπt 30-35%,
ph©n Æπm chÿ x†p xÿ 50-60% trong khi Æ„, ph©n l©n
vµ kaly th◊ lπi dÔng cao h¨n so l≠Óng khuy’n c∏o. ßπm
th≠Íng b„n theo chu k˙ 7-10 ngµy mÈt l«n vµ Æ≠Óc bæt
Æ«u b„n sau trÂng 7 ngµy vµ k’t thÛc 5-7 ngµy tr≠Ìc
khi thu hoπch.
155
S∂n xu†t n´ng nghi÷p vµ sˆ dÙng ph©n b„n
cho c©y trÂng tπi tÿnh Th∏i B◊nh
B∂ng 12: L≠Óng ph©n b„n cho cµ chua, Ìt, t·i, hµnh
Hπng mÙc
Cµ chua
TÊng di÷n t›ch
Ph©n chuÂng
N
P2O5
K2O
õt
TÊng di÷n t›ch
Ph©n chuÂng
N
P2O5
K2O
Hµnh, t·i
TÊng di÷n t›ch
Ph©n chuÂng
N
P2O5
K2O
ߨn vfi
V.Th≠
Q.PhÙ
T.ThÙy
ß.H≠ng
T.H∂i
K.X≠¨ng
H.Hµ
T.B◊nh
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
703,4
8,0
100,0
75,0
30,0
74,6
8,5
120,0
80,0
45,0
43,4
9,0
110,0
65,0
50,0
28,30
8,0
85,0
55,0
40,0
49,0
10,0
90,0
70,0
30,0
24,0
9,5
115,0
66,0
35,0
425,0
12,0
120,0
80,0
60,0
6,3
9,5
100,0
55,0
30,0
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
0
-
367,5
8,0
100,0
60,0
50,0
108.0
10.0
75.0.
60.0
50.0
13,3
7,0
90,0
50,0
45,0
0
-
0
-
14,7
8,0
65,0
50,0
40,0
0
-
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
12,7
8,0
40,0
30,0
30,0
85,6
9,0
50,0
30,0
30,0
493,9
14,0
35,0
33,0
30,0
0
-
51,7
7,0
20,0
30,0
40,0
0
-
56,7
7,0
30,0
40,0
50,0
38,2
7,0
40,0
35,0
40,0
B) Nh„m rau th¯ hai: cµ chua, Ìt, hµnh vµ t·i. Cµ chua
Æ≠Óc trÂng chÒ y’u vµo vÙ Æ´ng vÌi di÷n t›ch 1354,0 ha
Î c∏c huy÷n VÚ Th≠ (703,4 ha - 52%) vµ H≠ng Hµ
(425,0 ha - 31,3%) (b∂ng 13). õt th≠Íng trÂng vÙ xu©n
vµ vÙ Æ´ng vÌi di÷n t›ch 503,5 ha Î c∏c huy÷n Qu˙nh
PhÙ: 367,5 ha (73%); Th∏i ThÙy: 108,0 ha (21%).
Hµnh, t·i th≠Íng trÂng chÒ y’u vµo mÔa Æ´ng vÌi di÷n
t›ch 739,0 ha trong Æ„ Î Th∏i ThÙy, Ìt c„ di÷n t›ch lµ
493,9 ha (67%) Qu˙nh PhÙ 85,6 ha (11,6%) vµ mÈt sË
huy÷n kh∏c kho∂ng 12,7 - 56,7 ha (b∂ng 12).
V“ ph©n b„n cho rau nh„m 2: kh∏c vÌi c∏c c©y kh∏c,
n´ng d©n th≠Íng sˆ dÙng dπng ph©n trÈn tı ph©n lÓn,
ph©n gia c«m vµ ph©n bæc rÂi Ò tı 5-6 th∏ng tr≠Ìc khi
sˆ dÙng. Dπng ph©n h˜u c¨ trÈn th≠Íng b„n l„t 100%.
Sau Æ„ ng≠Íi d©n b„n bÊ sung trong suËt vÙ bªng
ph©n dπng l·ng. Theo khuy’n c∏o th◊ l≠Óng ph©n c«n
b„n cho cµ chua lµ: h˜u c¨ 25 t†n/ha; 200kg N/ha;
180 kg P2O5/ha vµ 150 kg K2O /ha. Tuy nhi™n, th˘c
156
t’ ng≠Íi n´ng d©n b„n ph©n chuÂng chÿ Æπt 30-35%,
ph©n Æπm (N), ph©n l©n (P2O5) vµ ph©n kali (K2O )
Æπt 40 -50% (xem b∂ng 12).
ßËi vÌi c©y Ìt, ng≠Íi d©n th≠Íng chÿ b„n 7 - 10 t†n
ph©n chuÂng/ha trong khi nhu c«u cÒa Ìt lµ 20 t†n.
Ph©n kho∏ng cho Ìt theo khuy’n c∏o lµ:120 kg N/ha;
80 kg P2O5/ha; vµ 160 kg K2O/ha. Th’ nh≠ng ng≠Íi
d©n Î c∏c vÔng trÂng Ìt v…n ch≠a Æ∏p ¯ng Æ≠Óc l≠Óng
b„n theo khuy’n c∏o mµ th≠Íng th†p h¨n tı 40-60%
(b∂ng 13).
Hµnh vµ t·i c«n nhi“u ph©n h˜u c¨ h¨n Ìt: theo khuy’n
c∏o l≠Óng c«n b„n, th◊ c«n 30 t†n ph©n chuÂng/ha trong
khi Æ„ ph©n kho∏ng kh´ng c«n nhi“u: 40 kg N/ha; 40
kg P2O5/ha vµ 60 kg K2O/ha. So s∏nh l≠Óng nµy vÌi
l≠Óng d©n b„n th˘c t’ Î b∂ng 13 ta th†y l≠Óng ph©n h˜u
c¨ chÿ bªng 30-50% so l≠Óng khuy’n c∏o, chÿ c„ l≠Óng
ph©n kho∏ng lµ g«n x†p xÿ vÌi m¯c y™u c«u.
V. Porphyre, Nguy‘n Qu’ C´i (bi™n tÀp).Hµ NÈi: ƒn ph»m cÒa PRISE, 2006.
Th©m canh ch®n nu´i lÓn-qu∂n l˝ ch†t th∂i vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng:
nghi™n c¯u Æ≠Óc th˘c hi÷n tπi tÿnh Th∏i B◊nh, mi“n Bæc Vi÷t Nam.
Ph©n b„n cho c©y l≠u ni™n
ô Th∏i B◊nh chÒ y’u trÂng 4 dπng c©y l≠u ni™n: v∂i,
nh∑n, d©u tªm vµ hfle (c©y d≠Óc li÷u). C©y l≠u ni™n
h«u h’t Æ≠Óc trÂng quanh v≠Ín nhµ vµ Î mÈt sË di÷n
t›ch d‰c hai b™n bÍ s´ng (k™nh). Di÷n t›ch trÂng v∂i,
nh∑n vµo kho∂ng 1885,0 ha, hfle kho∂ng 274,8 ha vµ
d©u tªm kho∂ng 262,3 ha. Th≠Íng Æ≠Óc trÂng nhi“u
Î c∏c huy÷n: Th∏i ThÙy, Ki’n X≠¨ng, Qu˙nh PhÙ vµ
H≠ng Hµ.
Ph©n b„n cho c©y ®n tr∏i kh´ng giËng nhau, tu˙ thuÈc
vµo loπi c©y trÂng vµ mÀt ÆÈ c©y/ha. SË li÷u Æi“u tra cho
th†y gi˜a c∏c hÈ mÀt ÆÈ trÂng kh´ng giËng nhau. Tuy
nhi™n, mÀt ÆÈ tËi thi”u theo khuy’n c∏o cÒa c¨ quan
khuy’n n´ng lµ 180 c©y /ha. Theo kinh nghi÷m cÒa
ng≠Íi d©n, sˆ dÙng n≠Ìc ti”u ho∆c ph©n dπng l·ng b„n
cho c©y trong v≠Ín nhµ ti÷n lÓi h¨n nhi“u Æem b„n
ngoµi ÆÂng. H‰ nhÀn th†y t≠Ìi n≠Ìc ti”u cho c©y Î v≠Ín
nhµ kh∂ n®ng h†p thu dinh d≠Ïng cÒa c©y tËt h¨n vµ
thÍi gian t≠Ìi phÔ hÓp nh†t lµ sau gieo trÂng ›t ngµy.
B∂ng 13: L≠Óng ph©n b„n cho c©y ®n qu∂
Hπng mÙc
V∂i vµ Nh∑n
TÊng di÷n t›ch
Ph©n chuÂng
N
P2O5
K2O
ߨn vfi
V.Th≠
Q.PhÙ
T.ThÙy
ß.H≠ng
T.H∂i
K.X≠¨ng
H.Hµ
T.B◊nh
ha
T†n/ha
Kg/ha
Kg/ha
Kg/ha
250,0
4,0
80,0
90,0
50,0
459,3
5,5
75,0
85,0
60,0
186,0
5,0
90,0
80,0
60,0
283,1
6,0
90,0
70,0
50,0
47,0
4,5
76,0
84,0
60,0
413,0
5,0
90,0
80,0
60,0
181,5
4,0
80,0
70,0
60,0
65.0
4.8
70.0
70.0
60.0
NguÂn ph©n chuÂng b„n cho c©y ®n tr∏i c„ th” khai
th∏c tı nguÂn ch®n nu´i gia sÛc hay tı trπi lÓn, sau khi
Ò tı 4-6 th∏ng. L≠Óng ph©n chuÂng dao ÆÈng tu˙ thuÈc
vµo tuÊi c©y vµ phÙ thuÈc vµo n®ng su†t thu hoπch cÒa
vÙ tr≠Ìc. Ph©n chuÂng Ò th≠Íng b„n l„t 100% sau khi
thu hoπch vµo kho∂ng th∏ng 6 th∏ng 7 vÌi l≠Óng b„n
25 - 30 kg/c©y t≠¨ng Æ≠¨ng vÌi kho∂ng 4,5 - 5 t†n /ha
k’t hÓp vÌi l≠Óng b„n l„t 100% su-pe l©n 2,5 - 3,0
kg/c©y (70 - 90 kg P2O5/ha). ßπm urea vµ kali dπng
sun-ph∏t kali cÚng Æ≠Óc b„n 50% vµo thÍi gian Æ„ vÌi
l≠Óng 0,5 kg u-r™/c©y (40kg N/ha); vµ 0,3 kg sun-ph∏t
kali/c©y (32,0 kg K2O/ha). L≠Óng Æπm ur™ vµ sun-ph∏t
kali cÈng lπi sœ b„n thÛc vµo thÍi gian ra hoa, hay b„n
thÛc cho c©y non sau trÂng 2-3 th∏ng.
Ph©n b„n cho c©y d©u tªm vµ c©y hoÃ
Di÷n t›ch d©u tªm Î Th∏i B◊nh Æang bfi gi∂m mÈt c∏ch
nhanh ch„ng, chÿ cfln lπi kho∂ng 263,3 ha vµ tÀp trung
chÒ y’u Î huy÷n H≠ng Hµ (50%). Theo sË li÷u cung c†p
tı c∏c tÊ ch¯c khuy’n n´ng tÿnh, d©u tªm chÿ b„n ph©n
h˜u c¨ vµ Æπm. L≠Óng b„n mµ ng≠Íi d©n sˆ dÙng lµ 15
t†n ph©n h˜u c¨/ha k’t hÓp vÌi l≠Óng ph©n Æπm giao
ÆÈng tı 60 - 80 kg N/ha. Trong khi Æ„, theo khuy’n c∏o
l≠Óng b„n c«n thi’t cho d©u lµ (3): 30 t†n ph©n h˜u c¨/ha;
100 kg N/ha; 80 kg P2O5/ha vµ 50 kg K2O/ha. Nh≠ vÀy,
ng≠Íi n´ng d©n chÿ b„n Æ≠Óc 50% l≠Óng ph©n h˜u c¨
theo khuy’n c∏o, 60 - 80% l≠Óng N vµ O% l≠Óng K2O.
ßËi vÌi c©y hoà (Sophora japonnica): lµ mÈt loπi c©y
d≠Óc li÷u tπo thu nhÀp cao cho ng≠Íi n´ng d©n. C©y
hoà d‘ trÂng vµ d‘ qu∂n l˝, n„ th≠Íng Æ≠Óc trÂng Î
trong v≠Ín nhµ ho∆c d‰c theo Æ≠Íng lµng hay chung
quanh ranh giÌi v≠Ín. Hi÷n nay, Î huy÷n Qu˙nh PhÙ
vµ Th∏i Thu˛ trÂng nhi“u nh†t vÌi di÷n t›ch 273,8 ha.
Hi÷n nay ph©n b„n cho hoà ch≠a Æ≠Óc quan t©m so vÌi
c∏c c©y kh∏c. Tu˙ thuÈc vµo kh∂ n®ng cÒa tıng hÈ, tuy
nhi™n, hi÷n nay hµng n®m ng≠Íi n´ng d©n chÿ b„n 1- 2
l«n vÌi l≠Óng b„n NPK theo t˚ l÷ 5:10:3. CÙ th” l≠Óng
ph©n b„n/ha lµ: 7 -10 t†n ph©n h˜u c¨, 40 kg N; 80 kg
P2O5 vµ 24 kg K2O.
157
S∂n xu†t n´ng nghi÷p vµ sˆ dÙng ph©n b„n
cho c©y trÂng tπi tÿnh Th∏i B◊nh
ß∏nh gi∏ chung v“ sˆ dÙng ph©n h˜u c¨ trong
mÈt n®m
Tÿnh Th∏i B◊nh lµ mÈt tÿnh c„ c¨ c†u c©y trÂng 3 vÙ/n®m:
hai vÙ lÛa vµ mÈt vÙ mµu. VÌi nhfip ÆÈ t®ng vÙ cao vµ
tr◊nh ÆÈ th©m canh lÌn, Æfli h·i l≠Óng ph©n b„n Æ«u t≠
cho c©y trÂng cÚng r†t cao, Æ∆c bi÷t lµ ph©n h˜u c¨.
ßi“u d‘ th†y rªng th˘c th’ trong toµn vÔng, l≠Óng ph©n
h˜u c¨ kh´ng Æ∏p ¯ng ÆÒ. Cho dÔ ch®n nu´i Æ∑ vµ
Æang ph∏t tri”n mÈt c∏ch mπnh mœ Î mÈt vµi Æfia
ph≠¨ng vÌi quy m´ trang trπi hay t≠ nh©n trong tıng hÈ
gia Æ◊nh, vµ c„ th” x∂y ra t◊nh trπng d≠ thıa ph©n h˜u
c¨ cÙc bÈ Î mÈt sË vÔng, nh≠ng nh◊n chung nguÂn
ph©n h˜u c¨ v…n kh´ng Æ∏p ¯ng Æ≠Óc nhu c«u cho c©y
trÂng cÒa tıng vÙ trong tıng n®m. ß„ lµ nguy™n nh©n
tπi sao ng≠Íi d©n th≠Íng b„n l≠Óng ph©n h˜u c¨ cho
c©y trÂng ch≠a ÆÒ sË l≠Óng theo y™u c«u (b∂ng 14).
Xät v“ tÊng th”, ng≠Íi n´ng d©n chÒ y’u b„n ph©n h˜u
c¨ cho lÛa. L≠Óng b„n hoµn toµn phÙ thuÈc vµo tÊng
di÷n t›ch trÂng lÛa (b∂ng 14) vµ l≠Óng ph©n h˜u c¨ b„n
cho c©y vÙ xu©n th≠Íng cao h¨n cho c©y vÙ mÔa. ßËi
vÌi Th∏i B◊nh, l≠Óng ph©n h˜u c¨ b„n cho c©y vÙ xu©n
lµ: 578.473,8 t†n vµ cho c©y vÙ mÔa lµ: 573.947,0 t†n.
B∂ng 14: ß∏nh gi∏ l≠Óng ph©n h˜u c¨ sˆ dÙng trong mÈt n®m
Hπng mÙc
VÙ xu©n
LÛa
C©y hµng n®m
VÙ mÔa
LÛa
C©y hµng n®m
VÙ ß´ng
C©y hµng n®m
C©y l≠u ni™n
C©y ®n tr∏i
ß.H≠ng
K.X≠¨ng
H.Hµ
T.B◊nh
V.Th≠
Q.PhÙ
T.ThÙy
T†n
T†n
72.238,4
23.084,3
82.396,2
4.148,0
107.313,19 197.640,3 82.205,97 101.571,6 82.972,8
12.728,9 10.618,5 7.923,2
18.182,8 4.586,9
12.269,6
2.193,4
T†n
T†n
68.426,8
13.161,7
76.792.0
2.856,8
107.408,0 184.261,7 80.149,5
8.900,9
11.216,1 9.624,8
96.066,8
5.840,5
75.208,0
1.760,6
6.652,7
2.401,3
T†n
51.681,9
87.630
36.244,2
27.839,1
11.192,0
103.944,6 44.363,0
5.556,7
T†n
1.200,0
9.526,0
1.318,8
1.133,2
211,5
2.265,0
512,0
Khi Æ∏nh gi∏ v“ l≠Óng ph©n h˜u c¨ sˆ dÙng cho c∏c
loπi c©y trÂng vÙ Æ´ng ta th†y tÊng l≠Óng ph©n h˜u c¨
huy ÆÈng lµ 386.451,0 t†n, trong Æ„ Ki’n ThÙy lµ huy÷n
c„ di÷n t›ch trÂng c©y vÙ Æ´ng lÌn nh†t, n™n l≠Óng ph©n
h˜u c¨ ti™u tËn lµ 103.944,6 t†n. C∏c huy÷n kh∏c nh≠
Ti“n H∂i l≠Óng ph©n h˜u c¨ chÿ dao ÆÈng trong kho∂ng
11.192,0 t†n, VÚ Th≠ cÚng chÿ 51.682,0 t†n. Tuy nhi™n,
do thi’u ph©n h˜u c¨ n™n l≠Óng ph©n h˜u c¨ b„n cho
c©y vÙ Æ´ng chÿ Æπt 5.556,7 t†n. B∂ng 15 cÚng cho th†y
l≠Óng ph©n h˜u c¨ sˆ dÙng cho c©y vÙ xu©n th≠Íng
cao h¨n cho c©y vÙ hÃ, Æi“u Æ„ phÙ thuÈc vµo di÷n t›ch
Ɔt trÂng c©y cÒa vÙ xu©n lÌn h¨n vÙ hÃ. ¶Ìc t›nh l≠Óng
ph©n b„n cho c©y vÙ xu©n trong toµn tÿnh lµ 83.466 t†n
vµ cho vÙ hà lµ 55.762 t†n. So vÌi c∏c huy÷n kh∏c,
l≠Óng ph©n h˜u c¨ sˆ dÙng cho c©y trÂng trong hai vÙ
xu©n vµ hà Πhuy÷n VÚ Th≠ cao nh†t: l≠Óng b„n cho
vÙ xu©n lµ 23.084,3 t†n vµ cho vÙ hà lµ 13.161,7 t†n
(b∂ng 15).
158
T.H∂i
ߨn vfi
1.471,5
ßËi vÌi c©y l≠u ni™n: ô Th∏i B◊nh chÒ y’u lµ v∂i, nh∑n,
d©u tªm vµ hoÃ. ßËi vÌi c©y l≠u ni™n kh„ Æ∏nh gi∏ Æ≠Óc
ch›nh x∏c Æ≠Óc tÊng l≠Óng ph©n b„n c«n thi’t, v◊ theo
phflng thËng k™ tÿnh r†t kh„ Æ∏nh gi∏ cÙ th” Æ≠Óc di÷n
t›ch trÂng, Æ∆c bi÷t lµ c©y hoà v◊ di÷n t›ch trÂng t∂n mπn.
D˘a vµo sË li÷u n®m 2004, tÊng khËi l≠Óng ph©n h˜u
c¨ b„n cho s∂n xu†t n´ng nghi÷p Î tÿnh Th∏i B◊nh:
1.958.891,7 t†n/n®m. Trong Æ„ ri™ng VÚ Th≠ l≠Óng
ph©n h˜u c¨ b„n hµng n®m lµ 229.307 t†n, Ki’n
X≠¨ng: 327.871,3 t†n, H≠ng Hµ 210.362,8 t†n vµ
Thµnh phË Th∏i B◊nh: 29.585,7 t†n/n®m.
V. Porphyre, Nguy‘n Qu’ C´i (bi™n tÀp).Hµ NÈi: ƒn ph»m cÒa PRISE, 2006.
Th©m canh ch®n nu´i lÓn-qu∂n l˝ ch†t th∂i vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng:
nghi™n c¯u Æ≠Óc th˘c hi÷n tπi tÿnh Th∏i B◊nh, mi“n Bæc Vi÷t Nam.
K’t luÀn
Tµi li÷u tham kh∂o:
1. Hoπt ÆÈng n´ng nghi÷p n„i chung, hay v“ s∂n xu†t
lÛa ho∆c c©y rau mµu hµng n®m n„i ri™ng, tÿnh Th∏i
B◊nh v…n trÈi h¨n c∏c tÿnh kh∏c. Th©m canh trong
s∂n xu†t n´ng nghi÷p Î Th∏i B◊nh Æ∑ vµ Æang Æfli
h·i mÈt l≠Óng Æ«u t≠ lÌn c∂ v“ ph©n h˜u c¨ vµ ph©n
v´ c¨. K’t qu∂ Æi“u tra th˘c Æfia cho th†y n´ng
nghi÷p cÒa Th∏i B◊nh Æang ÆËi m∆t vÌi mÈt th∏ch
th¯c thi’u ph©n h˜u c¨ b„n cho c©y vµ s˘ m†t c©n
bªng dinh d≠Ïng trong qua tr◊nh b„n.
2. Th˘c t’ ng≠Íi d©n sˆ dÙng ph©n h˜u c¨ theo 2
dπng: trÈn (ph©n dπng c¯ng, kh´ng Ò) vµ ph©n
dπng l·ng Æ≠Óc b„n theo th¯ t˘ ≠u ti™n b„n cho c©y
trÂng nh≠ sau: lÛa> c©y vÙ Æ´ng>c©y vÙ xu©n> c©y
vÙ hÃ> c©y ®n qu∂. MÈt sË dπng ph©n c„ ch†t l≠Óng
cao nh≠ ph©n gia c«m hay ph©n bæc th≠Íng Æ≠Óc
≠u ti™n cho c©y hµng ho∏ nh≠ Ìt vµ rau. Tuy nhi™n,
t˚ l÷ sˆ dÙng ph©n h˜u c¨ th≠Íng ›t h¨n nhi“u so
vÌi l≠Óng khuy’n c∏o ngay k” c∂ b„n cho lÛa lµ c©y
≠u ti™n hµng Æ«u.
3. NguÂn ph©n h˜u c¨ th≠Íng tı ch®n nu´i lÓn, ch†t
l≠Óng ph©n kh´ng ÆÂng nh†t theo tıng hÈ ch®n
nu´i. Th≠Íng nh˜ng hÈ c„ sË Æ«u lÓn ›t, h‰ th≠Íng
t®ng t˚ l÷ ÆÈn vµo ph©n Æ” c„ l≠Óng ph©n nhi“u,
ch›nh v◊ vÀy mµ ch†t l≠Óng ph©n r†t phÙ thuÈc vµo
t˚ l÷ ÆÈn vµ thµnh ph«n ch†t ÆÈn.
4. V◊ thi’u ph©n h˜u c¨ (ph©n chuÂng) n™n ng≠Íi d©n
th≠Íng b„n t®ng d«n ph©n kho∏ng cho c©y trÂng.
Tuy nhi™n, l≠Óng ph©n kho∏ng b„n vµo Ɔt cµng
lµm cho Ɔt th™m chai c¯ng, m†t c†u trÛc vµ tho∏i
ho∏ d«n. M∆t kh∏c, hi÷n nay do gi∏ ph©n kho∏ng
tr™n thfi tr≠Íng ngµy cµng t®ng n™n k” c∂ l≠Óng ph©n
kho∏ng b„n bÊ sung th™m cho c©y trÂng cÚng ngµy
cµng ›t Æi. Nh≠ vÀy, l≠Óng ph©n chuÂng Æ∑ kh´ng
ÆÒ nay l≠Óng ph©n kho∏ng lπi cµng thi’u do gi∏ c∂
t®ng, Æ∑ lµm cho c©y trÂng m†t c©n b®ng dinh
d≠Ïng, Æ„ lµ mÈt th˘c t’ tπi c∏c huy÷n Æi“u tra cÒa
Th∏i B◊nh.
5. S˘ ph∏t tri”n kh´ng ÆÂng Æ“u v“ ch®n nu´i gi˜a c∏c
hÈ, c∏c x∑, vµ gi˜a c∏c huy÷n Æ∑ d…n Æ’n s˘ kh´ng
c©n bªng l≠Óng ph©n h˜u c¨ cho c©y trÂng. S˘ d≠
thıa v“ ph©n chuÂng hay ch†t th∂i cÙc bÈ Î mÈt sË
Æfia ph≠¨ng, k’t hÓp vÌi bi÷n ph∏p qu∂n ly käm Æ∑
lµm ´ nhi‘m m´i tr≠Íng. Trong khi Æ„, n¨i kh∏c lπi
thi’u ph©n h˜u c¨ cho c©y trÂng mÈt c∏ch tr«m tr‰ng.
Nh≠ vÀy, Æ” Æ∂m b∂o mÈt n“n n´ng nghi÷p sπch,
mÈt n“n n´ng nghi÷p h˜u c¨, c«n ph∂i t®ng c≠Íng
ch®n nu´i. Trong t≠¨ng lai, Th∏i B◊nh v…n ph∏t tri”n
ch®n nu´i theo ÆÛng mÙc ti™u mµ tÿnh Æ“ ra Æ’n
2010. Tuy nhi™n, v†n Æ“ c«n Æ∆t ra lµ gi∂i quy’t th·a
Æ∏ng kh©u vÀn chuy”n tı n¨i thıa Æ’n n¨i thi’u mÈt
c∏ch hµi hoµ gi˜a ch®n nu´i vµ trÂng tr‰t.
1. BÔi Huy Hi“n. K’t qu∂ nghi™n c¯u dinh d≠Ïng c©y
trÂng, sˆ dÙng c„ hi÷u qu∂ ph©n b„n trong thÍi k˙
ÆÊi mÌi vµ k’ hoπch hoπt ÆÈng giai Æoπn 20062010; Khoa h‰c vµ c´ng ngh÷ n´ng nghi÷p vµ
PTNT 20 n®m ÆÊi mÌi, tÀp 3, ߆t, ph©n b„n . 2.
2. Berka C, H. Schreier, Hall. K. Lingking water quality with intensification in a rural waterhed.
Netherlands: Springer, 2001.
3. L™ V®n C®n. SÊ tay ph©n b„n: Nhµ Xu†t b∂n N´ng
nghi÷p Hµ NÈi, 1975.
4. N.T.HÔng. Ng´ lai vµ k¸ thuÀt trÂng: Nhµ Xu†t b∂n
N´ng nghi÷p Hµ NÈi,, 2002.
5. H. Minh. K¸ thuÀt ch®m s„c d≠a h†u, khoai t©y vµ
ng´: Nhµ Xu†t b∂n N´ng nghi÷p Hµ NÈi, 2005.
6. M.V. Quy“n. 160 c©u h·i vµ gi∂i Æ∏p v“ lÛa n≠Ìc.
Nhµ Xu†t b∂n N´ng nghi÷p Hµ NÈi, 2002.
7. T.T.Tuc. C©u h·i vµ gi∂i Æ∏p v“ c©y nh∑n vµ v∂i.
Nhµ Xu†t b∂n N´ng nghi÷p Hµ NÈi, 1988.
8. Hillion B. Adéquation entre la production d'effluents
d'élevage et leur utilisation potentielle pour fertiliser
les cultures et les étangs aquacoles dans un district
du nord Vietnam. Paris-Grignon: INAPG, 2005:70.
9. Bureau des Statistiques de Thai Binh. Annales des
statistiques de la Province de Thai Binh en 2003,
2003.
10. Trung t©m thˆ nghi÷m giËng c©y trÂng QuËc gia. K¸
thuÀt ch®m s„c nh˜ng giËng c©y trÂng mÌi. Nhµ
Xu†t b∂n N´ng nghi÷p Hµ NÈi, 1995.
11. Le Turioner J. Evolution du cours des matiÃres premières des engrais de 2001 à 2005., 2005.
Ng≠Íi dfich
Tr«n ߯c Toµn
159