E3P _ VN _ chap00.qxd - Pigtrop

Th©m canh ch®n nu´i lÓn,
qu∂n l˝ ch†t th∂i vµ
b∂o v÷ m´i tr≠Íng:
nghi™n c¯u Æ≠Óc th˘c hi÷n
tπi tÿnh Th∏i B◊nh,
mi“n Bæc Vi÷t Nam
Bi™n tÀp
Vincent Porphyre
CIRAD
TA30/A – Campus International de Baillarguet
34398 Montpellier cedex 5 (France)
Nguy‘n Qu’ C´i
NIAH (Vi÷n ch®n nu´i) - ChÃm ThÙy Ph≠¨ng - Hµ NÈi - Vi÷t Nam
VÌi s˘ hÓp t∏c cÒa 25 thµnh vi™n
tham gia d˘ ∏n
Nh„m bi™n tÀp
Vincent Porphyre, b∏c s‹ thÛ y, chuy™n gia nghi™n c¯u tπi CIRAD-UPR 18, Ch®n nu´i lÓn vµ s∂n ph»m ch†t l≠Óng
cao, F-34398, Montpellier, Ph∏p; thµnh vi™n cÒa tÊ hÓp nghi™n c¯u PRISE tπi Vi÷t Nam
Nguy‘n Qu’ C´i, ti’n s‹, tr≠Îng bÈ m´n Ti”u gia sÛc, Vi÷n ch®n nu´i, Hµ NÈi, Vi÷t Nam; thµnh vi™n cÒa tÊ hÓp
nghi™n c¯u PRISE tπi Vi÷t Nam
© 2006 - CIRAD
All rights reserved
V. Porphyre, Nguy‘n Qu’ C´i (bi™n tÀp). Th©m canh ch®n nu´i lÓn-qu∂n l˝ ch†t th∂i vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng: nghi™n
c¯u Æ≠Óc th˘c hi÷n tπi tÿnh Th∏i B◊nh, mi“n Bæc Vi÷t Nam. Hµ NÈi: ƒn ph»m cÒa PRISE, 2006.
Gi†y phäp xu†t b∂n sË 159/GP-CXB c†p ngµy 07/06/2006
Thi’t k’ vµ in †n: T+T Design
[email protected]
CuËn s∏ch Æ≠Óc xu†t b∂n vÌi s˘ giÛp ÆÏ tµi ch›nh cÒa Li™n minh ch©u ¢u. NÈi dung cÒa cuËn s∏ch hoµn toµn do
c∏c t∏c gi∂ chfiu tr∏ch nhi÷m. Trong b†t k˙ tr≠Íng hÓp nµo cuËn s∏ch kh´ng th” Æ≠Óc coi lµ t∏c ph»m c„ nÈi dung
ph∂n ∏nh quan Æi”m cÒa Li™n minh ch©u ¢u.
MÙc lÙc
Th©m canh ch®n nu´i lÓn - qu∂n l˝ ch†t th∂i vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng:
nghi™n c¯u Æ≠Óc th˘c hi÷n tπi tÿnh Th∏i B◊nh, mi“n Bæc Vi÷t Nam.............................................................................................
1
D˘ ∏n E3P-giai Æoπn chu»n Æo∏n: mÈt ti“n Æ“ ph∏t tri”n b“n v˜ng ch®n nu´i lÓn tπi Vi÷t Nam..............................................
9
BËi c∂nh chung cÒa mÈt n“n n´ng nghi÷p Æang t®ng tr≠Îng thuÈc khu v˘c ÆÂng bªng s´ng HÂng....................................... 15
Sˆ dÙng ∂nh v÷ tinh Æa thÍi gian Æ” Æ∏nh gi∏ bi’n ÆÈng chÿ sË th˘c vÀt cÒa lÌp phÒ hi÷n trπng tπi tÿnh Th∏i B◊nh................
37
NhÀn th¯c cÒa ng≠Íi d©n ÆËi vÌi v†n Æ“ qu∂n l˝ nguÂn ch†t th∂i lÓn trong tÿnh Th∏i B◊nh.......................................................
55
Ph©n loπi hÈ ch®n nu´i lÓn theo nguy c¨ m´i tr≠Íng do hoπt ÆÈng sˆ dÙng ch†t th∂i ch®n nu´i g©y ra.................................. 81
Hi÷n trπng vµ ph©n loπi hÈ nu´i c∏ theo t◊nh h◊nh qu∂n l˝ ch†t th∂i h˜u c¨ b„n cho ao............................................................ 105
L≠Óng, thµnh ph«n ph©n vµ ch†t th∂i tı ch®n nu´i...................................................................................................................... 125
S∂n xu†t n´ng nghi÷p vµ sˆ dÙng ph©n b„n cho c©y trÂng tπi tÿnh Th∏i B◊nh.......................................................................... 143
ß∏nh gi∏ hi÷u qu∂ kinh t’ cÒa ngµnh hµng ph©n vÀt nu´i.......................................................................................................... 161
MËi quan h÷ gi˜a s∂n xu†t vµ kh∂ n®ng sˆ dÙng ph©n vÀt nu´i cho trÂng tr‰t vµ cho ao nu´i c∏........................................... 179
Tri”n v‰ng ph∏t tri”n ch®n nu´i lÓn k’t hÓp b“n v˜ng trong vÔng ÆÂng bªng s´ng HÂng........................................................ 203
Ch≠¨ng tr◊nh ASIA PRO ECO
ß≠Óc khÎi ÆÈng tı n®m 2002, ch≠¨ng tr◊nh Asia Pro Eco do Li™n minh ch©u ¢u x©y d˘ng vÌi thÍi hπn 5 n®m, d˘a
tr™n nh˜ng kinh nghi÷m vµ k’t qu∂ cÒa ch≠¨ng tr◊nh Asia Eco Best Programme. VÌi ng©n s∏ch hoπt ÆÈng lµ 31.5
tri÷u €, ch≠¨ng tr◊nh c„ mÙc ti™u chÒ y’u lµ l˘a ch‰n c∏c ch›nh s∏ch, c´ng ngh÷ vµ ph≠¨ng ph∏p cÙ th” nhªm
thÛc Æ»y th˘c hi÷n c∏c gi∂i ph∏p b“n v˜ng, Æ«u t≠ c„ hi÷u qu∂ vµ sπch h¨n cho nh˜ng v†n Æ“ m´i tr≠Íng Æang
Æ∆t ra cho ch©u É. Bªng nguÂn vËn tµi trÓ, ch≠¨ng tr◊nh trÓ giÛp cho c∏c hoπt ÆÈng cÒng cË v“ m∆t ch›nh s∏ch,
t®ng c≠Íng ÆËi thoπi trong th˘c ti‘n hoπt ÆÈng ÆÂng thÍi trÓ giÛp th˘c hi÷n nh˜ng c´ng tr◊nh nghi™n c¯u mang t›nh
ch†t chu»n Æo∏n, nh˜ng hoπt ÆÈng hÓp t∏c trao ÆÊi c´ng ngh÷ vµ c∏c d˘ ∏n thˆ nghi÷m trong l‹nh v˘c m´i tr≠Íng.
Ch≠¨ng tr◊nh Æ≠Óc th˘c hi÷n th´ng qua c∏c d˘ ∏n Æ∆c thÔ vÌi c¨ ch’ k™u g‰i d˘ ∏n tÌi t†t c∂ c∏c tÊ ch¯c ch›nh
phÒ vµ phi ch›nh phÒ tπi ch©u É vµ Li™n minh ch©u ¢u.
ßfia chÿ li™n h÷:
European Commission
EuropeAid Co-operation Office, Directorate D - Asia
Office: L-41, 02/57
B-1049 Brussels
Belgium
Tel: +32-2-298 67 42
Fax: + 32-2-298 48 63
E-mail: [email protected]
Website: http://europa.eu.int/comm/europeaid/projects/asia-pro-eco/index_en.htm
TÊ hÓp nghi™n c¯u PRISE
TÊ hÓp nghi™n c¯u PRISE lµ m´ h◊nh hÓp t∏c nghi™n c¯u Æa l‹nh v˘c nhªm gi∂i quy’t c∏c v†n Æ“ th∏ch th¯c trong
qu∏ tr◊nh ph∏t tri”n ch®n nu´i vµ c∏c ngµnh c„ li™n quan tπi ß´ng Nam É. ≥ t≠Îng hÓp t∏c nµy nh„m h‰p c∏c nhµ
khoa h‰c Ph∏p Æ’n tı CIRAD vµ c∏c nhµ khoa h‰c Vi÷t Nam Æ’n tı Vi÷n Ch®n nu´i quËc gia, Vi÷n thÛ y quËc
gia, Vi÷n khoa h‰c k¸ thuÀt n´ng nghi÷p Vi÷t Nam, Tr≠Íng Æπi h‰c n´ng nghi÷p I Hµ NÈi vµ c∏c c¨ quan nghi™n
c¯u ch©u É kh∏c, vÌi mÙc ti™u lµ ph©n t›ch ÆÈng th∏i th©m canh c∏c h÷ thËng n´ng nghi÷p, Æ∆c bi÷t lµ ch®n nu´i
bfl s˜a, ch®n nu´i lÓn Æ” Æ“ xu†t c∏c bi÷n ph∏p k¸ thuÀt c∂i ti’n, b“n v˜ng vµ ph∏t huy ti“m n®ng Æa dπng sinh
h‰c ÆÈng vÀt b∂n Æfia.
Trong khu´n khÊ m´ h◊nh hÓp t∏c PRISE, c∏c nhµ khoa h‰c Æ∑ cho ra ÆÍi c∏c †n ph»m khoa h‰c giÌi thi÷u k’t
qu∂ cÒa tıng d˘ ∏n cÙ th”, chºng hπn nh≠ c∏c †n ph»m sau:
ßfinh h≠Ìng ch®n nu´i tπi Vi÷t Nam 2010.
K˚ y’u hÈi th∂o do Vi÷n Ch®n nu´i vµ CIRAD phËi hÓp tÊ ch¯c tπi Hµ NÈi, Vi÷t Nam, ngµy 24-25 th∏ng 10 n®m
2002.
Ch®n nu´i tπi Vi÷t Nam
Tri”n v‰ng 2010
TÊ hÓp nghi™n c¯u PRISE
c/° NIAH-Vi÷n Ch®n nu´i
ThÙy Ph≠¨ng, Tı Li™m, Hµ NÈi
Vi÷t Nam
Tel: (84) 4.757.05.21
Fax: (84) 4.757.21.77
Email: [email protected]
Thµnh vi™n tham gia d˘ ∏n
Frädäric Borne
CIRAD, BÈ m´n AMIS - Ph∏p
Olivier Mikolasek
CIRAD, BÈ m´n EMVT - Ph∏p
Jean Pierre Boutonnet
CIRAD, BÈ m´n EMVT - Ph∏p
Nguy‘n Qu’ C´i
Vi÷n ch®n nu´i - Vi÷t Nam
Chu Xu©n Huy
VTGEO - Vi÷t Nam
Nguy‘n Thfi Hoa L˝
Vi÷n ch®n nu´i - Vi÷t Nam
Charlotte Colson
ßπi h‰c n´ng nghi÷p, Angers - Ph∏p
Jean Marie Paillat
CIRAD, BÈ m´n TERA - Ph∏p
ß∆ng Hoµng Bi™n
Vi÷n ch®n nu´i - Vi÷t Nam
Phπm V®n C˘
VTGEO - Vi÷t Nam
Virginie Emonet-Denand
H‰c vi÷n n´ng nghi÷p quËc gia, Paris Grignon - Ph∏p
Dominique Pillot
ßπi h‰c n´ng nghi÷p, Beauvais - Ph∏p
Jean Luc Farinet
CIRAD, BÈ m´n CA - Ph∏p
Nguy‘n Duy Ph≠¨ng
Vi÷n n´ng ho∏ thÊ nh≠Ïng - Vi÷t Nam
Gaëlle Guérin
Vincent Porphyre
CIRAD, BÈ m´n EMVT - Ph∏p
H‰c vi÷n n´ng nghi÷p quËc gia, Paris Grignon - Ph∏p
François Guerrin
CIRAD, BÈ m´n TERA - Ph∏p
Rajesh Bahadur Thapa
Vi÷n c´ng ngh÷ ch©u É - Th∏i Lan
Benoit Hillion
H‰c vi÷n n´ng nghi÷p quËc gia, Paris Grignon - Ph∏p
Tr«n ߯c Toµn
Vi÷n n´ng ho∏ thÊ nh≠Ïng - Vi÷t nam
Jean François Le Coq
CIRAD, BÈ m´n TERA - Ph∏p
Trfinh ß◊nh Khuy’n
ßπi h‰c n´ng nghi÷p I Hµ nÈi- Vi÷t Nam
A. Lopez
AIDA, Saragossa - T©y Ban Nha
VÚ ß◊nh Tu†n
Vi÷n n´ng ho∏ thÊ nh≠Ïng - Vi÷t Nam
Jean Michel Médoc
CIRAD, BÈ m´n TERA- Ph∏p
LÍi c∂m ¨n
TÀp s∏ch nµy xin Æ≠Óc k›nh t∆ng cho toµn th” nh©n d©n tÿnh Th∏i B◊nh, nh˜ng ng≠Íi Æ∑ vµ Æang ph∂i ÆËi m∆t vÌi
hÀu qu∂ cÒa qu∏ tr◊nh ph∏t tri”n ch®n nu´i lÓn vµ c∏c hoπt ÆÈng n´ng nghi÷p kh∏c. TËc ÆÈ ph∏t tri”n qu∏ nhanh
Æ„ Æang Æe doπ nghi™m tr‰ng Æ’n nguÂn tµi nguy™n n≠Ìc.
ß©y lµ c∏c k’t qu∂ ch›nh cÒa D˘ ∏n nghi™n c¯u Æa ngµnh do Ch≠¨ng tr◊nh AsiaProEco thuÈc ûy ban ch©u ¢u tµi
trÓ. Trong 16 th∏ng, 5 vi÷n nghi™n c¯u cÒa Vi÷t Nam vµ Th∏i Lan cÔng vÌi 2 ÆËi t∏c ch©u ¢u Æ∑ nÁ l˘c tri”n khai
nghi™n c¯u th˘c trπng ´ nhi‘m m´i tr≠Íng do ch®n nu´i lÓn Î mi“n Bæc Vi÷t Nam th´ng qua Æi”m nghi™n c¯u lµ
tÿnh Th∏i B◊nh, mÈt tÿnh Æπi di÷n nªm Î khu v˘c ÆÂng bªng s´ng HÂng. K’t qu∂ cÒa d˘ ∏n th” hi÷n trong vi÷c n™u
bÀt th˘c trπng ph∏t tri”n ch®n nu´i lÓn vµ nh˜ng t∏c ÆÈng cÒa th˘c trπng ch®n nu´i tÌi m´i tr≠Íng th´ng qua vi÷c
thu thÀp nh˜ng th´ng tin chi ti’t v“ th˘c ti‘n qu∂n l˝ tπi chuÂng trπi nhªm Æ∂m b∂o c©n bªng trong quan h÷ cungc«u ch†t h˜u c¨ tr™n quy m´ vÔng vµ qua qu∏ tr◊nh nghi™n c¯u nhÀn th¯c cÒa x∑ hÈi v“ v†n Æ“ m´i tr≠Íng nhªm
Æ“ xu†t chi’n l≠Óc ph∏t tri”n phÔ hÓp. CÔng vÌi vi÷c Æem Æ’n cho ng≠Íi Ɖc c∏c b¯c ∂nh chÙp tı v÷ tinh, tÀp s∏ch
cfln tr◊nh bµy r‚ nh˜ng v†n Æ“ v“ m´i tr≠Íng vµ Æ≠a ra nh˜ng k’t luÀn lµm c¨ sÎ tham kh∂o cho c∏c nhµ nghi™n
c¯u vµ c∏c nhµ hoπch Æfinh trong vi÷c x©y d˘ng c∏c ch›nh s∏ch n´ng nghi÷p cÒa Æfia ph≠¨ng tr™n c¨ sÎ t´n tr‰ng
m´i tr≠Íng. MÙc Æ›ch cÒa tµi li÷u tham kh∂o duy nh†t nµy lµ nhªm hÁ trÓ trong vi÷c Æ∂m b∂o c©n bªng gi˜a ph∏t
tri”n kinh t’ vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng th´ng qua vi÷c l˘a ch‰n nh˜ng c´ng ngh÷, ti’n bÈ k¸ thuÀt vµ ph≠¨ng th¯c
qu∂n l˝ phÔ hÓp.
Thay m∆t 7 ÆËi t∏c , chÛng t´i xin tr©n tr‰ng c∂m ¨n Ph∏i Æoµn ûy ban ch©u ¢u tπi Hµ NÈi, Ch≠¨ng tr◊nh AsiaProEco
Æ∑ hÁ trÓ nguÂn tµi ch›nh to lÌn cho c∏c hoπt ÆÈng cÒa d˘ ∏n. ChÛng t´i cÚng muËn nh†n mπnh Æ’n s˘ Òng hÈ
vµ giÛp ÆÏ to lÌn cÒa c∏c c∏n bÈ UBND tÿnh Th∏i B◊nh, UBND c∏c huy÷n vµ c∏c x∑ tri”n khai d˘ ∏n, nh˜ng ng≠Íi
Æ∑ hÓp t∏c h’t s¯c ch∆t chœ vÌi chÛng t´i trong qu∏ tr◊nh lµm vi÷c. ChÛng t´i xin bµy t· lflng bi’t ¨n Æ’n ´ng ßµo
Tr‰ng Thu«n- Gi∏m ßËc SÎ N´ng nghi÷p & PTNT tÿnh Th∏i B◊nh, ti’n s‹ Tr«n Duy Khanh - ChÒ tfich HÈi ßÂng
Qu∂n Trfi C´ng ty cÊ ph«n giËng ch®n nu´i Th∏i B◊nh, nh˜ng ng≠Íi Æ∑ giÛp ÆÏ nhi÷t t◊nh vµ hi÷u qu∂ trong suËt
qu∏ tr◊nh hoπt ÆÈng cÒa d˘ ∏n.
D˘ ∏n cÚng kh´ng th” th˘c hi÷n Æ≠Óc n’u kh´ng c„ s˘ giÛp ÆÏ tÀn tu˛ cÒa hµng ngµn bµ con n´ng d©n, c∏c b∏c
s‹ thÛ y, c∏c c∏n bÈ k¸ thuÀt n´ng nghi÷p, nh˜ng ng≠Íi Æ∑ nhi÷t t◊nh cung c†p c∏c th´ng tin v“ th˘c ti‘n s∂n xu†t,
Æ∑ tr◊nh bµy cÙ th” nh˜ng kh„ kh®n vµ ˝ ki’n ri™ng v“ v†n Æ“ m´i tr≠Íng.
CuËi cÔng nh˜ng trang s∏ch nµy Æ≠Óc hoµn thµnh nhÍ s˘ cË gæng kh´ng m÷t m·i cÒa c´ Phπm Thfi Thu Huy“n,
c´ Nguy‘n Thi Hπnh, ´ng Nicholas Stedman trong dfich thuÀt vµ cÒa bµ Jacqueline Porphyre, ng≠Íi Æ∑ Ɖc vµ
sˆa ch˜a t˚ mÿ b∂n in thˆ.
ChÛng t´i hy v‰ng rªng vÌi cuËn s∏ch nh· nµy, nh©n d©n tÿnh Th∏i B◊nh sœ t◊m Æ≠Óc nh˜ng c©u tr∂ lÍi, dÔ lµ ch≠a
hoµn chÿnh, cho nh˜ng c©u h·i vµ nh˜ng v†n Æ“ b¯c xÛc h‰ Æang g∆p ph∂i.
TS. Nguy‘n Qu’ C´i, Vi÷n Ch®n Nu´i
BS. ThÛ y Vincent Porphyre, CIRAD
ßËi t∏c cÒa d˘ ∏n E3P
Ch©u ¢u
Ph∏i Æoµn ûy ban ch©u ¢u tπi Vi÷t Nam
Metropole Centre, 56 L˝ Th∏i TÊ - Hµ NÈi - Vi÷t Nam
Tel: (84-4) 934 13 00 (Ext. 8263) - Fax: (84-4) 934 13 61
AsiaProEco Website:http://ec.europa.eu/comm/europeaid/projects/asia-pro-eco2/index_en.htm
CIRAD – Trung t©m hÓp t∏c quËc t’ v“ nghi™n c¯u n´ng nghi÷p vµ ph∏t tri”n
Campus International de Baillarguet, TA30/A - 34398 Montpellier - Ph∏p
Website: http://www.cirad.fr
AIDA - TÊ ch¯c hÁ trÓ ph∏t tri”n ch©u É
calle de Guadarrama 28, 40006 Segovia - T©y Ban Nha
Website: http://www.lacajasolidaria.com/aida-segovia
Ch©u É
NIAH - Vi÷n ch®n nu´i
BÈ m´n Ti”u gia sÛc
ThÙy Ph≠¨ng - Tı Li™m - Hµ NÈi - Vi÷t Nam
Website: http://www.vcn.vnn.vn
NISF - Vi÷n n´ng ho∏ thÊ nh≠Ïng
ß´ng Ngπc - Tı Li™m - Hµ NÈi - Vi÷t Nam
Website: http://www.fadinap.org/vietnam/index.html
VTGeo - Trung t©m vi‘n th∏m vµ Geomatics
340 phË Bπch ߪng - Hµ NÈi - Vi÷t Nam
Website: http://vtgeo.hn.org
HAU1 - Tr≠Íng Æπi h‰c N´ng nghi÷p I Hµ nÈi
Khoa ch®n nu´i thÛ y
Tr©u Qu˙ - Gia L©m - Hµ NÈi - Vi÷t Nam
Website: http://www.hau1.edu.vn
AIT - Vi÷n c´ng ngh÷ ch©u É
P.O. Box 4, Klong Luang, Pathumthani 12120 - Th∏i Lan
Website: http://www.ait.ac.th