Testi in piemontese

Detara n
Musica Pòpolara
'd Neuva Generassion
Cost pamflé a l'é gropà al CD “A manda la Lòsna”. S'it veul arsèive pì informassion
o për avej na cò pia 'd papé contatne, o cio chin%a a cost numer:
e-mail: de taranfolk @gmail.com
Myspace & facebook : Detaran Folk
France sco: 333 8955065
Andrea: 340 5647950
Test e tradussion ë d Francesco Cavallero e Andrea Scotti
Disegn an c overtin%a 'd Barbara Matta
Bossèt al crajon ëd Andrea Scotti
Fòto Federica Rismondo, Andrea Lopomo, Oscar Perotto, Chiara Vassallo
Detaran 2012
2
LA BANDA
Detaran a l'é na banda 'd musica pòpolara. Nen folk... folk a son le bande 'd
rievocassion, ch'a buto an sen%a queicòsa ch'a%j é pa pì. A noi a'n pias pensé a la
“nòstra” musica com'a queicòs ëd viv, ch'a's passa 'd boca 'n boca, da sonador a chi
ch'a scota. N'espression ch'a l'é pa nòstra, ma 'd la qual i voroma fése ambassador
e antèrpret, për deje minca vòlta nuanse neuve e atuaj...
Pòpolar!
I voroma pensé che costa musica a sia queicòsa 'd pì 'd na distrassion për passé 'l
temp an coa an statal, meraco darera un carton ëd drugia marcà CN ch'a pija tuta
la strà. E gnanca për ampenì coj silensi pien ëd gen%a a una festa 'd famija con ij
parent ch' a's vëddo mai, magara përché a son antipatich? I sonoma për passion,
sensa gnun%a preteisa d'esse l'Artista ch'a partagia con ël còsmo l'assòlotëssa dël
veuid sideral ch'a va contra ij scheuj dla soa anima (qué????).
I cantoma për ël piasì 'd conté nòstre stòrie. A vòlte legre e dròle, a vòte pì sombre
e dramatiche; përché s'i sonoma, e baloma, e cantoma, alora coste stòrie a son pa
pì mach nòstre, ma a divento 'd tuti.
Për figuré për dabon l'anima dla banda tutun a l'è nen pro fé mach paròle 'd
teoria, venta vëddne dal viv. Pijoma a esempi una festa ant un cit pais d'auta val.
Noiautri i soma an camin ëd finì 'd fé sin%a prima dël prinsipi dël concert. Tra
ciacole e rij venta fé an pressa a polidé la taola, e s'a l'é possibil ëdcò l'assiëtta dël
vzin.
«manges%to lolì?»
«Sicura ch'i lo mangio, gava le man!! »
Cecco e Chicca a ruso, tant për cambié, për chi ch'a finis ël vin,
quand Scottish, pijait da në slussi 'd responsabilità, a tira fòra un papé e arciama
3
tuti a l'òrdin:
«Fieuj… la scalëtta! »
Dòp un prim moment ëd panich, l'òrdin dij tòch a ven da sol.
«È, butoma prima costa sì, parej podoma conté dël Detaran... it lo fase ti, ch'it la
sas tant bin?»
«Va bin! I diso che: ant ël Piemont sud%ossidental, tra Turin e Coni, a%j era la
manera 'd dì “Detaran a manda la lòsna”... »
Lopy a perd subit la pasiensa e a strompa subit:
«Se! Se... i la savoma...»
Giomai 'l temp a l'é pì pòch e la gent a l'a ncamin%a ad ampenì pian pianin ël
salon. Vaire, meraco, a'n conòsso ancora nen ma a son stait tirà da la festa 'd
staseira, e a l'h an gòj 'd amusese un pòch. A l'è 'l moment ëd acordé ij strument e
ancaminé. Oscar a piora e a dis adiù a soa assiëtta, ch'a podrìa esse ampenì autre
mila e mila vòte. I soma pront, taca bòrgno!
Un moment ëd suspance:
«Taca ti!»
«Va bin...com'a ch'a fa, già?»
...e 'l concert ancamin%a.
La sala a l'é nen smisurà, ma a%j é istess un baron ëd gent… e dzoratut n'a%j é 'd
tute le rasse. An fond, setà a le taole, a son coj ch' a'n scoto për la prima vira. A son
ëd tre gineurie: la cobia dla borgà subit aval «Còs'é%lo sosì? A%j era nen ël lissio
staseira?», ij vasco fastidià «Oh!
Gava sta ròba, a fa caghé mòl!» e la banda dij amis rivà pr'asard, che antrigà a
bogia già ij pé. «Musica oggitana? Ah Diao! Cola dij Sinto!»
Pì dnans na cobia 'd mesa età % ch'a sauterìo nen un bal gnanca fiocheissa gròss
men ël dil % ancamin%a a bogié ij prim pass, e una cobia ëd fije, un pòch sensa
deuit ma con veuja 'd prové, a%j van subit d'apress.
A chita 'l prim tòch, e a l'é già ora 'd prensenté la banda:
4
«...Detaran a l'era l'ësprit folet che ant ël folkore piemonteis a campava le lòsne e
la tempesta, fidel all'etimo dël sò nòm, dal latin “Deus Taranis”, Dé seltich dla
pieuva. Costa divinità a l'é nen dësparìa con l'età veja, ma a l'é cangià e a l'é rivà
fin a noi.
L'istess camin a fà la musica, che da canson tramandà 'd boca an boca, 'd
generassion an generassion, a riva fin ad ancheuj, veja ma sempre 'd tutidì.
Noiautri Detaran la musica tradissionala i la pensoma parej
Nen ferma ant un manierism van, ma cangiant, doerta a influense neuve, com'a
l'é sempre staita.»
Ij prim tòch a son sonà con concentrassion. Peuj, ghiciand an su, i'n antajoma che
la sala a l'é borà 'd gent, e tre circoj 'd përsone ch'a's teno për man a bogio
ansema. D'improvis i sonoma sensa pensé. Gieugoma, baloma e burloma coma s'i
feuisso giu, ansema aj autri. A ven ëdcò benfé presenté le canson, coma s'i feuisso
an camin ëd conté una drolerìa a un amis, con tut lon ch'a%j é da manca për fela
pì gròsa 'd lòn ch'a l'é. Giomai a balo tuti. Ij balarin pì dësciolà a l'h an tirà
andrinta tòte coriose 'd prové, e subit darera mataj cissà da le blësse e daj ormon a
bravo fin la preuva dël bal! Sensa paròle, sensa spiegassion, bogiand tuti ansema
coma ant una dansa (ehi... ma a l'é una dansa) ël nòstr mond a dventa 'l lor, e 'l lor
ël nòstr.
I foma gnanca an temp a antajene che 'l concert a l'é già a la fin. Mach ël temp
d'un ultim tòch për armersié tuti e presentene. Chità la musica, a%j è la sirimònia
dël dòp concert, sempre la midema. Antant che butoma a pòst la strumentassion,
un a beiv na vòlta, l'autr a va an cusin%a a vëdde s'a son vansà dle costin%e «ëdcò
freide, a van benissim!!», cost%sì a cor darera al prim cotin ch'a s%ciaira, col%lì a
ciacola con ij amis dël publich «përché i feve nen ël tango greco??». I doma le
sòlite informassion ansima ij strument «È, a l'é un bouzouki... no, a l'é nen
5
n'arma...», i salotoma amis e balarin ch'a son già an camin d'andé a cà. Queidun a
va via antant ch'a subia una canson ch'a l'é restaje an testa.
Ansima la strà 'd cà, ëdcò për resté dësvijà, a'n ven natural pënsé al vej an%
namorà e a la bela Carolin%a, al bonomass ch'a l'é perdusse ant ël bòsch e a col
bosaron che, disend ch'a l'a ndava a fé 'l bòsch, a l'é dësparì për des agn. Ant un
moment ëd chiete i 'n caminoma, squasi tuti ansema, a cantrogné. Òj, përché 'l
concert a l'é pa finì. Noiautri i l'oma mach dait un cit crép a ij strument, ma lor a
seguito a vibré. A vibro cora a'n ven veuja 'd pieli torna an man. A vibro ant ij
fieuj e le fije che staseira a l'h an balà për la prima vòlta, e adess a l'han gòj 'd felo
torna. An chi a l'ancaminerà a soné, magara a buterà su na banda e, i lo speroma
për dabon con tut ël cheur, a sonerà e a mostrerà coste canson.
Costa, për noi, a l'é musica pòpolara. Costi a son ij Detaran.
6
LE CANSON
Giomai a l'é ciair ch'i l'oma la pretèisa 'd fé queicòsa an pì che soné mach una
cansonëtta, për bela ch'a sia. I l'oma la convinsion che se un a bala e a scota una
canson, an vrità a doerta un velari ansima un neuv mond, ansima una stòria s'a %j
pias, ch'a val la pen%a slumé bin. Minca tant a le pro lese le paròle, autre vòlte le
canson a's geno un pòch, e a venta scotele e capile pì ant l'ancreus për s%ciairé
l'imagi ch'a pituro. Coste a son le canson ch'i l'oma sërnù për esse anregistrà, i
speroma ch' a's capissa përché a'n piaso.
Le Curé de Camaret .
A l'é una chanson paillarde, visadì una canson për pié an
gir. Paillard a veul dì “garola, putané” e a armarca cole
canson cantà për badiné, sensa esse gram. Costa canson
an particolar, ch'a l'é staita cantà a Cecco da una soa
amisa bretona, a ven da Camaret%sur %Mer, cita sità dël
Finistera, an Bretagna. Faita a rondeu (a son gascon, ma 'l
bel dla musica pòpolara a l'é ch' a's mëscia) a badin%a
prima le autorità e peuj le matòte dël cit pais. E a la fin,
minca borgà a podrìa esse un pòch coma Camaret, con
preivi piait an gir, sìndich nen tant amà e mate che, bele
s' a's peul nen, a veulo gòde soa gioventù.
Le Curé de Camaret.
Ël curé 'd Camaret
Le curé de Camaret
a les c ouilles qu i pendent…
Et quand il s'assoit dessu s,
Ël curé 'd Camaret a l'ha le bale ch'a pendo.
Ël curé 'd Camaret a l'ha le bale ch'a pendo.
E quand a's seta dzora
7
ça lui rentre dans le cu l
Il bande il bande,
Il ban an de
a%j van ant ël cu l
a l'é dur.
Ant la piassa 'd Camaret a%j é un a statua
Les filles de Camaret
se disent toutes vierges…
Mais quand elles sont dans mon lit,
elles préfèrent tenir mon vit
Qu'un cierge, qu'un cierge
Qu'un cie e rge
d'Ercul.
Ant la piassa 'd Camaret a%j é un a statua
Sur la place de Camaret
ya la statue d'Hercule…
Le maire et son conse il,
tout et deux un peu bourrée
L'enculent, l'encu lent
L'encu u lent
Le fije 'd Camaret a diso tute d'esse vergin.
d'Ercul.
Ël sindich e sò con sijé
tut e doi un pòch cioch
l'incu lo.
Le fije 'd Camaret a diso tute d'esse vergin.
Ma cora a son ant ël me let
a%j pias ëd pì toché 'l me fil
pitòst che una candeila.
Ël curé 'd Camaret a l'ha catà un aso.
Le curé de Camaret
a acheté un âne…
Un âne républicain,
pour enculer les putains
Quel âne, quel âne,
Quel â â ne
8
Ël curé 'd Camaret a l'ha catà un aso.
Un aso republican
për inculé le pic ie
col aso.
Vieil Amant.
A l'é una dle tante canson ch'a son ant ël cahier ch'a l'era dla famija Richard, ëd
Prali. A l'é stait barbo Aldo Richard (1904%1988) a marchela, e ant ij agn 60 a
mostrela a la Badia Corale Val Chisone, ch'a l'h a a salvala anregistrand un cd ant
ël 2006. Cantà an Franséis a conta, come vaire autre canson, d'una fija porila ch'a
arfuda le atenssion d'u n vej ma motobin rich, avend pì car un bel giovo, bele se
sensa un pich. A costa canson a l'é staita gropà la Danse de l'Ours, standard dij
baleti piemontéis e nen mach, ëdcò coma omagi a lë sfond andoa i soma chërsù
come musicista.
Le vieil amant
Ël ve j an%namorà
Aimable et jeune bocagère
je viens te voir dans ce vallon
veux%tu m'accepter pour mignon?
Je te ferais mon héritière
de ta beauté mon cœur est enchanté
je t'aimerais ma vie entière
mon petit cœur je ferais t on bonheur
il faut nou s marier nous deux.
Bela e giovn a bergera
Monsieur, cela ne presse guère
cela mérite attention
un moment de réflexion,
vas, vous reculez en arrière
vous voilà vieux et mastoc et goutteux
vous allez en regardant la terre
villain grison vous perdez la raison
j'aimerais mieux un jeune garçon.
Monsù, costa a l'é tròpa pressa
sosì a merita atension
i son vnù a trovete ant costa val
veus%to pieme për tesòr?
I't farai mia arditera
dla toa blëssa ël me cheur a l'é ancantà
i't vorai bin për tuta mia vita
me cit cheur i farai toa gòj
venta mariese
un moment ëd riflession
vardé, chiel a torna andarera
chiel a l'é vej gròs e gotos!
A va vardand an tera!
Vilan! Gris! A l'h a perdù 'l su st!
A m'é bin pì car un bel giovo.
9
Monsieur, si je perd ma hou lette
sur votre dos je vous frapperais.
Viens avec moi c arillonner.
À grand coups sur votre squelette.
Vilain n igaud, courez vite au plutôt,
sauvez vos jambes d'allumettes,
vilain hibou, ôtez, vous êtes fou,
allez, mon cœur n'e st pas à vous.
Monsù, s'i pio me baston
i savato vostra schin%a
andoma a soné 'd festa!
Con gran crép su sò schéletro
Vilan! Maunet! Ch'a cora via an pressa
ch'a salva soe gambëtte maire
Vilan, duso, ch' a's gava, a l'é f òl
ch'a vada, 'l me cheur a l'é nen sò.
Carolin%
Carolin% a 'd Savòja.
Veja canson pòpolara piemonteisa, a l'é staita già marcà da Costantin Nigra a la
fin dël eutsent ans la colin%a 'd Turin, ma a l'é ancora cantà. I l'oma sonala come
corenta, la dansa pì genìa dle val piemonteise. A conta, con l'a ndi legher e sensa
sagrin tipich dle canson da bal, una stòria neca. La principëssa Carolin%a 'd
Savòja, a diso, a l'era staita promëssa al Duca 'd Sassònia e forsà a lassé la soa sità,
ch' a%j era bin cara. A%j vorìa tant bin ch'a disia ch'a%j era franch pì car un
cavajer dla cort o adiritura un pòver paisan, pitòst che lë sgnor potent e rich,
sicura, ma etrangé e tròp daleugn. La famija reala, darmagi, a l'é nen bogiase da
soa decision e a l'ha dait a la pòvra tòta mach la licensa ëd vëdde për n'ultima vira
la soa Turin, peuj a ventava subit andé a nòrd. La triste stòria a finis ans ël pont ëd
Versèj, andoa la bela Carolin%a a fa la dëspartìa con ij sò frej e a da lor la fior dël
liri, alegorìa dla purëssa. A l'é mai rivà an Sassònia.
10
Carolin%a 'd Savòja.
Carolin%a 'd Savòja
La bela Carolin%a a veulo maridé
ël Duca di Sassònia a veulo fé sposé
oh, s'a m'è bin pì car un pòver paisan
che 'l Duca di Sassònia ch'a l'è tant lontan.
La bela Carolin%a a veulo maridé
Un pòver paisan a l'è pa del vòstr onor
ma 'l Duca di Sassònia ch'a l'é un gran signor
oh, s'a m'è bin pì car un cavajer dla cort
che 'l Duca di Sassònia ch'a l'é tant lontan.
Un pòver paisan a l'è pa del vòstr onor
Un cavajer dla corta a l'é pa del vòstr onor
ma 'l Duca di Sassònia ch'a l'é un gran signor
da già ch'a l'è così, da già ch'a l'é destin
faroma na girada tut antorn Turin.
Un cavajer dla corta a l'é pa del vòstr onor
ma 'l Duca di Sassònia ch'a l'é un gran signor
E quand ch'a l'é rivà da là dël pont ëd Versej
a fà la dispartia con ij sò fratej
fratej dei miei fratej tocheme un peu la man
che mi i vado an Sassònia ch'a lé tant lontan
tocheme un peu la man, amis me car amis
che con la fior dël liri arvëdsse an Paradis
E quand ch'a l'é rivà da là dël pont ëd Versej
ël Duca di Sassònia a veulo fé sposé
oh, s'a m'è bin pì car un pòver paisan
che 'l Duca di Sassònia ch'a l'è tant lontan.
ma 'l Duca di Sassònia ch'a l'é un gran signor
oh, s'a m'è bin pì car un cavajer dla cort
che 'l Duca di Sassònia ch'a l'é tant lontan.
da già ch'a l'è così, da già ch'a l'é destin
faroma na girada tut antorn Turin.
a fà la dispartia con ij sò fratej
fratej dei miei fratej tocheme un pòch la man
che mi i vado an Sassònia ch'a lé tant lontan
tocheme un pòch la man, amis me car amis
che con la fior dël liri arvëdsse an Paradis
11
Monster Café.
Nigel Eaton, con ij sò Blowzabella, a l'ha cangià la manera ëd soné musica
pòpolara. Costa soa scòttish, ch'a l'è sombra ant la prima part e bisara ant la
seconda, a l'h a d'a tmosfere ch'a contrasto, e ch' a'n anviso Una Neuit ans ël Mont
Calvo 'd Musorgskij. A'n pias imaginé 'l Babao che, chità sò
travaj 'd mostro, a va miraco a arposese un pòch ant la soa
gargòta preferia. Belessì, ant una cèja 'd fum faita da la
sigala 'd Bërgnif, a beiv un quartin, antramente che Detaran
a gieuga a la mora con ël Diao dij Pé Dré. A una certa mira,
va a savej përché, magara l'Òmo Servaj %tuti a san ch'a l'é
un pòch un bocin% arvërsa dël vin, o meraco Bërlica Fojòt a
cissa la masca 'd queidun d'a utr; an minca cas ij mostro,
stressà dal travaj 'd neuit, a spetavo mach lòn për fé parti la
rusa, e 'l pòver òsto a peul nen fé autr che stërmese sota 'l
bancon, antant che lòsne, tron e giòle anfernaj a fan a tòch
ël local.
Bor eia Metal: Montford, Jan de la Vinha.
Cosa ch'a %j fa costa boreia a doi con ël Metal? Gnun%a bateria, ni froja eletrica, e
gnanca braj disuman... Lòn ch'a l'ha ispirà cost stranòm a l'é l'atmosfera squasi
epica dël tòch ëd Jo Freya, con un bel gëddo e una melodia frosa, ch'a smija un riff
dij Metallica. A sorpreisa, an mes al tòch, l'a tmosfera a's fa pì cheta con Jan de la
Vinha, boreia dla tradission dël Niverneis.
Ch'a preuva a imaginé... A l'era n'otogn piovos ant le campagne dël Gavaudan, ant
al Massif Central. La cita borgà 'd bergé a l'avia un maleur pej che 'l contacc. Da
una paira 'd sman%e a l'era pa possibil andé a marcé ant ël bòsch, ch'a l'era
anfestà da un mostro teribil. A tacava strop, fomne e masnà, e coj pòch ch'a l'ero
salvasse a contavo d'u na bestia ch'a smijava un luv, ma bin pì gròs e pericolos.
12
Nen a l'avio fait le batùe 'd cassa prontà dal Cont. L'unica speransa a l'era Jan,
l'òmo pì fort e vajant dël pais. La fomna pì veja dla borgà a l'era rivà a convince
Catlin%a, soa morosa, a parleje. Parej una seira, antant che fòra a tempestavo le
lòsne e ij tron, chila a%j ciamava an piorand ëd
pié la bajonëtta, ch'a l'era staita 'd so pare, bajét
ëd Soa Maestà 'l Re, e bravé la Bestia. A l'a via
una tëmma teribil ëd perde sò amor, ma la
salvëssa dël vilagi a ciamava cost sacrifissi.
Chiel a l'avia daije un basin, pijait la bajonëtta
e peuj a l'é dësparì ant la pieuva, andoa doi euj
'd feu già a spetavo lë scontr.
Jan Mijne Man.
Dla tradission olandeisa, a l'é në scòttish caud e con gëddo. A l'é 'l tòch ch' a'n pias
ëd pì për presentene e fé vnì fòra la “vos” ëd minca strument. La Museta 'd Chicca,
maestosa e eleganta, a romp la giassa. Ël Bass ëd Lòpy, caud e possant, a da la
cadensa a la canson. La melodia, sempre la midema, a lassa vnì fòra le nòstre
personalità musicaj. Scottish con sò Semiton a dà vita ad atmosfere romantiche,
lest strompà da una Viola squasi hip%hop sonà da Cecco. Tut a l'é portà dnans da
la fòrsa ritmica 'd Oscar. I speroma d'esse rivà, con mach una canson, a fé vëdde
le mila nuanse e le mila emossion che la musica pòpolara, bele se sempia, a peul
dé.
Tout le Long du Bois.
“A fan già des agn ch'it ses sparì disend ch'it andasie a fé 'l bòsch. Andoa diao ses%
to stait?” A l'é benfé imaginé l'espression ambajà dla pòvra contadin%a, lassà
solëtta a ten%e darera a la cà e a le masnà. An%Dro breton, una dansa e una
13
canson ch'a ven da gent ëd mar costumà a rivé e parti për neuve rive e neuve vite.
Y’à bien cinq ans tout le li tout du long…
Y’à bien cinq ans tout le long du bois…
Où étais%tu, étais%tu dis%le moi?
Où étais%tu à ramasser du bois?
A fan già des agn tolelì tolelòn. A fan des agn antorn al bòsch
Andoa ses%to stait, dime. Andoa ses%to sait a cheuje tò bòsch
14
Bòsch Mascheugn.
A l'é mai capitave, fasend na promenada ant un bòsch, ëd beiché le rèis dij erbo e
vëdde ch'a smijavo moro dij mostro, masche o folet? Un bonomass a ritorna a cà
una seira carià 'd strachëssa e malinconia... e prima d'a ncaminese a l'é fermase
'dcò a beive una stissa për dësmentié. Antornand tutun a's perd ant un bòsch e,
sërcand ël senté 'd cà, una cita giòla tra ij erbo, magara mach na lusariòla, a
dësvija soa curiosità. Tra le silhouette dij erbo e ij rifles dla brin%a, creature dròle
a bogio. Babi, babòje e rate volòire a balo e rjo antorn a un feu... a son le masche
ch'a son dasse rande%vò për la dansa infernal. Ant ël sentr Detaran a s%ciair la
neuit con sò martel ëd feu. Ël pòvr òm, sbaruà, a sa nen cò fé e a resta, coma s'a
feuissa ipnotisà, a vardé 'l Sabba. Ma për boneur all'a lba 'l Sol a monta dal orisont.
Ij sò raj a fan slingué la fisica e a mostro che le vison a l'ero nen mach autr che le
reise e ij branch dij erbo ch'a l'avio badinalo. Alora a va tut tranquil a cà pensand
che an fond, a l'era staita mach una carcaveja.... o no? Scòttish piait da una
melodia tradissionala con a sorpreisa un Valser ch'a smija fé ciair aj cheur fin a la
fin, che gnun s'a speta.
15
Bòsch mascheugn, bòsch mascheugn
bonòm sbaruà ans ël ritorn
a s%ciaira anciarmà ant ij erbo
a sa nen se na stéila o un seugn.
Na splua smòrta a lusa mes stërmà
còs'e%lo? Un feu? Ghicia un pòch!
Un culeiss tissà da un Bërgnif anmascà
m'a smija 'd sente 'l bòsch arfié.
E le masche a beujo ij velen
mòsche vipre e peuj i sai nen
e l'òmo servaj, beica che gòj
ucia ch'a l'h a vagnà ij dà.
Babi e babòje, 'dcò rate volòire
malparlo ch'am smijo veje viòire
a's pio për man, e che rabadan
lorde ch'a san gnanca lòn ch''a fan.
Detaran, në sprit folet
con s'ëscù 'd bròns dorà, 'l barbet
magister dël tron, a pia sò martel
le lòsne a s%ciairo col canton dl'Infern.
Ma d'improvis ij raj dl'Astro
a mostro al pòver bonòm nostro
che le carcaveje a l'ero mach ëd faule
stërma 'nt le reise e 'nt ij sò euj.
16
Spanish Jig.
La musica pòpolara a viagia. A fa San Martin tra ij confin e le nassion. A l'a via già
notalo Nigra quand, studiand le canson pòpolare piemonteise, a n'avia trovà 'd
compagne an Fransa, Spagna o adiritura Scandinavia. E noiautri, ch'i gieugoma a
fé ij menestrej, andoma d'apress a la tradission con cost tòch ch'a ven da
l'Angletera, ma a's ciama Spanish, meraco an memòria dla goera anglo%spagneula
dël secol XVI.
Costa canson, che an prinsipi a l'era una quadrija, quand ch'a l'é rivà da noi a l'é
dobiasse a la nòstra mòda e a l'é vnùa una chappelloise. Un tòch ch'a cangia an
continuassion, legher e sensa sagrin. Fait d'espress për ij baj andoa tuti a balo e
s'ancontro dij e ghicc neuv.
Le Long du Chemin.
Përché turbo bourrée? E ben... për ché l'anima dla musica pòpolara a l'é la festa,
andoa tuti a s'amuso e a balo, ch'a sio bon o nen. Për sòn i l'oma sonala coma s'a
feuissa una canson da discoteca. Përché tuti a balo për dabon. Boreia a doi, a sercc
o magara mach sopatand ij pé e 'l darera. Përché, coma ch'a dis na canson
gascon%a, costa putan%a 'd na canson a l'é intrame ant ij pé. E ant la testa. E ant ël
cheur.
Le long du chemin qui mène à la rivière, belle
Ne fais pas la fière et donne%moi la main…
Donne%moi la main, donne ton bras, fais pas la fière
Donne%moi la main, viens avec moi sur le chemin…
Long la stra ch'a porta a la riviera, la bela. Fé nen la ritrosa e deme toa man.
Deme toa man, deme tò bras fé nen la ritrosa.
Deme toa man, deme tò bras su la stra.
17
LE LENGHE
Que? Un Cd an piemontèis???? E ben? La musica pòpolara a l'é gropà a la parlà
pòpolara e le canson ch'i l'oma sërnù d'anregistré a son ant le lenghe stòriche dël
Piemont. An costa cita region a%j é, sota l'Italian uffisial, una grandissima varietà
lenghistica. A nòrd ij Walser a parlo una veja parlà alman%a. Tra le val ëd Lans e
la Val d'Aosta ij patoà Franch%Provensaj, ch'a l'h an nen a vëdde ni col Fransèis ni
col Provensal, a'n gropo a la Savòja. L'Ositan dël Piemont ossidental, ch'a l'ha
ancaminà l'ardëscheuverta dla musica tradissionala, a'n fa colturalment unì con ij
Pireneij e, an fond, con la Catalogna.
Le canson ch'i l'oma anregistrà ansima cost CD, tutun, a son ant gnun%a 'd coste
lenghe. I l'oma sërnù 'd fé risalté, për una vòlta, 'l Piemontèis. Lenga mare 'd
squasi doi milion ëd persone, capìa da un autr milion, a l'é arconossùa già daj agn
otanta come lenga minoritaria ch'a merita tua dall'UNESCO e dall'Union Europea.
Darmagi a l'h a ancora nen avù l'arconossiment uffisial dl'Estat Italian. Come
lenga a l'é naita ant ël Medio Evo. Come për le autre lenghe neo%latine, soe seure,
'l latin parlà a ij pé dij Alp ossidentaj a l'é imbastardise fin a ven%e un volgar a
part. Ij Sermones Subalpini a son la pì veja testimoniansa 'd Piemontèis, e a son dël
secol XII. Ant ël secol XVIII a ven fòra la koiné piemotèisa, parlà bin al di là dij
confin dla region Piemont d'ancheuj e ant tuti ij strat sociaj. A l'é antlora che la
literatura piemontèisa a conòss ij sò moment pì aut, e fin%a Tòio Alfieri a l'ha
scrivù doi sonet an cola ch'a l'era la soa lenga mare. Darmagi la pression dl'Italian
a l'h a fiapà 'l dovragi e la produssion literaria d'u na lenga ch'a l'ha ancora tant da
dì.
L'autra lenga ch'a l'é dovrà ant ël cd, ël Fransèis, sicura a l'ha nen da manca 'd
presentassion. A l'é pro dì ch'a l'era dovrà coma lenga 'd coltura e che serte aree
piemontèise a l'han Parlà Fransèis fin%a a la Goera Granda, e meraco ëdcò apress.
Ancheuj a l'é gropà a ij Barbèt, ij protestant pì vej an Europa, e che a l'h an an
Piemont la comunità pì nomrosa.
18
IJ MUSICISTA
Ij Detaran a son un pòch grossé. Boneur ch'a %j é Chicca, con soa Museta, ch'a
pòrta un pòch 'd deuit e blëssa. Già. Përché Scòttish a's blaga d'esse padron dël
Seminton, ma an realtà a l'é 'l sofièt c'ha comanda. Cecco a possa la Viola dij
Bòrgno, ma a l'é malfé capì se a viré a l'é la roa o a son ij caveij, e Lòpy, bele s'a
son%a 'l Bass, a l'é tròp aut për la banda... a sta mal! Ma cora s'arziga la neuja,
Oscar a diventa Super òc, e con tambor, assiëtte, piattin e ciarabattole, a dà n'andi
al tut.
Andrea “Scòttish” Scotti: Semiton, Vos, Flute
Francesco “Cecco” Cavallero: Viola dij Bòrgno, Vos, Flute, Mandolin
Federica “Chicca” Rismondo: Flute, Museta, Vos
Andrea “Lòpy” Lopomo: Bass, Bouzouki, Mandolin, Còro
Oscar Perotto: Përcussion, Còro e Braj
19
ARMERSIAMENT
Doi agn ëd camin ansema a son nen pòch. E 'l nòstr camin a l'é stait s%ciairà da
tant ancontr e tant amis ch'a l'han falo ancora pì bel. Ël tamborn d'Ada con ij sò
Marasma a l'h a dait ël ritmo a le prime note, e ij Terminal Traghetti a son stait dij
bon amis, ansema i l'oma s%ciancala pì 'd na vira. Numrose associassion e Pro%
Loco a l'han chërdù an noiautri bele s'a l'avio pa ancora scotà nen. A l'avran
vagnà la scomëssa? Ij parent a l'han seguine con ij sò conseij e sovens ëdcò prontà
la sin%a, e a ij vzin ëd via Martiti i l'oma fait bogé 'l let antant ch'a deurmivo, ma a
l'han mai sparane. Meraco s'esistoma a l'é për la Marmelada d'òc, andoa ch'a son
naite vaire autre amicissie ch'i portoma d'apress ancora ancheuj, con la veuja 'd
cantene doi an piassa. Con ij sòcc dij Bogia Nen e dij Aire d'Ostana partagioma
seugn, speranse e magara 'dcò queicòsa 'd pì... La nòstra Barbara a l'ha soportane
quand ch'i l'eravamo convint ëd fé ij artista. E peuj tuti ij amis, balarin e nen, ch'a
l'han ancaminà pianin pianòt a vnine d'apress, a'n cario d'etusiasm minca seira e
giomai a'n veulo un pòch bin. Mersì
20