01 L`indispensableÑ07/03 - Ofis Publik ar Brezhoneg
Transcription
01 L`indispensableÑ07/03 - Ofis Publik ar Brezhoneg
Ar pep retañ e Breizh L’indispensable en Bretagne TermBret Ofis ar Brezhoneg Office de la Langue Bretonne Généralités Dre vras la Bretagne la langue bretonne le drapeau breton le « blanc et noir » Breizh ar brezhoneg banniel Breizh ar Gwenn-ha-du Les cinq départements bretons Pemp departamant Breizh Côtes-d’Armor Finistère Ille-et-Vilaine Loire-Atlantique Morbihan Aodoù-an-Arvor Penn-ar-Bed Il-ha-Gwilen Liger-Atlantel Mor-Bihan Français/Brezhoneg Les pays traditionnels de Bretagne Broioù hengounel Breizh Cornouaille Léon Pays de Dol Pays de Nantes Pays de Rennes Pays de Saint-Brieuc Pays de Saint-Malo Pays Vannetais Trégor 4 Kerne, Bro-Gerne Leon, Bro-Leon Bro-Zol Bro-Naoned Bro-Roazhon Bro-Sant-Brieg Bro-Sant-Maloù Bro-Wened, Bro-Gwened Treger, Bro-Dreger Villes principales Kêrioù pennañ An Alre Brest Karaez-Plougêr Konk-Kerne Dinan Dol Douarnenez Felger Gwengamp Henbont Landerne Lannarstêr Lannuon An Oriant Montroulez Naoned Pondivi Kemper Roazhon Reudied Sant-Brieg Sant-Ervlan Sant-Maloù Sant-Nazer Kastell-Paol Landreger Gwened Français/Brezhoneg Auray Brest Carhaix-Plouguer Concarneau Dinan Dol-de-Bretagne Douarnenez Fougères Guingamp Hennebont Landerneau Lanester Lannion Lorient Morlaix Nantes Pontivy Quimper Rennes Rezé Saint-Brieuc Saint-Herblain Saint-Malo Saint-Nazaire Saint-Pol-de-Léon Tréguier Vannes 5 Le vocabulaire du quotidien Geriaoueg ar vuhez pemdez bienvenue bonjour bonsoir bonne nuit au revoir s’il te/vous plaît merci de rien Français/Brezhoneg excuse-moi/ excusez-moi oui non les gens petit grand bas haut 6 degemer mat donemat demat nozvezh vat noz vat kenavo mar plij trugarez netra mann ebet ma digarez/ ma digarezit ya (réponse négative à une question à la forme interrogative, on reprend le verbe à la forme négative) ex : Est-ce Yann ? Non Yann eo ? N’eo ket (réponse négative à une question interro-négative) ex : Ce n’est pas Rozenn ? Non N’eo ket Rozenn ? Nann an dud bihan bras izel uhel nevez yaouank kozh an amzer tomm yen fresk brav fall an heol al loar an avel ar glav an hent an ti al lec’h Pegoulz e teui ? Warc’hoazh Penaos eo ? Koant eo Pelec’h emaomp ? E Felger emaomp Français/Brezhoneg neuf jeune vieux le temps chaud froid frais beau mauvais le soleil la lune le vent la pluie la route, le chemin la maison le lieu, l’endroit Quand viendras-tu ? Demain Comment est-elle ? Elle est belle Où sommes-nous ? Nous sommes à Fougères C’est loin ? Oui/Non C’est beau ! Combien ça coûte ? 120 euros Quelle heure est-il s’il vous plaît ? Il est dix heures Pell emañ ? Ya/N’emañ ket Brav eo ! Pegement eo ? 120 (kant ugent) euro Pet eur eo mar plij ? Dek eur eo 7 Bonjour, vous allez bien ? Bonjour, tu vas bien ? Oui, très bien Et vous ? Et toi ? Comment t’appelles-tu ? Je m’appelle Nolwenn Quel temps fait-il ? Il fait beau Il fait beau aujourd’hui Il fait chaud ! Oui, il fait vraiment chaud ! Il ne pleut pas Il pleut Français/Brezhoneg Je parle breton Je ne parle pas breton Je comprends Je ne comprends pas Comment dit-on cela en breton ? À demain ! À la prochaine ! À dimanche ! Bonne chance ! Bon voyage ! 8 Demat deoc’h, mont a ra mat ? Demat dit, mat ar jeu ? Ya, mat-tre Ha ganeoc’h ? Ha ganit ? Petra eo da anv ? Nolwenn eo ma anv Penaos eo an amzer ? Brav eo Brav eo an amzer hiziv Tomm eo ! Ya, tomm eo, sur ! Ne ra ket glav Ober a ra glav, Glav a ra Komz a ran brezhoneg Ne gomzan ket brezhoneg Kompren a ran Ne gomprenan ket Penaos e vez lavaret se e brezhoneg ? Petra a vez graet eus se e brezhoneg ? Ken warc’hoazh !, Ken arc’hoazh ! Ken ar c’hentañ ! Ken disul ! Chañs vat ! Beaj vat ! Exclamations Estlammadelloù Au secours ! Bon ! Chut ! Eh bien ! Incroyable !/Inouï ! Mon dieu ! Quelle honte ! Super ! Zut ! Forzh ma buhez ! Ma ! Mik ! Grik ! Ac’hanta ! Biskoazh kemend-all ! Ma doue (benniget) ! Gant ar vezh ! Dreist ! Kabidan ! Chaous ! Les couleurs et les chiffres Al livioù hag ar sifroù gwenn du glas marron ruz melen gwer, glas (vert dans la nature) rouz un deux trois quatre cinq unan daou, div* tri, teir* pevar, peder* pemp *devant un nom féminin 9 Français/Brezhoneg blanc noir bleu (ou vert dans la nature) rouge jaune vert six sept huit neuf dix c’hwec’h seizh eizh nav dek Français/Brezhoneg Le patrimoine Ar glad l’architecture bretonne le château le manoir le pont les remparts le moulin l’église la cathédrale les enclos paroissiaux la croix le calvaire la chapelle la fontaine le saint, la sainte les pardons le menhir le dolmen l’allée couverte 10 savouriezh Breizh ar c’hastell ar maner ar pont ar mogerioù-kreñv ar vilin an iliz an iliz-veur ar c’hlozioù-parrez ar groaz ar c’halvar ar chapel ar feunteun ar sant, ar santez ar pardonioù ar peulvan, ar maen-hir an daol-vaen an hent-korriganed, an alez toet Les noms de lieux An anvioù-lec’h ville, village, hameau paroisse primitive lieu consacré lieu consacré, monastère trève, lieu habité et cultivé, quartier cour bourg kêr (Kergrist) plou (Plougastell) lok (Loktudi) lann (Lannuon) tre (Tregastell) lez (Lezardrev) gwig (Gwimaeg) La mer Ar mor la baie le golfe l’île la presqu’île la dune an arvor an aod ar mor an draezhenn an traezh ar bili ar c’herreg ar bezhin al lanneg al lann ar balan, ar banal ar bae ar pleg-mor an enez ar c’hourenez an tevenn Français/Brezhoneg la partie maritime du pays la côte la mer la plage le sable les galets les rochers les algues la lande l’ajonc le genêt 11 la falaise la pointe les marais le port le port de plaisance le poisson la pêche le bateau an tornaod ar beg-douar ar gwernioù, ar paludoù ar porzh ar porzh-bageal ar pesk ar pesketaerezh ar vag En ville E kêr Français/Brezhoneg la ville le centre ville la rue le trottoir les piétons la voiture le bus le car le train le métro le tramway la gare l’aéroport la piscine la patinoire le cinéma l’hôpital le théâtre 12 kêr kreiz-kêr ar straed ar riblenn-straed an dud war droad, ar gerzhourien ar c’harr-tan ar bus ar c’harr-boutin an tren ar metro an tramgarr an ti-gar, ar porzh-houarn an aerborzh ar poull-neuial ar ruzikva ar sinema an ospital ar c’hoariva la mairie la poste l’office du tourisme le magasin le supermarché la station-service le jardin public l’école l’auberge de jeunesse l’hôtel an ti-kêr an ti-post ti an douristed ar stal ar gourmarc’had ar porzh-servij al liorzh-kêr ar skol an herberc’h yaouankiz al leti La campagne Ar maezioù an argoad ar struzh ar raden ar goadeg ar c’hoad ar gwez ar gwez-kistin ar gwez-faou ar gwez-derv an delioù an dorgenn ar menez ar stêr ar stank al lenn ar wazh ar froud an douar Français/Brezhoneg la partie boisée à l’intérieur des terres la végétation la fougère la forêt le bois les arbres les châtaigniers les hêtres les chênes les feuilles la colline la montagne la rivière l’étang le lac le ruisseau le torrent la terre 13 l’herbe le champ le pré la prairie le jardin la pierre le village la ferme la cour les animaux l’oiseau Français/Brezhoneg le chien le chat le cheval la vache le cochon la poule le canard le mouton ar geot ar park ar prad ar bradenn al liorzh ar maen ar gêriadenn ar feurm, an atant, ar vereuri ar porzh al loened al labous, an evn ar c’hi ar c’hazh ar marc’h ar vuoc’h ar pemoc’h ar yar an houad an dañvad La nourriture Ar boued de la nourriture le repas Bon appétit ! du pain du beurre 14 boued ar pred Kalon digor !, Debrit ervat !, Debrit a galon ! bara amann de la viande du poisson des fruits de mer des huîtres des moules des crevettes kig-ha-farz kouign-amann gwinizh gwinizh-du, ed-du legumaj holen sukr sivi avaloù mel laezh dour kafe gwin ruz gwin gwenn Français/Brezhoneg du crabe du homard des pommes de terre des crêpes des galettes des saucisses la galetière (ustensile) du kig-ha-farz (plat de résistance) du kouign-amann (pâtisserie) du froment du sarrazin, du blé noir des légumes du sel du sucre des fraises des pommes du miel du lait de l’eau du café du vin rouge du vin blanc kig pesked boued-mor istr meskl chevr, chevretez kranked ligistri avaloù-douar krampouezh galetez silzig ar billig 15 du cidre de la bière du muscadet le bar le café (lieu) le restaurant l’hôtel la crêperie J’ai faim ! J’ai soif ! A la vôtre ! / Bonne santé ! Un café, s’il vous plaît ! C’est bon ! Je voudrais… Où sont les toilettes ? Elles sont au fond sistr bier muskadig an davarn an ostaleri ar preti al leti an ti-krampouezh Naon am eus ! Sec’hed am eus ! Yec’hed mat ! Ur banne kafe, mar plij ! Mat eo ! Me am bo… Pelec’h emañ ar privezioù ? Er foñs emaint Français/Brezhoneg Les festivités Ar gouelioù la culture bretonne la fête la fête de nuit la fête de jour la musique bretonne les danses bretonnes les cours de danse les musiciens, les sonneurs 16 sevenadur Breizh ar gouel, ar fest ar fest-noz ar fest-deiz sonerezh Breizh dañsoù Breizh, an dañsoù breizhek ar c’hentelioù dañs ar sonerien les chanteurs le chant le chant à répondre l’instrument de musique le biniou la bombarde le tambour le sonneur de bombarde le sonneur de biniou le bagad la cornemuse écossaise les jeux bretons la salle des fêtes le concert le festival ar ganerien ar c’han ar c’han-ha-diskan ar benveg seniñ ar binioù-kozh ar vombard an daboulin an talabarder ar biniaouer ar bagad ar binioù-bras c’hoarioù Breizh sal ar gouelioù ar sonadeg ar festival Français/Brezhoneg 17 Divankañ neveziñ Corrections mises à jour Deuet mat e vo ho kinnigoù hag hoc’h evezhiadennoù. Na chomit ket da c’hortoz. Kit e darempred gant sekretouriezh TermBret : Nous vous invitons à nous faire part de vos propositions et remarques. N’hésitez pas à prendre contact avec le secrétariat de TermBret : TermBret Français/Brezhoneg Ofis ar Brezhoneg/ Office de la Langue Bretonne 10 straed Naonediz/ 10 rue Nantaise 35000 Roazhon/Rennes Pgz/Tél. : 02 23 44 04 37 Plr/Fax : 02 23 44 04 39 Postel/Courriel : [email protected] 18 Eil embannadur Gwengolo 2003 Seconde édition septembre 2003 Vocabulaire indispensable en Bretagne ISBN : 2-914841-02-7 13 Ikkon – Roazhon – 09-2003 1 Geriaoueg ar pep retañ e Breizh ! t a m Ar pep retañ e Breizh L’indispensable en Bretagne TermBret