01 L`indispensableÑ07/03 - Ofis Publik ar Brezhoneg

Transcription

01 L`indispensableÑ07/03 - Ofis Publik ar Brezhoneg
Ar pep retañ
e Breizh
L’indispensable
en Bretagne
TermBret
Ofis ar Brezhoneg
Office de la Langue Bretonne
Généralités
Dre vras
la Bretagne
la langue bretonne
le drapeau breton
le « blanc et noir »
Breizh
ar brezhoneg
banniel Breizh
ar Gwenn-ha-du
Les cinq départements bretons
Pemp departamant Breizh
Côtes-d’Armor
Finistère
Ille-et-Vilaine
Loire-Atlantique
Morbihan
Aodoù-an-Arvor
Penn-ar-Bed
Il-ha-Gwilen
Liger-Atlantel
Mor-Bihan
Français/Brezhoneg
Les pays traditionnels de Bretagne
Broioù hengounel Breizh
Cornouaille
Léon
Pays de Dol
Pays de Nantes
Pays de Rennes
Pays de Saint-Brieuc
Pays de Saint-Malo
Pays Vannetais
Trégor
4
Kerne, Bro-Gerne
Leon, Bro-Leon
Bro-Zol
Bro-Naoned
Bro-Roazhon
Bro-Sant-Brieg
Bro-Sant-Maloù
Bro-Wened, Bro-Gwened
Treger, Bro-Dreger
Villes principales
Kêrioù pennañ
An Alre
Brest
Karaez-Plougêr
Konk-Kerne
Dinan
Dol
Douarnenez
Felger
Gwengamp
Henbont
Landerne
Lannarstêr
Lannuon
An Oriant
Montroulez
Naoned
Pondivi
Kemper
Roazhon
Reudied
Sant-Brieg
Sant-Ervlan
Sant-Maloù
Sant-Nazer
Kastell-Paol
Landreger
Gwened
Français/Brezhoneg
Auray
Brest
Carhaix-Plouguer
Concarneau
Dinan
Dol-de-Bretagne
Douarnenez
Fougères
Guingamp
Hennebont
Landerneau
Lanester
Lannion
Lorient
Morlaix
Nantes
Pontivy
Quimper
Rennes
Rezé
Saint-Brieuc
Saint-Herblain
Saint-Malo
Saint-Nazaire
Saint-Pol-de-Léon
Tréguier
Vannes
5
Le vocabulaire du quotidien
Geriaoueg ar vuhez pemdez
bienvenue
bonjour
bonsoir
bonne nuit
au revoir
s’il te/vous plaît
merci
de rien
Français/Brezhoneg
excuse-moi/
excusez-moi
oui
non
les gens
petit
grand
bas
haut
6
degemer mat
donemat
demat
nozvezh vat
noz vat
kenavo
mar plij
trugarez
netra
mann ebet
ma digarez/
ma digarezit
ya
(réponse négative
à une question à la
forme interrogative,
on reprend le verbe
à la forme négative)
ex : Est-ce Yann ? Non
Yann eo ? N’eo ket
(réponse négative
à une question
interro-négative)
ex : Ce n’est pas
Rozenn ? Non
N’eo ket Rozenn ?
Nann
an dud
bihan
bras
izel
uhel
nevez
yaouank
kozh
an amzer
tomm
yen
fresk
brav
fall
an heol
al loar
an avel
ar glav
an hent
an ti
al lec’h
Pegoulz e teui ?
Warc’hoazh
Penaos eo ?
Koant eo
Pelec’h emaomp ?
E Felger emaomp
Français/Brezhoneg
neuf
jeune
vieux
le temps
chaud
froid
frais
beau
mauvais
le soleil
la lune
le vent
la pluie
la route, le chemin
la maison
le lieu, l’endroit
Quand viendras-tu ?
Demain
Comment est-elle ?
Elle est belle
Où sommes-nous ?
Nous sommes
à Fougères
C’est loin ?
Oui/Non
C’est beau !
Combien ça coûte ?
120 euros
Quelle heure est-il
s’il vous plaît ?
Il est dix heures
Pell emañ ?
Ya/N’emañ ket
Brav eo !
Pegement eo ?
120 (kant ugent) euro
Pet eur eo mar plij ?
Dek eur eo
7
Bonjour,
vous allez bien ?
Bonjour, tu vas bien ?
Oui, très bien
Et vous ?
Et toi ?
Comment
t’appelles-tu ?
Je m’appelle Nolwenn
Quel temps fait-il ?
Il fait beau
Il fait beau
aujourd’hui
Il fait chaud !
Oui, il fait
vraiment chaud !
Il ne pleut pas
Il pleut
Français/Brezhoneg
Je parle breton
Je ne parle pas breton
Je comprends
Je ne comprends pas
Comment dit-on cela
en breton ?
À demain !
À la prochaine !
À dimanche !
Bonne chance !
Bon voyage !
8
Demat deoc’h,
mont a ra mat ?
Demat dit, mat ar jeu ?
Ya, mat-tre
Ha ganeoc’h ?
Ha ganit ?
Petra eo da anv ?
Nolwenn eo ma anv
Penaos eo an amzer ?
Brav eo
Brav eo an amzer hiziv
Tomm eo !
Ya, tomm eo, sur !
Ne ra ket glav
Ober a ra glav,
Glav a ra
Komz a ran brezhoneg
Ne gomzan ket
brezhoneg
Kompren a ran
Ne gomprenan ket
Penaos e vez lavaret se
e brezhoneg ?
Petra a vez graet
eus se e brezhoneg ?
Ken warc’hoazh !,
Ken arc’hoazh !
Ken ar c’hentañ !
Ken disul !
Chañs vat !
Beaj vat !
Exclamations
Estlammadelloù
Au secours !
Bon !
Chut !
Eh bien !
Incroyable !/Inouï !
Mon dieu !
Quelle honte !
Super !
Zut !
Forzh ma buhez !
Ma !
Mik !
Grik !
Ac’hanta !
Biskoazh kemend-all !
Ma doue (benniget) !
Gant ar vezh !
Dreist !
Kabidan !
Chaous !
Les couleurs et les chiffres
Al livioù hag ar sifroù
gwenn
du
glas
marron
ruz
melen
gwer,
glas (vert dans la nature)
rouz
un
deux
trois
quatre
cinq
unan
daou, div*
tri, teir*
pevar, peder*
pemp
*devant un nom féminin
9
Français/Brezhoneg
blanc
noir
bleu (ou vert
dans la nature)
rouge
jaune
vert
six
sept
huit
neuf
dix
c’hwec’h
seizh
eizh
nav
dek
Français/Brezhoneg
Le patrimoine
Ar glad
l’architecture
bretonne
le château
le manoir
le pont
les remparts
le moulin
l’église
la cathédrale
les enclos paroissiaux
la croix
le calvaire
la chapelle
la fontaine
le saint,
la sainte
les pardons
le menhir
le dolmen
l’allée couverte
10
savouriezh Breizh
ar c’hastell
ar maner
ar pont
ar mogerioù-kreñv
ar vilin
an iliz
an iliz-veur
ar c’hlozioù-parrez
ar groaz
ar c’halvar
ar chapel
ar feunteun
ar sant,
ar santez
ar pardonioù
ar peulvan,
ar maen-hir
an daol-vaen
an hent-korriganed,
an alez toet
Les noms de lieux
An anvioù-lec’h
ville, village, hameau
paroisse primitive
lieu consacré
lieu consacré,
monastère
trève, lieu habité
et cultivé, quartier
cour
bourg
kêr (Kergrist)
plou (Plougastell)
lok (Loktudi)
lann (Lannuon)
tre (Tregastell)
lez (Lezardrev)
gwig (Gwimaeg)
La mer
Ar mor
la baie
le golfe
l’île
la presqu’île
la dune
an arvor
an aod
ar mor
an draezhenn
an traezh
ar bili
ar c’herreg
ar bezhin
al lanneg
al lann
ar balan,
ar banal
ar bae
ar pleg-mor
an enez
ar c’hourenez
an tevenn
Français/Brezhoneg
la partie maritime
du pays
la côte
la mer
la plage
le sable
les galets
les rochers
les algues
la lande
l’ajonc
le genêt
11
la falaise
la pointe
les marais
le port
le port de plaisance
le poisson
la pêche
le bateau
an tornaod
ar beg-douar
ar gwernioù,
ar paludoù
ar porzh
ar porzh-bageal
ar pesk
ar pesketaerezh
ar vag
En ville
E kêr
Français/Brezhoneg
la ville
le centre ville
la rue
le trottoir
les piétons
la voiture
le bus
le car
le train
le métro
le tramway
la gare
l’aéroport
la piscine
la patinoire
le cinéma
l’hôpital
le théâtre
12
kêr
kreiz-kêr
ar straed
ar riblenn-straed
an dud war droad,
ar gerzhourien
ar c’harr-tan
ar bus
ar c’harr-boutin
an tren
ar metro
an tramgarr
an ti-gar,
ar porzh-houarn
an aerborzh
ar poull-neuial
ar ruzikva
ar sinema
an ospital
ar c’hoariva
la mairie
la poste
l’office du tourisme
le magasin
le supermarché
la station-service
le jardin public
l’école
l’auberge de jeunesse
l’hôtel
an ti-kêr
an ti-post
ti an douristed
ar stal
ar gourmarc’had
ar porzh-servij
al liorzh-kêr
ar skol
an herberc’h yaouankiz
al leti
La campagne
Ar maezioù
an argoad
ar struzh
ar raden
ar goadeg
ar c’hoad
ar gwez
ar gwez-kistin
ar gwez-faou
ar gwez-derv
an delioù
an dorgenn
ar menez
ar stêr
ar stank
al lenn
ar wazh
ar froud
an douar
Français/Brezhoneg
la partie boisée
à l’intérieur des terres
la végétation
la fougère
la forêt
le bois
les arbres
les châtaigniers
les hêtres
les chênes
les feuilles
la colline
la montagne
la rivière
l’étang
le lac
le ruisseau
le torrent
la terre
13
l’herbe
le champ
le pré
la prairie
le jardin
la pierre
le village
la ferme
la cour
les animaux
l’oiseau
Français/Brezhoneg
le chien
le chat
le cheval
la vache
le cochon
la poule
le canard
le mouton
ar geot
ar park
ar prad
ar bradenn
al liorzh
ar maen
ar gêriadenn
ar feurm,
an atant,
ar vereuri
ar porzh
al loened
al labous,
an evn
ar c’hi
ar c’hazh
ar marc’h
ar vuoc’h
ar pemoc’h
ar yar
an houad
an dañvad
La nourriture
Ar boued
de la nourriture
le repas
Bon appétit !
du pain
du beurre
14
boued
ar pred
Kalon digor !,
Debrit ervat !,
Debrit a galon !
bara
amann
de la viande
du poisson
des fruits de mer
des huîtres
des moules
des crevettes
kig-ha-farz
kouign-amann
gwinizh
gwinizh-du,
ed-du
legumaj
holen
sukr
sivi
avaloù
mel
laezh
dour
kafe
gwin ruz
gwin gwenn
Français/Brezhoneg
du crabe
du homard
des pommes de terre
des crêpes
des galettes
des saucisses
la galetière
(ustensile)
du kig-ha-farz
(plat de résistance)
du kouign-amann
(pâtisserie)
du froment
du sarrazin,
du blé noir
des légumes
du sel
du sucre
des fraises
des pommes
du miel
du lait
de l’eau
du café
du vin rouge
du vin blanc
kig
pesked
boued-mor
istr
meskl
chevr,
chevretez
kranked
ligistri
avaloù-douar
krampouezh
galetez
silzig
ar billig
15
du cidre
de la bière
du muscadet
le bar
le café (lieu)
le restaurant
l’hôtel
la crêperie
J’ai faim !
J’ai soif !
A la vôtre ! /
Bonne santé !
Un café,
s’il vous plaît !
C’est bon !
Je voudrais…
Où sont les toilettes ?
Elles sont au fond
sistr
bier
muskadig
an davarn
an ostaleri
ar preti
al leti
an ti-krampouezh
Naon am eus !
Sec’hed am eus !
Yec’hed mat !
Ur banne kafe,
mar plij !
Mat eo !
Me am bo…
Pelec’h emañ
ar privezioù ?
Er foñs emaint
Français/Brezhoneg
Les festivités
Ar gouelioù
la culture bretonne
la fête
la fête de nuit
la fête de jour
la musique bretonne
les danses bretonnes
les cours de danse
les musiciens,
les sonneurs
16
sevenadur Breizh
ar gouel,
ar fest
ar fest-noz
ar fest-deiz
sonerezh Breizh
dañsoù Breizh,
an dañsoù breizhek
ar c’hentelioù dañs
ar sonerien
les chanteurs
le chant
le chant à répondre
l’instrument
de musique
le biniou
la bombarde
le tambour
le sonneur
de bombarde
le sonneur
de biniou
le bagad
la cornemuse
écossaise
les jeux bretons
la salle des fêtes
le concert
le festival
ar ganerien
ar c’han
ar c’han-ha-diskan
ar benveg seniñ
ar binioù-kozh
ar vombard
an daboulin
an talabarder
ar biniaouer
ar bagad
ar binioù-bras
c’hoarioù Breizh
sal ar gouelioù
ar sonadeg
ar festival
Français/Brezhoneg
17
Divankañ neveziñ
Corrections mises à jour
Deuet mat e vo ho kinnigoù hag hoc’h
evezhiadennoù. Na chomit ket da c’hortoz.
Kit e darempred gant sekretouriezh TermBret :
Nous vous invitons à nous faire part de vos
propositions et remarques. N’hésitez pas à
prendre contact avec le secrétariat de TermBret :
TermBret
Français/Brezhoneg
Ofis ar Brezhoneg/
Office de la Langue Bretonne
10 straed Naonediz/
10 rue Nantaise
35000 Roazhon/Rennes
Pgz/Tél. : 02 23 44 04 37
Plr/Fax : 02 23 44 04 39
Postel/Courriel : [email protected]
18
Eil embannadur Gwengolo 2003
Seconde édition septembre 2003
Vocabulaire
indispensable
en Bretagne
ISBN : 2-914841-02-7
13
Ikkon – Roazhon – 09-2003
1
Geriaoueg
ar pep retañ
e Breizh
!
t
a
m
Ar pep retañ
e Breizh
L’indispensable
en Bretagne
TermBret