001-013 Titelei (AK/HK2)

Transcription

001-013 Titelei (AK/HK2)
I
D I E K U N S T DE N K M Ä L E R
DES
K A N T O N S B A S E L - S TA D T
BAND VII
D IE A LT S TA D T VON GROSSBASEL I
PROFA NBAUTEN
VON
AN N E N A G EL , M A R T IN M ÖHLE UND BRIGITTE MELES
G ES E LL SC H AF T F Ü R S C H WE IZ E RI SCHE KUNSTGESCHICHTE GSK, BERN
2006
593
REGISTER
Acker, François-Paul, Hafner, Strassburg 555 (Anm. 374)
Aichner, Rudolf, Architekt 443, 499
Albert, Joachim 420
de Alberti, Dego 415
Alioth-Vischer, Wilhelm 155, 158
Alkoven 94, 95, 152, 196, 198, 320, 321, 338, 364, 368, 437
von Altwis, Konrad 329
Am Wege, Katharina 521
Amerbach, Basilius 67 – Bonifacius 237 – Johannes 233, 257
von Andlau, Christoph 165 – Hartmann 90 – Heinrich 53 – Jakob
233, 235 – Philipp Jacob 76
Angelrot, Balthasar, Goldschmied 523
Arlesheim, Bischöflicher Hof 158 – Schloss Birseck 158
Artaria & Schmidt 399, 528
Artaria, Paul (1892–1959), Architekt 295
Atz, Wilhelm 92, 295
Aubusson siehe Tapisserien
Aufzugsgaupe 62, 96, 166, 268, 309, 322, 338, 349, 350, 429, 481
Bachofen, Heinrich 366 – Margaretha 86, 93
Bachofen, J. J. & Sohn 300, 307
Bachofen-Burckhardt, Carl 249 – Johann Jakob 37, 93, 294, 358
Bachofen-Heitz, Martin 85, 93, 98, 294, 295
Bachofen-Merian, Johann Jakob 246, 248, 251, 254, 294
Baden, Markgrafen von 256, 271 – Karl Wilhelm von BadenDurlach 146 – Ernst I. von Baden 272 – Friedrich V. von
Baden-Durlach 375 – Rudolf III. von Hachberg-Sausenberg
272, 276
von Baden, Familie 231, 298 – Claus 354– Hans Heinrich 231
Badestuben 469, 479, 480, 482, 484, 485, 500
Bälkchendecken 62, 88, 107, 108, 136, 137, 138, 139, 229, 230,
424
Balmer, Wilhelm (1865–1922), Maler 418, 457
Baltheimer, Peter Hans 373
Bär, Hans 452
von Bärenfels, Junker Friedrich Christoph 314, 315
Bärenhaut siehe Stadtbefestigung, St. Alban-Schwibbogen
Bärenzunft siehe Zunfthäuser, Hausgenossen
Bargetzi, Urs, Steinmetz 101, 325, 551 (Anm. 125)
Barth, Daniel 241, 387, 519
Barz, Heinrich, Architekt 388
Basler Baugesellschaft 371, 410, 449, 485, 519, 522, 531, 532,
534, 536
Baumann, Walter 407, 411, 470, 485, 490
Baur, Franz 55, 457 – Johann Georg 489 – Samuel 46, 56, 457
Bavier, Gedeon I. und II. 426
de Beaufort, Gavin 93
Beck, Familie 426 – Diebold 176 – Jacob Christof, Steinmetz
108, 109, 548 (Anm. 629)
Beckel, Balthasar, Bildhauer 544 (Anm. 351)
Begle, Johann Jakob 284
von Beinheim, Heinrich 43, 209
Beinwil, Benediktinerkloster 465
Bentz, Achilles (1766–1852), Maler 347, 469, 472, 478, 503, 532
Bérain, Jean 153
Bercher & Tamm 538
Bergmann von Olpe, Johann 53
von Berlepsch, Hans Eduard (1849–1921), Maler und Architekt
524
Berlin 151 – Bauakademie 289
von Bern, Rudolf 34, 276
Berner, Familie 412
Bernoulli, Hans (1876–1959), Architekt 369, 371, 372, 373, 490,
522, 531, 532, 533, 534, 536 – Johann 289 – Nikolaus 422 –
Wilhelm (1869–1909), Architekt 490, 571 (Anm. 86), siehe
auch Romang & Bernoulli
Bernoulli, Wenk & Cie. 388
Berri, Melchior (1801–1854), Architekt 45, 50, 101, 102, 118, 144,
160, 180, 181, 184, 231, 239, 245, 248, 249, 250, 251, 252, 253,
254, 256, 263, 264, 284, 285, 286, 290, 292, 293, 298, 375, 403,
433, 459, 496, 501, 504, 508, 513, 541 (Anm. 168), 562 (Anm.
172)
Bertolf, Wilhelm 455
Betz, Jost 469
Beuggen 184
Beurmann, Emil 390
Biegg, Claus, Hafner 134
von Biel, Heinrich 306
Bienz, Hans 106, 108
Bihrer, Ludwig 460
Birmann, Malermeister 546 (Anm. 493)
Bischof von Basel, Arnold von Rotberg 85, 131, 134, 136, 142 –
Berthold II. von Pfirt 80, 132 – Burkhard von Fenis 20, 212 –
Christoph von Utenheim 50, 134 – Friedrich zu Rhein 85,
134 – Haito 19, 131 – Hartmann Münch von Münchenstein
85, 132 – Heinrich III. von Neuenburg 26, 132 – Heinrich IV.
von Isny 184 – Humbert von Neuenburg 132 – Imer von
Ramstein 132 – Jakob Christoph Blarer von Wartensee 30,
57, 58, 59 – Johann Conrad von Roggenbach 135 – Johann II.
Senn von Münsingen 84, 119, 132 – Johann III. von Vienne
381 – Johann IV. von Fleckenstein 43, 61, 132 – Johann V.
von Venningen 85, 134, 137 – Kaspar zu Rhein 189, 233 –
Lüthold II. von Röteln 132 – Peter II. von Aspelt 294 – Philipp von Gundelsheim 134 – Ragnachar 19
Bischoff, Albert 261 – Andreas 70 – August 345 – Gebr., Seidenbandfabrik 315, 317 – Hieronymus 373 – Johannes 375,
377 – Johann Jakob 169, Karl 371 – Louise 34 – Peter 345,
373 – Robert (1876–1920), Architekt 536 – Wilhelm 261
Bischoff-De Bary, Susanna 34
Bischoff-Merian, Johann Jacob 37
Bischoff-Roschet, Johann Jakob 215, 233
Blanchet, Louis Gabriel, Maler 362, 363
Blansingen, Kirche 74
Bleiwler, Schuhmacher 349
Bleuler, Heinrich, Hafner 555 (Anm. 367)
Blocher & Blocher, Architekten 527
Blondel, Jean François (1681–1756), Architekt 359
von Blotzheim, Arnold 184
Bluemlin, Henman 105
Bock, Hans d. Ä. (1550–1624), Maler 312, 573 (Anm. 205)
Böcklin, Arnold (1827–1901), Maler 290, 292
Bodmer & Biber, Kachelofenfabrik 211, 274
594 REGISTER
Bodmer, Carl, Hafner 565 (Anm. 411) – Rudolf, Hafner 279
Böhmer, Markus (*1960), Bildhauer 341
Bolens, Ernest (1881–1959), Maler 545 (Anm. 404)
Bollag, Robert, Ingenieur 457
Bologna, Giovanni (1529–1608), Bildhauer 393
Boos, Wilfried 433
Bösinger, Nikolaus 159
Boucher, François (1703–1770), Maler 365, 366
Brahms, Johannes 198
Brand, Thomann 433
Brandenberger & Gürtler, Architekten 456
Brändlin, Christian, Notar 262
Brandmüller, Johann Rudolf 437
Brann, Julius 388
Brant, Sebastian 43, 256, 258, 272
Braun, Hans Georg 434 – Johannes 521 – Samuel 434
Bräuning, Franz (1888–1974), Architekt 481, 484
Bräuning, Leu & Dürig, Architekten 427, 507
Braunschweig, Theaterverwaltung 468
Breitschwert, Beat und Joss 276 – Jacob 272, 276
Brenner, Johann Karl 390 – Petrus 480
Bretere, Heinrich 176
Bretzwil, Feste Ramstein 145
Brilinger, Hieronymus 426 – Kaspar 426
Brodtbeck, Wilhelm (1873–1957), Architekt 507
Bruchsal 146
Brücken 25 – Barfüssersteg 25, 483, 495, 497 – Kuttelbrücke
469 – auf dem Marktplatz 380 – Menlisteg 25, 469 – Mittlere
Brücke 25, 332, 516 – Neue Brücke 25 – an der Schifflände
25, 530 – Schintbrücke 495 – Snürlins stege 479, 486 – Steininbrugg 469 – Weisse Brücke 479 – Wettsteinbrücke 244
Brucker, Theodor, Goldschmied 429
Bruckner, Daniel, Steinmetz 54, 56, 192, 416, 542 (Anm. 210,
245), 546 (Anm. 489) – Daniel, Notar und Geschichtsschreiber 228, 419 – Eduard (1825–1912), Architekt 254
Bruederlin, Claus 546 (Anm. 487)
von Brugg, Ulrich 434
Brunnen 26, 27 – Antonierhofbrunnen 101 – Augustinerbrunnen
256, 257 – Barfüsserplatz 403, 496, 497, 498 – Burghof 241,
243 – Dompropstey 252 – Dreizackbrunnen 101, 102, 402 –
Eptingerbrunnen 127, 199, 200, 213, 238 – Falkensteinerhof
192 – Georgsbrunnen siehe Münsterplatzbrunnen – Grabeneckbrunnen 540 (Anm. 44) – Holbeinbrunnen 257 –
Hohenfirstenhof 162 – Kornmarktbrunnen 325, 380, 381,
382, 383, 386 – Meerweibchenbrunnen 320 – Münsterplatzbrunnen 32, 33, 34 – Neptunbrunnen 64, 544 (Anm. 343) –
Olsbergerhof 176, 178 – Ramsteinerhof 149 – Rebhausbrunnen 257 – Reichensteinerhof 358, 360, 361 – Reinacherhof 82 – Reischacherhof 72, 73 – Rollerhof 96, 97 –
Rotbergerhof 173 – Schifflände 529, 530, 531 – Schürhof 85
– Schöneckbrunnen 540 (Anm. 44) – Sevogelbrunnen 324,
325, 326, 386 – Sodbrunnen Münsterplatz 19, 26, 28 – Sodbrunnen Spital 101 – St. Martinsbrunnen 325 – Steblinsbrunnen 27, 101, 403, 422, 469, 474, 497, 498 – Unteres Kollegium 342
Brunner, Christoph 478
Brünner, Thomas 388
Bubeck, Wilhelm (1850–1891), Architekt 386, 394, 398
Büchel, Daniel (1726–1786), Steinmetz 51, 57, 194, 568 (Anm.
568) – Emanuel (1705–1775), Zeichner 23, 31, 32, 34, 36, 37,
39, 40, 44, 45, 50, 53, 54, 56, 64, 67, 70, 71, 75, 79, 80, 83, 140,
145, 160, 161, 228, 254, 333, 340, 343, 344, 345, 347, 357, 367,
421, 422, 424, 460, 532, 540 (Anm. 74), 541 (Anm. 143), 545
(Anm. 415), 560 (Anm. 57)
Bucherer, Karl 408
Büchler, Friedrich, Goldschmied 463
von Bughein, Cunrat 239 – Mangold 239
Bulffer, Charles 551 (Anm. 131)
von Bülow, Hans 198
Buonomini, Giovanni, Bischof von Vercelli 135
Burckhardt, Familie 388, 390 – Andreas 64 – Anna Elisabeth
362 – Carl (1878–1923), Bildhauer 531 – Christof 337, 338 –
Hans Balthasar 85 – Hans Bernhard 76 – Hans Rudolf 160 –
Jacob 221, 290 – Jakob 444 – Johann Rudolf 76, 295 – Karl
August (1879–1960), Architekt 388, 390, 571 (Anm. 86) –
Leonhard 57 – Leonhard Eduard 59 – Martin 40, 57, 276
– Otto (1872–1952), Architekt 388, 450, 459 – Peter 465 –
Samuel 135, 151
Burckhardt Architekten 430
Burckhardt & Partner, Architekten 454
Burckhardt, Wenk & Cie., Architekten 227, 238, 571 (Anm. 86)
Burckhardt-Bischoff, Leonhard 57
Burckhardt-Burckhardt, Hans Balthasar 370
Burckhardt-Hess, Maria 40
Burckhardt-His, Martin 37
Burckhardt-Hoffmann, Dietrich 180, 185, 186, 209
Burckhardt-Keller, Martin 37
Burckhardt-Merian, Barbara 135 – Christoph 146
Burckhardt-Ryff, Daniel 80
Burckhardt-Schrickel, Leonhard Eduard 58
Burckhardt-Vischer, Carl 204
Burckhardt-Werthemann, Emanuel 187
Burckhardt-Wildt, Daniel 383
Burckhardt-Zaeslin, Samuel 146
Bürckler von Arbon, Rudolf 208
Buri, Samuel (*1935), Maler 337, 416, 418
Bury, Jakob II., Uhrmacher 104
von Busnang, Konrad, Bischof von Strassburg 51
Butz, Franz J. 579 (Anm. 73)
Buxtorf, Andreas 76
Bygelschmid, Jakob 71
Byninger, Heinrich 345
Cagliostro 358
Calame, Louis, Architekt 70, 75, 83, 193
Cavin, René, Architekt 490
Chanteheux bei Lunéville 355, 359
Chappuis, Karl 429
Cheminée 37, 59, 73, 83, 96, 139, 151, 157, 168, 188, 198, 206,
236, 278, 364, 371, 372, 468 – siehe auch Öfen
Chmieleck von Chmielnick, Martin 258
de Chornmergit, Chunradus 379
Christen, Raphael (1811–1880), Bildhauer 549 (Anm. 12)
Christ-Frey, Franz 237
Christ-Sarasin, Adolf 239
Clar, Auguste und Eugène 522
Clauser, Jacob, Maler 264
Coghuf (1905–1976), Maler 66, 476
Coudert, L. M. 355
Courri siehe Kury
Cuny, Manfred, Bildhauer 544 (Anm. 388)
Curjel & Moser, Architekten 499, 500
De Bary, Familie 257, 352 – Gertrud 276 – Johann 258
De Bary-Weiss, Franz 203, 207
Deck, Rudolf 265
Deckenmalerei siehe Malerei
von Delsberg, Marschalk 103
Detloff, Karl 454
Deutschritter, Kapelle siehe Kirchen, Kapellen und Klöster –
Ordenshaus 20, 23, 126, 180, 184, 185, 186
Diener & Diener Architekten 228
Diener, Marcus (1918–1999), Architekt 461
Diepolder, Hans 546 (Anm. 487)
REGISTER
von Diesbach, Nicolaus 134, 191
von Diessenhofen, Heinrich 223
Dietrich, Andreas, Steinmetz 575 (Anm. 353) – Gebr. 532
Dolder, Andreas, Hafner 98, 99
Dollfus, Gaspard 333
Donzé, Numa (1885–1952), Maler 390, 457
Doppler, Gustav (1869–1944), Architekt 532, 534
Dorer, Robert (1830–1893), Bildhauer 549 (Anm.12)
Drach, Richard, Architekt 502
Dreyfus, Samuel und Jacques 515
Du Ry, Simon Louis (1726–1799), Architekt 468
Dubois, Louis (1821–1869), Maler 208, 424, 472, 478, 556 (Anm.
452)
Dunbald, Peter 360
Dürer, Albrecht (1471–1528), Maler 158
Düringer, Daniel (1720–1786), Maler 66
Dürr, Hans, Bildhauer 33, 410, 448
Düttelbach, Hans 327
Eberler, Mathias 415, 419, 482
Eberlin, Johannes 46
Eckenstein & Kelterborn, Architekten 240
Eckenstein, Georg 93 – Hans Georg 64 – Wilhelm 452
Ecklin, Pfarrer 324
von Efringen, Familie 355
Egger, Hans, Architekt 457
Eglin, Abraham d. Ä., Zimmermeister 194, 555 (Anm. 369) –
Christof, Zimmermeister 160, 517, 520, 521
Eglinger, Samuel 318
Eichin, Bettina (*1942), Bildhauerin 387
Eigenmann, Josef, Altarschnitzer 579 (Anm. 77)
Eisenring, Albert, Architekt 424, 428
Enderlin, bischöfl. Notar 209 – Jakob I., Uhrmacher 104
Enholz, Carl (1802–1864), Dekorationsmaler 292
Episcopius, Eusebius 233 – Nicolaus 233
von Eptingen, Familie 22, 126, 199, 213, 298 – Adelheid 327 –
Claranna 159 – Esther 159 – Gottfried Bitterlin 203 – Ludwig 199
Erasmus von Rotterdam 233, 236, 237, 289, 339, 361
Erdlin, Christoffel 416
von Eribach, Werner 80
Eriman, Dietrich 425
Erker(türmchen) 46, 162, 163, 190
Erlacher, Johann Jakob 334, 350
Ertzberger, Cosmas 300
Esperlin, Joseph (1707–1775), Maler 156, 158
von Etzel, Karl (1812–1865), Architekt 391
Euler, Leonhard 289
Ezelinus 251
Fachwerk 39, 42, 43, 44, 61, 90, 91, 119, 120, 130, 136, 137, 140,
263, 264, 266, 268, 273, 275, 278, 319, 320, 321, 344, 346, 348,
349, 350, 351, 352, 353
Faesch, Andreas 176 – Emil (1865–1915), Architekt 245, 334, 335,
336 – Johann Rudolf 51 – Paul († 1524), Werkmeister 457 –
Remigius 51 – Ruman († 1533), Baumeister 415, 416, 419
von Falkenstein, Thomas I. 53, 231
Falkner, Rudolf 15, 32, 68, 84, 100, 110, 154, 168, 189, 198, 203,
209, 214, 220, 238, 301, 306, 330, 375, 381, 388, 404, 435, 488,
509, 532, 534 – Sebastian 318
Fassadenmalerei siehe Malerei
Fatio, Johannes 383
Fechter, Johann Jakob (1717–1797), Ingenieur 30, 31, 51, 64, 66,
67, 68, 71, 72, 73, 76, 80, 85, 93, 94, 97, 98, 99, 169, 189, 369,
416, 449, 450, 478, 530, 532, 576 (Anm. 467) – Rudolf, Architekt 452
Felix V., Gegenpapst 30, 51, 85, 123, 134, 146
595
Fenster: Kreuzstockfenster 116, 162, 221, 296, 309, 315, 337,
342, 377, 397, 398 – Masswerkfenster 119, 140, 141, 181 –
Rundbogenfenster 92 – Schartenfenster 92, 119, 318, 320 –
Staffelfenster 48, 116, 119, 163, 190, 228, 234, 235, 302, 309,
312, 315, 316, 337, 338, 342, 388, 394, 398 – Zwillingsfenster
35, 262, 418
Fenstersäule 116, 279, 303, 312, 398, 424, 450
Feyerabend, Franz (1755–1800), Maler 369, 429 – Johann Jakob,
Vergolder 429
Fickler, Martin 111, 318, 321
del Fiore, Jacobello (1370–1439), Maler 548 (Anm. 664)
Fischer, Samuel 426
von Flachslanden, Familie 298 – Adolf 53 – Johann Werner 189
– Konrad 53
von Fleckenstein, Friedrich 61
Florenz, Palazzo Medici 217 – Palazzo Strozzi 217
Flück, Viktor (1862–1941), Kantonsbaumeister 70, 94, 315, 317,
511, 542 (Anm. 218)
Flügel, Heinrich Friedrich (1869–1947), Architekt 238, 399, 528
Forcart, Dietrich 465 – Lukas 337
Forcart-Hoffmann, Johann Rudolf 465
Franck, Hans, Maler 410
von Freiburg, Konrad 223
Freiherr vom Stein, Heinrich Karl Friedrich 147
Freimaurerloge Zur Freundschaft und Beständigkeit 111
Freudiger, Jakob, Architekt 491
Frey, Familie 546 (Anm. 493) – Friedrich 391 – Georg Friedrich
(1818–1885), Architekt 40, 42, 504, 508, 540 (Anm. 110) – Johann Georg 454 – Johann Rudolf 284 – Ulrich 40, 215, 239
Frey & Thurneysen 199
Frey, Thurneysen & Christ 237
Frey-Burckhardt, Johann Jakob 199
Frey-Nübling, Remigius 199, 203
von Friburg, Peter 61
Frick, Eberhard, Maler 357, 364, 368
Fricker, Bertschi 103, 435
Fried-/Kirchhof: Barfüsserkirche 494, 495 – Münsterplatz 28, 34
– St. Martin 323, 324, 389, 519 – St. Ulrich 144, 155
Friedrich, Leonhard d. Ä. (1821–1887), Architekt 445 – Leonhard
(1852–1918), Architekt 430, 449, 450, 451, 457, 459, 556
(Anm. 480), 575 (Anm. 345) – Rudolf (1783–1854), Architekt
578 (Anm. 26)
Fries, Christof 200
Frisching, Franz Rudolf, Hafner 97, 98, 207, 357, 364, 366, 368
Fritschin, Alphons Josef 438
Fritz, Carl, Architekt 407
Froben, Familie 213 – Ambrosius 51, 215, 233 – Aurelius Erasmus 233 – Hieronymus 233, 237 – Johannes 233, 257
Frohweis, Johann Martin († 1795), Stuckateur 95, 98, 99, 172,
173, 174, 357, 359, 361, 362, 364, 365, 367, 368, 449, 450
Fromm, Lienhard 473
Fronstatt, Bartel, Schreiner 546 (Anm. 487)
Fröweler, Familie 298 – Hartmann «von Ehrenfels» 300 – Henmann 301
Füglistaller, Karl 412
Funk, Johann Friedrich d. Ä. (1706–1775), Bildhauer 86
Funke, E.A., Lithograf 341
von Gachnang, Caspar 207, 254
Gallizian, Antonio 412, 436 – Hans 412
Gass, Johannes 433
Gasthöfe, Wirtshäuser und Hotels 334, 448, 488, 491, 499, 517,
530, 532 – Gasthof zum Wilden Mann 404, 424 – Hotel Central 446 – Hotel Métropole/Métropole-Monopole 498, 499 –
Hôtel Vaisseau 499 – Hotel zu den Drei Königen 530
Gebhardt, Lux 336
Geigy-Merian, Rudolf 511
596 REGISTER
Geiser, Stuckateur 579 (Anm. 73)
Geismar, Salomon 427
Geist, Andreas 497
Gemuseus, Carl 521 – Johann Rudolf 43, 45
Genf, Hôtel Mallet 359
Gerster, Franz (um 1490–1535), Maler 336 – Hans 370
Gerung, Niklaus, genannt Blauenstein 61, 62
Gesellschaft für das Gute und Gemeinnützige 315
Gessler, Gipser 546 (Anm. 493) – Heinrich, Architekt 424 –
Henmann 306 – Veltin, Bildhauer 257
Gewölbe 48, 112, 114, 138, 141, 164, 173, 185, 231, 278, 365,
378, 396, 416, 420, 423
Geyer, Franz 284
von Geymüller, Heinrich Adolf 155, 156
Gfeller, Arnold, Architekt 457
Giacometti, Augusto (1877–1947), Maler 184
Gianfigliazzi, Antonio 114
Gilgenberg, Maler 134
Gipser, Conrad 169
Gitter: Balkongitter 148 – Fenstergitter 94, 170, 172, 195, 320,
322, 337, 423 – Gittertor 58, 156, 204, 359, 360 – Oberlichtgitter 118, 124, 320, 359, 360, 394, 417, 423
von Glappach, Rudolf 106
Glaser, Friedrich & Söhne 457 – Hans Heinrich (1586/1594–
1673), Maler 50 – Ludwig, Glaser 134
Glasmalerei 50, 51, 184, 476 – siehe auch Wappenscheiben
Glasser, Schlosser 546 (Anm. 493)
von Gmünd, Johann, Werkmeister 258
Gmür, Silvia und Vacchini, Livio, Architekten 426
Götschel, Simon 427
Gottschalk, Claus 111, 112
Götz, Fritz 523 – Ulrich 544 (Anm. 351)
Graf, Hans Heinrich, Hafner 158 – L., Zeichner 479
Grass, Jörg 102
Gretener, Jakob 485
Grüenagel, Jacob 532
Grynäus, Johann Jacob 39, 42
Guénepin, Auguste Jean Marie (1780–1842), Architekt 504, 508
Gufy, Caspar 226
Guise, Constantin (1811–1858), Maler 293, 387, 442, 469, 497,
502, 532
von Gundelsheim, Jakob Philipp 67
von Gundermark, Agnes 436
von Gundoltzheim, Heinrich 80 – Sigermann 422
Guntfrid, Conrad 433
Gut, Johannes 171
Gutknecht, Carl (1878–1970), Bildhauer 33, 335, 336, 498, 531,
539 (Anm. 41)
Hablitzel, Johann 428
Haffner, Anthoni, Steinmetz 171
von Hagen, Johannes 511
Hagenbach, Jacob 276
Halbysen, Familie 412
von Hallwyl, Familie 355 – Hartmann 252 – Walter 30
Hamel, Christoph 571 (Anm. 86)
Hammerer, Johann Ulrich, Architekt 482, 483, 492
Hämmerlin, Michael 181, 184
Han, Balthasar, Glasmaler 261 – Matthäus (1505–1594), Glasmaler 221, 463, 473
Hans, Gipser 546 (Anm. 487) – Werkmeister der Münsterbauhütte 491
Harder, Johann Jakob 119 – Johann Konrad 71 – Niklaus 120
Harpolt, Hans, Werkmeister 61, 123
Harscher, Johann Heinrich 375 – Sara 375
Hartmann, Friedrich Wilhelm (1809–1874), Ingenieur 488 –
Ignaz, Bildhauer 355
Hase, Conrad Wilhelm 474
von Hasenburg, Burkhard 355
von Hattstatt, Adolf 53 – Anton 85 – Johann 85
Häuser: siehe auch Städtische/Öffentliche Bauten – Allgemeine
Lesegesellschaft 23, 44–51 – Andlauerhof 31, 52, 75–79 –
Antistitium 30, 31, 85, 88, 128, 129, 188–190 – Atzenhof 295
– Auf Burg 39– 42 – Augustinerhof 275–280 – Bank in Basel
390–393 – Bärenfelserhof 176, 313, 314–317 – Barfüsserhof
496 – Barteneck 578 (Anm. 36) – Beinwilerhof 465 – Berner
412– 414 – Bischofshof 23, 28, 85, 88, 91, 108, 130–143, 246,
340 – Bitterlihof 203 – Blauenstein 470 – Blaues Haus siehe
Reichensteinerhof – Blaweners Hus 193 – Brodlaube 384 –
Burghof 120–122 – By dem Kunos Tor 184, 185 – Cardinalshut 452 – Des Kargen Haus 491 – Deutsches Haus 130,
186–188, 244 – Diesbacherhof 127, 129, 144, 191, 194 –
Domhof 23, 30, 38, 56, 57–61, 107, 109 – DomkapitelPfrundkeller 128 – Domprobstey 242, 245–254 – Dompropsteihof 20, 22, 126, 127, 237, 246, 248 – Drachenfels
473 – Ehrenfelserhof 298, 300–306 – Ehrenstein/Ehrenfels
462 – Eisenburg 306–313 – Engelburg 399 – Engelhof 419
– Eptingerhof 198–203, 237, 238, 298 – Eptingerpfrundhaus
327 – Faesch-Leissler’scher Landsitz 204 – Falkensteinerhof
31, 53–56 – Freiburg 100 – Freienhof 464 – Fridolinshof 20,
29, 57, 132 – Gehabdichwol 485 – Gilgenberg 231 – Gipshuseli 567 (Anm. 519) – Goldene Apotheke 470 – Goldenfels 427 – Grosser hinterer Ramstein 146 – Hans Duttelbach
des Turmbläsers Haus 351 – Hattstätterhof 559 (Anm. 18) –
Haus Bachofen siehe Domprobstey – Haus Iselin 239, 245–
254 – Hedewigs Badstube 485 – Hegenheim 485 – Heitwiller 485 – Hinterer Rotbergerhof 127, 155 – Hohenberg 100
– Hohenfirstenhof 127, 128, 146, 158, 159–168, 176, 180, 231
– Holsteinerhof 146 – Hus zem obern Tantz 528 – Im Höfli
199, 200, 201 – Im Loch 461, 509 – Jostenhof 30, 31, 67 –
Justitiahof 63, 64 – Kaiser Heinrichs Pfrundhaus 117, 118 –
Kammerershof 232 – Kapitelhaus 30, 31, 45, 128, 129, 130,
191 – Katharinenhof 20, 29, 80, 132 – Kettenhof 440 – Kleine Augustinerschütte 345 – Kleiner Markgräflerhof 271–275
– Klein-Riehen 146 – Korners Haus 433 – Krafthof 293, 295
– Lichtenfelserhof 100, 101, 431 – Lörrach 499 – Lutenbachhof 188, 189 – Lützelhof 424 – Magstatt 445 – Manheits
Badstube 500 – Markgräflerhof 146, 512 – Marschalks Turm
375 – Mentelinhof 63–66, 258, 544 (Anm. 335) – Miltenberg
458 – Monsterussen Hoff 53 – Morituro sat 293, 294 – Mornhardts Hof 355 – Münchenhof 213, 214 – Murers hus 424 –
Nideren Rinow 334 – Nürnberg 104 – obere und niedere
Gipsgruben 345 – Oberer Sternenfels 215, 216, 219 –
Obersthelferhaus 191 – Olsperger-/Olsbergerhof 159, 160,
176–179 – Parsifal 406 – Pawelers Hus 424 – Pfannenberg
485 – Pfarrhaus St. Martin 328–330 – Pfirterhof 80 – Präsenzerhof 213, 214, 215 – Ramsteinerhof 22, 23, 127, 128, 134,
135, 145–154, 155, 156, 157, 171 – Regisheimerhof 31,
51–53 – Reichensteinerhof 23, 298, 300, 330, 333, 354–369,
377 – Reinacherhof (Münsterplatz 18) 31, 45, 80– 83, 122,
124, 546 (Anm. 507) – Reinacherhof (Augustinergasse 6/8)
294–297 – Reischacherhof 29, 71–75, 546 (Anm. 507) –
Relins Hus/Röllings Haus 412 – Richensheim 244 – Ringelhof 201, 498 – Rinow/Rhynow 334 – Ritterhof 203–207, 276
– Rollerhof 85, 92–99, 293, 295 – Rosenfeld 453 – Rotbergerhof 155, 156, 158, 171–175 – Rothenhof 53 – Sagerers
Haus 336 – Sandgrube 369, 560 – Schalers Hof 336 – Schiltberg/Schilteck 500 – Schilthof 405, 462, 463, 464, 465– 469,
510 – Schlechts Hus 302 – Schlossberg 245 – Schnöwlins
Hus 354 – Schönauerhof 191 – Schürhof 29, 31, 57, 83–91,
120, 132, 134, 136, 189, 246, 282 – Selbviert 265–267 – Spichwarters Hus 519 – Spiesshof 397 – St. Brigitta 155 – St. Johannes-Pfrundhaus 159 – St. Martins-Pfrundhaus 169 –
St. Matthäus-Pfrundhaus 209 – St. Michaels-Pfrundhaus 171
REGISTER
– St. Oswald-Pfrundhaus 343–344, 345 – St. Ulrichseck 155
– Steblins Hus 422 – Sternenfels 214, 215 – Storkenberg/Storkenfels 578 (Anm. 36) – Sunnenberg 228 – Swartzen hus 408 – Thorberg 528, 538 – Tottnow 302 – Tüffensteinhof 155 – Turris Lallonis 479 – Unter den Linden
42– 44 – Unterer Sternenfels 215, 219 – Utenheimerhof 146,
159 – Vicarienhof 63 – Vincentiushof 20, 100 – Vivians Hus
447 – Vorderer Ramsteinerhof 127, 130, 208–211, 243 – Vosenegk 399 – Waltpurg 350 – Weisses Haus siehe Wendelstörferhof – Wendelstörferhof 23, 298, 300, 333, 354–369,
377 – Wenkenhof 171 – Wildt’sches Haus 369 – Wissenburg
463 – Wurms 490 – Ysenburg 314 – Ystein 394, 396 – Ze
Arberg 272 – Ze Arguel 446 – Ze Belle 427 – Ze Gebwilr
540 (Anm. 54) – Ze Gilgenstein 302 – Ze hindern Hasen 302
– Ze Ochsenstein 399 – Ze Ögst am Gilgen 231 – Ze Rhyn
hoff 233 – Ze Strasburg 272 – Zellenberg 453 – Zem Balchen 499 – Zem Bild 393, 407 – Zem Bramen 327 – Zem
grawen Beren 449 – Zem guldin Horn 102 – Zem guldin
Manen 407 – Zem Hering 245 – Zem Hut 452 – Zem Letwolff 446 – Zem Lufte 258 – Zem Manen 471 – Zem Nawen
500 – zem Negeler 455 – Zem obern Tantz 523 – Zem roten
Beren 452 – Zem roten Bern 447 – Zem roten Hut 452 –
Zem rothen Türmlin 431 – Zem Schappelin 407 – Zem Sternen 471 – Zem Tor 245 – Zem vechen Ort 457 – Zem
vehen Ort 490 – Zem Venix 452 – Zem Wildeman 268 – Zer
Agten 509 – Zer Balmen 222 – Zer Cronen 426 – Zer Eich
440 – Zer kleinen Yfelen 499 – Zer Remen 349 – Zer Sakpfiffen 521 – Zer Stralen 408 – Zer Tannen 499 – Zer Yfelen 460 – Zerkindenhof 230 – Zibollen Hof 345 – Zu den
Hörnern 455, 456 – Zu der Freien Stadt Worms 490 – Zum
(Grossen und Kleinen) Neuenburg 391 – Zum (Grünen)
Drachen 424 – Zum (Kleinen und Grossen) Goldenen Kranich 474 – Zum (Kleinen) Grünen Ring 458 – Zum (Oberen) Pfannenberg 484 – Zum (Obern) Kelch 560 (Anm. 43)
– Zum (Obern) Kronenberg 528 – Zum (undern) guldin
Löwen 471 – Zum (Vorderen) Waldshut 474 – Zum Abel
427 – Zum Affen 571 (Anm. 60) – Zum Agstein 388 – Zum
Alten Haus 521 – Zum Alten Markgräfischen Hof 373,
374–378 – Zum Anfang 463 – Zum Appenzell 407 – Zum
Arm 390 – Zum Bärenloch 104, 105 – Zum Bart 581 (Anm.
104) – Zum Bäumlin 461 – Zum Bernau 435 – Zum Binzheim 537 – Zum Birsegk 499 – Zum Blauen Berg (Bäumleingasse 6) 102, 226, 227 – Zum Blauen Berg (Barfüssergasse 2) 461 – Zum Blauen Mann 456 – Zum Brauer 352,
353 – Zum Brestenberg 567 (Anm. 519) – Zum Cardinal 406
– Zum Delphin 128, 129, 155, 156, 193–198, 223, 278 – Zum
Drachen 539 (Anm. 22) – Zum Eberstein 473 – Zum Ehrenfels 424 – Zum Ehrenstein 105, 106 – Zum Eichbaum 440,
441 – Zum Eichhorn 461 – Zum Eichhörnlin 399 – Zum
Eisenhut 424, 490 – Zum Engel (Rittergasse 23) 171–173,
(Marktplatz 6, später 14) 407 – Zum Falken(keller) 427 –
Zum Falkenberg 428 – Zum Falkenstein 481 – Zum Fälklein
(Stapfelberg 2– 4) 317–321 – Zum Fälklein (Freie Strasse 93)
434 – Zum Fasan 460 – Zum Fleckenstein 61–63, 108 – Zum
Frauenstein 474 – Zum Freiburg 106, 108 – Zum Fuchs 448
– Zum Fuchs/Fuchsberg 444 – Zum Gejäg 463 – Zum Gelben Kopf 428 – Zum Gelben Löwenkopf 191 – Zum Gelben
Mönch 522 – Zum Gemar 199, 201, 202, 237, 238 – Zum
geylen Mönch 431 – Zum Glücksrad 485 – Zum Gold 390
– Zum Goldeck 469 – Zum Goldenen Barben 441 – Zum
Goldenen Falken 407, 408 – Zum Goldenen Kiel 441 – Zum
Goldenen Kopf 532 – Zum Goldenen Mann 563 (Anm. 256)
– Zum Goldenen Mörser 460 – Zum Goldenen Ort 213, 437,
438 – Zum Goldenen Pokal 462 – Zum Goldenen Spiess
484 – Zum Goldenen Stauffen 261, 262 – Zum Goldenen
Stern 403, 430 – Zum Grossen Elefant 431 – Zum Grossen
Hinteren Ramstein 159 – Zum Grossen Konstanz 480 – Zum
597
Grossen Mailand 458, 483 – Zum Grossen Maulbaum 224 –
Zum Grossen Pfeil 409 – Zum Grossen Ramstein 159 – Zum
Grossen/Unteren Balchen 500 – Zum Grünen Berg 522 –
Zum Grünen Ring 457 – Zum Grünenberg 117, 428 – Zum
Grünenstein 434 – Zum guldin critz 269–271 – Zum Haidweiler 227 – Zum Halben Mond 578 (Anm. 38) – Zum Halbmond 407 – Zum Haseloch 461 – Zum Hasen 380, 384 –
Zum Hauserturm 522 – Zum Heiden 456 – Zum Helden
437 – Zum Helfenstein 443 – Zum Helm 528, 538 – Zum
Hermelin 409– 411 – Zum Herten 459 – Zum Himmel 424
– Zum Hinteren Olsberg 424 – Zum Hinteren Ramstein 159
– Zum Hinteren Waldshut 474 – Zum Hintern Palast 483 –
Zum Hirzen 222, 223 – Zum Hochberg 102 – Zum Hohen
Steg 433 – Zum Hohen Turm 500 – Zum Holder 522 – Zum
Horn 102 – Zum Hut 490 – Zum Igel 428 – Zum Jung(frauen)brunnen 500 – Zum Kaiserstuhl 124 – Zum Kalb 214 –
Zum Kalten Brunnen 458 – Zum Kalten Keller 391, 522 –
Zum Kamel 213, 214 – Zum Kardinal 450, 452, 490 – Zum
Kauz 520, 521 – Zum Kempfen 429, 430 – Zum Kettenhof
245 – Zum Kleinen Hermelin 410 – Zum Kleinen Hinteren
Ramstein 159 – Zum Kleinen Konstanz 490 – Zum Kleinen
Kupferturm 522 – Zum Kleinen Mailand 458, 483 – Zum
Kleinen Maulbaum 224 – Zum Kleinen Rosenkranz 530 –
Zum Kleinen Störchlin 490 – Zum Kleinen/Oberen Balchen
499 – Zum Kranich 571 (Anm. 60) – Zum Kranichstreit 336–
339 – Zum Kreuz 580 (Anm. 27) – Zum Kroneck 239, 240
– Zum Kupferberg 435– 437 – Zum Kupferturm 424, 521 –
Zum Lämmlein 388, 433 – Zum Landeck 581 (Anm. 104) –
Zum Landser 118–120 – Zum Leopard 176, 571 (Anm. 60) –
Zum Leymen 462 – Zum Lichtenstein 399 – Zum Löwenberg 388 – Zum Luchs 459 – Zum Luft 215, 232–237 – Zum
Maaser 388 – Zum Mägerlin 85, 93, 97, 293 – Zum Marpach
193, 223 – Zum Maulbaum 224 – Zum Maulbeerbaum 213,
227 – Zum Mayen 522 – Zum Meerwunder 258 – Zum Mittleren Pfauen 384 – Zum Mittleren Ulm 357 – Zum Mittlern
Laden 571 (Anm. 60) – Zum Mittlern Palast 483 – Zum Mohrenkopf 480 – Zum Mönchen 438 – Zum Mören 440 – Zum
Mulbom 439 – Zum Neuen Haus 485, 521, 522 – Zum Niederen Bild 396 – Zum Niederen Maulbaum 224 – Zum Niederen Mehlbaum 224–226 – Zum Niedern Rösslein 522 –
Zum Nussbaum 571 (Anm. 60) – Zum nüwen Keller 482 –
Zum Oberen Freiburg 108, 109 – Zum Oberen Rothenflue
463 – Zum Oberen Vogelgesang 103 – Zum Oberen/Kleinen
Elefanten 431 – Zum Obern Balchen 99 – Zum Obern Bock
429 – Zum Obern Maulbeerbaum 227 – Zum Ölbaum 491
– Zum Olsberg 424 – Zum Ortenberg 459 – Zum Österreich
474 – Zum Palast 457 – Zum Palmbaum 388 – Zum Panthier
209 – Zum Paradies 490, 491 – Zum Parsifal 427 – Zum
Pfauen 384 – Zum Pfaueneck 380, 381, 382 – Zum Pflug
452, 453, 479 – Zum Pharisäer 223, 224 – Zum Pilgerstab
388 – Zum Platanenbaum 460, 461 – Zum Plattfuss 104 –
Zum Rappenfels 262, 263 – Zum Ratperg 354 – Zum Rebstock 380, 485 – Zum Regenbogen 384, 522 – Zum Rehstein
399 – Zum Reichenstein 214 – Zum Rheineck 334 – Zum
Riesen 538 – Zum Roseck 399 – Zum Rosenfeld 453, 454 –
Zum Rosenstock 399 – Zum Rösslein 522 – Zum Roten
Bock 428, 429, 431 – Zum Roten Hahn 492 – Zum Roten
Haus 388 – Zum Roten Hut 457 – Zum Roten Löwen 422,
424 – Zum Roten Mönch 522 – Zum Roten Rösslein 522 –
Zum Roten Turm 350, 351, 381, 441, 442 – Zum Rotenberg
521 – Zum Rothen Hut 490 – Zum Rüschenberg 428 – Zum
Ruschenberg/Reuschenberg 455 – Zum Salmen 391 – Zum
Schaltenbrand 431 – Zum Schiff 499 – Zum Schlegel 459 –
Zum Schlüssel 403 – Zum Schöneck 470 – Zum Schönen
Vech 490 – Zum Schönenberg 117, 118 – Zum Schulsack
193 – Zum Schwanen 470 – Zum Schwarzen Hut 567 (Anm.
533) – Zum Schwarzen Öchslein 104 – Zum Schwarzen Rü-
598 REGISTER
den 469, 488– 490 – Zum Schwarzen Schuh 567 (Anm. 533)
– Zum Schwarzenberg 428 – Zum Sessel 233 – Zum Sodeck
402, 460, 461 – Zum Sonnenberg 481 – Zum Sonnenfroh
347–349 – Zum Spiess 483 – Zum St. Jacob 432 – Zum
St. Johannes 221, 222 – Zum St. Niklaus 492 – Zum St. Peter
491 – Zum Stadtkeller 536 – Zum Steblin 421– 424 – Zum
Steg 399 – Zum Stegen 538 – Zum Stein 433 – Zum Stern
442 – Zum Streit 458 – Zum Stritt/Zum Stryt 336 – Zum
swartzen Löwen 484 – Zum Tannenberg 461 – Zum Tannenwald 438 – Zum Tanz 523–528, 537 – Zum Tempel 490
– Zum Teufel 330 – Zum tiefen Keller 111 – Zum Tiger 176
– Zum Ulrichseck 194 – Zum Ulrichsgärtlein 154–159 – Zum
Unteren Eptingerhof 238 – Zum Unteren Freiburg 106–108
– Zum Unteren Hochberg 102 – Zum Unteren Rothenflue
463 – Zum Unteren Tanz 523 – Zum Unteren Vogelsang 103
– Zum Untern Kronenberg 528 – Zum Uristier 492 – Zum
Valken 492 – Zum vechen Ort 483 – Zum Venedig 111–113
– Zum Vergnügen 213, 227–230 – Zum Vogelsang 103, 104
– Zum Vorderen Maulbaum 439 – Zum Vordern Tanz 537,
538 – Zum Weckenberg 459 – Zum Weidenbaum 355 – Zum
Weinberg 431 – Zum Weissen Bären 52, 114–117 – Zum
Weissen Bock 428 – Zum Weissen Rösslein 522, 578 (Anm.
38) – Zum Weissen Turm 441 – Zum Weissenstein 428 –
Zum Wilden Mann 350, 404, 424 – Zum Würtemberg 433 –
Zun vier Hüsern 263–265 – Zur (Alten) Gipsmühle 492 –
Zur (Grossen) Augenweide 369–373 – Zur (Grossen) Sonne
412 – Zur (Kleinen) Sonne 411 – Zur (Niederen) Schere 443
– Zur Agten 461 – Zur Augenweide 345 – Zur Brodlaube
399, 535, 559 (Anm. 18) – Zur Eisernen Tür 230–232 – Zur
Glocke 456 – Zur Goldenen Lilie 407 – Zur Goldenen Münze 388, 508 – Zur Goldenen Waage 499 – Zur Grossen Hündin 460 – Zur Hell 336 – Zur Himmelspforte 444, 445 – Zur
Hirzburg 380 – Zur Hohen Sonne 128, 156, 169–171,
172, 198, 278, 552 (Anm. 154) – Zur Hohen Sonnenluft
257–260 – Zur Hohen Tanne 280–282 – Zur Hölle 344–347
– Zur Hündin 459 – Zur Jungfrau 473 – Zur Kapelle (Münsterplatz 1) 23, 34–36, 37 – Zur Kapelle (Rittergasse 31)
179–184 – Zur Kellen 490 – Zur Kleinen Augenweide 373,
374 – Zur Kleinen/Obern Hündin 460 – Zur Kleinen/
Undern Hündin 460 – Zur Krippe 433 – Zur Krone 479, 532
– Zur Kupferschmiede 214 – Zur Laute 381, 441 – Zur Lilie
448 – Zur Linde 388 – Zur Magd 461 – Zur Meerkatze 104
– Zur Mücke 22, 24, 70, 80, 81, 122–125, 339, 425, 479 – Zur
Muschel 458 – Zur Nachtigall 438 – Zur niedern Schwelle
244 – Zur Oberen Schere 444 – Zur obern Welt 431 – Zur
Pfanne 484 – Zur Platte 312 – Zur Rheinbrücke 333–336 –
Zur Roten Fahne 425, 479 – Zur Schaufel und zum Spiess
102, 103 – Zur Schere 443, 444 – Zur Schmalen Sonne 445,
446 – Zur Schuflen/Zur Schuflen und Hörnlin 102 – Zur
Schwanenau 471 – Zur Schwarzen Henne 481 – Zur Sirene
258 – Zur Sonne 169, 334 – Zur Spitalschmiede 433 – Zur
St. Johann Kapelle 36–39 – Zur Stadt Mühlhausen 442, 443
– Zur Tafel Mosis 490 – Zur Taube 381, 442 – Zur Traube
227 – Zur Trotte 490 – Zur Vigilanz 412 – Zur Welt 430 –
Zur Wynleitern/Zur Leiter 482 – Zur wyssen Duben 432
Hauskapelle 71, 73, 74, 100, 135, 141, 142
Heberstreit, Michel, Hafner 546 (Anm. 487)
Heer, August (1867–1922), Bildhauer 527
von Hegenheim, Familie 298 – Peter 300, 301
Heidelbeck, Wunnebald 85, 258
Heidelberg, Schloss 397
Heimlicher, Johann Jakob (1798–1848), Architekt 46, 144, 248,
254, 446, 447, 466, 509, 511, 512, 513, 514, 515, 517, 518, 519,
520, 521
Heinrich, Herzog von Braunschweig-Lüneburg 159
Heintz, Daniel d. Ä. (1530/1535–1596), Baumeister 171, 394,
395, 397, 398, 484
Hel, Berchtold 350
Helmle, Andreas und Lorenz, Glasmaler 51
Hemeling, Johann Carl (1702–1736/37), Architekt 146, 147, 149,
153, 154
Henricpetri, Sebastian 492 – siehe auch Petri
Henzgi, Familie 40, 42 – Hans Jacob d. J. 43 – Jakob, Schreiner
124 – Wernhart 42
Herliberg, Lienhard 209
Herrmann, Daniel, Hafner 357
Hersperger, Conrad, Steinmetz 329
Hertel, Cosman 433
von Hertenberg, Adelheid 434
Herwagen, Johannes 233
Herzog & De Meuron, Architekten 387
Hess, Gebr. 442 – Hieronymus (1799–1850), Maler 46, 50, 51,
524
Hesse, Hermann 454
Hessinger, Franz 439
Heusler, Leonhard 419
Hinderling, Hermann (1853–1936), Maler 193
Hindermann-Mieg, Johann Jakob 510
Hirt, Johann Christian (1836–1897), Bildhauer 549 (Anm. 12)
zem Hirtzen, Cunrat 222
His-Heusler, Eduard 194, 197, 198, 223
His-La Roche, Eduard 280, 301, 304
Hoch, Reinhard 453
von Hochberg, Rudolf 203
Hochecker, Franz (1730–1782), Maler 66 357
Hofer, Konrad (1928–2006), Maler 341
Hoffmann, Martin, Bildhauer 59, 386
Hoffmann-Burckhardt, Albert 169
Höflinger, August, Fotograf 369, 400, 426, 427, 428, 433, 469 –
Jakob, Fotograf 53, 131, 434, 435, 469, 509, 542 (Anm. 214)
– Walter, Fotograf 463, 492
Hofmann, Familie 521 – Hans Jacob 66 – Johann Jakob 420
Hofstetter, Johann 105, 106
von Hohenfirst, Familie 168 – Adam 159 – Claranna 159 – Dorothea 165
von Hohenstein, Heinrich 80
Holbein, Hans d. J. (1497–1543), Maler 158, 236, 237, 289, 339,
370, 523, 525, 526, 528, 538, 566 (Anm. 479), 569 (Anm. 679)
– Umkreis 37
Holzach, Familie 426, 546 (Anm. 493) – Hieronymus (1733–
1793), Maler 98, 355
Horner, Friedrich (1800–1864), Maler 290
Hosch, Fritz 239
Hotmann, François 64
Huber, Achilles (1776–1860), Architekt 31, 46, 80, 81, 83, 247,
361, 387, 459, 504, 508, 513, 517, 520, 521, 541 (Anm. 170),
546 (Anm. 498), 571 (Anm. 60) – Johann Friedrich (1767–
1832), Architekt 45, 46, 47, 50, 541 (Anm. 143, 168) –
Johann Jakob 194 – Johann Rudolf, Maler 195 – Johannes
258
Huber-Faesch, Johann Rudolf 197
Hübscher, Niclaus, Gipser 556 (Anm. 506)
Hübscher, Samuel Wilhelm (1812–1887), Zimmermann 144,
517, 579 (Anm. 73)
von Hufingen, Heinrich 226
Hüfinger, Heinrich 491
Hug & Co. 514
Hug, Friedrich, Hafner 357, 544 (Anm. 351) – Samuel, Hafner
151
Hüglin, Balthasar, Bildhauer 64, 416 – Conrad 102 – Waltprecht
102
Hummel, Maria 97
Hünerwadel, Theodor (1864–1956), Architekt 53, 55, 56, 58, 61,
317, 542 (Anm. 219), 543 (Anm. 290)
REGISTER
Imhof, Heinrich Max (1795–1869), Bildhauer 290 – Emil 442
Imhoff-Heitz, Ludwig 200
Inschriftentafel 57, 58, 67, 69, 113, 125, 159, 184, 186, 189, 190,
251, 253, 276, 346, 347, 449, 496, 527, 567 (Anm. 492)
Irmi, Hans 114
Iselin, Familie 306, 453 – Emanuel 147 – Hans Lux d. J. 307,
310, 313, 314, 316 – Hans Lux 352 – Heinrich 34 – Isaak 72
– Johann Lucas d. J. siehe Hans Lux d. J. – Mathias 306 –
Niclaus 355 – Ulrich 343
Iselin-Burckhardt, Isaak Achilles 185
Iselin-Roulet, Isaak 248
Iselin-Weiss, Daniel 160, 176
Isenhut, Lienhart 490
Jäcklin, Johannes, Schreiner 292
Jeger aus Spangenberg, Hermann 106
Jersing und Liechtenhahn 358
Jombert, Charles Antoine 359
Jung, Carl Gustav 340
Kachelöfen siehe Öfen
Kaiser, Könige, Fürsten: Agnes, Königin von Ungarn 203 – Albrecht I., König 415, 422 – Alexander I., Zar von Russland
358 – Eugen, Prinz von Savoyen 150 – Ferdinand I., Kaiser
146, 159 – Franz I., Kaiser 358 – Friedrich II., Kaiser 132 –
Friedrich III., Kaiser 134, 146, 465, 550 (Anm. 37) – Friedrich
Wilhelm III., König von Preussen 358 – Heinrich, Herzog
von Braunschweig-Lüneburg 159 – Heinrich II., Kaiser 30,
380, 473 – Josef II., Kaiser 465 – Karl der Grosse, Kaiser 19
– Leopold I., Kaiser 150 – Maximilian I., König 134, 146 –
Sigismund, Erzherzog von Habsburg 30, 134 – Sigismund,
König 67
Kaiser, Ludwig Friedrich, Kupferstecher (?) 32, 53
von Kaiserstuhl, Familie 179, 184, 186 – Sophie 186
Kammerer, Diethelm 92 – Johannes 92
Kämmerer, Familie 22, 213, 232 – Conrad 240
Kamprad, Johannes 511
Kanton (China) 152
Karcher, Heinrich 433
Karlsruhe 146 – Museum 468 – Ständehaus 468
Kassel, Schloss Wilhelmshöhe 468
Kaufhaus siehe Städtische/Öffentliche Bauten – am Barfüsserplatz siehe Städtische/Öffentliche Bauten
Kaufmann, Rudolf 436
Kehlstadt, Wilhelm (1888–1951), Architekt 507
Keiser, Johann Ludwig (1860–1890), Bildhauer 129, 287, 578
(Anm. 26) – Josef Anton, Hafner 158, 166, 168, 364, 450
Keller, Andreas 193 – Clemens 93 – Isaak 93 – Reinhard 496
Kellerhals, Johann Konrad 461
Kelterborn, Gustav 376, 424, 572 (Anm. 114) – Gustav und Julius 245, 406, 424, 437, 438, 455, 456, 460, 461, 471, 489, 490,
496, 556 (Anm. 480) – Julius 424
Kessler, Hans, Architekt 490 – Nicolas (1792–1882), Bildhauer
549 (Anm. 12)
Kiefer, Adolf, Architekt 448 – Georg 412
Kilchmann, Konrad 90, 93
Kirchen, Kapellen und Klöster: Augustinerkloster 256, 282, 313,
321, 503 – Barfüsserkirche 24, 240, 473, 493, 495, 496, 502 –
Deutschritterkapelle 20, 23, 126, 179, 180, 181 – Dompropsteikapelle 200, 246 – Johanneskapelle/-kirche 19, 20, 23, 29,
30, 34, 37, 38, 39, 280 – Kloster St. Alban 176, 184, 230 –
Maria Magdalena-Kapelle 128, 129, 135 – Martinskirche 20,
333 – Münster 20, 28, 29, 131 – Niklauskapelle 131 – Spitalkirche 512 – St. Bernhardskapelle 424 – St. Leonhard-Kloster
221 – Ulrichskirche 20, 127, 130, 144, 155, 192
Kirsch, Johann Christian 444
Kissel, Julius, Bildhauer 578 (Anm. 27)
599
Kistler, Peter 226
Klein, Wilhelm 390
Kleiner, Hafner 287
Klingenberg, Rütsch 102
Kling-Jenny, Carl, Fotograf 159, 433, 509
Kober, Alfred 319
Koch, Emil 334 – Johann Jakob, Fotograf 32, 44, 103, 254, 398,
400, 428, 433, 462, 469, 479
Kolb, Franz 327
Königsfelden, Kloster 203
von Konstanz, Hans, Baumeister 101, 331
Kornhas, Martin (†1610), Bildhauer 262
Kost, Leonhard 428
Kraft, Rudolf 294
Krangkwerk, Agnes 92 – Henman 92
Kraus, Georg Melchior (1737–1806), Maler 357, 362
Krayer-Ramsperger A.G. 424
Krebs, Gottfried 537
Krebser, Maurer 134
Krieger, Wilhelm 32
Krieglin, Grede 394
von Krotzingen, Hans, Maler 380
Kübler, Thomas 105
Kubly, Felix Wilhelm (1802–1872), Architekt 284
Kugler, Hans 546 (Anm. 487)
Kuhn, Christoph II., Ofenmaler 197, 555 (Anm. 368) – Jacob,
Ofenmaler 555 (Anm. 367)
Küpfer, Franz, Architekt 474
Kupferberg, Clewi 436
Kury, Niklaus (1737–1803), Bildhauer 357, 364
La Roche, Daniel 91 – Emanuel (1863–1922), Architekt 387,
406, 423, 424, 440, 442, 450, 454, 521, 556 (Anm. 480), 575
(Anm. 356)
La Roche, Stähelin & Co. 155, 159, 431, 441, 457, 471, 510, 514
La Roche-Gemuseus, Karl 172
La Roche-Paravicini, Emanuel 249
Lallo, Familie 479
von Landser, Berchtold 119
Lapis, Johannes 39
Laski, Thomas 53
Laube 34, 81, 82, 92, 97, 119, 120, 178, 272, 274, 296, 297, 305,
313, 322, 376, 416, 418
Laubheim, Christoph, Hafner 544 (Anm. 351, 392), 546 (Anm.
493) – Franz, Hafner 357
von Laufen, Erhard 295 – Gredanna 295 – Konrad Elie 43
Laurin, Richard 439
Lavater, Johann Caspar 357
Le Corbusier (1887–1965), Architekt 480
Legrand, Johann Friedrich 118
Leisinger, Carl (1864–1929), Architekt 39, 69, 70, 193, 216, 352, 369
Lepusculus, Sebastian 128
Lerch, Joseph 479
Leszczynski, Stanislas 355, 359
Leu, Hans (1896–1954), Architekt 444, 481, 484 – Max (1862–
1899), Bildhauer 387
Liebinger, Peter 203
Liebstor, Johannes 106
Linder, Hieronymus 426 – Rudolf (1849–1928), Architekt 211,
406, 450, 454, 461, 575 (Anm. 356)
Lipps, J. 420
Locher, Leonhard, Hafner 93, 152
Löffel, Alexander 199, 200, 201 – Ludwig 14, 15, 184, 237, 488 –
Peter 199, 201
Lorentz, Friedrich 546 (Anm. 487)
Löw, Agnes 222
zem Luchs, Henman 214
600 REGISTER
zum Luft, Arnold 76 – Rudolf 76
Lumpert, Albert 399
Lütold, Peter, Goldschmied 410
Lützel, Kloster 424
Maeder, Daniel 437
Mähly, Hans (1888–1977), Architekt 387 – Johann Friedrich
(1805–1894), Maler 535
Mailand, Dom 158
Malerei: Deckenmalerei: architektonisch 164, 167, 168, 290 –
figürlich 532 – ornamental 36, 42, 43, 44, 63, 75, 77, 83, 88,
96, 97, 106, 122, 166, 185, 202, 203, 222, 223, 225, 226, 229,
230, 264, 265, 269, 274, 276, 289, 291, 292, 338, 349, 377, 378,
390, 478, 532 – Fassadenmalerei: architektonisch 373, 523 –
figürlich 380, 381, 448, 449, 451, 464, 491 – ornamental 119,
136, 138, 162, 296, 322 – Wandmalerei: architektonisch 36,
140, 141, 164, 165, 166, 184, 276, 311, 532 – figürlich 36, 37,
46, 66, 73, 74, 75, 141, 164, 165, 167, 168, 171, 191, 225, 267,
268, 274, 290, 301, 303, 304, 309, 310, 311, 312, 327, 349, 407,
418, 436, 476, 478 – heraldisch 85, 90, 375 – Inschrift 36, 42,
106, 276, 310 – ornamental 38, 55, 90, 140, 170, 200, 202, 210,
219, 226, 229, 230, 264, 265, 267, 268, 274, 275, 289, 290, 291,
310, 338
Mangold, Burkhard (1873–1950), Maler 335, 336, 474, 476, 478
– Jakob Christoph 224 – Johann Caspar 224
von Marbach, Familie 193
Marck, Wilhelm, Architekt 537
Marfort, Johann Baptist 46
Maring, Ludwig Rudolf (1820–1893), Architekt 216, 220, 466,
488, 556 (Anm. 479), 577 (Anm. 540)
Mariotta, Paolo (*1905), Architekt 490
Marschalk, Thüring 434
von Marschalk, Familie 375
Martin, Bildhauer 546 (Anm. 487)
Massys, Quentin (1465/66–1530), Maler 236
Mayger, Wernher 132
Megerlin, Peter 293
Meier von Benken, Ellina 200
Meili, Heinrich Rudolf (1827–1882), Bildhauer 190, 391, 549
(Anm. 12)
Meister DS 257
Meling, Nicolas, Bildhauer 355
Mellinger, Peter 226
Mende, Alexander, Hafner 66, 207, 420, 544 (Anm. 341)
Menteli, Lienhard 223
Mentelin, Hieronymus 64
Menth, Joseph, Steinhauer 498
Mentzinger, Johann Friedrich 118
Merian, Amadeus (1808–1889), Architekt 56, 69, 72, 190, 193,
214, 220, 283, 284, 329, 334, 335, 340, 343, 446, 447, 473, 479,
513, 519, 530, 572 (Anm. 163), 576 (Anm. 437) – Andreas 72
– Bartholomäus, Goldschmied 426 – Emanuel 85 – Johann
Friedrich 544 (Anm. 351) – Johann Jakob 276 – Johannes 32
– Matthäus d. Ä. (1593–1650), Zeichner und Kupferstecher
13, 15, 20, 24, 29, 30, 57, 64, 66, 67, 71, 80, 124, 127, 128, 155,
160, 171, 186, 193, 203, 212, 213, 242, 243, 248, 257, 258, 260,
302, 315, 329, 331, 332, 339, 345, 351, 403, 404, 415, 416, 452,
463, 465, 500, 509, 511, 528, 529, 532, 535, 540 (Anm. 75),
545 (Anm. 415), 559 (Anm. 6), 567 (Anm. 530) – Matthäus d. J.
126, 146 – Maurer 543 (Anm. 318) – Zimmermeister (?) 416
– Remigius, Maurer 517 – Samuel 135
Merian-Beck, Onophrion 146, 171
Merian-Burckhardt, Johann Jakob 176
Merian-Sarasin, Wilhelm 52
Merian-Thurneysen, Alfred 176
Merian-Wieland, Johann Jakob 52, 76
Merzenich, Franz Joseph 420
Metter, Petermann 425
Metzer, Hans 171
Mewes, Charles (1858–1914), Architekt 457, 458
Meyde, Niklaus, Maler 546 (Anm. 487)
Meyer, Adelberg 301 – Eugen, Architekt 387 – Friedrich (1802–
1837), Maler 247, 254 – Georg Friedrich (1645–1693), Kupferstecher 32, 53, 478 – Hans Jacob I. 40, 42 – Jakob (1614–
1678), Kupferstecher 379, 380, 381, 382, 391 – Jost 350
Meyer zum Hirzen, Jacob 193, 419
Meyer zum Pfeil, Bernhard 209 – Niklaus 209
Meyer-Kraus, Heinrich, Zeichner 188, 244, 344
Michel, Hans, Bildhauer 59, 262, 380, 398
Mitz, Esther 197
von Mörsberg, Johann Werner 247, 251
Moser, Karl (1860–1936), Architekt 384, 385, 387 – Paul, Maler
455
Müller & Hess 483
Müller, Carl & Geiser, Stuckateure 579 (Anm. 73) – Carl & Vogt,
Bildhauerfirma 542 (Anm. 265) – Friedli, Bildhauer/Steinmetz 357 – Johann Georg 284, 293 – Johann Jacob, Malermeister 545 (Anm. 434) – Johann Jakob, Maler 502, 503 –
Johannes 360, 524 – Josef, Steinmetz, Solothurn 192, 556
(Anm. 458) – Judith (1923–1977), Malerin 476 – Leonhard
244, 513 – Rudolf, Maler 290 – Schlosser 544 (Anm. 351)
Müllhuser, Hans 349
Munatius Plancus, Lucius 380, 398
Münch, Familie 22, 213, 214 – Burkhart II. 214 – Heinrich 108
– Johannes 57
Münch von Münchenstein, Familie 298, 355 – Hartmann 85
von Münchenstein, Johann 61
von Munderstat, Gredanna 165 – Ytelclaus 46
Münster, Sebastian 53
Munzinger, Johannes 349
Murer, Gerung, Goldschmied 61
Müry & Cie. 522
Museen: Antikenmuseum 240, 249 – Augustinergasse 24, 94,
124, 282–293 – Historisches Museum 240, 496, 502 – Museum der Kulturen 295
Myconius, Oswald 85
Mygel, Hans 231
Nachtigal, Vital, Goldschmied 573 (Anm. 194)
von Neuenburg, Mathias 43, 415
Neuenschwander, Albert, Dekorationsmaler 436
Neukomm, Hermann (1872–1938), Architekt 443
Neustück, Johann Jakob (1800–1867), Maler 37, 45, 46, 50, 85,
91, 125, 129, 130, 176, 179, 184, 193, 214, 257, 282, 293, 343,
479, 497, 509, 519 – Johann Heinrich (1802–1868), Bildhauer 101, 102 – Maximilian (1756–1834), Maler 160, 168, 180,
454, 493, 497, 501, 502
Nothnagel, Johann Andreas Benjamin 98, 99, 355
von Nürnberg, Bernhard, Goldschmied 573 (Anm. 194)
von Nussdorf, Hans, Werkmeister 481
Nusser, Rudolf 221
Oberrauch, Paul (1890–1954), Architekt 390, 519
Ochs, Peter 51
Ochs-Mitz, Familie 195 – Peter 197
Oechslin, Johann Jakob (1802–1873), Bildhauer und Maler 287,
288, 289, 293
Oecolampad, Johannes 129, 329
Öfen mit Blechmantel 262 – Eisenöfen 357, 362, 364, 367, 505
– Kachelöfen 65, 66, 88, 90, 91, 97, 98, 99, 151, 152, 153, 158,
165, 166, 173, 174, 179, 185, 196, 197, 198, 202, 206, 207, 211,
221, 232, 260, 266, 267, 273, 274, 275, 279, 281, 305, 312, 335,
357, 364, 366, 368, 418, 420, 437, 450, 505
von Oegst, Johannes 230
REGISTER
Oelhafen, Emil (1845–1915), Architekt 457
Offenburg, Brida 370, 373 – Hans 375
Olsberg, Zisterzienserinnenkloster 126, 176
Oschwald & Comp., Ofenfabrik 357
Ospernell, Andreas 419, 420
Ostermundigen 187
Oswald, Mathias (1812–1886), Architekt 264, 284, 459, 513
Ottmer, Karl Theodor (1800–1843), Architekt 468
Pack, Familie 434
Pantaleon, genannt «Wildeman» 268
Pantaleon, Heinrich 280
Paravicini, Ludwig (1802–1867), Architekt 459 – Rudolf 34
Paris, François Joseph 355
von Paris, Peter, Goldschmied 573 (Anm. 194)
Passavant, Claudius 221
Passavant-Iselin, Tonwarenfabrik 153, 418
Patriotenclub 334
Paulot & Carré 260
Pauls-Eisenbeiss, Emil und Erika 169
Pellegrini, Alfred Heinrich (1881–1958), Maler 227
Pergo, Franz (um 1570–1629), Bildschnitzer 317
Pestalozzi, Heinrich 358
Peter, Alfred (1877–1959), Zeichner und Modellbauer 337
Petri, Familie 482 – Adam 224, 415, 499 – Heinrich 492 – Johannes 257 – siehe auch Henricpetri
Pfaff, Johannes, Architekt 423, 424, 450, 575 (Anm. 356)
Pfander, Victor 445
Pfeffel, Gottlieb Konrad, Colmar 358
von Pfirt, Sigmund 193
Pfluger, Joseph (1819–1894), Hafner und Bildhauer 287
Pfrunder, Eduard (1868–1925), Architekt 491, 536, 537
Piccard, Marx 111
Piccolomini, Aeneas Silvius 26, 123, 486
Piranesi, Giovanni Battista (1720–1778), Maler 359, 361
Pisoni, Paolo Antonio (1658–1711), Baumeister 32, 33, 34
Platter, Felix 67, 339, 464 – Thomas 67, 191, 463
Plattner, Joh., Schreiner 579 (Anm. 73) – Otto (1886–1951), Maler 491
Poka, Karl, Architekt 490
Portmann, Adolf 341
Preiswerk, Esser & Co. 542 (Anm. 264)
Preiswerk, Lucas 76
Preiswerk-Bischoff, Dietrich 204
Pressel, Friedrich Wilhelm (1821–1902), Ingenieur 488
Prismell 171
Pruntrut, Schloss 134
Pullich, Martin, Steinmetz 568 (Anm. 619)
Rab, Caspar 102
Raillard, Jeremias 307, 314 – Peter 314
Ramsperger, Abraham, Schreiner 54, 542 (Anm. 250), 544 (Anm.
351) – Emanuel 424 – Jacob 43, 542 (Anm. 223)
von Ramstein, Familie 22, 126, 146, 155, 159, 168, 213, 230 –
Burkhard Wernher 146 – Conrad 146 – Hans 159 – Heinrich 146 – Johannes 119 – Rudolf 228, 231 – Thüring 246
– Ulrich 209
Rapp, genannt Schnetzer, Claus, Maler 262
Rasser, Max, Architekt 480
Rastatt 146
von Ratoltzdorf, Dietrich 61, 63 – Johannes 155 – Margaretha
203 – Ulrich 155
Reber, Paul (1835–1908), Architekt 556 (Anm. 480)
Rechburger, Franz 146
Rechener, Heinrich 327
Reese, Heinrich (1843–1919), Architekt 32, 53, 55, 56, 60, 65, 69,
70, 130, 190, 191, 192, 193, 214, 216, 217, 219, 220, 267, 333,
601
387, 400, 479, 542 (Anm. 218, 255, 258), 545 (Anm. 401, 402),
556 (Anm. 481)
von Regisheim, Anton 51 – Heinrich 51
Rehbock, Berchtold 209 – Johannes 209
Reich von Reichenstein, Familie 22, 298, 354 – Heinrich 300 –
Peter 76 – Ursula 90
Reich, Rudolf 454 – Wilhelm, Bildhauer 551 (Anm. 125)
von Reinach, Hans Erhart 295 – Jost 80
von Reischach, Ludwig 71
Remin, Agnes 349
Renaud, Henri und Edouard 522
Reuttner, Familie 465 – Josef Anton, Baron 465
Reuw, Hans 399
Rheineck-Kämmerlein 334
Rhenanus, Beatus 380
Rhode, Thomas 57
Richter, Paul 337
Rickenbacher, Fritz, Architekt 407, 411, 470, 485, 490
Riggenbach, Christoph (1810–1863), Architekt 34, 35, 37, 38, 39,
46, 47, 50, 58, 59, 60, 102, 184, 190, 214, 220, 237, 245, 251,
254, 258, 259, 260, 284, 293, 431, 457, 459, 496, 506, 513, 540
(Anm. 60, 82), 541 (Anm. 170), 543 (Anm. 285, 299, 304, 305,
306), 551 (Anm. 125), 559 (Anm. 15), 562 (Anm. 172), 578
(Anm. 26), 579 (Anm. 99)
ze Rin, Familie 22, 213, 232 – Barbara 235 – Friedrich 233
Ringler, Ludwig (1536–1606), Glasmaler 337
Ritter, Rudolf 499
Ritz, Carl (?), Hafner 418
Robert, Hubert (1733–1808), Maler 206, 555 (Anm. 426)
Roch Reiner, François, Architekt 504, 508
Rohrer, Hans Michael Ludwig (1719–1760), Architekt 146
Romang & Bernoulli 388, 389, 390, 428, 524, 527
Rosenburger-Rapp, Johann Jakob 86, 93
Rot, Peter 53, 184
von Rotberg, Familie 22, 126, 155 – Adelberg 189 – Hans Ludmann 171
Ruben, Elias 409
Rubinstein, Anton 198
Rüdin, Hans Ludwig 301
Rudolf Mühlethaler & Söhne 410
Ruegger, Willy, Architekt 424, 428
Ruf, J., Fotograf 490
Rümeli/Rümelly, Anton, Ofenmaler 275
Rümmele, Joseph 491
Rusch, Claus, genannt Lawelin 457, 571 (Anm. 75)
Rützel, A., Steinmetz 475
Ryff, Andreas 80, 81, 224, 225, 407, 412 – Diebold 224
Ryhiner, Benedikt 355 – Hans E. (1891–1934), Architekt 306,
467, 510 – Johann Heinrich 375 – Samuel 314
Ryhiner-Christ, Emanuel 194
Ryhiner-Werthemann, Samuel 357
von Saint-Aignan, Herzog 362
von Salis, Rudolf 64
Salzmann, Adelberg 159 – Gredanna 159 – Johannes 159
Sandreuter, Emanuel 442 – Hans (1850–1901), Maler 46, 448,
449, 451 – Rudolf (1868–1926), Architekt 406, 409, 427, 428,
431, 432, 444, 452, 480
Sarasin, Bernhard 135 – Felix d. Ä. 266, 267 – Felix d. J. 301 –
Hans Franz 301, 354, 358, 362 – Jakob 266, 298, 354, 357 –
Lukas 298, 354, 357, 361, 364, 365, 369 – Rudolf 233, 236
Sarasin & Cie. 440
Sarasin & Heussler 301
Sarbach, Jakob, Steinmetz 471
Sartorius, Friedrich W. (1826–1876), Architekt 216, 220, 441, 556
(Anm. 479)
Sattler, Hans 345
602 REGISTER
Sauter, Ulrich, Goldschmied 456
Sauvain-Stehlin, Salomon 172
Schäfer, Emil, Glasmaler 420
Schaffhausen 504
Schaler, Familie 22, 106, 114, 298, 332, 339
Schanzler, Beat, Goldschmied 426
Scharpf, Bernhard, Goldschmied 104
Schauber, Melchior, Steinmetz 394
Schellenberg, Symund 422
Scherer, Hermann (1893–1927), Bildhauer 319
Schider, Friedrich (1846–1907), Maler 419
Schielé, Charles 499
Schinkel, Karl Friedrich (1781–1841), Architekt, Berlin 289, 292
Schlemmer, Emil, Bildhauer 130 – Wilhelm, Bildhauer 130
Schlöth, Ferdinand (1818–1891), Bildhauer 292, 549 (Anm. 12)
Schmidlin, Andreas 579 (Anm. 73)
Schmidt, Friedrich (1825–1891), Architekt 470, 474, 477, 479 –
Georg Michael, Architekt 284, 293, 504, 508
Schnäbelin, Caspar, Hafner 544 (Anm. 351)
Schneeberger, badischer Hofgärtner 180
Schneider, Ferdinand 224 – Johann Jakob (1822–1889), Maler
24, 32, 39, 56, 60, 63, 91, 99, 125, 129, 130, 159, 162, 168, 169,
171, 186, 187, 188, 193, 220, 222, 234, 237, 239, 240, 243, 244,
257, 293, 300, 306, 314, 321, 324, 325, 332, 333, 334, 336, 352,
378, 382, 387, 403, 406, 407, 421, 424, 427, 442, 469, 470, 479,
481, 482, 483, 484, 487, 497, 499, 504, 517, 519, 529, 532, 536
Schnitt, Konrad, Maler 429
Schoch, Hans (um 1550–1631), Architekt 397
Schönauer, Daniel 276 – Emanuel 135 – Hans Jakob 295
Schönberger, Jakob Gottfried Octavian (1828–1897), Architekt
254
Schongauer, Jörg, Goldschmied 523 – Martin (um 1450–1491),
Maler und Kupferstecher 523
Schreiber, Heinrich 184
Schuler, Mathys 327
Schulhäuser: Schule im ehemaligen Barfüsserkloster 502 –
Frauenarbeitsschule 315 – Gymnasium Auf Burg 30, 31, 66–
70, 193, 240 – Lateinschule St. Martin 327 – Schule am
Luftgässlein 240, 241 – Schule St. Leonhard 495 – Schule
St. Martin 302, 495 – Schule hinter dem Münster 144, 193 –
Schule am Steinenberg 502, 503 – Untere Realschule 130,
190–193
von Schürin, Jost 67
Schütz, Christian Georg (1718–1791), Maler 357, 364, 547
(Anm. 565), 568 (Anm. 590)
Schwanthaler, Ludwig (1802–1848), Maler 287
Schwegler, Johann 499
Schwehr, Ludwig, Maler 418
Schweighauser, Hans Conrad 307
Schweizer-Keller, Rudolf, Maler 171
Schwilgué, Jean-Baptiste, Uhrmacher 475
Segesser, Peter 327
Seiler, Johannes 209 – Konrad 209
Selber, Sixtus 224
Senn, Jakob d. J. 442
von Sennheim, Balthasar 193
Serlio, Sebastiano (1475–1554), Architekt 397
Sevogel, Petermann 92
Sideler, Claus, Maler 457
Siegfried, Jacob Christoph 170, 195, 278, 359, 360 – Ph. 58
Siegrist, Rudolf 350
von Sigmaringen, Heinrich 34
Sissach, Schloss Ebenrain 93
Slewitzer, Konrad 222
Socin, Abel 93, 97, 293 – Emanuel 419
Solothurn, St. Ursenkathedrale 33
Sonnenfroh, Peter 348
Speiser, Johann Jakob 391
von Speyer, Adam, Maler 491
von Speyr, Theodor 457
Spillmann, Heinrich 334
Spirer, Ursel 349
Spital 402, 459, 460, 494, 509, 510, 511 – Spitalkirche siehe Kirchen, Kapellen und Klöster
Spittler, Christian Friedrich 318
Spörlin, Sebastian 448
Spreng, Robert, Fotograf 499
St. Gallen 504
Stadelmann, Cölestin, Maler 494, 502
Stadtbefestigung: Aeschenschwibbogen 24, 25, 209, 238, 241,
243, 402, 404, 465, 500, 501 – Burkhard’sche Stadtmauer 126,
494, 500 – Eseltürlein 494 – Eselturm 494, 500 – Harzgraben
243, 244 – Innere Stadtmauer 126, 183, 184, 246, 493, 500, 503
– Kohlischwibbogen 127 – Kunostor 20, 126, 179, 184, 186
– Rheintor 25, 334, 517, 529, 530 – Salzturm 529 – St. AlbanGraben 243 – St. Alban-Schwibbogen 25, 27, 126, 129, 184,
187, 188, 209, 210, 241, 242, 243, 244 – Stadtgraben 500 –
Wasserturm 494, 500
Städtische/Öffentliche Bauten: Blömleintheater 501 – Börse 536
– Casino siehe Stadtcasino – Gerichtsgebäude 214 –220 –
Kaufhaus 24, 201, 403, 421, 471 – Kaufhaus am Barfüsserplatz 496, 497, 502, 506, 511 – Kornhaus am Rheinsprung
344–347 – Kunsthalle 501 – Markthalle 496 – Musiksaal 501,
503, 505–509 – National Frucht Schütte 345 – Obere Schol
495 – Postgebäude 404, 407, 469, 471– 479 – Rathaus 24,
298, 312, 330, 337, 380, 382, 383, 386, 393, 421, 476, 559
(Anm. 18) – Salzhaus 529, 530 – Schol 383, 534 – Skulpturenhalle 501 – Stadtcasino 248, 496, 501, 503–509 – Stadthaus 157 – Stadttheater 501 – Universität-Oberes Kollegium
23, 256, 282, 283 – Universität-Unteres Kollegium 22, 124,
256, 339–343
Stähelin, Adolf Benedikt (1860–1928), Architekt 440, 442, siehe
auch La Roche, Stähelin & Co. – Lucas 91, 502
Stamm, Gebr. 485, 537 – Georg (1866–1950), Architekt 453
Stamm-Meyer, J. 453
Staufen, Burchart 261
Steffens, Franz, Architekt 387
Steffensen-Burckhardt, Maria Margaretha 40
Stehelin, Gustav (1852–1943), Architekt 37, 407, 408
Stehlin, Fritz (1861–1923), Architekt 147, 194, 198, 220, 249, 252,
254, 259, 260, 464, 465, 466, 467, 469, 507, 509, 521, 522, 523,
555 (Anm. 359), 556 (Anm. 480, 481), 559 (Anm. 673) – Hans
Jacob 276 – Johann Jakob d. Ä. (1803–1879), Zimmermeister
und Architekt 46, 172, 174, 179, 180, 182, 184, 247, 248, 249,
254, 284, 301, 302, 306, 466, 469, 473, 504, 511, 513, 514, 515,
517, 541 (Anm. 193), 553 (Anm. 254) – Johann Jakob d. J.
(1826– 1894), Architekt 34, 52, 53, 121, 122, 129, 130, 169,
170, 171, 176, 177, 179, 190, 194, 196, 198, 214, 215, 216, 217,
218, 219, 220, 249, 261, 262, 276, 280, 281, 282, 295, 297, 340,
341, 342, 343, 473, 474, 477, 479, 496, 501, 503, 505, 508, 540
(Anm. 60), 549 (Anm. 12), 556 (Anm. 479) 562 (Anm. 307),
567 (Anm. 503), 576 (Anm. 437) – Karl Friedrich (1827–
1857), Ingenieur 488
Steiger, Familie 224
Stein am Rhein, Kloster St. Georgen 166
Steinmann, Wilhelm 453
Steuer, Hans, Architekt 538
Stimmer, Tobias (1539–1584), Maler 416, 573 (Anm. 205)
Stock, Hans, Maler 455
Stocker, Ernst siehe Coghuf – Hans (1896–1983), Maler 420 –
Ludwig (*1932), Bildhauer 498 – Maler 134
Stöcklin, Armin 543 (Anm. 290) – Joseph Leonz, Architekt 438,
439
Stoecklin, Niklaus (1896–1982), Maler 66, 553 (Anm. 244)
REGISTER
von Stoffel, Johannes 57 – Pankraz 57
von Stouffen, Burkart 511
Strassburg 198, 529 – Hôtel de Marmoutier 365 – «Neuer Bau»
397
Strassennamen, historische: Am Martinsberg 332 – Am Sprung
100, 332 – Am/beym Bäumlin 402 – An den S(ch)wellen 100,
212, 402, 483 – An der Rinhalden 332 – By Eptinger Brunnen 213 – Deuchelgässlein 330 – Feuergässlein 298 – Fürstengässlein 128 – Hasengässlein 128, 190, 191 – Helmgasse
517, 519 – Hinter dem Münster 128 – In dem Agtot(en) 509
– In dem Magton 509 – In der Tiefe 402 – Kilchengässlein
298 – Kornmarkt 379, 381 – Kronengasse 535 – Kronengässlein 517, 519 – Krongessli 479 – Lampartergasse 483 – Mosesgässlein 330 – Muggengesslin 479 – Neue Strasse 530 –
Rosenberg 313 – Rossberg 110, 313 – Sanct Ulrichs gasse
128 – Säuplatz 496 – Schlossberg 110 – Schlüsselsprung 110
– Schwanengasse 535 – Seibi 496 – Spiegelgas 255 – Spiessgasse 483 – Spitalsprung 100 – St. Martins Stege 331 – Symundsgasse 110 – Teufelgässlein 330 – Unter Bulgen 535
– Unter den Becher(er)n 401
Straub & Büchler 438, 439, 462, 463
Strawberry Hill 50
Streckeisen, Emanuel 151
Streckeisen-César, Charlotte 151 – Emanuel 147, 151
Strölin, Ziegler 134
Strub, Peter Hans 224
Stuck: Stuckdecken 42, 60, 95, 98, 109, 139, 150, 151, 157, 158,
171, 173, 174, 175, 188, 196, 197, 198, 202, 211, 225, 227, 230,
252, 297, 338, 365, 368, 469 – Stuckfiguren 150 – StuckSupraporten 150, 357, 359, 361, 362, 367
Stückelberg, Ernst (1831–1903), Maler 236, 237, 419, 420
Stückelberger, Johann Jacob 43
Sturzenegger, Ed. 459
Süffert, Karl Eduard (1818–1876), Maler 254
von Sultz, Jergy 321
zer Sunnen, Familie 228 – Werner 169
Supraporten 65, 66, 151, 152, 188, 197, 198, 207, 361, 362, 363,
364, 365, 366
Süssherr, Henman 104 – Lienhart 104
Suter, Rudolf (1871–1932), Architekt 388, 459
Suter & Burckhardt 398, 406, 412, 414, 424, 425, 426, 453, 457,
458, 572 (Anm. 115)
Suter & Suter 244, 388, 390, 407, 459
Sutor, Hermannus 433
Tafelparkett 39, 59, 279, 364, 367, 368
Täferstube 36, 61, 62, 90, 91, 107, 136, 137, 138, 139, 196, 230,
260, 310, 312, 316, 320, 352, 419
Tamm, Heinrich (1859–1900), Architekt 399, 400, 427, 446, 447,
461, 462, 464
Tanz, Heinrich 528, 537
Tapete 39, 454 – chinesisch 152 – Fladerpapier 90 – Leinwand
99, 152, 153, 158, 206 – Papier 211, 260, 261
Tapisserien 355, 367 – Aubusson 152, 153, 362
von Tegernau, Hermann 53
Tester, Josua, Zimmermeister 517
von Thann, Hans, Zimmermann 123, 134, 482, 549 (Anm. 708)
von Thierstein, Ludwig 132 – Rudolf IV. 228
Thommen, R., Fotograf 433
Thorwaldsen, Bertel (1770–1844), Bildhauer 290
Thüring, Josef, Architekt 483
Thurneysen, Georg 223
von Tierstein, Familie 171, 465 – Katharina 203
Tissot, Emile, Maler 381, 386, 387
Tobel, Hans, Bildhauer 325, 326, 386, 462
Tonplattenboden 88, 141, 142, 143
Torbau 88, 136
603
Toussaint, Peter, Maler 254, 478, 519, 532
Treppengiebel 46, 47, 305
Treppenturm 45, 47, 72, 116, 124, 136, 140, 189, 190, 233, 235,
237, 251, 253, 278, 301, 302, 303, 307, 309, 311
Trotte, Gottfried 54
Truchsess von Rheinfelden 193
Trumeau-Spiegel 47, 151, 236, 362, 364
Trutmann, Margaretha 301
Tschaggeny, Robert (1872–1946), Architekt 426, 427, 428
Tscheni, Franz, Maler 262
Tschudy, Johann, Ingenieur 573 (Anm. 200)
Türke, Oskar 427
Uehlinger, Max (1894–1981), Bildhauer 531
Ullmann, Isidor 526
von Ulm, Hans Konrad 71
Universität siehe Städtische/Öffentliche Bauten
von Üsenberg, Familie 92
von Utenheim, Familie 168 – Hans 159
Vadi, Tibère, Architekt 480
de Valencia, Antonius 415
Vàrady, Adam, Fotograf 53, 91, 131, 159, 174, 211, 213, 232, 254,
343, 398, 469, 479, 488
Venedig 112
del Verrocchio, Andrea (1435/36–1488), Maler 158
Vesal, Andreas 339
Vest, Emanuel 520 – Johann Jakob 57
Vevey 355
da Vignola, Giacomo Barozzi (1507–1573), Architekt 468
Vischer & Fueter, E. Architekten 50, 136, 160, 168, 187, 188, 193,
211, 233, 239, 245, 249, 254, 301, 302, 306, 315, 317, 384,
385, 387, 391, 392, 393, 400, 416, 418, 419, 421, 447, 448
Vischer, E. & Sohn 42
Vischer, E. & Söhne 286
Vischer, E. & P. Architekten 257
Vischer & Cie. 302, 358
Vischer, Familie 168, 231 – Benedikt 160 – Ernst Benedikt (1878–
1948), Architekt 136 – Florian, Architekt 428 – Hieronymus
(1580–1620), Glasmaler und Maler 312 – Wilhelm 160
Vischer-Bachofen, Friedrich 160
Vischer-Bischoff, Friedrich 155
Vischer-Burckhardt, Peter 187
Vischer-Christ, Rudolf 231
Vischer-Passavant, Peter 361
Vischer-Preiswerk, Benedikt 180
Vischer-Sarasin, Peter 358
Vischer-Stähelin, Johann Jakob 160, 180, 185, 186
Visscher van Gaasbeek, Gustav Adolf (1859–1911), Architekt
406, 410, 411, 412, 461, 485 – Richard 154
Vogt, Conrad 433
Von der Mühll, Hans, Architekt 390, 519
Von der Mühll-His, Karl 194
Wachsmuth, Michael B. 32, 36
Wachter, Gerold 176
Waeffler & Wybert 376
Wagner, Joseph, Bildhauer 372
Wagner, Otto (1841–1918), Architekt 408
Walser, Friedrich (1841–1922), Architekt 430
Waltenhein, Hans, Junker 370, 373
Wandmalerei siehe Malerei
Wannenwetsch, Hans Jakob (1693–1744), Maler 200
Wannewetsch, Hans Georg II. (1611–1682), Glasmaler 491 –
Jörg I. (1532–1601), Glasmaler 103, 104
Wappen: Alioth-Vischer 158 – von Andlau 90, 119, 136, 137,
139, 141, 235, 236 – von Andlau-Hohenfirst 165 – Bachofen
604 REGISTER
366 – Bachofen-Burckhardt 251 – Baur 490 – Bavier 260 –
Bernoulli 422, 423 – Bierbrauer 491 – Bischoff 346 – Bistum 136, 137, 139, 141 – Brunner 305, 407 – Buchhändler
454 – Burckhardt 38 – Bygelschmid 73 – Colmar 158 –
d’Annone 317 – De Bary 260 – Falkner 318, 319, 320 – von
Fleckenstein 62 – His 38 – Irmi 116 – Iselin 317 – Jeger aus
Spangenberg 107, 108 – Kilchmann 90 – Krangkwerk 90 –
Merian-Hoffmann 251 – Meyer-Trutmann 300 – Mieg 318,
319, 320 – Mörsberg-Belfort 247, 252 – Mörsberg-Belfort/
Sonnenberg-Truchsess von Waldburg 246, 251 – Offenburg
375 – Reich von Reichenstein 90 – Reinach 119 – Rotberg
136, 137, 139, 141 236 – Ryff 305, 407 – Salzmann-von Munderstatt 165 – Sauter 456 – Schaler 141 – Birseck 158 –
Socin 179 – Socin-Hummel 97 – Sprenger 490 – Thurneysen 202 – Venningen 134 – Vischer 361 – Waldburg-Sonnenberg 247 – Weil 158 – Wölfflin 116 – ze Rin 235, 236 –
Zscheckenbürlin 375 – Zunft zu Scherern und Badern 430
– Zunft zu Schiffleuten 529 – Zunft zu Spinnwettern 519 –
Zunft zu Webern 158 – Zunft zu Weinleuten 396, 398 –
Zunft zum Himmel 424 – Zunft zum Schlüssel 158, 417,
418, 419
Wappenscheiben 50, 419, 450 – siehe auch Glasmalerei
Warenhäuser: Füglistaller 407, 412– 414, 422 – Magazine zum
Wilden Mann 406, 424 – Warenhaus Au Printemps Paris 406
– Warenhaus Globus 386, 388–390, 519 – Warenhaus
Grands Magasins Louvre 406 – Warenhaus Magazins du
Printemps 452
Watteau, Antoine (1684–1721), Maler 153
Weber, Friedrich 290 – Georges, Architekt 428 – Jakob 492 –
Oscar (1861–1930), Architekt 387 – Thoman, Maler 262
Weckerle, Michael, Stadtgärtner 544 (Anm. 344), 565 (Anm. 371)
von Wegenstetten, Rudin 435
Wehrle, Gustav Otto 446
Wehrli, Gebr., Fotografen 407
Weideli, Hermann (1877–1964), Architekt 536
Weinbrenner, Friedrich (1766–1826), Architekt 468, 504
Weiss, Johann Rudolf, Hafner 174, 357
Weiss-Ochs, Achilles 176
Weitnauer, Fritz 448
Welti-Schneider, Elisabeth 34
von Wendelstorff, Peter Jacob 355
à Wengen, Johann Jakob (1814–1875), Architekt 284, 578 (Anm.
26) – Johann Rudolf (1704–1772), Maler 544 (Anm. 351)
Wengner, Konrad (1728–1806), Maler 357
Wenssler, Michael 233, 237
Wentzinger, Johann Christian (1710–1797), Bildhauer, Freiburg
i. Br. 360
Werdenberg, J., Fotograf 154
Werenfels, Samuel (1720–1800), Architekt 31, 54, 56, 80, 85,
169, 176, 177, 192, 194, 195, 196, 198, 254, 354, 355, 357, 359,
360, 362, 364, 366, 367, 368, 369, 542 (Anm. 249), 553
(Anm. 232), 555 (Anm. 364, 377), 568 (Anm. 581, 615), 569
(Anm. 626, 630)
Werthemann, Peter 194
Werthemann-Bischoff, Andreas 172
Wettstein, Jakob Heinrich 437 – Johann Friedrich, Maler 169 –
Johann Rudolf, Bürgermeister 54, 307, 314, 387, 497 – Johann Rudolf, Professor 301
Wickart, Anton (1870–1909), Baumeister 492
Wicki, Hans, Architekt 431, 527
Widmer & Calini, Architekten 336, 499
Widmer, Erlacher & Calini, Architekten 460
Wieland, Johann Heinrich 120, 135
Wien, «Hosenträgerhaus» 408
Wigerich, Hans I., Goldschmied 104
Wild, Stefan 455
Wildermuth, Joh., Dekorationsmaler 579 (Anm. 73)
Wiler, Johans 461
Willar, Math(ias?) 409
de Wilon, Johannes 208
Winterlin, Anton (1805–1894), Maler 300, 369
Wirtshäuser siehe Gasthöfe, Wirthäuser, Hotels
Wirz, Rudolf E., Architekt 457
Wischack, Maximilian (1500–1556), Glasmaler 581 (Anm. 85)
Wittmer, Franz 114
Witz, Konrad (1400–1447), Maler 452
Wocher, Marquard (1760–1830), Maler 151, 505
Wohnlich, Emanuel, Maler 542 (Anm. 248), 544 (Anm. 351)
Wolf, Bernhard, Fotograf 174, 424, 430, 444, 469
Wolff, Schlosser 546 (Anm. 487)
Wolleb, Alexander 329
von Worms, Hans, Münsterbaumeister 491
Wurstisen, Christian 191
von Württemberg und zu Mömpelgard, Georg 375
Würtz, Jakob, Steinhauermeister 33
von Würzburg, Konrad (1220/1230–1287), Minnesänger 267
Wyler, Johannes 43
Wyss, K. J. 447
Ysenhut, Heinrich 448
Zabern 187
Zahn-Geigy, Fritz 248
Zeigler, Lux 146
Zemp, A. 244
Zeyher, Johann Michael, Gartenbaudirektor 160, 180
Zibol, Familie 345 – Jakob 339
Zick, Januarius (1730–1797), Maler 357
Ziegler’sche Tonwarenfabrik 287
Zimmermann, Jakob, Orgelbauer 579 (Anm. 77)
Zofingen 504
Zschan, Hans, Brunnmeister 27, 33, 85, 243, 497 – Heinrich 42
Zscheckenbürlin, Hans 370, 384 – Heintzmann 380 – Magdalena 375
Zschokke, Alexander (1894–1981), Bildhauer 244, 341
Zuberbühler, A., Zeichner 179
Zunfthäuser 403, 405 – Brotbecken 403, 405, 446 – Geltenzunft
siehe Weinleuten – Grautücher und Rebleute 384 – Hausgenossen 403, 405, 449– 451 – Himmel 403, 424 – Metzgern
384 – Rebleuten 403, 405, 482 – Rebleuten und Grautüchern 456 – Scherer und Bader 430 – Schiffleuten 529,
530 – Schlüssel 403, 414– 421 – Schuhmachern 321, 403,
405, 457 – Spinnwettern 517, 519, 520 – Tuchhändler siehe
Schlüssel – Weinleuten 337, 380, 393–398, 421 – zum Goldenen Stern 403
Zürich 504
von Zürich, Peter 370
Zwingli, Huldrych 327