001-013 Titelei (AK/HK2)
Transcription
001-013 Titelei (AK/HK2)
I D I E K U N S T DE N K M Ä L E R DES K A N T O N S B A S E L - S TA D T BAND VII D IE A LT S TA D T VON GROSSBASEL I PROFA NBAUTEN VON AN N E N A G EL , M A R T IN M ÖHLE UND BRIGITTE MELES G ES E LL SC H AF T F Ü R S C H WE IZ E RI SCHE KUNSTGESCHICHTE GSK, BERN 2006 593 REGISTER Acker, François-Paul, Hafner, Strassburg 555 (Anm. 374) Aichner, Rudolf, Architekt 443, 499 Albert, Joachim 420 de Alberti, Dego 415 Alioth-Vischer, Wilhelm 155, 158 Alkoven 94, 95, 152, 196, 198, 320, 321, 338, 364, 368, 437 von Altwis, Konrad 329 Am Wege, Katharina 521 Amerbach, Basilius 67 – Bonifacius 237 – Johannes 233, 257 von Andlau, Christoph 165 – Hartmann 90 – Heinrich 53 – Jakob 233, 235 – Philipp Jacob 76 Angelrot, Balthasar, Goldschmied 523 Arlesheim, Bischöflicher Hof 158 – Schloss Birseck 158 Artaria & Schmidt 399, 528 Artaria, Paul (1892–1959), Architekt 295 Atz, Wilhelm 92, 295 Aubusson siehe Tapisserien Aufzugsgaupe 62, 96, 166, 268, 309, 322, 338, 349, 350, 429, 481 Bachofen, Heinrich 366 – Margaretha 86, 93 Bachofen, J. J. & Sohn 300, 307 Bachofen-Burckhardt, Carl 249 – Johann Jakob 37, 93, 294, 358 Bachofen-Heitz, Martin 85, 93, 98, 294, 295 Bachofen-Merian, Johann Jakob 246, 248, 251, 254, 294 Baden, Markgrafen von 256, 271 – Karl Wilhelm von BadenDurlach 146 – Ernst I. von Baden 272 – Friedrich V. von Baden-Durlach 375 – Rudolf III. von Hachberg-Sausenberg 272, 276 von Baden, Familie 231, 298 – Claus 354– Hans Heinrich 231 Badestuben 469, 479, 480, 482, 484, 485, 500 Bälkchendecken 62, 88, 107, 108, 136, 137, 138, 139, 229, 230, 424 Balmer, Wilhelm (1865–1922), Maler 418, 457 Baltheimer, Peter Hans 373 Bär, Hans 452 von Bärenfels, Junker Friedrich Christoph 314, 315 Bärenhaut siehe Stadtbefestigung, St. Alban-Schwibbogen Bärenzunft siehe Zunfthäuser, Hausgenossen Bargetzi, Urs, Steinmetz 101, 325, 551 (Anm. 125) Barth, Daniel 241, 387, 519 Barz, Heinrich, Architekt 388 Basler Baugesellschaft 371, 410, 449, 485, 519, 522, 531, 532, 534, 536 Baumann, Walter 407, 411, 470, 485, 490 Baur, Franz 55, 457 – Johann Georg 489 – Samuel 46, 56, 457 Bavier, Gedeon I. und II. 426 de Beaufort, Gavin 93 Beck, Familie 426 – Diebold 176 – Jacob Christof, Steinmetz 108, 109, 548 (Anm. 629) Beckel, Balthasar, Bildhauer 544 (Anm. 351) Begle, Johann Jakob 284 von Beinheim, Heinrich 43, 209 Beinwil, Benediktinerkloster 465 Bentz, Achilles (1766–1852), Maler 347, 469, 472, 478, 503, 532 Bérain, Jean 153 Bercher & Tamm 538 Bergmann von Olpe, Johann 53 von Berlepsch, Hans Eduard (1849–1921), Maler und Architekt 524 Berlin 151 – Bauakademie 289 von Bern, Rudolf 34, 276 Berner, Familie 412 Bernoulli, Hans (1876–1959), Architekt 369, 371, 372, 373, 490, 522, 531, 532, 533, 534, 536 – Johann 289 – Nikolaus 422 – Wilhelm (1869–1909), Architekt 490, 571 (Anm. 86), siehe auch Romang & Bernoulli Bernoulli, Wenk & Cie. 388 Berri, Melchior (1801–1854), Architekt 45, 50, 101, 102, 118, 144, 160, 180, 181, 184, 231, 239, 245, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 256, 263, 264, 284, 285, 286, 290, 292, 293, 298, 375, 403, 433, 459, 496, 501, 504, 508, 513, 541 (Anm. 168), 562 (Anm. 172) Bertolf, Wilhelm 455 Betz, Jost 469 Beuggen 184 Beurmann, Emil 390 Biegg, Claus, Hafner 134 von Biel, Heinrich 306 Bienz, Hans 106, 108 Bihrer, Ludwig 460 Birmann, Malermeister 546 (Anm. 493) Bischof von Basel, Arnold von Rotberg 85, 131, 134, 136, 142 – Berthold II. von Pfirt 80, 132 – Burkhard von Fenis 20, 212 – Christoph von Utenheim 50, 134 – Friedrich zu Rhein 85, 134 – Haito 19, 131 – Hartmann Münch von Münchenstein 85, 132 – Heinrich III. von Neuenburg 26, 132 – Heinrich IV. von Isny 184 – Humbert von Neuenburg 132 – Imer von Ramstein 132 – Jakob Christoph Blarer von Wartensee 30, 57, 58, 59 – Johann Conrad von Roggenbach 135 – Johann II. Senn von Münsingen 84, 119, 132 – Johann III. von Vienne 381 – Johann IV. von Fleckenstein 43, 61, 132 – Johann V. von Venningen 85, 134, 137 – Kaspar zu Rhein 189, 233 – Lüthold II. von Röteln 132 – Peter II. von Aspelt 294 – Philipp von Gundelsheim 134 – Ragnachar 19 Bischoff, Albert 261 – Andreas 70 – August 345 – Gebr., Seidenbandfabrik 315, 317 – Hieronymus 373 – Johannes 375, 377 – Johann Jakob 169, Karl 371 – Louise 34 – Peter 345, 373 – Robert (1876–1920), Architekt 536 – Wilhelm 261 Bischoff-De Bary, Susanna 34 Bischoff-Merian, Johann Jacob 37 Bischoff-Roschet, Johann Jakob 215, 233 Blanchet, Louis Gabriel, Maler 362, 363 Blansingen, Kirche 74 Bleiwler, Schuhmacher 349 Bleuler, Heinrich, Hafner 555 (Anm. 367) Blocher & Blocher, Architekten 527 Blondel, Jean François (1681–1756), Architekt 359 von Blotzheim, Arnold 184 Bluemlin, Henman 105 Bock, Hans d. Ä. (1550–1624), Maler 312, 573 (Anm. 205) Böcklin, Arnold (1827–1901), Maler 290, 292 Bodmer & Biber, Kachelofenfabrik 211, 274 594 REGISTER Bodmer, Carl, Hafner 565 (Anm. 411) – Rudolf, Hafner 279 Böhmer, Markus (*1960), Bildhauer 341 Bolens, Ernest (1881–1959), Maler 545 (Anm. 404) Bollag, Robert, Ingenieur 457 Bologna, Giovanni (1529–1608), Bildhauer 393 Boos, Wilfried 433 Bösinger, Nikolaus 159 Boucher, François (1703–1770), Maler 365, 366 Brahms, Johannes 198 Brand, Thomann 433 Brandenberger & Gürtler, Architekten 456 Brändlin, Christian, Notar 262 Brandmüller, Johann Rudolf 437 Brann, Julius 388 Brant, Sebastian 43, 256, 258, 272 Braun, Hans Georg 434 – Johannes 521 – Samuel 434 Bräuning, Franz (1888–1974), Architekt 481, 484 Bräuning, Leu & Dürig, Architekten 427, 507 Braunschweig, Theaterverwaltung 468 Breitschwert, Beat und Joss 276 – Jacob 272, 276 Brenner, Johann Karl 390 – Petrus 480 Bretere, Heinrich 176 Bretzwil, Feste Ramstein 145 Brilinger, Hieronymus 426 – Kaspar 426 Brodtbeck, Wilhelm (1873–1957), Architekt 507 Bruchsal 146 Brücken 25 – Barfüssersteg 25, 483, 495, 497 – Kuttelbrücke 469 – auf dem Marktplatz 380 – Menlisteg 25, 469 – Mittlere Brücke 25, 332, 516 – Neue Brücke 25 – an der Schifflände 25, 530 – Schintbrücke 495 – Snürlins stege 479, 486 – Steininbrugg 469 – Weisse Brücke 479 – Wettsteinbrücke 244 Brucker, Theodor, Goldschmied 429 Bruckner, Daniel, Steinmetz 54, 56, 192, 416, 542 (Anm. 210, 245), 546 (Anm. 489) – Daniel, Notar und Geschichtsschreiber 228, 419 – Eduard (1825–1912), Architekt 254 Bruederlin, Claus 546 (Anm. 487) von Brugg, Ulrich 434 Brunnen 26, 27 – Antonierhofbrunnen 101 – Augustinerbrunnen 256, 257 – Barfüsserplatz 403, 496, 497, 498 – Burghof 241, 243 – Dompropstey 252 – Dreizackbrunnen 101, 102, 402 – Eptingerbrunnen 127, 199, 200, 213, 238 – Falkensteinerhof 192 – Georgsbrunnen siehe Münsterplatzbrunnen – Grabeneckbrunnen 540 (Anm. 44) – Holbeinbrunnen 257 – Hohenfirstenhof 162 – Kornmarktbrunnen 325, 380, 381, 382, 383, 386 – Meerweibchenbrunnen 320 – Münsterplatzbrunnen 32, 33, 34 – Neptunbrunnen 64, 544 (Anm. 343) – Olsbergerhof 176, 178 – Ramsteinerhof 149 – Rebhausbrunnen 257 – Reichensteinerhof 358, 360, 361 – Reinacherhof 82 – Reischacherhof 72, 73 – Rollerhof 96, 97 – Rotbergerhof 173 – Schifflände 529, 530, 531 – Schürhof 85 – Schöneckbrunnen 540 (Anm. 44) – Sevogelbrunnen 324, 325, 326, 386 – Sodbrunnen Münsterplatz 19, 26, 28 – Sodbrunnen Spital 101 – St. Martinsbrunnen 325 – Steblinsbrunnen 27, 101, 403, 422, 469, 474, 497, 498 – Unteres Kollegium 342 Brunner, Christoph 478 Brünner, Thomas 388 Bubeck, Wilhelm (1850–1891), Architekt 386, 394, 398 Büchel, Daniel (1726–1786), Steinmetz 51, 57, 194, 568 (Anm. 568) – Emanuel (1705–1775), Zeichner 23, 31, 32, 34, 36, 37, 39, 40, 44, 45, 50, 53, 54, 56, 64, 67, 70, 71, 75, 79, 80, 83, 140, 145, 160, 161, 228, 254, 333, 340, 343, 344, 345, 347, 357, 367, 421, 422, 424, 460, 532, 540 (Anm. 74), 541 (Anm. 143), 545 (Anm. 415), 560 (Anm. 57) Bucherer, Karl 408 Büchler, Friedrich, Goldschmied 463 von Bughein, Cunrat 239 – Mangold 239 Bulffer, Charles 551 (Anm. 131) von Bülow, Hans 198 Buonomini, Giovanni, Bischof von Vercelli 135 Burckhardt, Familie 388, 390 – Andreas 64 – Anna Elisabeth 362 – Carl (1878–1923), Bildhauer 531 – Christof 337, 338 – Hans Balthasar 85 – Hans Bernhard 76 – Hans Rudolf 160 – Jacob 221, 290 – Jakob 444 – Johann Rudolf 76, 295 – Karl August (1879–1960), Architekt 388, 390, 571 (Anm. 86) – Leonhard 57 – Leonhard Eduard 59 – Martin 40, 57, 276 – Otto (1872–1952), Architekt 388, 450, 459 – Peter 465 – Samuel 135, 151 Burckhardt Architekten 430 Burckhardt & Partner, Architekten 454 Burckhardt, Wenk & Cie., Architekten 227, 238, 571 (Anm. 86) Burckhardt-Bischoff, Leonhard 57 Burckhardt-Burckhardt, Hans Balthasar 370 Burckhardt-Hess, Maria 40 Burckhardt-His, Martin 37 Burckhardt-Hoffmann, Dietrich 180, 185, 186, 209 Burckhardt-Keller, Martin 37 Burckhardt-Merian, Barbara 135 – Christoph 146 Burckhardt-Ryff, Daniel 80 Burckhardt-Schrickel, Leonhard Eduard 58 Burckhardt-Vischer, Carl 204 Burckhardt-Werthemann, Emanuel 187 Burckhardt-Wildt, Daniel 383 Burckhardt-Zaeslin, Samuel 146 Bürckler von Arbon, Rudolf 208 Buri, Samuel (*1935), Maler 337, 416, 418 Bury, Jakob II., Uhrmacher 104 von Busnang, Konrad, Bischof von Strassburg 51 Butz, Franz J. 579 (Anm. 73) Buxtorf, Andreas 76 Bygelschmid, Jakob 71 Byninger, Heinrich 345 Cagliostro 358 Calame, Louis, Architekt 70, 75, 83, 193 Cavin, René, Architekt 490 Chanteheux bei Lunéville 355, 359 Chappuis, Karl 429 Cheminée 37, 59, 73, 83, 96, 139, 151, 157, 168, 188, 198, 206, 236, 278, 364, 371, 372, 468 – siehe auch Öfen Chmieleck von Chmielnick, Martin 258 de Chornmergit, Chunradus 379 Christen, Raphael (1811–1880), Bildhauer 549 (Anm. 12) Christ-Frey, Franz 237 Christ-Sarasin, Adolf 239 Clar, Auguste und Eugène 522 Clauser, Jacob, Maler 264 Coghuf (1905–1976), Maler 66, 476 Coudert, L. M. 355 Courri siehe Kury Cuny, Manfred, Bildhauer 544 (Anm. 388) Curjel & Moser, Architekten 499, 500 De Bary, Familie 257, 352 – Gertrud 276 – Johann 258 De Bary-Weiss, Franz 203, 207 Deck, Rudolf 265 Deckenmalerei siehe Malerei von Delsberg, Marschalk 103 Detloff, Karl 454 Deutschritter, Kapelle siehe Kirchen, Kapellen und Klöster – Ordenshaus 20, 23, 126, 180, 184, 185, 186 Diener & Diener Architekten 228 Diener, Marcus (1918–1999), Architekt 461 Diepolder, Hans 546 (Anm. 487) REGISTER von Diesbach, Nicolaus 134, 191 von Diessenhofen, Heinrich 223 Dietrich, Andreas, Steinmetz 575 (Anm. 353) – Gebr. 532 Dolder, Andreas, Hafner 98, 99 Dollfus, Gaspard 333 Donzé, Numa (1885–1952), Maler 390, 457 Doppler, Gustav (1869–1944), Architekt 532, 534 Dorer, Robert (1830–1893), Bildhauer 549 (Anm.12) Drach, Richard, Architekt 502 Dreyfus, Samuel und Jacques 515 Du Ry, Simon Louis (1726–1799), Architekt 468 Dubois, Louis (1821–1869), Maler 208, 424, 472, 478, 556 (Anm. 452) Dunbald, Peter 360 Dürer, Albrecht (1471–1528), Maler 158 Düringer, Daniel (1720–1786), Maler 66 Dürr, Hans, Bildhauer 33, 410, 448 Düttelbach, Hans 327 Eberler, Mathias 415, 419, 482 Eberlin, Johannes 46 Eckenstein & Kelterborn, Architekten 240 Eckenstein, Georg 93 – Hans Georg 64 – Wilhelm 452 Ecklin, Pfarrer 324 von Efringen, Familie 355 Egger, Hans, Architekt 457 Eglin, Abraham d. Ä., Zimmermeister 194, 555 (Anm. 369) – Christof, Zimmermeister 160, 517, 520, 521 Eglinger, Samuel 318 Eichin, Bettina (*1942), Bildhauerin 387 Eigenmann, Josef, Altarschnitzer 579 (Anm. 77) Eisenring, Albert, Architekt 424, 428 Enderlin, bischöfl. Notar 209 – Jakob I., Uhrmacher 104 Enholz, Carl (1802–1864), Dekorationsmaler 292 Episcopius, Eusebius 233 – Nicolaus 233 von Eptingen, Familie 22, 126, 199, 213, 298 – Adelheid 327 – Claranna 159 – Esther 159 – Gottfried Bitterlin 203 – Ludwig 199 Erasmus von Rotterdam 233, 236, 237, 289, 339, 361 Erdlin, Christoffel 416 von Eribach, Werner 80 Eriman, Dietrich 425 Erker(türmchen) 46, 162, 163, 190 Erlacher, Johann Jakob 334, 350 Ertzberger, Cosmas 300 Esperlin, Joseph (1707–1775), Maler 156, 158 von Etzel, Karl (1812–1865), Architekt 391 Euler, Leonhard 289 Ezelinus 251 Fachwerk 39, 42, 43, 44, 61, 90, 91, 119, 120, 130, 136, 137, 140, 263, 264, 266, 268, 273, 275, 278, 319, 320, 321, 344, 346, 348, 349, 350, 351, 352, 353 Faesch, Andreas 176 – Emil (1865–1915), Architekt 245, 334, 335, 336 – Johann Rudolf 51 – Paul († 1524), Werkmeister 457 – Remigius 51 – Ruman († 1533), Baumeister 415, 416, 419 von Falkenstein, Thomas I. 53, 231 Falkner, Rudolf 15, 32, 68, 84, 100, 110, 154, 168, 189, 198, 203, 209, 214, 220, 238, 301, 306, 330, 375, 381, 388, 404, 435, 488, 509, 532, 534 – Sebastian 318 Fassadenmalerei siehe Malerei Fatio, Johannes 383 Fechter, Johann Jakob (1717–1797), Ingenieur 30, 31, 51, 64, 66, 67, 68, 71, 72, 73, 76, 80, 85, 93, 94, 97, 98, 99, 169, 189, 369, 416, 449, 450, 478, 530, 532, 576 (Anm. 467) – Rudolf, Architekt 452 Felix V., Gegenpapst 30, 51, 85, 123, 134, 146 595 Fenster: Kreuzstockfenster 116, 162, 221, 296, 309, 315, 337, 342, 377, 397, 398 – Masswerkfenster 119, 140, 141, 181 – Rundbogenfenster 92 – Schartenfenster 92, 119, 318, 320 – Staffelfenster 48, 116, 119, 163, 190, 228, 234, 235, 302, 309, 312, 315, 316, 337, 338, 342, 388, 394, 398 – Zwillingsfenster 35, 262, 418 Fenstersäule 116, 279, 303, 312, 398, 424, 450 Feyerabend, Franz (1755–1800), Maler 369, 429 – Johann Jakob, Vergolder 429 Fickler, Martin 111, 318, 321 del Fiore, Jacobello (1370–1439), Maler 548 (Anm. 664) Fischer, Samuel 426 von Flachslanden, Familie 298 – Adolf 53 – Johann Werner 189 – Konrad 53 von Fleckenstein, Friedrich 61 Florenz, Palazzo Medici 217 – Palazzo Strozzi 217 Flück, Viktor (1862–1941), Kantonsbaumeister 70, 94, 315, 317, 511, 542 (Anm. 218) Flügel, Heinrich Friedrich (1869–1947), Architekt 238, 399, 528 Forcart, Dietrich 465 – Lukas 337 Forcart-Hoffmann, Johann Rudolf 465 Franck, Hans, Maler 410 von Freiburg, Konrad 223 Freiherr vom Stein, Heinrich Karl Friedrich 147 Freimaurerloge Zur Freundschaft und Beständigkeit 111 Freudiger, Jakob, Architekt 491 Frey, Familie 546 (Anm. 493) – Friedrich 391 – Georg Friedrich (1818–1885), Architekt 40, 42, 504, 508, 540 (Anm. 110) – Johann Georg 454 – Johann Rudolf 284 – Ulrich 40, 215, 239 Frey & Thurneysen 199 Frey, Thurneysen & Christ 237 Frey-Burckhardt, Johann Jakob 199 Frey-Nübling, Remigius 199, 203 von Friburg, Peter 61 Frick, Eberhard, Maler 357, 364, 368 Fricker, Bertschi 103, 435 Fried-/Kirchhof: Barfüsserkirche 494, 495 – Münsterplatz 28, 34 – St. Martin 323, 324, 389, 519 – St. Ulrich 144, 155 Friedrich, Leonhard d. Ä. (1821–1887), Architekt 445 – Leonhard (1852–1918), Architekt 430, 449, 450, 451, 457, 459, 556 (Anm. 480), 575 (Anm. 345) – Rudolf (1783–1854), Architekt 578 (Anm. 26) Fries, Christof 200 Frisching, Franz Rudolf, Hafner 97, 98, 207, 357, 364, 366, 368 Fritschin, Alphons Josef 438 Fritz, Carl, Architekt 407 Froben, Familie 213 – Ambrosius 51, 215, 233 – Aurelius Erasmus 233 – Hieronymus 233, 237 – Johannes 233, 257 Frohweis, Johann Martin († 1795), Stuckateur 95, 98, 99, 172, 173, 174, 357, 359, 361, 362, 364, 365, 367, 368, 449, 450 Fromm, Lienhard 473 Fronstatt, Bartel, Schreiner 546 (Anm. 487) Fröweler, Familie 298 – Hartmann «von Ehrenfels» 300 – Henmann 301 Füglistaller, Karl 412 Funk, Johann Friedrich d. Ä. (1706–1775), Bildhauer 86 Funke, E.A., Lithograf 341 von Gachnang, Caspar 207, 254 Gallizian, Antonio 412, 436 – Hans 412 Gass, Johannes 433 Gasthöfe, Wirtshäuser und Hotels 334, 448, 488, 491, 499, 517, 530, 532 – Gasthof zum Wilden Mann 404, 424 – Hotel Central 446 – Hotel Métropole/Métropole-Monopole 498, 499 – Hôtel Vaisseau 499 – Hotel zu den Drei Königen 530 Gebhardt, Lux 336 Geigy-Merian, Rudolf 511 596 REGISTER Geiser, Stuckateur 579 (Anm. 73) Geismar, Salomon 427 Geist, Andreas 497 Gemuseus, Carl 521 – Johann Rudolf 43, 45 Genf, Hôtel Mallet 359 Gerster, Franz (um 1490–1535), Maler 336 – Hans 370 Gerung, Niklaus, genannt Blauenstein 61, 62 Gesellschaft für das Gute und Gemeinnützige 315 Gessler, Gipser 546 (Anm. 493) – Heinrich, Architekt 424 – Henmann 306 – Veltin, Bildhauer 257 Gewölbe 48, 112, 114, 138, 141, 164, 173, 185, 231, 278, 365, 378, 396, 416, 420, 423 Geyer, Franz 284 von Geymüller, Heinrich Adolf 155, 156 Gfeller, Arnold, Architekt 457 Giacometti, Augusto (1877–1947), Maler 184 Gianfigliazzi, Antonio 114 Gilgenberg, Maler 134 Gipser, Conrad 169 Gitter: Balkongitter 148 – Fenstergitter 94, 170, 172, 195, 320, 322, 337, 423 – Gittertor 58, 156, 204, 359, 360 – Oberlichtgitter 118, 124, 320, 359, 360, 394, 417, 423 von Glappach, Rudolf 106 Glaser, Friedrich & Söhne 457 – Hans Heinrich (1586/1594– 1673), Maler 50 – Ludwig, Glaser 134 Glasmalerei 50, 51, 184, 476 – siehe auch Wappenscheiben Glasser, Schlosser 546 (Anm. 493) von Gmünd, Johann, Werkmeister 258 Gmür, Silvia und Vacchini, Livio, Architekten 426 Götschel, Simon 427 Gottschalk, Claus 111, 112 Götz, Fritz 523 – Ulrich 544 (Anm. 351) Graf, Hans Heinrich, Hafner 158 – L., Zeichner 479 Grass, Jörg 102 Gretener, Jakob 485 Grüenagel, Jacob 532 Grynäus, Johann Jacob 39, 42 Guénepin, Auguste Jean Marie (1780–1842), Architekt 504, 508 Gufy, Caspar 226 Guise, Constantin (1811–1858), Maler 293, 387, 442, 469, 497, 502, 532 von Gundelsheim, Jakob Philipp 67 von Gundermark, Agnes 436 von Gundoltzheim, Heinrich 80 – Sigermann 422 Guntfrid, Conrad 433 Gut, Johannes 171 Gutknecht, Carl (1878–1970), Bildhauer 33, 335, 336, 498, 531, 539 (Anm. 41) Hablitzel, Johann 428 Haffner, Anthoni, Steinmetz 171 von Hagen, Johannes 511 Hagenbach, Jacob 276 Halbysen, Familie 412 von Hallwyl, Familie 355 – Hartmann 252 – Walter 30 Hamel, Christoph 571 (Anm. 86) Hammerer, Johann Ulrich, Architekt 482, 483, 492 Hämmerlin, Michael 181, 184 Han, Balthasar, Glasmaler 261 – Matthäus (1505–1594), Glasmaler 221, 463, 473 Hans, Gipser 546 (Anm. 487) – Werkmeister der Münsterbauhütte 491 Harder, Johann Jakob 119 – Johann Konrad 71 – Niklaus 120 Harpolt, Hans, Werkmeister 61, 123 Harscher, Johann Heinrich 375 – Sara 375 Hartmann, Friedrich Wilhelm (1809–1874), Ingenieur 488 – Ignaz, Bildhauer 355 Hase, Conrad Wilhelm 474 von Hasenburg, Burkhard 355 von Hattstatt, Adolf 53 – Anton 85 – Johann 85 Häuser: siehe auch Städtische/Öffentliche Bauten – Allgemeine Lesegesellschaft 23, 44–51 – Andlauerhof 31, 52, 75–79 – Antistitium 30, 31, 85, 88, 128, 129, 188–190 – Atzenhof 295 – Auf Burg 39– 42 – Augustinerhof 275–280 – Bank in Basel 390–393 – Bärenfelserhof 176, 313, 314–317 – Barfüsserhof 496 – Barteneck 578 (Anm. 36) – Beinwilerhof 465 – Berner 412– 414 – Bischofshof 23, 28, 85, 88, 91, 108, 130–143, 246, 340 – Bitterlihof 203 – Blauenstein 470 – Blaues Haus siehe Reichensteinerhof – Blaweners Hus 193 – Brodlaube 384 – Burghof 120–122 – By dem Kunos Tor 184, 185 – Cardinalshut 452 – Des Kargen Haus 491 – Deutsches Haus 130, 186–188, 244 – Diesbacherhof 127, 129, 144, 191, 194 – Domhof 23, 30, 38, 56, 57–61, 107, 109 – DomkapitelPfrundkeller 128 – Domprobstey 242, 245–254 – Dompropsteihof 20, 22, 126, 127, 237, 246, 248 – Drachenfels 473 – Ehrenfelserhof 298, 300–306 – Ehrenstein/Ehrenfels 462 – Eisenburg 306–313 – Engelburg 399 – Engelhof 419 – Eptingerhof 198–203, 237, 238, 298 – Eptingerpfrundhaus 327 – Faesch-Leissler’scher Landsitz 204 – Falkensteinerhof 31, 53–56 – Freiburg 100 – Freienhof 464 – Fridolinshof 20, 29, 57, 132 – Gehabdichwol 485 – Gilgenberg 231 – Gipshuseli 567 (Anm. 519) – Goldene Apotheke 470 – Goldenfels 427 – Grosser hinterer Ramstein 146 – Hans Duttelbach des Turmbläsers Haus 351 – Hattstätterhof 559 (Anm. 18) – Haus Bachofen siehe Domprobstey – Haus Iselin 239, 245– 254 – Hedewigs Badstube 485 – Hegenheim 485 – Heitwiller 485 – Hinterer Rotbergerhof 127, 155 – Hohenberg 100 – Hohenfirstenhof 127, 128, 146, 158, 159–168, 176, 180, 231 – Holsteinerhof 146 – Hus zem obern Tantz 528 – Im Höfli 199, 200, 201 – Im Loch 461, 509 – Jostenhof 30, 31, 67 – Justitiahof 63, 64 – Kaiser Heinrichs Pfrundhaus 117, 118 – Kammerershof 232 – Kapitelhaus 30, 31, 45, 128, 129, 130, 191 – Katharinenhof 20, 29, 80, 132 – Kettenhof 440 – Kleine Augustinerschütte 345 – Kleiner Markgräflerhof 271–275 – Klein-Riehen 146 – Korners Haus 433 – Krafthof 293, 295 – Lichtenfelserhof 100, 101, 431 – Lörrach 499 – Lutenbachhof 188, 189 – Lützelhof 424 – Magstatt 445 – Manheits Badstube 500 – Markgräflerhof 146, 512 – Marschalks Turm 375 – Mentelinhof 63–66, 258, 544 (Anm. 335) – Miltenberg 458 – Monsterussen Hoff 53 – Morituro sat 293, 294 – Mornhardts Hof 355 – Münchenhof 213, 214 – Murers hus 424 – Nideren Rinow 334 – Nürnberg 104 – obere und niedere Gipsgruben 345 – Oberer Sternenfels 215, 216, 219 – Obersthelferhaus 191 – Olsperger-/Olsbergerhof 159, 160, 176–179 – Parsifal 406 – Pawelers Hus 424 – Pfannenberg 485 – Pfarrhaus St. Martin 328–330 – Pfirterhof 80 – Präsenzerhof 213, 214, 215 – Ramsteinerhof 22, 23, 127, 128, 134, 135, 145–154, 155, 156, 157, 171 – Regisheimerhof 31, 51–53 – Reichensteinerhof 23, 298, 300, 330, 333, 354–369, 377 – Reinacherhof (Münsterplatz 18) 31, 45, 80– 83, 122, 124, 546 (Anm. 507) – Reinacherhof (Augustinergasse 6/8) 294–297 – Reischacherhof 29, 71–75, 546 (Anm. 507) – Relins Hus/Röllings Haus 412 – Richensheim 244 – Ringelhof 201, 498 – Rinow/Rhynow 334 – Ritterhof 203–207, 276 – Rollerhof 85, 92–99, 293, 295 – Rosenfeld 453 – Rotbergerhof 155, 156, 158, 171–175 – Rothenhof 53 – Sagerers Haus 336 – Sandgrube 369, 560 – Schalers Hof 336 – Schiltberg/Schilteck 500 – Schilthof 405, 462, 463, 464, 465– 469, 510 – Schlechts Hus 302 – Schlossberg 245 – Schnöwlins Hus 354 – Schönauerhof 191 – Schürhof 29, 31, 57, 83–91, 120, 132, 134, 136, 189, 246, 282 – Selbviert 265–267 – Spichwarters Hus 519 – Spiesshof 397 – St. Brigitta 155 – St. Johannes-Pfrundhaus 159 – St. Martins-Pfrundhaus 169 – St. Matthäus-Pfrundhaus 209 – St. Michaels-Pfrundhaus 171 REGISTER – St. Oswald-Pfrundhaus 343–344, 345 – St. Ulrichseck 155 – Steblins Hus 422 – Sternenfels 214, 215 – Storkenberg/Storkenfels 578 (Anm. 36) – Sunnenberg 228 – Swartzen hus 408 – Thorberg 528, 538 – Tottnow 302 – Tüffensteinhof 155 – Turris Lallonis 479 – Unter den Linden 42– 44 – Unterer Sternenfels 215, 219 – Utenheimerhof 146, 159 – Vicarienhof 63 – Vincentiushof 20, 100 – Vivians Hus 447 – Vorderer Ramsteinerhof 127, 130, 208–211, 243 – Vosenegk 399 – Waltpurg 350 – Weisses Haus siehe Wendelstörferhof – Wendelstörferhof 23, 298, 300, 333, 354–369, 377 – Wenkenhof 171 – Wildt’sches Haus 369 – Wissenburg 463 – Wurms 490 – Ysenburg 314 – Ystein 394, 396 – Ze Arberg 272 – Ze Arguel 446 – Ze Belle 427 – Ze Gebwilr 540 (Anm. 54) – Ze Gilgenstein 302 – Ze hindern Hasen 302 – Ze Ochsenstein 399 – Ze Ögst am Gilgen 231 – Ze Rhyn hoff 233 – Ze Strasburg 272 – Zellenberg 453 – Zem Balchen 499 – Zem Bild 393, 407 – Zem Bramen 327 – Zem grawen Beren 449 – Zem guldin Horn 102 – Zem guldin Manen 407 – Zem Hering 245 – Zem Hut 452 – Zem Letwolff 446 – Zem Lufte 258 – Zem Manen 471 – Zem Nawen 500 – zem Negeler 455 – Zem obern Tantz 523 – Zem roten Beren 452 – Zem roten Bern 447 – Zem roten Hut 452 – Zem rothen Türmlin 431 – Zem Schappelin 407 – Zem Sternen 471 – Zem Tor 245 – Zem vechen Ort 457 – Zem vehen Ort 490 – Zem Venix 452 – Zem Wildeman 268 – Zer Agten 509 – Zer Balmen 222 – Zer Cronen 426 – Zer Eich 440 – Zer kleinen Yfelen 499 – Zer Remen 349 – Zer Sakpfiffen 521 – Zer Stralen 408 – Zer Tannen 499 – Zer Yfelen 460 – Zerkindenhof 230 – Zibollen Hof 345 – Zu den Hörnern 455, 456 – Zu der Freien Stadt Worms 490 – Zum (Grossen und Kleinen) Neuenburg 391 – Zum (Grünen) Drachen 424 – Zum (Kleinen und Grossen) Goldenen Kranich 474 – Zum (Kleinen) Grünen Ring 458 – Zum (Oberen) Pfannenberg 484 – Zum (Obern) Kelch 560 (Anm. 43) – Zum (Obern) Kronenberg 528 – Zum (undern) guldin Löwen 471 – Zum (Vorderen) Waldshut 474 – Zum Abel 427 – Zum Affen 571 (Anm. 60) – Zum Agstein 388 – Zum Alten Haus 521 – Zum Alten Markgräfischen Hof 373, 374–378 – Zum Anfang 463 – Zum Appenzell 407 – Zum Arm 390 – Zum Bärenloch 104, 105 – Zum Bart 581 (Anm. 104) – Zum Bäumlin 461 – Zum Bernau 435 – Zum Binzheim 537 – Zum Birsegk 499 – Zum Blauen Berg (Bäumleingasse 6) 102, 226, 227 – Zum Blauen Berg (Barfüssergasse 2) 461 – Zum Blauen Mann 456 – Zum Brauer 352, 353 – Zum Brestenberg 567 (Anm. 519) – Zum Cardinal 406 – Zum Delphin 128, 129, 155, 156, 193–198, 223, 278 – Zum Drachen 539 (Anm. 22) – Zum Eberstein 473 – Zum Ehrenfels 424 – Zum Ehrenstein 105, 106 – Zum Eichbaum 440, 441 – Zum Eichhorn 461 – Zum Eichhörnlin 399 – Zum Eisenhut 424, 490 – Zum Engel (Rittergasse 23) 171–173, (Marktplatz 6, später 14) 407 – Zum Falken(keller) 427 – Zum Falkenberg 428 – Zum Falkenstein 481 – Zum Fälklein (Stapfelberg 2– 4) 317–321 – Zum Fälklein (Freie Strasse 93) 434 – Zum Fasan 460 – Zum Fleckenstein 61–63, 108 – Zum Frauenstein 474 – Zum Freiburg 106, 108 – Zum Fuchs 448 – Zum Fuchs/Fuchsberg 444 – Zum Gejäg 463 – Zum Gelben Kopf 428 – Zum Gelben Löwenkopf 191 – Zum Gelben Mönch 522 – Zum Gemar 199, 201, 202, 237, 238 – Zum geylen Mönch 431 – Zum Glücksrad 485 – Zum Gold 390 – Zum Goldeck 469 – Zum Goldenen Barben 441 – Zum Goldenen Falken 407, 408 – Zum Goldenen Kiel 441 – Zum Goldenen Kopf 532 – Zum Goldenen Mann 563 (Anm. 256) – Zum Goldenen Mörser 460 – Zum Goldenen Ort 213, 437, 438 – Zum Goldenen Pokal 462 – Zum Goldenen Spiess 484 – Zum Goldenen Stauffen 261, 262 – Zum Goldenen Stern 403, 430 – Zum Grossen Elefant 431 – Zum Grossen Hinteren Ramstein 159 – Zum Grossen Konstanz 480 – Zum 597 Grossen Mailand 458, 483 – Zum Grossen Maulbaum 224 – Zum Grossen Pfeil 409 – Zum Grossen Ramstein 159 – Zum Grossen/Unteren Balchen 500 – Zum Grünen Berg 522 – Zum Grünen Ring 457 – Zum Grünenberg 117, 428 – Zum Grünenstein 434 – Zum guldin critz 269–271 – Zum Haidweiler 227 – Zum Halben Mond 578 (Anm. 38) – Zum Halbmond 407 – Zum Haseloch 461 – Zum Hasen 380, 384 – Zum Hauserturm 522 – Zum Heiden 456 – Zum Helden 437 – Zum Helfenstein 443 – Zum Helm 528, 538 – Zum Hermelin 409– 411 – Zum Herten 459 – Zum Himmel 424 – Zum Hinteren Olsberg 424 – Zum Hinteren Ramstein 159 – Zum Hinteren Waldshut 474 – Zum Hintern Palast 483 – Zum Hirzen 222, 223 – Zum Hochberg 102 – Zum Hohen Steg 433 – Zum Hohen Turm 500 – Zum Holder 522 – Zum Horn 102 – Zum Hut 490 – Zum Igel 428 – Zum Jung(frauen)brunnen 500 – Zum Kaiserstuhl 124 – Zum Kalb 214 – Zum Kalten Brunnen 458 – Zum Kalten Keller 391, 522 – Zum Kamel 213, 214 – Zum Kardinal 450, 452, 490 – Zum Kauz 520, 521 – Zum Kempfen 429, 430 – Zum Kettenhof 245 – Zum Kleinen Hermelin 410 – Zum Kleinen Hinteren Ramstein 159 – Zum Kleinen Konstanz 490 – Zum Kleinen Kupferturm 522 – Zum Kleinen Mailand 458, 483 – Zum Kleinen Maulbaum 224 – Zum Kleinen Rosenkranz 530 – Zum Kleinen Störchlin 490 – Zum Kleinen/Oberen Balchen 499 – Zum Kranich 571 (Anm. 60) – Zum Kranichstreit 336– 339 – Zum Kreuz 580 (Anm. 27) – Zum Kroneck 239, 240 – Zum Kupferberg 435– 437 – Zum Kupferturm 424, 521 – Zum Lämmlein 388, 433 – Zum Landeck 581 (Anm. 104) – Zum Landser 118–120 – Zum Leopard 176, 571 (Anm. 60) – Zum Leymen 462 – Zum Lichtenstein 399 – Zum Löwenberg 388 – Zum Luchs 459 – Zum Luft 215, 232–237 – Zum Maaser 388 – Zum Mägerlin 85, 93, 97, 293 – Zum Marpach 193, 223 – Zum Maulbaum 224 – Zum Maulbeerbaum 213, 227 – Zum Mayen 522 – Zum Meerwunder 258 – Zum Mittleren Pfauen 384 – Zum Mittleren Ulm 357 – Zum Mittlern Laden 571 (Anm. 60) – Zum Mittlern Palast 483 – Zum Mohrenkopf 480 – Zum Mönchen 438 – Zum Mören 440 – Zum Mulbom 439 – Zum Neuen Haus 485, 521, 522 – Zum Niederen Bild 396 – Zum Niederen Maulbaum 224 – Zum Niederen Mehlbaum 224–226 – Zum Niedern Rösslein 522 – Zum Nussbaum 571 (Anm. 60) – Zum nüwen Keller 482 – Zum Oberen Freiburg 108, 109 – Zum Oberen Rothenflue 463 – Zum Oberen Vogelgesang 103 – Zum Oberen/Kleinen Elefanten 431 – Zum Obern Balchen 99 – Zum Obern Bock 429 – Zum Obern Maulbeerbaum 227 – Zum Ölbaum 491 – Zum Olsberg 424 – Zum Ortenberg 459 – Zum Österreich 474 – Zum Palast 457 – Zum Palmbaum 388 – Zum Panthier 209 – Zum Paradies 490, 491 – Zum Parsifal 427 – Zum Pfauen 384 – Zum Pfaueneck 380, 381, 382 – Zum Pflug 452, 453, 479 – Zum Pharisäer 223, 224 – Zum Pilgerstab 388 – Zum Platanenbaum 460, 461 – Zum Plattfuss 104 – Zum Rappenfels 262, 263 – Zum Ratperg 354 – Zum Rebstock 380, 485 – Zum Regenbogen 384, 522 – Zum Rehstein 399 – Zum Reichenstein 214 – Zum Rheineck 334 – Zum Riesen 538 – Zum Roseck 399 – Zum Rosenfeld 453, 454 – Zum Rosenstock 399 – Zum Rösslein 522 – Zum Roten Bock 428, 429, 431 – Zum Roten Hahn 492 – Zum Roten Haus 388 – Zum Roten Hut 457 – Zum Roten Löwen 422, 424 – Zum Roten Mönch 522 – Zum Roten Rösslein 522 – Zum Roten Turm 350, 351, 381, 441, 442 – Zum Rotenberg 521 – Zum Rothen Hut 490 – Zum Rüschenberg 428 – Zum Ruschenberg/Reuschenberg 455 – Zum Salmen 391 – Zum Schaltenbrand 431 – Zum Schiff 499 – Zum Schlegel 459 – Zum Schlüssel 403 – Zum Schöneck 470 – Zum Schönen Vech 490 – Zum Schönenberg 117, 118 – Zum Schulsack 193 – Zum Schwanen 470 – Zum Schwarzen Hut 567 (Anm. 533) – Zum Schwarzen Öchslein 104 – Zum Schwarzen Rü- 598 REGISTER den 469, 488– 490 – Zum Schwarzen Schuh 567 (Anm. 533) – Zum Schwarzenberg 428 – Zum Sessel 233 – Zum Sodeck 402, 460, 461 – Zum Sonnenberg 481 – Zum Sonnenfroh 347–349 – Zum Spiess 483 – Zum St. Jacob 432 – Zum St. Johannes 221, 222 – Zum St. Niklaus 492 – Zum St. Peter 491 – Zum Stadtkeller 536 – Zum Steblin 421– 424 – Zum Steg 399 – Zum Stegen 538 – Zum Stein 433 – Zum Stern 442 – Zum Streit 458 – Zum Stritt/Zum Stryt 336 – Zum swartzen Löwen 484 – Zum Tannenberg 461 – Zum Tannenwald 438 – Zum Tanz 523–528, 537 – Zum Tempel 490 – Zum Teufel 330 – Zum tiefen Keller 111 – Zum Tiger 176 – Zum Ulrichseck 194 – Zum Ulrichsgärtlein 154–159 – Zum Unteren Eptingerhof 238 – Zum Unteren Freiburg 106–108 – Zum Unteren Hochberg 102 – Zum Unteren Rothenflue 463 – Zum Unteren Tanz 523 – Zum Unteren Vogelsang 103 – Zum Untern Kronenberg 528 – Zum Uristier 492 – Zum Valken 492 – Zum vechen Ort 483 – Zum Venedig 111–113 – Zum Vergnügen 213, 227–230 – Zum Vogelsang 103, 104 – Zum Vorderen Maulbaum 439 – Zum Vordern Tanz 537, 538 – Zum Weckenberg 459 – Zum Weidenbaum 355 – Zum Weinberg 431 – Zum Weissen Bären 52, 114–117 – Zum Weissen Bock 428 – Zum Weissen Rösslein 522, 578 (Anm. 38) – Zum Weissen Turm 441 – Zum Weissenstein 428 – Zum Wilden Mann 350, 404, 424 – Zum Würtemberg 433 – Zun vier Hüsern 263–265 – Zur (Alten) Gipsmühle 492 – Zur (Grossen) Augenweide 369–373 – Zur (Grossen) Sonne 412 – Zur (Kleinen) Sonne 411 – Zur (Niederen) Schere 443 – Zur Agten 461 – Zur Augenweide 345 – Zur Brodlaube 399, 535, 559 (Anm. 18) – Zur Eisernen Tür 230–232 – Zur Glocke 456 – Zur Goldenen Lilie 407 – Zur Goldenen Münze 388, 508 – Zur Goldenen Waage 499 – Zur Grossen Hündin 460 – Zur Hell 336 – Zur Himmelspforte 444, 445 – Zur Hirzburg 380 – Zur Hohen Sonne 128, 156, 169–171, 172, 198, 278, 552 (Anm. 154) – Zur Hohen Sonnenluft 257–260 – Zur Hohen Tanne 280–282 – Zur Hölle 344–347 – Zur Hündin 459 – Zur Jungfrau 473 – Zur Kapelle (Münsterplatz 1) 23, 34–36, 37 – Zur Kapelle (Rittergasse 31) 179–184 – Zur Kellen 490 – Zur Kleinen Augenweide 373, 374 – Zur Kleinen/Obern Hündin 460 – Zur Kleinen/ Undern Hündin 460 – Zur Krippe 433 – Zur Krone 479, 532 – Zur Kupferschmiede 214 – Zur Laute 381, 441 – Zur Lilie 448 – Zur Linde 388 – Zur Magd 461 – Zur Meerkatze 104 – Zur Mücke 22, 24, 70, 80, 81, 122–125, 339, 425, 479 – Zur Muschel 458 – Zur Nachtigall 438 – Zur niedern Schwelle 244 – Zur Oberen Schere 444 – Zur obern Welt 431 – Zur Pfanne 484 – Zur Platte 312 – Zur Rheinbrücke 333–336 – Zur Roten Fahne 425, 479 – Zur Schaufel und zum Spiess 102, 103 – Zur Schere 443, 444 – Zur Schmalen Sonne 445, 446 – Zur Schuflen/Zur Schuflen und Hörnlin 102 – Zur Schwanenau 471 – Zur Schwarzen Henne 481 – Zur Sirene 258 – Zur Sonne 169, 334 – Zur Spitalschmiede 433 – Zur St. Johann Kapelle 36–39 – Zur Stadt Mühlhausen 442, 443 – Zur Tafel Mosis 490 – Zur Taube 381, 442 – Zur Traube 227 – Zur Trotte 490 – Zur Vigilanz 412 – Zur Welt 430 – Zur Wynleitern/Zur Leiter 482 – Zur wyssen Duben 432 Hauskapelle 71, 73, 74, 100, 135, 141, 142 Heberstreit, Michel, Hafner 546 (Anm. 487) Heer, August (1867–1922), Bildhauer 527 von Hegenheim, Familie 298 – Peter 300, 301 Heidelbeck, Wunnebald 85, 258 Heidelberg, Schloss 397 Heimlicher, Johann Jakob (1798–1848), Architekt 46, 144, 248, 254, 446, 447, 466, 509, 511, 512, 513, 514, 515, 517, 518, 519, 520, 521 Heinrich, Herzog von Braunschweig-Lüneburg 159 Heintz, Daniel d. Ä. (1530/1535–1596), Baumeister 171, 394, 395, 397, 398, 484 Hel, Berchtold 350 Helmle, Andreas und Lorenz, Glasmaler 51 Hemeling, Johann Carl (1702–1736/37), Architekt 146, 147, 149, 153, 154 Henricpetri, Sebastian 492 – siehe auch Petri Henzgi, Familie 40, 42 – Hans Jacob d. J. 43 – Jakob, Schreiner 124 – Wernhart 42 Herliberg, Lienhard 209 Herrmann, Daniel, Hafner 357 Hersperger, Conrad, Steinmetz 329 Hertel, Cosman 433 von Hertenberg, Adelheid 434 Herwagen, Johannes 233 Herzog & De Meuron, Architekten 387 Hess, Gebr. 442 – Hieronymus (1799–1850), Maler 46, 50, 51, 524 Hesse, Hermann 454 Hessinger, Franz 439 Heusler, Leonhard 419 Hinderling, Hermann (1853–1936), Maler 193 Hindermann-Mieg, Johann Jakob 510 Hirt, Johann Christian (1836–1897), Bildhauer 549 (Anm. 12) zem Hirtzen, Cunrat 222 His-Heusler, Eduard 194, 197, 198, 223 His-La Roche, Eduard 280, 301, 304 Hoch, Reinhard 453 von Hochberg, Rudolf 203 Hochecker, Franz (1730–1782), Maler 66 357 Hofer, Konrad (1928–2006), Maler 341 Hoffmann, Martin, Bildhauer 59, 386 Hoffmann-Burckhardt, Albert 169 Höflinger, August, Fotograf 369, 400, 426, 427, 428, 433, 469 – Jakob, Fotograf 53, 131, 434, 435, 469, 509, 542 (Anm. 214) – Walter, Fotograf 463, 492 Hofmann, Familie 521 – Hans Jacob 66 – Johann Jakob 420 Hofstetter, Johann 105, 106 von Hohenfirst, Familie 168 – Adam 159 – Claranna 159 – Dorothea 165 von Hohenstein, Heinrich 80 Holbein, Hans d. J. (1497–1543), Maler 158, 236, 237, 289, 339, 370, 523, 525, 526, 528, 538, 566 (Anm. 479), 569 (Anm. 679) – Umkreis 37 Holzach, Familie 426, 546 (Anm. 493) – Hieronymus (1733– 1793), Maler 98, 355 Horner, Friedrich (1800–1864), Maler 290 Hosch, Fritz 239 Hotmann, François 64 Huber, Achilles (1776–1860), Architekt 31, 46, 80, 81, 83, 247, 361, 387, 459, 504, 508, 513, 517, 520, 521, 541 (Anm. 170), 546 (Anm. 498), 571 (Anm. 60) – Johann Friedrich (1767– 1832), Architekt 45, 46, 47, 50, 541 (Anm. 143, 168) – Johann Jakob 194 – Johann Rudolf, Maler 195 – Johannes 258 Huber-Faesch, Johann Rudolf 197 Hübscher, Niclaus, Gipser 556 (Anm. 506) Hübscher, Samuel Wilhelm (1812–1887), Zimmermann 144, 517, 579 (Anm. 73) von Hufingen, Heinrich 226 Hüfinger, Heinrich 491 Hug & Co. 514 Hug, Friedrich, Hafner 357, 544 (Anm. 351) – Samuel, Hafner 151 Hüglin, Balthasar, Bildhauer 64, 416 – Conrad 102 – Waltprecht 102 Hummel, Maria 97 Hünerwadel, Theodor (1864–1956), Architekt 53, 55, 56, 58, 61, 317, 542 (Anm. 219), 543 (Anm. 290) REGISTER Imhof, Heinrich Max (1795–1869), Bildhauer 290 – Emil 442 Imhoff-Heitz, Ludwig 200 Inschriftentafel 57, 58, 67, 69, 113, 125, 159, 184, 186, 189, 190, 251, 253, 276, 346, 347, 449, 496, 527, 567 (Anm. 492) Irmi, Hans 114 Iselin, Familie 306, 453 – Emanuel 147 – Hans Lux d. J. 307, 310, 313, 314, 316 – Hans Lux 352 – Heinrich 34 – Isaak 72 – Johann Lucas d. J. siehe Hans Lux d. J. – Mathias 306 – Niclaus 355 – Ulrich 343 Iselin-Burckhardt, Isaak Achilles 185 Iselin-Roulet, Isaak 248 Iselin-Weiss, Daniel 160, 176 Isenhut, Lienhart 490 Jäcklin, Johannes, Schreiner 292 Jeger aus Spangenberg, Hermann 106 Jersing und Liechtenhahn 358 Jombert, Charles Antoine 359 Jung, Carl Gustav 340 Kachelöfen siehe Öfen Kaiser, Könige, Fürsten: Agnes, Königin von Ungarn 203 – Albrecht I., König 415, 422 – Alexander I., Zar von Russland 358 – Eugen, Prinz von Savoyen 150 – Ferdinand I., Kaiser 146, 159 – Franz I., Kaiser 358 – Friedrich II., Kaiser 132 – Friedrich III., Kaiser 134, 146, 465, 550 (Anm. 37) – Friedrich Wilhelm III., König von Preussen 358 – Heinrich, Herzog von Braunschweig-Lüneburg 159 – Heinrich II., Kaiser 30, 380, 473 – Josef II., Kaiser 465 – Karl der Grosse, Kaiser 19 – Leopold I., Kaiser 150 – Maximilian I., König 134, 146 – Sigismund, Erzherzog von Habsburg 30, 134 – Sigismund, König 67 Kaiser, Ludwig Friedrich, Kupferstecher (?) 32, 53 von Kaiserstuhl, Familie 179, 184, 186 – Sophie 186 Kammerer, Diethelm 92 – Johannes 92 Kämmerer, Familie 22, 213, 232 – Conrad 240 Kamprad, Johannes 511 Kanton (China) 152 Karcher, Heinrich 433 Karlsruhe 146 – Museum 468 – Ständehaus 468 Kassel, Schloss Wilhelmshöhe 468 Kaufhaus siehe Städtische/Öffentliche Bauten – am Barfüsserplatz siehe Städtische/Öffentliche Bauten Kaufmann, Rudolf 436 Kehlstadt, Wilhelm (1888–1951), Architekt 507 Keiser, Johann Ludwig (1860–1890), Bildhauer 129, 287, 578 (Anm. 26) – Josef Anton, Hafner 158, 166, 168, 364, 450 Keller, Andreas 193 – Clemens 93 – Isaak 93 – Reinhard 496 Kellerhals, Johann Konrad 461 Kelterborn, Gustav 376, 424, 572 (Anm. 114) – Gustav und Julius 245, 406, 424, 437, 438, 455, 456, 460, 461, 471, 489, 490, 496, 556 (Anm. 480) – Julius 424 Kessler, Hans, Architekt 490 – Nicolas (1792–1882), Bildhauer 549 (Anm. 12) Kiefer, Adolf, Architekt 448 – Georg 412 Kilchmann, Konrad 90, 93 Kirchen, Kapellen und Klöster: Augustinerkloster 256, 282, 313, 321, 503 – Barfüsserkirche 24, 240, 473, 493, 495, 496, 502 – Deutschritterkapelle 20, 23, 126, 179, 180, 181 – Dompropsteikapelle 200, 246 – Johanneskapelle/-kirche 19, 20, 23, 29, 30, 34, 37, 38, 39, 280 – Kloster St. Alban 176, 184, 230 – Maria Magdalena-Kapelle 128, 129, 135 – Martinskirche 20, 333 – Münster 20, 28, 29, 131 – Niklauskapelle 131 – Spitalkirche 512 – St. Bernhardskapelle 424 – St. Leonhard-Kloster 221 – Ulrichskirche 20, 127, 130, 144, 155, 192 Kirsch, Johann Christian 444 Kissel, Julius, Bildhauer 578 (Anm. 27) 599 Kistler, Peter 226 Klein, Wilhelm 390 Kleiner, Hafner 287 Klingenberg, Rütsch 102 Kling-Jenny, Carl, Fotograf 159, 433, 509 Kober, Alfred 319 Koch, Emil 334 – Johann Jakob, Fotograf 32, 44, 103, 254, 398, 400, 428, 433, 462, 469, 479 Kolb, Franz 327 Königsfelden, Kloster 203 von Konstanz, Hans, Baumeister 101, 331 Kornhas, Martin (†1610), Bildhauer 262 Kost, Leonhard 428 Kraft, Rudolf 294 Krangkwerk, Agnes 92 – Henman 92 Kraus, Georg Melchior (1737–1806), Maler 357, 362 Krayer-Ramsperger A.G. 424 Krebs, Gottfried 537 Krebser, Maurer 134 Krieger, Wilhelm 32 Krieglin, Grede 394 von Krotzingen, Hans, Maler 380 Kübler, Thomas 105 Kubly, Felix Wilhelm (1802–1872), Architekt 284 Kugler, Hans 546 (Anm. 487) Kuhn, Christoph II., Ofenmaler 197, 555 (Anm. 368) – Jacob, Ofenmaler 555 (Anm. 367) Küpfer, Franz, Architekt 474 Kupferberg, Clewi 436 Kury, Niklaus (1737–1803), Bildhauer 357, 364 La Roche, Daniel 91 – Emanuel (1863–1922), Architekt 387, 406, 423, 424, 440, 442, 450, 454, 521, 556 (Anm. 480), 575 (Anm. 356) La Roche, Stähelin & Co. 155, 159, 431, 441, 457, 471, 510, 514 La Roche-Gemuseus, Karl 172 La Roche-Paravicini, Emanuel 249 Lallo, Familie 479 von Landser, Berchtold 119 Lapis, Johannes 39 Laski, Thomas 53 Laube 34, 81, 82, 92, 97, 119, 120, 178, 272, 274, 296, 297, 305, 313, 322, 376, 416, 418 Laubheim, Christoph, Hafner 544 (Anm. 351, 392), 546 (Anm. 493) – Franz, Hafner 357 von Laufen, Erhard 295 – Gredanna 295 – Konrad Elie 43 Laurin, Richard 439 Lavater, Johann Caspar 357 Le Corbusier (1887–1965), Architekt 480 Legrand, Johann Friedrich 118 Leisinger, Carl (1864–1929), Architekt 39, 69, 70, 193, 216, 352, 369 Lepusculus, Sebastian 128 Lerch, Joseph 479 Leszczynski, Stanislas 355, 359 Leu, Hans (1896–1954), Architekt 444, 481, 484 – Max (1862– 1899), Bildhauer 387 Liebinger, Peter 203 Liebstor, Johannes 106 Linder, Hieronymus 426 – Rudolf (1849–1928), Architekt 211, 406, 450, 454, 461, 575 (Anm. 356) Lipps, J. 420 Locher, Leonhard, Hafner 93, 152 Löffel, Alexander 199, 200, 201 – Ludwig 14, 15, 184, 237, 488 – Peter 199, 201 Lorentz, Friedrich 546 (Anm. 487) Löw, Agnes 222 zem Luchs, Henman 214 600 REGISTER zum Luft, Arnold 76 – Rudolf 76 Lumpert, Albert 399 Lütold, Peter, Goldschmied 410 Lützel, Kloster 424 Maeder, Daniel 437 Mähly, Hans (1888–1977), Architekt 387 – Johann Friedrich (1805–1894), Maler 535 Mailand, Dom 158 Malerei: Deckenmalerei: architektonisch 164, 167, 168, 290 – figürlich 532 – ornamental 36, 42, 43, 44, 63, 75, 77, 83, 88, 96, 97, 106, 122, 166, 185, 202, 203, 222, 223, 225, 226, 229, 230, 264, 265, 269, 274, 276, 289, 291, 292, 338, 349, 377, 378, 390, 478, 532 – Fassadenmalerei: architektonisch 373, 523 – figürlich 380, 381, 448, 449, 451, 464, 491 – ornamental 119, 136, 138, 162, 296, 322 – Wandmalerei: architektonisch 36, 140, 141, 164, 165, 166, 184, 276, 311, 532 – figürlich 36, 37, 46, 66, 73, 74, 75, 141, 164, 165, 167, 168, 171, 191, 225, 267, 268, 274, 290, 301, 303, 304, 309, 310, 311, 312, 327, 349, 407, 418, 436, 476, 478 – heraldisch 85, 90, 375 – Inschrift 36, 42, 106, 276, 310 – ornamental 38, 55, 90, 140, 170, 200, 202, 210, 219, 226, 229, 230, 264, 265, 267, 268, 274, 275, 289, 290, 291, 310, 338 Mangold, Burkhard (1873–1950), Maler 335, 336, 474, 476, 478 – Jakob Christoph 224 – Johann Caspar 224 von Marbach, Familie 193 Marck, Wilhelm, Architekt 537 Marfort, Johann Baptist 46 Maring, Ludwig Rudolf (1820–1893), Architekt 216, 220, 466, 488, 556 (Anm. 479), 577 (Anm. 540) Mariotta, Paolo (*1905), Architekt 490 Marschalk, Thüring 434 von Marschalk, Familie 375 Martin, Bildhauer 546 (Anm. 487) Massys, Quentin (1465/66–1530), Maler 236 Mayger, Wernher 132 Megerlin, Peter 293 Meier von Benken, Ellina 200 Meili, Heinrich Rudolf (1827–1882), Bildhauer 190, 391, 549 (Anm. 12) Meister DS 257 Meling, Nicolas, Bildhauer 355 Mellinger, Peter 226 Mende, Alexander, Hafner 66, 207, 420, 544 (Anm. 341) Menteli, Lienhard 223 Mentelin, Hieronymus 64 Menth, Joseph, Steinhauer 498 Mentzinger, Johann Friedrich 118 Merian, Amadeus (1808–1889), Architekt 56, 69, 72, 190, 193, 214, 220, 283, 284, 329, 334, 335, 340, 343, 446, 447, 473, 479, 513, 519, 530, 572 (Anm. 163), 576 (Anm. 437) – Andreas 72 – Bartholomäus, Goldschmied 426 – Emanuel 85 – Johann Friedrich 544 (Anm. 351) – Johann Jakob 276 – Johannes 32 – Matthäus d. Ä. (1593–1650), Zeichner und Kupferstecher 13, 15, 20, 24, 29, 30, 57, 64, 66, 67, 71, 80, 124, 127, 128, 155, 160, 171, 186, 193, 203, 212, 213, 242, 243, 248, 257, 258, 260, 302, 315, 329, 331, 332, 339, 345, 351, 403, 404, 415, 416, 452, 463, 465, 500, 509, 511, 528, 529, 532, 535, 540 (Anm. 75), 545 (Anm. 415), 559 (Anm. 6), 567 (Anm. 530) – Matthäus d. J. 126, 146 – Maurer 543 (Anm. 318) – Zimmermeister (?) 416 – Remigius, Maurer 517 – Samuel 135 Merian-Beck, Onophrion 146, 171 Merian-Burckhardt, Johann Jakob 176 Merian-Sarasin, Wilhelm 52 Merian-Thurneysen, Alfred 176 Merian-Wieland, Johann Jakob 52, 76 Merzenich, Franz Joseph 420 Metter, Petermann 425 Metzer, Hans 171 Mewes, Charles (1858–1914), Architekt 457, 458 Meyde, Niklaus, Maler 546 (Anm. 487) Meyer, Adelberg 301 – Eugen, Architekt 387 – Friedrich (1802– 1837), Maler 247, 254 – Georg Friedrich (1645–1693), Kupferstecher 32, 53, 478 – Hans Jacob I. 40, 42 – Jakob (1614– 1678), Kupferstecher 379, 380, 381, 382, 391 – Jost 350 Meyer zum Hirzen, Jacob 193, 419 Meyer zum Pfeil, Bernhard 209 – Niklaus 209 Meyer-Kraus, Heinrich, Zeichner 188, 244, 344 Michel, Hans, Bildhauer 59, 262, 380, 398 Mitz, Esther 197 von Mörsberg, Johann Werner 247, 251 Moser, Karl (1860–1936), Architekt 384, 385, 387 – Paul, Maler 455 Müller & Hess 483 Müller, Carl & Geiser, Stuckateure 579 (Anm. 73) – Carl & Vogt, Bildhauerfirma 542 (Anm. 265) – Friedli, Bildhauer/Steinmetz 357 – Johann Georg 284, 293 – Johann Jacob, Malermeister 545 (Anm. 434) – Johann Jakob, Maler 502, 503 – Johannes 360, 524 – Josef, Steinmetz, Solothurn 192, 556 (Anm. 458) – Judith (1923–1977), Malerin 476 – Leonhard 244, 513 – Rudolf, Maler 290 – Schlosser 544 (Anm. 351) Müllhuser, Hans 349 Munatius Plancus, Lucius 380, 398 Münch, Familie 22, 213, 214 – Burkhart II. 214 – Heinrich 108 – Johannes 57 Münch von Münchenstein, Familie 298, 355 – Hartmann 85 von Münchenstein, Johann 61 von Munderstat, Gredanna 165 – Ytelclaus 46 Münster, Sebastian 53 Munzinger, Johannes 349 Murer, Gerung, Goldschmied 61 Müry & Cie. 522 Museen: Antikenmuseum 240, 249 – Augustinergasse 24, 94, 124, 282–293 – Historisches Museum 240, 496, 502 – Museum der Kulturen 295 Myconius, Oswald 85 Mygel, Hans 231 Nachtigal, Vital, Goldschmied 573 (Anm. 194) von Neuenburg, Mathias 43, 415 Neuenschwander, Albert, Dekorationsmaler 436 Neukomm, Hermann (1872–1938), Architekt 443 Neustück, Johann Jakob (1800–1867), Maler 37, 45, 46, 50, 85, 91, 125, 129, 130, 176, 179, 184, 193, 214, 257, 282, 293, 343, 479, 497, 509, 519 – Johann Heinrich (1802–1868), Bildhauer 101, 102 – Maximilian (1756–1834), Maler 160, 168, 180, 454, 493, 497, 501, 502 Nothnagel, Johann Andreas Benjamin 98, 99, 355 von Nürnberg, Bernhard, Goldschmied 573 (Anm. 194) von Nussdorf, Hans, Werkmeister 481 Nusser, Rudolf 221 Oberrauch, Paul (1890–1954), Architekt 390, 519 Ochs, Peter 51 Ochs-Mitz, Familie 195 – Peter 197 Oechslin, Johann Jakob (1802–1873), Bildhauer und Maler 287, 288, 289, 293 Oecolampad, Johannes 129, 329 Öfen mit Blechmantel 262 – Eisenöfen 357, 362, 364, 367, 505 – Kachelöfen 65, 66, 88, 90, 91, 97, 98, 99, 151, 152, 153, 158, 165, 166, 173, 174, 179, 185, 196, 197, 198, 202, 206, 207, 211, 221, 232, 260, 266, 267, 273, 274, 275, 279, 281, 305, 312, 335, 357, 364, 366, 368, 418, 420, 437, 450, 505 von Oegst, Johannes 230 REGISTER Oelhafen, Emil (1845–1915), Architekt 457 Offenburg, Brida 370, 373 – Hans 375 Olsberg, Zisterzienserinnenkloster 126, 176 Oschwald & Comp., Ofenfabrik 357 Ospernell, Andreas 419, 420 Ostermundigen 187 Oswald, Mathias (1812–1886), Architekt 264, 284, 459, 513 Ottmer, Karl Theodor (1800–1843), Architekt 468 Pack, Familie 434 Pantaleon, genannt «Wildeman» 268 Pantaleon, Heinrich 280 Paravicini, Ludwig (1802–1867), Architekt 459 – Rudolf 34 Paris, François Joseph 355 von Paris, Peter, Goldschmied 573 (Anm. 194) Passavant, Claudius 221 Passavant-Iselin, Tonwarenfabrik 153, 418 Patriotenclub 334 Paulot & Carré 260 Pauls-Eisenbeiss, Emil und Erika 169 Pellegrini, Alfred Heinrich (1881–1958), Maler 227 Pergo, Franz (um 1570–1629), Bildschnitzer 317 Pestalozzi, Heinrich 358 Peter, Alfred (1877–1959), Zeichner und Modellbauer 337 Petri, Familie 482 – Adam 224, 415, 499 – Heinrich 492 – Johannes 257 – siehe auch Henricpetri Pfaff, Johannes, Architekt 423, 424, 450, 575 (Anm. 356) Pfander, Victor 445 Pfeffel, Gottlieb Konrad, Colmar 358 von Pfirt, Sigmund 193 Pfluger, Joseph (1819–1894), Hafner und Bildhauer 287 Pfrunder, Eduard (1868–1925), Architekt 491, 536, 537 Piccard, Marx 111 Piccolomini, Aeneas Silvius 26, 123, 486 Piranesi, Giovanni Battista (1720–1778), Maler 359, 361 Pisoni, Paolo Antonio (1658–1711), Baumeister 32, 33, 34 Platter, Felix 67, 339, 464 – Thomas 67, 191, 463 Plattner, Joh., Schreiner 579 (Anm. 73) – Otto (1886–1951), Maler 491 Poka, Karl, Architekt 490 Portmann, Adolf 341 Preiswerk, Esser & Co. 542 (Anm. 264) Preiswerk, Lucas 76 Preiswerk-Bischoff, Dietrich 204 Pressel, Friedrich Wilhelm (1821–1902), Ingenieur 488 Prismell 171 Pruntrut, Schloss 134 Pullich, Martin, Steinmetz 568 (Anm. 619) Rab, Caspar 102 Raillard, Jeremias 307, 314 – Peter 314 Ramsperger, Abraham, Schreiner 54, 542 (Anm. 250), 544 (Anm. 351) – Emanuel 424 – Jacob 43, 542 (Anm. 223) von Ramstein, Familie 22, 126, 146, 155, 159, 168, 213, 230 – Burkhard Wernher 146 – Conrad 146 – Hans 159 – Heinrich 146 – Johannes 119 – Rudolf 228, 231 – Thüring 246 – Ulrich 209 Rapp, genannt Schnetzer, Claus, Maler 262 Rasser, Max, Architekt 480 Rastatt 146 von Ratoltzdorf, Dietrich 61, 63 – Johannes 155 – Margaretha 203 – Ulrich 155 Reber, Paul (1835–1908), Architekt 556 (Anm. 480) Rechburger, Franz 146 Rechener, Heinrich 327 Reese, Heinrich (1843–1919), Architekt 32, 53, 55, 56, 60, 65, 69, 70, 130, 190, 191, 192, 193, 214, 216, 217, 219, 220, 267, 333, 601 387, 400, 479, 542 (Anm. 218, 255, 258), 545 (Anm. 401, 402), 556 (Anm. 481) von Regisheim, Anton 51 – Heinrich 51 Rehbock, Berchtold 209 – Johannes 209 Reich von Reichenstein, Familie 22, 298, 354 – Heinrich 300 – Peter 76 – Ursula 90 Reich, Rudolf 454 – Wilhelm, Bildhauer 551 (Anm. 125) von Reinach, Hans Erhart 295 – Jost 80 von Reischach, Ludwig 71 Remin, Agnes 349 Renaud, Henri und Edouard 522 Reuttner, Familie 465 – Josef Anton, Baron 465 Reuw, Hans 399 Rheineck-Kämmerlein 334 Rhenanus, Beatus 380 Rhode, Thomas 57 Richter, Paul 337 Rickenbacher, Fritz, Architekt 407, 411, 470, 485, 490 Riggenbach, Christoph (1810–1863), Architekt 34, 35, 37, 38, 39, 46, 47, 50, 58, 59, 60, 102, 184, 190, 214, 220, 237, 245, 251, 254, 258, 259, 260, 284, 293, 431, 457, 459, 496, 506, 513, 540 (Anm. 60, 82), 541 (Anm. 170), 543 (Anm. 285, 299, 304, 305, 306), 551 (Anm. 125), 559 (Anm. 15), 562 (Anm. 172), 578 (Anm. 26), 579 (Anm. 99) ze Rin, Familie 22, 213, 232 – Barbara 235 – Friedrich 233 Ringler, Ludwig (1536–1606), Glasmaler 337 Ritter, Rudolf 499 Ritz, Carl (?), Hafner 418 Robert, Hubert (1733–1808), Maler 206, 555 (Anm. 426) Roch Reiner, François, Architekt 504, 508 Rohrer, Hans Michael Ludwig (1719–1760), Architekt 146 Romang & Bernoulli 388, 389, 390, 428, 524, 527 Rosenburger-Rapp, Johann Jakob 86, 93 Rot, Peter 53, 184 von Rotberg, Familie 22, 126, 155 – Adelberg 189 – Hans Ludmann 171 Ruben, Elias 409 Rubinstein, Anton 198 Rüdin, Hans Ludwig 301 Rudolf Mühlethaler & Söhne 410 Ruegger, Willy, Architekt 424, 428 Ruf, J., Fotograf 490 Rümeli/Rümelly, Anton, Ofenmaler 275 Rümmele, Joseph 491 Rusch, Claus, genannt Lawelin 457, 571 (Anm. 75) Rützel, A., Steinmetz 475 Ryff, Andreas 80, 81, 224, 225, 407, 412 – Diebold 224 Ryhiner, Benedikt 355 – Hans E. (1891–1934), Architekt 306, 467, 510 – Johann Heinrich 375 – Samuel 314 Ryhiner-Christ, Emanuel 194 Ryhiner-Werthemann, Samuel 357 von Saint-Aignan, Herzog 362 von Salis, Rudolf 64 Salzmann, Adelberg 159 – Gredanna 159 – Johannes 159 Sandreuter, Emanuel 442 – Hans (1850–1901), Maler 46, 448, 449, 451 – Rudolf (1868–1926), Architekt 406, 409, 427, 428, 431, 432, 444, 452, 480 Sarasin, Bernhard 135 – Felix d. Ä. 266, 267 – Felix d. J. 301 – Hans Franz 301, 354, 358, 362 – Jakob 266, 298, 354, 357 – Lukas 298, 354, 357, 361, 364, 365, 369 – Rudolf 233, 236 Sarasin & Cie. 440 Sarasin & Heussler 301 Sarbach, Jakob, Steinmetz 471 Sartorius, Friedrich W. (1826–1876), Architekt 216, 220, 441, 556 (Anm. 479) Sattler, Hans 345 602 REGISTER Sauter, Ulrich, Goldschmied 456 Sauvain-Stehlin, Salomon 172 Schäfer, Emil, Glasmaler 420 Schaffhausen 504 Schaler, Familie 22, 106, 114, 298, 332, 339 Schanzler, Beat, Goldschmied 426 Scharpf, Bernhard, Goldschmied 104 Schauber, Melchior, Steinmetz 394 Schellenberg, Symund 422 Scherer, Hermann (1893–1927), Bildhauer 319 Schider, Friedrich (1846–1907), Maler 419 Schielé, Charles 499 Schinkel, Karl Friedrich (1781–1841), Architekt, Berlin 289, 292 Schlemmer, Emil, Bildhauer 130 – Wilhelm, Bildhauer 130 Schlöth, Ferdinand (1818–1891), Bildhauer 292, 549 (Anm. 12) Schmidlin, Andreas 579 (Anm. 73) Schmidt, Friedrich (1825–1891), Architekt 470, 474, 477, 479 – Georg Michael, Architekt 284, 293, 504, 508 Schnäbelin, Caspar, Hafner 544 (Anm. 351) Schneeberger, badischer Hofgärtner 180 Schneider, Ferdinand 224 – Johann Jakob (1822–1889), Maler 24, 32, 39, 56, 60, 63, 91, 99, 125, 129, 130, 159, 162, 168, 169, 171, 186, 187, 188, 193, 220, 222, 234, 237, 239, 240, 243, 244, 257, 293, 300, 306, 314, 321, 324, 325, 332, 333, 334, 336, 352, 378, 382, 387, 403, 406, 407, 421, 424, 427, 442, 469, 470, 479, 481, 482, 483, 484, 487, 497, 499, 504, 517, 519, 529, 532, 536 Schnitt, Konrad, Maler 429 Schoch, Hans (um 1550–1631), Architekt 397 Schönauer, Daniel 276 – Emanuel 135 – Hans Jakob 295 Schönberger, Jakob Gottfried Octavian (1828–1897), Architekt 254 Schongauer, Jörg, Goldschmied 523 – Martin (um 1450–1491), Maler und Kupferstecher 523 Schreiber, Heinrich 184 Schuler, Mathys 327 Schulhäuser: Schule im ehemaligen Barfüsserkloster 502 – Frauenarbeitsschule 315 – Gymnasium Auf Burg 30, 31, 66– 70, 193, 240 – Lateinschule St. Martin 327 – Schule am Luftgässlein 240, 241 – Schule St. Leonhard 495 – Schule St. Martin 302, 495 – Schule hinter dem Münster 144, 193 – Schule am Steinenberg 502, 503 – Untere Realschule 130, 190–193 von Schürin, Jost 67 Schütz, Christian Georg (1718–1791), Maler 357, 364, 547 (Anm. 565), 568 (Anm. 590) Schwanthaler, Ludwig (1802–1848), Maler 287 Schwegler, Johann 499 Schwehr, Ludwig, Maler 418 Schweighauser, Hans Conrad 307 Schweizer-Keller, Rudolf, Maler 171 Schwilgué, Jean-Baptiste, Uhrmacher 475 Segesser, Peter 327 Seiler, Johannes 209 – Konrad 209 Selber, Sixtus 224 Senn, Jakob d. J. 442 von Sennheim, Balthasar 193 Serlio, Sebastiano (1475–1554), Architekt 397 Sevogel, Petermann 92 Sideler, Claus, Maler 457 Siegfried, Jacob Christoph 170, 195, 278, 359, 360 – Ph. 58 Siegrist, Rudolf 350 von Sigmaringen, Heinrich 34 Sissach, Schloss Ebenrain 93 Slewitzer, Konrad 222 Socin, Abel 93, 97, 293 – Emanuel 419 Solothurn, St. Ursenkathedrale 33 Sonnenfroh, Peter 348 Speiser, Johann Jakob 391 von Speyer, Adam, Maler 491 von Speyr, Theodor 457 Spillmann, Heinrich 334 Spirer, Ursel 349 Spital 402, 459, 460, 494, 509, 510, 511 – Spitalkirche siehe Kirchen, Kapellen und Klöster Spittler, Christian Friedrich 318 Spörlin, Sebastian 448 Spreng, Robert, Fotograf 499 St. Gallen 504 Stadelmann, Cölestin, Maler 494, 502 Stadtbefestigung: Aeschenschwibbogen 24, 25, 209, 238, 241, 243, 402, 404, 465, 500, 501 – Burkhard’sche Stadtmauer 126, 494, 500 – Eseltürlein 494 – Eselturm 494, 500 – Harzgraben 243, 244 – Innere Stadtmauer 126, 183, 184, 246, 493, 500, 503 – Kohlischwibbogen 127 – Kunostor 20, 126, 179, 184, 186 – Rheintor 25, 334, 517, 529, 530 – Salzturm 529 – St. AlbanGraben 243 – St. Alban-Schwibbogen 25, 27, 126, 129, 184, 187, 188, 209, 210, 241, 242, 243, 244 – Stadtgraben 500 – Wasserturm 494, 500 Städtische/Öffentliche Bauten: Blömleintheater 501 – Börse 536 – Casino siehe Stadtcasino – Gerichtsgebäude 214 –220 – Kaufhaus 24, 201, 403, 421, 471 – Kaufhaus am Barfüsserplatz 496, 497, 502, 506, 511 – Kornhaus am Rheinsprung 344–347 – Kunsthalle 501 – Markthalle 496 – Musiksaal 501, 503, 505–509 – National Frucht Schütte 345 – Obere Schol 495 – Postgebäude 404, 407, 469, 471– 479 – Rathaus 24, 298, 312, 330, 337, 380, 382, 383, 386, 393, 421, 476, 559 (Anm. 18) – Salzhaus 529, 530 – Schol 383, 534 – Skulpturenhalle 501 – Stadtcasino 248, 496, 501, 503–509 – Stadthaus 157 – Stadttheater 501 – Universität-Oberes Kollegium 23, 256, 282, 283 – Universität-Unteres Kollegium 22, 124, 256, 339–343 Stähelin, Adolf Benedikt (1860–1928), Architekt 440, 442, siehe auch La Roche, Stähelin & Co. – Lucas 91, 502 Stamm, Gebr. 485, 537 – Georg (1866–1950), Architekt 453 Stamm-Meyer, J. 453 Staufen, Burchart 261 Steffens, Franz, Architekt 387 Steffensen-Burckhardt, Maria Margaretha 40 Stehelin, Gustav (1852–1943), Architekt 37, 407, 408 Stehlin, Fritz (1861–1923), Architekt 147, 194, 198, 220, 249, 252, 254, 259, 260, 464, 465, 466, 467, 469, 507, 509, 521, 522, 523, 555 (Anm. 359), 556 (Anm. 480, 481), 559 (Anm. 673) – Hans Jacob 276 – Johann Jakob d. Ä. (1803–1879), Zimmermeister und Architekt 46, 172, 174, 179, 180, 182, 184, 247, 248, 249, 254, 284, 301, 302, 306, 466, 469, 473, 504, 511, 513, 514, 515, 517, 541 (Anm. 193), 553 (Anm. 254) – Johann Jakob d. J. (1826– 1894), Architekt 34, 52, 53, 121, 122, 129, 130, 169, 170, 171, 176, 177, 179, 190, 194, 196, 198, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 220, 249, 261, 262, 276, 280, 281, 282, 295, 297, 340, 341, 342, 343, 473, 474, 477, 479, 496, 501, 503, 505, 508, 540 (Anm. 60), 549 (Anm. 12), 556 (Anm. 479) 562 (Anm. 307), 567 (Anm. 503), 576 (Anm. 437) – Karl Friedrich (1827– 1857), Ingenieur 488 Steiger, Familie 224 Stein am Rhein, Kloster St. Georgen 166 Steinmann, Wilhelm 453 Steuer, Hans, Architekt 538 Stimmer, Tobias (1539–1584), Maler 416, 573 (Anm. 205) Stock, Hans, Maler 455 Stocker, Ernst siehe Coghuf – Hans (1896–1983), Maler 420 – Ludwig (*1932), Bildhauer 498 – Maler 134 Stöcklin, Armin 543 (Anm. 290) – Joseph Leonz, Architekt 438, 439 Stoecklin, Niklaus (1896–1982), Maler 66, 553 (Anm. 244) REGISTER von Stoffel, Johannes 57 – Pankraz 57 von Stouffen, Burkart 511 Strassburg 198, 529 – Hôtel de Marmoutier 365 – «Neuer Bau» 397 Strassennamen, historische: Am Martinsberg 332 – Am Sprung 100, 332 – Am/beym Bäumlin 402 – An den S(ch)wellen 100, 212, 402, 483 – An der Rinhalden 332 – By Eptinger Brunnen 213 – Deuchelgässlein 330 – Feuergässlein 298 – Fürstengässlein 128 – Hasengässlein 128, 190, 191 – Helmgasse 517, 519 – Hinter dem Münster 128 – In dem Agtot(en) 509 – In dem Magton 509 – In der Tiefe 402 – Kilchengässlein 298 – Kornmarkt 379, 381 – Kronengasse 535 – Kronengässlein 517, 519 – Krongessli 479 – Lampartergasse 483 – Mosesgässlein 330 – Muggengesslin 479 – Neue Strasse 530 – Rosenberg 313 – Rossberg 110, 313 – Sanct Ulrichs gasse 128 – Säuplatz 496 – Schlossberg 110 – Schlüsselsprung 110 – Schwanengasse 535 – Seibi 496 – Spiegelgas 255 – Spiessgasse 483 – Spitalsprung 100 – St. Martins Stege 331 – Symundsgasse 110 – Teufelgässlein 330 – Unter Bulgen 535 – Unter den Becher(er)n 401 Straub & Büchler 438, 439, 462, 463 Strawberry Hill 50 Streckeisen, Emanuel 151 Streckeisen-César, Charlotte 151 – Emanuel 147, 151 Strölin, Ziegler 134 Strub, Peter Hans 224 Stuck: Stuckdecken 42, 60, 95, 98, 109, 139, 150, 151, 157, 158, 171, 173, 174, 175, 188, 196, 197, 198, 202, 211, 225, 227, 230, 252, 297, 338, 365, 368, 469 – Stuckfiguren 150 – StuckSupraporten 150, 357, 359, 361, 362, 367 Stückelberg, Ernst (1831–1903), Maler 236, 237, 419, 420 Stückelberger, Johann Jacob 43 Sturzenegger, Ed. 459 Süffert, Karl Eduard (1818–1876), Maler 254 von Sultz, Jergy 321 zer Sunnen, Familie 228 – Werner 169 Supraporten 65, 66, 151, 152, 188, 197, 198, 207, 361, 362, 363, 364, 365, 366 Süssherr, Henman 104 – Lienhart 104 Suter, Rudolf (1871–1932), Architekt 388, 459 Suter & Burckhardt 398, 406, 412, 414, 424, 425, 426, 453, 457, 458, 572 (Anm. 115) Suter & Suter 244, 388, 390, 407, 459 Sutor, Hermannus 433 Tafelparkett 39, 59, 279, 364, 367, 368 Täferstube 36, 61, 62, 90, 91, 107, 136, 137, 138, 139, 196, 230, 260, 310, 312, 316, 320, 352, 419 Tamm, Heinrich (1859–1900), Architekt 399, 400, 427, 446, 447, 461, 462, 464 Tanz, Heinrich 528, 537 Tapete 39, 454 – chinesisch 152 – Fladerpapier 90 – Leinwand 99, 152, 153, 158, 206 – Papier 211, 260, 261 Tapisserien 355, 367 – Aubusson 152, 153, 362 von Tegernau, Hermann 53 Tester, Josua, Zimmermeister 517 von Thann, Hans, Zimmermann 123, 134, 482, 549 (Anm. 708) von Thierstein, Ludwig 132 – Rudolf IV. 228 Thommen, R., Fotograf 433 Thorwaldsen, Bertel (1770–1844), Bildhauer 290 Thüring, Josef, Architekt 483 Thurneysen, Georg 223 von Tierstein, Familie 171, 465 – Katharina 203 Tissot, Emile, Maler 381, 386, 387 Tobel, Hans, Bildhauer 325, 326, 386, 462 Tonplattenboden 88, 141, 142, 143 Torbau 88, 136 603 Toussaint, Peter, Maler 254, 478, 519, 532 Treppengiebel 46, 47, 305 Treppenturm 45, 47, 72, 116, 124, 136, 140, 189, 190, 233, 235, 237, 251, 253, 278, 301, 302, 303, 307, 309, 311 Trotte, Gottfried 54 Truchsess von Rheinfelden 193 Trumeau-Spiegel 47, 151, 236, 362, 364 Trutmann, Margaretha 301 Tschaggeny, Robert (1872–1946), Architekt 426, 427, 428 Tscheni, Franz, Maler 262 Tschudy, Johann, Ingenieur 573 (Anm. 200) Türke, Oskar 427 Uehlinger, Max (1894–1981), Bildhauer 531 Ullmann, Isidor 526 von Ulm, Hans Konrad 71 Universität siehe Städtische/Öffentliche Bauten von Üsenberg, Familie 92 von Utenheim, Familie 168 – Hans 159 Vadi, Tibère, Architekt 480 de Valencia, Antonius 415 Vàrady, Adam, Fotograf 53, 91, 131, 159, 174, 211, 213, 232, 254, 343, 398, 469, 479, 488 Venedig 112 del Verrocchio, Andrea (1435/36–1488), Maler 158 Vesal, Andreas 339 Vest, Emanuel 520 – Johann Jakob 57 Vevey 355 da Vignola, Giacomo Barozzi (1507–1573), Architekt 468 Vischer & Fueter, E. Architekten 50, 136, 160, 168, 187, 188, 193, 211, 233, 239, 245, 249, 254, 301, 302, 306, 315, 317, 384, 385, 387, 391, 392, 393, 400, 416, 418, 419, 421, 447, 448 Vischer, E. & Sohn 42 Vischer, E. & Söhne 286 Vischer, E. & P. Architekten 257 Vischer & Cie. 302, 358 Vischer, Familie 168, 231 – Benedikt 160 – Ernst Benedikt (1878– 1948), Architekt 136 – Florian, Architekt 428 – Hieronymus (1580–1620), Glasmaler und Maler 312 – Wilhelm 160 Vischer-Bachofen, Friedrich 160 Vischer-Bischoff, Friedrich 155 Vischer-Burckhardt, Peter 187 Vischer-Christ, Rudolf 231 Vischer-Passavant, Peter 361 Vischer-Preiswerk, Benedikt 180 Vischer-Sarasin, Peter 358 Vischer-Stähelin, Johann Jakob 160, 180, 185, 186 Visscher van Gaasbeek, Gustav Adolf (1859–1911), Architekt 406, 410, 411, 412, 461, 485 – Richard 154 Vogt, Conrad 433 Von der Mühll, Hans, Architekt 390, 519 Von der Mühll-His, Karl 194 Wachsmuth, Michael B. 32, 36 Wachter, Gerold 176 Waeffler & Wybert 376 Wagner, Joseph, Bildhauer 372 Wagner, Otto (1841–1918), Architekt 408 Walser, Friedrich (1841–1922), Architekt 430 Waltenhein, Hans, Junker 370, 373 Wandmalerei siehe Malerei Wannenwetsch, Hans Jakob (1693–1744), Maler 200 Wannewetsch, Hans Georg II. (1611–1682), Glasmaler 491 – Jörg I. (1532–1601), Glasmaler 103, 104 Wappen: Alioth-Vischer 158 – von Andlau 90, 119, 136, 137, 139, 141, 235, 236 – von Andlau-Hohenfirst 165 – Bachofen 604 REGISTER 366 – Bachofen-Burckhardt 251 – Baur 490 – Bavier 260 – Bernoulli 422, 423 – Bierbrauer 491 – Bischoff 346 – Bistum 136, 137, 139, 141 – Brunner 305, 407 – Buchhändler 454 – Burckhardt 38 – Bygelschmid 73 – Colmar 158 – d’Annone 317 – De Bary 260 – Falkner 318, 319, 320 – von Fleckenstein 62 – His 38 – Irmi 116 – Iselin 317 – Jeger aus Spangenberg 107, 108 – Kilchmann 90 – Krangkwerk 90 – Merian-Hoffmann 251 – Meyer-Trutmann 300 – Mieg 318, 319, 320 – Mörsberg-Belfort 247, 252 – Mörsberg-Belfort/ Sonnenberg-Truchsess von Waldburg 246, 251 – Offenburg 375 – Reich von Reichenstein 90 – Reinach 119 – Rotberg 136, 137, 139, 141 236 – Ryff 305, 407 – Salzmann-von Munderstatt 165 – Sauter 456 – Schaler 141 – Birseck 158 – Socin 179 – Socin-Hummel 97 – Sprenger 490 – Thurneysen 202 – Venningen 134 – Vischer 361 – Waldburg-Sonnenberg 247 – Weil 158 – Wölfflin 116 – ze Rin 235, 236 – Zscheckenbürlin 375 – Zunft zu Scherern und Badern 430 – Zunft zu Schiffleuten 529 – Zunft zu Spinnwettern 519 – Zunft zu Webern 158 – Zunft zu Weinleuten 396, 398 – Zunft zum Himmel 424 – Zunft zum Schlüssel 158, 417, 418, 419 Wappenscheiben 50, 419, 450 – siehe auch Glasmalerei Warenhäuser: Füglistaller 407, 412– 414, 422 – Magazine zum Wilden Mann 406, 424 – Warenhaus Au Printemps Paris 406 – Warenhaus Globus 386, 388–390, 519 – Warenhaus Grands Magasins Louvre 406 – Warenhaus Magazins du Printemps 452 Watteau, Antoine (1684–1721), Maler 153 Weber, Friedrich 290 – Georges, Architekt 428 – Jakob 492 – Oscar (1861–1930), Architekt 387 – Thoman, Maler 262 Weckerle, Michael, Stadtgärtner 544 (Anm. 344), 565 (Anm. 371) von Wegenstetten, Rudin 435 Wehrle, Gustav Otto 446 Wehrli, Gebr., Fotografen 407 Weideli, Hermann (1877–1964), Architekt 536 Weinbrenner, Friedrich (1766–1826), Architekt 468, 504 Weiss, Johann Rudolf, Hafner 174, 357 Weiss-Ochs, Achilles 176 Weitnauer, Fritz 448 Welti-Schneider, Elisabeth 34 von Wendelstorff, Peter Jacob 355 à Wengen, Johann Jakob (1814–1875), Architekt 284, 578 (Anm. 26) – Johann Rudolf (1704–1772), Maler 544 (Anm. 351) Wengner, Konrad (1728–1806), Maler 357 Wenssler, Michael 233, 237 Wentzinger, Johann Christian (1710–1797), Bildhauer, Freiburg i. Br. 360 Werdenberg, J., Fotograf 154 Werenfels, Samuel (1720–1800), Architekt 31, 54, 56, 80, 85, 169, 176, 177, 192, 194, 195, 196, 198, 254, 354, 355, 357, 359, 360, 362, 364, 366, 367, 368, 369, 542 (Anm. 249), 553 (Anm. 232), 555 (Anm. 364, 377), 568 (Anm. 581, 615), 569 (Anm. 626, 630) Werthemann, Peter 194 Werthemann-Bischoff, Andreas 172 Wettstein, Jakob Heinrich 437 – Johann Friedrich, Maler 169 – Johann Rudolf, Bürgermeister 54, 307, 314, 387, 497 – Johann Rudolf, Professor 301 Wickart, Anton (1870–1909), Baumeister 492 Wicki, Hans, Architekt 431, 527 Widmer & Calini, Architekten 336, 499 Widmer, Erlacher & Calini, Architekten 460 Wieland, Johann Heinrich 120, 135 Wien, «Hosenträgerhaus» 408 Wigerich, Hans I., Goldschmied 104 Wild, Stefan 455 Wildermuth, Joh., Dekorationsmaler 579 (Anm. 73) Wiler, Johans 461 Willar, Math(ias?) 409 de Wilon, Johannes 208 Winterlin, Anton (1805–1894), Maler 300, 369 Wirtshäuser siehe Gasthöfe, Wirthäuser, Hotels Wirz, Rudolf E., Architekt 457 Wischack, Maximilian (1500–1556), Glasmaler 581 (Anm. 85) Wittmer, Franz 114 Witz, Konrad (1400–1447), Maler 452 Wocher, Marquard (1760–1830), Maler 151, 505 Wohnlich, Emanuel, Maler 542 (Anm. 248), 544 (Anm. 351) Wolf, Bernhard, Fotograf 174, 424, 430, 444, 469 Wolff, Schlosser 546 (Anm. 487) Wolleb, Alexander 329 von Worms, Hans, Münsterbaumeister 491 Wurstisen, Christian 191 von Württemberg und zu Mömpelgard, Georg 375 Würtz, Jakob, Steinhauermeister 33 von Würzburg, Konrad (1220/1230–1287), Minnesänger 267 Wyler, Johannes 43 Wyss, K. J. 447 Ysenhut, Heinrich 448 Zabern 187 Zahn-Geigy, Fritz 248 Zeigler, Lux 146 Zemp, A. 244 Zeyher, Johann Michael, Gartenbaudirektor 160, 180 Zibol, Familie 345 – Jakob 339 Zick, Januarius (1730–1797), Maler 357 Ziegler’sche Tonwarenfabrik 287 Zimmermann, Jakob, Orgelbauer 579 (Anm. 77) Zofingen 504 Zschan, Hans, Brunnmeister 27, 33, 85, 243, 497 – Heinrich 42 Zscheckenbürlin, Hans 370, 384 – Heintzmann 380 – Magdalena 375 Zschokke, Alexander (1894–1981), Bildhauer 244, 341 Zuberbühler, A., Zeichner 179 Zunfthäuser 403, 405 – Brotbecken 403, 405, 446 – Geltenzunft siehe Weinleuten – Grautücher und Rebleute 384 – Hausgenossen 403, 405, 449– 451 – Himmel 403, 424 – Metzgern 384 – Rebleuten 403, 405, 482 – Rebleuten und Grautüchern 456 – Scherer und Bader 430 – Schiffleuten 529, 530 – Schlüssel 403, 414– 421 – Schuhmachern 321, 403, 405, 457 – Spinnwettern 517, 519, 520 – Tuchhändler siehe Schlüssel – Weinleuten 337, 380, 393–398, 421 – zum Goldenen Stern 403 Zürich 504 von Zürich, Peter 370 Zwingli, Huldrych 327