Décroissance de l`argent, monnaies de la décroissance, par Annie

Transcription

Décroissance de l`argent, monnaies de la décroissance, par Annie
0DLV2»&RPPHQW
MXLOOHW
.
!
"
#
%
&'
(
$
"
"
(
(
-
!
#
+
!
6
+
,
+
+
*
#
/
0
7
+
&
#
"
9
$
"
-
$
"
!
.
-
!
"
6
!
!
"
"
#
%
+
!
"
" !
-
!
!
%
$
4
"
,
'1 &
+
0
+
-
"
3
, #
%
1
B
;6>>><'1 8
9 C5
0
;6>> <'1 ,
0
%
#
0
%
%D
$
-
2
!
A
!
"
!
"
,
3
,
.
"
"
"
!
!
"
!
+
,
/
=
"
+
"
'
+
1
1&
"
"
3
;6>??<'1 @
"
$
"
'
0
1
2 !
"
"
"
!
"
,
'
4
"
%
2
* %
,;
!
0
!
+
<
!
" 3
!
*
!
"
"
1
" ,
#
+:
!
! -
&
+
!
*
0
/
"
!
/0!
#
8
#
!
!
"
)
'1
D
E
FG "
!
0
,*
!
5
"
,*
&
,*
"
,
%
'/
*
+
!
/
)
!
&
)
"
HH?CI #
1 J>
6
? H1
8
"
3
,6
"
0
!
"
1&
4!
!
#
4
"
1
8
"
N
!
!
"
+
8
"
' &
"
O @)
1@
+
"
0
#0
,
1@
"
!
1&
"
1&
G "
+
,
$
"
&
$
!
1&
#
18
!
"
1&
)
!
"
L
#
3
!
*8
+
!
!
!
1E
!
"
-
"
R S
"
* &
!
)
!
R
"
-
"
!
"
"
!
,
*
8
1
0
"
#
"
#
)
-
#-
3
"
+
1
2 !
M
,
9
!
P
,1
!
L
!
!
!
8
!
"
+
#
1
!
Q
+
"
*
(
3
% H6K'1
$
0
3
"
,!
8
!
%
/
P
3 1 &
!
$0
$
K
0
3
0
)
=
!
# $
$
"
"'#"
%
&" "' "
"
4
#!
!
"
1
)
"
) 1 +
! (
)
;
;! <
!
<
(
+
!
" !
"
#
"
!
0
"
"
"
"
"
3
"
!
!
0
"
"
#
!
*
"
1,
"
+
@ "
"
1&
.&
0
"
(
=
""
0
"
(
6
!
!
"
!
"
" 1+
R
)
*
!
"
,
1,
"
"
0
R&
0
6
E
!
1,
,
!
"
0
!
P
+
3
"
1 &
!
)"
0
"
+
"
0
$
1
K
!
,1
"
++
,
!
!
,1
,
!
!
"
$
)
3
#0#
&
"
-
+
3
=
"
) 0
"
,
)
"
+
"
+
!
(
"
$
1&
, I1 8
!
0
0
,
!
+
,
I
G
3
!
"
1
&
&
)
18
"
(
1
:
"
1
! (
! (
"
+""
!
1
T
"
K
!
"
/
"
"
1+
,
(
(
$
+
"
"
)
*
*"
*"
"
!
)
/
"
$
+
"
7
" , " -""". / . 0
##$ 1 23
/ " ++ 5 ' "
60 * "
"
7
8
*
. /
&
. """-
."""
4
"
1 +&
3
)
"
0#
0
!
1 8
6
1 S
1,
&
+
,
+
"
,
!
)
%
!
1 8
&'
+
$
!
6
!
!
!
1
+
+
/
" #0#"
1 &
!
,0
0
3
!
)
"
, !
1 &
!
0
!
"
1
0
+
$
"
+
"
,1
-
,
/
8
&
"
8
&
"
!
0
, !
"
.
"
!
"
1 "
-
3
0
!
0
1
"
+
)
"
!
/
"
!
"
"
"
"
1
!
18
"
""
1
+!
8
!
"
&
)
+
+
1
"
0
Q
1 8
,
+
*
$
>
+
(
%
" 6"
!
,1
8
!
"
=
")
+ 3 )
,1 8
9 /
0
3
#
! 1
& 2
"
;--<& "
"
/
"
0(
,
#$
%
" 2
&
"C - &C-<
/
&
A0B
-
,
0
,
"
!
"
4
"
,
60
1
+
- *$
"
"
"
"
##
12
!
"
6 1
&
4 9 /
'
" )
3
1
K
!
0
( &
=
1&
I
"
/
,
0
"
2
:
""
=
!
1&
!
,1
1
& '
0$ .(
<
, ?@
(
B
& C
" &C
C ,
"
"
, ?
&
&
>
C &
"4
& C
&
&
D
&?
*E ; 1 9
!
$ 1
#
-
)
*
"
8
"
!
!
"
!
0
18
+
!
"
)
!
"
!
!
$
!
C
,
+
& !
"
"
)
0
"
"
"
"
+
4+
,
!
,#
4+
,
0
"
R !
T $
%
0G
T&'
#
$
% V'1
.
!
M
0
VH 0 ?H W
K
HW "
1 &
!
18
F
)
!
1
1
!
= 3
0
"
"
&
1 8
1&
M
, !
#0#
"
+
#
1
0
1
"
#
0!
"
, !
0
"
0
!
0
+
1
+
"
D E&
0
"
-
&
!
X "
!
,
1
0
0"
-
1
0
,!
M
1
"
;--
$
0
U
-
;
;--FFF"
,1 + 8
+
,6 !
1 S
2
2
#
""
, !
$
!
"
#
$
0
$
0 G
$
-"
!
,1 &
+
!
1
.
0
!
(
,
6
6C
8
!
"
3
! (
+
"
!
$
"
1
&
0
G "
"
&
0
G
&
"
9
"
<
$"
!
/
-
0
H
;--FFF"
0
G >
?
4"
I
"C -F G- /
-
& 7
J /
)
## 1 )
,
K
*" 6"
"
?
+
5
,
&
"$ *0$$
"
"
#
M
#
0
6/
)
$
!
*
&
&
8
&
3
1
"
+
,
8
#
$
0
&
*
&
8
3
$
1 T
-
+
!
,
!
#-
*
%
'&
0
.
0 @
"
"
I
616
1
S
&
8
/ !
"
!
*
+
"
, %
C
7
!
(
(
!
Y
!
"
0
0
"
#
8
Q
/
+
0
"
"
2 !
!
'0
%
3 1
" 0
!
&
/
'1
!
8
!
,
,
"
8 $
!
/
"
!
&
$
I
&
%
&
'1 E
"
0
1
8
[
: 1
$
K
D
%
" ,
0
!
!
"
&
+
+
8
)
1
!
3
/
&1 & !
/
-
&
"
Z6
0
&
$
!
0
3 )
&
!
2
/6
.
&
&
"
1
&
+
/
"
0
"
!
1
!
"
8
M
&
1&
"
Q
,1 T
0
/
61
3
"
$
% "
& +
16 , &
1& !
0
'
(
(
1&
#0#
!
;--
& /
C
8
$
+
"
;--G
;--FFF"
/
0
1
0
"
4 , ?
&"
-C ,
" C -
LL>
-
0
CC
2
"
1
+"
4
<
&?
"
$
&
1
61
S
&
8
/ !
"
+
!
,
6
"
!
* @
"
8
0
)
/
+
&
8
,
0
!
"
!
&"
8
,
1
$
,/
0
!
* 8
0
/
%
$
!
'
+
$
!
&
"
+
3
,
"
Y
"
+
-
+
!
,%
+
$
61K
,
"
2
&
!
8
!
$
&4
!
+
S
8
/
+ 3
0+
,
,
0
0 +
$
3 )
!
2
!
1 @
!
0
"
,
$
"
,
!
!
!
,
"
[
H6K1
&
4
0 !
-
"
"
!
&
"
0
D
!
)
)
&
0
%
,
R # !
'1
1
#
,
,1
H6H
!
!
0 8
"
"
+ !
"
1@
'
%
KH
1
$
+
&!
)
&1 / +
"
%
.
,!
R' *
/
& *'1 S
,
!
4
.
0
-
1
!
)
,
$
&
3,
!
#
)
+
!
+
&
&
-
!
M
#
!
-
!
)
%
##
"
/ !
!
" ,*
1
+
,1 G
,Y
+
+
&
,
"
+
!
)
!
&
+
& !
!
-
%
"
"
:S 0 G
'1
Y
"
"
0
+
-
!
,
+
-
"
+
6H W'1
'
1
J
!
*
: 1
+
0
"
%
,* T
%
" , !
0
%
,
&
+
*@ 3
!
-
!
+
&
Y
*
*
8
3
#
1
&
&
!
8
"
!
+
!
,/
1
'* T
9
1
C
/
@
G
C
/
4,
/
@ ?
&
@
@
G
"
M @
C
& CC
,
&?
N
$
&
6
)
+
, %
3
%
0
"
"
)
)
C
8
B
$
0
.
!
!
.
"
C
%
'/
"
!
+
,*
HW
,*
%
#-
Q
#
+
1
3
"
+ 3
\
'1
# 0
/
+
3
,
\ !
4
L
!
M
&
&
6
8
$
$ 1
+
1
0 6HHW
!
&
0
'! 0
'
3
&
.
)
/
!
0
!
1 ,
, "
8
%
-
1
&
"
"
&
"
"
!
4
N' !
"
!
0
1 &
"
!
+
"
,
//
+
S
$
&
#
!
+
,*&
+
/
111
&
"
,
/
!
&
#
#
$
#
-
+"
3
,
"
&/
+
,
+
!
1
:
/
#
"
&
0
2
8
0
;
"
;--
0
0
&
0
.
-
C
0
-
"
$
;--FFF"
0
&
;--FFF"
)
!
K
!
1 8
F
"
2
0C "
* T
- '
-
G
&?:
0/ &
0
6HHH
"
"
0
-
0
"
H
"
0
!
"
)
0
[
0 "
1
!
0
$
!
.
!
/!
0
&
/
'1
*
;-C
&
!
%
&/
!
0
!
"
!
"
*
&
3
!
&
"
!
16 S
8
)
,1 @
1&
"
!
1&
3 "
!
&
"
,
1
-
3
*
0
/@
+
8
0
&*
)
"
"
*
0
)
"
,
!
8 $
!
&
O
"
"
1
1 &
"
-
/
T
"
"
$
$
%
"
'1
"
L
$
&
$
1
$
+
%"
"
1
"
$
,
,'1
!
1
Y
-
!
/
!
*
"
!
"
!
!
1I
"
&
!
- %
&
!
!
!
+
-
0
%
#
!
!
/
3
0
"
1 "
3
8
!
1E
$
/
!
Q
!
!
*
+
0
,"
3
1
&
?
1
!
1
P
& /
8
*
4
C"
1
!
&
3 "
'1
!
2
3
, %
/
"
!
*
0
!
0
0
&'1
34
"
2
M
/
0 8
8
!
#
)
1&
##
'1
&
,
2
0
,
"
Y
L
"
3
M
+
!
-1
'
-
'1
!
- %
'
+
%
!
&$
/
!
"
&
S
!
!
/
1
%
,1
"
"
L
!
+
N
%
&
!
+
0
)
1K
"
!
!
!
!
#2
!
"
%
!
"
$0'
3
1
$
'1
1I'
!
6/
1
!
!
'
N
,
%
!
!
!
0
+
)
1
"
!
/
!
"
/
"
,
D
-
!
%&
*
-
-
-
$
#
!
1 8
+
/
Z
!
"
$
"
"
$
0
"
1
"
-
&
6
0
$
!
&
"
$
0
1
!
0 -
&
$
"
& <@
?(G
& K
C
,
, ? & /
C
/ 0
, ?
"
02 "
CC
M , ?
0
0
3
+
,
/
"
#
0
!
-
8
"
!
!
"
#-
$
%
$
(
3
-
$
!
0!
$
&
"
!
"
%.
(
(
/
"
,!
(3
(
!
!
%
"
(
!
+
"
(
+
\
"
3
(
0
(M
3
\
(
,
\
"
\ / .
3
%
"
'Y.
%
!
!
+
8
,
!
"
!
!
!
Y
!
!
!
)
$0
/ $
*]
!
)
(
3
3
3
!
&
K
/
/
3
!
=
/
"
0
"
0
"
0
2
"
*
%!
#
2
#
!
2 !
(
*
$
$0
$
1
(M
1
$
Q
)
L1
-
"
(
"
/
/
"
( 3
!
!
0
!
%
1
1 ]
!
'1
(
3
8 5)
0
$
!
9
1
)
!
\1
(
1
"
&
"
"
!
'
1
!
$
3
C
\
(
\
\/ (
0
!
/
'1
0
"
)
\
(
,'1
1J [
&
!
! (
'/ $
! (
"
\ /
/\
"
%.
(
\
/
,!
(
(
1
!
'Y
+
+
,
3
!
!
-
+ 3
0
%
'1
&
!
1
/
'
!
G
"
!
(
(
"
Y
"
*
]
* "
$
(
Z
3
!
\
$
%
!
\' *
"
(
(
&
(
+
,
+@
K1
M
/
!
3
#
!
%
!
"
'
$
!
"
"
R
-
8
,1
E
#
0
-
3
Y
,
,*
-
"
/
"
&
"
!
#-
E
"
!
!
$
$
!
"
!
$
##
!
,Y
!
"
"
D1 @
0
*
!
1
/
"
I/
+
,
0
8
$
1
+
1
#
18
!
"
K/
!
"
"
1 @
0
)
'61
3
$
[
0
)
%
"
#
+
Q
!
#
+
"
!
!
%
"
$
"
*
7
,
"
"
"
*' !
$ "
!
$
D !
$
!
!
"
!
1
$
+
#
0
1
K16 :
"
:
"
!
"
!
6
!
!
!
!
!
Y
,%
]
'
#
$
"
!
4 !
%
"
!
B
'1
!
' 4 0 +
%
"
0
'N:
"
)
K
#
!
!
;! <
9
!
"
"
!
%
+
#
"
)
0
*
^
)
!
!
,1
&1
&
?)
&
0
!
/
9 &
2
# +
'#"
0
!
3
/
>
4
&
;
G
Q
7
K
1)
+
5
3
## "
,
" $ *0$$ "
&
&
$
0
!
/
&?(
L
& >
" )&
F
D
E"
6#"
S
+
,
!
,61
+
!
"
" 1 @ "
/
!
"
Z
"
Z
Z
!
3
+
Z
[
%
$
" 1
"
"
/
"
1S
"
"
"
+
P
0
/
#
,
$
,
+
"
"
"
, N' *
"
!
"
^
_
&
* :
#
#
0
S
!
&1
&
"
+
)
"
1
"
+
"
8
$
&
* &
,
0
+
-
+
,
&
!
"
Q
"
'1 &
"
!
0
3
)
'
"
9& 2
2
"
1
"
7"
*
$0
!
1
##
*
1
"
,
@
" 1 &
[
"
* &
/
3
"
!
!
"
"
1
)!
+
1
!
"
"
,
0
Q
!
/!
!
%
+
.
,
3
*
"
"
!
%
G
,
)
$
0
$
0 !
"
+
K1 E
0
0
3
)
#
,
+
"
"
"
!
$
18
,1
"
$
Q
B
$
"
"
0
1
!
"
!
.
!
#
"
"
"
$
#
4
&
` 3
"
*
1
"
#
8
"
!
"
1
"
"
"
!
8
!
!
4
/
!
3
0
1^
+
:
*8
/!
!
&
! "
,!
3
!
%
!
%
!
'1 &
)
+
0
!
"
#
$
)
0
!
1
" 1D
,'1
& !
!
" 0
.
1
&
1 8
8
&/
1
&
"
!
1
"
"
#
#
!
"
)
,
+
8
"
*
$
&
#
0
0
L
+
,
+
#
,
*
-"
"
"
+
!
!
,
"
"
3
"
&
-
%&
"
1
&*
&
o D
!
)
"
"
"
D
!
"
& *
"
"
3
+
,!
"
"
4
!
# "
)
+
G@
4
0
0
2
,1
!
o
"
!
,
+ 3
!
#
3
"
4
4
+
,6
!
'* +
0
"
!
#
)
"
!
'1
'
%G@'
)
%
( "
E
3
, %
!
"
&1
+
&1
"
"
(
0
!
+
-
1
"
o
)
#
-
"
"
-
!
"
"
!
" !
"
)
"
1 &
!
1 8
1
"
!
!
"
!
3 B
'
$
,'
0
& "
0
!
$
!
,
#
%Z
!
,*
$
o
"
!
+
o :
'
B
!
"
1
1
+ !
"
1 S
"
"
' !
=
0
!
%
,%
,
+
#
+
!
1
& !
+
,%
0+
"
,1
:
+
,!
"
&
1
"
+
$
!
& !
,
"
& %
"
"
!
'
1
"
$
1
"
\
0
&
\1 ,
)*
"
6
>
;--FFF"/ G
K G
&
G
2
$"
J &
0
&
"
&
-I %- &C-
/
&
.
.G
/
.C ." &C
.
0
I
"
1
&
G
JI
4
/
5 6$
a
-
#0
3
!
"
$
&1
[
/
!
#
+
!
,
-
&
3
3
!
*
!
+
!
#
#
)
+
-
+
,
*
,*
"
/
Y
!
-"
!
1 E
"
"
/
1
"
!
*
!
$0
!
"
"
"
0
!
1 :
1
:
$
!
&
M
!
&
$
1
$
!
-
0
"
"
"
/
1
+
,
T&' "
%
H6K'1
9 5
"
"
H6K' Y
$
%
:
"
* %
%S
"
"
H6 '
!
% '
!
!
"
!
#
%
$
%
!
$
%
!
!
!
&
%
!
#
'
!
)
(
&*
*
%
%
!
"
%
+*
%
%
,
-
-
+
/
.%
!
4
.
6
1
<
0
2
3
.%* &: $
"8
%
!
$
-
!
1
0
%
0
%
%
-
!
2
0$
.%
2
-
="
7
5
5
8
5
.%*
5
9
9 :.
*;
/
6
8
.%
/* * * * *
« Toute société dotée de monnaie peut être considérée comme un tissu de dettes ». Bruno Théret, Les trois états de la monnaie, Approche interdisciplinaire du fait monétaire, Presses de
Sciences Po | Revue économique, 2008/4 - Vol. 59, note 1 page 815.
2
Pour la distinction des 3 types de confiance (méthodique, éthique et hiérarchique), Ibid., page 817 & sq.
3
Jean-Michel Servet, Le grand renversement, Desclée de Brouwer, Paris, 2010, page 79.
4
Pour ces 4 grandes représentations de l’économie (Smith, Keynes, Marx et Polanyi), lire : Gilles Raveaud, La dispute des économistes, Le bord de l’eau, 2013.

Documents pareils