Lees verder

Leerkracht slaat terug na aanklacht sexuele intimidatie:
Schadevergoeding voor valse beschuldiging
Het Onderwijsblad
oktober 2004
Een moeder die een leerkracht vals beschuldigde van de sexuele intimidatie van haar dochter,
moet een fors bedrag aan schadevergoeding en proceskosten betalen. Het is de eerste keer dat
een dergelijke zaak in het onderwijs tot schadevergoeding leidt.
“Als leerkracht ben je blijkbaar vogelvrij in dit soort zaken – daar wilde ik verandering in brengen."
“Eén week voor de kerstvakantie, in december 2000, stapte er op maandagmiddag een collega
naar locatieleider Joop Haak toe. Met de mededeling dat een meisje in haar schriftje, waarin de
leerlingen opschrijven wat er op school gebeurt, had gemeld dat Haak ‘aan haar beste vriendin
had gezeten’.
De directeur werd ingelicht, en deze meldde de zaak bij het bestuur. Op vrijdag, de laatste dag
voor de kerstvakantie, konden de leerlinge en haar moeder hun verhaal komen doen. Het meisje
veranderde de aanklacht: Haak zou niet aan haar beste vriendin, maar aan háár hebben gezeten.
In de kerstvakantie werd Haak uitgenodigd voor een gesprek bij het bestuur, op de eerste dag na
de vakantie om negen uur 's ochtends. Hij ging en werd met onmiddellijke ingang geschorst.
Toen begon het grote wachten. "Ik wist dat de leerlinge beweerde dat ik 'aan haar' zou hebben
gezeten, maar niet waarvan ik nu precies werd beschuldigd. Wat zou er zijn gebeurd, wat zou ik
dan precies hebben gedaan? Niemand kon of wilde me dat vertellen."
Een week later deed de moeder van de leerlinge aangifte bij de jeugd- en zedenpolitie en bij de
Landelijke Klachtencommissie. Halverwege januari verschijnt er in het wijkblad 'De Echo' een artikel waarin, met een foto van de Haaks’ school erbij, wereldkundig wordt gemaakt dat 'het hoofd
van de school' is geschorst omdat hij 'een aantal meisjes' onzedelijk heeft betast.
De moeder van de leerlinge komt in de krant uitgebreid aan het woord. 'Mijn dochter is wat je
Rob Voorwinden
Journalist
noemt nogal vroegrijp. Ze heeft al grote borsten. De hoofdmeester heeft daaraan gezeten: hij friemelde daar vrij bedekt aan, en dat deed hij ook bij andere rondborstige meisjes.'
In overspannnen toestand
Van Lynden van
Sandenburglaan 39
Haak besloot niet op het artikel zelf te reageren, maar wilde wel graag zijn verhaal kwijt - want
3571 BA Utrecht
hij vermoedde dat het meisje de aanklacht de wereld in had gebracht om wraak op hem te nemen.
Het was een lastige leerlinge in een lastige groep, en Haak had twee weken vóór de klacht beslo-
Telefoon
ten dat het meisje vanwege haar gedrag niet mocht meedoen aan het sinterklaasfeest.
030 6700 260
De Jeugd- en zedenpolitie wilde zijn kant van het verhaal echter voorlopig niet aanhoren. "Ik kreeg
te horen dat ik nog niet aan de beurt was. Zo gaat dat blijkbaar: voor de klager is alles geregeld,
Fax
voor de aangeklaagde niets.”
030 6700 992
In de loop van januari gaat het steeds slechter met Haak. “Iedereen praat over je, er worden
zaken onderzocht en zelf hoor je niets - je hebt geen idee wat er gebeurt." Eind januari knapt het.
E-mail
Haak verliet, zoals dat in politie-jargon heet, 'in overspannen toestand' het huis en begon te lopen.
[email protected]
Zonder doel, maar vóórt. Pas aan het einde van de dag komt hij weer bij zinnen. "Vanaf dat
moment heb ik regelmatig contact gehad met de huisarts en een psycholoog."
Internet
Op negen februari, precies één maand na zijn schorsing, kreeg Haak de brief van de Landelijke
www.robvoorwinden.nl
Klachtencommissie waarin, eindelijk, stond waarvan hij nu precies werd beschuldigd. "Mijn eerste
gedachte was: hoe heeft de commissie dít in godsnaam in behandeling kunnen nemen?" Want de
Postbank
klacht bestond uit vage bewoordingen en werd nergens concreet. Wanneer zouden bijvoorbeeld,
6880854
zo moet worden ingevuld op het formulier van de Klachtencommissie, de handelingen hebben
www.robvoorwinden.nl/oud nieuws/vals beschuldigd/pagina 1
plaatsgevonden? 'Dit schooljaar'. En waar vonden ze plaats? 'Op school', natuurlijk. En op welk
tijdstip? 'Onder schooltijd'. Enzovoort.
Eindelijk kon Haak aan de slag: hij ging zijn verweerschrift schrijven. Daar had jij echter wel erg
veel tijd voor, want de rest van februari en de hele maand maart gebeurde er niets. "Ik had me
voorgenomen om bezig te blijven, om dingen te doen en me elke ochtend aan te kleden. Maar op
een gegeven moment raak je totaal verdwaasd. Ik stond op, ging op de bank zitten, zette de tv
aan en zat daar nog als 's avonds mijn vrouw thuis kwam."
Viezerik
Gedurende die maanden bleef Haak angstvallig uit de buurt van zijn school - ook al omdat de
betreffende leerlinge er pal náást woont. Op een gegeven moment moest hij echter die wijk in om
zijn computer te laten nakijken. "Toen ik terugkwam bij mijn auto stonden er tien leerlingen en
oud-leerlingen omheen, die me uitmaakten voor 'pedo'."
Begin april komt er weer even schot in de zaak. De zitting van de Klachtencommissie vindt 4 april
plaats, en één dag later wordt dan Haak ook bij de politie verwacht. Voor een officieel verhoor dat,
zo wordt van tevoren meegedeeld, maximaal zes uur kan duren.
De dag bij de Klachtencommissie verloopt voorspoedig. 'De moeder van de leerlinge heeft het uitstekend gedaan', concludeerde Haaks' raadsman van de AOb tevreden. Om haar eigen glazen in
te gooien, wel te verstaan. Want ze blijft tegenover de commissie in vage beweringen spreken, en
zegt allerlei verzoeken om aanvullende informatie niet te hebben ontvangen. Haar dochter, die
inmiddels op een andere school zit, wil ook niet meer over het gebeurde praten. Wel is er inmiddels
een afscheidsbriefje van de dochter op de school boven water gekomen, met onder andere de
tekst: 'ik haat deze school. Ook al had meester Joop het niet gedaan, hij is een viezerik.'
Verder krijgt Haak steun van ouders van een andere leerlinge. Die leerlinge zou thuis verklaard
hebben dat het meisje tegenover háár had opgebiecht alles verzonnen te hebben. De ouders stellen een officiële verklaring op, die Haak bij de Klachtencommissie inbrengt. 'De leerlinge heeft
tegenover onze dochter verklaard: 'Dat over mij en meester Joop is niet waar, mijn moeder weet
hier niets van. Het verhaal wat mijn moeder in de krant zei is niet waar'.'
Gesterkt door de positieve ervaring bij de Klachtencommissie meldt Haak zich de dag erna ’s ochRob Voorwinden
Journalist
tends bij de politie, voor het verhoor. Hij wordt meteen aangehouden, gearresteerd, gefouilleerd,
en in een verhoorkamer gezet met overal camera's. "Je komt terecht in een slechte detective. Er
zijn twee agenten, de ene aardig en de ander niet. De 'boze' agent gaat af en toe weg, en dan
begint de aardige op je in te praten: ach joh, zég nou maar gewoon dat je aan die borsten hebt
Van Lynden van
Sandenburglaan 39
gezeten. Wat maakt het nou uit, zo erg is dat toch niet?"
3571 BA Utrecht
Af en toe wordt Haak in de cel gezet, en dat betekent: schoenveters uit en broekriem af. "Ik vroeg
om een sigaret, maar je mag ook geen aansteker mee de cel in nemen. Dus steken ze een siga-
Telefoon
ret voor je aan en geven ze hem door via het luikje, maar na twee trekjes wordt je dan weer uit
030 6700 260
de cel gehaald. Ze proberen je op allerlei manieren klein te krijgen."
Het verhoor duurt tot half vijf 's middags, en dan krijgt Haak te horen dat de politie hem nog eens
Fax
drie dagen extra vast wil houden. "Ik zei dat ik dan mijn advocaat wilde bellen, maar dat was vol-
030 6700 992
gens de agenten helemaal niet nodig. Nou, dat vond ik dus wél." De advocaat, van het aan de vakbond gelieerde advocatenkantoor Boerhaavelaan in Zoetermeer, kwam meteen en bewoog hemel
E-mail
en aarde. Om kwart over twaalf 's avonds stond Haak buiten, in de stromende regen.
[email protected]
Warm onthaal
Internet
Meteen de volgende dag is er een opsteker: de Landelijke Klachtencommissie stuurt een voor-
www.robvoorwinden.nl
aankondiging van de uitspraak, waarin letterlijk wordt geconcludeerd dat de leerlinge gelogen
heeft: 'Voor de commissie staat vast dat de leerlinge het verhaal heeft verzonnen'. De commissie
Postbank
adviseert het bestuur dan ook om Haaks' schorsing onmiddellijk op te heffen, en hem op een pas-
6880854
sende manier te rehabiliteren. "Een dag later belt het bestuur: gefeliciteerd, en wanneer ik weer
www.robvoorwinden.nl/oud nieuws/vals beschuldigd/pagina 2
aan het werk zou gaan. Nou, voorlopig niet dus."
Want Haak wil inderdaad 'passend' gerehabiliteerd worden. Er wordt een brief aan de ouders de
deur uit gedaan en een ouderavond belegd in juni – inmiddels een half jaar na de schorsing. "Ik
ben die avond vijf minuten te laat de zaal binnengekomen. Als het niet goed zou voelen, zou ik
meteen rechtsomkeert kunnen maken." Maar Haak werd warm onthaald, en ging na de zomervakantie weer aan de slag – op basis van arbeidstherapie voor één dag per week.
Op een andere locatie, dat wel. "Maar ik wilde per sé terug naar deze school. Anderen verklaarden
me voor gek, maar als je weggaat wordt er toch gepraat van: hij is weg, dus er zal toch wel iets
van die beschuldiging kloppen."
Op de locatie waar alles begon komt hij liever niet meer - zeker niet nadat zijn auto er is bekrast
en iemand met grote letters 'Joop is een pedo' op de buitenmuur heeft gekliederd. "Ik voel me er
niet veilig. Als ik nog in het gebouw moet zijn voor bijvoorbeeld een ouderavond, parkeer ik een
kilometer verderop."
Continu alert
Dat najaar is de strafzaak tegen hem echter nog steeds niet afgerond. "Politie en justitie zijn met
geen mogelijkheid op te jutten - al ga je op je kop staan." Zijn advocaat schrijft verschillende
keren de politie aan, hoort niets, en begint in december een geding om de zaak gesloten te verklaren. Waarop de officier van justitie eindelijk meedeelt van plan te zijn om de zaak te seponeren, maar waarop de klagers weer een maand hebben om daartegen in beroep te gaan. Op zeven
februari 2002, ruim een jaar na de aanklacht, wordt de zaak uiteindelijk officieel beeindigd.
Maar niet voor Haak. "Ik had niet het gevoel dat de zaak was afgerond. Iemand heeft mij en mijn
gezin wat aangedaan, en dat kan ik niet zomaar laten lopen. Verder ben je als leerkracht blijkbaar
vogelvrij in dit soort zaken - daar wilde ik verandering in brengen." Hij spande, nog steeds met
zijn advocaat via de vakbond, een civiele procedure aan om schadevergoeding van de moeder te
eisen.
En hij won. De rechter concludeerde onlangs dat Haak als gevolg van de valse aangifte schade
geleden heeft 'in de uitoefening van zijn beroep, in zijn goede naam en in zijn gezag en imago als
onderwijzer'. Waarbij de rechter er zwaar aan tilde dat de moeder naar de krant was gestapt, nog
Rob Voorwinden
Journalist
voordat de politie en de Klachtencommissie goed en wel aan hun onderzoek waren begonnen.
De rechter veroordeelde de moeder tot een boete van enkele duizenden euro’s aan schadevergoeding en proceskosten. De vraag is echter of Haak dat krijgt, want de moeder is niet erg vermogend. "Er wordt wat mij betreft beslag gelegd op de bankrekening, en de deurwaarder gaat
Van Lynden van
Sandenburglaan 39
langs. Dat is de enige manier om de moeder te laten beseffen wat ze me heeft aangedaan. Want
3571 BA Utrecht
ik ben veranderd als mens en als leerkracht. Ik ga niet meer alleen bij een leerling zitten, van z'n
levensdagen niet. Collega's weten ook dat ze nóóit een leerling alleen naar me toe moeten sturen
Telefoon
- altijd twee of meer. En in de klas blijf ik aan mijn tafel zitten, en daar kom ik niet achter van-
030 6700 260
daan - ik ben continu alert, elke spontaniteit is weg. Dát is wat mensen je aandoen met een valse
aanklacht. En ik wil niet dat ze daarmee weg komen."
Fax
030 6700 992
Rob Voorwinden
E-mail
[email protected]
Kader 1:
‘Op valse aangifte staat nu een rekening’
Internet
Herman Molleman, jurist van de AOb en het raadsman van Haak, is blij met de uitspraak van de
www.robvoorwinden.nl
rechter. "Ik was er van begin af aan van overtuigd dat de aanklacht tegen Haak vals was - dat het
een grote onzin-zaak was. Een leerling neemt wraak op een leraar, een moeder roept wat en over-
Postbank
speelt haar hand - maar dan is het leed al geschied. Want de directies reageren vaak met over-
6880854
kill, uit onmacht of schrik. Ze starten meteen een formele procedure, er volgt een schorsing en
www.robvoorwinden.nl/oud nieuws/vals beschuldigd/pagina 3
dan is de geest uit de fles." De aangeklaagde leraar voelde zich in deze zaak alleen staan, en dat
komt volgens Molleman helaas vaker voor. "Besturen en directies komen snel in de spagaat tussen hun personeel en de ouders. Maar de leerkracht verdient ook steun." Dat de moeder nu tot
een hoge schadevergoeding is veroordeeld vindt Molleman mooie jurisprudentie. "Het moest een
keer afgelopen zijn met de vogelvrij-verklaring van de leerkracht. Je moet ouders en leerlingen
geen strobreed in de weg leggen om te klagen, maar ze moeten wél weten welke gevolgen dat
kan hebben. Op een valse aangifte staat nu een tegenrekening. Een forse, maar dat is volkomen
terecht als je ziet wat een beklaagde wordt aangedaan. Eén opmerking van een leerling kost je
vier jaar van je leven."
Kader 2:
Joop Haak is bereid om anderen, die ook vals worden beschuldigd, te ondersteunen. U kunt met
hem in contact komen via een e-mail aan de redactie.
Kader 3:
Rehabilitatie is altijd maatwerk
Als voor de Klachtencommissie vaststaat dat een personeelslid onterecht wordt beschuldigd van
ontucht of sexuele intimidatie, wordt een ‘rehabilitatie-procedure’ geadviseerd.
Zo’n procedure is altijd maatwerk, zo laat het Project Preventie Sexuele Intimidatie (PPSI) weten.
En het onterecht beschuldigde personeelslid heeft een grote stem in de wijze waarop rehabilitatie
plaatsvindt. Dat kunnen teambijeenkomsten zijn, waarin de beschuldigde zijn of haar ervaring kan
delen met de collega’s. Of ouderavonden, of bijeenkomsten met leerlingen.
Minstens zo belangrijk als rehabilitatie is volgens het PPSI de geestelijke begeleiding van de aangeklaagde. ‘De ervaring leert dat beschuldigde personeelsleden vaak in de eerste plaats behoefte
hebben aan persoonlijke begeleiding bij het verwerken van wat hen overkomen is. Pas in tweede
instantie zijn zij toe aan rehabilitatie.’
Ook adviseert het PPSI om stappen te nemen tegen degene die valse aangifte heeft gedaan. ‘Om
recht te doen aan het beschuldigde personeelslid, en om duidelijk te maken dat valse beschuldigingen niet worden getolereerd op school.’ De maatregelen tegen de klager kunnen variëren van
Rob Voorwinden
Journalist
Van Lynden van
Sandenburglaan 39
het laten afleggen van mondelinge of schriftelijke excuses tot schorsing en verwijdering van
school.
Rob Voorwinden
3571 BA Utrecht
Telefoon
030 6700 260
Fax
030 6700 992
E-mail
[email protected]
Internet
www.robvoorwinden.nl
Postbank
6880854
www.robvoorwinden.nl/oud nieuws/vals beschuldigd/pagina 4