Journées Scientifiques de Hanoi 13

Transcription

Colloque international : Application de la télédétection, des SIG et des GPS pour la réduction des risques
naturels et le développement durable. Hanoi, Vietnam , 11-14 Mars 2006
Journées Scientifiques de Hanoi
13-14 mars 2006
Lundi 13 mars 2006
08h00 Accueil
09h00
Séance académique d’ouverture
• Présentation des participants
• Ouverture du colloque (Dr Tran Trong Hue , Prof. A. Ozer)
• Mot du Président de l’Académie des Sciences et Techniques du
Vietnam
• Mot du Directeur de l’Agence Asie – Pacifique de l’AUF
• Mot du Président du Comité du Réseau de Télédétection de
l’AUF : Prof. F. Blasco
09h30 Session scientifique: Télédétection, SIG et Risques naturels
Présidents : Prof. F. Blasco et Prof. Bui Cong Que
09h30 – 09h45 Khalef Boulkroune, Administrateur délégué au
programme. AUF (Bureau de Paris). Présentation des
programmes de l’AUF.
09h45 –10h05 Ozer A., Apport de la télédétection à l’étude des littoraux
10h05 – 10h25 Tran Minh Y, Truong Hoa Binh, Nguyen Hanh Quyen,
Pham Viet Hoa, Etude des feux de forêt dans l’Uminh par
télédétection et SIG
10h25 – 10h45 Tran Van Dien, Tran Dinh Lan, Nguyen Van Thao, Do
Thu Huong, Application de la télédetection à l’analyse de
l’érosion côtiere et aux changements des passes de la lagune de
Tam giang – Cau hai.
1
10h45-11h00
Pause café
11h00 Session scientifique: Télédétection, SIG et Risques naturels
Présidents : Prof. Dao Dinh Bac et Prof. F. Bonn
11h00-11h15 Vu Van Vinh, Pham Van Hung, Nguyen Ngoc Son,
Utilisation de la télédétection et des S.I.G. pour l’étude des
prévisions de glissements de terrain fissuré dans la région de GIA
NGHIA
11h15-11h35 Nguyen Tu Dan, Tran Anh Tuan and Trinh Hoai Thu,
Evaluation par SIG du rôle des facteurs influençant les glissements
de terrain au nord-ouest du Vietnam.
11h35-11h55 Pham Quang Son, Apports des données satellitaires et de
SIG dans l’étude d’inondations. Le cas de l’inondation historique
à Thua Thien – Hué en Novembre 1999
11h55-12h15 Phan Trong Trinh, Apport de la télédétection à l’étude de
failles actives et évaluation des risques sismiques au nord du
Vietnam
12h15 Repas à l’Université de Sciences de Hanoi
13h30 Session scientifique : GPS et Géodynamique
Présidents : Prof. J.P. Rudant et Prof. Dang Nam Chinh
13h30 - 13h50 Vy Quoc Hai, Tran Dinh To, Vu Tuan Hung,
Mouvements crustaux actuels liés aux failles dans la zone de Son
La révélés par des campagnes de mesures au GPS pendant la
période 2001-2005
13h50 –14h10 Nguyen Nhu Trung, Nguyen Thi Thu Huong, Structure
crustale de la plate-forme continentale du Vietnam et corrélation
avec les gisements de pétrole et de gaz
14h10-14h20 Le Huy Minh, A. Bourdillon, P. Lassudrie Duchesne, Tran
Thi Lan, Nguyen Chien Thang, Hoang Thi Thai Lan, Tran Ngoc
Nam, Le Truong Thanh, Ngo Van Quan, Pham Thi Thu Hong,
Résultats préliminaires de traitement de données de récepteurs
GPS à Hanoi, à Hué et à Ho Chi Minh ville
14h20 –14h40 Nguyen Hong Phuong, Systèmes d’aide à la décision en
vue de mitiger les risques liés aux tremblements de terre et aux
tsunamis.
2
14h40 Session scientifique: Télédétection, SIG et développement
durable
Présidents : Prof. A. Ozer et Dr. Tran Thi Minh Y
14h40-15h00 F. Bonn, Renforcement des capacités en télédétection et
géomatique au Vietnam : bilan de 15 ans de coopération et
perspectives d'avenir.
15h00 – 15h20 Tong phuoc Hoang Son, Nguyen Tac An, Lau Va Khin,
Quelques résultats de l’application des techniques de télédétection
à la cartographie des récifs de coraux dans les eaux côtières du
Vietnam.
15h20 – 15h40 Huynh thi Minh Hang, Nguyen Hoang Anh, Apports
géoinformatiques dans l’élaboration des données relatives aux
ressources naturelles et à l’environnement en vue d’une gestion
régionale : cas des districts de Nha be- can gio,
Ho Chi Minh ville, Vietnam.
15h40- Pause café
15h55 Session scientifique: Télédétection, SIG et développement
durable
Présidents : Dr. J. Lichtenegger et Prof. Nguyen Van Cu
15h55 – 16h15 F. Blasco et Y. Auda , Les applications des données
spatiales aux études des écosystèmes mangroves
16h15 – 16h35. Nguyen Hieu Trung, B. Kempen, Le Quang Tri, M.E.F.
van Mensvoort, and A.K. Bregt, Application du SIG et evaluation
multi-critères pour l’aménagement du territoire dans la zone
côtière du delta du Mékong, Vietnam
16h35-16h55 Tran Vinh Phuoc, Gestion des inondations en temps réel
dans le delta du Mékong – Vietnam.
16h55 – 17h15 Tran Ngoc Nam, Hu Sung-gi, Formation du système
lagunaire de Tam giang –Cau hai, centre du Vietnam : une
approche de la géomorphologie et de la sédimentologie des
formations holocènes
17h15 – 17h35 Dang Van Bao, Nguyen Hieu , Evaluation des risques
d’érosion et d’accumulation dans le cours inférieur de la rivière
Thu Bon sur base de recherches géomorphologiques et en
application de la télédétection et des SIG.
18h30 Repas et réception à l’Hôtel Daewoo
3
Mardi 14 mars 2006
8h30.
Session scientifique: Télédétection, SIG et développement
durable
Présidents Dr. Y. Auda et Prof. Dang Van Bat
8h30-8h45 Vu Anh Tuan, Application de web-sig interactif dans la
distribution de données spatiales et la gestion de teritoire
8h45- 9h00 Nguyen Thanh Minh, Apports de la télédétection et des SIG
pour la gestion des zones côtières : étude de la ligne de rivage dans
la zone d’un port en construction
9h00 – 9h15 Dang Vu Khac, Usage des SIG pour l’évaluation de la
susceptibilité aux glissements de terrain: le cas de la route Ho Chi
Minh, province de Quang Nam, Vietnam.
9h15 – 9h30 Pham Thi Thanh Hien, Observation des changements de
l’occupation des terres en relation avec l’aquaculture dans deux
districts littoraux au Viet-Nam, par imagerie Landsat
9h30 – 9h45 Mai Thanh Tan, Phan Trong Trinh, Andre Ozer, Etude du
changement côtier dans la région de Hai Phong par télédétection
9h45 – 10h00 Pham Trinh Hung, Observation et modélisation des
influences de la déforestation sur le comportement hydrologique
de grands bassins versants tropicaux à l’aide d’une méthode
interdisciplinaire. Etude de cas : bassin versant de Dong Nai du
Vietnam
10h00 – 10h15 Pham Thi Than Hien, Détection des changements de
l’occupation des terres de la zone littorale : cas du district de Tiên
Hai
10h15 Pause café
10h35 – 10h55 Nguyen Quang Tuan, Tran Ngoc Nam, Tran Van Giai
Phong, Intégration des SIG et des GPS dans la gestion des risques
naturels (étude du cas des villages de Quang Tho et Thuy Thanh)
10h55 – 11h15 Ha Quang Hai, Tran Tuan Tu, Utilisation des SIG et de
l’image satellitale pour la cartographie de la région de Dongphu,
Province de Binhphuoc
11h15 – 11h35 Phan Thị San Ha, Le Minh Sơn, Application de la
méthode d’interpolation krigeage à la détermination des zones
comportant des couches meubles d’âge holocène dans les secteurs
urbains de Ho Chi Minh ville
4
11h35 Session scientifique: Télédétection et éducation
Présidents Prof. F. Blasco et Prof. Nguyen Ngoc Thach
11h35-11h55 F. Bonn, Conseils pour la rédaction d’un article scientifique
11h55 - 12h15 J. Lichtenegger : Accès aux données ENVISAT et
EDUSPACE, un site éducatif pour l’observation de la Terre
12h15 Repas à l’Université des Sciences de Hanoi
13h45 Discussion et proposition de coopération
14h30 Atelier dirigé par le Professeur J.P. Rudant sur le traitement
et l’apport des images radar
5
RÉSUMES
6
LES APPLICATIONS DES DONNÉES SPATIALES AUX ÉTUDES
DES ÉCOSYSTÉMES MANGROVES
Francois Blasco et Yves Auda, CNRS, Toulouse, France
[email protected]
[email protected]
Pour la grande majorité des pays intertropicaux, les mangroves
constituent des écosystèmes côtiers d'intérêts économique et écologique
majeurs. Le récent stunami du 26 décembre 2004, a mis en lumière dans
le monde entier, la vulnérabilité des populations côtières et la nécessité
de repenser, notamment sur les rivages de l'Océan Indien, les systèmes
d'aménagement adoptés jusqu'ici.
Certains pays ont, depuis longtemps, fait le choix de protéger
totalement et efficacement leurs mangroves (Australie, Etats Unis,
Singapour, Bangladesh etc.). D'autres, plus nombreux, ont opté pour des
situations intermédiaires, comportant des Réserves Forestières
strictement protégées ou rationnellement exploitées tandis que certaines
parties de leurs littoraux ont été soumises, de longue date, à des
conversions spectaculaires à des fins d'aquaculture et d'agriculture
(Malaisie, Inde, Vénézuéla, Vietnam etc.).
Compte tenu de l'importance de cette richesse nationale que sont
les mangroves, et compte tenu de la vitesse de l'évolution de ces milieux,
quasiment tous les pays concernés ont tenté d'utiliser les produits
spatiaux pour assurer une quantification fiable des surfaces en mangroves
et des biomasses sur pied. Toutes les séries de satellites (NOAA, SPOT,
LANSAT, ERS, JERS, IRS etc. ) ont été testées sur des sites de
mangroves. Les études à travers le monde mettent en oeuvre les données
de capteurs otiques et micro-ondes, et naturellement aussi un nombre
incalculable d'algorithmes appliqués à toutes les résolutions spatiales
actuellement disponibles.
Pour des raisons essentiellement techniques et conceptuelles, cet
impressionnant dispositif n'a pas permis jusqu'ici la mise en place d'un
système opérationnel d'inventaire et de suivi de ces écosystèmes. Les
principaux résultats et avancées récents sont commentés.
7
RENFORCEMENT DES CAPACITES EN TELEDETECTION ET
GEOMATIQUE AU VIETNAM:
BILAN DE 15 ANS DE COOPERATION ET PERSPECTIVES
D'AVENIR.
F. Bonn
Faculté des lettres et sciences humaines , Universite de Sherbrooke ,
Canada
Un financement limité de la part de l'AUF (Action de recherche partagée,
1991-1993) a permis de lancer un programme majeur de
coopérationinstitutionnelle qui s'est traduit par la mise en place de deux
laboratoires detélédétection, l'un à l'Institut de géologie de l'Académie
des sciences (le VTGEO) et l'autre à l'Université des sciences d'Hanoi (le
CARGIS). Mais ces programmes, financés successivement par le CRDI,
l'Agence spatiale Canadienne, la Commission Européenne et l'ACDI
pour près de deux millions de dollars, ont surtout eu pour effet de
faciliter un développement à long terme de la télédétection au Vietnam.
Ce développement s'est traduit par la formation d'un grand nombre
d'étudiants de niveau supérieur, par plusieurs thèses et par des
publications dans les revues internationales de haut niveau. Ces projets
ont aussi joué un rôle de catalyseur pour la coopération interne au
Vietnam, en particulier entre les universités, le gouvernement central et
les gouvernements provinciaux qui ont été l'objet des projets pilotes. En
plus, ces projets ont eu un impact positif sur le développement du secteur
privé vietnamien dans le domaine de la géomatique. Toutes ces actions se
sont faites dans le respect de la diversité culturelle et un bon nombre
d'entre elles ont permis le développement de groupes francophones en
télédétection à travers le pays. Ce développement a été reconnu par le
gouvernement du Vietnam qui a attribué aux membres de l'équipe la
Médaille d'amitié en 1997 et par l'Union des associations scientifiques
qui leur a accordé sa médaille d'or en 2005.
8
TELEDETECTION ET ANALYSE SPATIALE POUR
L'ETUDE ET LA GESTION DURABLE DE LA BIODIVERSITE
FORESTIERE TROPICALE : L'EXPERIENCE DE L'INSTITUT
FRANÇAIS DE PONDICHERY.
F. Borne
IFP - Institut Français de Pondichéry
L'Institut Français de Pondichéry a une expérience de plus de 30
ans dans l'étude des milieux, naturels comme anthropisés, dans le SudOuest de l'Inde et tout particulièrement en écologie forestière. La
télédétection et l'analyse spatiale ont progressivement pris une place de
plus en plus importante dans ces études. Nous présentons ici quelques
projets qui donnent des aperçus complémentaires des champs
thématiques et méthodologiques abordés par l'IFP.
1) Analyse des paysages forestiers pour une gestion de la biodiversité à
l'échelle du paysage
2) Estimation de la dégradation des zones de mangroves
3) Estimation des stocks de carbone organique dans les sols, en relation
avec les modalités de protection de la biodiversité
4) Connaissance de la structure des forêts par analyse texturale d'images
de canopée à très haute résolution spatiale
9
STUDY ON RIVER BED CHANGES FOR DETERMINATION OF
POTENTIAL HAZARDS OF THE DYKE SYSTEM IN HA NAM
PROVINCE
Bui Thi Le Hoan *, Nguyen Quang My**, Dang Van Bao * *
*
Viet Nam Research Institute of Land administration
**
Ha Noi University of Science
Geomorphological - geologic method, remote sensing and GIS
are used for studying river bed activities of Red River, Day River in Ha
Nam province. Analyses of topographic, quaternary sendiment maps,
satellite images of the area available at different times, combining
geologic,
geomorphologic
climate,
hydrologic,
vegetation
characteristics..., data of the dyke system, and fieldwork obsevations in
the research area showed fluvial forms in the past as well as in the
present time. on the basis of these it is able to recover location of old
river beds and define erosion locations along the dyke. Such results are
preliminarily useful for potential hazards forecast of dyke system in Ha
Nam province particularly and in Bac Bo delta in general.
10
NGHIÊN CỨU BIẾN ðỘNG LÒNG SÔNG PHỤC VỤ CHO VIỆC
XÁC ðỊNH CÁC DẠNG TAI BIẾN TIỀM ẨN CỦA HỆ THỐNG
ðÊ TỈNH HÀ NAM
Bùi Thị Lê Hoàn*, Nguyễn Quang Mỹ**, ðặng Văn Bào**
* Viện Nghiên cứu ðịa chính
** Trường ðại học Khoa học Tự nhiên
Các phương pháp ñịa mạo - ñịa chất, viễn thám và GIS ñã ñược
sử dụng ñể nghiên cứu hoạt ñộng của lòng sông Hồng, sông ðáy chảy
qua ñịa phận tỉnh Hà Nam. Phân tích các bản ñồ ñịa hình, bản ñồ trầm
tích ðệ tứ, các bức ảnh viễn thám của các thời kỳ khác nhau, kết hợp với
các ñặc ñiểm ñịa chất, ñịa mạo, khí hậu, thuỷ văn, thực vật..., các tài liệu
về hệ thống ñê và khảo sát thực ñịa khu vực nghiên cứu ñã chỉ ra ñược
các dạng ñịa hình dòng chảy trong quá khứ cũng như hiện tại. Trên cơ sở
ñó có thể khôi phục lại vị trí của các lòng sông cổ và xác ñịnh ñược các
vị trí ñã và ñang xói lở bờ sông dọc theo hệ thống ñê. Kết quả nghiên cứu
này bước ñầu rất hữu ích cho việc dự báo các dạng tai biến tiềm ẩn của
hệ thống ñê thuộc tỉnh Hà Nam nói riêng và ở ñồng bằng Bắc Bộ nói
chung.
11
ASSESSING EROSION – ACCRETION HAZARD IN THE
LOWER THU BON RIVER BASED ON GEOMORPHOLOGIC
STUDIES AND APLICATION OF REMOTE SENSING-GIS
Dang Van Bao, Nguyen Hieu
Department of Geography, Hanoi College of Science, VNU
Thu Bon river, which is one of the biggest rivers in the Middle
part of Vietnam, rises from big rainy centers such as Ba Na – Bach Ma
and Tra Mi - Ngoc Linh. The slope of river-bed is high then abruptly
becomes lower when crossing the delta towards the sea. The typical
geomorphologic structure of the plain at the lower part is formed by
system of sand dunes-lagoons, including many generations of sand dunes
and depressed bands parallel with shoreline. Additionally, the NorthSouth rail-way and 1A highway cross perpendicularly the Thu Bon river
that like dykes hindering the flood flow, impulsing the increase of
innundation time in the inner part and the favorable conditions for bank
erosion.
The lower Thu Bon river is composed by friable material formed
in Quaternary Period, consist of grey-yellow fine sand and grey-black
fine sand-silt forms. They are not firm and destroyed easily by river flow.
The analyzing results of satellite image and topographic map and
of calculation in GIS show that in a few recent decades, the vulnerable
position has been eroded with average rate 10-12m per year. This can be
dangerous to houses, fields, construction engineering, and others. The
erosion and accretion are also some of the causes leading to degrading
the ancient town of Hoi An. Based on the analysis of paleogeomorphology, we have found that the erosion and accretion have
intensively occurred in this area during recent 4,000 - 6,000 years
concerning sea-level changes.
Based on the analasis results, the lower Thu Bon river is possibly
divided into 5 sections with different changing tendency and intensity. In
the section belongs to Giao Thuy, both bottom and bank erosion, and
accretion have happened. The river section Ba Ren – Chiem Son is
accreted strongly and dry in the dry season. In the section from Giao Thuy
to Ky Lam, the bank erosion and accretion have taken place at the tip of
meanders with the rate of 14-20m per year. The section Ky Lam – Cau
Lau has been setting to be straight and accreting strongly. The river section
from Cau Lau to Dai mouth, the river is splited and joined complexly. The
river flow is forced to both sides that speeds up the increase of bank
erosion and accretion.
12
The complexity of these processes is caused by geotectonic
factors related to local uplifts and depressions in both sides of the Thu
Bon river. Each factor plays its different role in a part or the whole river
barin.
13
ðÁNH GIÁ TAI BIẾN XÓI LỞ- BỒI TỤ VÙNG HẠ LƯU SÔNG
THU BỒN TRÊN CƠ SỞ NGHIÊN CỨU ðỊA MẠO VÀ
ỨNG DỤNG VIỄN THÁM-GIS
ðặng Văn Bào, Nguyễn Hiệu
Khoa ðịa Lý, Trường ðại học Khoa học Tự nhiên
Sông Thu Bồn, một trong những sông lớn nhất Miền Trung, bắt
nguồn từ hai trung tâm mưa lớn là Bà Nà - Bạch Mã và Trà My- Ngọc
Linh. Thung lũng sông có trắc diện dọc dốc, ñộ dốc giảm ñột ngột khi ra
ñồng bằng rồi từ ñó ra biển. Cấu trúc ñịa mạo ñặc trưng của dải ñồng
bằng ven biển là hệ thống ñê cát - ñầm phá gồm nhiều thế hệ ñụn cát và
các dải trũng kéo dài song song với ñường bờ hiện ñại. Thêm vào ñó còn
có hai trục ñường lớn cắt vuông góc với sông Thu Bồn là ñường sắt Bắc Nam và ñường quốc lộ 1A, gây khó khăn cho việc thoát lũ ra biển.
Chúng ñã tạo thành các ñê ngăn dòng chảy lũ, làm cho vùng bên trên úng
lụt lâu hơn, tạo ñiều kiện cho quá trình xâm thực bờ xảy ra mạnh hơn
trước ñó do ñộ dốc của dòng chảy bị giảm.
Cấu tạo nên dải ñồng bằng hạ lưu sông Thu Bồn là các thành tạo
bở rời tuổi ðệ tứ, ñặc biệt, dọc dòng chảy hiện ñại thường là các bãi bồi
của chính dòng sông này. Các thành tạo cát bột xám vàng, bột sét xám
ñen, xám vàng tuổi Holocen có ñộ kháng xói kém, dễ dàng bị phá hủy
khi chịu tác ñộng của dòng chảy.
Phân tích ảnh và bản ñồ cho thấy tốc ñộ xói lở bờ tại các vị trí
xung yếu ñạt trung bình từ 10 - 12 m/ năm tính trong gần 40 năm gần
ñây. Các kết quả phân tích ñịa mạo cho thấy quá trình diễn biến dòng
sông ñã từng xảy ra mạnh mẽ trong lịch sử từ cách ñây 4000 - 6000 năm
và ñược tăng cường trong vài trăm năm nay. Tính diễn biến phức tạp của
quá trình này còn ñược gia tăng bởi các hoạt ñộng tân kiến tạo, liên quan
tới sự xuất hiện các khối nâng, hạ ñịa phương, sự nâng hạ không ñồng
ñều của các khối tảng ở hai phía của lòng sông...
Từ các kết quả nghiên cứu có thể chia hạ lưu sông Thu Bồn thành 5
ñoạn có xu hướng và cường ñộ diễn biến khác nhau. ðoạn trên Giao Thuỷ
xảy ra cả hoạt ñộng xâm thực sâu, xâm thực ngang và bồi tụ. ðoạn sông
Bà Rén - Chiêm Sơn bồi tụ mạnh và cạn nước vào mùa khô. ðoạn Giao
Thuỷ - Kỳ Lam xói lở và bồi tụ mạnh tại ñỉnh các khúc uốn với tốc ñộ 14 20 m/ năm. Trên ñoạn Kỳ Lam - Câu Lâu ñang xảy ra hoạt ñộng nắn thẳng
dòng và bồi tụ mạnh. ðoạn sông từ Câu Lâu tới Cửa ðại phân dòng và hội
lưu phức tạp, dòng chảy ñang bị ép về các phía khác nhau, thúc ñẩy xói lở
và bồi tụ.
14
Các nhân tố ảnh hưởng chính tới biến ñộng dòng sông gồm: chế ñộ
khí hậu, thuỷ văn, hải văn, ñặc ñiểm ñịa hình, cấu trúc ñịa chất và hoạt
ñộng tân kiến tạo, ñặc biệt cần chú ý tới hoạt ñộng nhân sinh. Mỗi nhân tố
có thể phát huy tác dụng trên từng ñoạn hoặc toàn bộ lưu vực sông.
15
USAGE DES SIG POUR L’ÉVALUATION DE LA
SUSCEPTIBILITÉ AUX GLISSEMENTS DE TERRAIN : LE CAS
DE LA ROUTE HO CHI MINH, PROVINCE DE QUANG NAM,
VIETNAM
Dang Vu Khac
Centre de Télédétection et Géomatique, Institut des Sciences Géologiques
Email : [email protected]
Le glissement de terrain est un des problèmes majeurs qui se pose
dans les pays en voie de développement, notamment à cause de son impact
sur la planification et l’aménagement du territoire. À l’heure actuelle, au
Vietnam, ce problème est particulièrement préoccupant, dû au processus
d’urbanisation et de développement rapide entrepris dans plusieurs
domaines : l’énergie, le transport, la construction, l’irrigation, etc. Depuis
plusieurs années, le Vietnam a développé de l’expérience par rapport aux
catastrophes « traditionnelles » telles que les tempêtes et les inondations.
Des institutions spécialisées comme le Département d’Hydrométéorologie,
le Département de Gestion des digues et de Contrôle des inondations ont
pour mission principale d’observer ces phénomènes. En ce qui concerne
les glissements de terrain, il n’existe jusqu’à présent que quelques études
qui analysent leurs impacts dans le processus de l’exploitation minière et
dans les infrastructures routières. Jusqu’en 2000, il n’y avait que très peu
d’observations et de recherches menées de façon systématique portant sur
leurs répercussions sur l’aménagement du territoire et sur l’environnement.
De même, il n’existait pas d’institution nationale spécialisée dans la
prévention des glissements de terrain (Vũ, 2000; Trần, 2003). Il y a donc
un besoin urgent d’orienter les recherches dans ce domaine. Les
glissements de terrain sont ici analysés en utilisant un Système
d’information géographique (SIG). Cette méthode a permis d’élaborer une
carte de susceptibilité des glissements de terrain sur la route Ho Chi Minh
qui traverse la région montagneuse de la province de Quang Nam, dans le
centre du Vietnam. Les huit paramètres de contrôle associés au phénomène
- la lithologie, la présence de failles actives, le manteau altéré, le gradient
de pente, l’altitude, les précipitations, le tracé de la route, et l’occupation
du sol - ont été codés et intégrés dans un SIG. Une approche statistique a
par la suite été adoptée afin de classer les huit paramètres selon l’ordre de
leur importance dans ce processus et de pondérer l’impact de chaque
paramètre par rapport aux autres. Le résultat est une échelle continue des
indices numériques avec lesquels la zone à l’étude est classée en six
classes de susceptibilité : très élevée, élevée, modérée, faible, très faible et
16
nulle. Grâce à ces résultats, nous pouvons combiner l’impact des
conditions naturelles pour l’analyse des glissements de terrain. Ces
derniers, peuvent en effet constituer un problème majeur pour
l’aménagement et le développement durable au Vietnam, plus
particulièrement pour le développement et le maintien d’infrastructures de
transport et de communication vitales pour le pays.
17
ESTIMATION DES MOUVEMENTS LIES A LA FAILLE DE LAI
CHAU – DIEN BIEN (DIENBIENPHU) AU NORD-OUEST DU
VIETNAM PENDANT LA PERIODE 2002 – 2004 PAR MESURES
AU GPS
Duong Chi Cong *, Ha Minh Hoa *, Tran Dinh To **
* Vietnam Research Institute of Land Administration, Ministère des
Ressources Naturelles et de l’Environnement
** Institut des Sciences Géologiques, Académie des Sciences et
Technologies du Vietnam
Cette communication présente les résultats de campagnes de mesures
au GPS de précision pour la période 2002-2004 au nord-ouest du
Vietnam qui est affecté par la zone faillée de LAI CHAU – DIEN BIEN.
Longue de 500 km, cette faille s’étire sur 160 km au Vietnam, se
poursuit au Laos et possède une largeur de 6 à 10 km.
Cette faille est toujours active comme le démontrent les activités
récentes :
1. des tremblements de terre d’une magnitude atteignant
fréquemment 4,0 sur l’échelle de Richter.
2. des sources thermales.
3. des anomalies géothermiques et géochimiques.
4. des glissements de terrain et des coulées de boue pouvant
provoquer des catastrophes comme ceux de 1996 et 1957 à Muong Lay.
Des mesures aux GPS de précision ont été réalisées en quatre
campagnes entre 2002 et 2004 sur un réseau de 7 stations couvrant un
territoire de 100km sur 20km. Il apparaît que les mouvements inférieurs
à 3 mm/an ne peuvent pas être repérés.
Auparavant, des mouvements latéraux ont été mesurés avec des
vitesses de 12 ±4 mm/an sur la faille de Xianshuihe-Xiaojiang et le long
de la faille du Fleuve Rouge, des vitesses comprises entre 1 et 2 mm/an
sont avancées entre 1994 et 2001.
Les mesures réalisées dans le nord-ouest du Vietnam donneront un
ordre de grandeur de ces mouvements en vue de réduire les risques liés
aux tremblements de terre.
18
ESTIMATION OF ITRF2000 VELOCITY FIELD ACROSS THE
LAI CHAU - DIEN BIEN (DIENBIENPHU) FAULT, IN
NORTHWEST OF VIETNAM, 2002-2004
Duong Chi Cong *, Ha Minh Hoa*, Tran Dinh To **
* Vietnam Research Institute of Land Administration, Ministry of Natural
Resources and Environment
** Institute of Geological Sciences, Vietnamese Academy of Science and
Technology
This paper shows initial three-year (2002-2004) GPS measurements
and results from processing these measurements in a local-scale network
spanning the LC-DBF zone in the Northwest of Vietnam. These geodetic
results will give a preliminary and quantitative assessment of recent
activity of the LC-DBF with respect to the region for earthquake forecast
and natural hazards prevention.
A series of GPS measurements for four epochs from 2002 to 2004
were used to detect the recent crustal movements in a local geodetic
network spanning LC-DBF in Northwest of Vietnam. 4 TRIMBLE SSI, 1
TRIMBLE SSE receivers, COMPACT L1/L2 with Ground Plane
antennas, and only 1 MICRO CENTERED L1/L2 with Ground Plane
antenna for the 4th campaign were used to record GPS signals. For no
concrete pillar in the network, we had to do point centering with a tripod.
GPS data sampling rate of 30 sec and 6° elevation mask were set to
obtain more precise upward component (Nguyen Ngoc Lau 2002a). Each
session lasted about 23h 30m. RINEX transfer, and only simple quality
check was run in situ after each session of field campaigns.
ITRF2000 and local horizontal velocity solutions had average
precision, and any horizontal movement components smaller than 3
mm/yr could not be detected. In other words there were not much
significant local displacement and deformation in the whole network at
95% confidence level between 2002 and 2004. However it could be
noted that the LC-DBF system is most likely to be active in the present
day as a left-lateral strike-slip fault (Nguyen Van Hung and Hoang
Quang Vinh 2001, Burchfiel 2004) and from a regional point of view,
LC-DBF system on Sundaland, that is, Indochina, together with SouthChina are moving east-southeastward (Michel et al. 2000, 2001).
19
USING GIS AND SATELLITE IMAGE FOR SOIL EROSION
MAPPING IN DONGPHU AREA, BINHPHUOC PROVINCE
Ha Quang Hai, Tran Tuan Tu
Department of Environment, University of Natural Sciences
Vietnam National University-HCM City
Soil water erosion is a serious environmental problem affecting
large areas of the agricultural ecosystem in Nambo Eastern. Therefore
demand for inventory mapping and research of the phenomenon and
evolution followed by an effort to establish measures for its limitation is
essential.
To solve this problem, various methodical approaches can be
applied (for example field research and modelling, monitoring). Remote
sensing and GIS techniques also provide valuable tools for identification
and mapping agricultural soil areas affected by the processes of erosion.
The aim of study is to test the method for identification and
mapping of actual spatial distribution pattern of soil degraded by water
erosion by the means of integration of derivative maps and classified
Landsat TM data using GIS (PC ARC/INFO 3.5, MapInfo 7.0, SURFER
7.0.) and image processing system IDRISI 2.0
Scientific basis for soil erosion mapping is based on the Universal
Soil Loss Equation designed by Wischmeier:
A=RKLSCP
Where E is mean annual soil loss (t ha-1), R is annual rainfall
erosivity, K is soil erodibility, L is slope length, S is slope gradient, C is
crop management and P is a conservation practice factor.
Every factor (R, K, L, S, C) corresponds with one derivative map
calculated from GIS and satellite image. In the paper, the P factor is not
concerned.
Statistical analysis from histogram of soil erosion map in
Dongphu area as follows:
Class Annual soil loss ton/ha Area (ha) Proportion of area (%)
1
2
3
4
5
6
7
<5
5-15
15-35
35-60
60-150
150-250
>250
27633
47545
22306
9852
10096
3066
2293
20
22.5
38.7
18.2
8.0
8.2
2.5
1.9
SỬ DỤNG HỆ THỐNG THÔNG TIN ðỊA LÝ VÀ ẢNH VỆ TINH
ðỂ THÀNH LẬP BẢN ðỒ XÓI MÒN ðẤT KHU VỰC ðỒNG
PHÚ, TỈNH BÌNH PHƯỚC
Hà Quang Hải, Trần Tuấn Tú
Khoa Môi trường, Trường ðại học Khoa học tự nhiên
ðại học Quốc gia TP. HCM
Xói mòn ñất là một vấn ñề môi trường nghiêm trọng ảnh hưởng
ñến phần lớn diện tích hệ sinh thái nông nghiệp của miền ðông Nam Bộ.
Bởi vậy nhu cầu thành lập bản ñổ kiểm kê và nghiên cứu hiện tượng này
và cố gắng thiết lập các giải pháp tiếp theo nhằm hạn chế xói mòn là việc
làm cần thiết.
ðể giải quyết vấn ñề này, các phương pháp luận khác nhau có thể
ñược áp dụng (ví dụ như ñiều tra thực ñịa, mô hình hóa, quan trắc). Kỹ
thuật GIS và viễn thám cũng cung cấp những công cụ quan trọng ñể nhận
dạng và lập bản ñồ diện tích ñất nông nghiệp bị tác ñộng bởi các quá
trình xói mòn.
Mục ñích của nghiên cứu này là thử nghiệm phương pháp nhận
dạng và lập bản ñồ kiểu phân bố không gian của ñất bị suy thoái bởi xói
mòn do nước bằng phương pháp tích hợp các bản ñồ dẫn xuất và dữ liệu
Landsat TM phân loại bằng việc sử dụng GIS (PC ARC/INFO 3.5,
MapInfo 7.0, SURFER 7.0.) và hệ xử lý ảnh IDRISI 2.0.
Cơ sở khoa học ñể thành lập bản ñồ xói mòn ñược dựa vào
Phương trình mất ñất phổ dụng do Wischmeier ñề xuất:
A=RKLSCP
Ở ñây A = lượng ñất bị xói mòn hàng năm (t ha-1), R=hệ số xói
mòn do mưa hàng năm, K=hệ số xói mòn ñất, L=chiều dài sườn, C=hệ số
quản lý mùa màng, P=hệ số canh tác ñất.
Mỗi một hệ số (R, K, L, S, C) tương ứng với một bản ñồ dẫn xuất
và ñược tính toán từ GIS và ảnh vệ tinh. Trong báo cáo này chưa tính ñến
hệ số P.
Phân tích thông kê bản ñồ xói mòn ñất vùng ðồng Phú cho kết
quả như sau:
Lớp
Lượng ñất xói mòn
Diện tích
Tỉ lệ diện tích
tấn/ha/năm
(ha)
(%)
1
<5
27633
22.5
2
5-15
47545
38.7
3
15-35
22306
18.2
4
35-60
9852
8.0
5
60-150
10096
8.2
6
150-250
3066
2.5
7
>250
2293
1.9
21
GEOINFORMATICS APPLICATION IN BUILDING DATA
SET OF NATURAL RESOURCES AND ENVIRONMENT FOR
REGIONAL MANAGEMENT – CASE STUDY NHABE- CANGIO
DISTRICTS , HOCHIMINH CITY, VIETNAM
Huynh Thi Minh Hang, Nguyen Hoang Anh. et all.
Geoinformatics Depart. Inctitute for Enviroment & Resources (IER)
Vietnam National University- Hochiminh City (VNU-HCMC).
Recently, at IER Geoinformatics has been developed with 4 moduls
including GIS- Remote sensing – Modelling – Database. Some results of
research in regional planning for natural resources exploitation and
environmental conservation, focussed on Saigon – Dongnai river basin
system, were presented in scientific conferences and were published in
scientific journals, both local and international scale. The new result of
Geoinformatics application research is the natural resources and
environment data set of Nhabe- Cangio districts of Hochiminh city , that
was checked and was taken over in September 2005.
As the combination of the two data systems, the natural and environment
data set of Nhabe- Cangio comprises:
- Spatial data : They are 16 fundamental maps and three thematic maps
managed by GIS software.
- Database: They are 72 tables, forms ( including 5 main forms, 15
subforms and 73 secondary subforms ) managed by Microsoft Access
2002 that surmount the weakness of GIS software in database.
Map/Info 7.5 was used to build the fundamental maps of 1:25.000 in
VN2000 cordinates. These maps were built by the intergration the maps
of different scales and different cordinates ( eg. Topography, geology,
hydrogeology, Land use,….) and the data extracted from satellite images.
The thematic maps that were extracted from the fundament maps in
combination with the result of hydraulic and material dispersion
modelling are :
- Maps of geological environment zonning : they are map of
infrastructure development planning, map of residential development
planning and map of container depot and ports.
- Maps of natural resources : they are Map of surface water, Map of
undergrounwater, Map of land and Mineral resources , Map of
mangrove forest
22
- Maps of environmental hazard : They are map of erosion and
sedimentation , and map of oils spill hazard management.
This data set is being developed into the decision support system
(DSS) that will be used for the resources exploitation and environmental
conservation management in Cangio district.
23
ỨNG DỤNG GEOINFORMATICS XÂY DỰNG HỆ DỮ LIỆU
TÀI NGUYÊN – MÔI TRƯỜNG PHỤC VỤ CÔNG TÁC QUẢN LÝ
- THỬ NGHIỆM TRÊN VÙNG NHÀ BÈ- CẦN GIỜ TPHCM
Huỳnh Thị Minh Hằng, Nguyễn Hoàng Anh và nnk
Phòng Geoinformatics- Viện Môi trường & Tài Nguyên
Geoinformatics là hệ công cụ nghiên cứu ñược phát triển tại Viện
Môi trường & Tài nguyên trong những năm gần ñây với 4 modul chức
năng là GIS-Viễn thám – Modelling – Database . Nhiều nghiên cưú ứng
dụng Geoinformatics trong quy hoạch khai thác hợp lý tài nguyên và bảo
vệ môi trường ở lưu vực hệ thống sông sông Saigòn – ðồng Nai ñã ñược
công bố tại các hội nghị khoa học và các tạp chí trong và ngoàì nước .
Một trong những sản phẩm hướng nghiên cưú này là hệ dữ liệu tài
nguyên và môi trường phục vụ cho công tác quản lý khai thác tài nguyên
và bảo vệ môi trường hai huyện Nhà Bè –Cần Giờ (TP.HCM ) ñã ñược
nghiệm thu và chuyển giao ñến các ñơn vị sử dụng vào tháng 9 năm
2005.
Hệ dữ liệu tài nguyên - môi trường Nhà Bè - Cần Giờ là sự liên kết
của hai hệ thống dữ liệu:
- Hệ dữ liệu không gian: gồm các 16 bản ñồ cơ sở và 03 bộ bản
ñồ chuyên ñề ñược xây dựng và quản lý trong phần mềm GIS .
- Hệ dữ liệu phi không gian: gồm 72 bàng lưu trữ dữ liệu , hệ
thống các form ñể hiển thị và cập nhật dữ liệu ( 5 form chính và 15 các
form phụ bậc 1, cùng với 73 các form phụ bậc 2) và hệ thống các báo cáo
(report) xuất kết quả từ các form và hiển thị trang in và in ấn. Phần mềm
Microsoft Access 2002 quản lý các dữ liệu thuộc tính ñã giúp khắc phục
nhược ñiểm của phần mềm GIS
Phần mềm Map/Info 7.5 ñược sử dụng ñể xây dựng các bộ bản ñồ cơ
sở tỷ lệ 1:25.000, thống nhất trên hệ toạ ñộ VN2000. ðây là sản phẩm
tích hợp từ các bản ñồ (thuoc các hệ toạ ñộ khác nhau với các tỷ lệ khác
nhau) với các kết quả phân tích tư liệu viễn thám . Là sản phẩm cuả quá
trình tích hợp các bản ñồ GIS cùng với kết quả phân tích các mô hình về
dòng chảy và mô hình lan truyền chất, các bản ñồ chuyên ñề bao gồm :
- Hệ “Bản ñồ phân vùng môi trường ñịa chất ( gồm các bản ñồ quy
hoạch phát triển Cơ sở hạ tầng, quy hoạch phát triển khu dân cư và quy
hoạch phát triển xây dựng các khu kho tàng bến bãi)
- Hệ “Bản ñồ tài nguyên “ : gồm các bản ñồ tài nguyên nước mặt,
bản ñồ tài nguyên nước duới ñất, bản ñồ tài nguyên ñất và khoáng sản và
bản ñồ tài nguyên rừng.
24
- Hệ “Bản ñồ phân vùng dự báo biến ñộng môi trường”: Gồm bản
ñồ Phân vùng biến ñộng ñường bờ và bản ñồ khoanh vùng quản lý tai
biến tràn dầu.
Hệ dữ liệu tài nguyên và môi trường Nhà Bè – cần Giờ hiện ñang
ñược tiếp tục phát triển ñể xây dựng hệ công cụ hổ trợ ra quyết ñịng
(DSS) trong khai thác tài nguyên và bảo vệ môi trường ở vùng Cần Giờ.
25
THE SYMBOL NEOTECTONIC FROM RESUILT STUDIES OF
AIR-PHOTOGRAPHY, TOPHOGRAHIC-MAP ON THE
KYCUNG RIVER VALLEY (LANG SON AREA)
Le Canh Tuan, Nguyen Xuan Nam, Nguyen Thi Loan
Research Institute of Geology and Mineral resources
Information material centre of Geoloy
Have a lot of method for study raise, lower movement of the earth
crust. To devide information from air-photography, tophographic- map
have convenient and economy by geomophological method. Special
hight result of this method from to help MAPINFO software, GIS
Arc/InFo software. To update by authors about present study resilts the
symbol neotectonic on Kycung river valley (area Langson) from stream,
river system information from air- photography, tophographic- map in
time from 1952 to 2003.
26
BIỂU HIỆN CỦA HOẠT ðỘNG TÂN KIẾN TẠO QUA NGHIÊN
CỨU ẢNH HÀNG KHÔNG VÀ BẢN ðỒ ðỊA HÌNH CÁC THẾ HỆ
TẠI THUNG LŨNG SÔNG KỲ CÙNG
(ðOẠN THỊ XÃ LẠNG SƠN)
Lê Cảnh Tuân, Nguyễn Xuân Nam Nguyễn Thị Loan
Viện Nghiên cứu ñịa chất và Khoáng sản- Thanh Xuân – Hà Nội
Trung tâm thông tin Tư liệu ðịa chất
Nghiên cứu các chuyển ñộng nâng, hạ của vỏ trái ñất có rất nhiều
phương pháp. Trong ñó phương pháp nghiên cứu ñịa mạo, triết xuất các
thông tin trên ảnh, bản ñồ ñịa hình vừa thuận tiện, ít tốn kém. ðặc biệt
phương pháp này mang lại hiệu quả cao nhờ sự hỗ trợ của các phần mềm
ứng dụng như MAPINFO, GIS ArcInFo. Bài báo giới thiệu kết quả
nghiên cứu về biểu hiện của hoạt ñộng tân kiến tạo tại thung lũng sông
Kỳ Cùng (ñoạn thị xã Lạng Sơn) trên cơ sở phân tích ñịa mạo, triết xuất
các thông tin về sự phân bố của mạng sông suối trên ảnh và bản ñồ ñịa
hình ñá thế hệ từ 1952 ñến 2003.
27
ACCES AUX DONNEES ENVISAT
Juerg Lichtenegger
Agence Spatiale Européenne, ESA
[email protected]
Le 1er mars 2002, l’Agence Spatiale Européenne lança
ENVISAT, satellite évolué d’Observation de la Terre placé en orbite
polaire, appelé à fournir des mesures de l’atmosphère, de l’océan, de la
terre et de la glace au cours des cinq prochaines années au moins. Les
données produites par ENVISAT seront exploitées dans le cadre de la
recherche scientifique sur la Terre et de la surveillance des changements
environnementaux et climatiques. En outre, ces données faciliteront le
développement d’applications opérationnelles et commerciales.
L’orbite a une altitude de 800 km et comme ERS il est
heliosynchrone avec le passage à l’équateur à 10:00 heures locales,
toujours à 30 minutes avant le passage de ERS-2.
La charge utile du satellite comprend :
- MERIS, un spectromètre imageur à résolution moyenne qui
mesure les rayons solaires réfléchis par la Terre, à une résolution spatiale
au sol de 300m, avec 15 bandes spectrales dans le visible et le proche
infrarouge, programmables en largeur et en position. MERIS permet une
couverture intégrale de la Terre tous les 3 jours. La mission principale de
MERIS consiste à mesurer la couleur de l’eau dans les océans et les
régions côtières. De la connaissance qu’il apporte de la couleur de la mer,
l’on peut déduire une mesure de la concentration en pigments de la
chlorophylle et en sédiments en suspension, ainsi que les charges
d’aérosol au-dessus des zones marines, qui sont autant d’éléments
essentiels pour l’étude du cycle du carbone des océans et du régime
thermique supérieur des océans. Ces données sont également utilisées
pour la gestion des pêcheries et des zones côtières.
- AATSR un radiomètre à balayage le long de la trace établit la
continuité des jeux de données ATSR-1 et ATSR-2 (de la série ERS)
pour des mesures précises de la température de la surface des mers (0,3K
ou mieux), en vue de contribuer à la recherche sur les climats et d’aider
les utilisateurs opérationnels et scientifiques.
- ASAR un radar avancé à ouverture synthétique qui fonctionne
dans la bande C (5.6cm), assure la continuité des données après ERS-2. Il
comporte une fonctionnalité améliorée en matière de couverture, de plage
d’angles d’incidence, de polarisation et de modes de fonctionnement. Ces
28
améliorations permettent de piloter le niveau des rayons radar et de
sélectionner différentes fauchées, d’une largeur de 100 ou 400 km.
- RA-2 et MWR: Radar-altimètre et radiomètre micro-onde
(passif). Le RA-2 mesure la hauteur du satellite au dessus de la surface,
avec une précision de 4,5 cm (à 800 km). Lorsqu’il est associé avec les
données orbitales provenant de DORIS, les mesures de RA-2 fournissent
des profils de la surface de l’océan ou de la glace. L’élaboration
ultérieure du signal nous fournit des données sur les conditions des ondes
et les vitesses du vent à l’intérieur des océans. MWR mesure la quantité
de vapeur d’eau dans l’atmosphère, afin de corriger les signaux du RA-2
pour obtenir la meilleure précision possible.
- GOMOS, MIPAS, SCIAMACHY: Pour mieux comprendre les
processus qui régissent le comportement physique et photochimique de
l’atmosphère, des mesures détaillées, à l’échelle mondiale, de la quantité
et de la distribution, horizontale et verticale, de l’ozone, ainsi que de
nombreux autres gaz de trace atmosphériques, s’impose. Les capteurs
suivants, embarqués à bord d’ENVISAT, fournissent les données
requises : L’instrument de suivi planétaire par occultation stellaire
(GOMOS). Le sondeur atmosphérique passif à interférométrie de
Michelson (MIPAS). Le spectromètre d’absorption imageur à balayage
pour la cartographie de l’atmosphère (SCIAMACHY).
Pour de plus amples informations sur ENVISAT, vous êtes invité
à visiter le web site qui lui est dédié, à l’adresse www.esa.int/envisat/
Accès aux données ENVISAT
Au cadre d’un appel d’offre continu, l’ESA met à disposition les
données ENVISAT aux chercheurs à un prix très réduit ou gratis. Tout
les informations notamment comment formuler une proposition de projet
scientifique se trouve dans le site web suivant : http://eopi.esa.int/esa/esa
Il est aussi important de noter que l‘accès aux données au niveau
des commandes que se soit pour les données de l’archive, ou de
nouvelles programmations est largement facilité avec l’ aide du catalogue
ENVISAT EOLI en ligne. Le site web correspondant est :
http://earth.esa.int/services/catalogues.html.
En outre lÉSA a mis à disposition des logiciels gratuits (BEAM,
BEST, etc.) pour faciliter la lecture et lánalyse des données ENVISAT.
Le téléchargement peut être effectué depuis le site web
http://earth.esa.int/services/tools_table.html.
Pour le travail avec les données MERIS telles qu’elle sont
fournies par l’ ESA, il est fortement recommandé dútiliser le logiciel
BEAM (Basic ERS & ENVISAT, ASAR, ATSR, MERIS Toolbox) qui
permet, entre autre, de visualiser l’image et calculer et visualisé de
29
différentes valeurs géophysiques pertinentes aux produits de niveau 1P et
niveau 2P. Le niveau 2P comprend en outre de toutes les valeurs
originales, la concentration chlorophylle, matière en suspension,
substance jaune pour chaque mesure. Il faut noter qu’au produit niveau
2P sont attribués ultérieures indices (flags) pour tenir conte de paramètres
comme la distinction eaux-terre, etc. ou indices calculés pour estimer
l’influence de l’atmosphère (nuages, etc.).
Utilisant le logiciel BEAM tout les produits ASAR, AATSR et
MERIS peuvent être visualiser, analyser et traiter. Ce logiciel permet
aussi d’adresser et positionner en absolu chaque pixel et l’exportation en
geotif.
Le logiciel BEST (Basic ENVISAT SAR Toolbox) qui est à
disposition dans le même site permet de lire (sans visualisation) et
transformer les données ERS SAR ou ENVISAT ASAR originelles ou
autres dans de formats courants (tif, geotif) mais aussi de produire par
moyen d’une co-registrations automatique des jeux de données
multitemporelles, ainsi que des cartes de cohérence. D’autres fonctions
comprennent entre autre un module filtrage Gamma-MAP.
Il est à espérer que cette mission satellitales conçu pour
l’environnent soit largement plus utilisé surtout aussi en Afrique depuis
où, jusqu’au présent, très peu de chercheurs se sont attachés.
Fig.1. Distribution des projets de recherche et de développement
d’applications ENVISAT, acceptés par l’ESA.
Tab.1. Capteurs de télédétection à bord dÉNVISAT
30
Type de
capteur
Bandes
spectrale
Largeur
Résolution de
la Taux de Application ou
spatiale (m) fauchée répétition détection
(km)
ASAR
Bande
C, 30/150/
HH/VV/HV 1000
100 / 400
35 jours / Terre,
variable
océans
MERIS
15
bandes
0,390
- 300 / 1200
1,040µm
1250
~3 jours
Océan, terre
500
~6 jours
Température
surface de la mer,
application terre
~20km
35 jours
Océans, glace
quotidien
Mesures
O3,NO2,SO2, etc.
atmosphériques
et UVA, UVB
AATSR
RA-2
7 bandes
0,55612,5µm
1000×1000
Bandes
S, Ku
~20km
GOMOS,
Visible,
SCIAMACHY,
infrarouge
MIPAS
~20x100km. .
31
glace,
EDUSPACE, UN SITE ÉDUCATIF POUR L’OBSERVATION DE
LA TERRE WWW.EDUSPACE.ESA.INT
Juerg Lichtenegger
Agence Spatiale Européenne, ESA
[email protected]
Ce site Internet ouvre aux jeunes une porte non seulement sur les
applications spatiales mais aussi sur l'Observation de la Terre telle qu'elle
est coordonnée par l'Agence Spatiale Européenne (ASE) et ses
partenaires européens et nationaux. Eduspace offre aux enseignants, aux
élèves du secondaire et aux jeunes universitaires des moyens pour
introduire l'Observation de la Terre. Cette initiative a pour but:
•
D'offrir aux élèves et aux jeunes universitaires un support pour
stimuler leur curiosité sur l'environnement
•
D'inciter les enseignants à intégrer l'Observation de la Terre dans
leur programme
•
D'assurer aux enseignants un soutien technique et pédagogique
par une formation continue
•
De fournir des données sur l'espace, des outils et supports
pédagogiques complémentaires
•
De faire participer les enseignants à des projets de groupe
utilisant les données de l'Observation de la Terre
•
De faciliter la collaboration grâce à la mise à disposition de
projets de programmes pédagogiques prédéfinis
•
D'aider les enseignants, élèves et jeunes universitaires à identifier
et recueillir la documentation nécessaire à leurs projets
•
De permettre l'interaction des participants
Contenu
Le website propose des thèmes tels que:
•
L'Europe vue de l'Espace
•
Le Changement Global
•
La Surveillance des Catastrophes Naturelles
•
Les Principes de Télédétection
•
Des outils pour le traitement des images, notamment
LEOWorks, un logiciel fortement éducatif et évolué.
•
Un réseau d’institutions éducatives et des outils de discussion
•
Actualité, assistance et liens
•
Un moteur de recherche
Structure
32
Chaque thème principal présente par une courte introduction les
différents sous-thèmes. Une introduction plus spécifique est donnée dans
chaque sous-thème ainsi que des liens vers d'autres ressources et vers les
projets et cas d'étude proposés.
Parmi les "Ressources" vous trouverez des bases de données qui
contiennent des images satellitales provenant de divers capteurs. Ces
images sont prêtes à être sélectionnées et téléchargées.
Les projets sont présentés aux professeurs et étudiants comme
des suggestions d'exercices et renvoient à des activités liées à
l'interprétation d'images satellitales. Certaines de ces activités sont
rendues possibles par la mise à disposition d'informations adéquates sur
la réalité au sol (du terrain) et ont pour but de stimuler un
approfondissement de la connaissance de cette réalité au sol soit par
l'organisation d'une journée de terrain soit par une recherche littéraire.
Certains projets sont de simples exercices qui impliquent l'usage d'outils
et de données disponibles sur le site web.
Les études de cas sont des collections de matériel disponible
pour l'étude plus approfondie d'une région donnée. Elles se rapportent à
la géographie régionale et leur sujet est souvent général. Les études de
cas peuvent être considérées comme des applications pratiques
concernant des problématiques environnementales (géographiquement
indépendantes). Elles comprennent de nombreuses photographies, images
satellitales, textes et liens. Ce matériel peut être utilisé de manière "
traditionnelle " ou peut être téléchargé, visualisé et étudié sur un
ordinateur. Tous les softwares nécessaires à cet effet sont disponibles sur
le site ainsi que leurs instructions (simples à comprendre même pour les
novices aux techniques informatiques). Une attention particulière est
prêtée à l'utilisation des Systèmes d'Information Géographique. Dans
la plupart des cas, un jeu de données complet est disponible.
Quand c'est nécessaire ou adéquat, un lien vers des informations
contextuelles (" contexte ") est aussi donné.
Des liens spécifiques peuvent être suivis vers d'autres sites à
travers le monde pour obtenir de plus amples informations sur le sujet
traité. Les étudiants peuvent ensuite appliquer les méthodes et rechercher
de l'information concernant d'autres domaines d'intérêt.
Développements futurs
•
Dans le très proche futur le site sera doté d’un module L'Afrique
vue de l'Espace et L’Himalaya vue de l’Espace riche d’image et
d’idées d’application de données satellitales
•
Une grande base de données Landsat et ERS couvrant toute
l’Europe
33
•
Une nouvelle version du programme pour le traitement des
images numériques LEOWorks, incluant un module SIG (système
d'Information Géographique) - toujours disponible gratuitement pour les
écoles ou établissement d’enseignement (universités, etc.) inscrites.
PRÉLIMINAIRES RÉSULTATS DE TRAITEMENT DE DONNÉES
DE £ RÉCEPTEURS GPS À HANOI, À HUE
ET À HO CHI MINH VILLE
Le Huy Minh1, A. Bourdillon2, P. Lassudrie Duchesne3,
Tran Thi Lan1, Nguyen Chien Thang1, Hoang Thi Thai Lan4,
Tran Ngoc Nam5, Le Truong Thanh1,
Ngo Van Quan1, Pham Thi Thu Hong1
1
Institut de Géophysique, ASTV.
2
Université de Rennes 1
3
Université de Bretagne
4
Sub-Institut de Physique à Ho Chi Minh ville, ASTV.
5
Université de Sciences de Hue
Dans le cadre du projet de coopération international entre
l’Académie des Sciences et des Technologies du Vietnam et le Centre
National de Recherche Scientifique de France, 3 récepteurs GPS ont été
installés à Hanoi, à Hue et à Ho Chi Minh ville. Le récepteur à Hanoi
enregistre les données pour chaque seconde, celui à Hue et à Ho Chi Minh
ville pour chaque minute. Ce sont les récepteurs GSV4004 avec le
software, à chaque moment ils peuvent suivre les signaux de 11 satellites
GPS à la fréquence L1 (1575.42 MHz) et à celle L2 (1227.6 MHz). Ces
récepteurs mesurent l’amplitude et la phase (à la vitesse de 50 Hz) et la
divergence code/carrier pour chaque satellite étant suivi à la fréquence L1,
et calculent le contenu total en electrons (TEC) de l’ionosphère en
combinaison de mesures de pseudo-distances L1 et L2 et de ceux de phase
de carrier. Le récepteur GSV4004 est fabriqué pour but de collecter les
données de TEC et de scintillation ionosphérique pour tous satellites GPS
visibles. Ces paramètres sont peut-etre influencés par nombreuses
processus physiques dans l’ionosphère, dans le magnétosphère... et aussi
dans la croûte terrestre (de grands tremblements de terre...).
34
KẾT QUẢ BƯỚC ðẦU XỬ LÝ SỐ LIỆU 3 TRẠM THU TÍN HIỆU
VỆ TINH GPS LIÊN TỤC ðẶT TẠI HÀ NỘI, HUẾ
VÀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Lê Huy Minh1, A. Bourdillon2, P. Lassudrie Duchesne3,
Trần Thị Lan1, Nguyễn Chiến Thắng1, Hoàng Thị Thái Lan4,
Trần Ngọc Nam5, Lê Trường Thanh1,
Ngô Văn Quân1, Pham Thi Thu Hong1,
1
Viện Vật lý ñịa cầu,
Trường ðại học Tổng hợp Rennes 1,
3
Trường Viễn thông quốc gia Bretagne,
4
Phân Viện Vật lý thành phố Hồ Chí Minh,
5
Trường ðại học Khoa học Huế
2
Trong khuôn khổ hợp tác “Nghiên cứu vật lý ñịa cầu trong hệ
thống Mặt Trời-Trái ðất” giữa Viện Vật lý ñịa cầu, Viện Khoa học Công
nghệ Việt Nam và Viện Vật lý ñịa cầu Paris cùng một số cơ quan khoa học
khác của Cộng hòa Pháp, trong năm 2005 và ñầu năm 2006, 3 trạm thu tín
hiệu vệ tinh GPS ñã ñược ñặt tại Hà Nội, Huế và Thành phố Hồ Chí Minh.
Khoảng cách giữa 2 lần thu tín hiệu của trạm ñặt tại Hà Nội là 1 giây, của
các trạm ñặt tại Huế và Thành phố Hồ Chí Minh là 1 phút. ðây là các trạm
thu tín hiệu vệ tinh loại GSV4004 cùng với phần mềm ñi kèm, tại mỗi thời
ñiểm có thể theo dõi tín hiệu của 11 vệ tinh GPS ở tần số L1 (1575,42
MHz) và ở tần số L2 (1227,6 MHz). Các máy thu này ño biên ñộ và pha
(với tốc ñộ 50 Hz) và ñộ lệch code/sóng mang ñối với mỗi vệ tinh ñược
theo dõi trên L1, và tính toán nồng ñộ ñiện tử tổng cộng tầng ñiện ly (total
electron content - TEC) từ tổ hợp các phép ño giả khoảng cách L1 và L2
và các phép ño pha mang. Mục ñích chính của máy thu tín hiệu vệ tinh
GSV4004 là tập hợp các tài liệu về nhấp nháy (scintillation) (hay bất ñồng
nhất) và TEC của tầng ñiện ly, những thông số quan trọng của tầng ñiện ly
liên quan tới nhiều quá trình vật lý xảy ra trong tầng ñiện ly, trong từ
quyển, hoạt ñộng của Mặt Trời... cũng như nhiều quá trình vật lý xảy ra
trong vỏ Trái ðất: ñộng ñất và sóng thần... Việc theo dõi TEC trung bình
tại mỗi trạm cho thấy TEC biến thiên theo ngày ñêm, theo mùa... rất rõ rệt.
Chúng tôi cũng quan sát ñược những ngày TEC biến ñổi dị thường, biên
ñộ ngày ñêm của nó giảm ñi một nửa so với những ngày xung quanh. Mối
quan hệ giữa những biến ñổi dị thường này của TEC ñang ñược tìm hiểu.
Việc có thể theo dõi liên tục nồng ñộ ñiện tử tổng cộng của tầng ñiện ly
bằng 3 trạm thu GPS của chúng tôi là cơ sở cung cấp những ñánh giá hiệu
chỉnh ảnh hưởng của tầng ñiện ly cho các phép ño tọa ñộ chính xác cao
35
bằng việc sử dụng GPS với những mục ñích nghiên cứu ñịa chất kiến tạo ở
Việt Nam.
36
ETUDE DU CHANGEMENT COTIER DANS LA REGION DE
HAI PHONG PAR TELEDETECTION
Mai Thanh Tan1, Phan Trong Trinh1, Andre Ozer2
1
Institut des Sciences Géologiques, Hanoï
Académie des Sciences et Techniques du Vietnam
2
Laboratoire de Géomorphologie et Télédétection
Université de Liège
La ville portuaire de Haiphong est une des villes les plus
importantes du Vietnam. Suite au développement rapide de cette ville, les
risques qu’elle subit, deviennent de plus en plus sérieux. L’érosion et la
sédimentation causées par le changement de la côte sont les risques les
plus importants dans la région. La télédétection est un outil efficace dans
l’étude du changement côtier afin de mitiger les risques de l’érosion et de
l’accumulation.
Dans le cadre de la coopération entre le Vietnam et la Belgique,
l’analyse du changement de la côte dans la région de Haiphong est
effectuée sur les photos aériennes, les images SPOT, LANDSAT et
spécialement celles d’IKONOS à haute résolution. Les données
disponibles remontent à 1952. Elles permettent, à coté des techniques
normales comme: géoréférencer, intensifier l’image, extraire la bande
infrarouge pour distinguer l’eau et la terre, etc. et sont traitées par les
techniques avancées à savoir: fusionner les images multispectrales avec
les panchromatiques de haute résolution pour produire des images qui ont
une haute résolution comme les panchromatiques ainsi que le spectre
comme les multispectrales originales. Cela nous permet de mieux
identifier les objets tels que : plantation, maison, route, digue, terre, eau,
etc… L’analyse des images est aussi supportée par le travail sur le
terrain.
Les résultats montrent qu’il y a des endroits où la côte est
continuellement érodée:SO Cát Bà, SE Cát Hải et SE ðình Vũ. Ces côtes
de direction NE-SO ou E-O sont fortement attaquées par des vagues SE
ou S en été. Il y a aussi des côtes qui avancent vers la mer au nord de
ðình Vũ, à l’embouchure de Cửa Cấm. Ce mouvement est causé par
l’activité anthropique à savoir: endiguement pour l’aquaculture,
construction de parc industriel, de parc containeur et de pont du port, etc.
37
NGHIÊN CỨU BIẾN ðỘNG ðƯỜNG BỜ KHU VỰC HẢI PHÒNG
BẰNG KỸ THUẬT VIỄN THÁM
Mai Thành Tân1, Phan Trọng Trịnh1, Andre Ozer2
1.Viện ðịa Chất - Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam
2.Université de Liège, Belgique
Thành phố cảng Hải Phòng là một trong những thành phố lớn
quan trọng của nước ta. Cùng với sự phát triển của cảng, các mối hiểm
nguy của thành phố cũng ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn. Một trong
những mối nguy hiểm ñó là hiện tượng bồi tụ và xói lở bờ biển gây ra
trong quá trình biến ñộng ñường bờ. Một trong những cách tiếp cận hữu
hiệu trong nghiên cứu biến ñộng ñường bờ nhằm giảm thiểu các rủi ro về
xói lở và bồi tụ bờ biển là sử dụng công cụ viễn thám.
Trong khuôn khổ hợp tác Việt – Bỉ, ñánh giá biến ñộng ñường bờ
khu vực Hải Phòng ñược dựa trên các ảnh máy bay, SPOT, LANDSAT
và ñặc biệt là ảnh IKONOS có ñộ phân giải cao. Các ảnh này ñược chụp
từ năm 1989 ñến nay. Các ảnh ñược xử lý ngoài những phương pháp
thông thường như : nắn ảnh, tăng cường chất lượng ảnh, sử dụng các
kênh hồng ngoại làm nổi sự khác biệt giữa ñất và nước ñể xác ñịnh
ñường bờ, . . . một số kỹ thuật khác tương ñối mới khác như fusion ảnh
ña phổ, ảnh toàn sắc có ñộ phân giải cao ñược trộn với ảnh ña phổ có ñộ
phân giải thấp hơn ñể ñưa ra sản phẩm vừa có ñộ phân giải không gian
của ảnh toàn sắc, vừa có các tính chất của ảnh ña phổ. Các tính chất phổ
giúp cho việc nhận diện các ñặc ñiểm như: cây cối, nhà cửa, ñất ñai,
nước, . . . Công tác phân tích ảnh ñược nâng cao nhờ có các ñợt khảo sát
thực ñịa bổ sung.
Các kết quả nghiên cứu cho thấy trong khu vực có những ñoạn bờ
liên tục bị xói như ở Tây nam Cát Bà, ñông nam Cát Hải và ñông nam
ðình Vũ nơi mà ñoạn bờ có hướng ðB-TN hoặc ð-T chịu tác ñộng mạnh
của các sóng ñông nam và nam vào mùa hè. Bên cạnh ñó cũng có những
ñoạn ñường bờ cũng ñược dịch chuyển dần ra biển như ở phần phía bắc
ðình Vũ, khu vực cửa Cấm. Sự dịch chuyển này chủ yếu mang tính chất
nhân tạo do hoạt ñộng quai ñê lấn biển ñể làm nông nghiệp, nuôi trông
thuỷ sản và xây dựng các khu công nghiệp, kho bãi, cầu cảng.
38
Application du SIG et évaluation multi-critères pour l’aménagement
du territoire dans la zone côtière du delta du Mekong, Vietnam
Nguyen Hieu Trung1, B. Kempen3, Le Quang Tri2, M.E.F. van
Mensvoort3, and A.K. Bregt4
1. Collège de Technologie, Université de Can Tho, , [email protected]
2. Collège de l’Agriculture, Université de Can Tho
3. Laboratoire des Sciences du Sol et de Géologie, Université de
Wageningen
4. Centre de Géo-Information, Université de Wageningen
Cette communication décrit les applications du SIG et de
l’évaluation multi-critère (EMC) pour l’aménagement du territoire. La
zone d’étude est localisée à VINH MY A et à VINH THINH, deux
villages côtiers dans le delta du Mékong, Vietnam. L’affectation du sol
de ce secteur est variée, changeant rapidement et fortement contrastée.
Le contraste n’existe pas seulement en termes de ressources mais aussi au
niveau du profit économique et d’un environnement durable. L’étude
inclut des évaluations biophysique, socio-économique, environnementale
et l’analyse de scenarii. Le cas étudié montre qu’une approche planifiée
permet l’intégration des données biophysiques avec les contraintes socioéconomiques et environnementales. Les analyses de scenarii peuvent
aider les décideurs dans leur choix entre diverses possibilités ou
propositions.
Cependant, les résultats montrent seulement les affectations du sol
et pas la localisation des conflits locaux. Les sources des résultats
incertains sont soulignées.
D’abord, la description statique des
conditions biophysiques ne semble pas suffisante pour décrire les
changements rapides en région côtière.
Une seconde source d’incertitude est la sélection des critères
socio-économiques et environnementaux et les méthodes pour les
quantifier.
La justification de l’importance des critères sélectionnés n’est pas
toujours claire. Cela dépend beaucoup de l’expertise des planificateurs et
des décideurs.
La troisième incertitude est relative aux schémas de
standardisation des critères d’évaluation, des différentes méthodes de
standardisation qui conduisent à différentes gestions du territoire.
39
APPLICATION OF GIS AND MULTI-CRITERIA EVALUATION
FOR LAND USE PLANNING IN THE COASTAL ZONE OF THE
MEKONG DELTA, VIETNAM
Nguyen Hieu Trung1, B. Kempen3, Le Quang Tri2,
M.E.F. van Mensvoort3, and A.K. Bregt4
1.College of Technology, Can Tho University, [email protected]
2.College of Agriculture, Can Tho Universit, Vietnam
3.Laboratory of Soil Science and Geology, Wageningen University,
The Netherlands;
4.Center for Geo-Information, Wageningen University, The
Netherlands
This paper describes the application of Geographical Information
System (GIS) and the Multi-criteria Evaluation (MCE) technique to land
use planning. The study area was in Vinh My A and Vinh Thinh, two
coastal villages of the Mekong Delta, Vietnam. The land use of the
studied area is diverse, quickly shifting and strongly contrasting. The
contrast is not only in terms of resources but also in economic
profitability and environmental sustainability. The study includes
biophysical evaluation, socio-economic evaluation, environmental
evaluation, and scenario analysis. The case study shows that the planning
approach allows the integration of a biophysical land evaluation with
socio-economic and environmental appraisals. Scenario analysis can help
the decision-maker to trade-off between different possibilities and
development targets. However, the results show only the land allocation,
they fail to locate conflict areas. The sources of result uncertainties are
pointed out. Firstly, the static description of the biophysical condition
seems not suitable to describe the quick land use changes in the coastal
area. A second source of uncertainty is the selection of socio-economic
and environmental criteria and the method to quantify them. The
justification for the importance of the selected criteria may be unclear. It
depends much on the expertise of the land use planners or decision
makers. The third uncertainty relates to the standardization schema of the
evaluation criteria, different standardization methods lead to different
land suitability patterns.
40
ỨNG DỤNG GIS VÀ ðÁNH GIÁ ðA MỤC TIÊU TRONG QUI
HOẠCH SỬ DỤNG ðẤT VÙNG VEN BIỂN ðỒNG BẰNG SÔNG
CỬU LONG, VIỆT NAM
1.
2.
3.
4.
Nguyễn Hiếu Trung1, B. Kempen3, Lê Quang Trí 2,
M.E.F. van Mensvoort3, and A.K. Bregt4
Khoa Công Nghệ, ðại học Cần Thơ, email: [email protected]
Khoa Nông Nghiệp, ðại học Cần Thơ
ðH. Wageningen, Hà Lan.
ðH. Wageningen, Hà Lan.
Bài viết này mô tả việc áp dụng GIS và phương pháp ñánh giá ña
mục tiêu (MCE) trong việc qui hoạch sử dụng ñất vùng ven biển ñồng
bằng song Cửu Long (ðBSCL). Vùng nghiên cứu là hai xã Vĩnh Mỹ A
và Vĩnh Thịnh. ðây là vùng có biến ñộng sử dụng ñất lớn và các mô hình
sản xuất rất ñối lập nhau. Sự ñối lập không những về mặt sử dụng tài
nguyên mà còn ở các mặt lợi nhuận kinh tế và sự bền vững về môi
trường. Phương pháp thực hiện bao gồm các bước ñánh giá thích nghi về
mặt tài nguyên, ñánh giá về kinh tế xã hội, ñánh giá môi trường và cuối
cùng là phân tích các viễn cảnh sử dụng ñất. Kết quả nghiên cứu cho thấy
qui trình qui hoạch này cho phép phân tích ñánh giá tổng hợp cả về yếu
tố tài nguyên lẫn các yếu tố về kinh tế xã hội và môi trường. Việc phân
tích viễn cảnh sử dụng ñất cho phép người ra quyết ñịnh cân ñối các khả
năng sử dụng ñất khác nhau với các mục tiêu phát triển khác nhau. Tuy
nhiên, kết quả của phương pháp này chỉ cho thấy ñược cách bố trí sử
dụng ñất mà không cho thấy các vùng có mâu thuẫn trong việc sử dụng
ñất. Nghiên cứu cũng chỉ ra các yếu tố làm ảnh hưởng ñến sự tin cậy của
phương pháp qui hoạch này. ðó là, thứ nhất, việc mô tả ñiều kiện ñất ñai
theo phương pháp ñánh giá ñất hiện tại không thích hợp cho vùng ven
biển ðBSCL vì tính chất ñất ñai của vùng này thay ñổi rất nhanh do quá
trình xâm nhập mặn. Thứ hai, việc chọn và lương hoá các tiêu chuẩn
ñánh giá về kinh tế xã hội và môi trường dễ bị sai số do yếu tố chủ quan
và kinh nghiệm, kiến thức của người ñánh giá hoạc do phương pháp
lượng hoá một vài chỉ tiêu chưa ñược kiểm chứng. Thứ ba, sự chính xác
của nghiên cứu có thể bị ảnh hưởng của phương pháp tiêu chuẩn hoá các
chỉ tiêu ñánh giá, việc áp dụng phương pháp tiêu chuẩn hoá khác nhau có
thể dẫn ñến các kết quả khác nhau.
41
DECISION SUPPORT SYSTEMS APPLIED TO EARTHQUAKE
AND TSUNAMI RISK ASSESSMENT AND LOSS MITIGATION
Nguyen Hong Phuong
Institute for Marine Geology and Geophysics,
Vietnamese Academy of Science and Technology
18 Hoang Quoc Viet street,Cau Giay District, Hanoi, Vietnam
e-mail:[email protected]
This paper discuses the possibility to develop GIS-based Decision
Support Systems (DSS) for assessment of risk and estimation of losses to
community caused by earthquakes and tsunamis. Examples of two DSS s
are given. The first DSS, designed for inland earthquake risk assessment,
has been successfully applied to some urban areas of Vietnam, is
illustrated with some results from the Hanoi case study. The second one,
designed for tsunami risk assessment, being under development, is
presented with some general consideration and preliminary results. The
systems offers a high level of analysis sophistication and enables users to
perform various scenarios to study the sensitivity of the results and to
gain insight on the consequences of findings and decisions. The system’s
outputs, which are forecasts of damage and human impacts that may
result from future earthquakes and tsunamis, can be used to manage
effective earthquake disaster reduction measures including preparedness,
emergency response activities and recovery actions and policies.
42
USING GIS FOR STUDY THE CHANGE OF BOTTOM RELIEF
OF CUA LUC BAY
Nguyen Hieu, Dang Van Bao, Nguyen Cao Huan
Department of Geography, Hanoi College of Science, VNU
Located at the center of Ha Long city , Cua Luc bay has an
important significance in the economic development strategy of Quang
Ninh province .It has been under the influence of human activities, such
as coal mining , building the deep water port and industrial zone,
dredging channels, mining construction materials,etc. These activities
have effected directly or in directly on dynamic processes and alluvium
source, which made the shoreline and bottom relief change.
The change of bottom relief in Cua Luc bay is detected by using
GIS and two topographic maps in 1965 and 2004. Two DEMs was built
from two maps with the same coordinate system and resolution. The
valuation of relief change was calculated by integrating two DEMs. If the
value of two cells in the same position is different, it means that the relief
at that position had been varied..
The results from analyzing and comparing DEMs created from
nautical map in 1965, measured data in 2004 with the help of Landsat
TM in 2002 and some other data show that, from 1965 to 2004: 1) the
bay’s area loses 1822 ha ; 2) area of tidal flat decreases; 3) channels in
the west have a little change of the position and considerable change of
depth essential by dredging. The deepness of channel coming to Troi river
mouth is increased from 5 to 10m compared to 1965, and the deepest at
Cai Lan port. The channel coming Dien Vong river mouth has been
complexly changed, major branch moved to the Northwest; 4) The
deepness at the Cua Luc mouth is maintained with 20-25m of depth.
However, the area in the north of the mouth, where high tidal delta being
formed, has been accreted from 1-2 cm/year to 5-6 cm/year; 5) the accretive
rate throughout the bay is 2.6 mm/y, however, from 1990 up to now this
rate is 3.6mm/y because of the increase of human activities.
Cua Luc basin is composed mainly by sedimentary rock, such as
sandstone and conglomerate with high density of coarse grain, which
limits to form silt and clay weathering crust. On the other hand,
depending on the geological structure, the ranges of mountain in the
north of the bay have direction almost parallel to latitude. The rivers that
enter Cua Luc bay flow perpendicularly with the direction of mountain
chains, which create river valleys having unstable form. Coming between
the large and gentle valley are narrow and steep sections – shape of gap.
43
These characteristics are very important, because they reduce the ability
of sediment transport coming to Cua Luc bay.
The rate of 2.6 mm/year of deposition is just average value in 39
years, from 1965 to 2004. Actually, the factors influencing on the
sedimentation of Cua Luc bay have changed so much with the growth of
human activities around the bay as well as over the basin, especially after
1990s. The activity of mining coal and pouring land-waste in the east side
of Cua Luc bay is most considerable. These land-waste masses are
composed by weak agglutinate material and locate nearly the bay. They
are such easy to be eroded, especially in the raining season. It is possible
that, the sediment comes to Cua Luc bay from these land-waste masses
makes the channel to Dien Vong river mouth more shallow than before
and move to the west. The study results of erosion on Cua Luc basin shows
that: from 1990 up to now, Cua Luc bay receives about 556,820 tons of
sediment eroded over the basin. Among them, only the sediment quantity
eroded from land-waste masses is 443,030 tons (79.5%). There is about
33,300 tons of sediment coming out the bay yearly. Therefore, 523,520
tons of sediment is deposited to the bottom of Cua Luc bay per year. If all
of this sediment were deposited over accretive area of the bay, the bottom
relief would be made higher 4.5 mm per year since 1990.
44
ỨNG DỤNG GIS NGHIÊN CỨU BIẾN ðỔI ðỊA
HÌNH ðÁY VỊNH CỬA LỤC
Nguyễn Hiệu, ðặng Văn Bào, Nguyễn Cao Huần
Khoa ðịa lý, Trường ðại học Khoa học Tự nhiên, ðHQG Hà Nội
Nằm ở trung tâm phát triển kinh tế xã hội của thành phố Hạ Long,
vịnh Cửa Lục có vai trò quan trọng ñối với tỉnh Quảng Ninh nói riêng và
của Quốc gia nói chung. Bên cạnh những tác ñộng của các quá trình tự
nhiên, vịnh Cửa Lục còn ñang phải chịu rất nhiều áp lực từ các hoạt ñộng
kinh tế của con người ñang diễn ra trên lưu vực và xung quanh vịnh, như:
xây dựng cảng nước sâu, xây dựng các khu công nghiệp, khai hoang làm
ñầm nuôi tôm, khai thác vật liệu xây dựng, nạo vét luồng lạch, khai thác
than,...
Sự biến ñổi ñịa hình ñáy vịnh ñược tính toán từ việc sử dụng hai
bản ñồ ñịa hình năm 1965, 2004 và ứng dụng GIS. Hai mô hình số ñộ
cao (DEM) cùng hệ toạ ñộ và ñộ phân giải ñược xây dựng từ các bản ñồ
ñịa hình, sau ñó ñược so sánh và tích hợp trong GIS ñể tính toán giá trị
biến ñộng. Hai pixel ở hai mô hình số ñộ cao tại cùng vị trí có giá trị
khác nhau, có nghĩa ñịa hình ñáy ở ñó ñã có sự thay ñổi.
Kết quả phân tích và so sánh các mô hình số ñộ cao (DEM), thông
tin từ ảnh Landsat TM chụp năm 2002 và một vài số liệu khác cho thấy:
1) diện tích vịnh bị thu hẹp 1822ha; 2) diện tích các bãi triều ñều giảm;
3) vị trí các luồng lạch phía tây vịnh ít biến ñộng, ñộ sâu thay ñổi, chủ
yếu do nạo vét luồng vào cảng Cái Lân. Luồng vào cửa sông Diễn Vọng
biến ñổi phức tạp, nhánh chính chuyển từ phía nam lên phía bắc; 4) ñộ
sâu ở cửa vịnh ñược duy trì ở ñộ sâu 20-25m, nhưng ở phía bắc, nơi ñang
phát triển delta triều lên tốc ñộ bồi tụ ñạt 1-2cm ñến 5-6cm/năm; 5) tốc
ñộ lắng ñọng tính chung cho toàn vịnh là 2,6 mm/năm. Nếu tính từ 1990,
tốc ñộ này ñạt 3,6 mm/năm.
Cấu tạo nền lưu vực vịnh Cửa Lục chủ yếu là các ñá trầm tích và
trầm tích phun trào với các trầm tích hạt thô như cát kết, cuội kết chiếm
tỷ trọng lớn. ðặc ñiểm này làm cho khả năng tạo vỏ phong hoá sét bị hạn
chế. Mặt khác, phụ thuộc vào cấu trúc ñịa chất mà các dải núi ở phía bắc
của lưu vực có hướng kéo dài theo hướng chung là á vĩ tuyến. Song các
thung lũng sông chính lại có phương vuông góc với phương của các dãy
núi. Tính chất ñó ñã tạo nên ñặc ñiểm của hình thái ñáy thung lũng không
ổn ñịnh. Xen giữa những ñoạn thung lũng mở rộng với trắc diện dọc và
ngang thoải là những thung lũng với sườn vách dốc, dạng của những
thung lũng xuyên thủng khi cắt qua các dải núi. Những ñặc ñiểm này làm
hạn chế ñáng kể lượng vật liệu ñưa vào vịnh Cửa Lục.
45
Tốc ñộ bồi tụ 2,6mm/năm là tốc ñộ tính trung bình cho 39 năm, kể
từ 1965 ñến nay. Trên thực tế, trong khoảng thời gian này các nhân tố ảnh
hưởng tới hoạt ñộng bồi lắng vịnh có nhiều thay ñổi. ðặc biệt từ sau năm
1990, khi các hoạt ñộng phát triển quanh vịnh diễn ra ồ ạt, trong ñó ñáng
kể nhất là hoạt ñộng khai thác than và ñổ thải ở bên bờ ñông của vịnh. Các
ñất ñá thải từ hoạt ñộng khai thác than ñược ñổ ngay ra các khu vực bên
cạnh tạo thành những núi ñất thải nằm ngay gần vịnh. Các khối ñất thải
này ñều là vật liệu bở rời, có ñộ gắn kết kém nên vào mùa mưa bị xói
mòn rửa trôi rất mạnh rồi theo các khe suối ñổ vào vịnh làm tăng nhanh
quá trình nông hoá. Hiện tượng sông bị bồi cao và ñổi luồng của sông
Diễn Vọng.
Trên cơ sở tính toán từ các số liệu về xói mòn trên lưu vực và
nghiên cứu các ô tiêu chuẩn cho kết quả: từ 1990 ñến nay, hàng năm vịnh
Cửa Lục nhận ñược khoảng 556.820 tấn vật liệu từ xói mòn trên toàn bộ
lưu vực, trong ñó chỉ riêng lượng vật liệu từ xói mòn bề mặt và theo khe
rãnh từ khu bãi thải ñã chiếm tới 443.030 tấn (79,5%). Mỗi năm sẽ có
523.520 tấn bùn cát ñược tích tụ lại trong vịnh. Nếu lấy lượng vật liệu
này dải ñều trên toàn diện tích vịnh thì mỗi năm ñáy vịnh ñược bồi cao
thêm 3,6mm, còn chỉ tính riêng cho những khu vực có xu thế bồi tụ thì
tốc ñộ từ 1990 ñến nay là 4,5mm/năm.
46
USING REMOTE SENSING AND GIS TO ESTABLISH
LANDSLIDE FORECAST MAP IN SON LA TOWN AREA,
SON LA PROVINCE – NORTHWEST VIETNAM
Nguyen Ngoc Thach
Center for Research Application of Remote Sensing and GIS
Hanoi University of Science
Son La town is a mountainous area, high slope, thick weather crust,
complex geology structure and rock composition. The topographic types
consist of characteristic Karst, denudation, erosion and model deposition.
Son La also has high earthquake intensity, plant layer is fiercely devastated
because of farming habits of ethnic minority in territorial exploitation
process. Hence, landslides had been happening very complexly and
popularly in many different places in the area. For environmental planning,
maps of zoning weak land and maps of slide forecast were established in
scale of 1/50.000.
Using remote sensing and GIS, databases of landslides were
collected from Spot 5 images and field observations. Information was
integrated by ILWIS software with function of mapcalculation.
Consequently, forecast maps were built with high precision and were used
environmental planning.
47
SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP VIỄN THÁM VÀ GIS
ðỂ XÂY DỰNG BẢN ðỒ DỰ BÁO TRƯỢT LỞ
KHU VỰC THỊ XÃ SƠN LA-TỈNH SƠN LA
Nguyễn Ngọc Thạch
Trung tâm nghiên cưú ứng dụng
viễn thám và GIS (CARGIS )
ðHKHTN-ðHQG Hà Nội
Thị xã Sơn la là khu vực vùng núi , ñộ dốc lớn , vỏ phong hóa dày,
cấu trúc ñịa chất phức tạp thành tạo bởi nhiều loại ñá khác nhau. ðịa
hình bao gồm các loại ñịa hình Karst ñặc trưng, các ñịa hình bóc mòn,
xâm thực và các ñịa hình tích tụ hiện ñại. Sơn la lại nằm trong vùng có
cường ñộ ñộng ñất cao, Lớp phủ thực vật bị tàn phá nhiều do quá trình
khai thác lãnh thổ theo tập quán canh tác nương rẫy của ñồng bào dân tộc
thiểu số. Chính vì vây hiện tượng trượt lở xảy ra phức tạp và phổ biến ở
nhiều nơi trong khu vực.
ðể phục vụ cho việc quy hoạch môi trường, bản ñồ phân vùng ñất
yếu và dự báo trượt lở ñất ñược thành lập ở tỉ lệ 1: 50.000.
Áp dụng phương pháp tích hợp thông tin viễn thám và GIS, cơ sở
dữ liệu phục vụ nghiên cưú trượt lở ñược thành lập từ ảnh SPOT 5 và
khảo sát thực ñịa. Việc tích hợp thông tin ñược thực hiện bàng phần mềm
ILWIS với chức năng mapcalculation. Kết quả ñã ñưa ra bản ñồ dự báo
vơi ñộ chính xác cao và ñược sử dụng ñịnh hướng cho công tác quy
hoạch xây dựng và quy hoạch môi trường..
48
Structure crustale de la plate-forme continentale du Vietnam et
corrélation avec les gisements de pétrole et de gaz
Nguyen Nhu Trung, Nguyen Thi Thu Huong
Institut de Géologie marine et de Géophysique,
Académie des Sciences et Technologies du Vietnam
[email protected]
Cette communication présente les résultats des interprétations 2/3
D des données de gravité satellitales et des anomalies magnétiques
engendrées par les contraintes sismiques, en vue d’élaborer une carte de
la structure crustale et cela en corrélation avec la distribution des champs
de gaz et de pétrole sur la plateforme continentale du Vietnam. Les
résultats montrent que l’épaisseur crustale de la plateforme externe
change brusquement ainsi que le magnétisme, à hauteur de la faille
« 1100E Meridian » et du système de failles du Fleuve Rouge. Les
activités volcaniques se développent surtout le long de la faille « 1100E
Meridian » et au niveau de la plateforme externe. Les activités
volcaniques récentes y sont densément développées surtout dans la zone
de Tuyhoa et dans le bassin de Tuchinh-Vungmay. Les bassins du
Fleuve Rouge, Phukhanh, Tuchinh-Vungmay et le bassin oriental de
Namconson reposent surtout sur une fine croûte de 10-20 km. Les
bassins de Cuulong, Beibuwan et la partie occidentale de celui de
Namconson reposent sur une épaisse croûte continentale de 24-29 km.
Les exploitations pétrolières existantes sont réparties sur une croûte
épaisse, de directions structurales NE-SO et aux anomalies négatives
gravitationnelles. Par contre, les exploitations de gaz sont localisées sur
la fine croûte, de directions structurales semi-méridiennes et NO-SE et
aux anomalies gravitationnelles élevées.
49
INTEGRATION DES SIG ET DES GPS DANS LA GESTION
DES RISQUES NATURELS
(ETUDE DU CAS DES VILLAGES DE QUANG THO ET THUY THANH)
Nguyen Quang Tuan(1*), Tran Ngoc Nam(1), Tran Van Giai Phong(2)
(1)
Department of Geography and Geology, Hue University of Sciences,
Develop Workshop Project, 91/44A Phan Dinh Phung st, Hue city
*Email: [email protected]
Introduction: Les désastres naturels ont un très grand impact sur
la vie quotidienne des communautés. Les dommages causés par les
désastres naturels ont cru de façon exponentielle, aussi le gouvernement
vietnamien, les ONG et les communautés locales investissent beaucoup
d’efforts dasn des programmes de prévention des risques naturels.
Donc, nous sommes en train de mettre au point un projet pilote
intitulé “Intégration des SIG et des GPS dans la gestion des risques
naturels” pour les villages de Quang Tho et Thuy Thanh, Province de
Thua Thien Hué, Vietnam.
Objectifs:
- Création d’une base de données géographiques et socioéconomiques relatives aux deux villages précités.
- Réalisation d’une carte des zones inondables afin de mitiger les
risques d’inondation et de réduire les pertes humaines et économiques.
Tâches:
- Afin de créer des routes de surveillance, il importe de
rassembler toutes les informations relatives à la zone concernée et cela à
très grande échelle : 1/3 (30% of 100%) telles que nom du propriétaire,
type de maison (temporaire, semi-solide et solide), les ONG,
longitute/latitude/altitude, niveaux d’inondations en 1999 et 2004;
l’intensité des dommages en 1999 et 2004, le tout illustré par des photos.
- Analyses des informations relatives aux observations sur le
terrain afin de développer un système général de statistiques fiables et
efficace.
- Réaliser une carte des zones inondables pour les villages Quang
Tho et Thuy Thanh.
Signification: les resultats de cette étude doivent aider à s’assurer
que la gestion des inondations avec les SIG est fiable. Les documents
élaborés doivent fournir une documentation actualisée pour les
habitations, leur statut, le niveau d’inondations en 1999 et 2004 et les
dommages associés. Il doit s’agir là d’une carte de référence pour les
gestionnaires des sinistres et autres organisations.
(2)
50
Résultats et implications: les cartes des zones inondables et des
dégâts de ces deux villages constitueront une excellente documentation
pour prévenir les futurs désastres et serviront d’exemple pour le vietnam
et d’autres régions soumises aux mêmes catastrophes
Conclusion: parmi les nombreuses technologies, les SIG
apparaissent comme étant l’outil le plus utile pour la gestion des risques.
En fait, le but de ces SIG est d’élaborer une cartographie des risques. Le
développement de cartes d’inondation au départ des SIG et des
localisations GPS apportera une grande et rapide efficacité afin
d’améliorer la gestion des risques à tous les niveaux de la gouvernance.
51
INTEGRATING GIS AND THE GPS IN COMMUNITY-BASED
DISASTER MANAGEMENT
(CASE STUDY: QUANG THO & THUY THANH VILLAGES)
Nguyen Quang Tuan(1*), Tran Ngoc Nam(1), Tran Van Giai Phong(2)
(1)
Department of Geography and Geology, Hue University of Sciences.
(2)
Develop Workshop Project, Hue city
Introduction: Natural disasters have the greatest impact at level on a community’s every day lives. The damages cause by natural
disasters had increased exponentially, although the Vietnamese
Government, international organization, NGOs and local communities
have put great efforts in many disaster prevention programs. While
government and other organizations have inadequate human resources as
well as finances to implement disaster prevention programs
comprehensively at family level in the disaster prone areas, mobilizing
local capacities and partnership with communities are, therefore, a
critical starting point for any disaster management plan. Recognizing the
great potential of local capacity that however is not paid enough attention
by many stakeholders, this research will explore what strengths that
communities process. Therefore, we are carrying out pilot project titled:
“Integrating GIS and the GPS in community-based disaster management”
at Quang Tho and Thuy Thanh villages, Thua Thien Hue province,
Vietnam.
Objectives:
- Design Geographic and socio-economic data of two villages
noted above.
- Create flooding maps for the flood management at the two
villages in order to minimize human and property losses.
Study tasks:
- To create the field-survey routes, to carry out assemble
necessary information related to topic with the scale 1/3 (30% of 100%)
such as: Household’s name, house type (temporary, semi-solid and
solid), sponsoring organizations, long/lat, elevation, flooding levels in
1999, 2004; damage level in 1999, 2004 and illustration pictures taking.
- Analysis of field-survey information, from which to develop
general statistic system with accuracy and high effectiveness.
- Making flooding maps for Quang Tho and Thuy Thanh villages.
Scientific and realistic meanings: The results of the study are to
help make sure that the flood management with the use of GIS is
52
significantly effective. Study results is to provide documents, updated
information on current status of houses, for houses, flooding level in
1999, 2004; damage level in 1999, 2004. This is also a reference source
for managers, Disaster Management Board and other organizations.
Results and Implications: Flooding maps and damages
information of Quang Tho and Thuy Thanh villages. The detailed survey
conducted in two villages will be a good resource for future natural
disaster prevention program implemented in Vietnam or elsewhere that
has similar conditions.
Conclusion: Among the available technologies, GIS proves itself
to be most useful tool in disaster management. Indeed the scope of GIS is
much beyond Disaster Mapping. The development of the flooding maps
by GIS and the GPS bring about high efficiency, time-saving, ease of
updating information in order to meet requirements of different
management levels of government on disaster management.
53
KẾT HỢP GIS VÀ GPS TRONG QUẢN LÝ THIÊN TAI
CÙNG VỚI CỘNG ðỒNG
(VÍ DỤ TẠI HAI XÃ QUẢNG THỌ VÀ THUỶ THANH)
Nguyễn Quang Tuấn(1*), Trần Ngoc Nam(1),
Trần Văn Giải Phóng(2)
(1)
Khoa ðịa lý - ðịa chất, Trường ðại học Khoa học Huế,
(2)
Dự án DW tại Huế, 91/44A Phan ðình Phùng, Huế
Tính cấp thiết của ñề tài: Thiên tai có ảnh hưởng rất lớn ñến cuộc
sống của cộng ñồng. Hàng năm con số về thiệt hại do thiên tai gây ra
theo cấp số nhân, mặc dù nhà nước, các tổ chức quôc tế, tổ chức phi
chính phủ và cộng ñồng luôn nổ lực thực hiện các chương trình phòng
ngừa thiên tai. Trong khi chính phủ và các tổ chức quốc tế chưa ñủ nguồn
nhân lực cũng như vật lực ñể thể hiện các chiến lược phòng ngừa thiên
tai một cách toàn diện ñến từng hộ gia ñình trong vùng có nguy cơ cao
của thiên tai, huy ñộng sức dân, cùng nhân dân thực hiện các chương
trình phòng ngừa thiên tai có ý nghĩa rất quan trọng. Nhận thấy tiềm năng
to lớn ñó, từ cộng ñồng ñịa phương mà lâu nay chưa ñược chú ý thích
ñáng, ñề tài nghiên cứu này ñã tìm hiểu các nguồn lực mà cộng ñồng
ñang có từ ñó nghiên cứu, ñề xuất các chương trình ñể phát huy nguồn
lực này. Do vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu thí ñiểm ñề tài “Kết hợp
GIS và GPS trong quản lý thiên tai cùng với cộng ñồng” tại xã Quảng
Thọ, huyện Quảng ðiền và xã Thuỷ Thanh huyện Hương Thuỷ tỉnh Thừa
Thiên Huế, Việt Nam.
Mục tiêu: Thiết kế hệ cơ sở dữ liệu ñịa lý và kinh tế xã hội xã
Quảng Thọ, huyện Quảng ðiền và xã Thuỷ Thanh, huyện Hương Thuỷ
tỉnh Thừa Thiên Huế.
Trên cơ sở ñó xây dựng bản ñồ ngập lụt phục vụ cho công tác
phòng chống và dự báo lũ lụt ở hai xã nói trên nhằm giảm ñến mức tối
thiểu về thiệt hại cả người và của cải.
Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Xây dựng các tuyến khảo sát, tiến hành thu thập các thông tin
cần thiết liên quan ñến ñề tài theo tỷ lệ 1:3, bao gồm các thông tin Tên
chủ hộ, loại nhà, tổ chức tài trợ, kinh ñộ, vĩ ñộ, cao ñộ nền (úng dụng
GPS, GIS), mức ñộ ngập lụt năm 1999, 2004; mức ñộ thiệt hại năm 1999,
2004 và một số hình ảnh minh hoạ ñặc trưng.
- Xử lý các thông tin thu thập ñược ngoài thực ñịa, tổng hợp
thành hệ thống bảng biểu tổng hợp với những số liệu chính xác, nhạy
cảm và tính thuyết phục cao.
54
- Thành lập bản ñồ ngập lụt của hai xã Quảng Thọ và Thuỷ
Thanh.
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của ñề tài góp
phần khẳng ñịnh việc phòng chống lũ lụt dưới sự trợ giúp của công nghệ
GIS là rất hiệu quả trong giai ñoạn hiện nay. Kết quả nghiên cứu nhằm
cung cấp các tài liệu, thông tin cập nhật về hiện trạng nhà ở, mức ñộ ngập
lụt năm 1999, 2004; mức ñộ thiệt hại năm 1999, 2004. ðây chính là
nguồn tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý, ban phòng chống lụt bảo
và các tổ chức khác… ñối với hai xã Quảng Thọ, Thuỷ Thanh nói riêng
và tỉnh Thừa Thiên Huế nói chung, cũng như cho việc góp phần nâng cao
công tác phòng chống thiên tai và bảo vệ môi trường ñối với những nhà
quản lý.
Kết quả nghiên cứu và khả năng ứng dụng: Bản ñồ ngâp lụt và
những thông tin thiệt hại của hai xã Quảng Thọ và Thuỷ Thanh. ðề tài
này có thể là nguồn tham khảo cho các chương trình phòng ngừa thiên tai
tại Thừa Thiên Huế nói riêng và các tỉnh miền Trung nói chung.
Kết luận
ðối với những công nghệ sẵn có, GIS chứng tỏ là một công cụ
quan trọng trong quản lý thiên tai. Thành lập bản ñồ thiên tai phần lớn
ñược dựa trên GIS.
Xây dựng bản ñồ ngập lụt bằng công nghệ GIS và GPS cho ta
hiệu quả công việc cao, tiết kiệm thời gian hơn các phương pháp khác,
ñơn giản trong quy trình thành lập, dễ cập nhật thông tin ñáp ứng ñược
yêu cầu của các cấp quản lý Nhà nước về phòng chống thiên tai.
55
APPORT DES SIG POUR LA GESTION DES ZONES
CÔTIERES DE LA PROVINCE DE QUANG NAM
UNE APPROCHE INTERDISCIPLINAIRE
Nguyen Tac An, Tong Phuoc Hoang Son
National Institute of Oceanography
[email protected]; [email protected];
Une des activités préparatoires au processus d’intégration de
l’aménagement de la zone côtière (Integrated Coastal Zone
Management : ICZM) de la Province de Quang Nam est la récolte des
données, la classification systématique de l’information, des documents,
des données sur l’environnement, des ressources naturelles telles que les
lois, les réglementations et les stratégies de développement économique
et protection environnementale dans la région côtière de la province de
Quang Nam afin de créer ainsi un profil environnemental. Le profil
environnemental est considéré comme un document important pour le
programme ICZM à Quang Nam. Il fournit les bases des stratégies à
développer pour la gestion des littoraux et pour la prévention vis-à-vis
des tempêtes. Il conseille également les populations par l’éducation et
les autorités pour une meilleure gestion des zones côtières. Le profil
environnemental sera une base de données essentielle pour tout projet ou
programme de recherche/développement en relation avec les ressources
côtières ou marines de Quang Nam.
Ce document présente une approche intégrée en établissant un
profil environnemental pour Quang Nam à travers l’établissement d’une
base de données SIG complète et systématique qui inclut aussi bien les
ressources naturelles, environnementales, socio-économiques que les
règlements et l’information politique dans les régions côtières de la
province de Quang Nam.
La base de données SIG de Quang Nam pour la gestion des zones
côtières est maintenant en phase initiale, elle doit être finalisée et testée.
Donc, le document utilise des données historiques et aussi des résultats
d’autres recherches et projets combinés avec les résultats préliminaires
du projet actuel (établir la capacité d’utiliser de nouvelles méthodes et les
potentialités pour les appliquer). Le but est de développer une approche
interdisciplinaire du projet ICZM de Quang Nam.
One of prepared activities for process of Integrated Coastal Zone
Management (ICZM) in Quang Nam Province is data gathering,
systematic arrange information, documents, data on the environment,
56
natural resources as well as laws, regulations and strategies of economic
development and environmental protection in coastal area of Quang Nam
province and creating an environmental profile. Environmental Profile is
considered as an important document for ICZM program in Quang Nam.
It provides basis in building ICZM strategies and planning while
monitoring and preventing storms and/or floods. This profile is also used
effectively for functional zoning and territorial planning, integrated
environmental monitoring as well as community education and
awareness enhancement. The Environmental Profile will be an essential
data base for any project or research/development program that are
related to coastal and marine resources in Quang Nam.
This paper presents an integrated approach in setting up an
environmental profile for Quang Nam throughout the establishment of a
complete and systematic GIS data-base including natural-resources,
environmental, socioeconomic as well as regulations and policy
information in coastal regions of Quang Nam province. GIS-Database for
ICZM of Quang Nam is now in the starting phase, is being designed and
established. Thus, the paper uses historical data and also results from
others projects and researches combining with preliminary findings
(assess the capability to use new methods and potentials in applying
them) from implementing project. It aims to develop an interdisciplinary
approach in Quang Nam ICZM project.
57
THE BUILDING OF GIS-DATABASE FOR SPATIAL AND
ATTRIBUTE DATA MANAGEMENT AS AN
INTERDISCIPLINARY APPROACH FOR ICZM
IN QUANG NAM PROVINCE
Nguyễn Tác An, Tống Phước Hoàng Sơn
[email protected]; [email protected];
Một trong các hoạt ñộng chuẩn bị của quá trình QLTHVB ở
Quảng Nam là tập hợp và sắp xếp một cách hệ thống các thông tin, dữ
liệu về môi trường và phát triển tại vùng bờ của Tỉnh và hình thành nên
một hồ sơ môi trường. Hồ sơ môi trường là một tài liệu quan trọng ñối
với các hoạt ñộng của QLTHVB tại Quảng Nam, như xây dựng chiến
lược, kế hoạch hành ñộng QLTHVB, kiểm soát và phòng chống lũ lụt,
phân vùng chức năng và quy họach lãnh thổ, quan trắc tổng hợp môi
trường giáo dục và nâng cao nhận thức cộng ñồng… Nó còn là tài liệu
cần thiết cho các dự án/chương trình nghiên cứu, phát triển liên quan ñến
môi trường, tài nguyên biển và ven bờ tỉnh Quảng Nam.
Báo cáo này trình bày cách tiếp cận thành lập hồ sơ môi trường ở
Quảng Nam thông qua việc xây dựng một CSDL-GIS hòan chỉnh quản
lý một cách hệ thống, ñầy ñủ các thông tin, dữ liệu về tài nguyên, môi
trường, nguồn lợi và cả các luật ñịnh, chính sách phát triển kinh tế, xã
hội, bảo vệ môi trường tại vùng bờ của Tỉnh. Hiện nay CSDL-GIS phục
vụ cho quản lý dữ liệu ở tỉnh Quảng Nam ñang ñược xây dựng ở bước
khởi ñộng và thiết kế hệ thống. Trong báo cáo này chúng tôi sẽ sử dụng
một số kết quả thu ñược về xây dựng CSDL-GIS từ các ñề tài, dự án
trước ñây như là cách tiếp cận tổng hợp cho xây dựng CSDL-GIS của
riêng cho vùng bờ tỉnh Quảng Nam, việc thiết kế các công cụ mới và
tiềm năng sử dụng chúng vào mục ñích QLTHVB ở Quảng Nam cũng
ñược trình bày trong báo cáo.
58
Apports de la télédétection et des SIG pour la gestion des zones
côtières : étude de la ligne de rivage dans la zone d’un port en
construction.
Nguyễn Thanh Minh
VAST
Au Vietnam, la télédétection et les SIG apportent de nouvelles
perspectives dans la gestion des zones côtières telles que les écosystèmes
de mangroves, les zones d’érosion et celles d’accumulation, l’affectation
du sol,… mais aussi spécialement dans les recherches sur les
modifications des lignes de rivage (le Vietnam compte plus de 3.200 km
de plages). Cette méthode est certes plus rapide que les traditionnelles et
s’avère indispensable pour un développement durable.
Lors de la construction de nouveaux ports en vue de développer le
réseau de transport par voie d’eau, d’augmenter le transport des matières,
d’apporter une impulsion économique dans la région, un des plus
importants problèmes à résoudre est le choix de leur implantation, en
liaison avec les changements de lignes de rivage.
L’auteur présente l’apport de la télédétection et des SIG dans les
recherches sur les changements de lignes de rivage dans des projets de
construction de ports comme le port-entrepôt de Van Phong (Golfe de
Van Phong, province de Khanh Hoa), le port Loc An (Ba Ria – province
de Vung Tau), et le grand port maritime The (province de Tra Vinh).
59
APPLICATION OF REMOTE SENSING AND GIS FOR COATAL
ZONE MANAGEMENT: STUDY OF COASTAL LINE CHANGE
IN AREA OF PORT CONSTRUCTION
Nguyễn Thanh Minh
VAST
In Vietnam, the approach and application remote sensing and GIS
technology in recent years brought advantages and prospects for coastal
zone management (such as: mangrove ecosystem, erosion and accretion,
land use, …); espectially in researches of coastal shoreline changes
(Vietnam has a long coastal shoreline with more than 3260km). This
solution has the advantage of being quick and effective in comparison
with other traditional methods. Nowadays, the remote sensing and GIS
technology was used more and more for the purpose of sustainable
development.
When we carry out constructing more ports to develop the
waterway network, increase transport of goods productivity, impulse
ecomomic development in the area, one of important problems needed to
solve is research on the firm of selected area; namely research of coastal
shoreline changes. In this paper, the author would like to present the
results of using remote sensing and GIS technology for researches of
coastal shoreline changes at the selected areas for constructing port
project, such as: Van Phong entrepôt port (Van Phong gulf, Khanh Hoa
province), Loc An port (Ba Ria – Vung Tau province), The Large
seaport (Tra Vinh province).
60
SỬ DỤNG CÔNG NGHỆ VIỄN THÁM VÀ GIS
TRONG QUẢN LÝ VEN BỜ: NGHIÊN CỨU DIỄN BIẾN ðƯỜNG
BỜ TẠI CÁC KHU VỰC ðƯỢC QUY HOẠCH XÂY DỰNG
MẠNG LƯỚI CÁC CẢNG BIỂN
Nguyễn Thanh Minh
Phòng ðịa Tin học - Viễn thám, Phân viện Vật lý tại Tp.Hồ Chí Minh
Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST)
Việc tiếp cận và ứng dụng công nghệ viễn thám và GIS ở nước ta
trong những năm gần ñây ñã mở ra những thuận lợi và triển vọng trong
việc quản lý ven bờ (biến ñộng rừng ngập mặn; sự xói lở và bồi tụ; sử
dụng ñất ven bờ; …), ñặc biệt là nghiên cứu diễn biến ñường bờ biển
(Việt Nam có ñường bờ biển dài trên 3260km). Với những ưu ñiểm vượt
trội so với các phương pháp nghiên cứu truyền thống cả về mặt thời gian
và chi phí, công nghệ viễn thám và GIS ngày càng ñược sử dụng mạnh
mẽ hơn trong các năm tới khi mà chúng ta ñang hướng tới mục tiêu phát
triển kinh tế gắn liền với sự phát triển môi trường bền vững.
Trong quá trình triển khai xây dựng hệ thống các cảng biển nhằm
mục ñích phát triển mạng lưới giao thông thủy, tăng năng suất vận
chuyển hàng hóa, thúc ñẩy phát triển kinh tế khu vực, một trong những
vấn ñề quan trọng cần phải tiến hành nghiên cứu ñó là: nghiên cứu sự ổn
ñịnh ñịa hình khu vực ñược chọn, cụ thể là nghiên cứu diễn biến ñường
bờ. Trong khuôn khổ bài viết này, tác giả xin ñược trình bày các kết quả
sử dụng công nghệ viễn thám và GIS trong việc nghiên cứu diễn biến
ñường bờ tại các khu vực ñược quy hoạch xây dựng các cảng biển như:
khu vực cảng trung chuyển Vân Phong (vịnh Vân Phong, Khánh Hòa),
khu vực cảng Lộc An (Bà Rịa - Vũng tàu), khu vực cảng Biển Lớn (Trà
Vinh).
61
EVALUATING THE ROLE OF FACTORS THA INFLUENCED IN
LANDSLIDES BY GIS, A CASE STUDY IN THE NORTHWEST
AREA OF VIETNAM
Nguyen Tu Dan, Tran Anh Tuan and Trinh Hoai Thu
Dept. of Remote sensing and GIS
Institute for Marine Geology and Geophysics, VAST, Vietnam
Email: [email protected]
The authors have located the landslide positions based on the
integrated analysis of air photos and satellite images. The GIS analyzed
results of likelihood ratio (LR) and Landslide Hazard Index (LHI) in
comparison with field surveying results show the liability of the method.
The method to determine LHI has applied to establish landslide
probabilistic zoning map for Northwest mountain area of Vietnam.
In recent years, the numbers of geohazards are increasing with
serious devastations. Among these geohazards, the most popular are
floods in the plains, landslides and flash floods in the mountain areas.
The Northwest of Vietnam is high mountain area and belongs to active
neo-tectonic region, therefore in this area landslides and flash floods are
very popular.
To reduce the devastations of these natural phenomena, it is
necessary to determine reasons of them and areas with high susceptibility
in order to find out protection measures. There are many different
projects that established landslide zoning map in this area, but most of
them are still qualitative. Because of specific relief of the northwest area,
field trips are difficult. In this circumstance, using remote sensing has
many significal advantages. By analyzing aerial photographs, satellite
images in combination with field surveyed materials, we had established
the occurred frequency of landslides events by using likelihood ratio.
This is the quantitative method. The calculated results of Landslide
Hazard Index (LHI) is basic of landslide zonation at different levels.
62
APPORT DE LA TÉLÉDÉTECTION À L’ÉTUDE DES
LITTORAUX
A. OZER
Université de Liège, Belgique
Les littoraux, milieux très sensibles, connaissent des variations
parfois très rapides liées à des conditions météo-marines exceptionnelles,
parfois plus insidieuses en corrélation avec des actions anthropiques.
Si les cartes à grande échelle peuvent apporter des informations
sur l’évolution du trait de côte, elles n’apportent cependant que rarement
des données sur la morphologie des plages nécessaires pour le
cartographier.
L’analyse des photographies aériennes et des données satellitales
à haute résolution spatiale (Spot5, Ikonos) permettent de fournir des
informations précieuses en ce domaine. En outre, des séries multi-dates
réparties, parfois sur plus d’un demi-siècle, nous autorisent à mieux
cartographier les modifications littorales, à les comprendre et à mieux les
gérer par la connaissance des modifications de l’aménagement du
territoire et de l’affectation du sol.
Des exemples sur les côtes du Maroc, de la Corse, de Belgique et
du Vietnam illustrent l’apport des données de la télédétection qu’elles
soient multi-dates ou multi-sources et montrent que celles-ci sont
incontournables pour une gestion saine des littoraux.
63
APPORT DES DONNÉES SATELLITAIRES ET DE SIG DANS
L’ÉTUDE D’INONDATIONS. LE CAS DE L’INONDATION
HISTORIQUE DE THUA THIEN – HUE EN NOVEMBRE 1999
Pham Quang Son
Centre de Télédétection et Géomatique, Institut des Sciences géologiques
L’observation et la surveillance des inondations au Vietnam
Central sont assez difficiles à cause des conditions topographiques
complexes, de la durée des crues et de leur vitesse. Ces inondations
affectent de grandes surfaces, tandis que le réseau des stations
d’observation est insuffisant. Une méthode efficace pour observer les
crues et les inondations est l’utilisation des données SAR (Synthetic
Aperture Radar) du satellite Radarsat. L’application des données
satellitaires et SIG (Système d’Information Géographique) a permis
l’étude efficace et précise de la situation des inondations en région de
relief complexe. Le titre suivant présente les résultats de l’étude du cas de
l’inondation historique de Thua Thien – Hué en Novembre 1999 à partir
des analyses des images satellitaires Radarsat (Canada), de SIG et de
données sur le terrain.
64
ỨNG DỤNG THÔNG TIN VIỄN THÁM VÀ GIS TRONG
NGHIÊN CỨU LŨ LỤT, VÍ DỤ TRẬN LỤT LỊCH SỬ
TẠI THỪA THIÊN – HUẾ THÁNG 11/1999
Phạm Quang Sơn
TT. Viễn Thám và Geomatic Viện ðịa Chất (VTGEO)
Việc theo dõi diễn biến lũ lụt và cảnh báo chúng ở khu vực miền
trung hết sức khó khăn do ñiều kiện ñịa hình phức tạp, lũ lụt diễn ra
nhanh trên diện rộng, trong khi hệ thống trạm quan trắc lại rất thiếu. một
công nghệ theo dõi lũ lụt rất ưu việt là sử dụng ảnh vệ tinh radarsat sar
(synthetic aperture radar). việc sử dụng kết hợp công nghệ viễn thám siêu
cao tần với ảnh sar và gis (hệ thông tin ñịa lý) cho phép nghiên cứu có
hiệu quả và chính xác các vùng ngập lụt trên ñịa hình phức tạp. nghiên
cứu dưới ñây cung cấp thông tin chi tiết bước ñầu về trận lụt xẩy ra tại
ñồng bằng thừa thiên-huế vào tháng 11/1999 qua phân tích thông tin ảnh
vệ tinh radarsat (canada), ứng dụng gis và tư liệu khảo sát thực ñịa .
65
Observation et modélisation des influences de la déforestation sur le
comportement hydrologique de grands bassins versantstropicaux à
l’aide d’une méthode interdisciplinaire Étude de cas: Bassinversant
de Dong Nai du Viet Nam
Pham Trinh Hung
Université Thu Duc, HoChiMinhVille et Unversité de Shebrooke.
Sous la pression démographique et le développement socioéconomique, la déforestation se survient très rapidement dans plusieurs
pays en voie développement dans les régions tropicales. Les
connaissances hydro-écologiques concernant la déforestation et le
comportement hydrologique des moyens et grands bassins versants
déclenchent encore beaucoup de débats scientifiques. Les observations
réalisées au cours d' études ont montré qu’il y avait une différence
significative dans les résultats entre des bassins situés dans des zones
géographiques différentes. Cependant, les méthodes conventionnelles
utilisées dans l’hydrologie forestière sont difficiles à mettre en oeuvre
pour des moyens et grands bassins versants, à cause du manque de
données spatiales et temporelles concernant les couverts forestiers à
cause de la période de temps considérée pour le suivi des bassins
expérimentaux etc. Une autre difficulté vient des mesures de débits dans
les bassins, elles sont généralement distribuées sur plusieurs points
discrets, l’extrapolation de ces mesures sur l'ensemble du bassin était
nécessaire non seulement pour des études hydro-écologiques mais aussi
pour mettre en place des politiques du développement des ressources
naturelles à l’échelle régionale. À partir des problématiques, nous
proposons une nouvelle approche pour l’utilisation des données de la
télédétection et de la géomatique. Cette approche permet de contourner
les difficultés liées aux données d’entrée dans la détection et le suivi des
impacts de la déforestation sur le comportement hydrologique des
moyens et grands bassins tropicaux. Cette approche permet aussi de
compléter les connaissances hydro-écologiques concernant des
influences de la déforestation et le comportement hydrologique. Elle
permet d'établir des modèles pour représenter la relation entre le
pourcentage du couvert forestier, les précipitations, les températures et
les débits à l’exutoire des moyens et grands bassins versants. La zone
d’étude sera le bassin versant de Dong Nai qui a connu des problèmes
environnementaux tels que des crues, sécheresses et déforestation rapide
ces vingt dernières années. L’étude se déroulera en quatre phases : (1) la
cartographie des couverts forestiers avec LANDSAT ou NOAA
66
AVHRR; (2) l’interpolation spatiale locale des précipitations et des
températures en tenant compte d’altitude; (3) l’intégration des variables
du couvert forestier et climatiques dans un modèle développé pour
représenter les influences de la variabilité climatique et du changement
dans le couvert forestier sur le comportement hydrologique (les
écoulements saisonniers); (4) l’application du modèle pour faire une
synthèse des connaissances écologiques concernant l’influence de la
déforestation tropicale sur le comportement hydrologique de la zone
d’étude durant une période de 22 ans.
67
APPLICATION DE LA MÉTHODE D’INTERPOLATION
KRIGEAGE À LA DÉTERMINATION DES ZONES
COMPORTANT DES COUCHES COMPRESSIBLES D’AGE
HOLOCÈNE DES SECTEURS URBAINS
DE HOCHIMINH VILLE
Phan Thi San Ha1, Le Minh Son2
1
Faculté de Géologie et du Pétrole – Institut Polytechnique de
Hochiminh ville
2
Université des Science Naturelle de Hochiminh ville
La première préoccupation des géologues est de connaitre la
distribution spatiale des couches géologiques. Avec des données
géologiques collectées, les géologues ont l’intérêt de les transformer
d’une forme dicrète à une surface continue à l’aide des méthodes
d’interpolation. L’une des méthodes souvent utilisées porte le nom
Krigeage.
L’article consiste à évaluer la capacité d’application de la méthode
Krigeage dans la prospection géologique en général et des couches
compressibles d’âge Holocène, en particulier.
Les données sont collectées dans 247 sondages situes à Hochiminh
ville, parmi lesquelles 108 ayant des couches compressibles et les 139
restants ne l’ont pas. Les coordonnées géographiques sont déterminées
par l’instrument GPS (Garmin 12XL). L’épaisseur des couches
compressibles est mesurée sur la coupe géologique des sondages.
L’altitude des sondages est déduit du model numérique d’altitude DEM.
Les carctéristiques statisques des données collectées nous
montrent que les dernieres ne se présentent pas une distribution normale;
en outre ayant differents d’origines, ces données doivent etre séparées en
deux groupes differents. Le groupe 1 comporte des données des couches
compressibles ayant l’épaisseur inferieur à 6 m, le groupe 2 comporte des
données des couches compressibles ayant l’épaisseur dépassant 6 m. En
utilisant la méthode d’interpolation Indicateur Krigeage, on détermine les
sites qui appartiennent à l’un des deux groupes. L’épaisseur de la couche
compressible est ensuite interpolée par la méthode Ordinaire Krigeage
pour chaque groupe. En associant les résultats d’interpolation Indicator
Krigeage avec ceux de chaque groupe on obtient le résultat
d’interpolation final du site étudie.
La comparaison de la carte d’interpolation donnée par la méthode
Krigeage et la carte de localisation des zones de couche compressible
nous montrent un résultat similaire. La difference exitante entre les deux
est causée par la difference dans la distribution des données collectées.
68
La comparaison des résultats d’interpolation donnés par la méthode
Krigeage et ceux des nouveaux sondages montrent un erreur moyen
significatif de la prédiction selon les differentes zones.
En se basant sur le diagramme semi-variogramme des deux
groupes de données, on détermine la distance rationelle de deux sondages
est de 300 à 500 m pour le groupe 1 et de 600 à 1000 m pour le groupe 2.
69
ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP NỘI SUY KRIGING
KHẢO SÁT SỰ PHÂN BỐ TẦNG ðẤT YẾU TUỔI HOLOCENE Ở
KHU VỰC NỘI THÀNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Phan Thị San Hà, Lê Minh Sơn
1. Khoa ðịa chất – Dầu khí, Trường ñại học Bách khoa TPHCM.
[email protected]
2. Trường ñại học khoa học tự nhiên TPHCM.
[email protected]
Tìm hiểu quy luật phân bố của các lớp ñất là mối quan tâm hàng ñầu
của các nhà ñịa chất, ñặc biệt là ñối với các tầng ñất yếu. ðể chuyển dữ
liệu từ dạng phân bố ñiểm rời rạc sang dạng phân bố bề mặt liên tục, các
nhà ñịa chất cần sử dụng các phương pháp nội suy nói chung, phương
pháp Kriging nói riêng.
ðề tài nghiên cứu: “Ứng dụng phương pháp nội suy Kriging khảo
sát sự phân bố của tầng ñất yếu tuổi Holocene, khu vực nội thành thành
phố Hồ Chí Minh” ñược thực hiện nhằm ñánh giá khả năng ứng dụng
phương pháp nội suy Kriging trong công tác khảo sát ðCCT nói chung
và trong việc khảo sát sự phân bố tầng ñất yếu tuổi Holocene ở thành phố
Hồ Chí Minh (TPHCM) nói riêng.
Dữ liệu dùng cho Kriging gồm 247 hố khoan, trong ñó có 108 hố
khoan có bắt gặp tầng ñất yếu, 139 hố khoan không có tầng ñất yếu. Tọa
ñộ ñịa lý của các hố khoan ñược xác ñịnh bằng GPS (Garmin 12XL).
Chiều dày tầng ñất yếu ñược xác ñịnh theo tài liệu khoan khảo sát ñịa
chất công trình. Cao ñộ miệng hố khoan ñược rút ra từ mô hình số ñộ cao
DEM.
Các ñặc trưng thống kê của tập dữ liệu cho thấy dữ liệu không có
phân bố chuẩn, hơn nữa, dữ liệu có thể có từ nhiều nguồn gốc khác nhau
nên cần ñược tách ra thành hai nhóm dữ liệu. Nhóm 1 gồm những ñiểm
dữ liệu có chiều dày lớp bùn ≤ 6 m, nhóm 2 gồm những ñiểm dữ liệu có
chiều dày > 6 m. ðể xác ñịnh khu vực xuất hiện của mỗi nhóm dữ liệu,
các tác giả sử dụng phương pháp nội suy Indicator Kriging. Chiều dày
của tầng ñất yếu ñược nội suy bằng phương pháp Ordinary Kriging cho
từng nhóm dữ liệu. Kết quả nội suy cuối cùng của khu vực nghiên cứu sẽ
ñược tổng hợp từ kết quả nội suy cho từng nhóm kết hợp với kết quả nội
suy Indicator Kriging.
So sánh kết quả nội suy từ phương pháp Kriging với bản ñồ phân
vùng ñất yếu ñã có trước ñây cho thấy sự tương ñồng về những yếu tố
chính của cả hai bản ñồ. Ở từng khu vực cụ thể, sự khác biệt giữa hai bản
ñồ do sự khác biệt về sự phân bố của các ñiểm dữ liệu ñã thu thập ñược.
70
So sánh kết quả nội suy từ phương pháp Kriging với các kết quả
khoan thực tế cho thấy sai số nội suy thay ñổi theo từng khu vực, mức ñộ
sai lệch vẫn còn khá lớn.
Dựa vào biểu ñồ semi-variogram của hai nhóm dữ liệu, khoảng cách bố
trí hố khoan hợp lý cho hai nhóm dữ liệu là (300 ~ 500 m) cho khu vực
của nhóm 1 và (600 ~ 1 000 m) cho khu vực của nhóm 2.
71
OBSERVATION DES CHANGEMENTS DE L’OCCUPATION
DES TERRES EN RELATION AVEC
L’AQUACULTURE DANS DEUX DISTRICT LITTORAUX
AU VIET-NAM PAR IMAGERIE LANDSAT
Pham Thi Thanh Hien1, Martin Béland1, Ferdinand Bonn1,
Kalifa Goïta1, Jean-Marie Dubois1, Pham Van Cu2
1. Centre d’Applications et de Recherche en Télédétection (CARTEL),
Université de Sherbrooke, Sherbrooke, Canada,
[email protected]
2. Université de Sciences de Hanoi, Hanoi, Viêt-nam.
[email protected]
La culture de la crevette est un secteur de l’aquaculture qui
présente un potentiel élevé pour la réduction de la pauvreté et le
développement rural au Viêt-Nam. Toutefois, les expériences de culture
de la crevette dans les pays limitrophes et dans d’autres régions du ViêtNam indiquent clairement que certains des changements induits par les
exploitations crevettières sur l’environnement ont des impacts
potentiellement négatifs notamment au plan de la détérioration des terres
humides. En dépit de la croissance rapide de l’aquaculture et de
l’évolution de la sensibilisation face aux dangers environnementaux, peu
d’études ont considéré cette problématique de façon objective. Cette
communication décrit l’utilisation de deux méthodologies de détection du
changement pour l’évaluation de l’altération des forêts de mangrove
causée par le développement de l’aquaculture dans deux districts voisins
du delta du fleuve Rouge, au Viêt-Nam, entre 1986/1988, 1992/1994 et
2001. Des images TM et ETM+ de Landsat ont été utilisées pour les
besoins de cette étude. Le territoire côtier du delta du fleuve Rouge étant
très morcelé, on doit faire appel à une méthodologie appropriée de
traitement d’image, particulièrement pour les images TM/ETM+ d’une
résolution de 30 m. Ainsi, cette étude vise à 1) détecter les changements à
l’aide de deux méthodes hybrides de détection du changement appliquées
sur les images TM/ETM+ et 2) élucider les causes de la déforestation
dans deux districts voisins par le biais de l’analyse des tendances
observées dans les altérations au niveau des mangroves.
Pour les deux méthodologies, la compatibilité des images a été
assurée au moyen d’une correction radiométrique en transformant au
départ les comptes numériques en réflectance au capteur, puis en
appliquant une normalisation relative. Dans le cas de la première
méthode, le rehaussement est sélectionné en fonction de la nature du
72
changement. Dans la seconde, un masque changement/aucun changement
est appliqué pour classifier seulement les pixels qui ont changé dans
l’image de la date 2. Dans le district de Giao Thuy, l’analyse des résultats
montre que 63 % des surfaces de mangrove observées en 1986 ont été
remplacées par des étangs de crevettes en 2001. Entre 1986 et 1992, 440
ha de mangroves ont été détruits : par contre, entre 1992 et 2001,
l’étendue des mangroves a augmenté de 441 ha. Dans le district de Tien
Hai, les superficies de mangroves ont enregistré une diminution
importante (867 ha) entre 1988 et 1994. Le district a perdu environ 70 %
de ses mangroves. La plupart de celles-ci (790 ha) ont été remplacées par
des étangs d’aquaculture. Pour la période entre 1994 et 2001, même si
certaines mangroves ont été remplacées par l’aquaculture (62 ha), la forêt
a augmenté en surface de 360 ha.
73
APPORT DE TÉLÉDÉTECTION D’ÉTUDE DE FAILLES
ACTIVES ET ÉVALUATION DE RISQUES SISMIQUE
AU NORD VIETNAM
Phan Trong Trinh, Hoang Quang Vinh,
Ngo Van Liem, Mai Thanh Tan
Institut des Sciences géologiques
Académie des Sciences et Technologie du Vietnam.
La télédétection et les systèmes d’information géographique
constituent un outil puissant pour l’évaluation et la gestion des
géorisques. Les applications au Vietnam nous apportent des données
fondamentales pour la détermination de failles actives et l’évaluation du
risque sismique. Des images LANDSAT-TM, SPOT, ERS et des photos
aériennes ont été traitées et interprétées pour déterminer la longueur des
segments de failles actives, les caractéristiques de la déformation et les
déplacements accumulés au cours de l'Holocène. Le filtrage directionnel
des images SPOT et TM combiné avec le modèle numérique de terrain
réalisé à partir de données topographiques et d'images RADAR a mis en
évidence des segments de failles actives. L’étude systématique des
failles réparties le long du Fleuve Rouge, de la Rivière Chay, de la
Rivière Noire et dans la dépression de Dien Bien Phu et certaines régions
de barrage a permis une cartographie détaillée des escarpements de
failles. Les images des satellites LANDSAT et SPOT du nord du
Vietnam montrent les tracés de plusieurs failles actives associées à la
seconde phase. Deux zones principales présentent des mouvements
rapides, il s’agit de la ZFFR et de la Faille de Dien Bien Phu. Dans le
nord du Vietnam, la ZFFR se divise en deux branches actives majeures.
Les décrochements dextres associés ont été déterminés par l’analyse du
tracé des rivières affluentes, la forme des cônes de déjection quaternaires,
les directions des écoulements observées à partir des images satellites, les
déductions issues de l’analyse des cartes topographiques et les
observations de terrain. L’activité continue de ces failles s’exprime fort
bien dans la géomorphologie du fait de l’intensité des phénomènes
d’érosion.
Les paramètres de segments de failles et types de déplacement
jouent un rôle important pour l’évaluation, avec un maximum de
crédibilité, de la magnitude d'un tremblement de terre. Les résultats de
l'interprétation d'images satellitales sont combinés avec les données de la
géomorphologie, les modèles numériques de terrain, la distribution du
radon et le champ de contraintes dans un système d’information
74
géographique. Cette méthode peut être combinée avec celle de la
prédiction des séismes afin de préciser la localisation de tels événements.
Des exemples de la détermination de segments de failles actives au
Vietnam sont présents dans la région de Hoa Binh, Son la et Ban Uon.
Avec des images satellitales de grande résolution et l'interférométrie
radar, il est possible de se prémunir, de façon précise, contre ce type de
risque naturel.
75
Suivi et gestion des catastrophes liées aux glissements de terrain et
coulées de débris le long des grands routes.
Sun Zhongwang
AIRC
Les secteurs situés le long des grands routes dans les têtes de
vallée connaissent une densité élevée de glissements de terrain et de
coulées de débris. Les images satellitaires fournissent la principale
source d’informations sur la géologie, la pente, l’orientation des versants,
la végétation, l’hydrologie et les chenaux de coulées de débris.
Avec ces informations et les données historiques, un SIG est
établi pour les glissements et les coulées de débris le long des routes
principales.
Pour ce SIG, on souligne le niveau de danger relatif aux
glissements et coulées.
En cas de précipitations; les données météorologiques
combinées à l’information géographique, nous permettent de prévoir la
possibité de déclenchement de ces transports en masse. Ce système
devrait être utilisé pour réduire les catastrophes naturelles.
76
THE MONITORING AND ASSESSMENT ON THE DISASTER
OF THE LANDSLIP AND DEBRIS FLOW
ALONG THE HIGHROADS IN THE HEADWATER
BASED ON 3S
Sun Zhongwang
AIRC
The regions along the highroads in the headwaters are the dense
distribution area of the landslip and debris flow .Using remote sensing
image as the main information resources, we obtain information such as
geology, gradient, slope orientation, vegetation, hydrology, debris flow
channel. With these information and historical data and wild work, we
establish GIS database for landslip and debris flow along the highroads.
According to the geographic information, we plot out the danger degree
of the landslip and debris flow. When it rains, combining the weather
information and the geographic information, we could forecast the
possibility and degree of the landslip and debris flow occurring. This
system could be used to reduce the natural disaster.
77
QUELQUES RESULTATS DE L’APPLICATION DES
TECHNIQUES DE TELEDETECTION A LA CARTOGRAPHIE
DES RECIFS DE CORAUX DANS LES EAUX CÔTIERES DU
VIETNAM.
Tong Phuoc Hoang Son; [email protected];
Nguyen Tac An; [email protected];
Lau Va Khin; [email protected]
A l’heure actuelle, la conservation de la biodiversité est un des
problèmes importants des sciences côtières et marines au Vietnam.
Grâce aux efforts du gouvernement et des autorités d’ONG locales ainsi
qu’au soutien actif (tels que IUCN, WWF, UNEP, GEF, DANIDA,
SAREC,…), beaucoup de projets sur la conservation de la biodiversité
marine, l’établissement d’un système marin MPA, la diminution de la
tendance à la dégradation environnementale des eaux côtières et
marines,… ont été et sont en cours dans les eaux côtières du Vietnam.
Une des méthodes modernes utilisées dans ces projets est la technique de
télédétection pour repérer et situer les récifs de coraux dans les eaux
côtières. Dans ce document, les auteurs présenteront quelques résultats
de l’application de la télédétection dans la cartographie des coraux ainsi
qu’une nouvelle approche et utilité potentielle de la cartographie des
coraux et de leur contrôle dans les eaux côtières du Vietnam. Les
résultats obtenus à partir du projet international UNEP (2003-2004) et
d’autres projets sont suivis dans les eaux côtières des provinces de Khanh
Hoa, Phu Quoc, Quang Tri, Quang Nam,…
The biodiversity conservation is one of importance issues of
marine and coastal sciences in Vietnam at present time. Thank to efforts
of Government and local authorities as well as active supports of NGO
(such as IUCN, WWF, UNEP, GEF, DANIDA, SAREC,…), many
national and international projects on the Marine biodiversity
conservation, Establishment of marine MPA system, Reserving of
environmental degradation trend in marine and coastal waters,… had and
have been carrying out in coastal waters of Vietnam. One of modern
methods have been used in these projects is remote sensing techniques
for detection and coral reef mapping in coastal waters. In this paper,
authors will present some results of application remote sensing
techniques for coral mapping as well as new approach and utility
potential in coral mapping and their monitoring in coastal water of
Vietnam. These results obtained from international project of UNEP
78
(2003-2004) and other projects are carrying out in coastal waters of
Khanh Hoa, Phu Quoc, Quang Tri, Quang Nam provinces,…
79
SOME RESULTS OF APPLICATION OF
REMOTE SENSING TECHNIQUES FOR CORAL REEF
MAPPING IN COASTAL WATERS OF VIETNAM.
Tống Phước Hoàng Sơn
Nguyễn Tác An
Lầu Và Khìn
Bảo tồn ña dạng sinh học biển là một trong những nhiệm vụ quan
trọng của khoa học biển ở Việt nam trong giai ñọan hiện nay. Nhờ sự nổ
lực của trung ương và chính quyền ñịa phương cũng như sự hổ trợ tích
cực của các tổ chức chính phủ và phi chính phủ (IUCN, WWF, UNEP,
GEF, DANIDA, SAREC,…) nhiều dự án quốc gia, quốc tế về bảo tồn ña
dạng sinh học biển, xây dựng các khu bảo tồn MPA, ngăn chận xu thế
suy thóai môi trường biển ñã và ñang ñược tiến hành ở Việt Nam. Một
trong những công nghệ hiện ñại ñược sử dụng trong các nghiên cứu này
là công nghệ viễn thám phục vụ cho giải ñóan ảnh và xây dựng các bản
ñồ phân bố các hợp phần của hệ sinh thái rạn san hô ở vùng ven bờ. Báo
cáo này sẽ trình bày các kết quả về áp dụng công nghệ viễn thám trong
xây dựng bản ñồ phân bố các hệ sinh thái trên rạn san hô ở Việt Nam, các
tiếp cận mới và tiềm năng ứng dụng chúng trong nghiên cứu giám sát rạn
san hô ở vùng ven bờ biển Việt Nam. Các kết quả ñược rút ra từ dự án
UNEP (2003-2004) ở Ninh Thuận và các dự án khác ñang ñược triển
khai ở Khánh Hòa, Phú Quốc, Quảng Trị, Quảng Nam,…
80
DÉVELOPPEMENT DURABLE DE L’AQUACULTURE DANS LE
DELTA DU MÉKONG. QUELLE PLACE POUR LA
TÉLÉDÉTECTION DANS LE PROJET PLURIDISCIPLINAIRE
GAMBAS DE LA COMMUNAUTÉ EUROPÉENNE
TONG Phuoc Hoang Son, BLASCO François et AUDA Yves
Ivan CONESA, Jacques FUCHS, Lucette JOASSARD, Jean-Louis
MARTIN, Françoise MORNET, Jacques POPULUS
DUONG Trong Kiem, LE Lan Huong, LE Thi Thu Ha,
LE Trong Dung, NGUYEN Dinh Dan, NGUYEN Tac An,
NGUYEN Thanh Van, NGUYEN Xuan Hoa, NGUYEN Phi Phat, PHAN
Minh Thu, Jean BLANCHOT, Loïc CHARPY, Yves MONTEL
Denis BAILLY, Pascal RAUX
GAMBAS est un programme de la Commission Européenne de
recherche sur le développement durable de l'aquaculture dans le delta du
Mékong. La pluridisciplinarité des équipes impliquées dans ce
programme a permis de cerner précisément l'impact de l'aquaculture sur
l'écosystème « mangrove ». Dans cette action, la télédétection a joué un
rôle fédérateur des connaissances acquises au cours des quatre années de
collaboration franco-vietnamienne (2001-2004). Les données botanique,
d 'écologie aquatique et de socio-économie collectées dans une
quarantaine de stations réparties dans deux provinces (Camau et
TraVinh) sont analysées conjointement grâce au lien spatial assuré par la
télédétection. Plus précisément, une zonation écologique, un indice de
confinement ..., sont quelques-uns des produits dérivés des données
spatiales qui ont joué un rôle essentiel dans la compréhension du
fonctionnement de ce socio-écosystème complexe.
81
Application de la télédétection pour la recherche et la validité des
indicateurs dans les écosystèmes inter-tidaux dans la région de Hai
Phong - Quang Ninh
Tran Dinh Lan
Institut de l’environnement et des ressources marines
email: [email protected]
Le développement des indicateurs pour les ressources naturelles
est une approche quantitative pour leur utilisation rationnelle et en
particulier dans la zone côtière de Hai-Phong – Quang Ninh où existent à
la fois un haut potentiel économique et la conservation de la nature.
La zone côtière de Hai-Phong – Quang Ninh est caractérisée par un
écosystème typique de mangroves lié à la marée et par des vasières.
Chaque système possède des caractéristiques particulières en
liaison avec les activités humaines.
L’analyse de ces relations amène à proposer une série
d’indicateurs du développement durable. Parmi ceux-ci, plusieurs
peuvent être analysés et évalués par l’usage de la télédétection et SIG.
Les indicateurs sont les surfaces occupées par les mangroves (ha), les
zones de vasières (ha), les bassins d’aquaculture (ha) et les zones
remblayées (ha) dans la zone côtière.
L’analyse des images SPOT et LANDSAT montre de profonds
changements et les tendances pour le futur, ce qui contribue à des
propositions rationnelles de l’affectation de ces écosystèmes :
Ces dernières années, les surfaces occupées par les mangroves ont
décru drastiquement, alors que les bassins d’aquaculture ont fortement
augmenté, particulièrement après 2000.
Parallèlement aux mangroves, les vasières ont également fortement décru
depuis 2000, en liaison aussi avec le développement de l’aquaculture.
Les zones de remblaiement dans les zones côtières ont tendance
aussi à se développer depuis 2000, par un facteur de 2,5 entre 2002 et
2004 et surtout dans le secteur de Ha Long – Bai Tu Long.
Les prévisions pour l’affectation des vasières et des mangroves à
Quang Ninh en bassins d’aquaculture et en zone remblayée, avancent
pour 2010, 20.000 ha pour l’aquaculture sur 35.000 ha de mangroves et
vasières. La zone ne comporterait seulement que 10.000 ha pour les
mangroves. Avec une telle surface, l’écosystème mangrove n’aurait pas
assez de capacité pour lutter contre les déchets engendrés par
l’aquaculture.
82
REMOTE SENSING APPLICATION TO INVESTIGATION AND
ASSESSMENT OF SUSTAINABLE INDICATORS OF THE
TYPICAL TIDAL ECOSYSTEMS IN
HAI PHONG - QUANG NINH AREA
Tran Dinh Lan
Institute of Marine Environment and Resources
email: [email protected]
Development of sustainable indicators for natural resources is a
quantitative approach to rational utilization of natural resources,
particularly in the coastal area of Hai Phong - Quang Ninh, where both
potentials of economics and natural conservation exist. Systematic
approaching to human ecology in study on natural resources and
developing sustainable indicators, natural ecosystems are considered as
basic systems of natural resources in the coastal area of Hai Phong Quang Ninh with tidal typical ecosystems of mangroves and tidal flats.
Each system has particular characteristics related to human activities in
this area. Analyzing these relationships leads to proposal of a set of core
sustainable indicators. Among them are some that can be investigated
and assessed by using remote sensing and GIS. These indicators are
mangrove area (ha), tidal flat area (ha), aquaculture pond area (ha) and
land filling (ha) in the coastal area.
Processing and analyzing SPOT and Landsat images of time series
allowing assessment of changing and investigation of tendency of these
indicators, contributing to rational utilization proposal of these
ecosystems show that:
Recent years, mangrove area has decreased dramatically;
meanwhile aquaculture pond area has largely increased, particularly in
the period after 2000. Similar to mangroves, tidal flat area has much
decreased since 2000 and also related to the development of aquaculture
ponds. The area of land filling in coastal area has tendency of much
increase since 2000, by factor of 2.5 only from 2002 to 2004 and mainly
taken place in Ha Long - Bai Tu Long area.
Based on the investigation of spatial use of tidal flat and
mangroves for development of aquaculture ponds and land filling in
Quang Ninh, the area for aquaculture development to 2010 is projected
reaching about 20,000 ha and total area of mangrove and tidal flat will be
in correspondence about 35,000 ha. For only mangroves, the area in
Quang Ninh is predicted about 10,000 ha. With this area, mangrove
83
ecosystem will have not enough environmental carrying capacity against
wastes to be created by aquaculture development.
84
ỨNG DỤNG VIỄN THÁM KHẢO SÁT VÀ ðÁNH GIÁ
CÁC CHỈ THỊ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG HỆ SINH THÁI
TỰ NHIÊN VÙNG TRIỀU TIÊU BIỂU
HẢI PHÒNG - QUẢNG NINH
Trần ðình Lân
Viện Tài nguyên và Môi trường Biển
Phát triển các chỉ thị phát triển bền vững tài nguyên thiên nhiên là
hướng tiếp cận lượng hoá trong sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên thiên
nhiên, ñặc biệt là ở vùng bờ biển Hải Phòng - Quảng Ninh, nơi có các
tiềm năng lớn về phát triển kinh tế và bảo tồn tự nhiên cùng song song
tồn tại. Theo hướng tiếp cận hệ thống sinh thái nhân văn trong nghiên
cứu tài nguyên thiên nhiên và xây dựng các chỉ thị phát triển bền vững,
các hệ sinh thái tự nhiên vùng triều Hải Phòng - Quảng Ninh ñược coi là
các hệ tài nguyên cơ sở, tiêu biểu là các hệ sinh thái rừng ngập mặn, bãi
triều. Mỗi hệ tài nguyên này ñều có những ñặc trưng riêng có liên quan
ñến các hoạt ñộng phát triển của con người ở vùng bờ biển này. Phân tích
các mối quan hệ ñó, một số chỉ thị cơ bản ñã ñược ñề xuất cho các hệ
sinh thái, mà có thể sử dụng công nghệ và dữ liệu viễn thám và GIS ñể
khảo sát, ño ñạc và ñánh giá diễn biến. Các chỉ thị này gồm: Diện tích
rừng ngập mặn (ha), Diện tích vùng triều (ha), Diện tích ñầm nuôi thuỷ
sản (ha), Diện tích các vùng san lấp biển (ha).
Kết quả phân tích loạt ảnh SPOT và Landsat ñánh giá diễn biến
và xu thế phát triển của các hệ sinh thái thông qua chỉ thị về diện tích cho
thấy:
Trong khi diện tích rừng ngập mặn giảm trong toàn hệ thống thì
diện tích ñầm nuôi thuỷ sản tăng rất mạnh trong những năm gần ñây, ñặc
biệt trong giai ñoạn sau năm 2000. Tương tự như rừng ngập mặn, diện
tích bãi triều cũng giảm, ñặc biệt giảm mạnh trong giai ñoạn sau năm
2000 và liên quan ñến sự phát triển của ñầm nuôi thuỷ sản. Diện tích san
lấp biển có xu thế tăng mạnh sau năm 2000, gần 2,5 lần chỉ riêng trong
giai ñoạn 2002 – 2004 và mạnh nhất ở khu vực ven bờ Hạ Long – Bái Tử
Long.
Các quan hệ trực tiếp giữa sử dụng không gian bãi triều và rừng
ngập mặn ñể phát triển ñầm nuôi trồng thuỷ sản ở khu vực Quảng Ninh
cho thấy với tốc ñộ phát triển ñầm nuôi như trong giai ñoạn vừa qua thì
ñến khoảng năm 2010, diện tích ñầm nuôi sẽ ñạt ñến gần 20 000 ha và
khi ñó diện tích rừng ngập mặn và bãi triều tự nhiên chỉ còn khoảng
35,000 ha. Nếu chỉ xét riêng rừng ngập mặn thì ñến 2010, diện tích ở
Quảng Ninh dự báo chỉ còn khoảng 10 000 ha. Với diện tích như vậy, hệ
85
sinh thái rừng ngập mặn sẽ không còn ñủ khả năng tải về môi trường ñối
với các chất thải do các hoạt ñộng nuôi trồng thuỷ sản tạo ra.
86
Utilization of high resolution images
for urban environmental study
Trần Minh ý, Trương Thị Hòa Bình, Nguyễn Hạnh Quyên,
Nguyễn Vũ Giang, Phạm Việt Hòa, Nguyễn Ngọc Quang
La planification du développement urbain requiert des
informations cartographiques de détail à grande échelle. Les images à
haute résolution de la nouvelle génération peuvent apporter une solution
mais nécessitent des processus spécifiques tant pour la pré- que pour la
post-classification.
Cette classification tient compte de la taille, des structures, des
concentrations caractéristiques d’objets… Elle est basée non seulement
sur le simple pixel mais aussi sur les objets aux caractéristiques
communes.
Les études montrent que l’image Quick-Bird-2 nous fournit des
informations détaillées pour les cartes au 1 :5000 ou au 1 :2000.
Les images à haute résolution comme Quick-Bird-2 peuvent nous
apporter de bons résultats pour les études environnementales dans le
développement urbain.
87
UTILIZATION OF HIGH RESOLUTION IMAGES
FOR URBAN ENVIRONMENTAL STUDY
Trần Minh Ý, Trương Thị Hòa Bình, Nguyễn Hạnh Quyên,
Urban development planning require detail informations at large
scale of maps. High resolution images in new generation can meet that
requirement, but It needs specific steps for processing both pre- and postclassification. Using object oriented image classification, the complex of
shape, structures, characteristics’ concentrations of objects should be
included for processing. This classification based not only in the single
pixel but deviced objects with common characteristics to different class
items for output. Study results showed that QuickBird-2 image can give
us detail information at map scale 1:5000, or 1:2000. The high resolution
image like QickBird-2 can bring us to good results in environment study
for urban development planning.
88
UTILISATION DES IMAGES A HAUTE RESOLUTION POUR
DES ETUDES ENVIRONNEMENTALES URBAINES
La planification du développement urbain requiert des informations
cartographiques de détail à grande échelle. Les images à haute résolution
de la nouvelle génération peuvent apporter une solution mais nécessitent
des processus spécifiques tant pour la pré- que pour la post-classification.
Cette classification tient compte de la taille, des structures, des
concentrations caractéristiques d’objets… Elle est basée non seulement
sur le simple pixel mais aussi sur les objets aux caractéristiques
communes.
Les études montrent que l’image Quick-Bird-2 nous fournit des
informations détaillées pour les cartes au 1 :5000 ou au 1 :2000.
Les images à haute résolution comme Quick-Bird-2 peuvent nous
apporter de bons résultats pour les études environnementales dans le
développement urbain.
89
ỨNG DỤNG ẢNH VỆ TINH PHÂN GIẢI CAO TRONG
NGHIÊN CỨU MÔI TRƯỜNG ðÔ THỊ
Trần Minh Ý, Trương Thị Hòa Bình, Nguyễn Hạnh Quyên,
Qui hoạch phát triển ñô thị ñòi hỏi những thông tin chi tiết ở tỷ lệ
lớn. ảnh vệ tinh phân giải cao thế hệ mới có thể ñáp ứng tốt nhu cầu này,
song ñòi hỏi người sử dụng những bước tiếp cận riêng trong xử lý số
trước và sau phân loại. Với cách phân loại theo ñối tượng trên ảnh, các
thông tin về hình dáng, ñường nét, kiến trúc, sự tập trung phân bố của các
ñối tượng sẽ ñược sử dụng ñể phân tích trong quá trình phân loại.
Phương pháp phân loại này, không chỉ dựa trên các pixel ñơn lẻ, mà sẽ
phân ra các ñối tượng có nhiều ñặc ñiểm chung về yếu tố ảnh ñể chiết
tách thông tin. Kết quả nghiên cứu cho thấy ảnh QuickBird-2 có thể cung
cấp thông tin cho bản ñồ 1:5000 ñến 1:2000. tư liệu viễn thám có ñộ
phân giải siêu cao như Quickbird ñem lại nhiều kết quả khả quan cho
nghiên cứu môi trường phục vụ phát triển qui hoạch khu ñô thị.
90
FORMATION DU SYSTEME LAGUNAIRE DE TAM GIANG –
CAU HAI, CENTRE DU VIETNAM: UNE APPROCHE A PARTIR
DES ETUDES GEOMORPHOLOGIQUES ET
DES SEDIMENTS HOLOCENES
Tran Ngoc Nam1*, Hu Sung-Gi2
1
Hue University of Sciences,Hue City, Vietnam
2
Raax Co. Ltd., Sapporo 065-0024, Japan
Le système lagunaire de Tam Giang – Cau Hai localisé dans la
Province de Thua Thien Hué (Centre du Vietnam) s’étire parallèlement à
la lagune de rivage sur 115km de long et 15km de large. Il s’agit de la
plus grande lagune de l’Asie du Sud-Est. Cette communication en décrit
la formation pendant l’Holocène sur base d’études géomorphologiques et
sédimentologiques.
La géomorphologie de la zone d’intérêt a été réalisée par la
combinaison de l’interprétation de photographies aériennes et d’études
sur le terrain. Les sédiments holocènes ont été récoltés grâce à des
sondages conventionnels (jusqu’à 45m de profondeur) et des vibrocarottages dans la lagune (jusqu’à 5m de profondeur). Les échantillons
de ces carottages ont été analysés au microscope, par granulométrie,
analyses polliniques des diatomées et des mollusques, analyses des
minéraux denses et datations au C14. Des échantillons de plage ont aussi
été collectés pour analyses. Il en résulte que le système lagunaire de Tam
Giang – Cau Hai s’est formé à l’Holocène.
L’explication de la formation du système lagunaire de Tam Giang
– Cau Hai est considérée comme fondamentale pour évaluer l’impact
potentiel sonore du barrage de Ta Trach (en amont de la rivière Huong)
sur la stabilité du système lagunaire et ses effets sur le régime de
transport des sédiments. Les échantillons de sédiments sont donc
analysés pour déterminer les caractéristiques suivantes : les taux de
sédimentation historiques dans le système lagunaire; la composition et la
formation des dépôts lagunaires; la constitution et la formation de
barrières de dépôts entre la lagune et la mer; et la composition et la
formation de dépôts deltaïques. Depuis la dernière Période glaciaire
(18000 yBP), la formation du système lagunaire s’est faite par étapes,
après la période glaciaire (10000 – 6000 yBP), 6000 – 5000, 5000 –
2000, puis 2000 yBP jusqu’à une période récente.
91
FORMATION OF THE TAM GIANG – CAU HAI LAGOON
SYSTEM, CENTRAL VIETNAM:
AN APPROACH FROM GEOMORPHOLOGIC AND
HOLOCENE SEDIMENTATION STUDIES
1
Tran Ngoc Nam1, Hu Sung-Gi2
Hue University of Sciences,Hue City, Vietnam
2
Raax Co. Ltd., Sapporo 065-0024, Japan
The Tam Giang – Cau Hai lagoon system in Thua Thien Hue
province (Central Vietnam), running parallel to the shoreline with 115
km length and 15 km width, is the largest lagoon in Southeast Asia. This
paper describes the formation history during Holocene times based on the
results of geomorphologial and sedimentation studies.
Landform classification for the studied area is made by a
combination of analysis of aerial photographs and remote sensing and
field survey. Holocene sediment samples are collected by conventional
core drilling on land (up to 45m depth) and vibro-coring in the lagoon
(up to 5m depth from the lagoon bottom). The sediment samples were
analyzed by microscopic observation, grain-size analysis, pollen, diatom
and mollusk determination, heavy mineral analysis and 14C dating.
Beach-sand samples are also collected for analysis. Detailed results from
these analyses are using to constrain the formation processes of the Tam
Giang – Cau Hai lagoon system during Holocene times (last 10 000
years).
An understanding of the formation history of the Tam Giang Cau Hai lagoon system is considered to be fundamental for making a
sound evaluation of the potential for the Ta Trach dam (upper Huong
river) to impact on the stability of the lagoon system through its effect on
sediment transport regime. The sediment samples are therefore analyzed
to determine following features: historical sedimentation rates in the
lagoon system; the composition and formation of the lagoon deposits; the
constitution and formation of barrier deposits between the lagoon and the
sea; and the composition and formation of the deltaic deposits. The
formation history of the lagoon system is constrained including stages
from the Last Glacial Period (10000 yBP), Post Glacial Period (10000 –
6000 yBP), 6000 – 5000, 5000 – 2000, after 2000 yBP to recent times.
92
QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH HỆ ðẦM PHÁ
TAM GIANG - CẦU HAI, MIỀN TRUNG VIỆT NAM:
TIẾP CẬN TỪ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ðỊA MẠO
VÀ TRẦM TÍCH HOLOCEN
Trần Ngọc Nam1*, Hu Sung-Gi2
Trường ðại học Khoa học Huế, 77 Nguyễn Huệ, Huế, Việt Nam
2
Công ty Raax, Sapporo 065-0024, Nhật Bản
1
Hệ ñầm phá Tam Giang - Cầu Hai ở tỉnh Thừa Thiên Huế (miền
Trung Việt Nam) kéo dài khoảng 115 km, rộng 15 km, chạy theo phương
Tây Bắc - ðông Nam, song song với ñường bờ biển. ðây là hệ ñầm phá
lớn nhất ðông Nam Á. Nghiên cứu này mô tả lịch sử hình thành và tiến
hoá hệ ñầm phá Tam Giang - Cầu Hai trong thời gian Holocen dựa trên
các kết quả nghiên cứu ñịa mạo và trầm tích Holocen.
ðặc ñiểm ñịa hình ñịa mạo của khu vực ñược nghiên cứu phân
chia trên cơ sở kết hợp các kết quả phân tích ảnh máy bay, viễn thám và
khảo sát thực ñịa. Trầm tích Holocen ñược thu thập, phân tích trong
nghiên cứu này bao gồm mẫu khoan trên cạn (khoan quay thông thường,
tới ñộ sâu 45 m), các mẫu khoan trầm tích ñáy ñầm (khoan rung, tới ñộ
sâu 5 m kể từ ñáy ñầm). Các mẫu trầm tích ñược nghiên cứu về thành
phần, phân tích ñộ hạt, xác ñịnh vi cổ sinh như bào tử phấn, tảo diatom
và các di tích vỏ thân mềm, phân tích các khoáng vật nặng và xác ñịnh
tuổi bằng phương pháp ñồng vị 14C. Các mẫu cát dọc bãi biển cũng ñược
thu thập phân tích, nghiên cứu. Các kết quả chi tiết từ các phân tích này
ñược sử dụng ñể tái tạo các quá trình hình thành hệ ñầm phá Tam Giang Cầu Hai trong thời gian Holocen (10000 năm).
Việc tìm hiểu lịch sử hình thành và tiến hoá của hệ ñầm phá Tam
Giang - Cầu Hai là cơ sở ñể ñánh giá khả năng ảnh hưởng của ñầm Tả
Trạch (thượng nguồn sông Hương) ñến tính bền vững của hệ ñầm phá
thông qua ảnh hưởng của chế ñộ vận chuyển, lắng ñọng trầm tích. Với
mục ñích ñó các mẫu trầm tích ñã ñược phân tích nhằm xác ñịnh: tốc ñộ
lắng ñọng trầm tích theo thời gian trong hệ ñầm phá; thành phần và quá
trình thành tạo các trầm tích ñầm phá; thành phần và sự thành tạo các
trầm tích ñụn cát chắn ngăn hệ ñầm phá và biển; và thành phần và sự
thành tạo các trầm tích delta. Lịch sử hình thành và tiến hoá của hệ ñầm
phá ñã ñược xây dựng một cách chi tiết bao gồm các giai ñoạn từ kỳ
Băng hà cuối cùng (cách ñây 10000 năm), thời kỳ hậu băng hà (10000 6000 năm), 6000 - 5000, 5000 - 2000, sau 2000 năm ñến hiện tại.
93
COMBINATION OF GIS AND MCE TO EVALUATE NATURE
CONDITIONS AND ENVIRONMENTAL HAZARDS
Tran Thanh Ha1, Dang Van Bao2, Truong Quang Hai1
1.Institute of Vietnamese Studies and Development Sciences, VNU Hanoi
2. Hanoi University of Science, VNU Hanoi
GIS becomes an efficient tool today in investigating and
evaluating natural conditions, resources and environmental hazards.
However, the combination of information has only been aimed at spatial
analysis and thematic analysis in Vietnam. There are a limited number of
general GIS results.
Natural processes are always affected by many factors with
different intensities. To obtain reliable results, general evaluation
requires not only the inclusion of all affecting factors but also their
degree and intensities. MCE is a mathematical tool used popularly in
multi-criterion evaluation. The strong point of MCE is that it can,
simultaneously, analyze the effects, scale, and intensities of many factors.
Thus, the combination of GIS and MCE is considered to be an efficient
method to design a model of spatial information and general evaluation.
In this paper, we present the combination of GIS and MCE in
evaluation of ecological economies and landslides. The factors affecting
the landslides and ecological conditions are converted to numerical form,
so that they can be compared with each other. These factors are shown in
cartography. Based on the characteristics of each factor, the maps are
classified and ranked by GIS according to the relative contribution of
each factor. In the ranking process, point assignation and pair comparison
of MCE are used. Then, scale and intensities of the factors are converted
to weight numbers in order to simplify the calculation in GIS. Finally, the
calculation results are described using general evaluation maps.
94
KẾT HỢP GIỮA GIS VÀ MCE TRONG ðÁNH GIÁ TỔNG HỢP
ðIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TAI BIẾN MÔI TRƯỜNG
Trần Thanh Hà1, ðặng Văn Bào2, Trương Quang Hải1
1.Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển, ðHQG Hà Nội
2.Khoa ðịa lý, Trường ðại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội
Ngày nay, GIS ñang trở thành một công cụ hữu hiệu trong nghiên
cứu, ñánh giá ñiều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và tai biến môi
trường. Tuy nhiên ở Việt Nam hiện nay, việc chồng ghép các lớp thông
tin mới chỉ ñơn thuần hướng tới mục ñích phân tích không gian và phân
tích chuyên ñề, còn ít các nghiên cứu ứng dụng GIS ñưa ra ñược kết quả
ñánh giá ở dạng tổng hợp.
Các quá trình tự nhiên luôn chịu sự tác ñộng của rất nhiều nhân tố
ảnh hưỏng. ðể có ñược kết quả ñáng tin cậy, việc ñánh giá tổng hợp ñòi
hỏi phải xem xét ñầy ñủ quy mô và cường ñộ của các nhân tố ñó. MCE là
công cụ toán học ñược sử dụng khá phổ biến trong ñánh giá tiêu chuẩn.
ðiểm mạnh của MCE là ở chỗ nó có thể phân tích ñược quy mô và
cường ñộ tác ñộng của nhiều nhân tố. Vì vậy, việc sử dụng kết hợp giữa
GIS và MCE phát huy ñược thế mạnh của mỗi công cụ nhằm thiết lập mô
hình dữ liệu không gian và ñánh giá tổng hợp.
Trong khuôn khổ bài báo này, chúng tôi trình bày việc ứng dụng
kết hợp giữa GIS và MCE trong ñánh giá kinh tế sinh thái và tai biến
trượt lở ñất. Trong ñó các nhân tố ảnh hưởng ñến quá trình trượt lở ñất và
các ñiều kiện sinh thái ñược ñưa về dạng chỉ số ñể chúng có thể so sánh
ñược với nhau. Các tiêu chuẩn trên ñược biểu diễn dưới dạng các bản ñồ
thành phần. Trên cơ sở thuộc tính của mỗi tiêu chuẩn, bằng công cụ GIS,
các bản ñồ này ñược phân hạng và phân cấp tuỳ theo mức ñộ ảnh hưởng.
ðể phân cấp, phương pháp cho ñiểm và chức năng so sánh cặp trong
MCE ñược áp dụng. Từ ñó, quy mô và cường ñộ của các nhân tố ñược
ñịnh lượng hóa thành các trọng số ñể thuận lợi cho việc tính toán bằng
GIS. Kết quả tính toán thể hiện trên các bản ñồ ñánh giá tổng hợp.
95
APPLICATION DE LA TELEDETECTION A L’ANALYSE DE
L’EROSION CÔTIERE ET AUX CHANGEMENTS DE PASSES A
TAM GIANG – LAGUNE DE CAU HAI.
Tran Van Dien, Tran Dinh Lan, Tran Duc Thanh,
Nguyen Van Thao, Do Thu Huong
246 Danang Street, Hai Phong City, Viet Nam
Les images satellitales acquises de 1983 à 2004, spécialement les
images acquises régulièrement depuis 1999, sont utilisées pour l’analyse
de l’érosion côtière et les changements de passes à Tam Giang – Lagon
de Cau Hai. Les méthodes des fausses couleurs composites sont utilisées
pour réaliser des images dans le proche infra-rouge acquises à des dates
différentes jusqu’à maintenant.
Elles démontrent clairement les
changements dus à l’érosion et aux variations de l’embouchure.
D’autres méthodes de seuillage ont été utilisées pour extraire la limite
terre-eau à différentes dates. Cela a permis grâce à un SIG de calculer la
vitesse d’érosion.
Les analyses montrent que l’ouverture de la lagune est très
variable dans le temps et que des problèmes sérieux d’érosion sont
observés comme la réouverture à l’ Inlet Hoa Duan en novembre 1999.
Par contre, plus récemment, la côte a retrouvé un équilibre dynamique et
quelques secteurs sont légèrement en érosion et d’autres en accrétion.
96
APPLICATION OF REMOTE SENSING FOR MONITORING
COASTAL EROSION AND INLETS CHANGE
IN TAM GIANG - CAU HAI LAGOON.
Tran Van Dien, Tran Dinh Lan, Tran Duc Thanh,
Nguyen Van Thao, Do Thu Huong
Satellite images acquired from 1983 to 2004, especially images
were acquired regularly from 1999, was used for monitoring coastal
erosion and inlets changes in Tam Giang - Cau Hai lagoon. False color
composite methods was used for composing near infrared channel of
satellite images acquired at different dates to present clearly changes due
to erosion and inlet displacements. Threshold method was applied to
extract land-water boundary at image acquisition times for calculating
coastline. Overlay coastline in GIS for assessment coastal erosion and
calculating erosion rate and scale. Analysis results show that lagoon
inlets changes by both displacement and close-reopen. Coastal erosion
was serious in Thuan An after Hoa Duan inlet was reopened in
November 1999. Recently, coastline and lagoon inlet are at dynamic
balance, at some areas are slightly erosion, others places are accreted.
97
ỨNG DỤNG VIỄN THÁM GIÁM SÁT XÓI LỞ BỜ BIỂN
VÀ BIẾN ðỘNG CỬA ðẦM PHÁ TAM GIANG - CẦU HAI
Trần Văn ðiện, Trần ðình Lân, Trần ðức Thạnh,
Nguyễn Văn Thảo, ðỗ Thu Hương
Viện Tài nguyên và Môi trường Biển
246 ðà Nẵng, Hải Phòng
Tài liệu ảnh vệ tinh thu ñược từ các năm 1983 ñến 2004, ñặc biệt
các ảnh vệ tinh ñược thu ñược liên tục từ năm 1999, ñược sử dụng ñể
theo dõi diễn biến xói lở bờ biển và biến ñộng cửa ñầm phá Tam Giang Cầu Hai. Sử dụng phương pháp tổ hợp màu các kênh cận hồng ngoại của
các ảnh vệ tinh thu tại các thời ñiểm khác nhau ñể thấy rõ biển ñổi do xói
lở và chuyển dịch cửa ñầm phá. Dùng thuật toán lọc ngưỡng ñể xác ñịnh
ñường mực nước lúc thu ảnh. Chồng lớp ñường bờ trong GIS ñể ñánh giá
xói lở bờ biển, biến ñộng cửa ñầm phá và tính toán tốc ñộ và qui mô xói
lở bờ biển. Kết quả cho thấy cửa ñầm phá biến ñổi mạnh cả dịch chuyển
và ñóng mở cửa. Xói lở bờ biển diễn ra mạnh ở khu vực Thuận An sau
trận lũ mở cửa Hòa Duân vào tháng 11 năm 1999. ðến nay bờ biển và
cửa ñầm phá ñã gần ñạt trạng thái cân bằng ñộng, một số khu vực còn xói
nhẹ, một số nơi ñã bồi tụ trở lại.
98
REAL TIME FLOOD MONITORING IN MEKONG DELTA –
VIETNAM
Phuoc Tran Vinh et al.
The Center for IT and GIS (DITAGIS),
HCMC University of Technology, Vietnam
E mail: [email protected]
Flooding is a major problem which severely affects all the
Mekong River riparian countries. In the lowest areas of the Mekong
Basin, Viet Nam's land is flatter, flooding is an big event every year with
the change is more and more complex and the pridiction is harder and
harder. Rising from the plateau of Tibet, when coming Phnom Penh, the
Mekong River meets the Tonle Sap river and then branches into the
Mekong (Tien) and Bassac (Hau) rivers before entering Viet Nam. The
two rivers themselves branch into many tributaries with natural streams
and a dense network of man-made canals. Moreover, this area has other
important rivers such as the Vam Co Dong and the Vam Co Tay.
Flooding season extends from June to November, with 80% of the
annual flow volume occurring during this period. In recent years,
flooding situation is very complex. In 2000, flood is very intense.
Meanwhile, in 2003, water level is very low. The change of the flooding
intensity in last years has limited the economic development of the region
because socio-economic projects have been created hardly. Actually,
recognizing and predicting the flooding situation to reduce the loss,
capitalize the resources from flood and plan to develop the socioeconomy of Mekong delta is interested specially by the government.
There were many projects for flood last years. These projects
approached to finding out the best method to support people to improve
their life and help them to develop the regional economy. They also
assisted the government in flood-coexistence planning as well as
exploiting flood potential for serving regional people. Consequently, a lot
of settlement zones has built on man-made hillocks or with the system of
roads, embankments, dykes around villages, etc.. However, besides the
brought advantage, the infrastructure has affected the flooding state,
stream is more and more complex and controled more hardly.
Keeping track of the change during flooding season is an
important work of government and regional residents. Two approaches
which are proposed to monitor flooding situation in Mekong delta are to
99
collect data automatically at the same time from gauge stations and
analyse satellite images.
According to the first approach, data of water level are received
automatically in real time from gauge stations implemented alongside
rivers, canals and in the field of Mekong delta. The water level data are
captured by sensors installed at the stations and transmitted to center for
processing data. Here, based on the data of topography, data of crosssection of rivers and canals, data of water level, the problem of spatial
modelling is done and its outputs are the maps of water level, flood
depth, relief, etc. This procedure is created in near real time to upload the
information concerning flood on internet via website www.mekogis.net
According to the second approach, satellite images are used to
update topography before each flooding season and to compare with the
outputs of flood modelling during flooding time. The data of roads,
embankments, dykes are drawn from satellite images collected before
food season. Meanwhile, data of flooding area are drawn from images
collected during flood to compare with flood maps outputed from
modelling problems. It is also one of good ways to correct spatial
modelling of the first approach.
100
QUAN TRẮC LŨ LỤT THEO THỜI GIAN THỰC Ở ðỒNG BẰNG
SÔNG CỬU LONG – VIỆT NAM
Phuoc Tran Vinh et al.
HCMC University of Technology, Vietnam
E mail: [email protected]
Lũ lụt là một vấn ñề có ảnh hưởng lớn ñối với các quốc gia ven
sông Cửu Long. Lưu vực sông Cửu Long thuộc Việt Nam là một vùng
trủng thấp nên lũ lụt xảy ra thường xuyên hàng năm với diễn biến ngày
càng phức tạp và dự báo ngày càng khó khăn. Sông Cửu Long bắt nguồn
từ cao nguyên Tây Tạng, chảy ñến Phnom Penh, gặp sông Tonle Sap rồi
chia làm 2 nhánh chảy vào Việt Nam là sông Tiền và sông Hậu. Khi vào
Việt Nam, hai nhánh này lại phân chia ra thành nhiều nhánh nhỏ tạo thành
mạng lưới chằng chịt của nhiều sông, kênh, rạch. Hơn nữa, trong vùng
ngập lũ còn có hai sông quan trọng khác là Vàm Cỏ ðông và Vàm Cỏ Tây.
Mùa lũ hàng năm từ tháng 6 ñến tháng 10 với lưu lượng nước
của vùng lũ chiếm khỏang 80% lưu lượng của sông trong năm. Trong
những năm gần ñây, diễn biến lũ rất phức tạp. Lũ năm 2000 có cường suất
rất lớn. Trong khi ñó, mực nước năm 2003 rất thấp. Sự thay ñổi cường suất
lũ trong những năm qua ñã làm hạn chế sự phát triển kinh tế của vùng vì
những dự án phát triển kinh tế xã hội rất khó thực hiện. Do ñó, nhận dạng
và dự báo tình trạng lũ lụt ñể giảm nhẹ thiệt hại, lợi dụng tài nguyên do lũ
mang lại và qui họach phát triển kinh tế xã hội ñồng bằng sông Củu Long
là một vấn ñề ñược chính quyền ñặc biệt quan tâm.
ðã có nhiều dự án liên quan ñến lũ lụt ñồng bằng sông Cửu Long
trong những năm qua. ðó là những dự án hỗ trợ cải thiện ñời sống cư dân
và phát triển kinh tế trong vùng. Những dự án này cũng ñề xuất qui họach
sống chung với lũ cũng như khai thác nguồn lợi do lũ mang lại. Do ñó,
nhiều khu dân cư ñược nâng cao vượt lũ hoặc xây dựng ñê bao ngăn lũ.
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích mang lại, cơ sở hạ tầng mới này ñã ảnh
hưởng mạnh mẽ ñến tình trạng lũ, dòng chảy ngày càng phức tạp hơn và
khó kiềm sóat hơn.
Theo dõi thường xuyên diển biến lũ lụt trong mùa lũ là công việc
quan trọng của chính quyền và cư dân trong vùng. Hai tiếp cận ñược ñề
xuất ñể quan trắc diển biến lũ lụt ñồng bằng sông Cửu Long là thu thập dữ
liệu tự ñộng ñồng thời từ nhiều trạm ño và phân tích ảnh vệ tinh.
Theo tiếp cận thứ nhất, dữ liệu mực nước ñược thu thập tự ñộng
theo thời gian thực từ những trạm ño ñược lắp ñặt dọc sông, kênh và nội
ñồng vùng ñồng bằng sông Cửu Long. Dữ liệu mực nước ñược thu thập từ
các cảm biến lắp tại các trạm ño rồi truyền về trung tâm xử lý dữ liệu. Tại
101
ñây, dựa vào dữ liệu ñịa hình, dữ liệu mặt cắt sông, kênh và dữ liệu mực
nước, bài tóan mô hình hóa không gian ñược thực hiện ñể cho các bản ñồ
mực nước, bản ñồ ñộ sâu ngập, bản ñồ an tòan và cứu hộ, v.v… Thủ tục
này ñược thực hiện trong thời gian gần thực ñể cung cấp thông tin về lũ lụt
trên internet qua website www.mekogis.net
Theo tiếp cận thứ hai, ảnh vệ tinh ñược dùng ñể cập nhật ñịa hình
trước mỗi mùa lũ và ñể so sánh với kết quả của các bài tóan mô hình ngập
lũ trong mùa lũ. Dữ liệu về ñường sá và ñê bao mới ñược rút trích từ ảnh
vệ tinh thu thập trước mùa lũ. Trong khi ñó, dữ liệu về vùng ngập lũ ñể so
sánh với kết quả mô hình hóa ñược rút trích từ ảnh vệ tinh thu thập trong
thời gian xảy ra lũ. ðây cũng là một trong những phương pháp tốt ñể hiệu
chỉnh các mô hình không gian của tiếp cận trước.
102
Etude des feux de forêt dans l’Uminh par télédétection et sig
Tran Minh Y, Truong Thi Hoa Binh, Nguyen Hanh Quyen,
Pham Viet Hoa
Dept. of Remote Sensing Technology and GIS, Institute of Geography,
Les feux de forêt constituent un grand désastre environnemental
qui peut influencer les activités humaines pendant de nombreuses années.
Pour de nombreux pays de l’ ASEAN tels que l’Indonésie, la Malaisie, la
Thaïlande et le Vietnam, les feux de forêt ont engendré des dégâts
environnementaux. La télédétection et les S.I.G. nous ont aidé à localiser
et à gérer plusieurs foyers de feux de forêt ainsi qu’à transmettre
l’information avant et après les incendies.
Le feu de forêt d’Uminh a été localisé et maîtrisé à temps grâce à
des données satellitales multidates comme Landsat–ETM et SPOT, ce qui
nous permettra aussi de limiter les feux de forêt dans le futur.
103
STUDY OF FOREST FIRE IN THE UMINH
BY REMOTE SENSING AND GIS TECHNOLOGY
Tran Minh Y, Truong Thi Hoa Binh
Nguyen Hanh Quyen, Pham Viet Hoa
Dept. of Remote Sensing Technology and GIS
Institute of Geography, NCST of Vietnam
The forest fire is big environment disaster which much influence
to human life for the last years. For many ASEAN countries, like
Indinesia, Malaysia, Thailand and Vietnam, forest fire brings to much
environment damage. Remote Sensing and GIS technology help us to
monitor and discover some points of forest fire from beginning, as well
as it transmition during and after the fire. The forest fire in the U Minh
had been monitor and assess timely by multidate LANDSAT-ETM and
SPOT data aimed to support for limitation of forest fire in the future.
104
NGHIÊN CỨU HIỆN TƯỢNG CHÁY RỪNG U MINH
BẰNG CÔNG NGHỆ VIỄN THÁM VÀ HỆ THÔNG TIN ðỊA LÝ
Trần Minh Ý, Trương Hòa Bình
Nguyễn Hạnh Quyên, Phạm Việt Hòa
Phòng Công nghệ Viễn thám và HTTðL
Viện ðịa lý-TTKHTN&CNQG
Cháy rừng là một thảm họa môi trường gây nhiều ảnh hưởng lớn
trong những năm gần ñây. ðối với các nước trong khu vực ASEAN, nạn
cháy rừng ở Indonesia, Malaysia, Thái lan và cả ở Việt Nam ñã gây nhiều
thiệt hại nặng nề cho tài nguyên và môi trường. Công nghệ viễn thám giúp
ích rất nhiều trong quan trắc và phát hiện những ñiểm cháy rừng từ lúc mới
xuất hiện cũng như sự lan tỏa của khói và ñám cháy trong quá trình xảy ra
sự cố. Trận cháy rừng xảy ra gần ñây nhất như trận cháy rừng U Minh tại
Kiên Giang ñã ñược quan trắc và ñánh giá kịp thời bằng các dữ liệu viễn
thám LANDSAT-ETM và SPOT ña thời gian nhằm giúp ích một phần cho
hạn chế nạn cháy rừng trong tương lai.
105
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ VIỄN THÁM VÀ HỆ THÔNG TIN
ðỊA LÝ TRONG NGHIÊN CỨU BIẾN ðỘNG SỬ DỤNG ðẤT
LÀM CƠ SỞ CHO VIỆC QUẢN LÝ ðẤT ðAI
VÀ QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG.
(Vùng thử nghiệm: Huyện Sóc Sơn Hà Nội)
Trương Thị Hoà Bìnha*, Nguyễn Ngọc Quanga, ðặng Trọng Hảib.
a
Viện ðịa lý - Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
b
Trường ðại học Nông nghiệp 1
Le facteur humain au travers des activités sociales et
économiques joue un rôle très important dans le domaine des recherches
sur les risques naturels et le développement durable.
Les changements dans l’affectation du sol sont étroitement liés
aux activités humaines, sociales et économiques.
Des activités
spontanées comme des déboisements, des incendies de fôret, des
élevages de crevettes, … augmentent les dommages dans de nombreux
cas.
C’est pourquoi, les recherches sur les modifications de
l’aménagement du territoire et leur gestion jouent un rôle important dans
le cadre d’une bonne gouvernance et d’un développement durable.
L’utilisation de données multi-dates en télédétection combinées
avec les SIG est un outil indispensable pour les recherches de
changements d’affectation du sol et sa gestion.
Sur cette base, on peut en déduire les tendances de changement ;
les analyser nous permet de proposer des recommandations pour la
gestion, la planification et le développement durable.
The human factor through their social economic activities plays
very important role in the field of the natural hazards research and
sustainable development. Landuse change is concerned with human
social economic activities closely. Spontaneous land use (like tree cut,
forest burn-off, shrimps nursering...) in many cases increas the damages.
That's why the landuse change research and monitoring play certain role
in land management and sustainable development. Use of remote sensing
multi-temporal data combined with GIS as the effective tool for the
landuse change research and monitoring. Base on it we can learn the
tendency of change, analyse and assess them to suggest the
recomendation served to management, planning and sustainable
development.
Trong nghiên cứu thiên tai và phát triển bền vững, yếu tố tác ñộng
do con người thông qua các hoạt ñộng kinh tế sản xuất của mình là hết
106
sức quan trọng. Biến ñộng sử dụng ñất liên quan chặt chẽ ñến các hoạt
ñộng kinh tế - sản xuất của con người. Sử dụng ñất tự phát (chặt rừng,
ñốt rừng làm nương rẫy, nuôi trồng hải sản...) trong nhiều trường hợp
làm tăng thêm thiệt hại do thiên tai. Vì vậy nghiên cứu, theo dõi, giám sát
biến ñộng sử dụng ñất ñóng một vai trò nhất ñịnh trong quản lý ñất ñai
và phát triển bền vững. Sử dụng tư liệu viễn thám ña thời gian kết hợp
với HTTðL như một công cụ hiệu quả ñể nghiên cứu, theo dõi và giám
sát biến ñộng sử dụng ñất. Trên cơ sở ñó rút ra ñược những quy luật hay
xu thế biến ñộng, phân tích ñánh giá chúng ñể ñưa ra những khuyến cáo
phục vụ cho quản lý, quy hoạch ñất ñai và phát triển bền vững.
107
MOUVEMENTS CRUSTAUX ACTUELS LIES AUX FAILLES
DANS LA ZONE DE SON LA REVELES PAR DES CAMPAGNES
DE MESURES AU GPS PENDANT LA PERIODE 2001-2005
Vy Quoc Hai, Tran Dinh To, Vu Tuan Hung
Institut des Sciences Géologiques, VAST
Académie des Sciences et Technologies du Vietnam
Les GPS de haute precision constituent une nouvelle technologie
qui est particulièrement utile pour l’étude des changements dans
l’environnement. Cette étude présente les résultats des mesures de GPS
pour déterminer les mouvements crustaux liés aux zones faillées dans le
secteur de SON LA (Vietnam).
Cette region est considérée comme étant de haute sismicité dans
le Nord-Ouest du Vietnam où des failles majeures comme Son La - Bim
Son, Song Da, Song Ma sont actives. En outre, plusieurs ouvrages d’art
comme les barrages hydroélectriques de Hoa Binh et Son La ont été
construits dans cette zone et ont une importance au niveau de l’économie
nationale.
Le réseau GPS a été établi en 2001 en vue d’étudier les
mouvements crustaux des zones faillées de Son la – Bim Son et Song Da.
Ce réseau consiste en 7 points avec une ligne de base allant de 10 à
45km.
Quatre campagnes de mesures ont été menées en 2001, 2002,
2004 et 2005. Toutes les 7 stations ont été occupées 3 fois pour des
périodes de 12 heures, avec des mesures chaque 15 secondes, et une
élévation satellitaire de 150. Trois récepteurs Trimble 4000SSi et
Compact L1/L2 avec des antennes terrestres ont été utilisés
simultanément.
Les données observées ont d’abord été analysées par le logiciel
« Quality Checking » (QC) afin de confirmer la qualité des données. Les
index montrent que toutes les données observées sont de bonne qualité et
qu’elles peuvent donc être utilisées.
Ces données sont alors traitées par les logiciels BERNESE 4.2 et
GPSurvey 2.35. Chaque logiciel a calculé les coordonnées précises des
points
Il a été ainsi estimé que les erreurs standard des coordonnées
horizontales et des valeurs en altitude sont respectivement de 1mm et
5mm.
Enfin, les différences entre les données fournies par la première
campagne (2001) et la dernière (2005) ont été calculées par les mêmes
108
logiciels BERNESE 4.2 et GPSurvey 2.35. Les différences sont
minimes : environ 1-2mm. Aussi, les données peuvent-elles être
considérées comme fiables.
Une conclusion peut être avancée : le mouvement horizontal est
estimé à environ 1,0 ± 0,5 mm/year dans cette région.
Ces données sont scientifiquement utiles pour la géologie
et, dans la pratique, très importantes pour la construction et la sécurité
des ouvrages d’art d’importance nationale de cette région.
109
PRESENT CRUSTAL MOVEMENTS
OF THE FAULT ZONES AT SON LA AREA DERIVED
FROM GPS 2001-2005 MEASUREMENT DATA
Vy Quoc Hai, Tran Dinh To, Vu Tuan Hung
Institute of Geological Science. VAST
GPS is a new technology which is useful in studying changes of
enviroment. This report mentions results of GPS application in
determining present crustal movements of the fault zones at Son La area
(Vietnam).
Son La area is considered as one of the high seismicity zone in
North-west of Vietnam, where some major faults like Son La-Bim Son,
Song Da, Song Ma are presently active. In addition, many huge buiding
(Hoa Binh hydroelectric plant, Son La hydroelectric plant) which have
very important part in national economy have being built in this area.
A GPS network was established here in 2001 to study crustal
movements of the Son La-Bim Son and Song Da Fault zones. The
network consists of 7 points with baselines range from 10 to 45 km.
Four measurement campaigns were carried out respectively in
2001, 2002, 2004 and 2005. All the 7 points were occupied for 3 times
with 12 hour sessions, sampling rate of 15 seconds, and satelite elevation
mask of 150. Three dual frequency Trimble 4000SSi receivers and
Compact L1/L2 with groundplane antennas were simultaneously used.
The observed data were firstly analysed with Quality Checking
(QC) software to confirm quality of the data. Indexes show that all
observed data had good qualities, they could be processed then.
These data were then processed with BERNESE 4.2 and
GPSurvey 2.35 softwares. The campaign point coordinate components
were calculated by each software.
It was estimated that standard errors of horizontal coordinates and
of high component are respectively about 1 mm and 5mm.
Next, the point coordinate compoment differences between the
first (2001) and the last (2005) campaigns were calculated for BERNESE
4.2 and GPSurvey 2.35 softwares. These differences are small
approximatly 1-2 mm. That’s why the average of horizontal motion
velocities determined by each software was accepted as the final solution.
A conclusion can be made: horizontal movement at Song Da and
Son La-Bim Son fault zone is estimated about 1,0 ± 0,5 mm/year.
110
These data were scientifically useful for geology and practically
very important for constructing and operating huge building of national
stature in this area.
111
CHUYỂN DỊCH HIỆN ðẠI ðỚI ðỨT GÃY KIẾN TẠO KHU
VỰC SƠN LA THEO SỐ LIỆU GPS ðO LẶP 2001-2005
Vy Quốc Hải, Trần ðình Tô, Vũ Tuấn Hùng
Viện ðịa Chất - Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam
GPS là công nghệ mới, có nhiều ứng dụng trong lĩnh vực quan
trắc biến ñộng môi trường. Bài báo ñề cập tới kết quả ứng dụng GPS
trong việc xác ñịnh chuyển dịch hiện ñại các ñới kiến tạo khu vực Sơn La
(Việt Nam).
Sơn La là một trong những khu vực có tính ñịa chấn cao ở Tây
Bắc Việt Nam, nơi ñây tồn tại một số ñứt gãy chính ñang hoạt ñộng như:
Sơn La - Bỉm Sơn, Sông ðà , Sông Mã. Không những vậy, nơi ñây còn
tập trung các công trình xây dựng lớn (thủy ñiện Hòa Bình, thủy ñiện
Sơn La) ñóng vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế quốc dân.
Lưới GPS ñược thiết lập tại khu vực này vào năm 2001 ñể nghiên
cứu chuyển ñộng ñới ñứt gãy Sơn La - Bim Sơn, Sông ðà. Lưới gồm 7
ñiểm với các cạnh có ñộ dài từ 10 - 45 km.
Bốn chu kỳ ño ñã ñược thực hiện vào các năm 2001, 2002, 2004
và 2005. Tất cả 7 ñiểm ñều ñược ño 3 lần với ca ño 12 giờ, tần suất ghi
tín hiệu là 15 giây, góc ngưỡng cao là 150 bằng máy thu hai tần số
Trimble 4000SSi và anten Compact L1/L2 có vành chống phản xạ ña
phương.
Số liệu ño ñược phân tích băng phần mềm kiểm tra chất lượng
(QC). Các chỉ tiêu cho thấy số liệu ño của bốn chu kỳ ñều ñạt chất lượng
cao, có thể ñưa vào xử lý tiếp theo.
Các số liệu này ñã ñược xử lý bằng phần mềm BERNESE 4.2 và
GPSurvey 2.35. Tọa ñộ các ñiểm theo các chu kỳ ñều ñược tính theo hai
phần mềm.
Có thể nhận ñịnh, sai số trung phương tọa ñộ mặt bằng và chiều
cao xấp xỉ 1mm và 5mm.
Tiếp ñến, ñộ lệch tọa ñộ giữa chu kỳ ñầu tiên (2001) và chu kỳ
cuối cùng(2005) tính theo hai phần mềm ñã ñược tổng hợp. Các hiệu ñộ
lệch là không ñáng kể, cỡ 1-2 mm. Bởi vậy, giá trị trung bình của vận tốc
tính từ hai phần mềm ñược coi là lời giải cuối cùng.
Có thể kết luận rằng: chuyển ñộng ngang ñới ñứt gãy Sông ðà và
Sơn La - Bỉm Sơn khoảng 1,0 ± 0,5 mm/năm.
Về mặt khoa học các số liệu này rất có giá trị cho các chuyên
ngành ñịa chất. Về mặt thực tiễn, ñây cũng là các dữ liệu quan trọng liên
quan tới việc xây dựng và vận hành các công trình tầm cỡ quốc gia trong
khu vực.
112
APPLICATION DE WEB-SIG INTERACTIF DANS LA
DISTRIBUTION DE DONNÉES SPATIALES ET LA GESTION
DE TERITOIRE
Vũ Anh Tuân
Centre pour Télédetection et Geomatique - Institute de Geologie - VAST
Tel: (04) 9320746; 0989096171
Fax: (04) 9325184
La gestion de territoire est interdisciplinaire. Dans la gestion de
territoire, elle exige l'information de beaucoup de sources, avec le modèle
complexe de la combinaison de l'information. Cependant, récemment, un
de existe d'employer des données spatiales dans la gestion de territoire,
particulièrement dans le risque naturelle et la surveillance
d'environnement est les capacités de la distribution de données. Pendant
que des données non-spatiales peuvent être largement écartées par
l'intermédiaire de beaucoup de genres de médias tels que l'Internet, la
distribution des données spatiales a besoin du logiciel de SIG qui n'est
pas présent partout et également des experts SIG. Apportez les SIG à
l'Internet peut résoudre ceci existent. Il y a deux manières de construction
d'une application d'enchaînement SIG interactif : utiliser le logiciel
commercial et cher ou utilise logiciel ouverture-source/gratuit. Dans la
condition du Viet Nam, l'usage de logiciel ouverture-source/gratuit est
considéré en tant que meilleure manière due au coût et aux capacités de
l'adaptation. Cette étude vise à utiliser logiciel ouverture-source/gratuit
pour construire le web-SIG interactif pour la distribution de données
spatiales. Les données spatiales sont spécifiées pour le but de la gestion
de territoire pour Viet Nam entier. Les conditions naturelles sont décrites
par des couches : boudary administratif ; transport ; fleuve ; altitude ;
pente ; chute de pluie ; la température. Les conditions scocioéconomiques sont décrites par des couches : population, éducation, santé,
investissement. Les données spatiales peuvent être questionnées
interactivement et peuvent être ajoutées, modifié.
113
APPLICATION OF INTERACTIVE WEB-SIG IN THE
DISTRIBUTION OF SPATIAL DATA AND TERRITORY
MANAGEMENT
Vũ Anh Tuân
Territory management is interdisciplinary. In the territory
management, it requires information from many sources, with complex
model of information combination. However, recently, one of exists of
using spatial data in territory management, especially in the natural
hazard and environment monitoring is the ability of data distribution.
While non-spatial data can be widely spread via many kinds of media
such as internet, the distribution of spatial data needs GIS software which
is not present everywhere and also GIS expert. Bring the GIS to internet
can solve this exist. There are two ways of building an application of
interactive web - GIS: use the commercial, expensive software and use
the open-source/free software. In the condition of Viet Nam, the use of
open-source/free software is considered as better way due to the cost and
the ability of adaptation. This study aims to use open-source/free
software to build interactive web-GIS for spatial data distribution. The
spatial data is specified for purpose of territory management for whole
Viet Nam. The natural conditions are described by layers: administrative
boudary; transportation; river; elevation; slope; rain fall; temperature.
The scocio-economic conditions are described by layers: population,
education, health, investment. The spatial data can be queried
interactively and can be added, modified.
114
ỨNG DỤNG HỆ THỐNG THÔNG TIN ðỊA LÝ TƯƠNG TÁC
TRÊN NỀN WEB TRONG PHỔ BIẾN THÔNG TIN KHÔNG
GIAN PHỤC VỤ QUẢN LÝ TỔNG HỢP LÃNH THỔ
Vũ Anh Tuân
Trung tâm Viễn thám và Geomatic (VTGEO) - Viện ðịa chất
Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam
Một trong những tồn tại của việc sử dụng thông tin không gian
trong quản lý tổng hợp lãnh thổ, ñặc biệt là theo dõi các tai biến thiên
nhiên và môi trường hiện nay không phải là thiếu thông tin hay tính phức
tạp của các bài toán mà là khả năng phổ biến thông tin còn yếu. Trong
khi các thông tin phi không gian có thể ñược dễ dàng phổ biến qua nhiều
phương tiện thông tin khác nhau, ñặc biệt là sử dụng môi trường web thì
các thông tin không gian thường ñược phổ biến chậm, ở các format bản
ñồ số dành cho chuyên gia GIS. Ứng dụng hệ thống thông tin ñịa lý
tương tác trên nền web có thể giúp khắc phục tình trạng này. Công nghệ
GIS tương tác trên nền web hiện có hai hướng chính: sử dụng các phần
mềm chuyên nghiệp, ñắt tiền và sử dụng các phần mềm mã nguồn mở.
Trong ñiều kiện Việt Nam, nghiên cứu này tập trung khai thác công nghệ
open-GIS ñể xây dựng hệ thống GIS tương tác trên nền web nhằm phổ
biến nhanh chóng các thông tin không gian phục vụ việc quản lý lãnh thổ
và theo dõi các tai biến thiên nhiên (bão, lũ lụt, cháy rừng).
115
Utilisation de la télédétection et des S.I.G. pour l’étude des prévisions
de glissements de terrain fissuré dans la région de GIA NGHIA.
Vu Van Vinh, Pham Van Hung, Nguyen Ngoc Son.
[email protected]
Gia Nghia se situe dans une région où le risque de glissements de
terrain est élevé. Les glissements de terrain sont en relation avec des
formations éruptives aux structures complexes, d’âge NéogèneQuaternaire. Ils affectent des épaisseurs importantes de couches altérées.
La télédétection et les S.I.G. sont les outils parfaits pour analyser les
conditions géologiques et géomorphologiques qui influencent les
glissements de terrain ainsi que pour leur prévision.
Du point de vue géologique, la télédétection permet de mettre en
évidence les linéaments et la structure, ainsi que les fissures et zones
instables propices aux glissements de terrain. Il en résulte que les
données télédétectées sont comparées avec d’autres données : sondages,
profils géo-électriques, campagnes de terrain… Il en résulte une
cartographie des risques potentiels des glissements de la région de GIA
NGHIA.
116
REMOTE SENSING AND GIS TECHNOLOGY FOR
FORECAST FISSURE AND LANDSLIDE IN GIA NGHIA AREA
Vu Van Vinh, Pham Van Hung, Nguyen Ngoc Son.
Gia Nghia is in a danger to fissure-landslide region. Fissurelandslides are in the relation to eruptive formations with complicated
structures, basis components, Neogen – Quaternary ages, big and very
big thickness of wethering crusts. They also are impacted and affected
by a lot of different factors. Remote sensing method and GIS technology
are
significantly supported
for
clearling up geological and
geomorphological conditions that influence on fissure-landslide, for
forecasting the fissure-landslide.
On geology side, remote sensing method wewe applied to
analyse, establish the photolineament and ring structure map; to discover
eruptive strucctures, faults, cracked zones, unstable for fissure-landslide
regions. By remote sensing analysing, a lot of fissure-landslide places,
their actual state also were discovered. Results of remote sensing
analysing were compared with actual documentations: the field survey
results, the drill documents, the electrical tomography sections. They are
one of very important data used to analyse, determine the fissurelandslide cause, conditions; establish the sensetive to fissure-landslide
map in geology, the warning against fissure-landslide map of Gia Nghia
area.
GIS technollogy were applied to intergrate 7 component
geological maps into the sensetive to fissure-landslide map in geology;
intergrate 3 specialized sensetive to fissure-landslide maps into the
warning against fissure-landslide map. GIS technology that serve
studing fissure-landslide in Gia Nghia area were controlled by
specialized experts, their results were compared with
actual
documentations.
117
ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP VIỄN THÁM VÀ
CÔNG NGHỆ GIS NGHIÊN CỨU, DỰ BÁO
NỨT TRƯỢT LỞ ðẤT Ở GIA NGHĨA.
Vũ Văn Vĩnh, Phạm Văn Hưng, Nguyễn Ngọc Sơn
Liên ñoàn Bản ñổ ñịa chất Miền Nam.
Khu vực Gia Nghĩa thuộc vùng có nguy cơ nứt trượt lở ñất cao.
Nứt trượt lở ñất phân bố không ñều, mạnh yếu khác nhau trên các diện
tích khác nhau do 3 yếu tố ñịa chất, ñịa mạo và khí hậu quyết ñịnh.
Nứt trượt lở ñất khu vực Gia Nghĩa phát triển trên bazan có vỏ
phong hoá dày 30 - 50m. Dựa vào cơ sở ñịa chất viễn thám, phân tích
viễn thám ñã chỉ ra các cấu trúc núi lửa, các ñường nứt, ñứt gãy, các ñới
dập vỡ, các khu và các ñiểm xung yếu ñối với nứt trượt lở ñất; ñịnh
hướng và ñịnh vị khá chính xác cho công tác khảo sát, khoan, ñịa vật lý.
Dựa vào khả năng tạo lập thể của ảnh và khả năng nhận dạng trực
tiếp các yếu tố ñịa hình, phân tích viễn thám ñã chỉ rõ các cung nứt trượt
lở ñất; vị trí, kích thước của chúng; chỉ ra các yếu tố ñịa hình, nguồn
gốc, thứ tự thành tạo, ñặc ñiểm, vai trò của chúng ñối với nứt trượt lở
ñất.
118

Journées Scientifiques de Hanoi 13

Transcription

Documents pareils

Good Morning Vietnam

portrait - Climats du Monde

Orphelins de Bac Kan

Bulletin 1 Nationale NO v7

VIETNAM, DU NORD AU SUD

formalites administratives situation geographique carte d`identite du

Conseil sur l`usage des scooters au Vietnam

du modèle de lùtilisation de lùtilisation de lòutil au développement

Association Odontologique France Vietnam Humanitaire

ambassade de france au vietnam communique de presse