Bulletin de printemps

Transcription

Bulletin de printemps
Women in French Newsletter
Volume 23 n. 1
1st electronic issue
!
President’s letter
by Juliette Rogers
"#$%!&'(!)*++#$,-#./!
!
'0! 1$.! $! ,%#$0! 2+#$.-%#! 0*! .##! .*! 3$45! &'(!
6*++#$,-#.!$0!07#!844-$+!9-.:4#..!3##0:4,!:4!
;$4! (%$46:.6*! :4! "#6#3<#%=! &#! 7$>! $! 4:6#!
.:?#>! ,%*-2/! $! +:@#+5! >:.6-..:*4/!
$66*32$4:#>! <5! ,**>! A**>! $4>! $! 1*4>#%A-+!
.#00:4,/! B-.0! 01*! <+*6C.! A%*3! 07#! 3$:4! DE8!
6*4@#40:*4! 7*0#+=! ! F7$4C.! 0*! )$075! G$4>#++!
A*%!A:4>:4,!07:.!2#%A#60!@#4-#H!!
!
&#! $+.*! #4B*5#>! 01*! A$40$.0:6! &'(!
.#..:*4.! >-%:4,! 07#! IJJK! DE8/! 1:07!
.0:3-+$0:4,! 2$2#%.! $4>! A*++*1L-2! M-#.0:*4.=!
!"# $%&'(# (%)$# '*# +,&)()(/! *%,$4:?#>! <5!
D*4:M-#! D$4*2*-+*./! :46+->#>! 2$2#%.! <5!
E544! N#00+#%! O#4%*>/! 844:C! "*M-:%#!
N#%.?<#%,/! )7#%5+! D*%,$4/! $4>! E:4>$! N:6C=!!
;5+@:#! P#:>L9+-3Q.! .#..:*4/! -$'(.%/0%("#
1%&"(# 2)$".3%$4/! :46+->#>! 2$2#%.! 1:07!
@:>#*! 6+:2.! <5! ;$A*:! 9$<$4$LR$320*4/!
S$+T%:#! N=! U%+$4>*/! $4>! V*W++#! (=! S:0:#++*=!!
D$45! 07$4C.! ,*! 0*! $++! 07#! 2%#.#40#%.! A*%!
.7$%:4,!5*-%!+$0#.0!%#.#$%67!1:07!-.=!
!
'!1$.!>#+:,70#>!<5!07#!3$45!:40%:,-:4,!
2$4#+.! 2%*2*.#>! A*%! 07#! 01*! &*3#4! :4!
(%#467! .#..:*4.! $0! 07#! IJJX! DE8!
)*4@#40:*4/! 0*! <#! 7#+>! 4#Y0! "#6#3<#%! :4!
O7:+$>#+27:$=! F7#! 01*! 2%*2*.$+.! 07$0!
%#6#:@#>!07#!3*.0!@*0#.!1#%#!.-<3:00#>!
<5!D$%:$!F%$-</!Z#-3$44!)*++#,#/![D#3*%5/!
R:.0*%5/! $4>! 07#! E:0#%$%5! F#Y0/\! $4>! )*+#00#!
F%*-0/!
]%.:4-.!
)*++#,#/!^!P#<#++#./!
3T6%T$40#.!#0!6%:3:4#++#.!>$4.!+$!+:00T%$0-%#!
!
Spring 2009
A%$46*27*4#! AT3:4:4#!_=! ! F7#! >#$>+:4#! A*%!
.#4>:4,! 2$2#%! 2%*2*.$+.! 0*! 07#.#! .#..:*4!
67$:%.! :.! D$%67! `a=! ! (*%! 3*%#! >#0$:+.! $<*-0!
07#! .-<B#60! 3$00#%! *A! #$67! 2$4#+/! 2+#$.#! .##!
07#!>#.6%:20:*4.!:4!07#!6$++!A*%!2$2#%.!*A!07:.!
4#1.+#00#%/! *%! 1%:0#! >:%#60+5! 0*! <*07! 67$:%.b!
0%$-<3c4#-3$44=#>-!!
*%!60%*-0!c-%.:4-.=#>-!!!
!
&#!7$@#!$+.*!7$>!.*3#!67$4,#.!:4!07#!
dY#6-0:@#!)*33:00##=!!&#!@*0#>!A*%!01*!4#1!
%#,:*4$+! %#2%#.#40$0:@#./! $4>! '! $3! ,%$0#A-+!
0*! 07#! 3#3<#%.! 17*! %$4! A*%! 07#! 01*! *2#4!
.#$0.=! ! '! 1*-+>! +:C#! 0*! 6*4,%$0-+$0#! 07#!
A*++*1:4,! 1:44#%.b! N$%:4! ;671#%>04#%!
e]4:@#%.:05! *A! &#.0#%4! U40$%:*f/! 17*! 1*4!
07#! .#$0! A*%! Z#1! d4,+$4>! $4>! d$.0#%4!
)$4$>$/! $4>! )#6:+:$! 9#$67! e8+A%#>!
]4:@#%.:05f!$4>!Z$0$+:#!d>1$%>.!e&$,4#%!
!
Contents
President’s Letter
1
WIF Member Publications
4
(Accad, Bertrand-Jennings, Bourget, Dufault,
Edwards, Godard, Guyot-Bender, Hawthorne,
Hogarth, Ireland, Labrosse, Legault, Mistacco,
Moudileno, Perry, Proulx, Ricouart)
Upcoming Conferences
9
Compte Rendu PAMLA
10
WIF News and Miscellaneous
13
Bibliographie Critique
15
“Masculinités et identifications sexuelles aux
XXème et XXIème siècle dans la literature francocanadienne,” par Edith Biegler Vandervoot.
Past Bibliographies
29
Roster
31
"!
Spring 2009
!)*++#,#f/! 17*! 0:#>! A*%! 3*.0! @*0#.! A*%! 07#!
Z#1!G*%C!%#,:*4=!
!
F7#5!1:++!.#%@#!0*,#07#%!0*!%#2%#.#40!
Z#1!G*%C!3#3<#%.=!&#!0%-+5!$22%#6:$0#!07#!
1*%C! *A! *-0,*:4,! %#2%#.#40$0:@#! D$%,*0!
'%@:4#!A*%!Z#1!d4,+$4>!$4>!d$.0#%4!)$4$>$/!
$4>! $%#! 7$225! 0*! 7$@#! )#6:+:$! 9#$67! %#0-%4!
A*%! $4*07#%! 0#%3=! ! )*3:4,! -2! 07:.! A$++/! 1#!
1:++! <#! +**C:4,! A*%! 4#1! %#2%#.#40$0:@#.! A*%!
07#!;*-07#%4!$4>!&#.0#%4!%#,:*4.=!!G*-!1:++!
A:4>! 3*%#! :4A*%3$0:*4! $<*-0! 4*3:4$0:4,!
.*3#*4#! A*%! 07#.#! 2*.:0:*4.! <#+*1/! :4! 07#!
$44*-46#3#40! A%*3! 07#! Z*3:4$0:4,!
)*33:00##/!844$<#++#!P#$!$4>!)*+#00#!F%*-0=!
!
80! 07#! #4>! *A! "#6#3<#%/! *-%!
:46%#>:<+#! &'(! .#6%#0$%5/! d+:?$<#07! E*6#5L
R$32#/!6$3#!0*!07#!>#6:.:*4!0*!#4>!7#%!0#%3!
#AA#60:@#! D$%67! g`/! IJJX=! ! U4! <#7$+A! *A! 07#!
#40:%#! 3#3<#%.7:2/! '! 1$40! 0*! 07$4C! 7#%!
2%*A-.#+5! A*%! 7#%! 3$45! 5#$%.! *A! >#>:6$0#>!
.#%@:6#!:4!*4#!*A!07#!3*.0!:32*%0$40!%*+#.!*4!
07#! dY#6-0:@#! )*33:00##b! 07#! .#6%#0$%5! 4*0!
*4+5! C##2.! 0%$6C! *A! 3#3<#%.7:2! .0$0-.! $4>!
67$4,#.! *A! $>>%#..! A*%! $++! *-%! 4#1! $4>!
%#4#1:4,! 3#3<#%./! <-0! .7#! $+.*! .-22+:#.!
07$0!:4A*%3$0:*4!0*!07#!#>:0*%.!*A!07#!B*-%4$+/!
07#! 4#1.+#00#%/! 07#! >:%#60*%5/! $4>! 07#!
#+#60%*4:6!+:.0=!!&#!1:++!3:..!7#%!@#%5!3-67=!'!
$3! @#%5! 7$225! 0*! $44*-46#! 07$0! D$%:B4!
N$2+$4/!$0!07#!]4:@#%.:05!*A!Z*%07!F#Y$./!7$.!
$66#20#>! 07#! 2*.:0:*4=! ! D$%:B4! 6*L*%,$4:?#>!
1:07! D$%:#L)7%:.0:4#! N**2! 07#! 7:,7+5!
.-66#..A-+! &*3#4! :4! (%#467! 6*4A#%#46#! :4!
"$++$.! :4! 82%:+! IJJK=! ! 8++! A-0-%#!
6*%%#.2*4>#46#! 6*46#%4:4,! 3#3<#%.7:2!
$4>!>-#.!.7*-+>!<#!.#40!>:%#60+5!0*!D$%:B4=!
!
84*07#%! 3$B*%! >#6:.:*4! 07:.! A$++! 1$.!
17#07#%! *%! 4*0! 0*! 6*40:4-#! 1:07! $! 2$2#%!
4#1.+#00#%! *%! 0*! .1:067! 0*! $4! #+#60%*4:6!
@#%.:*4! *A! 07#! 5*66"3)(=! ! &:07! 4:4#05L4:4#!
3#3<#%.! @*0:4,/! 07#! A:4$+! %#.-+0.! 1#%#! :4!
A$@*%! *A! $4! $++L#+#60%*4:6! @#%.:*4! e.0$%0:4,!
:33#>:$0#+5f!F7:.!:.!$!.:,4:A:6$40!67$4,#!A*%!
*-%! *%,$4:?$0:*4/! <-0! *4#! 07$0! :.! <*07! 6*.0!
#AA:6:#40! $4>! #4@:%*43#40$++5! A%:#4>+5/! 01*!
!
President’s Letter
4##>.! 07$0! 1#! $%#! 7:,7+5! $1$%#! *A! $0! 07:.!
3*3#40=!!(*%!07*.#!*A!5*-!17*!1:.7!0*!%#$>!
$! 2%:40#>! @#%.:*4! *A! 07#! 4#1.+#00#%! :4! 07#!
A-0-%#/!07#%#!1:++!<#!07#!*20:*4!*A!6+:6C:4,!07#!
[2%:40\! <-00*4! *4! 07#! &*3#4! :4! (%#467!
1#<.:0#/! *%! :4! 07#! >*6-3#40! 07$0! 1:++! <#!
>#+:@#%#>!<5!#3$:+=!
!
F7#!0:3#!7$.!4*1!6*3#!0*!3$C#!$!A:4$+!
>#6:.:*4! $<*-0! 07#! >$0#! $4>! +*6$0:*4! A*%! 07#!
4#Y0! &*3#4! :4! (%#467! 6*4A#%#46#/! :4! *%>#%!
0*!<#,:4!07#!2+$44:4,!2%*6#..=!!&#!7$@#!7$>!
01*! .-,,#.0:*4.! 07$0! 07#! dY#6-0:@#!
)*33:00##! :.! :40#%#.0#>! :4! 2-%.-:4,=! ! F7#!
A:%.0! .-,,#.0:*4! :.! A%*3! d=! Z:6*+#! D#5#%! 0*!
7*+>! $! &'(! 6*4A#%#46#! 07$0! 1*-+>! 6*:46:>#!
1:07! 07#! D:>1#.0! DE8! 6*4@#40:*4/! 17:67! :.!
6-%%#40+5!.67#>-+#>!A*%!Z*@#3<#%!hLi/!IJ`J!
:4! )7:6$,*=! ! F7:.! 1*-+>! <#! $! .3$++#%!
6*4A#%#46#/! 1:07! &'(! $60:4,! $.! $4! $++:#>!
*%,$4:?$0:*4!0*!07#!DjDE8!6*4@#40:*4=!!F7#!
.#6*4>!*AA#%!:.!A%*3!;$%$!;0#:4#%0!9*%#++$!0*!
7$@#! $! &'(! 6*4A#%#46#! :4! E-,$4*/!
;1:0?#%+$4>! :4! ;2%:4,! IJ``/! 2%#A#%$<+5!
0*1$%>! 07#! #4>! *A! D$5! .*! 07$0! 3*.0!
3#3<#%.! *4! $! .#3#.0#%! .67#>-+#! 6*-+>!
#Y0#4>! 07#:%! .0$5! :4! d-%*2#! $A0#%! 07#! 07%##L
>$5! 6*4A#%#46#/! :A! .*! >#.:%#>=! ! '! %#$+:?#! 07$0!
3$45!*A!5*-!$%#!>#$+:4,!1:07!<->,#0!6-0.!$0!
5*-%! 7*3#! :4.0:0-0:*4.! $4>! 07$0! 6*4A#%#46#!
0%$@#+! :.! *4#! *A! 07#! A:%.0! :0#3.! 0*! <#!
#+:3:4$0#>! >-%:4,! +#$4! 0:3#./! .*! 0%$@#+! 3$5!
<#!3*%#!%#.0%:60#>!4*1=!!R*1#@#%/!:A!5*-!$%#!
:4>##>! 2+$44:4,! 0*! $00#4>! 07#! 4#Y0! &'(!
6*4A#%#46#/!'!1*-+>!$22%#6:$0#!:0!:A!5*-!6*-+>!
2+#$.#! .#4>! 3#! $4! #3$:+! :4>:6$0:4,! 5*-%!
2%#A#%#46#! A*%! 07#! +*6$0:*4! $4>! >$0#=! ! '! 1:++!
,$07#%!@*0#.!$4>!.#4>!$!4*0:6#!0*!07#!+:.0!.*!
07$0!1#!6$4!2%*6##>!0*!3$C#!2+$4./!*%!A:4>!$!
>:AA#%#40!+*6$0:*4!$4>!>$0#/!:A!4##>!<#=!!!!!
!
F7#!#6*4*3:6!6%:.:.!7$.!07%#$0#4#>!07#!
A:4$46:$+! .#6-%:05! *A! 3$45! :4>:@:>-$+.! $4>!
3$45! :4.0:0-0:*4.k! '! $3! 07#%#A*%#! M-:0#!
%#+:#@#>! 0*! :4A*%3! 5*-! 07$0! *-%! F%#$.-%#%/!
d:+##4! D6d1$4/! .-<3:00#>! $! .0$<+#! A:4$46:$+!
%#2*%0!A*%!07#!IJJK!A:.6$+!5#$%!A*%!&*3#4!:4!
#!
Spring 2009
(%#467=! ! F7:.! .:0-$0:*4! :.! >-#! :4! 2$%0! 0*! 07#!
A$60! 07$0! 1#! %#+5! #40:%#+5! *4! *-%! @*+-40##%.!
0*!2%*>-6#!07#!&'(!;0->:#.!B*-%4$+/!07#!&'(!
4#1.+#00#%./! 07#! D#3<#%.! ":%#60*%5/! 0*!
3$:40$:4! *-%! 1#<.:0#/! #L+:.0/! +:<%$%5!
.-<.6%:20:*4./! $4>! 3#3<#%.7:2! >$0$<$.#/!
$4>! 0*! *%,$4:?#! *-%! 6*4A#%#46#.! #@#%5! 01*!
*%! 07%##! 5#$%./! B-.0! 0*! 4$3#! $! A#1! *A! 07#!
$60:@:0:#.! *A! *-%! #Y0%$*%>:4$%5! &'(!
@*+-40##%.=! ! F7$0! #4*%3*-.! $3*-40! *A! A%##!
+$<*%!7$.!<##4!*4#!*A!07#!1$5.!07$0!1#!7$@#!
<##4!$<+#!0*!3$:40$:4!$!+*1!3#3<#%.7:2!A##!
*@#%! 07#! 5#$%.=! ! &#! $,%##>! $,$:4! $0! 07:.!
5#$%Q.!$44-$+!3##0:4,!4*0!0*!%$:.#!>-#.b!.0:++!
*4+5!lhJj5#$%!*%!l`Jajg!5#$%.!A*%!8..*6:$0#!
$4>! (-++! 2%*A#..*%.! $4>! lIaj5#$%! *%! lmJjg!
5#$%.! A*%! $++! *07#%.=! ! D#3<#%.7:2! :.! A*%! 07#!
6$+#4>$%! 5#$%/! $4>! 5*-! 3$5! %#4#1! 5*-%!
IJJX! 3#3<#%.7:2! *4! 07#! &'(! 1#<.:0#=!
d:+##4! D6d1$4! $4>! Z$465! S:%0-#/! *-%!
1#<.:0#! 3$4$,#%/! 7$@#! 6%#$0#>! $! .#6-%#!
2$53#40! 2$,#! 17#%#! 5*-! 3$5! %#4#1! 5*-%!
>-#.!1:07!5*-%!6%#>:0!6$%>=!!!
!
'4! 2$.0! 5#$%./! 1#! 7$@#! <#4#A:0#>! A%*3!
,%$40.! %#6#:@#>! A%*3! 07#! ;#%@:6#.! )-+0-%#+.!
>#! (%$46#! $4>! 07#! D:4:.0n%#! >#.! P#+$0:*4.!
'40#%4$0:*4$+#.! >-! o-T<#6/! 3$:4+5! 0*! A-4>!
.2#$C#%.! A*%! *-%! 6*4A#%#46#./! $4>! A%*3!
-4:@#%.:0:#.! $4>! 6*++#,#.! 17#%#! $! &'(!
3#3<#%! 7$.! .*+:6:0#>! A-4>.! e]4:@#%.:05! *A!
;$40$! )+$%$/! ]4:@#%.:05! *A! Z*%07#%4! F#Y$./!
$4>! 9$0#.! )*++#,#! 07:.! 2$.0! 5#$%f=! ! &#! 0%-+5!
$22%#6:$0#! 07#.#! *66$.:*4$+! ,%$40.=!!
R*1#@#%/! 1#! >#2#4>! 6*32+#0#+5! *4! 5*-%!
3#3<#%.7:2!>-#.!0*!2$5!A*%!#@#%507:4,!#+.#!
07$0!1#!6$44*0!@*+-40##%!A*%b!2%:40:4,!6*.0./!
3$:+:4,!6*.0./!07#!A**>!$4>!3##0:4,!.2$6#!A*%!
07#! 9-.:4#..! D##0:4,! $0! 07#! DE8! #$67! 5#$%=!!
"-%:4,! $! 6*4A#%#46#! 5#$%/! 1#! $+.*! 0%5! 0*! .#0!
$.:>#! A-4>:4,! A*%! :40#%4$0:*4$+! ,%$>-$0#!
.0->#40.!17*!$%#! 0%$@#+:4,!A%*3!$<%*$>=! !'4!
IJJK/! A*%! #Y$32+#/! 1#! ,$@#! .3$++! 0%$@#+!
,%$40.! 0*! .#@#4! ,%$>-$0#! .0->#40.! A%*3!
d4,+$4>/!(:4+$4>/!(%$46#/!;+*@#4:$/!$4>!Z#1!
p#$+$4>!0*!,:@#!2$2#%.!$0!07#!&'(!6*4A#%#46#!
:4! "$++$.=! ! &#! 1#%#! $+.*! $<+#! 0*! *AA#%! $!
!
President’s Letter
%#>-6#>! 6*4A#%#46#! %$0#! 0*! $++! ,%$>-$0#!
.0->#40.! 2$%0:6:2$0:4,! $0! 07#! 6*4A#%#46#=! ! 'A!
2*..:<+#/! 1#! 1*-+>! +:C#! 0*! 6*40:4-#! 0*! *AA#%!
3*%#! *A! 07#.#! .3$++! ,%$40.! 0*! ,%$>-$0#!
.0->#40.! 0*! #46*-%$,#! 07#:%! 2$%0:6:2$0:*4! $0!
*-%!4#Y0!&'(!6*4A#%#46#=!
!
&'(! 1:++! .$@#! .*3#! 3*4#5! <5! .#4>:4,!
07#! 4#1.+#00#%! #+#60%*4:6$++5/! <-0! 07#! *07#%!
6*.0./! %#+$0#>! 0*! 07#! B*-%4$+/! 07#! <-.:4#..!
3##0:4,/! $4>! A-0-%#! &'(! 6*4A#%#46#./! 1:++!
+:C#+5! %:.#=! '! C4*1! 07$0! 3$45! *A! 5*-! 7$@#!
2%*<$<+5! A#+0! 07#! .M-##?#! *A! 07#! #6*4*3:6!
>*140-%4!$+%#$>5/!<-0/!:A!5*-!6$4/!2+#$.#!>*!
%#4#1!5*-%!&'(!3#3<#%.7:2!07:.!5#$%/!$4>/!
6*4.:>#%! 3$C:4,! $! 0$YL>#>-60:<+#! 67$%:0$<+#!
6*40%:<-0:*4! 0*! &'(=! ! '4! 07$0! @#:4/! '! 1*-+>!
+:C#!0*!07$4C!)*+#00#!F%*-0!A*%!7#%!,#4#%*-.!
>*4$0:*4!0*!&'(!:4!IJJK=!
!
F*! 6*46+->#/! '! 7*2#! 07$0! 5*-! $%#! $++!
3$4$,:4,!:4!07#.#!>:AA:6-+0!0:3#./!$4>!'!.#4>!
5*-!$++!35!7#$%0A#+0!1:.7#.!A*%!$!2%*>-60:@#!
$4>!2+#$.$40!.2%:4,=!
!
Juliette
$!
Spring 2009
Member Publications
!
Evelyne Accad’s!IJJiLJK!2-<+:6$0:*4.!:46+->#!
$! 6*++#60:*4! *A! .7*%0! .0*%:#./! -"&&"4# 7*#
8$,/*4.*6"=! ! O$%:.b! ! EQR$%3$00$4/! IJJK!k! 01*!
<**C!!67$20#%."!^!U-3!867%$A/!-4#!A#33#!#40%#!
3507#/! %q@#! #0! %T$+:0T/!_! !9)(4)43'(3":# !'#
)(4)43"(3"=! "#-Y:n3#! 2$%0:#!b! E#.! 3-0$40#.jE$.!
3-0$40#./! $@#6! )"=! ! ed>:0:*4! D:67n+#! P$3*4>f!!
DTY:6*jO$%:.b! ! 8>#7+! P:+3$I/! F%$@#%.#./! IJJK/!
$4>! [;QeT6%:%#fb! >#.! A#33#.! A%$46*27*4#.!
+:<$4$:.#./!_!;$%<6,&'3)=*"4# )7"(3)3')$"4# "3#
7)4.%*$4# 7"# 69">)6# 7'(4# 6"4# 6)33,$'3*$"4#
+$'(.%/0%("4=! ! e.*-.! +$! >:%#60:*4! >#! 84:..$!
F$+$7:0#LD**>+#5f! ! U00$1$!b! ! O%#..#.! >#!
+Q]4:@#%.:0T! >QU00$1$/! IJJi=! ! #$%&'$&%!
()*+,-.%,/$0"! [R*4*%! %#+$0#>! @:*+#46#! $4>!
2$0%:$%675b! R*4*%! .0%*4,#%! 07$4! +:A#/\! :4!
111=2#-2+#.3*4>#=6*3b! %-<%:M-#! A#33#.! #0!
3*4>:$+:.$0:*4/! 3$%>:! `K! 3$%.! IJJK! $4>! 1:07!
O$-+! S:#:++#/! ^dY0$.#! >$4.! -4! 3*4>#! >T4-T! >#!
.#4.!b! ;*6:*L$407%*2*+*,:#! >#! +$! >%*,-#! $-!
>T<-0!
>#.!
$44T#.!
XJ/!_!
:4!
111=2#-2+#.3*4>#=6*3b!O#-2+#.!r!D*4>#=!E#!
"T<$0/! >:3$467#! X! 3$%.! IJJK/! $4>! 1'%,-+&0"!
^!F7#! '32*%0$46#! *A! D-.:6! :4! 35! &%:0:4,! $4>!
sd4,$,#3#40Q/!_! ?6@A'B7'C# ?$'<# 1%&"(# 1$)3)(D#
)(#E(D6)40=!!9#:%-0b!'4.0:0-0#!A*%!&*3#4!;0->:#.!
:4! 07#! 8%$<! &*%+>! e'..-#! ``KL``X/!
;-33#%j($++! IJJif/! 22=! KL`g! $4>! [D*0.! #0!
67$40.! 2*-%! >:%#! +$! >*-+#-%! #0! +$! 6*+n%#/\!
O-<+:6$0:*4! $60#.! >#.! .:Y:n3#.! %#46*40%#.!
:40#%4$0:*4$+#.!>#.!T6%:0-%#.!>#!+Q#Y:+!^!>Qd46%#.!
#0!>QdY:+!_!>-!)#40%#!O*32:>*-/!IJJi=!
Chantal Bertrand-Jennings’ 2-<+:6$0:*4.!
:46+->#b! tQU-%:C$Q! $4>! &*3#4u.! E:0#%$%5!
F%$>:0:*4! :4! (%$46#t! :4! ?//$%'.0"4# 3%#
F"'.0)(D#86')$"#7"#2*$'4G4#HI*$)J'9/!#>:0#>!<5!
D$%5! d++#4! 9:%C#00! $4>! )7%:.0*27#%! P:@#%./!
Z#1! G*%C/! DE8/! IJJK/! 22=! igLiKk! tS#%.! -4#!
T07:M-#! >#! +u$-07#40:6:0Tb! sE$! A#33#!
%*32-#Qt/! :4! K)&%("# 7"# 5"'*L%)$# ."(3# '(4#
!
Member Publications
'/$M4# 4'# (')44'(."/! #>:0#>! <5! F7*3$.!
;0$->#%/! Fv<:4,#4/! w-40#%! Z$%%! S#%+$,/!
IJJK/!22=!ghXLgKh=
Carine Bourget! 2-<+:.7#>! [E$! %TT>:0:*4! >#!
s(#33#.!>Q8+,#%!>$4.!+#-%!$22$%0#3#40Q\!:4!
!9E4/$)3# 8$,'3"*$! hK=h! e&:40#%! IJJKfb! XIL
`Jg!e:4!$!.2#6:$+!:..-#!*4!8..:$!"B#<$%!#>:0#>!
<5! 844#! "*4$>#5f/! $4>! [(%*3! V-:AL8%$<#! 0*!
V-:A.8%$<#.b! V#1.! $4>! 8%$<.! :4! (%$46#! :4!
9*->B#++$+Q.! )*3:6! 9**C.\! :4! E>/$"44)%(4#
&'D0$,<)("4!i=I/!e&:40#%!IJJKf=!
!
Roseanna Dufault et
Janine M.
Ricouart ! *40! 6*LT>:0T! N)4)%(4# 7"# O'$)"@
86')$"# 56')4/! -4#! 6*++#60:*4! >u#..$:.! .-%! 9+$:.!
2-<+:T#! 2$%! A"&*"# O,('D"! x! D*40%T$+! #4!
8@%:+!IJJK=!!
!
Natalie
Edwards
and
Christopher
Hogarth! 7$@#! 2-<+:.7#>! t].:4,! ;7*%0LF#%3!
;0->5! 8<%*$>! 0*! (-%07#%! ]4>#%,%$>-$0#!
P#.#$%67=t!!8%*(.)6#+%$#P(7"$D$'7*'3"#A"4"'$.0#
Q*'$3"$6R/! IXb`! e($++! IJJKf/! $4! $%0:6+#! $<*-0! $!
6*-%.#! >#@#+*2#>! A%*3! $! &:40#%! '40#%.#..:*4!
.0->5!$<%*$>=!!
Barbara Godard!eG*%C!]4:@#%.:05f!%#6#40+5!
2-<+:.7#>! 8'('7)'(# !)3"$'3*$"# '3# 30"#
8$%44$%'74#%+#!'(D*'D"#'(7#8*63*$"!eZ#&#.0!
IJJKf! 17:67! 1$.! +$-467#>! $0! $! .532*.:-3!
*4! 7#%! 1*%C/! ! ['4.2:%:4,! )*++$<*%$0:*4.\!!
e111=5*%C-=6$j,*>$%>j! f=! ! ;7#! 7$.! $+.*!
%#6#40+5! 2-<+:.7#>! $4! #..$5! *4! 07#!
6*40%:<-0:*4.!*A!(%#467!A#3:4:.0!07#*%:.0.!0*!
.#3:*0:6.b! tF*1$%>.! $! )%:0:6$+! ;#3:*0:6.b!
(#3:4:.0!'40#%@#40:*4.!:4!;#3:*0:6!F7#*%:#.t!
:4! ?//$%'.0"4# 3%# 8%&&*().'3)%(C# F$"(74# )(#
S6%<'6# 8%&&*().'3)%(# K3*7)"4/! #>:0#>! <5!
;-.$4! O#0%:++:! ! eD$>:.*4/! &:.6=b! 801**>!
O%#../!IJJKf=!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
!
Martine Guyot-Bender $! 2-<+:T! “’Les
Belles
Images’ :
‘Sottisier’,
roman
%!
Spring 2009
prémonitoire ou récit universel?, dans un
numéro spécial de Lendemains’ : Le centenaire
de Simone de Beauvoir, n. 132 (décembre
2008) edité par Thomas Stauder.
Melanie Hawthorne! 7$.! 2-<+:.7#>! $4!
$%0:6+#!*4!P#4T#!S:@:#4!#40:0+#>!tZ$0:*4$+:0T!
#0! .#Y-$+:0Tb! P#4T#! S:@:#4/! 2*n0#! A%$4y$:.#zt!
:4!Q*""$C#E.$)3*$"4#7"#6'#7)++,$"(."T!#>:0#>!<5!
O:#%%#! p*<#%3$4/! S*+=! Ib! P#2%T.#40$0:*4.b!
8%0:.0#.! #0! 6%T$0:*4.! eO$%:.b! EuR$%3$00$4/!
IJJKf/! 22! KgLXg=! F7#! $%0:6+#! #Y$3:4#.!
S:@:#4u.! #Y2%#..:*4.! *A! 4$0:*4$+! $AA:+:$0:*4!
$4>! :.! 2$%0! *A! $! +$%,#%! <**C! 2%*B#60=! o-##%b!
d6%:0-%#.! >#! +$! >:AAT%#46#z! :.! $! 01*L@*+-3#!
6*++#60:*4!*A!#..$5.!<$.#>!*4!$!6*4A#%#46#!*A!
07#! .$3#! 4$3#! 7#+>! $0! 07#! ]4:@#%.:0T! >#!
O$%:.!`g!:4!IJJa=!
!
Susan Ireland and Patrice J. Proulx!
7$@#! 6*L$-07*%#>! 07#! A*++*1:4,! $%0:6+#.b!
[Z#,*0:$0:4,! Z#1! '>#40:0:#.! :4! o-#<#6Q.!
,.$)3*$"#&)D$'(3"=\!8%(3"&/%$'$R#-$"(.0#'(7#
-$'(.%/0%("# K3*7)"4C# K)3"4! `g=`! eV$4-$%5!
IJJXfb! ggLh`=! ;2#6:$+! :..-#! *4! [o-#<#6!
F*>$5/!_! $4>! tP#2%#.#40$0:*4.! *A! ]%<$4!
;2$6#!:4!;#%,:*!N*C:.u.!P(#4%*$)$"#<6)(7,!$4>!
D$-%:6:*!
;#,-%$u.!
8U3"@7"4@VMD$"4=t!
O)D$'(."# .%&/'$,"W8%&/'$)(D# O)D$'3)%(C#
!"4#!)33,$'3*$"4#7*#8'('7'#"3#7*#Q*,<".WF0"#
!)3"$'3*$"4# %+# 8'('7'# '(7# Q*,<".=! d>=! D$%:#!
)$%%:n%#!$4>!)$07#%:4#!N7*%>*6=!9#%4b!O#0#%!
E$4,/!IJJK/!IKiLgJh=!
Marianne Legault! $! 2-<+:T! V'$$'3)%(4#
7,L)'(3"4C# !G)(3)&)3,# "(3$"# +"&&"4# 7'(4#
6G)&'D)(')$"# +$'(X')4# 7*# 7)>@4"/3)M&"# 4)M.6"=!!
o-T<#6b! O%#..#.! >#! +u]4:@#%.:0T! E$@$+/! IJJK=!!
Igg! 2$,#.=! ;:! +#.! %$22*%0.! :40:3#.! #40%#! +#.!
A#33#.! *40! 0*-B*-%.! #Y:.0T/! 6*33#40!
#Y2+:M-#%! +#-%! $<.#46#! >$4.! +#! >:.6*-%.!
6%:0:M-#! +:00T%$:%#! A%$4y$:.! 3$+,%T! +$! A*-+T#!
>#.! T0->#.! %T6#40#.! .-%! +#.! A#33#./! >#.!
T0->#.! ,$5.! #0! +#.<:#44#.! #0! >#.! T0->#.!
M-##%.z!S*-+$40!%#3T>:#%!x!6#00#!$<.#46#/!6#!
!
Member Publications
+:@%#! %#0%$6#! -4#! ,T4T$+*,:#! >#! +u:40:3:0T!
AT3:4:4#!>$4.!+$!+:00T%$0-%#!A%$4y$:.#!>-!>:YL
.#20:n3#!.:n6+#=!
!
Céline Labrosse! $! 2-<+:T! ^! ]4! 7*33#! .-%!
>#-Y!#.0!-4#!A#33#z!_/!!"#2"L%)$/!`g!B$4@:#%!
eIJJXf! 2=! 8i! #0! ^! E#.! >T4*3:4$0:*4.!
AT3:4:4#.! x! +uUAA:6#! M-T<T6*:.! >#! +$! +$4,-#!
A%$4y$:.#b! `XiXLIJJm! _/! ;{D|'UZ/! AT@%:#%!
eIJJKf!2=!```L``i=!
!
Vicki Mistacco’s! #..$5! #40:0+#>! [w#4+:.! x!
6*40%#L6*-%$40b! 2"# 69)(+6*"(."# 7"4# +"&&"4\!
7$.! <##4! 2-<+:.7#>! :4! O'7'&"# 7"# S"(6)4C#
!)33,$'3*$"#"3#,7*.'3)%(/!#>=!(%$4y*:.!9#..:%#!
$4>! D$%0:4#! P#:>! eD*40L;$:40L8:,4$4b!
O-<+:6$0:*4.!>#.!]4:@#%.:0T.!>#!P*-#4!#0!>-!
R$@%#/! IJJKf/! 22=! XiL``a=! F7:.! 6*++#60:*4!
6*40$:4.! .#+#60#>! #..$5.! A%*3! $! 6*++*M-:-3!
*A! 07#! .$3#! 4$3#! *%,$4:?#>! <5! 07#! #>:0*%.!
e1:07! "$3:#4! p$4*4#f! $4>! 7#+>! :4! O$%:.! $0!
07#! D-.T#! >#.! 8%0.! #0! DT0:#%.! :4! V$4-$%5!
IJJi=! 9$.#>! *4! 1*%C! :4:0:$++5! 2%#.#40#>! $0!
07#!IJJm!&'(!6*4A#%#46#/!D:.0$66*Q.!#..$5!:.!
07#! A:%.0! 2-<+:6$0:*4! *-0! *A! 7#%! *4,*:4,!
2%*B#60!*4!1*3#4Q.!+:0#%$%5!7:.0*%5b!$!.0->5!
*A! [07#! :32-+.#! 0*! $407*+*,:?#\! :4! 1*3#4!
2%*3*0:4,! (%#467! 1*3#4! 1%:0#%.! @:$!
$407*+*,:#.! $4>! *07#%! 6*32#4>:$! <#01##4!
`iaJ! $4>! `XiJ=! 8>>%#..:4,! 07#! %#3$%C$<+#!
>:@#%.:05! *A! w#4+:.Q.! $<-4>$40! +:0#%$%5!
2%*>-60:*4/!07#!#..$5.!6*++#60#>!:4!07:.!<**C!
%#2%#.#40! $4! :32*%0$40! 6*40%:<-0:*4! 0*! 07#!
#3#%,#40!.67*+$%.7:2!*4!w#4+:./!$!2%#@:*-.+5!
4#,+#60#>!$-07*%!17*!:.!A:4$++5!%#6#:@:4,!07#!
6%:0:6$+!$00#40:*4!.7#!>#.#%@#.=!
Lydie Moudileno! 7$.! 2-<+:.7#>! 01*!
$%0:6+#.!b! [F7#! F%*-<+:4,! O*2-+$%:05! *A! &#.0!
8A%:6$4! P*3$46#! Z*@#+.\! :4! ;%4)3)L"6R#
;%/*6'$C# ?+$).'(# 8*63*$"# )(# 30"# O')(43$"'&/!
.2#6:$+! :..-#! *A! A"4"'$.0# )(# ?+$).'(#
!)3"$'3*$"4/! O:3! R:,,:4.*4/! d>=/! @*+! gXbh/! 22!
`IJL`gI! $4>! [P#+:%#! +$! ET?$%>#b! S:60*:%#! #0!
DT+$46*+:#! >#! +$! "T2$%0#3#40$+:.$0:*4\! :4!
&!
Spring 2009
Y(3"$('3)%('6#Z%*$('6#%+#-$'(.%/0%("#K3*7)"4/!
R=!8>+$:!D-%>*67/!d>=/!@*+!``bg/!22!gKiLhJJ=!
Catherine Perry! 7$.! 6*40%:<-0#>! 07#!
:40%*>-60:*4! 0*! 07#! `X07! $4>! IJ07! 6#40-%5!
2*%0:*4! *A! -$"(.0# 1%&"(# ;%"34# %+# V)("#
8"(3*$)"4C# F0"# 2)43'++# '(7# 30"# ;"(=! F%$4.=!
Z*%3$4! P=! ;7$2:%*=! '40%*>=! P*<#%0$! E=!
N%-#,#%/! )$07#%:4#! E$A$%,#/! $4>! )$07#%:4#!
O#%%5=!
(*%#1*%>!
P*.$44$!
&$%%#4=!
9$+0:3*%#b! F7#! V*74.! R*2C:4.! ]4:@#%.:05!
O%#../! IJJK=! ';9ZXiKLJLKJ`KLKKJhLaIJJK!
`IgI! 2=/! $! <**C! )$07#%:4#! .0%*4,+5!
%#6*33#4>.!b! ]42%#6#>#40#>! :4! .6*2#! $4>!
>#207/!07:.!0*-%!>#!A*%6#!6*++#60:*4!*A!2*#0%5!
<5! (%#467L.2#$C:4,! 1*3#4! 6*40$:4.! *@#%!
mJJ!2*#3.!A%*3!am!>:AA#%#40!2#4./!A%*3!07#!
01#+A07L6#40-%5! 84,+*LZ*%3$4! D$%:#! >#!
(%$46#!07%*-,7!.-67!4*0#>!2*#0.!*A!07#!2$.0!
6#40-%5! $.! E-6:#44#! "#.4*-#./! E:+:$4#!
&*-0#%./! $4>! 8+<#%0:4#! ;$%%$?:4=! F7%*-,7!
$%0A-+/! 6$%#A-+! 0%$4.+$0:*4.! 07$0! %#3$:4! 0%-#!
0*! 07#! $-07*%.Q! @*:6#./! .05+#/! $4>! $%0:.0:6!
:40#,%:05/! Z*%3$4! P=! ;7$2:%*! 2%*@:>#.! $4!
#Y6#20:*4$+! 1:4>*1! :40*! 07#! >#@#+*23#40!
$4>! #@*+-0:*4! *A! (%#467! 2*#0%5! A%*3! 07#!
D:>>+#!8,#.!-2!0*!07#!2%#.#40=!U%:,:4$+!0#Y0.!
$4>! 0%$4.+$0:*4.! $%#! 2%#.#40#>! *4! A$6:4,!
2$,#./! $++*1:4,! %#$>#%.! 0*! $22%#6:$0#! 07#!
@:,*%! $4>! @$%:#05! *A! 07#! (%#467! $4>! 07#!
A:>#+:05!*A!07#!d4,+:.7!@#%.:*4.=!
!
":@:>#>! :40*! 07%##! 67%*4*+*,:6$+!
.#60:*4.! .2$44:4,! 07#! D:>>+#! 8,#.! 07%*-,7!
07#! .:Y0##407! 6#40-%5/! 07#! .#@#40##407! $4>!
#:,70##407!6#40-%:#./!$4>!07#!4:4#0##407!$4>!
01#40:#07! 6#40-%:#./! 07#! @*+-3#! :46+->#.!
:40%*>-60*%5! #..$5.! <5! 4*0#>! .67*+$%.! *A!
#$67! #%$Q.! 2*#0%5! $+*4,! 1:07! <:*,%$27:6$+!
.C#067#.! $4>! <:<+:*,%$27:6$+! %#A#%#46#.! A*%!
#$67! 2*#0=! F7:.! <:+:4,-$+! 2$4*%$3$! :.! $4!
#..#40:$+! $>>:0:*4! 0*! 07#! +:<%$%:#.! *A! $++!
.67*+$%.! $4>! %#$>#%.! *A! 2*#0%5/! (%#467!
+:0#%$0-%#/!
$4>}#.2#6:$++5}1*3#4u.!
1%:0:4,=! '0! 1:++! $+.*! :40#%#.0! .0->#40.! *A! 07#!
$%0! $4>! 6%$A0! *A! +:0#%$%5! 0%$4.+$0:*4=!
!
Member Publications
(#$0-%:4,! 07#! 2*#0%5! *Ab! E*-:.#! 86C#%3$44/!
S:60*:%#! 9$<*:./! Z$0$+:#! )+:AA*%>! 9$%4#5/!
($445! >#! 9#$-7$%4$:./! )$07#%:4#! 9#%4$%>/!
)$.0#++*?$/!
d+:.$<#07L;*27:#!
)7T%*4/!
)7%:.0:4#! >#! O:?$4/! w$<%:#++#! >#! )*:,4$%>/!
E*-:.#! )*+#0/! D$%:#! "$-,-#0/! E:.#! "#7$%3#/!
E-6:#!
"#+$%-#LD$%>%-./!
D$%6#+:4#!
"#.<*%>#.LS$+3*%#/!
840*:4#00#!
"#.7*-+:n%#./! E-6:#44#! "#.4*-#./! )$07#%:4#!
>#.! P*67#./! D$>#+#:4#! >#.! P*67#./!
;0T27$4:#L(T+:6:0T! >#! w#4+:./! P*.#3*4>#!
wT%$%>/! "#+27:4#! w$5! >#! w:%$%>:4/! d+:.$<#07!
w-:<#%0/! O#%4#00#! >-! w-:++#0/! R#4%:#00#! >#!
)*+:,45! >#! E$! ;-?#/! wT%$%>! >QR*-@:++#/!
V#$44#!>Q8+<%#0/!D$%:#LD$>#+#:4#!V*+:@#$-!>#!
;#,%$:./! 844#LD$%:#! N#,#+./! E*-:.#! E$<T/!
D$%:#L83$<+#! >#! E$! (T%$4>:n%#/! D$>#+#:4#!
>#! +Q8-<#.2:4#/! D$%,-#%:0#! >#! Z$@$%%#/!
D$%:#! >#! )+n@#./! D$%:#! >#! (%$46#/! 844#! >#!
D$%M-#0./! d+:.$! D#%6~-%/! E*-:.#! D:67#+/!
D$%:#Ld3:+:#!D$%5*4!>#!D*40$46+*./!83T+:#!
D-%$0/! D$%:#! Z:?#0/! 844$! >#! Z*$:++#./! D$%:#!
O$2#L)$%2$40:#%/!E*-:.$!O$-+:4/!)T6:+#!OT%:4/!
D$%:#!>#!P*3:#-/!E*-:.#Lw#4#@:n@#!w:++*0!>#!
;$:460*4,#/! 8+<#%0:4#! ;$%%$?:4/! )T6:+#!
;$-@$,#/! D$>#+#:4#! >#! ;6->T%5/! ;$<:4#!
;:6$->/! 84>%T#! ;*>#4C$32/! 83$<+#! F$.0-/!
D$%:#L)$07#%:4#! "#.B$%>:4.! >#! S:++#>:#-/!
E*-:.#! >#! S:+3*%:4/! P#4T#! S:@:#4/! $4>!
E:+:$4#!&*-0#%.=!
!
Le Conseil International d'Études
Francophones
(CIÉF)! $! +#! 2+$:.:%!
>u$44*46#%! +$! 2$%-0:*4! >-! 4-3T%*!
>Q$-0*34#! IJJK! >#! .$! %#@-#! .6:#40:A:M-#/!
!"#$%&&%'( )*#+%'( ,-./0"12"/%'/! $@#6! -4!
>*..:#%!.2T6:$+!.-%!+$!w-5$4#/!6**%>*44T!2$%!
D*4:M-#!9+T%$+>=!
!
Zd(! >:AA-.#! +$! %#67#%67#! >$4.! +#.!
>*3$:4#.! >#! +$! +$4,-#! A%$4y$:.#/! >#! +$!
+:00T%$0-%#/!>#.!$%0./!>#.!.6:#46#.!.*6:$+#./!>#!
+$! 6-+0-%#! #0! >#! +$! 6:@:+:.$0:*4! >#.! 2$5.! #0!
%T,:*4.! A%$46*27*4#.=! O-<+:T#! >#-Y! A*:.! 2$%!
$4/! Zd(! #.0! >:.0%:<-T#! x! 0%$@#%.! +#! 3*4>#b!
$-Y! 3#3<%#.! >-! )'|(/! $-Y! <:<+:*07nM-#./!
'!
Spring 2009
$-Y! $..*6:$0:*4.! .$@$40#./! $-Y! *%,$4:.3#.!
2%:@T.! #0! ,*-@#%4#3#40$-Y! #0! $-Y! %#@-#.!
2+-%:>:.6:2+:4$:%#.=!
!"#$%&&%'( )*#+%'( ,-./0"12"/%'"! 2/+)3&!
4564"! .)%/3$&! 4778"! .9&-! )$! :/00,&'!
0(;-,.+! 0)'! +.! <)=.$&"! -//':/$$;! (.'!
>/$,?)&!@+;'.+:!
>#.6%:20:*4!#4!+:,4#b!
7002bjj111=6:#A=:4A*j4#Aj$60-#+=703+f!
!
ABCDECF!
!
1GD#AHEI!
Paule Constant=! []4! ;*-2y*4! >Q$66#40\!
e8++*6-0:*4! >Q7*44#-%! $-! II#! 6*4,%n.! >-!
)'|(!x!E:3*,#.!#4!(%$46#/!+#!`#%!B-:++#0!IJJKf!!
Daniel Sibony=! [O*-%M-*:! T6%:%#z\! eF#Y0#!
6*32*.T! $2%n.! -4#! 0$<+#! %*4>#! >QT6%:@$:4./!
+*%.! >-! 6*4,%n.! >-! )'|(! x! E:3*,#.! #4!
(%$46#/!+#!h!B-:++#0!IJJKf!
(
J/00,&'!0(;-,.+!0)'!+.!<)=.$&!
Monique Blérald=!O%T.#40$0:*4=!
Christiane Taubira=! [E$! (%$46*27*4:#/!
2*%0#-.#! >#! 0*-0#.! +#.! 3507*+*,:#.! #0! >#!
0*-0#.! +#.! A%-.0%$0:*4.\! e8++*6-0:*4!
>Q*-@#%0-%#! $-! I`#! )*4,%n.! >-! )'|(! x!
)$5#44#!#4!w-5$4#/!+#!I!B-:++#0!IJJif=!
!
H,%%;'.%)'&!
F%*:.! |6%:@$:4.! ,-5$4$:.! 2$%+#40! +:<%#3#40!
>#!
+$!
+:00T%$0-%#!
,-5$4$:.#b!
Élie Stephenson=! [o-#+M-#.! P#2n%#.!
+:00T%$:%#.=\!
Serge Patient=![E$!":,+*..:#!A%$4y$:.L6%T*+#!
#4!w-5$4#!A%$4y$:.#=\!
André Paradis=! [;:0-$0:*4! >#! +$! +:00T%$0-%#!
,-5$4$:.#!%T6#40#=\!
Rodrigo Olivencia=![E$!P#2%T.#40$0:*4!>#!+$!
<•0$%>:.#! 67#?! 9#%0n4#! V-3:4#%b! w#4n.#!
>Q-4#!>*-<+#!2%:.#!>#!6*4.6:#46#=\!
Bill Marshall=! [)$5#44#! #0! +Q80+$40:M-#!
A%$4y$:.=\!
!
Member Publications
Marie-Christine Rochmann=! [E#! P*3$4!
7:.0*%:M-#! ,-5$4$:.! 6*40#32*%$:4/! *-! E#.!
D:%*:0#3#40.!
>Q-4#!
0#32*%$+:0T!
7T0T%*,n4#=\!
Gérard Police.! [E#! D*0! s6%T*+#Q! >$4.!
K'$'&)(7'!>#!V*.T!;$%4#5=\!
!
H,%%;'.%)'&! /'.+&! K! I/-,/+/L,&! K!
1$%M'/(/+/L,&!
Monique Blérald=! [84$4.:! +Q$%$:,4T#! #4!
0#%%#! ,-5$4$:.#b! 8>$20$0:*4! #0! T@*+-0:*4!
>Q-4!2#%.*44$,#!3507:M-#=\!
Blaise Bitegue Dit Manga=! [EQ'32T%$0:A!
3$%%*4b! ]4! O$%$>*Y#! .*6:$+! $-! .#:4! >#!
+QT6*4*3:#!>#!+$!6-+0-%#!,-5$4$:.#=\!
Isabelle Hidair.! [S*5$,#! $-Y! *%:,:4#.! >-!
3507#!6*4.0%-60#-%!>#!+Q:>#40:0T!>#.!A#33#.!
6%T*+#.!,-5$4$:.#.=\!
!
1'%!L)=.$.,0!
Monique Blérald=! [8.2#60.! >#! +Q$%0! #4!
w-5$4#b! d40%#0:#4! $@#6! G/0&3.$! G/*,$/%/!
$%0:.0#L2#:40%#=\!
!
@,*+,/L'.(M,&!!
Blaise Bitegue Dit Manga=![E$!E:00T%$0-%#!
,-5$4$:.#! >#! >#3$:4/! >Q*€! @:#40L#++#z\!
;-:@:! >#b! 9:<+:*,%$27:#! .-%! +$! +:00T%$0-%#!
,-5$4$:.#b! ;5407n.#! >#.! 0%$@$-Y! >#!
>/$,?)&! @+;'.+:! C:.L.$/! #0! N&.$O>.',&!
@,',$L.$,$&! C:.L.$/! $:4.:! M-#! 6#-Y!
%T$+:.T.! 2$%! >.',&O1$$,-P! 1%%,-/%! #0!
C/Q+,$.!R'.$S/,0=!!
(
3-*40&%'(1&#-45*267.*48#%'(
1T',?)&!!
Maryse Bray et Hélène Gill=! [?<%*('! >#!
D$7$3$0L;$+#7! R$%*-4b! )+$..:6:.3#! *-!
Z*-@#++#! S$,-#! >$4.! +#! 6:4T3$! $A%:6$:4!
A%$46*27*4#z\!
Christophe
Konkobo=!
[d.2$6#.!
6*40#32*%$:4./! R:.0*:%#! 6*+*4:$+#b! ;)M."4#
79)7"(3)3,4!>#!D1#?#!Z,$4,-%$=\!
(!
Spring 2009
Philip A. Ojo=! [EQd.07T0:M-#! >#! +$! .$0:%#! #0!
>#!+$!.-<@#%.:*4!>$4.!!'#;'$"(30M4"#7"#4'(D!
>#!;*45!E$<*-!F$4.:=\!
Sathya Rao.! [)*%2./! #Y:+.! #0! 0#32*%$+:0T.!
>$4.!!9?&'(7"!>#!Z#>B3$=\!
A.'.U*&!
Ayelevi Novivor.! [E#.! P#+$0:*4.! x! +Q8-0%#!
>$4.!+#!%*3$4!$40:++$:.!6*40#32*%$:4=\!
Jean-Paul Pilorget=! ["#4.:A:#%! +#! +:#-b!
d4B#-Y! >#! +Q:40#%0#Y0-$+:0T! >$4.! 5)<6)=*"# 7"4#
7"$()"$4#D"43"4!>#!O$0%:6C!)7$3*:.#$-=\!
Nadège Veldwachter.! [E#.! Z*-@#++#.!
dY2*.:0:*4.!
6*+*4:$+#.b!
o-$4>!
+#.!
6*-@#%0-%#.! .#! >T@*:+#40! eD$%5.#! )*4>T! #0!
O$0%:6C!)7$3*:.#$-f=\!
(
30*#.&4*6'(&4**6-.4-%'(
860-$+:0T.! +:00T%$:%#.! >#! +$! A%$46*27*4:#!
eV#$4! E#@$..#-%f/! >#! +Qd-%*2#! 6#40%$+#! #0!
*%:#40$+#! e8+$:4! S-:++#3:4f/! >#! +ud-%*2#! >#!
+u*-#.0! e9%-4*! F7:<$-+0f/! >-! D$,7%#<! e8+#C!
9$5+##!F*-3:f/!>-!o-T<#6!eV#$4!E#@$..#-%f!
(
9"71*%'(-%/+#'(0-4*48#%'(
e@*:%! T,$+#3#40! +$! 2$,#! 3*40%$40! +#.! 0:0%#.!
A$:.$40! +Q*<B#0! >Q-4! 6*320#! %#4>-! >$4.! +#.!
>#%4:#%.!4-3T%*.f!
Engélibert, Jean-Paul, et Yen-Maï
Tran-Gervat/!6**%>.=!!'#!)33,$'3*$"#7,/6),"[#
A"/$)4":# $,/,3)3)%(:# $,,.$)3*$"=! e'.$<#++#!
P*-..#+Lw:++#0f!
Gontard, Marc/! 6**%>=! !"# A,.)3# +,&)()(# '*#
O'$%.=!e873#>!9*-,-$%67#f!!
Lacoursière, Jacques=! \)43%)$"# /%/*6')$"#
7*#Q*,<".#]^_`a#b#^_cad=!eV#$4!E#@$..#-%f!!
Pestre de Almeida, Lilian.! ?)&,# 8,4')$"[#
8'0)"$# 79*(# $"3%*$# '*# /'R4# ('3'6=! e)#+:4$!
;67#:4*1:0?f!
!
S*:%!T,$+#3#40!+#.!';0)3;0!:&0!.'%,-+&0!#4!
+:,4#!
eA:67:#%!
2>Afb!
7002bjj111=6:#A=:4A*j4#AjIgLI•%#.-3#.=2>A!!
!
)$07#%:4#!O#%%5/!%T>$60%:6#!#4!67#A!
!
Member Publications
"#20=!*A!P*3$46#!E$4,-$,#.!r!E:0#%$0-%#.!!
ghg!Uu;7$-,74#..5!R$++!!
]4:@#%.:05! *A! Z*0%#! "$3#! Z*0%#! "$3#/! 'Z!
hmaam/!];8!
!
)!
Spring 2009
!
Conferences
!
Upcoming Conferences
••••••••••••••••••••••••••••!
23e Congrès du Conseil International
d’Études Francophones
Contemporary Women’s Writing in
French Seminar,
Institute of Germanic & Romance
Studies, University of London, U.K.
!
LA NOUVELLE-ORLÉANS
21 juin-28 juin 2009
!
!
E#!)*4.#:+!'40#%4$0:*4$+!>Q|0->#.!(%$46*27*4#.!
e)'‚(f!@*-.!:4@:0#!x!2$%0:6:2#%!x!.*4!Ig#!6*4,%n.!
3*4>:$+/!M-:!$-%$!+:#-!x!E$!Z*-@#++#LU%+T$4./!#4!
E*-:.:$4#/! >-! I`!$-! IK! B-:4! IJJX=! ! U%,$4:.3#! x!
<-0! 4*4! +-6%$0:A/! +#! )'‚(! $! 2*-%! *<B#60:A! +#!
>T@#+*22#3#40!>#.!T0->#./!>#!+$!%#67#%67#/!>#.!
2-<+:6$0:*4.! #0! >#.! 2%*>-60:*4.! 2*%0$40! .-%! +$!
+:00T%$0-%#! #0! +$! 6-+0-%#! >Q#Y2%#..:*4! A%$4y$:.#!
>$4.!+#!3*4>#=!
! D')RdE! FPdD9E8G/! A:,-%#! #3<+T3$0:M-#!
>#! +$! +:00T%$0-%#! M-T<T6*:.#/! .#%$! +Q:4@:0T!
>Q7*44#-%! $-! 6*4,%n.! >-! )'‚(! 6#00#! $44T#=! d4!
2+-.! >#! 4*3<%#-.#.! .#..:*4.! #0! >#!
6*33-4:6$0:*4.! 2+-%:>:.6:2+:4$:%#./! +#! 6*4,%n.!
2%*2*.#%$! >#.! 0$<+#.! %*4>#.! #0! >#.! .T$46#.! >#!
+#60-%#!>QT6%:@$:4./!-4#!+:<%$:%:#/!>#.!%T6#20:*4./!
>#.!.*:%T#.!6-+0-%#++#.!#0!>#.!#Y6-%.:*4.=!!
82%n.!5!$@*:%!0#4-!.*4!6*4,%n.!$44-#+!#4!IJJg/!
+#! )'‚(! %#@:#40! x! +$! Z*-@#++#L! U%+T$4.! #4! IJJX/!
2+#:4! >#! .*-@#4:%.! x! %#@:@%#! *-! x! %#4*-@#+#%/!
3$:.! .-%0*-0! 2*-%! %#4>%#! 7*33$,#! x! 6#00#! 5)D#
E'4R!M-:!.#!%#+n@#!>#!.#.!T2%#-@#.!$@#6!0*-0#!+$!
@:0$+:0T! >*40! #++#! #.0! 6$2$<+#=! EQ$:%! >-! S:#-Y!
)$%%T!5!@:<%#!0*-B*-%.!$-!.*4!>-!B$??/!+#.!$%ƒ3#.!
6-+:4$:%#.! 6*40:4-#40! >Q5! $22#+#%! +#.!
2%*3#4#-%./! +#.! 67q4#.! 6#40#4$:%#.! 5! *AA%#40!
+Q*3<%#! >#! +#-%.! <%$467#./! #0! +#.! A#%.! A*%,T.! 5!
%$6*40#40!+#-%!7:.0*:%#!2*-%!+#!2+$:.:%!>#.!5#-Y=!!!
!
O*-%! *<0#4:%! >#.! %#4.#:,4#3#40.! .-%! +#! )'‚(/!
.*4! 6*4,%n.# #0! .$! %#@-#! V%*L"66"4# e3*7"4#
-$'(.%/0%("4# eZd(f/! 6*4.-+0#?! 4*0%#! .:0#! x!b!
M%%(VWWXXX6-,&T6,$T/W!
!
!
Saturday 27 June 2009
Study day on Marie Darrieussecq
Co-ordinator: Helena Chadderton
(Lancaster)
8++! 1#+6*3#=! ! Z*! %#,:.0%$0:*4! A##=! ! O+#$.#!
6*40$60! R#+#4$! )7$>>#%0*4! 0*! 6*4A:%3!
$00#4>$46#b!7=67$>>#%0*4c+$46$.0#%=$6=-C!
!
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••!
!
Contemporary Women’s Writing in
French
20 November 2009, IGRS,
University of London, UK
!
)*4A#%#46#! *4! 07#! 1*%C! *A! ;5+@:#! w#%3$:4/!
1:07! $00#4>$46#! *A! $4>! %#$>:4,! <5! 07#!
$-07*%!
!
)*L*%>:4$0*%b!84$!>#!D#>#:%*.!eN#40f!
!
(*%! #4M-:%:#.! $<*-0! $45! )&&(! $60:@:0:#./!
6*40$60!w:++!P5#!e'wP;f/!,:++=%5#c.$.=$6=-C
!
!
!
!
!
!
!
*!
Spring 2009
Conferences
!
Call for papers
Nouveaux mondes, nouveaux
espaces // New Worlds, New
Spaces
Toronto, Canada
%#2%#.#40#>!<5!$!`aJLIJJ!1*%>!$<.0%$60!$4>!
:46+->#! 07#! $-07*%Q.! 6*40$60! :4A*%3$0:*4! A*%!
($++! IJJX=! ! (-%07#%! :4A*%3$0:*4! :.! $@$:+$<+#!
$0!$%0.=-*,-#+27=6$j#.2$6#.IJ`Jj!
!
U%,$4:?#%.b! ! "$14! )*%4#+:*/! (%T>T%:M-#!
8%%*5$./!V*-<#%0!;$05%#!
e#.2$6#.c-*,-#+27=6$f!
!
Comptes rendus
March 25, 26, 27, 2010.
!
F7#!]4:@#%.:05!*A!w-#+27!ew-#+27/!U40$%:*/!
)$4$>$f!:.!2%*->!0*!1#+6*3#!07#!IJ07!$4>!
I`.0!)#40-%5!(%#467!$4>!(%$46*27*4#!
;0->:#.!'40#%4$0:*4$+!)*++*M-:-3!
F7#!)*-%05$%>!<5!D$%%:*00/!:4!F*%*40*/!
U40$%:*!
!
F7#! #@#40! 1:++! <#! 0$C:4,! 2+$6#! >-%:4,! 07#!
6:05Q.! $44-$+! ;#3$:4#! >#! +$! (%$46*27*4:#=!!
83*4,!*-%!$40:6:2$0#>!C#54*0#!.2#$C#%.!$%#!
O$-+! U067$C*@.C5LE$-%#4./! )dU! *A! |>:0:*4.!
OUEk! Z:6**+#! 9%*..$%>/! o-T<#6*:.#! 1%:0#%!
$4>! 6%:0:6k! $4>! (%$4y*:.! O$%T/! +:0#%$%5! 6%:0:6!
.2#6:$+:?:4,!:4!6"4#6)33,$'3*$"4#7"#69">)D*B3,=!
!
F7#! IJ`J! )*4A#%#46#! 1:++! .##C! 0*! #Y2+*%#!
4#1! 1*%+>.! $4>! 4#1! .2$6#.! :4! (%#467! $4>!
(%$46*27*4#! +:0#%$0-%#/! :4! 07#! .*6:$+!
.6:#46#.! $4>! 07#! $%0.! :4! 07#! 01#40:#07! $4>!
01#405LA:%.0! 6#40-%:#.=! ;*3#! 2*..:<+#! A:#+>.!
*A! .0->5! :46+->#b! 0%$4.+$0#>! .2$6#k!
>#0#%%:0*%:$+:?$0:*4b! +$4,-$,#/! :33:,%$0:*4/!
07#! .2$6#! *A! 07#! *07#%k! 65<#%.2$6#b! 752#%L
A:60:*4!$4>!>:,:0$+!+:0#%$0-%#k!2#%.*4$+!.2$6#b!
$-0*<:*,%$275/! $-0*A:60:*4k! .53<*+:6! $4>!
3#40$+!
.2$6#k!
2#%A*%3$46#!
$%0k!
:40#%3#>:$+:05k!67%*4*0*2#.k!0*2*„k!.2$0:$+:05!
$4>! +#00%:.3k! 07#! <**C! $.! 3$0#%:$+! .2$6#! k!
:++-.0%$0:*4.=!
!
O%*2*.$+.! A*%! 6*32+#0#! 2$4#+.! $4>!
:4>:@:>-$+! 2$2#%.! .7*-+>! <#! .#40/! :4! (%#467!
*%! d4,+:.7! 0*! #.2$6#.c-*,-#+27=6$! <#A*%#!
8-,-.0! g`/! IJJX=! d$67! 2$2#%! .7*-+>! <#!
!
!
WIF SESSIONS
PAMLA CONFERENCE 2008
November 7-9, 2008
O*3*4$!)*++#,#/!)+$%#3*40/!)$+:A*%4:$
E#! A%$4y$:.! #0! +$! A%$46*27*4:#! *40! >#!
4*-@#$-! A$:0! <*44#! A:,-%#! $-! 6#40! .:Y:n3#!
6*4,%n.! >-! O8DE8! 0#4-! .-%! +#! 6$32-.! >#!
O*3*4$! )*++#,#! #4! )$+:A*%4:#=! ! )$07#%:4#!
D*40A*%0!$!*%,$4:.T!0%*:.!.#..:*4.!&'(/!#0!:+!5!
$! #-! $-..:! >#-Y! $-0%#.! .#..:*4.!
.-22+T3#40$:%#.! 6*4.$6%T#.! x! +$! 6-+0-%#!
A%$46*27*4#=!!E#.!.#..:*4.!&'(!2*%0$:#40!.-%!
>#.! 07n3#.! @$%:T.!b! ^!P#2%T.#40$0:*4! >#! +$!
@:*+#46#! >$4.! +#.! 0#Y0#.! AT3:4:4.!_/!
^!P#+:,:*4! #0! 0#Y0#.! >#! A#33#.!_/! #0!
^!Eu:33:,%$0:*4!#4!(%$46#!_=!E#.!>#-Y!$-0%#.!
.#..:*4.! $@$:#40! 6*33#! .-B#0.! +#.!
sA%*40:n%#.Q! #0! +$! +:00T%$0-%#! A%$46*27*4#/! #0!
+#!6:4T3$!A%$46*27*4#=!
!
!
"$4.! +$! 2%#3:n%#! .#..:*4! &'(!
2%T.:>T#!
2$%!
)$07#%:4#!
D*40A*%0/!
G&(';0&$%.%,/$! :&! +.! 9,/+&$-&! :.$0! +&0!
%&Y%&0! :&! T&33&0/! S#%$! N+#C*@C:4$!
e]4:@#%.:05! *A! ;*-07#%4! )$+:A*%4:$f! .Q#.0!
2#467T#! .-%! +#! %ƒ+#! >#! +$! @:*+#46#! >$4.! +#.!
%*3$4.! >Q83T+:#! Z*07*3<=! "$4.! .*4! T0->#!
:40:0-+T#/! ^!S:*+#46#! %*3$4#.M-#! *-!
B*-:..$46#!.6*2:M-#!67#?!83T+:#!Z*07*3<!_/!
#++#!$!#4!2$%0:6-+:#%!$4$+5.T!?.)7"#K*6+*$)=*"!
$A:4! >#! >T3*40%#%! 6*33#40! +Q*<B#0! >-! >T.:%!
%*3$40:M-#!#.0!.*-@#40!+$!@:60:3#!>-!%*3$4!
"+!
Spring 2009
>*40! +#! 6*%2.! *-! +Q#.2%:0! #.0! .*-3:.! x! +$!
@:*+#46#=! ! ! E$! A*460:*4! >#! +$! @:*+#46#! T0$:0!
$-..:!6#40%$+#!x!+$!>#-Y:n3#!2%T.#40$0:*4!>#!
Z:6*+#! 9-AA$%>! e)$+:A*%4:$! ;0$0#! ]4:@#%.:05/!
;$6%$3#40*f/! ^!S:*+#46#! #0j>$4.! +QT6%:0-%#!
67#?! ET*4*%$! D:$4*! _=! ! "$4.! .*4! %*3$4!
2%:3T/! 8%(3%*$# 7*# f%*$# =*)# L)"(0! eIJJmf/!
D:$4*/! -4#! )$3#%*-4$:.#/! ! 4*-.! +:@%#! -4#!
7:.0*:%#! <%-0$+#! >$4.! -4! 2$5.! $A%:6$:4=!!
9-AA$%>! $! >T3*40%T! 6*33#40! 6#00#! @:*+#46#!
*€! 0*-0! #.0! 2#%3:.! %:.M-#! >#! 6%T#%! -4! A-0-%!
$..$..:4T! 3$:.! #4! 3q3#! 0#32.! 6*33#40! +#!
%T6:0! >-! 2$..T! 6%-#+! %#>*44#! +$! 2*..:<:+:0T!
>Q-4! $@#4:%=! ! E$! 0%*:.:n3#! 2%T.#40$0:*4! >#!
E*%:#! ;$-<+#LU00*! e]4:@#%.:05! *A! Z*%07#%4!
)*+*%$>*f! $! #Y$3:4T! >#.! $60#.! >#! %T<#++:*4!
#Y0%q3#.!#0!+$!%7T0*%:M-#!>#!+$!@:*+#46#!67#?!
>:@#%.#.! $-0#-%#.! >#! .6:#46#! A:60:*4! 5!
6*32%:.! 83T+:#! Z*07*3</! D*4:M-#! &:00:,/!
E*-C5!9#%.:$4:C!#0!d.07#%!P*67*4=!!d4!$++$40!
>Q-4#! @:*+#46#! +T,n%#! *-! .53<*+:M-#! x! -4#!
6%-$-0T! .$-@$,#/! ;$-<+#LU00*! $! >*44T! -4!
T@#40$:+! >#! 3#..$,#.! 2*..:<+#.! >$4.! -4#!
@$%:T0T!>Q~-@%#.!=!
!
Z:6*+#!9-AA$%>!$!2%T.:>T!+$!.#..:*4!>#!
&'(! .-:@$40#/! G&+,L,/$! &%! %&Y%&0! :&!
T&33&0=! ! ;$%$7! V$4#! ;3:07! e67#%67#-.#!
:4>T2#4>$40#f! $! 2*%0T! 4*0%#! $00#40:*4! .-%!
+#.! Z*43)+).'3)%(4! e`mXhf! >#! D$>$3#! V#$44#!
w-5*4=! ! w-5*4! $! T6%:0! .*4! ~-@%#! 2*-%! .#!
>TA#4>%#! 6*40%#! >#.! $66-.$0:*4.! >#!
M-:T0:.3#=! ! ;3:07! 4*-.! $! >T2#:40! 6*33#40!
w-5*4! .#! .#%@$:0! >Q-4! >:.6*-%.! x! >#-Y!
@*:Y!*€! +Q#6%:@$:4#! $! -0:+:.T! +#.! 4*0#.! #4! <$.!
>#! 2$,#! 2*-%! 2$%+#%! >Q-4#! @*:Y! $..#%0:@#=!!
O$%!+$!.-:0#/!)#6:+:$!9#$67!e8+A%#>!]4:@#%.:05f!
$!$4$+5.T!+#.!6%:0:M-#.!M-#!2*%0$:0!84>%T!ET*!
.-%!+#.!:4.0:0-0:*4.!%#+:,:#-.#.!#0!+#!%ƒ+#!>#!+$!
%#+:,:*4! >$4.! +$! .*6:T0T! A%$4y$:.#=! ! "$4.!
^!840:6+#%:6$+:.3! :4! 07#!Z*@#+.! *A!84>%T! ET*!
e`KIhL`XJJf!_/! 9#$67! $! #Y$3:4T! 6*33#40!
6#00#! %*3$46:n%#/! >*40! +#! 4*3! >#! 2+-3#!
4Q$@$:0!2$.!>#!^!#!_!2*-%!+#!AT3:4:.#%/!.*-+n@#!
>#.! M-#.0:*4.! 6*33#! +$! .*:L>:.$40!
:32*%0$46#!>#!+$!%#+:,:*4!2*-%!+#.!A#33#.!#0!
+#.! 0%$@$:++#-%./! +#! %ƒ+#! 4-:.:<+#! >#! +QT,+:.#!
!
Conferences
>$4.! +QT6*+#! 2-<+:M-#/! +Q:4.-AA:.$46#! >#!
+QT>-6$0:*4! >$4.! +#.! T,+:.#.! 6$07*+:M-#./! #0!
+Q752*6%:.:#!>#!+$!3*%$+:0T!6$07*+:M-#=!!;*4:$!
8..$! e;]ZG/! U+>! &#.0<-%5f! $! 6*40:4-T! +$!
>:.6-..:*4! >$4.! -4#! 2%T.#40$0:*4! .-%! +$!
2*T.:#! >#! D$%6#+:4#! "#.<*%>#.LS$+3*%#/!
^!;#4.-$+:0T! #0! 2:T0T! .T%$27:M-#! >$4.! +$!
2*T.:#! >#! D$%6#+:4#! "#.<*%>#.LS$+3*%#!_=!!
8..$!$!T0->:T!+Q$..*6:$0:*4!>Q^!$4,#+:.3#!_!#0!
>#! .#4.-$+:0T! >$4.! +Q*#-@%#! >#! +$! 2*T0#..#!
M-:! T6%:@$:0! x! -4#! T2*M-#! *€! +$! %T@*+-0:*4!
%*3$40:M-#!
%#4>$:0!
2*..:<+#!
-4#!
,+*%:A:6$0:*4! >#.! >T.:%.! #0! +Q:>#40:A:6$0:*4! >-!
.-B#0! $@#6! .*4! 6*%2./! $+*%.! M-#! +$! 6*40%#L
*AA#4.:@#! 6$07*+:M-#! 2%q67$:0! -4#! %#+:,:*4!
.#40:3#40$+#! #0! :40%*.2#60:@#=! ! N#@:4! d+.0*<!
e)$+:A*%4:$! ;0$0#! ]4:@#%.:05/! ;$6%$3#40*f! $!!
2%:.! -4! 2*:40! >#! @-#! 6*40#32*%$:4! .-%! +$!
M-#.0:*4! >#.! 0#Y0#.! >#! A#33#.! #0! >#! +$!
%#+:,:*4! #4! >:.6-0$40! +#! 6:4T3$! >#! "$4:n+#!
F7*32.*4=! ! "$4.! ^! s;$! 3n%#! T0$:0! B-:@#!
2*+*4$:.#Qb! R:.0*:%#.! A%$,3#40$:%#.! #0!
A%$,3#40T#.! >#! "$4:n+#! F7*32.*4!_/! d+.0*<!
.Q#.0!
6*46#40%T!
.-%!
-'*3"*)64#
79%$.0"43$"!eIJJmf! 2*-%! 3*40%#%! 6*33#40!
-4#! .*%0#! >#! 3:6%*! 7:.0*:%#! >#.! V-:A.! #4!
(%$46#!T3#%,#!>#!+Q~-@%#!>#!F7*32.*4!4*4!
2$.!x!2$%0:%!>Q-4#!>#.!:40%:,-#.!*-!3q3#!>#!
+Q$60:*4/! 3$:.! 2+-0ƒ0! x! 2$%0:%! >#! 6#! M-:! .Q#.0!
A-%0:@#3#40! #4%#,:.0%T! >$4.! +#.! *<B#0./! +#.!
.*-%6#./!#0!+#.!2$%*+#.!>-!A:+3=!
!
"$4.! +$! 0%*:.:n3#! .#..:*4! &'(/! +#.!
2%T.#40$0:*4.! *40! T@*M-T! >:AAT%#40.! $.2#60.!
>#! HZ,33,L'.%,/$! &$! R'.$-&=! ! D$%:$44#!
w*+>:4,! ! e;*-07#%4! U%#,*4! ]4:@#%.:05f! $!
2$%+T!>-!%ƒ+#!>#!+$!%T-..:0#!.6*+$:%#!67#?!+#.!
:33:,%T.! #4! 3#00$40! 6ƒ0#! x! 6ƒ0#! +#.!
%#2%T.#40$0:*4.! 6:4T3$0*,%$27:M-#.! #0!
+:00T%$:%#./! #0! +#.! %T.-+0$0.! .6*+$:%#.! %T#+.=!!
"$4.!^!"#!9#,$,!x!D$7$45b!+uT>-6$0:*4!>$4.!
+uT6%:0-%#!#0!+#!6:4T3$!<#-%.!_/!#++#!$!$4$+5.T!
x!2$%0:%!>#!A:+3.!0#+.!M-#!!"#D%("#7*#80'g<'/!
K'&)'/! #0! O,&%)$"4# 79)&&)D$,4/! 6*33#40! +#!
3:+:#-! .*6:$+/! +$! A$3:++#/! #0! +#.! %$6:4#.!
:33:,%T#.! :4A+-#46#40! +$! %T-..:0#! #0! +QT67#6!
.6*+$:%#.=! ! d4! 2%#4$40! -4#! $-0%#! >:%#60:*4/!
""!
Spring 2009
Z$0$+:#! d>1$%>.! e&$,4#%! )*++#,#f! $!
#Y$3:4T! 6*33#40! +Q$-0#-%#! A%$46*L
$+,T%:#44#/! RT+n4#! ):Y*-./! 0#40#! >#! .#! A$:%#!
-4#! 2+$6#! x! +$! A*:.! #4! (%$46#! #0! #4! 8+,T%:#=!!
d4!2%#4$40!6*33#!<$.#!>#-Y!%T6#40.!0#Y0#.!
.#3:L$-0*<:*,%$27:M-#./! ;0%3%4# 7"# $'.)("! #0!
!"4#AhL"$)"4#7"#6'#+"&&"/!d>1$%>.!$!0%$6T!-4!
0$<+#$-! >#! +Q:33:,%$0:*4! >#! ):Y*-.=!!
(:4$+#3#40/!
D*4:M-#!
D$4*2*-+*.!
e)$+:A*%4:$! ;0$0#! ]4:@#%.:05! d$.0! 9$5f! $!
#Y2+*%T! +#! 07n3#! >#! ^!D$%.#:++#/!
e'3f3:,%$0:*4! #0! 2%*>-60:*4! $%0:.0:M-#!_=! d4!
>*44$40! >#.! #Y#32+#.! 6*33#! 873#>!
p:0*-4:! T6%:@$:4! >Q*%:,:4#! $+,T%:#44#/! D:44$!
;:A!$-0#-%#!>#!O,.0'&&"(3#5"$<M$"/!#0!844$!
R#+#4$!P*..:!2*n0#!<%T.:+:#44#/!D$4*2*-+*.!
$! 4*0T! 6*33#40! +$! @:++#! >#! D$%.#:++#!
:4A+-#46#!+$!6%T$0:*4!>#.!$%0:.0#.!#0!T6%:@$:4.!
M-:!.Q5!:4.0$++#40=!!!
!
"#-Y! $-0%#.! .#..:*4.! 4*4L1:A! *40!
2*%0T! .-%! +$! 6-+0-%#! A%$46*27*4#/! +$!
2%#3:n%#! 2%T.:>T#! 2$%! )+$->:$! Z$>:4#!
eE#1:.! $4>! )+$%C! )*++#,#f! T0$:0! :40:0-+T#!
^!(%#467! $4>! (%$46*27*4#! E:0#%$0-%#!b!
O-.7:4,!07#!9*%>#%.!/!*%!D507!$4>!s+#!@*5$,#!
>#!+QT6%:0-%#Q!_=!!'+!5!$@$:0!0%*:.!2%T.#40$0:*4.!b!
E*%#4?*!w:$67#00:!e;0$4A*%>!]4:@#%.:05f!^!E#!
+$4,$,#! >#.! A+#-%.! #0! >#.! 67*.#.! 3-#00#.! b!
9$->#+$:%#u.!
S*5$,#!
$.!
(*%3$+!
2,3%*$("&"(3!_!k! ! P:3$! V*.#27! e;0$4A*%>!
]4:@#%.:05f!^!D*>#%4:?:4,!D507/!P#:4@#40:4,!
w#4%#!:4!E$A*%,-#u.!O%$'6)3,4#!,D"(7')$"4!_!k!
#0! Z$B:<! P#>*-$4#! e)$+:A*%4:$! ;0$0#!
]4:@#%.:05/! E*4,! 9#$67f! ^!"#! +$! M-q0#! >-!
Z*%>! x! +u#%%$46#! 3#-%0%:n%#! b! Z*-@#$-Y!
#4B#-Y! +:00T%$:%#.! >$4.! +#! 0#Y0#! A%$46*27*4#!
3$,7%T<:4!_=!
!
E$! >#-Y:#3#! .#..:*4/! 2%T.:>T#! 2$%!
D$%:#LD$,>#+#:4#! )7:%*+! e&7:00:#%! )*++#,#f!
2*%0$:0! .-%! +#! 6:4T3$=! ! 873#>! 9*-,-$%67#!!
e)$+:A*%4:$! ;0$0#! ]4:@#%.:05/! Z*%07%:>,#f!
4*-.! $! 2%*2*.T! ^!(#33#.! #0! @:*+#46#.! >$4.!
+#! A:+3! 0-4:.:#4! O)"6# "3# ."(7$"4!_=! ! "$274#!
O*00.! e]4:@#%.:05! *A! )$+:A*%4:$/! "$@:.f! $!
2%T.#40T!^!8!":.+*6$0#>!8+,#%:$!D$22#>!*40*!
(%#467! )*4.6:*-.4#..b! 8! )*32$%:.*4! *A!
!
Conferences
V#$4LE-6! w*>$%>Q.! !"# ;"3)3# K%67'3! $4>! )+$:%#!
"#4:.Q! 5"'*# F$'L')6!_=! D*4:M-#! ;$:,$+!
eO*3*4$! )*++#,#f! $! 0#%3:4#! +$! .#$46#! $@#6!
^!V*.#27:4#! 9$C#%/! -4#! A#33#! #4!
PT.:.0$46#!_=!
!
"#!
Spring 2009
!
WIF News and Miscelleneous
1. Electronic Newsletter.
!
F7$4C! 5*-! 0*! $++! *-%! 3#3<#%.! 17*!
%#.2*4>#>! 0*! *-%! .-%@#5! $<*-0! 07#!
Z#1.+#00#%=! &#! 7#$%>! A%*3! *4#! 7-4>%#>!
3#3<#%./!A*%05L4:4#!ehXf!*A!17*3!@*0#>!A*%!
#+#60%*4:6! @#%.:*4!k! 07:%05LA*-%! eghf! 0*! C##2!
07#! 2$2#%! @#%.:*4/! $4>! .#@#40##4! e`if! 0*!
7$@#! <*07! @#%.:*4.! $@$:+$<+#=! ;*/! 07:.! :.! :0!H!
5*-%! A:%.0! #+#60%*4:6! :..-#! *A! 07#! &'(!
Z#1.+#00#%=!80!07:.!0:3#/!07#!#>:0*%.!7$@#!4*0!
7$>!$!67$46#!0*!#Y2+*%#!@$%:*-.!A*%3$0.!$4>!
7$@#!*20#>!A*%!$!.:32+#!2>A!A*%3=!R*2#A-++5/!
17#4! .-33#%! 6*3#./! 07#5! 1:++! <#! $<+#! 0*!
$>$20! 07#! Z#1.+#00#%! 0*! $! A%:#4>+:#%! A*%3$0!=!
;-,,#.0:*4.!$%#!1#+6*3#!b!!
e3,-5*0<c7$3:+0*4=#>-!$4>!!
63*%,$4c7$3:+0*4=#>-f=!!
2. Call for nominations.
)*+#00#! F%*-0! e60%*-0c-%.:4-.=#>-f! $4>!
844$<#++#! P#$! e%#$c*Y5=#>-f! $%#! 4*1!
$66#20:4,! 4*3:4$0:*4.! A*%! 07#! IJJX! &'(!
#+#60:*4.=! ! F7#! A*-%! *AA:6#.! *2#4b! O%#.:>#40/!
S:6#LO%#.:>#40/! $4>! ! 01*! P#,:*4$+!
P#2%#.#40$0:@#.b! `=! ;*-07! $4>! I=! &#.0#%4!
]=;=!$4>!&#.0#%4!)$4$>$=!G*-!3$5!4*3:4$0#!
5*-%.#+A! *%! $4*07#%/! $A0#%! .##C:4,! 07#!
2#%3:..:*4!*A!07$0!2#%.*4=!!&#!$.C!07$0!5*-!
.#4>! 5*-%! .0$0#3#40./! *-0+:4:4,! 5*-%!
M-$+:A:6$0:*4.! $4>! 5*-%! ,*$+.! A*%! &'(/! A*%!
2-<+:6$0:*4! :4! 07#! ($++! V"i46"33"$/! 0*! <*07!
3#3<#%.! *A! 07#! Z*3:4$0:4,! )*33:00##/! $0!
07#!+$0#.0!<5!N)+=![\"!477]6!!O+#$.#!4*0#!07$0!
07#%#! :.! $! `JJL1*%>! +:3:0! A*%! 6$4>:>$0#!
.0$0#3#40.!e07:.!:.!$4!*@#%$++!+:3:0/!:46+->:4,!
<*07!M-$+:A:6$0:*4.!$4>!,*$+.f=!
!
F7#!O%#.:>#40!$4>!S:6#LO%#.:>#40!1:++!
.#%@#! 01*L! 5#$%! 0#%3.k! P#,:*4$+!
!
WIF News
P#2%#.#40$0:@#.! %#3$:4! :4! 2+$6#! A*%! 07%##!
5#$%.=! 0%$>:0:*4$++5! %#.2*4.:<+#! A*%!
%#6%-:0:4,! 07#! 6%:0:6$+! <:<+:*,%$27:#.!
2-<+:.7#>!:4!07#!<:L$44-$+!4#1.+#00#%!$.!1#++!
$.!.#00:4,!-2!07#!DE8!<-.:4#..!3##0:4,!$4>!
%#6#20:*4=!!F7#!S:6#LO%#.:>#40!1:++!4*%3$++5!
.-66##>! 07#! O%#.:>#40! $0! 07#! #4>! *A! 7#%j7:.!
0#%3!*A!*AA:6#=!
!
P#,:*4$+! P#2%#.#40$0:@#.! .#%@#! $.!
+:$:.*4.!1:07!07#!P#,:*4$+!DE8./!*@#%.##:4,/!
:4! 2$%0:6-+$%/! 07#! &'(! .#..:*4.! $4>! .*6:$+!
#@#40.=!!F7#5!2-<+:6:?#!&'(!$4>!:0.!$60:@:0:#.!
0*! 6*++#$,-#.! :4! 07#:%! %#.2#60:@#! %#,:*4.! 0*!
%#6%-:0! 4#1! 3#3<#%.=! )*40$60! 07#!
4*3:4$0:4,!6*33:00##=!
!
G&0(/$0,*,+,%,&0!/T!%M&0&!/TT,-&0!
!
The President! .#%@#.! $.! +:$:.*4! 1:07! 07#!
DE8! $4>! 2%#.:>#.! *@#%! 07#! &'(! 9-.:4#..!
D##0:4,! $4>! 07#! &'(! dY#6-0:@#! )*33:00##!
3##0:4,! 7#+>! >-%:4,! 07#! DE8! 844-$+!
D##0:4,=! ;j7#! 6*%%#.2*4>.! 1:07! 07#!
dY#6-0:@#! )*33:00##! 6*46#%4:4,! :0#3.! *A!
<-.:4#../! $4>! 1:07! 07#! 3#3<#%.7:2/! $.!
M-#.0:*4.! $%:.#=! ! ;j7#! 6**%>:4$0#.! $++! &'(!
$60:@:0:#.=!
!
The Vice-Presiden%! $..:.0.! 07#! O%#.:>#40k!
0*,#07#%/! 07#5! >#6:>#! 07#! $++*6$0:*4! *A!
%#.2*4.:<:+:0:#.!<#01##4!07#3=!'4!$>>:0:*4!0*!
$..:.0:4,!07#!O%#.:>#40/!07#!S:6#!O%#.:>#40!:.!
0%$>:0:*4$++5! %#.2*4.:<+#! A*%! %#6%-:0:4,! 07#!
6%:0:6$+! <:<+:*,%$27:#.! 2-<+:.7#>! :4! 07#! <:L
$44-$+! 4#1.+#00#%! $.! 1#++! $.! .#00:4,! -2! 07#!
DE8! <-.:4#..! 3##0:4,! $4>! %#6#20:*4=! ! F7#!
S:6#LO%#.:>#40! 1:++! 4*%3$++5! .-66##>! 07#!
O%#.:>#40!$0!07#!#4>!*A!7#%j7:.!0#%3!*A!*AA:6#=!
!
G&L,/$.+!G&('&0&$%.%,9&0!.#%@#!$.!+:$:.*4.!
1:07! 07#! P#,:*4$+! DE8./! *@#%.##:4,/! :4!
2$%0:6-+$%/! 07#! &'(! .#..:*4.! $4>! .*6:$+!
#@#40.=!!F7#5!2-<+:6:?#!&'(!$4>!:0.!$60:@:0:#.!
0*! 6*++#$,-#.! :4! 07#:%! %#.2#60:@#! %#,:*4.! 0*!
%#6%-:0!4#1!3#3<#%.=!!
"$!
Spring 2009
!
3. Changes in call for reviews :
!
e$>$20#>! A%*3! $4! #3$:+! A%*3! ;$%$! ;0#:4#%0L
9*%#++$f!b
D#3<#%.!:40#%#.0#>!:4!1%:0:4,!$!%#@:#1!1:++!
7$@#!$!1##C!0*!%#2+5!0*!07#!6$++!A*%!%#@:#1#%.!
0*!
07#!
A*++*1:4,!
$>>%#..b!
1:A<**C%#@:#1.cA6=#>-=! )$4>:>$0#.! 3-.0!
:46+->#! $! +:4#! *%! 01*! #Y2+$:4:4,! 175! 7#! *%!
.7#! :.! :40#%#.0#>! $4>! M-$+:A:#>! 0*! >*! 07#!
%#@:#1!:4!M-#.0:*4!$.!1#++!$.!2%*@:>#!6*40$60!
:4A*%3$0:*4=! eO+#$.#! >*! 4*0! $00$67! 6@.=f! 8++!
6$4>:>$0#.! 1:++! %#6#:@#! $4! $-0*3$0:6! %#2+5!
6*4A:%3:4,! %#6#:20! *A! 5*-%! %#M-#.0=! 80! 07#!
#4>! *A! 07#! 1##C/! ;$%$! 1:++! <#,:4! %#@:#1:4,!
%#M-#.0.! $4>! 07#4! 67**.#! %#@:#1#%.! :4! $!
0:3#+5!3$44#%=!8.!:4!07#!2$.0/!:4!$>>:0:*4!0*!
.-<B#60! #Y2#%0:.#/! 2%:*%:05! 1:++! <#! ,:@#4! 0*!
3#3<#%.!17*!7$@#!4*0!%#6#40+5!6*40%:<-0#>!
<**C! %#@:#1.=! F7#! 2%*6#..! 1:++! 4*! +*4,#%!
>#2#4>!*4!7*1!M-:6C+5!3#3<#%.!%#.2*4>!0*!
07#!6$++=!!
!
4. WIF sessions for the 2009
MLA.
`=!D#3*%5/!R:.0*%5/!$4>!07#!E:0#%$%5!F#Y0=!!
!
)*40#32*%$%5! (%$46*27*4#! 1%:0#%.! 7$@#!
2%*>-6#>! 3$45! 1*%C.! >#2:60:4,! 07#!
.-AA#%:4,/!7$%>.7:2./!$4>!:4>:,4:0:#.!#4>-%#>!
<5! 1*3#4! $%*-4>! 07#! ,+*<#/! 6$-.#>! <5!
A$3:+5/!
.*6:*L6-+0-%$+/!
*%!
2*+:0:6$+!
!
!
!
!
!
!
!
!
WIF News
*22%#..:*4=! &*%C.! 07$0! $%#! $66*-40.! *%!
0#.0:3*4:#.!*A!+:A#!67$4,:4,!#@#40./!>%$1!07#!
%#$>#%!0*!0%-07.!*A!07#!7-3$4!6*4>:0:*4!$4>!
0*! 4#1! @:.:*4.! *A! %#+$0:*4.7:2! 1:07! *07#%.=!
F7#!2$4#+!1:++!#Y$3:4#!4*@#+.!07$0!:++-.0%$0#!
07#!67$++#4,#.!A$6#>!<5!1*3#4!17*!1:.7!0*!
#.0$<+:.7! 07#:%! :4>:@:>-$+! $4>! 6*++#60:@#!
1*%07=!
D$%:$!F%$-</!Z#-3$44!)*++#,#k!
!30%$-<c4#-3$44=#>-!
!
I=! P#<#++#./! 3T6%T$40#.! #0! 6%:3:4#++#.! >$4.!
+$!+:00T%$0-%#!A%$46*27*4#!AT3:4:4#=!
)#00#! .#..:*4! @:.#%$! x! $4$+5.#%! +#.!
%#2%T.#40$0:*4.! >#! A#33#.! >T@:$40#.! 2$%!
>#.!T6%:@$:4#.!x!0%$@#%.!+#.!.:n6+#.=!!o-#+M-#.!
.-B#0.! >#! %TA+#Y:*4!2*..:<+#.b!+#.! %$:.*4.!M-:!
$3n4#40! 6#.! 2#%.*44$,#.! x! >TA:#%! +#.!
4*%3#.! >#! +$! 6*4>-:0#! >:0#! ^! AT3:4:4#! _z!
o-#++#! #.0! +$! A%*40:n%#! #40%#! %T<#++:*4! #0!
6%:3:4$+:0T!>$4.!6#%0$:4.!6$.!z!!)*33#40!#.0!
%#2%T.#40T#! +$! @:*+#46#! $-! AT3:4:4! z! 8!
0%$@#%.! +#-%.! .0%$0T,:#.! 4$%%$0:@#./! +#.!
T6%:@$:4#.! T+:6:0#40L#++#.! ! 4*0%#! 6*32$..:*4/!
4*0%#! %T@-+.:*4! *-! %#.0#40L#++#.! 4#-0%#.! z!!
V-.M-ux! M-#+! 2*:40! 6#%0$:4#.! T6%:@$:4#.!
-0:+:.#40L#++#.! +#-%! 2#%.*44$,#! 2*-%! A$:%#!
-4#!6%:0:M-#!>#!+$!.*6:T0Tz!
)*+#00#!
F%*-0/!
60%*-0c-%.:4-.=#>-!
]%.:4-.!
)*++#,#k!
"%!
Spring 2009
!
Bibliographie Critique
2$%!d>:07!9:#,+#%!S$4>#%@**0!
Masculinités et
identification sexuelle
au XXème et au XXIème siècles
dans la littérature
franco-canadienne1
Aperçu historique
!
8-! >T<-0! >-! ……n3#! .:n6+#/! +#! o-T<#6!
T0$:0! >*3:4T! 2$%! +$! %:67#! 2*2-+$0:*4!
$4,+*27*4#! #0! +Q|,+:.#! 6$07*+:M-#/! 6#!
>#%4:#%!B*-$40!#4!,%$4>#!2$%0:#!+#!%ƒ+#!
$00%:<-T! $-! ,*-@#%4#3#40! >$4.! +#.!
.*6:T0T.! 3*>#%4#.=! "#2-:.! +#! 3:+:#-!
>-!…S'''n3#!.:n6+#!B-.M-ux!<:#4!$2%n.!+$!
;#6*4>#! w-#%%#! D*4>:$+#/! +#! 2*-@*:%!
2*+:0:M-#! #0! T6*4*3:M-#! %#.0$:0! #40%#!
+#.! 3$:4.! >#! +QT+:0#! <%:0$44:M-#=! E#!
o-T<#6! T0$:0! #..#40:#++#3#40! -4! 2$5.!
<%:0$44:M-#! $@#6! -4#! 6*32*.$40#!
A%$46*27*4#!M-:!*66-2$:0!x!+$!A*:.!-4#!
2+$6#!
-4:M-#!
#0!
.#6*4>$:%#=!
EQ:32*%0$40#! :33:,%$0:*4! >Q$2%n.!
,-#%%#! @#4$40! >-! P*5$-3#L]4:! 4Q$!
M-#! %#4A*%6T! 6#.! 6$%$60T%:.0:M-#.!!
eD#:.#+!`agf=!E#!2*-@*:%!4Q$22$%0#4$:0!
6+$:%#3#40! 2$.! x! +$! 2*2-+$0:*4!
A%$46*27*4#/! 6$%/! 6*33#! +Q|,+:.#!
6$07*+:M-#! 6*40%ƒ+$:0! +QT>-6$0:*4/! #0!
T0$40!>*44T!M-#!+$!0%$>:0:*4!>#!+Q|,+:.#!
T0$:0! >#! 2%*3*-@*:%! +$! %#+:,:*4! #0! +$!
2#4.T#! 2+-0ƒ0! M-#! +#! 6*33#%6#! #0! +$!
†Z*-.! %#3#%6:*4.! @:@#3#40!
;0#27$4:#! )*Y! #0! P#?$! P$74#3$! >#!
+#-%.!2%T6:#-Y!6*4.#:+.=!
1
!
Bibliography
A:4$46#!x!+Q:3$,#!>#!+#-%.!7*3*+*,-#.!
2%*0#.0$40.! #0! $4,+*L.$Y*4./! +#.!
)$4$>:#4.!
A%$4y$:.!
0%$@$:++$:#40!
3$B*%:0$:%#3#40! #4! 0$40! M-Q#32+*5T.!
>$4.! +Q:4>-.0%:#/! >$4.+Q$,%:6-+0-%#/!
>$4.!+#.!2%*A#..:*4.!+:<%#.!#0!x!+QT,+:.#=!
E#! ,*-@#%4#3#40/! +Q|,+:.#! 6$07*+:M-#!
#0! +#.! >:%:,#$40.! 6$4$>:#4.L$4,+$:.!
.Q*22*.n%#40!x!0*-.!#AA*%0.!@#4$40!>#.!
.54>:6$+:.0#.! T0%$4,#%.! 2*-%! +$!
6%T$0:*4! >Q-4! .54>:6$0! *-@%:#%! M-:!
3:+:0#%$:0! 2*-%! >#! 3#:++#-%.! .$+$:%#.=!
D$+,%T! +#.! ,$:4.! T6*4*3:M-#.! >#! +$!
2%#3:n%#! 3*:0:T! >-! .:n6+#/! +$! 2$%0! >#.!
)$4$>:#4.L(%$4y$:.! >$4.! +#! .#60#-%!
:4>-.0%:#+! >#3#-%$! A$:<+#! eF7*3.*4!
af=! "#! 2+-./! 3$+,%T! +$! 27:+*.*27:#! >-!
O$%0:! E:<T%$+/! >*40! +#.! 0%*:.! 2%#3:#%.!
.#6%T0$:%#.!‡!;=Z=!O$%#40/!E*3#%!w*-:4!
#0!
8+#Y$4>%#!
F$67#%#$-!
‡!
,*-@#%4n%#40!.-66#..:@#3#40!>#!`XJa!
x! `Xgm/! +$! <$.#! T+#60*%$+#! .Q$22-5$:0!
.-%! 0%*:.! 2%:46:2$-Y! ,%*-2#./! +$!
2*2-+$0:*4! %-%$+#/! +#! 6+#%,T! #0! +#!
2$0%*4$0! $4,+*27*4#! >#! D*40%T$+!
eF7*3.*4!hLaf=!
8A:4! >#! 3$:40#4:%! -4#! A*%0#!
2%T.#46#! A%$46*27*4#/! +$! 2*+:0:M-#! >#!
6'# 4*$L)L'(."! *-! >#! # 6'# $"L'(.0"# 7"4#
<"$."'*># A-0! 3:.#! #4! 2+$6#=! )%TT! @#%.!
+$! A:4! >-! …'…n3#! .:n6+#! >$4.! +#! <-0! >#!
3$:40#4:%! +#.! )$4$>:#4.L(%$4y$:.!
$00$67T.! $-Y! ?*4#.! %-%$+#.! #0! +*:4! >#!
+Q:4A+-#46#! 6*%%-20%:6#! >#! +#-%.!
6*46:0*5#4.! $4,+$:.! >#.! ?*4#.!
-%<$:4#./! 6#! 2%*,%$33#! T0$:0! 6*4y-!
6*33#! -4! 3$4>$0! 2*+:0:M-#! 2*-%!
67$4,#%! +$! 7:T%$%67:#! >T3*,%$27:M-#!
>$4.! -4! <-0! T+#60*%$+/! >Q-4#!
>*3:4$46#! $4,+*27*4#! x! -4#!
>*3:4$46#! A%$46*27*4#! ew%##4/!
[F-%4:4,\!`Kf=!)#2#4>$40/!+#!.$+$:%#!>#!
4*3<%#-Y! o-T<T6*:.! 4#! 2#%3#00$:0!
2$.! >#! .-<@#4:%! $-Y! <#.*:4.! >#! +#-%.!
A$3:++#.!4*3<%#-.#.=!!!
!!!!!!!E#! 0$-Y! T+#@T! >#! 2$-@%#0T! #0! >#!
3*%0$+:0T! :4A$40:+#! $:4.:! M-#! +#.!
"&!
Spring 2009
3$-@$:.#.! 6*4>:0:*4.! >#! @:#! T0$:#40!
$,,%$@T#.! 2$%! -4#! T6*4*3:#! A$:<+#/! #0!
-4! 67$4,#3#40! >#! 2*+:0:M-#! T0$:0!
4T6#..$:%#! 2*-%! .-<@#4:%! $-Y! <#.*:4.!
>#! 6#.! A$3:++#.=! "#! `KXJ! x! `XIJ/! x!
6$-.#! >#! +$! >T0T%:*%$0:*4! >#.!
6*4>:0:*4.!>#!@:#!>$4.!+#.!?*4#.!$-..:!
<:#4! -%<$:4#.! M-#! %-%$+#.! #0! >#! +$!
2%*2$,$0:*4! >#! +Q:>T*+*,:#! .*6:$+:.0#!
$22*%0T#! $-! )$4$>$! 2$%! +#.! 4*-@#$-Y!
:33:,%T./! +#! )$4$>$! 6*33#4y$! x!
3#00%#! #4! 2+$6#! -4#! 2*+:0:M-#!
.#3<+$<+#!x!+QT0$0!2%*@:>#46#!$2%n.!+$!
w%$4>#! "T2%#..:*4! >$4.! +#.! $44T#.!
gJ=!D$+,%T!+Q*22*.:0:*4!>-!2$0%*4$0!#0!
>#.! A:4$46:#%./! +$! >*3:4$46#! >#!
+Q:>T*+*,:#! +:<T%$+#/! +#.! A$:<+#..#.! >#!
+Q|0$0! +-:L3q3#! #0! +Q$<.#46#! >Q-4#!
2*+:0:M-#! T6*4*3:M-#! %T-..:#/! -4!
.5.0n3#! >#! .T6-%:0T! .*6:$+#! A-0! 6%TT! x!
6$-.#! >-! ,%$4>! 4*3<%#! >#! 67ƒ3#-%.!
M-:! 4#! 2*-@$:#40! 2+-.! .-%@:@%#! $@#6!
+Q$:>#! >Q~-@%#.! 6$%:0$0:@#.! 2%:@T#.! *-!
>#! +Q|0$0! eP*67#%! ``aL`if=! 9:#4! M-Q:+!
.*:0!T@:>#40!M-#!+Q|,+:.#!6$07*+:M-#!$:0!
B*-T! -4! %ƒ+#! 6#40%$+! >$4.! +$! .*6:T0T!
M-T<T6*:.#/! +*%.! >#! +$! 6%T$0:*4! >#! 6#0!
T0$0! 2%*@:>#46#/! +Q|,+:.#! .Q5! *22*.$! #0!
3#4$y$! +#! >T@#+*22#3#40! >#!
2*+:0:M-#.! .*6:$+#.! >$4.! 6#00#!
2%*@:46#=! "#2-:.! +*4,0#32./! +#! 6+#%,T!
.#!
67$%,#$:0!
>Q*%,$4:.#%!
+#.!
:4.0:0-0:*4.! .$4:0$:%#.! #0! .*6:$+#.! >-!
o-T<#6!k!
+$!
2$%0:6:2$0:*4!
>-!
,*-@#%4#3#40! 4QT0$:0! >*46! 2$.!
4T6#..$:%#/! *-! <:#4/! >$4.! 6#%0$:4.! 6$./!
+#!
,*-@#%4#3#40!
.*-0#4$:0!
3:4:3$+#3#40! +#.! $60:@:0T.! #0! +#.!
:4.0:0-0:*4.! >#! +Q|,+:.#=! "#! 2$%!
+Q$-0*%:0T! >#! +Q|,+:.#! 6$07*+:M-#/! +#!
,*-@#%4#3#40! AT>T%$+! %#.2#60$:0! +$!
>*60%:4#!.*6:$+#!67*:.:#!2$%!+Q|,+:.#=!"#!
2+-./!
+#!
,*-@#%4#3#40!
-+0%$6*4.#%@$0#-%! >#! "-2+#..:.! #0!
+Q|,+:.#! 6$07*+:M-#! 4#! @*-+$:#40! 2$.!
>Q:40#%AT%#46#! @#4$40! >QU00$1$/! 6$%!
+Q:40#%@#40:*4! >#! +Q|0$0! 3#4$6#%$:0!
!
Bibliography
+#-%! A*4>#3#40! :>T*+*,:M-#=! O$%!
6*4.TM-#40/! >#! `Xhh! x! `XaX!
+Q$>3:4:.0%$0:*4! >#.! 2%*,%$33#.!
.*6:$-Y! T0$:0! .*-.! +#! 6*40%ƒ+#!
2$0%:$%6$+! >#! 6#.! >#-Y! *%,$4:.3#.!
2%*0#60#-%.=! )#! 6*40%ƒ+#! .Q$67#@$! #4!
`XaX! $@#6! +$! 3*%0! >#! "-2+#..:.! #0! +#!
>T6+:4! >#! +Q$-0*%:0T! >#! +Q|,+:.#! >ˆ! x!
+Q$@n4#3#40! >#! +$! PT@*+-0:*4!
0%$4M-:++#! eP*67#%! ``KL`IJf=! 8:4.:!
wT%$%>!&=!9*567-C!T6%:0/!^!+Q$..-%$46#!
3$+$>:#/! 2$%! #Y#32+#/! $-%$:0! 2-! q0%#!
T0$<+:#! >#.! >T6#44:#.! 2+-.! 0ƒ0! #0! .-%!
-4#! <$.#! 2+-.! 6*32%T7#4.:@#! .:! 6#!
4QT0$:0! 2$.! 2*-%! +Q*22*.:0:*4! >-!
,*-@#%4#3#40!o-T<T6*:.!_!e``if=!!
)#00#!
<:<+:*,%$27:#!
>#.!
3$.6-+:4:0T.! #0! >-! %ƒ+#! >#.! .#Y#.! $-!
o-T<#6! 2#4>$40! 6#00#! 2T%:*>#!
67$%4:n%#!#.0!>:@:.T#!#4!0%*:.!2$%0:#.!b!
+#! 0%$@$:+! #0! +#! %*3$4! >-! 0#%%*:%/! +$!
PT@*+-0:*4!
0%$4M-:++#/!
#0!
+$!
3*4>:$+:.$0:*4! #0! +Q:33:,%$0:*4! *-! +$!
2T%:*>#! 2*.0LPT@*+-0:*4! 0%$4M-:++#=!
)#00#!2T%:*>#!2*.0L%T@*+-0:*44$:%#!A-0!
3$%M-T#!
2$%!
+$!
6%*:..$46#!
T6*4*3:M-#/!+Q$66*%>!>#!+:<%#LT67$4,#!
4*%>L$3T%:6$:4/! #0! +$! 7$-..#! >#! +$!
>:@#%.:0T! #074:M-#! >$4.! +#.! ?*4#.!
-%<$:4#.=!'+!#.0!:32*%0$40!>#!4*0#%!M-#!
6#00#! <:<+:*,%$27:#! #.0! +:3:0T#! $-Y!
0#Y0#.!
.T+#60:*44T./!
2$.!
4T6#..$:%#3#40! 2$%6#! M-Q:+.! .*40! +#.!
%*3$4.! +#.! 2+-.! 6*44-.! >#! 6#! .:n6+#/!
3$:.! 2+-0ƒ0! 2$%6#! M-Q:+.! %#2%T.#40#40!
>#.! 07n3#.! 6+$:%#3#40! >TA:4:.! M-:!
#Y2+*%#40! +QT0->#! >#.! 3$.6-+:4:0T.! #0!
>#! +Q:>#40:0T! >#.! ,#4%#./! 0#+! M-#! +#!
0%$@$:+/! +#! ,#4%#/! +$! ,-#%%#/! +$!
.-<@#%.:*4/! +Q:33:,%$0:*4/! +#! .2*%0/! +$!
67$..#/! +#! 6%:3#! #0! +Q:>#40:0T! .#Y-#++#=!
V#!@*->%$:.!T,$+#3#40!%$B*-0#%!M-#!BQ$:!
+:3:0T! 6#00#! <:<+:*,%$27:#! x! +$!
+:00T%$0-%#! T6%:0#! 2$%! >#.! 7*33#.=!
9:#4! M-Q$-! o-T<#6! +$! +:00T%$0-%#!
AT3:4:4#! .*:0! #Y0%q3#3#40! <:#4!
T0$<+:#! #0! M-#! <#$-6*-2! >#! 0#Y0#.!
"'!
Spring 2009
T6%:0.! 2$%! -4#! A#33#! *40! -4!
2#%.*44$,#! 3$.6-+:4! A*%0/! 6#! M-:!
%#4A*%6#! +$! M-$+:0T! 4$%%$0:@#! >-! 0#Y0#/!
+$! >:.6-..:*4! .-%! +$! 3$4:n%#! >*40! +#.!
7*33#.! .*40! %#2%T.#40T.! >$4.! 6#.!
~-@%#.! .#%$:0! -4! +*4,! 0%$@$:+! M-:! #.0!
$-! >#+x! >#! +$! 2*%0T#! >#! 6#! 2%*B#0=! E$!
+:.0#! >#.! ~-@%#.! +:00T%$:%#.! #.0! .-:@:#!
2$%! -4#! <:<+:*,%$27:#! >#.! T0->#.! .-%!
+$! 3$.6-+:4:0T/! $@#6! T,$+#3#40! -4#!
+:.0#!>#.!0%$@$-Y!6:0T.!2$%!6#00#!T0->#=!!
I. Le travail et le roman du
terroir!
!E#! 07n3#! >-! 2:*44:#%! #0! .#.!
>:AA:6-+0T.! x! .-%3*40#%! #4! .Q:4.0$++$40!
>$4.!
>#.!
6*40%T#./!
B-.M-#L+x!
:47$<:0T#./! #.0! 0%n.! :32*%0$40! >$4.! +$!
+:00T%$0-%#! M-T<T6*:.#/! #0! 6#.! %*3$4.!
%#2%T.#40#40!+Q7:.0*:%#!>#!+$!3:,%$0:*4!
$-! 4*%>! >-! o-T<#6! #0! >#.! 2*+:0:M-#.!
#46*-%$,#$40!
6#!
3*-@#3#40!
3:,%$0*:%#=!8-!>T<-0!>-!……n3#!.:n6+#/!+$!
@:#! 0%$>:0:*44#++#! 6$4$>:#44#! T0$:0!
3#4$6T#!2$%!+#!3*>#%4:.3#!#-%*2T#4!
#0! +#.! 67$4,#3#40.! .*6:$-Y! M-:!
+Q$66*32$,4n%#40!
0#++#.!
M-#!
+Q:4>-.0%:$+:.$0:*4/! +$! +$„6:0T/! #0! +$! +:<%#!
6:%6-+$0:*4!>Q:>T#.=!O$%!6*4.TM-#40/!+#.!
,%$4>#.! @:++#.! >#@:4%#40! 2+-.!
$00%$60:@#.!#0!.#!>T@#+*22n%#40/!6#!M-:!
$,,%$@$! +$! 3#4$6#! #4@#%.! +$! @:#!
0%$>:0:*44#++#! A*%0#3#40! +:T#! x!
+Q$,%:6-+0-%#! eE#3:%#/! Y:@f=! E$!
4T6#..:0T! >#! 2%*3*-@*:%! +#! 3*>#! >#!
@:#! %-%$+#! >#@:40! -4#! 2%:*%:0T! 2*-%! +#!
,*-@#%4#3#40! M-T<T6*:.=! )#2#4>$40/!
x!6$-.#!>#.!A$3:++#.!4*3<%#-.#.!>$4.!
+#.! A*5#%.! 0%$>:0:*44#+.! M-T<T6*:./! :+!
>#@:40! >#! 2+-.! #4! 2+-.! >:AA:6:+#! >#!
.-<@#4:%! $-Y! <#.*:4.! >Q-4#! A$3:++#!
>$4.!-4#!T6*4*3:#!>#!.-<.:.0$46#=!"#!
4*3<%#-.#.! A$3:++#.! T3:,%n%#40! >*46!
$-Y!|0$0.L]4:.!*€!:+.!0%$@$:++n%#40!>$4.!
>#.! -.:4#.! >$4.! +#! <-0! >#! ,$,4#%! -4!
.$+$:%#! 2+-.! T+#@T=! E#! ,*-@#%4#3#40!
!
Bibliography
M-T<T6*:.! 0#40$! >#! .Q*22*.#%! x! 6#00#!
3:,%$0:*4! #4! #46*-%$,#$40! +$!
6*+*4:.$0:*4/!A$:.$40!>#!6#00#!2*+:0:M-#!
.$!2%:*%:0T=!U4!#40%#2%:0!$+*%.!>Q$-0%#.!
:4:0:$0:@#./! 6*33#! +$! 6*4.0%-60:*4! >#!
%*-0#.! @#%.! 6#.! 4*-@#++#.! %T,:*4.! x!
6*+*4:.#%/! >$4.! +#! <-0! >#! %T.*->%#! +#!
2%*<+n3#! >#! +QT3:,%$0:*4/! 3$:.! .$4.!
,%$4>!.-66n.!eE#3:%#!Y:@LY@f=!!
)*33#!
+#!
,*-@#%4#3#40!
6$4$>:#4! >T6*-%$,#$! +Q:33:,%$0:*4!
>#.!o-T<T6*:.!@#%.!>#.!%T,:*4.!3*:4.!
2#-2+T#.! >#.! $-0%#.! 2%*@:46#./! +#.!
)$4$>:#4.!A%$4y$:.!4#!2*-@$:#40!$+*%.!
6*+*4:.#%! M-#! +#! %#.0#! >-! o-T<#6! #0!
2$%! 6*4.TM-#40! :+.! .Q:>#40:A:n%#40! >#!
2+-.!#4!2+-.!x!+#-%!2%*@:46#=!E$!27%$.#!
>#! E->,#%! "-@#%4$5/! ^!d32$%*4.L
4*-.! >-! .*+/!_! .53<*+:.#! +$! ,%$4>#!
A:#%0T! >#! +$! 2*2-+$0:*4! A%$46*27*4#!
2*-%! +#! o-T<#6/! 6#! M-:! 6*4A:%3#! +#-%!
+:#4!x!+$!0#%%#!#++#L3q3#!#0!+$!2%*@:46#!
6*33#!+#-%!>*3$:4#!#Y6+-.:A!eE#3:%#!
Y@f=!)#2#4>$40/!+#!>%*:0!>#!2*..#..:*4!
0#%%:#44#! T0$:0! #46*%#! A$:<+#/! 6$%! +#.!
2%*2%:T0T.!
A*46:n%#.!
:,4*%$:#40!
*AA:6:#++#3#40!+#.!>%*:0.!>#.!)$4$>:#4.!
A%$4y$:.! #0! 6#! M-:! +:3:0$:0! +#-%.! 0:0%#.!
>#! 2%*2%:T0T! 0#%%:#44#! x! +Q:4>-.0%:#!
75>%*T+#60%:M-#! #0! A*%#.0:n%#! eE#3:%#!
Y@f=!!
"#!
4*3<%#-.#.!
~-@%#.!
+:00T%$:%#.! M-T<T6*:.#.! >T6%:@#40! $:4.:!
+$! ,%$4>#-%! >#! 6#00#! @:#! >:AA:6:+#! >$4.!
+#!,%$4>!Z*%>!6#!M-:!@$-0!x!6#%0$:4.!>#!
6#.! %*3$4.! >Qq0%#! 6+$..:A:T.! 6*33#!
>#.! $%&'(4# 7*# 3"$$%)$/! *€! +$! 0#%%#/!
.53<*+#!>#.!0%$>:0:*4.!>#.!o-T<T6*:./!
#.0! +T,-T#! >#! 2n%#! #4! A:+./! +#! A:+.! T0$40!
6#+-:! M-:! >*:0! 3$:40#4:%! +#.! 0%$>:0:*4.!
#0! 2$..#%! +$! 0#%%#! x! +$! 2%*67$:4#!
,T4T%$0:*4!ew%##4/!^!Z*@#+!_!`iKf=!)#.!
%*3$4.! >T6%:@#40! >#.! 6*4>:0:*4.!
>:AA:6:+#.! ‡! T0T.! 67$->./! #..$:3! >#!
3*-.0:M-#./! .T67#%#..#/! 0#32q0#! >#!
4#:,#/! :.*+#3#40/! #0! >$4,#%! >#.!
$4:3$-Y! .$-@$,#.! ‡! >#! +$! @:#! %-%$+#!
"(!
Spring 2009
>$4.! 6#.! 6*40%T#.! T+*:,4T#.=! O$%!
6*4.TM-#40/! 6#! ,#4%#! +:00T%$:%#! 0%$:0#!
.*-@#40! >#.! +*-%>.! .$6%:A:6#.!
2#%.*44#+.! 4T6#..$:%#.! $A:4! >#!
>TA%:67#%!+$!0#%%#/!2%T2$%#%!+$!3*:..*4!
#0! T+#@#%! +#! <T0$:+/! .$4.! 2*-@*:%!
2*-%0$40! @#4:%! x! <*-0! >#.! <#.*:4.! >#!
,%$4>#.!A$3:++#.!%-%$+#./!#0!>*46!>#!+$!
>-%#! >T6:.:*4! >#! M-:00#%! +$! 3"$$"#
/'3"$("66"! $A:4! >#! 3:,%#%! @#%.! +$! @:++#=!
)#2#4>$40/! +$! 6*+*4:.$0:*4! >-! 4*%>!
$00:%#! 3*:4.! +#.! o-T<T6*:.! M-#! +#.!
@:++#.! :4>-.0%:$+:.T#.! >#.! |0$0.L]4:./!
M-:! *AA%$:#40! :33T>:$0#3#40/! 3q3#!
$-Y!*-@%:#%.!4*4LM-$+:A:T./!+#.!3*5#4.!
>Q$3T+:*%#%! +#-%.! 6*4>:0:*4.! >#! @:#!
eE#3:%#! Y@f=! EQ$66%*:..#3#40! >#! +$!
3:,%$0:*4! @#%.! +#.! @:++#.! #-0! 2*-%!
6*4.TM-#46#! +#! >T6+:4! >-! $%&'(# 7*#
3"$$%)$/! 6$%! >-%$40! +Q#40%#L>#-YL
,-#%%#./! +#! o-T<#6! >#@:40! 2%#.M-#!
#40:n%#3#40! :4>-.0%:$+:.T! #0! -%<$4:.T=!
9:#40ƒ0/! 2%#.M-#! +#.! 0%*:.! M-$%0.! >#! +$!
2*2-+$0:*4! M-T<T6*:.#! @:@$:#40! >$4.!
+#.! @:++#.! #0! -4! 3:++:*4! >Q#40%#! #-Y!
>$4.!+Q$,,+*3T%$0:*4!3*40%T$+$:.#=!E$!
.*6:T0T! 0%$>:0:*44#++#/! %-%$+#! #0!
A*+C+*%:M-#! >-! o-T<#6! T0$:0/! 2$%!
6*4.TM-#40/! #4! 2+#:4! >T6+:4! eR$54#!
`amf=!!
!
Brunet, Berthelot.! !"4# \R/%.$)3"4=!
`Xha=! D*40%T$+!b! E#.! R#%<#.! P*-,#./!
`XKX=! "$4.! 6#! %*3$4/! +#! 2%*0$,*4:.0#!
O7:+:22#! 67#%67#! x! 6*4@$:46%#! +#.!
$-0%#.! >#! .$! .-2T%:*%:0T=! ! ]4!
:40#++#60-#+!%$AA:4T/!:+!3n4#!-4#!@:#!>#!
2+$:.:%/! 3$:.! -4! 2+$:.:%! $%0:A:6:#+/! #4!
A%TM-#40$40! +#.! A:++#.! >#! B*:#! #0! #4! .#!
4*5$40!>$4.!+u$+6**+=!‰!+$!A:4!>-!%*3$4/!
:+! A+:%0#! $@#6! +$! ,%•6#! >:@:4#! 2*-%!
%#0%*-@#%!+$!A*:=!
!
!
!
!
Langevin, André.! !"4# F"&/4# 7"4#
0%&&"4[#D*40%T$+!b!)#%6+#!>-!E:@%#!>#!
(%$46#/! `Xa`=! )#! %*3$4! >T2#:40! +$!
!
Bibliography
%T,:*4! .$-@$,#! >-! o-T<#6! #0! +$!
.:0-$0:*4! >:AA:6:+#! >#.! *-@%:#%.=! U4! 5!
%#0%*-@#! B-Y0$2*.T.! $-! 0%$@$:+! >#!
<ˆ67#%*4.! #4! %T,:*4! :.*+T#/! $-Y!
2%*<+n3#.!.*6:$-Y!M-Q#40%$Š4#!6#!052#!
>#!0%$@$:+/!$-Y!<q0:.#.!>#.!7*33#.!M-:!
67#%67#40! x! 3#4#%! -4#! @:#! +*:4! >#! +$!
.*6:T0T! #0! >#! +#-%! A$3:++#/! #0! x!
+Q:4>:AAT%#46#!>#.!2$0%*4.!>#.!,%$4>#.!
#40%#2%:.#.! $4,+*L6$4$>:#44#./! +#!
6*4A+:0! >-! 6-%T/! -4! >#.! *-@%:#%./! M-:!
3#0!#4!>*-0#!.*4!%$22*%0!$@#6!":#-=!
LLL=! !9e6'(# 79?&,$)=*"=! D*40%T$+!b! E#!
)#%6+#! >-! +:@%#! >#! (%$46#/! `XiI=! 8-!
+:#-! >#! 67$..#%! 2*-%! .#! 4*-%%:%/! :+!
.Q$,:0! >$4.! 6#! %*3$4! >Q-4! .2*%0!
2%$0:M-T! >u-4! $@:*4! 2$%! +#.! %:67#.!
83T%:6$:4.=! E#.! 07n3#.! b! +$! 6-+0-%#!
M-T<T6*:.#! #4%$6:4T#! >$4.! .*4! >T.:%!
>#! 2+$:%#! x! +uT0%$4,#%/! +#! 6*4A+:0!
3507:M-#! >#! +Q7*33#! M-:! %#@#4>:M-#!
+#! >%*:0! >#! 0-#%! $A:4! >#! 2%*-@#%! M-Q:+!
>*3:4#! +$! 4$0-%#! $:4.:! M-#! +#! <#.*:4!
>#!2*-%.-:@%#!-4#!<q0#!AT0:67:.T#=! !
!
Leblanc, Bertrand B=! O%):# I.3'L"#
!"<6'(.:# f9')# /%*$# &%(# 7)$"[[[# `Xim=!
D*40%T$+b! E#3T$6/! `XKm[! )#! %*3$4!
%$6*40#! +$! 6-+0-%#! >#.! <ˆ67#%*4.! #0!
>#.! >%$@#-%.! M-:! 3n4#40! -4#! @:#!
>$4,#%#-.#! $+*%.! M-Q:+.! >#.6#4>#40!
>#.!%:@:n%#.!.$-@$,#.=!!!
!
Pelot, P.! !'# 2$'L"=! O$%:.b! |>:0:*4.!
w=O=/! `XiJ=! o-$4>! +#! 2%*0$,*4:.0#! P*#!
.uT67$22#! >#! 2%:.*4/! *€! :+! $@$:0! T0T!
:4B-.0#3#40! #32%:.*44T/! :+! 4#! .$:0!
2+-.!6*33#40!6*40:4-#%!x!@:@%#=!!'+!.#!
.$-@#! #4! 0%*-@$40! -4#! TM-:2#! >#!
<ˆ67#%*4.! >%$@#-%./! 3$:.! #4! 2+-.! >#!
.-%@:@%#! 6#! 0%$@$:+! >$4,#%#-Y/! :+! >*:0!
$-..:! T@:0#%! 9#40+#5/! +u7*33#! M-:! +u$!
6*4>$34T=!
!
Ringuet (Philippe Panneton).! F$"(3"#
?$/"(34=! ! D*40%T$+!b! (:>#./! `XgK=!
")!
!
Spring 2009
P:4,-#0! 2%*B#00#! .-%! +Q#Y:.0#46#!
>Qd-67$%:.0#! D*:.$4! -4! $0$@:.3#! >#!
2$5.$4! >T.$66*%>T! #0! #Y2%:3#! -4#!
27:+*.*27:#!>#!.*-3:..:*4!2$..:@#!M-:!
A$:0! 2$%0:#! >#! +$! .*6:T0T! %-%$+#!
M-T<T6*:.#=!!82%n.!-4#!@:#!>T>:T#!x!+$!
0#%%#! #0! .#.! +$<#-%./! d-67$%:.0#!
6*4.0$0#! M-Q$@#6! 2#-! >#! 0#32.! -4#!
0%$>:0:*4! >#! @:#! >:.2$%$Š0! #0! M-#! .*4!
$00$67#3#40! x! +$! 0#%%#! >#@:#40! -4#!
>T2#4>$46#! .$4.! %T6*32#4.#=! ]4#!
3$-@$:.#! 3*:..*4! *-! -4#! 3$-@$:.#!
.$:.*4! #4! 2+-.! >Q-4#! 67:6$4#! $@#6! +#!
@*:.:4!#0!+#!A:+.!$Š4T/!#0!+#!@:#-Y!A#%3:#%!
6n>#%$! x! 6*40%#6~-%! x! +Q:33:,%$0:*4!
$-Y!d0$0.L]4:.=!
!
!
!
!
Savard, Félix-Antoine6! O"('*7:#
&'j3$"@7$'L"*$[!
D*40%T$+!b!
9:<+:*07nM-#! )$4$>:#44#L(%$4y$:.#/!
`Xgi=! )#! %*3$4! .#! 2$..#! >$4.! +#!
)7$%+#@*:Y! #0! 2*%0#! >#.! .:3:+$%:0T.!
$@#6# O'$)'# 80'/7"6')("[! ! )#.! >#-Y!
%*3$4.! %#2%T.#40#40! +$! ,%$4>#-%! >-!
%ƒ+#! >-! >T@#+*22#3#40! $,%:6*+#! #0! +#!
>T.:%! >#! 6*40:4-#%! +#.! 0%$>:0:*4.! >#.!
$46q0%#.! 6$4$>:#4.! A%$4y$:.=! D#4$->/!
-4!>%$@#-%!@:#:++:..$40/!@#:++#!x!6#!M-#!
.$! A:++#! D$%:#! A$..#! +#! <*4! 67*:Y! >#!
3$%:! #0! .#3<+#! #40#4>%#! +#.! 3q3#.!
@*:Y! >-! o-T<#6! M-#! D$%:$!
)7$2>#+$:4#! #0! #4! A$:0! .$! @:.:*4!
2#%.*44#++#=! ! E$! @:#! >#! D#4$->! A:4:0!
2$%! -4#! 0%$,T>:#!b! #4! +-00$40! 6*40%#! +#!
2*-@*:%! $-,3#40$40! >#.! )$4$>:#4.!
$4,+$:./!:+!.-66*3<#!x!.*4!*<.#..:*4!#0!
x!.*4!#40q0#3#40=!
!
Soucy,
Jean-Yves.! P(# 2)"*#
.0'44"*$=!`Xim=!D*40%T$+!b!|>:0:*4.!E$!
O%#..#!b! `XKI=! )#! %*3$4! 2%*2*.#! +$!
07T3$0:M-#! >-! 3507#! >-! Z*%>! #0! +$!
@:*+#46#! M-:! $66*32$,4#! +$! 67$..#=!!
D$07:#-! 9*-67$%>/! +#! 7T%*.! #0! .*4!
A:>n+#! 6*32$,4*4/! -4! 83T%:4>:#4/!
7$<:0#40! -4#! @:#! 3$%M-T#! 2$%! +$!
!
Bibliography
@:%:+:0T! >Q-4! 67$..#-%! #0! +u$3:0:T! >#.!
7*33#.! M-:! *40! +#.! 3q3#.! :40T%q0.=!
EQ-4:@#%.! 4*3$>#! >#.! 7*33#.L
67$..#-%.!#.0!3#4$6T!+*%.M-#!D$07:#-!
$3n4#!-4#!A#33#!>$4.!+$!3$:.*4!M-:!
%#2%T.#40#! +u-4:@#%.! AT3:4:4/! A$3:+:$+!
#0!.T>#40$:%#!>#!+u$,%:6-+0-%#=!!!
!
Theriault, Yves=! ?D*D*J=! o-T<#6!b!
'4.:0-0!E:00T%$:%#!>-!o-T<#6/!`XaK=!!
LLL=F'R'%*3:# +)64# 79?D'D*J=! D*40%T$+!b!
|>:0:*4.!>#!+QR*33#/!`XmX=!
LLL=! ?D%'J:# 69\,$)3'D"# 79?D'D*J:#
F*%*40*!b!o-:4?#/!`Xia=!E#.!%*3$4.!>#!
6#00#! 0%:+*,:#! >T2#:,4#40! +#.! '4-:0.!
6*33#! >#.! ,-#%%:#%./! 0%$22#-%.! #0!
67$..#-%.! M-:! >T2#4>#40! >#! +$! 4$0-%#!
#0! M-:! >*:@#40! +-00#%! >#! 3$4:n%#!
$,,%#..:@#! 2*-%! .-%@:@%#! #0! ,$%>#%!
+#-%! 0#%%:0*:%#=! E#.! 07n3#.! >*3:4$40.!
>$4.! 6#00#! 0%:+*,:#! .*40! +u:32*%0$46#!
>#! +u#4@:%*44#3#40! 4$0-%#+! >-! Z*%>/!
+#.! 6*4A+:0.! #40%#! +#.! 3#3<%#.! >#! +$!
2*2-+$0:*4! :4-:0! #0! +$! 3#4$6#! >#.!
0%$>:0:*4.! #-%*2T#44#.! $-! 3*>#! >#!
@:#! >#! 6#! 2#-2+#=! "$4.! 6#! %*3$4/! *4!
@*:0! +$! 3$4:A#.0$0:*4! >#.! %ƒ+#.! >#.!
7*33#.! #0! >#.! A#33#.! >$4.! +$!
0%$>:0:*4! :4-:0=! E$! A#33#! >u8,$,-C/!
>$4.! +#! 2%#3:#%! %*3$4/! 67#%67#! x!
67$4,#%! 6#.! 0%$>:0:*4.! .*-@#40!
<%-0$+#.=!
!
Vac, Bertrand (Aimé Pelletier).!
2"*># ;%$3"4[[[*("# '7$"44":# D*40%T$+!b!
)#%6+#! >-! E:@%#! >#! (%$46#/! `XaI=! )#!
%*3$4! %$6*40#! +#.! 7*%%#-%.! >#! +$!
>#-Y:n3#!,-#%%#!3*4>:$+#!#0!+#!%#0*-%!
>Q-4! .*+>$0! >T.:++-.:*44T! 2$%! +$! @:#!
M-*0:>:#44#! $@#6! .$! A#33#! M-Q:+!
4Q$:3#! 2+-.! #0! .#.! >#-Y! #4A$40.=! ! )#!
%*3$4! #.0! -4#! >#.! %$%#.! ~-@%#.! M-:!
0%$:0#40!
>#.!
2%*<+n3#.!
>-!
%$2$0%:#3#40! $2%n.! -4#! #Y2T%:#46#!
@:*+#40#!#0!2T4:<+#=!
"*!
Spring 2009
II. La Révolution tranquille
"n.! `XI`/! +#.! 67:AA%#.! >#.!
%#6#4.#3#40.! 3*40%#40! M-#! +$!
2*2-+$0:*4! A%$46*27*4#/! >*40! +$!
3$B*%:0T! @:@$:0! >$4.! +#.! ?*4#.!
-%<$:4#.! $2%n.! +Q:4>-.0%:$+:.$0:*4/!
$@$:0!2#-!67$4,T!#0!,$%>$:0!+#.!3q3#.!
@$+#-%.! 6-+0-%#++#.! M-#! +#-%.! $46q0%#.!
M-:! $%%:@n%#40! $-! )$4$>$! eF7*3.*4!
gf=! EQ$22#+! $-! 67$4,#3#40/! $-! >T<-0!
>#! +$! PT@*+-0:*4! 0%$4M-:++#/! $-%$:0! >ˆ!
$%%:@#%!<:#4!$-2$%$@$40=!d4!%T$60:*4!x!
+$! 2*+:0:M-#! .*6:$+#! #0! T6*4*3:M-#! >#!
,%*-2#.!0#+.!M-#!+Q|,+:.#!6$07*+:M-#!#0!
+#! ,*-@#%4#3#40! 6*4.#%@$0#-%! >#!
"-2+#..:./!0*-.!>#-Y!%#.2*4.$<+#.!>#.!
:>T$-Y! >*3:4$40.! #0! >#.! A*%6#.!
:40#++#60-#++#./!-4#!/$)4"#7"#.%(4.)"(."!
#-0! +:#-! #0! #40%$:4$! -4! 3*-@#3#40!
2%*,%#..:.0#!M-:!+:<T%$+:.$!+QT>-6$0:*4/!
%T>-:0! +$! 3$:4! 3:.#! T6*4*3:M-#! >#.!
)$4$>:#4.! $4,+$:.! #0! >:3:4-$! +#! 0$-Y!
>#! 4$0$+:0T! eE#1:.! af=! E#! <-0! >#! 6#!
3*-@#3#40!2$6:A:M-#/!M-:!>T<-0$!$@#6!
+QT+#60:*4! >#! V#$4! E#.$,#! #0! >-! O$%0:!
E:<T%$+!#4!`XmJ!eP*67#%!IJhf/!T0$:0!>#!
%#>TA:4:%! +#.! @$+#-%.! >#! +$! .*6:T0T!
M-T<T6*:.#! #4! 0$40! M-#! 0#++#/! >$4.! +#!
<-0!>#!6%T#%!>#.!:4.0:0-0:*4.!3*>#%4#.!
#0! >QT0$<+:%! >#.! 2*+:0:M-#.! .*6:$+#.!
e'3<#%0! `mKf=! "Q$-0%#.! 67$4,#3#40.!
.*6:$-Y/! 0#++#! M-#! +Q:4A+-#46#! >-!
3*-@#3#40! AT3:4:.0#! :40#%4$0:*4$+/!
#-%#40! T,$+#3#40! +:#-=! E#.! A#33#.!
M-T<T6*:.#./! M-:/! $-! >T<-0/! $@$:#40!
.*-0#4-! +#-%.! 6*4A%n%#.! 3$.6-+:4./! .#!
.*-+#@n%#40! 4*4! .#-+#3#40! 6*40%#! +#.!
:4.0:0-0:*4.!
>*3:4$40#.!
>#.!
)$4$>:#4.! $4,+$:./! 3$:.! T,$+#3#40!
6*40%#! +#! 2*-@*:%! 2$0%:$%6$+! >#.!
)$4$>:#4.!A%$4y$:./!#0/!>$4.!+#.!$44T#.!
iJ! #0! KJ/! #Y:,n%#40! >#! 4*-@#++#.!
+:<#%0T.=!E#!4*3<%#!>Q$-0#-%.!AT3:4:4.!
:++-.0%#!+#-%!%T-..:0#!>$4.!+$!+:00T%$0-%#!
M-T<T6*:.#! eE#1:.! af=! E#! <#.*:4! >#!
!
Bibliography
+:<#%0T! 6%T$! T,$+#3#40! -4! 4*-@#$-!
.#40:3#40! >#! 6*4.6:#46#! 4$0:*4$+#! #0!
>#! 4*-@#++#.! +*:.! M-:! $..-%n%#40! +$!
2%T.#46#! A%$4y$:.#! $-! o-T<#6/! 0#++#!
M-#!+$!+*:!`J`=!)#00#!+*:!>T6+$%#!M-#!+$!
+T,:.+$0:*4! >*:0! q0%#! T6%:0#! #4! A%$4y$:.!
#0!M-#/!.:!+$!3$B*%:0T!>#.!-.$,#%.!.*40!
A%$46*27*4#./! +$! +$4,-#! *AA:6:#++#! >#.!
0%:<-4$-Y! #.0! +#! A%$4y$:./! #0! M-#! +#.!
:4.0:0-0:*4.! 2-<+:M-#.! #0! +*6$+#.!
>*:@#40!A*460:*44#%!#4!A%$4y$:.=!E$!+*:!
:32*.$! $-..:! $-Y! :4.0:0-0:*4.!
6*33#%6:$+#.! >QT6%:%#! +#-%.! 3#..$,#.!
#4! A%$4y$:.=! E#.! #32+*5T.! A-%#40! $:4.:!
2%*0T,T.! 6*40%#! +#.! >:.6%:3:4$0:*4.!
+:4,-:.0:M-#.=! "#! 4*-@#++#.! +*:.!
+:3:0n%#40! T,$+#3#40! +#! 4*3<%#!
>QT0->:$40.! 2*-@$40! .Q:4.6%:%#! >$4.!
>#.!
:4.0:0-0:*4.!
$4,+*27*4#./!
:4>:M-$40! M-Q-4! #4A$40! 2*-@$:0!
.#-+#3#40! .Q:4.6%:%#! >$4.! -4#! T6*+#!
$4,+$:.#!.:!+Q-4!>#!6#.!2$%#40.!$@$:#40!
%#y-!-4#!T>-6$0:*4!.:3:+$:%#!>$4.!-4#!
:4.0:0-0:*4! $4,+*27*4#/! *-! .:! +Q#4A$40!
$@$:0! -4! A%n%#! *-! -4#! .~-%! M-:! T0$:0!
>TBx! :4.6%:0e#f! >$4.! -4#! >#! 6#.!
:4.0:0-0:*4.=! "#! 2+-./! +#.! :33:,%T.!
$%%:@$40!$-!o-T<#6!$@$:#40!.#-+#3#40!
$66n.! $-Y! T6*+#.! A%$46*27*4#.!
e'4.0:0-0#! Ig`f=! E#.! )$4$>:#4.! $4,+$:.!
T0$:#40! A$@*%$<+#.! x! +$! PT@*+-0:*4!
0%$4M-:++#! #0! x! .*4! <-0! >#! >#@#4:%!
^!3$Š0%#! 67#?! .*:!_=! )#2#4>$40/! :+.!
$@$:#40! >#.! :4M-:T0->#.! B-.0:A:T#.!
T0$40! >*44T! M-#! +#.! 67$4,#3#40.!
6%TT.!2$%!+#!3*-@#3#40!$++$:#40!x!+#-%!
#46*40%#! #0! 3*>:A:n%#40! >#! 3$4:n%#!
.:,4:A:6$0:@#!+#!2$5.$,#!.*6:$+/!6-+0-%#+!
#0!T6*4*3:M-#!eP*67#%!IJmf=!!
E#.! %*3$4.! #0! +#.! 2:n6#.! >#!
07T•0%#! >T6%:0.! >$4.! 6#00#! 2$%0:#!
#Y2%:3#40! +#.! :4B-.0:6#.! >#! +$!
>*3:4$0:*4! >#.! )$4$>:#4.! $4,+$:./! #0!
:++-.0%#40!+#.!07n3#.!>#!+$!.-<@#%.:*4/!
>#!
+$!
%T@*+-0:*4!
#0!
>-!
3T6*40#40#3#40!
#4@#%.!
+#.!
:4.0:0-0:*4.!2$0%:$%6$+#.=!!
#+!
Spring 2009
!
Aquin, Hubert.# ;$%.0')(# e/)4%7"[#
D*40%T$+!b! )#%6+#! >-! E:@%#! >#! (%$46#/!
`Xma=! ! "Q$2%n.! +#! ,#4%#! >#! S+$>:3:%!
Z$<*C*@!#0!>#!V*%,#!E-:.!9*%,#./!6#00#!
7:.0*:%#! 0%$:0#! >Q-4! 7*33#! M-:! %$0#!
-4#!0#40$0:@#!>Q$..$..:4$0!$:4.:!M-Q-4#!
%#+$0:*4!$3*-%#-.#!$@#6!+$!A#33#!M-:!
+-:! $! >*44T! 6#00#! 0•67#! $-! 4*3! >#! +$!
6$-.#!.T2$%$0:.0#=!!
!
Bessette, Gerard.! ! !'# 5'D'$$"[!
D*40%T$+!b! E#! 6#%6+#! >-! +:@%#! >#!
(%$46#/! `XaK=! ! E#! 2%*0$,*4:.0#/! -4!
T0->:$40! #0! *-@%:#%! >#! @:4,0L4#-A! $4.!
3n4#! -4#! @:#! M-:! 4#! 6*%%#.2*4>! 2$.!
>-! 0*-0! x! .#.! $.2:%$0:*4.! >QT6%:@$:4=!!
"$4.! 6#! %*3$4/! :+! #..$:#! >Q$:>#%! .#.!
6$3$%$>#.!>#!0%$@$:+/!>#.!*-@%:#%.!M-:!
4#00*:#40! +#.! 0%$31$5.=! ! EQ*%:,:4$+:0T!
>#!6#00#!~-@%#!.#!0%*-@#!>$4.!+$!A$y*4!
>*40! +Q$-0#-%! 3*40%#! +$! 6#4.-%#! #0! +$!
%T2%#..:*4! M-:! .Q#Y#%6#40! .-%! +$!
2*2-+$0:*4/! .-%0*-0! .-%! +#.! :4>:@:>-.!
T6*4*3:M-#3#40! >TA$@*%:.T.! #0! +$!
>:AA:6-+0T!>Q$66n.!x!+QT>-6$0:*4!2*-%!+#.!
2#%.*44#.!:..-#.!>Q-4!3:+:#-!2$-@%#=!
LLL!"# !)<$')$"=! D*40%T$+!b! E#! 6#%6+#! >-!
+:@%#!>#!(%$46#:!`XmJ=!!R#%@T!V*>*:4/!+#!
2%*0$,*4:.0#! 654:M-#! #0! >T.$<-.T/!
T6%:0! -4! B*-%4$+! 4*4! 2$.! 2*-%!
6*33-4:M-#%!$@#6!-4!+#60#-%!:46*44-!
3$:.!2*-%!$@*:%!M-#+M-#!67*.#!x!A$:%#!
+#! >:3$467#! M-$4>! +#.! 0$@#%4#.! .*40!
A#%3T#.=! ! )#! 7T%*.! .*+:0$:%#! 3*40%#!
6*33#40! +#.! 7$<:0$40.! >-! @:++$,#!
;$:40LV*$67:4! .*40! .*-3:.! x!+Q|,+:.#! #0!
x! .*4! 6-%T/! M-:! :40#%>:0! +$! +#60-%#! >#!
+:@%#.! :33*%$-Y! @#4>-.! x! +$! +:<%$:%:#!
*€!V*>*:4!0%$@$:++#=!
!
Brassard,
André
et
Michel
Tremblay.! !R4)43$'3'=! U00$1$!b! E#.!
|>:0:*4.!E#3T$6/!`XmX=!)#00#!2:n6#!>#!
07T•0%#!#.0!-4#!$>$20$0:*4!+:<%#!>Q-4#!
>#.! 6*3T>:#.! >Q8%:.0*27$4#=! ! E#.!
!
Bibliography
A#33#./! .#! 0%*-@$40! .#-+#.! 2#4>$40!
-4#!,-#%%#!#40%#!807n4#.!#0!;2$%0#/!.#!
>T6:>#40!x!.#!%#A-.#%!x!+#-%.!T2*-Y!*-!
$3$40.! B-.M-Qx! 6#! M-#! +#.! .*+>$0.!
0#%3:4#40! +$! ,-#%%#=! ! E#.! 07n3#.!
>T6%:0.! .*40! +Q:4-0:+:0T! >#! +$! ,-#%%#!
$:4.:!M-#!+Q:32*..:<:+:0T!>#!+Q7$%3*4:#!
#40%#!+#.!.#Y#.=!
!
Carrier, Roch.! !'# S*"$$":# R"4# 4)$k!
D*40%T$+!b! |>:0:*4.! >-! V*-%/! `XmK=!
Z*-.! %#0%*-@*4.! :6:! +QT2*M-#! >#! +$!
6*4.6%:20:*4! 2#4>$40! +$! >#-Y:n3#!
,-#%%#! 3*4>:$+#/! 2#4>$40! +$M-#++#! +#!
o-T<#6! #.0! A*%6T! >Q#4@*5#%! .#.! A:+.! x!
+-00#%! 2*-%! -4! 2$5.! M-:! +#! 6*+*4:.#=!
o-$4>!)*%%:@#$-/!-4!.*+>$0!M-T<T6*:./!
#.0! 0-T/! +#.! .*+>$0.! $4,+$:.! %$2$0%:#40!
.*4! 6*%2.! x! .*4! @:++$,#! 4$0$+! #0!
3*40#40! +$! ,$%>#! 2#4>$40! +$! @#:++T#/!
M-:!%#..#3<+#!x!-4#!Aq0#!052:M-#!>#!6#!
@:++$,#=! ! ]4#! <$,$%%#! T6+$0#! #0! -4!
>#-Y:n3#!.*+>$0!3#-%0=!!)#00#!7:.0*:%#/!
%$6*40T#! >#! A$y*4! 0%$,:M-#! #0!
7-3*%:.0:M-#/! >T6%:0! -4#! ,-#%%#!
:4.#4.T#!M-:!A$:0!#Y2+*.#%!+#.!2$..:*4.!
#0! +#.! 0#4.:*4.! >#! +Q7:.0*:%#! >$4.! -4!
@:++$,#=!
!
!
Cloutier,
Eugène.! !"4# Y(*3)6"4=!
D*40%T$+!b! )#%6+#! >-! +:@%#! >#! (%$46#/!
`Xam=! ]4! >#! >#-Y! %*3$4.! M-:!
%$6*40#40! +QT3#-0#! >-! (*%-3! x!
D*40%T$+/!6#!%T6:0!0%$6#!+#!.*%0!>#!0%*:.!
$3:.! M-:! A-%#40! .TM-#.0%T.! >$4.! -4!
7ƒ2:0$+! 2.567:$0%:M-#! 2*-%! $@*:%!
%#A-.T! +$! 6*4.6%:20:*4! >#! `Xhh=! ! "$4.!
6#! %*3$4! .$0:%:M-#! +Q$-0#-%! >T6%:0! +#!
3$0T%:$+:.3#! >Q-4! $3:! #0! +Q7-3$4:0T!
>#!.#.!>#-Y!$46:#4.!$3:.=!EQT3#-0#!>-!
(*%-3! >#@:#40! -4! .53<*+#! >Q-4#!
.*6:T0T! 2+-.! 2%T*66-2T#! 2$%! +#! .2*%0!
M-#!2$%!+#.!2%*<+n3#.!7-3$:4.=!!
!
Desbiens, Jean-Paul.!!"4#Y(4%6"(."4#
7"# -$M$"# P(3"6=! D*40%T$+!b! |>:0:*4.! >#!
#"!
Spring 2009
+QR*33#/!`XmJ=!!)#!%*3$4!#Y2%:3#!+$!
A%-.0%$0:*4!
>#!
+Q$-0#-%!
$@#6!
+Q:46*32T0#46#! #0! +#! 3$4M-#! >#!
%#.2*4.$<:+:0T!
>#!
+$!
.*6:T0T!
M-T<T6*:.#=! EQ$-0#-%! $4$+5.#! +#.!
:4.-AA:.$46#.! >#! +$! +$4,-#! A%$4y$:.#!
T6%:0#!#0!2$%+T#!$-!o-T<#6!#0!>T4*46#!
+#.! T67#6.! >#.! :4.0:0-0:*4.! T>-6$0:@#.!
#0!%#+:,:#-.#.=!!
!
!
Gagnon, Alain.!F$)/3R=*"#7"#690%&&"#
"(# =*h3"=! D*40%T$+!b! E#! )#%6+#! >-! +:@#!
>#! (%$46#/! `Xi`=! "$4.! -4! .#4.! .$6%T!
3T0$275.:M-#! #0! >$4.! +#! 6*40#Y0#! >#.!
)7#@$+:#%.! >#! +$! F$<+#! P*4>#/! 6#!
%*3$4! %$6*40#! 6*33#40! +#! 7T%*.!
E$46#! #0! .*4! A:+.! w$+$$>! 67#%67#40! x!
%#0%*-@#%! -4! $4:3$+! A$40$.0:M-#! M-:!
%#2%T.#40#!+#!.53<*+#!>-!w%$$+=!!
!
Gélinas, Pierre.! !"4# N)L'(34:# 6"4#
&%$34# "3# 6"4# '*3$"4=! D*40%T$+!b! E#!
)#%6+#!>-!E:@%#!>#!(%$46#/!`XaX=!)#00#!
~-@%#! >T6%:0! +#.! :4B-.0:6#.! .*6:*L
T6*4*3:M-#.! #0! :>T*+*,:M-#.! >#!
+u$2%n.L,-#%%#/!
+u$+:T4$0:*4!
>-!
0%$@$:++#-%! #0! +$! 6%:0:M-#! >#! +$!
<*-%,#*:.:#=!
'+!
%T-..:0!
2$%0:6-+:n%#3#40! x! >T6%:%#! +#! 0%$@$:+! x!
+$!67$Š4#!#0/!>#!A$y*4!$407%*2*+*,:M-#/!
+uT3#-0#! >-! (*%-3! x! D*40%T$+! +#! `i!
3$%.!`Xaa=!!
!
Godbout,
Jacques.!
K'6*3#
S'$6"("'*[# O$%:.!b! ;#-:+/! `Xmi=!!
O%*2%:T0$:%#! >Q-4! .0$4>! >#! 7*0! >*,/!
(%$4y*:.! w$+$%4#$-/! $2%n.! $@*:%! T0T!
>*-<+#3#40! 0%*32T! 2$%! .$! 6*2:4#! #0!
.*4! A%n%#/! .Q#40#%%#! >$4.! -4#! 6+ƒ0-%#!
2*-%! 0%*-@#%! >#! +Q:4.2:%$0:*4! $A:4!
>QT6%:%#!.#.!3T3*:%#.=!!d4!+#!A$:.$40!:+!
0%*-@#!+$!A*%6#!>#!2$%>*44#%!.#.!>#-Y!
$46:#44#.! 6*2:4#.! #0! >#! 2#4.#%! x! .#.!
%#+$0:*4.! A$3:+:$+#.=! ! Ex/! :+! :4@#40#! +#!
0#%3#! L,.$)$"/! *<B#60:A! 27:+*.*27:M-#!
>#!@:@%#!2$%!+QT6%:0-%#=!
!
Bibliography
LLL=! ! P("# \)43%)$"# '&,$).')("[# O$%:.!b!
;#-:+:`XKm=! ! E#! 2%*0$,*4:.0#/! -4!
2%*A#..#-%!
M-T<T6*:.!
M-:!
$!
%T6#33#40! >T<$%M-T! $-Y! |0$0.L]4:./!
#.0! #32%:.*44T! 2$%6#! M-u:+! #.0! $66-.T!
>#! @*+! #0! >u:46#4>:#! @*+*40$:%#=! ! O*-%!
2%*-@#%!.*4!:44*6#46#/!:+!T6%:0!-4!%T6:0!
>T0$:++T! >#! .#.! A$:0.! #0! ,#.0#.! >#2-:.!
.*4! >T<$%M-#3#40/! 3$:.! .*4! %T6:0!
>#@:#40! -4! %T6:0! :32#%.*44#+/! .$4.!
0*-0#A*:.! .#! .-<.0:0-#%! 6*32+n0#3#40!
x! +-:=! ! "$4.! 6#! %*3$4! >u$@#40-%#!
.$0:%:M-#/! +#! 7T%*.! >T4*46#! +$! .*6:T0T!
$3T%:6$:4#! :40*+T%$40#/! T,*„.0#! #0!
$,%#..:@#!#0!%TA+T67:0!.-%!+u$@#4:%!>#!+$!
.*6:T0T!M-T<T6*:.#=! !
!
Poulin, Jacques.! N%6J4i'D"(# 56*"4[#
`XKh=! o-T<#6!b! E#3T$6! |>:0#-%/! `XKK=!!
)#! %*3$4! x! +$! 0%$>:0:*4! >#! V$6C!
N#%*-$6/! %$6*40#! +Q*>5..T#! >#! V$6C!
&$0#%3$4! M-:! 0%$@#%.#! 0*-0#!
+Q83T%:M-#! >-! Z*%>! x! +$! %#67#%67#! >#!
.*4!A%n%#!F7T*/!M-:!.53<*+:.$:0!+Q#.2%:0!
>#! +Q$@#40-%#/! +Q$60:*4/! 6#! M-:! >TA:4:0!
2*-%! +#.! o-T<T6*:.! +Q#.2%:0! 4*%>L
$3T%:6$:4=! d4! @*5$,#$40! #4.#3<+#/!
V$6C! #0! O:0.T3:4#/! -4#! B#-4#! 3T0:..#!
M-Q:+! %#46*40%#! x! w$.2T/! ,+$4#! 0*-0! +#!
+*4,! >#! +#-%! 67#3:4! -4#! 3#:++#-%#!
6*44$:..$46#! >#! +Q7:.0*:%#! 4*%>L
$3T%:6$:4#! 2*.0L6*+*4:$+#! $:4.:! M-#!
+#-%!:>#40:0T!:4>:@:>-#++#=! !
!
!
Tremblay,
Michel.!
\%4'(('[#
D*40%T$+!b!E#.!|>:0:*4.!E#3T$6/!`Xig=!
E#! 2%*0$,*4:.0#! >#! 6#00#! 2:n6#! >#!
07T•0%#! #.0! )+$->#! E#3:#-Y/! .*-.!
+Q$+:$.!R*.$44$/!6*:AA#-%!>#!2%*A#..:*4!
#0! 7*3*.#Y-#+! 0%$@#.0:/! M-:! #.0! +$!
2$%0:#! AT3:4:4#! >Q-4! 6*-2+#=! ;*4!
6*2$:4! P$53*4>/! .*-.! +Q$+:$.! )-:%#00#/!
#.0! -4! $46:#4! 2#:40%#/! 3*0$%>! #0!
67ƒ3#-%=! R*.$44$! .Q7$<:++#! 6*33#!
.*4!:>*+#!|+:.$<#07!F$5+*%!>$4.!+#!A:+3!
86,%/g3$"!2*-%!-4#!Aq0#!>#!R$++*1##4/!
##!
!
Spring 2009
Bibliography
3$:.! 3$+7#-%#-.#3#40/! x! +$! Aq0#! 0*-.!
+#.! :4@:0T.! *40! 3:.! +#! 3q3#! 6*.0-3#!
#0/! >#! 2+-.! #.0/! +#.! >T,-:.#3#40.!
T0$:#40! 0*-.! 2+-.! %T-..:.! M-#! +#! .:#4=!!
E#! .*:%! >#@:#40! -4#! 0%$,:M-#!
>T.:++-.:*4/!
6$%!
:+!
2%#4>!
>*-+*-%#-.#3#40! 6*4.6:#46#! >#!
+Q$3<:,-„0T!>#!.$!@:#!#0!>#!+$!>-$+:0T!>#!
.*4!$3*-%!2*-%!)-:%#00#=!
III.
La
Mondialisation
l’immigration
et
"#2-:.!+$!PT@*+-0:*4!0%$4M-:++#/!
+$! .*6:T0T! M-T<T6*:.#! $! T4*%3T3#40!
67$4,T=!
E#!
o-T<#6!
#.0!
>#@#4-!^!+Q#4>%*:0! +#! 2+-.! +$„M-#/!
.*6:$+#3#40!
2%*,%#..:.0#!
#0!
2*+:0:M-#3#40! $60:A! >#! +Q83T%:M-#! >-!
Z*%>!_! *€! .#-+#3#40! `a‹! >#.! A*5#%.!
M-T<T6*:.! 2#4.#40! M-#! ^!+#! 2n%#! >*:0!
q0%#! +#! 67#A! >#! A$3:++#!_! e8>$3.! agL
ahf=! "#! 2+-./! ,%•6#! x! -4#! .*6:T0T! >#!
2+-.!#4!2+-.!+$„M-#/!+#!%ƒ+#!>#!+$!A#33#!
$! T,$+#3#40! 67$4,T=! "#! 4*.! B*-%./! +#.!
A#33#.! .*40! 2+-.! 4*3<%#-.#.! x!
0#%3:4#%!+#-%.!T0->#.!M-#!+#.!7*33#.!
e;%#<%4:C! #0! F7*3.*4! m`f=! 8@#6! +$!
6%T$0:*4! >-! )*++n,#! >Q#4.#:,4#3#40!
,T4T%$+! #0! 2%*A#..:*44#+! e+#! )T,#2f/!
M-:! 2%T2$%#! +#.! T0->:$40.! $-Y! T0->#.!
2*.0.#6*4>$:%#.! >#! +Q-4:@#%.:0T/! >$4.!
>#.! 2%*,%$33#.! 0#674:M-#.! *-! >$4.!
>#.!,%$4>#.!T6*+#.!M-:!>T2#4>#40!>#.!
A*4>.! 2-<+:6./! -4#! @$%:T0T! >QT0->#.!
.-2T%:#-%#.! .*40! 2+-.! $<*%>$<+#.!
eZ$0:*43$.0#%/! ;%#<%4:C! #0! F7*3.*4!
mh/!ihf=!!!
"#2-:.! +$! 6%T$0:*4! >#! +Q$66*%>!
>#!+:<%#!T67$4,#!6$4$>*L$3T%:6$:4!#4!
`XKiL`XKK! #0! +Q$66*%>! >#! +:<%#!
T67$4,#! 4*%>! $3T%:6$:4! #4! `XXg/! +#!
6*33#%6#! #40%#! +#.! d0$0.L]4:.! #0! +#!
)$4$>$!$!T4*%3T3#40!$-,3#40T/!Ka‹!
>#.! 2%*>-:0.! 6$4$>:#4.! .*40! #Y2*%0T.!
$-Y!d0$0.L]4:.!e9*567-C!`Ig/!F7*3$.!
!
#0! F*%%#5! `af=! )#2#4>$40/! <:#4! M-#! +$!
.*6:T0T! M-T<T6*:.#! .#! .*:0! #4%:67:#!
>#2-:.!+$!PT@*+-0:*4!0%$4M-:++#/!#++#!.#!
>:.0:4,-#! M-#+M-#! 2#-! >-! %#.0#! >-!
)$4$>$! #0! >#.! d0$0.L]4:.! 2$%! .*4!
$00:0->#! 4*4! 3$0T%:$+:.0#=! O$%!
#Y#32+#/!+$!%:@$+:0T!#40%#!+#-%.!@*:.:4.!
$-!.-B#0!>#!+$!M-$40:0T!#0!>#!+$!M-$+:0T!
>#! +#-%.! 3*<:+:#%.! 4Q#.0! 2$.! +$! 4*%3#=!
'+! #.0! T,$+#3#40! 3*:4.! 6*-%$40! 2*-%!
+#.! o-T<T6*:./! ^!>#! @*:%! +#-%! @*:0-%#!
6*33#! -4#! %TA+#Y:*4! >#! +#-%!
2#%.*44$+:0T!_! e8>$3.! ahLaaf=! E#.!
o-T<T6*:./! 6*33#! +#.! $-0%#.!
)$4$>:#4./! *40! +$! 4*0:*4! >#!
+Q:40T,%$0:*4!.*6:$+#!#0!>#!+Q$-0*,#.0:*4!
e8>$3.!amf=!D:67#+!8>$3.!T6%:0!b!^!E#.!
)$4$>:#4./!3$:40#4$40/!.*40!<:#4!0%*2!
*-@#%0.!#0!A+#Y:<+#.!>$4.!+#-%.!@$+#-%.!
2*-%! %T,%#..#%! >$4.! -4#! 2*.:0:*4! >#!
2-%#! YT4*27*<:#!_! eaKf=! d4! #AA#0/!
+Q$00:0->#! +:<T%$+#/! M-:! .Q*22*.#! x!
+Q:>T*+*,:#! 6*4.#%@$0%:6#! #0! %#+:,:#-.#/!
#.0! .*-@#40! >T6%:0#! >$4.! +$! +:00T%$0-%#!
>Q$2%n.! +$! PT@*+-0:*4! 0%$4M-:++#=! "#.!
07n3#.! 0#+.! M-#! +Q7*3*.#Y-$+:0T/!
+Q:4A:>T+:0T! #0! +$! 2%*3:.6-:0T! .#Y-#++#!
%#A+n0#40! 6#00#! $00:0->#! +:<T%$+#! $-!
)$4$>$! .#+*4! 8>$3.! M-:! $AA:%3#!
M-Q-4#! 0#++#! $00:0->#! #.0! 052:M-#! 67#?!
+#.! )$4$>:#4.=!'+! #Y2+:M-#!b! ^!E#.!
)$4$>:#4./! T0$40! >*44T! +#-%! .0$<:+:0T!
%#+$0:@#/! Œ! .#! .*40! T+*:,4T.! >#! +$!
%#+:,:*4! 0%$>:0:*44#++#/! *40! %#3:.! #4!
M-#.0:*4!
+#!
3*>#+#!
A$3:+:$+!
0%$>:0:*44#+/! #0! #4! ,T4T%$+! .*40!
>#@#4-.! 3*:4.! 7:T%$%67:M-#.! #0! 2+-.!
A+#Y:<+#./! •6#! M-:! #.0Ž! >T3*40%T! Œ! 2$%!
-4#! A+#Y:<:+:0T! >#! +Q:>#40:A:6$0:*4!
.#Y-#++#! e>*40! +Q7*3*.#Y-$+:0T/! +#.!
#32+*:.! 4*4! 0%$>:0:*44#+.! 2*-%! +#.!
A#33#.! #0! +#.! 7*33#./! +$! 2$%:0T!>#.!
$00#40#.! $-! .-B#0! >#! +QT>-6$0:*4! >#.!
#4A$40.! #0! >#.! 0•67#.! 3T4$,n%#.Œf! #0!
2$%!-4!67$4,#3#40!>$4.!+$!>54$3:M-#!
>#.! +:#-Y! >#! 0%$@$:+! #0! +$! ,#.0:*4! >#.!
%#..*-%6#.!7-3$:4#.=!ehXf!!
#$!
Spring 2009
!
E#.! 67$4,#3#40.! >-.! x!
+Q$@n4#3#40! >#! +uT6*4*3:#! 3*4>:$+#!
6*33#46#40! x! 2$%$Š0%#! >$4.! +$!
+:00T%$0-%#! M-T<T6*:.#! x! 2$%0:%! >#.!
$44T#.! KJ=! "#2-:./! +#! 6*46#20! >#!
+Q:>#40:0T! $! 6*44-! -4! 4#0! 67$4,#3#40=!
D$%5! V#$4! w%##4! #Y2+:M-#! M-#/! 2+-0ƒ0!
M-#! >#! .#! 6*46#40%#%! .-%! +$! >TA:4:0:*4!
>-! 3*0! Q*,<,.%)4/! 6*33#! >$4.! +#.!
$44T#.! mJ/! :+! #.0! T@:>#40! M-#/! >$4.! +$!
6%:0:M-#! >#! +$! +:00T%$0-%#! M-T<T6*:.#!
>#.! $44T#.! KJ! #0! XJ/! +#.! $-0#-%.!
$<$4>*44n%#40! +Q:>T#! >#! >T6%:%#!
#..#40:#++#3#40! +#.! # lQ*,<,.%)4# 7"#
/*$"# 6')("!_/! 6#.! )$4$>:#4.! A%$4y$:.!
<+$46.!#0!7T0T%*.#Y-#+.!>*40!+Q7:.0*:%#!
.#! 2$..#40! x! +$! A%*40:n%#! >-! o-T<#6!
e^!P*3$4! M-T<T6*:.!_! XIg/XIaf=! )#!
4Q#.0!2$.!.#-+#3#40!+QT3#%,#46#!>#!+$!
+:00T%$0-%#! AT3:4:.0#! M-:! 6*40%:<-#! x!
6#.! 67$4,#3#40./! 3$:.! T,$+#3#40! +$!
+:00T%$0-%#!>#.!:33:,%T./!0T3*:4!>#!+$!
4$0-%#! 3-+0:6-+0-%#++#! >#! D*40%T$+/!
$:4.:! M-#! +$! +:00T%$0-%#! M-:! >T6%:0!
*-@#%0#3#40! +Q7*3*.#Y-$+:0T! ew%##4/!
^!P*3$4!!M-T<T6*:.!_!XIg/!XIm/!XIhf=!!
!
Barcelo,
François.!
N)66"@2)"*[#
D*40%T$+!b! E:<%#! dY2%#..:*4/! `XKI=!!
]4#! .$0:%#! M-:! %$6*40#! +#.! >:AA:6-+0T.!
>Q-4! B*-#-%! >#! 7*6C#5! M-:! #.0! >#@#4-!
7$4>:6$2T! $2%n.! -4#! 3:.#! #4! T67#6=!!
E#!2%*0$,*4:.0#!.#!6*-2#!+-:L3q3#!+#.!
B$3<#.! #0! +#! 2T4:.! 2$%6#! M-Q:+.! 4#!
.#%@#40! 2+-.! .$! 2$..:*4! >#! 7*6C#5/! .$!
@%$:#!%$:.*4!>#!@:@%#=!!)#!%*3$4!%#3#0!
#4!M-#.0:*4!+$!@:*+#46#!>-!7*6C#5/!+#.!
$<-.!#0!+$!@:%:+:0T!M-:!A*40!2$%0:#!>#!6#!
.2*%0!<%-0$+=!
!
Bouchard,
Michel
Marc.! !"4#
-"6*"33"4# %*# !'# A,/,3)3)%(# 79*(# 7$'&"#
$%&'(3)=*"=! D*40%T$+b! E#3T$6/! `XKi=!
)#00#! 2:n6#! >#! 07T•0%#! %T@n+#! -4!
,%*-2#! >u#YL2%:.*44:#%.! M-:! 3#00#40!
#4!.6n4#!>#.!T@T4#3#40.!$5$40!#-!+:#-!
!
Bibliography
M-$%$40#! $4.! $-2$%$@$40! M-$4>! +#!
6*4>$34T/! ;:3*4/! A-0! $66-.T! >u$@*:%!
0-T! .*4! $3$40! S$++:#%=! ;#+*4! +#.!
6%:0:M-#./! 6#00#! 2:n6#! >#! 07T•0%#! #.0!
6*44-#!2*-%!+#!+5%:.3#!>#.!.#40:3#40.!
#0! .*4! :40#4.:0T! <*-+#@#%.$40#! #0!
0%*-<+$40#=!
!
Daoust, Jean-Paul! ^^^:# 1%%43"$#
K3$""3[# O%(3$,'6#C# SE9! |>:0#-%:! `XXm=!
)#00#! 6*++#60:*4! >#! 2*T.:#! 0%$:0#! >#!
+Q7*3*.#Y-$+:0T!#0!>#!+Q#.2$6#!-%<$:4=!
Garneau, Richard.! F$')(# 7"# (*)3#
/%*$#6'#D6%)$"[#D*40%T$+!b!;0$4CT/!`XXa=!!
"Q-4! 6*33#40$0#-%! >#! .2*%0! <:#4!
6*44-/! 6#! %*3$4! %#2%T.#40#! >#! A$y*4!
%*3$46T#! +#.! A$:0.! @T6-.! >$4.! +$! @:#!
>#.!7*6C#5#-%.!>#.!$44T#.!.*:Y$40#=!
!
Gauthier, Serge.! !9'.$%/%6"# 7"4#
7$'L"*$4[# ;%*$# +')$"# 4*)3"# b# O"('*7:#
&'j3$"# 7$'L"*$=! o-T<#6!b! |>:0:*4.! >-!
o-T<#6*:./!IJJi=!d4!.-:@$40!+#.!0%$6#.!
+$:..T#.! 2$%! +uT6%:@$:4! (T+:YL840*:4#!
;$@$%>!>$4.!+#!%*3$4!O"('*7:#&'j3$"#
7$'L"*$/!-4!B#-4#!>#!+$!%-#!>#!`i!$4./!
0%*-@#! .*4! :>#40:0T! #4! .#! %#4>$40! x!
)7$%+#@*:Y/!*€!:+!#.0!4T=!
!
Hamelin, Louis.! 8%i<%R=! D*40%T$+!b!
…Gp/! `XXI=! ]4! B#-4#! 3*40%T$+$:.!
>T.$<-.T! 2$%0! 0%$@$:++#%! >$4.! +#! 4*%>!
T+*:,4T#! *€! :+! %#46*40%#! )*1<*5/! -4!
B#-4#! $3T%:4>:#4=! '+! 5! >T6*-@%#! >#.!
0#4.:*4.! 7T%:0T#.! >#! +Q7:.0*:%#! #0! >#.!
6*4A+:0.! 4*4L%T.*+-.! #40%#! +#.!
o-T<T6*:./! +#.! 0*-%:.0#.! $3T%:6$:4.! #0!
+#.! 83T%:4>:#4.! >$4.! -4#! $3<:$46#!
>#! 3TA:$46#! #0! >#! <%-0$+:0T!
.:+#46:#-.#=!!!
!
Kokis, Sergio.!!"#;'L)66%(#7"4#&)$%)$4=!
D*40%T$+!b! …Gp! T>:0#-%/! `XXa=! "$4.! 6#!
%*3$4! +$! 3$.6-+:4:0T! #.0! 3:.#! $-!
#%!
!
Spring 2009
2%#3:#%! 2+$4! 2$%! .$! A%$,:+:0T/! .$!
@:*+#46#/!.*4!>T0$67#3#40!T3*0:*44#+!
#0! .$! .#Y-$+:0T! 6*33#! -4#! .*-%6#! >#!
@-+4T%$<:+:0T! #Y0%q3#=! E#! 2#%.*44$,#!
2%:46:2$+/! >*40! +Q7T%:0$,#! .#! 2$%0$,#!
#40%#!+Qd-%*2#!#0!+#!9%T.:+/!%$6*40#!.*4!
2$%6*-%.! B-.M-Qx! D*40%T$+! 2$%! -4#!
4$%%$0:*4! M-:! 6*4A%*40#! 0*-.! 6#.!
#.2$6#.!#0!+#!0#40#!x!+#.!+:#%!x!+Q$:>#!>#!
+$! 2#:40-%#=! 8%0:.0#L2#:40%#! #0!
2.567*+*,-#/!N*C:.!:4@#.0:0!6#!2%#3:#%!
%*3$4! >#! .*4! 2%*B#0! >Q#Y2%:3#%! +#!
0%$-3$0:.3#!2$%!+Q$%0=!
Laferrièrre, Dany.! 8%&&"(3# +')$"#
69'&%*$#'L".#*(#(MD$"#4'(4#4"#+'3)D*"$[#
D*40%T$+!b!SE9:#`XKa=!!E#!4$%%$0#-%!#0!
.*4! $3:! 9*-<$/! >#-Y! 67ƒ3#-%.! 4*:%./!
7$<:0#40! #4.#3<+#! #0/! 2$%0$,#$40! -4#!
@:#! M-*0:>:#44#! 3$%M-T#! 2$%! +$!
2$-@%#0T! #0! @:@$40! $-! .#:4! >Q! -4#!
.*6:T0T! #32%#:40#! >#! 2%TB-,T./! :+.!
67#%67#40! #0! 0%*-@#40! %T,-+:n%#3#40!
+#.! A#33#.! <+$467#.! 2*-%! .$0:.A$:%#!
+#-%! A$:3! .#Y-#++#=! '4.2:%T! >#! B$??! #0!
>#.! +#60-%#.! >-! )*%$4! >#! .*4!
6*+*6$0$:%#/! +#! 2#%.*44$,#! 2%:46:2$+!
2%*2*.#! -4#! >T6*4.0%-60:*4! >#.!
%$22*%0.!2*.06*+*4:$-Y!#40%#!+Q7*33#!
#0! +$! A#33#=! )Q#.0! -4! %*3$4! >#!
A$40$.3#.! >$4.! +#M-#+! :+! 2%*B#00#!
.-%0*-0! +#! <#.*:4! >Qq0%#! %#6*44-!
6*33#!:4>:@:>-!>*40!6#!3$4-.6%:0!#.0!
+$! @*:Y=! EQ$-0#-%! 4*-.! 2%*2*.#! -4!
D*40%T$+!3-+0:6-+0-%#+!#0!0%*2:6$+:.T=
}!'#80')$#7*#&'j3$"=!O$%:.b!;#%2#40!x!
2+-3#./! IJJJ=! ]4! B#-4#! R$„0:#4! .#!
0%*-@#! 2%*A*4>T3#40! $AA#60T! 2$%! +$!
>:60$0-%#! 7$„0:#44#! x! +uT2*M-#! >#!
(%$4y*:.!"-@$+:#%!$-!>T<-0!>#.!$44T#.!
.*:Y$40#=! ‰! 6#! 0#32.! :+! #Y:.0$:0! -4#!
6-+0-%#! >#! 2#-%! M-$4>! +#.! 7*33#.!
$++n%#40! #4! #Y:+! *-! :+.! A-%#40! B#0T.! #4!
2%:.*4=!E#-%.!A#33#.!#0!+#-%.!#4A$40.!
.#!.*40!0%*-@T.!x!+$!3#%6:!>-!>:60$0#-%=!!
"$4.! 6#! %*3$4! >-! >T.:%/! +u$-0#-%!
!
Bibliography
3T+$4,#!+u:40:3#!$@#6!+#!2#%.*44#+!#4!
>T6%:@$40! +$! 2%*.0:0-0:*4! #0! +$! >%*,-#!
M-:! A$:.$:#40! 2$%0:#! >#! +$! @:#!
M-*0:>:#44#=!
!
Mistral,
Christian.!
N'&/[#
S:#-YLD*40%T$+b! o-T<#6j83T%:M-#/!
)*++#60:*4! E:00T%$0-%#! >Q83T%:M-#/!
`XKK=! !
LLL!
N'*3%*$=!
D*40%T$+b!
…Gp/!
P*3$4:67#+./!`XXJ!
LLL! N'6)*&! ! D*40%T$+b! …Gp/!
P*3$4:67#+./! IJJJ=! ! )#.! %*3$4.! A*40!
2$%0:#! >Q-4#! 0%:+*,:#! M-:/! $-! 0%$@#%.!
>Q-4! 2%*0$,*4:.0#! 3$.6-+:4! #0! >#! .#.!
%#+$0:*4./! 3#0! #4! M-#.0:*4! +$!
@$+*%:.$0:*4! #0! +$! .-<+:3$0:*4! >#.!
%$22*%0.! #40%#! 7*33#.=! ! EQ$-0#-%!
>T6%:0!+#!%$22*%0!#40%#!+#!7T%*.!#0!>#.!
2#%.*44$,#.!AT3:4:4./!+#.!#Y2%#..:*4.!
@$%:T#.! >#! +$! .#Y-$+:0T! #0! +Q:>#40:0T!
3$.6-+:4#! -4#! @:4,0$:4#! >Q$44T#.!
$2%n.!+$!%T@*+-0:*4!AT3:4:.0#=!
!
Tremblay, Michel.!!8%"*$#7,.%*L"$3#C#
A%&'(#79'&%*$4[#U00$1$b!E#.!|>:0:*4.!
E#3T$6:! `XKm=! )#! %*3$4! #4! 2$%0:#!
$-0*<:*,%$27:M-#!
%#2%T.#40#!
+Q#Y2T%:#46#! 2#%.*44#++#! >Q-4! 7*33#!
M-:! $..-3#! 6*32+n0#3#40! .$!
6*4>:0:*4! >#! o-T<T6*:.! #0! >#!
3:4*%:0$:%#!.#Y-#+=!V#$4LD$%6/!T6%:@$:4!
#0! 2%*A#..#-%! $-! 6T,#2/! 0*3<#!
$3*-%#-Y! >#! D$07:#-/! ! B#-4#!
6*3T>:#4! #0! 2n%#! >Q-4! #4A$40! >#!
M-$0%#! $4.=! ! '+.! >T6:>#40! >#! @:@%#!
#4.#3<+#! #4! >T2:0! >#.! 2%TB-,T.! >$4.!
+#-%!#40*-%$,#=!
LLL!"# 8%"*$# ,.6'3,[# U00$1$b! E#3T$6!
|>:0#-%:# `XXg=! ! "$4.! 6#00#! ~-@%#/! +$!
.-:0#! >#! 8%"*$# 7,.%*L"$3/! *4! +:0! M-#!
V#$4LD$%6! .#! 0%*-@#! .#-+! $2%n.! +$!
%-20-%#! >#! .$! +*4,-#! %#+$0:*4!
$3*-%#-.#! $@#6! D$07:#-=! ! ‰! 6$-.#! >#!
.*4! >T.#.2*:%/! V#$4LD$%6! .TB*-%4#! x!
N#5! &#.0/! *€! :+! %#46*40%#! +$!
#&!
Spring 2009
6*33-4$-0T! 7*3*.#Y-#++#=! ! EQ$3:0:T!
2%*67#! 2$%3:! +#.! 7$<:0$40./! +#! 3:+:#-!
>#! N#5! &#.0! #0! -4#! T2*M-#!
6$4$>:#44#! #0! $3T%:6$:4#! M-:! :,4*%#!
+QT2:>T3:#! >-! .:>$! .*40! >T2#:40.! $@#6!
0#4>%#..#!#0!#.2T%$46#=!
LLL=! [E#! R*6C#5=\! 2%*m"# 8%*/4# 7"#
F0,g3$"=!D*40%T$+b!E#3T$6/!`XXI=!`K`L
IJJ=!!)#!6*40#!$-0*<:*,%$27:M-#!.:0-T!
$-! >T<-0! >#.! $44T#.! `XaJ! %#+$0#! -4!
T@T4#3#40! 2#4>$40! +#M-#+! +#! 2n%#! >#!
+Q$-0#-%!:4@:0#!.*4!A:+.!x!$..:.0#%!x!-4#!
2$%0:#! >#! 7*6C#5! $@#6! +-:=! ! F%#3<+$5!
.Q#4>*%3:0!2#4>$40!+#!3$067/!-4!,#.0#!
M-:/! 2*-%! +#.! 7*33#.! >#! +$! 2$%0:#/!
3*40%$!-4!3$4M-#!>#!3$.6-+:4:0T=!
!
Vigneault,
Gilles.! 8'$("34# 7"#
('*+$'D"=!D*40%T$+b!9*%T$+/!IJJJ=!!!!
@@@80"$.0"$# 6"# L"(3=! D*40%T$+b! 9*%T$+/!
IJJ`=! ! )#.! >#-Y! %*3$4.! >#! S:,4#$-+0!
3#00#40! #4! .6n4#! >#-Y! ! 7*33#.!
3$%:T.! M-:! 2%#44#40! +$! >T6:.:*4! >#!
%*32%#! +#-%.! 3$%:$,#.! x! 6$-.#! >Q-4!
$<$4>*4! 2$%! +$! A#33#! e>$4.! +#!
2%#3:#%! %*3$4f! #0! +$! 3*%0! >Q-4! <T<T!
M-#! +$! A#33#! $! 2*%0T! e>$4.! +#!
>#-Y:n3#! %*3$4f=! ! PT2%#.#40$40! >#!
<*4.! #0! >#! 3$-@$:.! .0T%T*052#.!
3$.6-+:4./! 6#.! 7*33#.! .-<:..#40! -4#!
0%$4.:0:*4!6*4B-,$+#!#0!-4!67$4,#3#40!
:>#40:0$:%#=!
!
IV. Études sur les masculinités
et l’homosexualité
!
Boisclair, Isabelle et Carolyne
Tellier.! V%*L"66"4# &'4.*6)()3,4T#
!9)7"(3)3,# &'4.*6)("# "3# 4"4# &)4"4# "(#
=*"43)%(#7'(4#6'#6)33,$'3*$"#=*,<,.%)4"=!
o-#<#6b!|>:0:*4.!Z*0$!<#4#/!IJJK=!
!
Brod, Harry et Michael Kaufman=!
F0"%$)m)(D# O'4.*6)()3)"4[! F7*-.$4>!
U$C./!)8b!;$,#!O-<+:6$0:*:4./!`XXh=!
!
Bibliography
!
Coleman,
Daniel.!
O'4.*6)("#
O)D$'3)%(4[# A"'7)(D# 30"# ;%43.%6%()'6#
O'6"# )(# 30"# nV"i# 8'('7)'(o#
V'$$'3)L"4[!]O!F*%*40*/!`XXK=!
!
Craig, Steve, Éd.! O"(:# O'4.*6)()3R:#
'(7#O"7)'[!Z#1<-%5!O$%Cb!;$,#/!`XXI=!
!
Dickenson, Peter.! \"$"# )4# Q*""$[#
V'3)%('6)4&4:# K">*'6)3)3"4# '(7# 30"#
!)3"$'3*$"4# %+# 8'('7'=! F*%*40*b! ]O!
F*%*40*/!`XXX=!
!
Kimmel, Michael, Jeff Hearn et
R. W. Connell,! #>.=! \'(7<%%J# %+#
K3*7)"4# %(# O"(# p# O'4.*6)()3)"4[##
E*4>*4b!;$,#/!IJJa=# #
!
Knights, Ben=! 1$)3)(D# O'4.*6)()3)"4C#
O'6"# V'$$'3)L"4# )(# Fi"(3)"30@8"(3*$R#
-).3)%(=!ZGb!;0=!D$%0:4Q./!`XXX=!
!
Murphy, Peter F., Éd.! -"&)()4&#
'(7# O'4.*6)()3)"4=! ZGb! ]O! UYA*%>/!
IJJh=! !
LLL/!|>=!-).3)%(4#%+#O'4.*6)()3R[#8$%44)(D#
8*63*$"4:# 8$%44)(D# K">*'6)3)"4[! ZGb! ]O!
Z#1!G*%C/!`XXh=!
!
Sedgwick,
Eve
Kosofsky=!
['40%*>-60:*4=\! 5"3i""(# O"([# E(D6)40#
!)3"$'3*$"#'(7#O'6"#\%&%4%.)'6#2"4)$"=!
Z#1!G*%Cb!]O!)*+*3<:$/!`XKa=!`LIJ=!
!
Suhonen, Katri.! ;$h3"$# 6'# L%)>[# !'#
.%(7)3)%(# &'4.*6)("#"3# 6"4#$%&'(.)M$"4#
=*,<,.%)4"4=! o-#<#6b! |>:0:*4.! Z*0$!
<#4#/!IJJi=!
!
Tremblay,
Victor-Laurent=!
[D$.6-+:4:0T! #0! 7*6C#5! >$4.! +#! %*3$4!
M-T<T6*:.=\! F0"# -$"(.0# A"L)"i=! iK=m!
eIJJafb!```hL`m=!
!
#'!
Spring 2009
Weeks, Jeffrey=! ! ['40%*>-60:*4! 0*!
w-5! R*6M-#4,7$3Q.! R*3*.#Y-$+!
"#.:%#[o#!)3"$'$R#F0"%$RC#?(#?(30%6%DR=!
|>=! V-+:#! P:@C:4! #0! D:67$#+! P5$4=!
D$+>#4/!D8b!9+$6C1#++/!`XXK=!
V. Références annexes :
!
Adams, Michael.! [)$4$>:$4! $4>!
83#%:6$4! S$+-#.=\! 8'('7'# '(7# 30"#
P()3"7# K3'3"4[# 2)++"$"(."4# 30'3# 8%*(3[!
|>=!"$@:>!D=!F7*3$.!#0!!9$%<$%$!9*5+#!
F*%%#5=!O#0#%<*%*-,7/!UZb!9%*$>@:#1/!
IJJK=!haLmJ=!
!
Boychuk,
Gerard
W.! [P$6#/!
F#%%:0*%:$+! '40#,%$0:*4/! $4>! O-<+:6!
O*+:65! :4! 07#! ]4:0#>! ;0$0#.! $4>!!!!
)$4$>$=\!)$4$>$!'(7#30"#P()3"7#K3'3"4[#
2)++"$"(."4# 30'3# 8%*(3=! |>=! "$@:>! D=!
F7*3$.! #0! 9$%<$%$! 9*5+#! F*%%#5=!
O#0#%<*%*-,7/! UZb! 9%*$>@:#1/! IJJK=!
```Lgh=!
!
Green, Mary Jean.! [F7#! Z*@#+! :4!
o-#<#6b! F7#! ($3:+5! O+*0! $4>! 07#!
O#%.*4$+! S*:6#=\! ! 8'('7)'(# !)3"$'3*$"=!
|>=! 8%4*+>! d=! "$@:>.*4=! Z#1! G*%Cb!
D*>#%4! E$4,-$,#! 8..*6:$0:*4/! `XXJ=!
`iKLXI=!
LLL=![F7#!o-#<#6!Z*@#+!F*>$5b!D-+0:2+#!
O#%.2#60:@#.=\!F0"#-$"(.0#A"L)"i=!mi=m!
e`XXhfb!XIILIX=!
LLL=! [F-%4:4,! F%$>:0:*4! *4! '0.! R#$>b!
]4#! .$:.*4! >$4.! +$! @:#! >Qd33$4-#+=\!
O'$)"@86')$"# 56')4[! |>=! "$@:>! w%##4=!
ZGb!F1$54#/!`XXa=`aLIm=!
Imbert, Patrick=![($.6:.3/!D$%Y:.3/!
E:<#%$+! "#3*6%$65b! (:A05! G#$%.! *A!
o-#<#6!
E:0#%$0-%#=\!
8'('7)'(#
!)3"$'3*$"[# Y(3$%7*.3%$R# '(7# 8$)3).'6#
E44'R4[! |>=! 8%4*+>! d=! "$@:>.*4=! ZGb!
DE8/!`XXJ=!`mhLii=!
!
!
Bibliography
The Institute for Research on
Public Policy.! [o-#<#6Q.! E$4,-$,#!
E$1.! e`XmXL`XXhf=\! ?4# Y# A".'66=!
D*40%#$+b!'POO/!`XXX=!IIXLgX=!
!
Lemire, Maurice.! ['40%*>-60:*4=\!!
2).3)%((')$"# 7"4# q*L$"4# 6)33"$')$"4#
=*,<".%)4"4=!I#!T>=/!@*+!I=!Y:L+Y:Y=!
!
Lewis,
Paula
Gilbert.!
['40%*>-60:*4=\!
F$'7)3)%('6)4&:#
V'3)%('6)4&:# '(7# -"&)()4&=! |>=! O$-+$!
w:+<#%0! E#1:.=! E*4>*4b! w%##41**>/!
`XKa=!gL`J=!
!
Meisel,
John.! ["#A:4:4,! 07#!
)$4$>:$4!'>#40:05=\!?4#Y#A".'66=!|>=!F7#!
'4.0:0-0#!A*%!P#.#$%67!*4!O-<+:6!O*+:65=!
D*40%#$+b!'POO/!`XXX=!`agLai=!
!
Nationmaster.com.! I`! V$4-$%5!
IJJX=!!
•7002bjj111=4$0:*43$.0#%=6*3j#465
6+*2#>:$j)dwdO•=!
!
Rocher, Guy.! [F7#! D$C:4,! *A! 07#!
&#+A$%#! ;0$0#=\! ?4# Y# A".'66[! |>=! F7#!
'4.0:0-0#!A*%!P#.#$%67!*4!O-<+:6!O*+:65=!
D*40%#$+b!'POO/!`XXX=!``aLIJ=!
LLL=![9#5*4>!07#!o-:#0!P#@*+-0:*4=\!?4#Y#
A".'66[! |>=! F7#! '4.0:0-0#! A*%! P#.#$%67!
*4! O-<+:6! O*+:65=! D*40%#$+b! 'POO/!
`XXX=!IJgLK=!
!
Srebrnik, Henry and David M.
Thomas.![(**0<$++/!(%$0./!$4>!(-4!@.=!
)*33-0#%./! )*+>! $4>! )$%2:4,b! F7#!
;*6:$+! $4>! O.567*+*,:6$+! )*40#Y0! *A!
R:,7#%! d>-6$0:*4! :4! )$4$>$! $4>! 07#!
]4:0#>! ;0$0#.[o# 8'('7'# '(7# 30"# P()3"7#
K3'3"4[# 2)++"$"(."4# 30'3# 8%*(3[! |>=!
"$@:>! D=! F7*3$.! #0! 9$%<$%$! 9*5+#
F*%%#5=!O#0#%<*%*-,7/!UZb!9%*$>@:#1/!
IJJK=!m`LKm=!
!
#(!
Spring 2009
Thomson, Dale C=! Z"'(# !"4'D"# '(7#
30"# Q*)"3# A"L%6*63)%([! F*%*40*b!
D$63:++$4!*A!)$4$>$/!`XKh=!
!
Thomas, David M. et Barbara
Boyle
Torrey.!
['40%*>-60:*4=\!
8'('7'# '(7# 30"# P()3"7# K3'3"4[#
2)++"$"(."4#30'3#8%*(3[!|>=!!
`i=!
!
!
Bibliography
"$@:>! D=! F7*3$.! $4>! 9$%<$%$! 9*5+#!
F*%%#5=!O#0#%<*%*-,7/!UZb!9%*$>@:#1/!
IJJK=!
XL
#)!
Spring 2009
Past Bibliographies
Past Bibliographies Published in the WIF Newsletter: 1993-2008
Les écrivaines québécoises de la relève: Bibliographie partielle (Lucie Lequin)
Vol. 7 : 1 Spring 1993
Franco-Ontarian Women Writers (Barbara Godard)
Vol. 7 : 2 Fall 1993
Franco-Caribbean Women Writers (Susanne Rinne)
Vol. 8 : 1 Spring 1994
Les Françaises: Civilisation contemporaine (Supplement) (Colette Hall –Trout--)
Vol. 8 : 2 Fall 1994
Franco-Caribbean Woman Writers (Supplement) (Susanne Rinne)
Vol. 9 : 1 Spring 1995
Women’s Autobiography Bibliography (Nicole Meyer)
Vol. 9 : 1 Spring 1995
Senegalese Women Writers (Annabelle Rea, Judy Schaneman,
Deirdre Bucher Heistad, Frances Novac and Thérèse O’Connell)
Vol. 9 : 2 Fall 1995
Romancières québécoises des années soixante (Anne Brown)
Vol.10 : 1 Spring 1996
Les femmes écrivains de Suisse Romande (Françoise Fornerod)
Vol. 10 : 2 Fall 1996
Auteures francophones de Belgique (Renée Linkhorn)
Vol. 11 : 1 Spring 1997
Tunisian Women Writing in French (Cynthia Hahn)
Vol. 11 : 2 Fall 1997
Southeast Asian Women Writers (Jack Yaeger)
Vol .12 : 1 Spring 1998
Femmes-poètes (Michael Bishop)
Vol. 12 : 2 Fall 1998
Southeast Asian Women Writers (Supplement) (Jack Yeager)
Vol. 12 : 2 Fall 1998
Femmes écrivaines camerounaises (Cheryl Toman)
Vol. 13 : 1 Spring 1999
Auteures françaises issues des immigrations maghrébines
Vol. 13 : 2 Fall 1999
(Frédérique Chevillot and Susan Ireland)
Femmes écrivaines haitiennes (Joelle Vittiello)2
Vol. 14, Spring 2000
Écrivaines algériennes (Yolande Helm)
Vol. 14 : 2 Fall 2000
Écrivaines lesbiennes (Janine Ricouart)
Vol. 15 : 1 Spring 2001
Écrivaines calédoniennes (Yzabelle Martineau)
Vol. 15 : 2 Fall 2001
Auteures acadiennes
Vol 16 : 1 Spring 2002
2
!
(Monika Boehringer)
Joelle’s bibiography was accidently dropped from the last three bibiographies.
#*!
Spring 2009
Past Bibliographies
L’amitié (Nicole Simek and Zahi Zalloua)
Vol. 16 : 1 Spring 2002
Les poètes femmes de l’Afrique centrale (Karen Bouwer)
Vol. 16 : 2 Fall 2002
Les femmes et la création de l’humour (partie I) (Cheryl A. Morgan)
Vol. 17 : 1 Spring 2003
L’imaginaire musical au féminin (1950 à nos jours) (Frédéric Arroyas)
Vol. 17 : 2 Fall 2003
Mère et fille (Christine Makward)
Vol. 18 : 1 Spring 2004
Écrivaines francophones issues des pays balkaniques (Vassiliki Lalagianni)
Vol. 18 : 1 Spring 2004
Romancières aujourd’hui : 1990-2004 (Martine Guyot-Bender)
Vol. 18 : 2 Fall 2004
Écrivaines pour la jeunesse (Bénédicte Monicat and Daniela Di Cecco)
Vol. 19 :1 Spring 2005
Ananda Nirsimloo-Anenden [Ananda Devi] (Rohini Bannerjee)
Vol. 19 : 1 Spring 2005
Écrivaines médiévales (Sarah Gordon)
Vol. 19 : 2 Fall 2005
Écrivaines de l’ouest canadien (Marie-Noëlle Rinne)
Vol. 19 : 2 Fall 2005
Female Recipients of Major French Literary Prizes (1903-2004) (Margot Irvine)
Vol. 20 : 1 Spring 200
La Nouvelle (Jean Anderson)
Vol. 20 : 1 Spring 2006
Les Femmes dans la société française (ouvrages depuis 1995) (M-C Weidmann Koop) Vol. 20 : 2 Fall 2006
Ecrivaines insulaires de Maurice (Christine Duvergé)
Vol. 21 : 1 Spring 2007
Eighteenth-Century Women Novelists (Marijn S. Kaplan)
Vol. 21 : 1 Spring 2007
Animation and Anime by Francophone Women Artists (Janis Pallister)
Vol. 21 : 2 Fall 2007
Sur la féminisation (Fabienne Bauder)
Vol.22 :1 Spring 2008
Ecritures et études de l’endurance: L’extreme contemporain
Vol. 2: 2 Fall 2008
(Simona Pruteanu et Karin Schwerdtner)
!
$+!
Spring 2009
Roster March 2009
!
WIF Roster –updated March 2009
Email address (WIF list): [email protected] NEW ADDRESS
Site Internet de WIF : http://users.ipfw.edu/virtue/WIF/default.htm
President:
Juliette
[email protected]
M.Rogers,
University
of
New
Hampshire.
Email:
Past President: Mary Rice-DeFosse, Bates College. Lewiston, ME 04240.
207/786-6279. Email: [email protected]
Tel:
Vice-President: Cathy Yandell, French and Francophone Studies Department,
Languages and Dining Center, 1 North College St., Carleton College, Northfield, MN 55057.
Tel: 507/222/2445. Email: [email protected].
Secretary (Membership): Marijn Kaplan (from April 1, 2009), "#2$%03#40! *A!
(*%#:,4!E$4,-$,#.!$4>!E:0#%$0-%#./!]4:@#%.:05!*A!Z*%07!F#Y$./!O=U=!9*Y!g```Ii/!"#40*4/!
F…!imIJgL``Ii=!d3$:+!b!D$%:B4=N$2+$4c-40=#>-!
Past secretary (until March 31, 2009) Elizabeth Locey Hampe, Modern
Languages and Literature, Campus Box 4024, Emporia State University, Emporia, KS 66801.
Tel: 620/341-5520. Email: [email protected]
Treasurer: Eileen (Ketchum) McEwan, Department of Languages, Literatures, and
Cultures, Muhlenberg College, 2400 Chew St, Allentown, PA 18104. Tel.: 484/664-3344.
Email: [email protected]
WIF Studies
Executive Editor: Catherine R. Montfort, Department of Modern Languages and
Literatures, Santa Clara University, 500 El Camino Real, Santa Clara, CA 95053. Tel:
408/554-4056. Fax 408/554 4887. Email: [email protected]
Production Editor: Dawn Cornelio, School of Languages and Literatures, University of
Guelph, Guelph, ON N1P 1A3. Tel: 519/824 4120, ext 53186. Email: [email protected]
Past Editor: Frédérique Chevillot, Department of Languages and Literatures, French,
University of Denver, Sturm Hall 346, 2000 E. Asbury Ave Denver, CO 80208. Tel:
303/871-2171. Email: [email protected]
Book Review Editor: Sara Steinert Borella, of Franklin College in Sorengo-Lugano,
via Ponte Tresa 29, 6924 Sorengo (Lugano), Switzerland. Email: [email protected]
Library Circulation and Back Issues: Maureen Perry, c/o Library, University of
Southern Maine, 51 Westmister st., Lewiston Auburn, Lewiston, Maine 04240. Email:
[email protected]
Newsletter Editors: Martine Guyot-Bender and Cheryl A. Morgan
Department of French, Hamilton College, 198 College Hill Road, Clinton NY 13323.
Emails: Martine: [email protected]. Cheryl: [email protected]
!
$"!
Spring 2009
Roster March 2009
Directory Editors: Roseanna Dufault, Ohio Northern University. P.O. Box 240 Ada,
Oh 45810. Tel: 419/772-2116. E-mail: [email protected]; Antoinette Sol, University of
Texas at Arlington, Department of Modern Languages, P.O. Box 19557, Arlington, TX
76019. Tél : 817/272 3161. Email : [email protected].
Website Manager: Nancy Virtue, Indiana University Purdue University at Fort Wayne,
1832 California Ave., Fort Wayne, IN 46805. Email: [email protected].
WIF Electronic
[email protected].
List
Manager:
Gay
Rawson,
Concordia
College.
Email:
Nominating Committee Co-Chairs: Annabelle Rea and Colette Trout. Annabelle:
SFLS, Occidental College, 1600 Campus Rd, Los Angeles, Ca. 90041. Tel: 818/244-0487.
Email: [email protected]; Colette: Ursinus College, Collegeville, Pa. 19426. Tel: 610/489-4111.
Email: [email protected].
Representatives (regional and graduate):
New England and Eastern Canada: Karin Schwerdtner, Professeure adjointe,
French Studies, Université Western Ontario / The University of Western Ontario
University College London (Ontario), Canada N6A 3K7, [email protected]
http://www.uwo.ca/french/profs/schwerdtner.htm
New York State (co-representatives) : Cecelia Beach, Alfred University.
4671 Crandall Rd. Belmont NY 14813. Tel: 607/871-2883. Email: [email protected].
Natalie Edwards, PhD. Assistant Professor of French and Italian, Coordinator of
French Studies, Wagner College, One Campus Road, Staten Island, NY 10301, Tel: 718
390 3371
Mid-Atlantic: Florence Ramond Jurney, Department of French and Italian,
McKnight Hall, Gettysburg College, 300 N. Washington St., Gettysburg, PA 17325. Tel.
717/337-6870. Email:[email protected]
Great Lakes: Ruth A. Hottell, University of Toledo, University Hall 5210-D,
Toledo, OH 43606-3390. Tel: 419/530-465. Email: [email protected]
South: Jeanne Garane, Dept. of Languages, Literatures, and Cultures, University of
South Carolina, Columbia, S.C. Tel: 803/777-4881. Email: [email protected]
Central and Rocky Mountain: Frédérique Chevillot, Department of Languages
and Literatures, French Program, University of Denver, Sturm Hall 346, 2000 E. Asbury
Ave, Denver, CO 80208. Tel: 303/871-2171. Email: [email protected].
Western U.S. and Western Canada: Karen McPherson, Department of
Romance Languages, University of Oregon, Eugene, OR 97403. Tel.: 541/346-4048.
Email: [email protected].
Graduate Student: Arline Cravens, Department of Romance Languages and
Literatures, Campus Box 1077, Washington University at Saint Louis, Saint Louis, MO
63130. Tel: 314/935-5175. Email: [email protected].
!
!
$#!

Documents pareils