LEXIQUE FRANÇAIS - CRÉOLE GUYANAIS TI DIKSYONÈR
Transcription
LEXIQUE FRANÇAIS - CRÉOLE GUYANAIS TI DIKSYONÈR
LEXIQUE FRANÇAIS - CRÉOLE GUYANAIS TI DIKSYONÈR FRANSÈ - KRÉYÒL GWIYANÈ Français (futur) À cause de À ce moment-là, alors À l’envers À présent, de nos jours Abasourdi Abeille Abords de l’habitation Abris Abruti Accélérer Accélérer (quelqu’un) Accent Accord (d’un commun …), conjointement Acheteur Acre Affaire compliquée Âgé Agréable, Bon goût Aiguiser Ainsi Aller Aller (s’en…), partir Aller voir pour ….. Ailleurs Allonger Amadouer, Endormir la vigilance Ample, flottant Amuser Animal Apparemment Apporter son concours Appuyer Araignée Arbalète Argent Argent, Monnaie Armoire Arracher Arriéré Arriver en grand nombre Arrogant Assiette Assurer Attacher Créole Guyanais Kréyòl Gwiyanè/ Kréyòl di Lagwiyann Wa (vieilli) / Ké Pou rézon ki Lò-la Divan-dèyè, lanvè-landrèt Atchwèlman, jòdla Ababa, stébékwé Mouch-myèl Lantouraj kaz Ajoupa, Latcho-oko Kòkòdò, Tèbè Pézé, pitché Zizi galopant (bay zizi galopant) Laksan, aksan Ansanm-ansanm Achtò / achtèr Rak Chyen-maré, batmanman Granmoun Chwit, Koupé dwèt Filé Konran, konsa Alé, pati Do, pati, dékòsté Joujé….. Ròt bò, ròt koté, ayò (vieilli) Bay chenn Amòrfrézé, amòrfozé, anmòrfozé Badja Anmizé Zannimo, bèt I sanblé, konsidiré Bay chenn, lavwa, lanmen, andan Pézé Arengnen, zagriyen, zagrignen Labalèt, larbalèt Soumaké, lajan, plon Lanmonnen, soumaké Lèrmwè Raché Nèg komanbo Dévidé Gran larjò Zasyèt, plat-manjé Asouré, asiré Maré Attraper Autorité (sous) Autre, un autre Autres (les) Autrui Avare Avec Aveugler Baffe Bagne Bagarreur Bajoue Balançoir Baptème Bâton plat aidant à laver le linge, Bâton, perche aidant à naviguer Battre (se) Battre à plate couture Bavarder, ricanner Beaucoup Beaucoup Beauté Béquille Besoin Bidon à laver du linge Bien arrangé Bien debout Bien sûr ! C’est ça ! (sarcasme) Bientôt Blague mensongère Blanc du pays Blessure interne Boisson (alcoolique) Boire de l’alccol Bon Bon à rien Bonhomme Boucle d’oreille Boucherie Bouillon Bouquet Brasser Bricoleur Brouiller avec… Broyer, écraser Bruit (grand) Bruit incompréhensible, attroupement Brutal Bureau C’est pas la grande forme ! Cabosser, déformer Trapé, tchenbé Anba lòpsyon Ròt, wòt, rounòt Ròt ya, wòt ya Otri (vieilli) Variché Ké, ansanm ké Vèrglé Babòtchèt, babotchèt, palaviré Bangn Baroufyè Bajòl Balansin Batenm Batwèl Takari Briga, fè tchòk, bigas Renté Tchi-tchi-tchi Oun ta, roun ta, oun lo, roun lo, oun patché, roun patché, séryé, oun jwé, si tan di, apachachou Soso, Toubonnman Bèlté Béki, biki Bézwen, benzwen, bizwen Bay (« La pli bèl anba la bay ! ») Annòrd Djòk A ten ! Atchen ! Talò, Titalò, Dimen-tanto Darloz, darlouz Pòpòt, vyé blanng, Masogan Blès Bwéson Tchivé Di vrè Pandriyò Bonlonm, bolonm Zanno, pandòrè Bouchouri Bòryan, rèst, rabyo Boutché Lélé, Touyé Bouzougnè, bouzougnen Mal ké… Kayakaya, kakaya Boukan, dézòrd Bankoulélé Mastòk, groso, blip Biro Flègèdè, kanyan-kanyan Mòtòk-mòtòk, motòk-motòk Cadence Campagnard Cancan (Cancans) faire des … Caniveau Canne de pêche Cannot Cannot amérindien Carte bancaire Cartilagineux Cas où (pour le, au …) Cash (payer…) Cataplasme Catégorie de personnes Ce n’est pas flatteur ! Ceci dit Ceinture Celui-ci est Cependant Certain Certain, sûr Ceux parmi qui … Chaise à bascule (rocking-chair) Chaleur Change (petite monnaie) Chansonnette Charabia Chatouyer Chaudière Chaussure à semelle en bois Chenal Cher (mon) Chercher des histoires Chez moi Chirurgien Chose Citrouille Clin d’oeil Clique, accolite Coffre-fort Coiffe de la femme Créole Coincer Combat Comme Comme ça Comme il faut Comme si on dirait Compris ! Concerner (en ce qui) Concubinage Conséquences, Suite Djèz, gréman, bidjoul Bitak, Nèg-nòv, Nèg komanbo Djopopo Bat-djòl, bay lang, bay lanng, bay kout lang, bay kout lanng Dalo Batonzen, baton-zen, baton-lign Kannon, kannòt Kouyara Kart-labank Kroum-kroum Dé fwè ki Kòtòk Katanplanm, kataplanm Konpanyen, bannélo, ran (sa ran yan = sa moun yan) Sa pa flatò, flatèr Atò Sentir, sentou Sa oun, sa roun Atò Sir é sèrten, asiré Asiré pa pitèt Sa di zòt ki … Bélina Chalò, chalèr Ti lanmonnen Ti lorizon Kingéyanga Chatrouyen Choudjè, Chòdjè Sabo-borga Sinal Chè Sasé chikann, sasé tren, sasè trè A mo dégra Sourjen, sourijen Kichoz, bagaj, bèt Soutriy Bat-wéy, kasé-wéy Bannélo Kòfò Roun lachat Fyon Tchòk, briga, bigas, garoulé Kou Konran, konsa Kou li divèt, kòmifo Kousandiré, konsidiré Tandé So pa Konjonkò, konjòkò Réfren an Continuer Contrarier Convenir (ne pas) Conversation Copain, Copine Corbeau Cordonnier Co-religionnaire Costume Couac trempé (avec beaucoup d’eau), un encas Coup d’oeil Courber Courir vite Crème de maïs Créole Croyant non pratiquant Cuillère Cuisine Curieux D’accord (se mettre) Dailleurs Débarquer Débauche Débrouiller (se) Débrouillard Débrouyer Début Décoloration de la peau Décrier Dedans, dans Dedans, Dehors Dégager (chien) Dégager (poule) Déguerpir Déjeûner Demi-heure Demi-litre Demi-portion Denier Dépérir Depuis Dérive, Dériver Dernièrement Derrière Dès le lever du soleil Désirer fortement une nourriture Désordre Désordre (faire du) Désorganisé Désorienté Dessert Dessus lui Détranper Kontinwé, kontinwen, kontinyé Chagriné, Chagren A pa mo pa Kozman Djal, masibòl, masibò Krobo, kranmou Kondongnen Chè-frè Konplé Chibè Djété Kroubé Pézé Angou, angou-mi, matété Kréyòl, kriyòl Yogonon, yogonnon Tchwiyèr, Kouyèr, kouyè Tchwizin Kiryé, kiryéz Maché dakò Dayèr Débaké La banbòch Rédi so kannon Débrouya, débouya, débriya Débriyé Koumansman Chawawa Vyèrj-nwè La, andan, annan Andidan, andèrò, landan, dèrò Mach ! Chou ! Digidap, Digilòp, djigilòp Doujnen Dimiyò, Dimiyèr Bòk Abèbè, Initil, Djoubatè, Tèbè, pa vayan Dannyé Dédou Dipi Driv, Drivé Dannyèman, dèrnyèrman Dèyè Bonnò-bonnò, bònò-bònò, o pipiri chantan Bouch ka fè dilo Djopopo, trafalga Blow, tren (pété) Bankoulélé (an) Pédi-kap Dèsè Lasou l’ Dégobyé Devant Dévier Devin Devoir Devoir (verbe) Diamant Diarhée Différent Difficile Dîner Directeur Discipliner Dispute, violente dispute Disputer (avec) Divorcer Docteur Docteur (spécialiste) Doigt Donc Dormir Douleur Doux Dur Dur à cuire Durer Échappatoire Écouter bien Écrivain Écumer, écume, mousse Ecureuil Éffronté Également Égalité Égouts Élégance Éloigné (très) Embêter Embouchure Empoigner Empoisonner En affaire En bêtise En ce qui concerne …. En cachette En définitive En dessous En fiche (s) En haut En plus ….. En rampant Encore, De nouveau Enfant, enfant de… Enfant insupportable Divan, douvan Chimin-kochi, chemin trébésé, chimen-chyen Divinò, gadò Dévé, dwé Divèt, dwèt Djanman Djidjit, kaka-dlo, kokomèrlo pran’l Rounòt bwa Zenk ké kròk Dinen, soupé Dirèktò, direktèr Tayé roun zazou Djopopo, garoulé (pété garoulé ké…) Trapé ké, kontré bouch ké, babyé, pété garoulé Démaryé Dòktèr, Dòktò Dòktèr- tchò, pyé, tèt, wéy, lapo … Dwèt Donk, kidonk Dronmi Doulò, doulèr Dous Dou, rèd Zenk ké kròk Douré Galman Krè mo, krè oun sòt, krè oun chyen fenyan Markè-palò Tchoumen, tchoum Gélengé, gélenngé Fronté, krann osi Égal-égo, kont-é-kont Masigrondé Djèz, bidjoul, obidjoul, bòdzè Dèyè do Chikannen Bouchou, bouch Ponyen, anponyen, Ponyan Pwanzonnen, pwazonnen Annafè, annafèr An bibilik Pou zafè … Anba-fèy, anba-anba A la fen di kont Anba Foutan, manfouben, fouben Laro É … atò Do ba-do ba, a pyé djonn Ankò, òkò Ti-moun, pitit Troumantan Enivrement Entier Entrée dans le jeu Entrepreneur Ennuyer Enveloper Envelopper Épais Épi de maïs Épouvantail Éprendre (s’) Et puis Esprits des bois Esquive Et bien ! Etaie Étirer (s’) Étonné (faire l’) Eux Exemple Exiger, exigeant Expliquer Expulser Fabriquant Fâché Fainéant Faire court Faire l’imbécile Faire la sieste Faire le délicat Faire le dur Faire ses affaires Faire vibrer Faner (qui se … vite) Fauché Faux (quelqu’un de) Fermer Fête Fiable (peu) Fin Fini, finir Fois (une) Foutu Foyer de feu Froid Fumée Fumer Garde-manger Gâteux Gatisme Gendarmerie Gens d’ailleurs Tchwit, boulé, sou, kokomèrlo pran’l Antchè Bank Antréprénèr, antrouprounò Annouyé, annwiyé, annwiyen Pontonnen, plontonnen Vlopé Pès Baton-mi Bwabwa Anmouraché Épi Gigonbya, Tonakri, Jan-Nao, Maskilili, Mèt-Bwa Galman, kata-kata Monfi ! Mo fi ! Zété Dérédi Kiwang Yé Lézanp, lègzanp, ègzanp Èjoujé, èjoujan (vieilli) Espliké Kouri dèyè, voyé-alé Fèzò Biské, kòlè Fenyan Filé kont long Fè djendjen Sigalé (sigal=cigarette (vieilli)) Fè chichi (Fè) ròklò, majò Alé-viré, monté-désann Troumousen Boutché gimanmen San anyen, pòch ka koulé laglas Anba-anba Fronmen Tan Bwa-pouri, lakrèm tournen, kouto kakao Finisman Kaba, fini Fwè Blogodow, pa vo anyen Fouyé, fouyé-difé Frédi Lafimen, Laboukann Boukannen Gad-manjé Gaga, Agaga, bébétoum Bébétoum Jandanbri Moun laro, anba, ròtbò, lavil, bitasyon, bati, danbwa Geste Glaire Glisser Gnognote Gorge, œsophage Gourmand Goût pour être chef Gouvernement Grand bruit Grande taille (vêtements) Grenier Grenier Grimacer Gringalet Gros Gros débris de manioc Grosseur Habiter Habitude Haillons (en) Hamac Hameçon Hardi Hauteur Hazard, Herbe Heureux Heurter Histoire Histoire piquante Homosexuel, efféminé Honneur Hors de prix Hypocrite Il est six heures Il n’y en a pas Il ne suffit pas … Important Indigence Insecte Inséparable Insipide Insolent Instituteur Instruire Intéressant (faire l’) Interloqué Interjection Inutilement Inutilement Jadis Jaguar tâcheté Je suis là, comment? Nika Flim Chibré, pran roun so Lapikoré Gargann Gouloufya, grouman, agoulou, agouloufya Koumandò Gouvèlman Boukan, dézòrd Badja Galta, galita Gala, laro griyen Griyen Drivayèr, drivayò Matengal, bi, papa, bakawa Grigri Gròsò, grosò, grosèr Rété Labitoud, labitid Enpany, ranyon, griyon, grignon Ranmak Penlen, zen Radi Ròtò, otèr, rotèr Azò, ako (chance) Radjé Éré, tchò-kontan Bité Listwè, istwè Bi Makoumè, makoumè-lèlè Lònò, lonèr Rò-di-pri, chè Anba-anba Li si-zò Gnanpwen A pa loutou … Gro-mouché, gro-mòrdan Benyenyen Zinsèk, zagriyen, zagrignen, babo Lapo ké chimiz, zong ké lapo, tchilòt ké gogo Chaw-chaw, mapou Fronté Mèt-lékòl, métrès-lékòl Enstri Gran larjò Stébékwé, ababa Anfan’ djen’ Pou bon tchò, grémési, anyen d’tou Pou grémési, pou bon tchò Ròt fwè, anvan, an tan lontan Tig-marké, tig-lapousignen, lapousinyè Éti Jeune fille Joli Joueur Jumeaux Jusqu’à aujourd’hui, Jusqu’à maintenant Lampe à pétrole Largeur Larme Lent, lentement Lèpre Lequel ? Leur, leurs Lieu commun Lit Lit de campagne Loin, dans le ciel Longueur Lorsque Loup-garou Lourd Luciole Lumière Madame Maigrelet Maintenant Maïs Maison Majorine Mal élevé Maladif Malchance Malédiction Malédiction (jetter une) Malheur Malheureux Manchot (sans bras) Mangeur Mariage après coup Mariole, Fanfaron Marmite (vieille) Marmonner Matelas Matière Matin Matin (le) Matraque, massue, casse-tête Mauvais petit garçon Mauvaise personne Méchant, méchanceté Médisant Médium Meilleur Mélanger Jennfi, ti-manmzèl, doumwézèl (vieilli) Bidjoul, obidjoul, jòlòt Jouwò Roro Jouk atò, jouk jòdla Chaldéviré, Lalanp, lalanp-chis, fanal Larjò, larjèr Dlo-wéy, dilo-wéy Lanben, mòlpi, lando-lando Kokobé, lalèp Kilakèl, kyakèl, lakèl, katchèl? Yé, yépa Chanm-Agat Kabann, boukan, lit Boukan Laro firmanman-an Londjò, Longèr Lò, Lòské Gigonbya Pézan Zoukouyanyan Limyèr, klèrté, klérité Madanm, Man … Flèkè Atchwèlman Mi Kaz Djòk, matadò Malapri, malélivé Kanyan-kanyan Dévenn Madichon, Limyèr pòrt-chanm Pannèm, pannenm Malèr, malò Maloré, maléré Boutou Manjò Béni-koumè Gèrè Chalfouk, Fétou, kannari Rounou-rounou, ronchonnen Payas Gnangnan, nannan Bonmanten Bonnannen Boutou Batmanman Mové-vivan Michan, michansté Bouch-kabrit Gadò, pyayò, pyayèr Miyò Lélé, touyé Même chose Menteur Mentir Mes Mesurer Mettre en morceau Miette Minablerie Miséreux Moitié Moitié Monsieur Moquer Moquer (se … de) Morceau Morceau, tas, paquet Morose Mort Moteur Mouvement Mourir Murir mal Murmurer Murmurer, ronchonner Musée de la culture Musique hétéroclite N’a …. Pas Natté Ne ….. pas Ne … que, qu’à Ne …. que Ne valoir rien du tout Négresse Nettoyer (un récipient) Noirceur Nommer Non Nourrice Nouveau venu Obscurité Occupant, pour une fillette Occuper (s’…. de) Occuper, Occupant Odeur Oh mon Dieu ! Oiseau On ne joue plus ! On verra bien ! Orateur Ordure Oreille Oser, Risquer (se) Où est Galman, Résipròk Mantò, Mantèr Mantò, Manti, manti-mantò Mo ….. yan Mizouré Dékartché, kaya-kaya, kakaya Frifri Benyenyen Mizéré Lanmotché Motché Mouché Charadé Foutan di, Charadé Bi Ta, bi, patché Chagrinen, chagren Krab, « Bazil pran’l », dèd, mò, akabafya, kabafya Motèr Nika mouri Chaw chaw, Mapou Chwi-chwi-chwi, rounou-rounou, rourounou Bougonnen, chakalé, ronchon-ronchon Mizé kiltir, mizé di la kiltir Bouzengo, bouzingo P’ka, pa ka Dika Pa ka, p’ka, pou ka (vieilli) Annik ki, ren’ki, yen’ki Ren’ ki, yen’ki, en’ki Rétayon Négrès Froubi Soukou, Soukousité Aplé, « Kouman yé ka aplé to ? » Non, en-en, awa, anwa Da, nennenn, nennen Nèg nòv Soukou, soukousité Fouyaya, katchopin Étchipé, otchipé, okipé Otchipé, Otchipan, okipé, okipan Lòdò Fout! Mo manman! Mo manman latò! Zozo, ti zozo, zwézo, ti-jibyé Gnanpwen jwé ankò ! N’a wè ! Nou wa wè ! (vieilli) Nou ké wè ! Loratèr Briyé Zòrè Gnanni Oti, éti Oublier (s’) Oui Pantalon Par écrit Pardonnable Paresseux, (mouton paresseux) Parler pour ne rien dire Parole Parole Participer Partir Partir vite Pas du tout Pas encore Pas question ! Pasteur Pauvreté Peau dure (avoir la) Pentalon Perdrix Personnage important Personne importante Personne insignifiante Perturber (quelqu’un) Pesanteur Petit á petit Petit déjeuner Petit matin Petit paquet de fruit Petite affaire Petite quantité Petite toux Pétrole Peu de chose Peut-être Piège à poisson Piquer avec une pointe Piquet Piquet pour le cannot Piquoter Plein (à craquer) Pleurer Pluie légère Plus que Poids, Pesanteur Poisson Poitrine Porter aux nues Porter déveine Portrait Poupée Pour (lui) Bliyé kò Wi, enren Tchilòt long Annékri Padonab Parsou, parsou-mouton Tòtòbyòtò Kozman Palò, mo Bay andan Do, pati, alé Do Ditou ditou Pòkò Défann Pastò, Pastèr Lapo, pov Tanwen, lapo tanwen Tchilòt Pédri, Ayonn, Sòròl, Séròl Grotchap, gro-tèt, gran-grèk Tchap, dòkò, grèk Atchòpò Fè mo ponn Pézantò, pézantèr Fèt an mizou, fèt an mizi, chikèt pa chikèt Tchenbé-tchò Divan-jou, douvan-jou Griyo Tchika Chikèt Ken-renm-ken-renm Chis Oun dimi ké lanmotché Pitèt, oro, oroyo Tatawé, goli, kaminan Djouké Pitchèt Ayarou Tchoukounen, tchoukonnnen Tim, bak-foul Kriyé, pléré Lapousinyen, lapousignen, lapousinyè, lapousignè, fifinen (lapli ka…) Plis pasé Pézantò Poson, pwéson, pwason Potrin Anpan-mbèlè Wè malò Potrè Katen Bay, bay li Pour ce qui est de ….. Pour le cas où ….. Pourtant Pourvu que Précipitation Préférer Premier Prend quelque chose Prendre le dessert Prendre ses responsabilités Prendre son courage Près de Prestance Prison (le) Problème Prochain Professeur Prostituée Proverbe Provocateur Provoquer Put (du…, microbes) Punch Purge Quelle heure est-il ? Quelque Quelques temps Qui a de l’importance Quoi ? Quoi de neuf ? Quelles nouvelles ? Ramasser Rapprocher pour organiser Rassasier, fatigué d’avoir mangé Rassembler Rebus Récipient fait d’une demi-calebasse Réclamer Recourber Récurer Réduire Réellement Refroidissement Refus Refuser Regard Regardant Regarder de travers Remarquer Remède Remerciements, grace à Remuer Renconter Pou zafè Dé fwè ki Atò Provik ki Gidi-gidi Miyò, simyé Pronmyé, prémyé Dap (oun bagaj) Dèsè Maré ren, maré kanmza, … sentir Maré so kanmza Òbò, abò Gréman Lajòl Djopopo, lélékou, trafalga Ka vini an Profésèr, profésò Bòbò, djanmèt, bwabwa, manawa, ravèt-roch, piten Dolo Majò Sasé chikann Lapòstim Pété-pyé, kou Mèdsin, prij Li ki lò ? Tchèk, kèk Kèk tan, tchèk tan Pézan Éti ? Ki nòv? Ranmasé Kontré-bwa Gon, lad Sanblé Rébi, imondis Kwi Rouklanmen Kroubé, kokobé Tchiré, froubi Ronyen Di vrè Cho-kè-frèt Fokòl Roufizé Kout-wéy Rougadan, fouyaya Pran oun wéy trabésé Roumaké Rémèd, mèdsin Grémési Bwennen, rouminyen Kontré Rencontrer des problèmes Renverser Repas à base de bananes Repos Repu (avoir bien ou trop mangé) Ressembler Reste d’aliments ou de boissons Rien Rigoler Riposter Rogner Roi Roublard Rouspéter Rusé Sac en feuilles de palmier tressées Sac en osier Saigner Saisir rapidement (Salamandre) lézard de forêt Salle de bain Saoûl Sans éducation Scène hétéroclite Se préparer pour … Secouer Secouer dans de l’eau Secret Séducteur profitant Sentier Séparé, couper en plusieurs parties égales Serré l’un contre l’autre Seulement, seul Sieste (faire la), sommeiller Signal, clin d’œil Simagré Simplet Simplet Slip local Soit disant Soir, ce soir, hier soir, demain soir Soldat Sommet Sommet de la toiture Sorcier Sortie de voyous Sortilège, mauvais sort, sorcellerie Souche Soumettre, Mettre à terre Souper Sourd Sourd (faire le) Soutenir Trapé tren Chalviré, kalbannen Lafoufou bannann Permont, kanpo Angwé, gon Sanblé Baba (baba kafé) Ak Anmizé Réponn, chou pou chou Ronyen Rwè, Mouché Lirwè Baroufyè, fè barouf Babyé, rouspété, rouspèkté Malen, rizé, gaya Moutété, katouri-do Pagra, kroukrou (osier = arouman) Senyen, sengnen Djap, dap Aganman Chanm-ben Boulé, sou, kokomèrlo pran’l, ladoublé Malapri Bankoulélé Filé so lanng, lang Soukouyé Tchòkò-tchòkò Sigré Dousinè Chimen-chyen Sa dé, sendé Braré Ounso, rounso Sigalé, pozé tèt Kasé-wéy Simiyak, makakri Bozobyo, bòzòbyò Tèbè, abèbè, kòkòdò, abòzò Kalenmbé, Badja-kousou Swé dizan Aswè, aswè a, ayèroswè, dimen aswè Soda Fétaj Fétaj kaze Pyayò, pyayèr Labordé Pyay, tchenbwa, jwé pajè, jangajé Chiko Soum-soum Dinen Sourdo, soudo Fè so sourdo, soudo Soutni Soutien solide, fiable Squelette Statue Stylo Sucer, seins Sur, au-dessus Surtout Survivre Suspendre Tailler en pointe Tailleur Taire (se) Tamanoir Tambourin Tamis Tant pis Tapage Taquiner Tarder Tâtons (marcher à) Tellement Temps couvert Tendre de la main, tendre Tenir compte de Tenir tête Terminé, plus de discussion Tique (insecte) Tison Tissu autour des hanches d’une femme Tissu (ceinture de madras) autour des hanches d’un homme Tissu noué sur la tête pour porter une charge Tissu bleu grossier Toilette Toit Tomber Tordu Tordu Tôt Toucher Toupet Tourmenter Tout de même Tracas Trainailler Trainailler Traîner un poids Trainer les rues Tralala Travers (en) Traverser Trébucher Trémousser Poto-mitan Èskélèt, èskèlèt Èstati Plim Tété Asou, lasou Soutou Djoubaté, djoubatè Pandriyé, kroké Karé, pwenti Tayò, tayèr Kawka, pé, té Tanmannwè, Manjò-fronmi Ti-tanbou, srèk-tanbou, tanbouren Mannaré, manaré Sa pa ka fè anyen, zafè kò, zafè do Bakannal, wélélé Charadé Mizé, taté monben Tata Afòrs, si tan, si tan di Tan maré Lonjé lanmen, lonjé Panga Réponn chou pou chou Katata, kawka Karapat Bwa difé Kanmza Matchoukann Tòrch Groblé, dril Komen, konmen, katich, kabiné, tinèt Fétaj Chapé-tonbé Kroubé, kokobé Kwanbou, tòrdé Bònò, bonnò, bònò-bònò, bonnò-bonnò Taté Kran, krann Troumanté Tout-menm Djopopo, lélékou, trafalga Alé-vini, bay lari chenn, bat lari Djòm-djòm, djonm-djonm Chròlòlò Drivé Wélélé Atravè Trabésé Tribiché, trilbiché Troumousé, foutrou Tremper un petit bout Trois Tromper Tromperie Trop Troquer, échanger Tu parles ? Turbulent Unique L’un l’autre, réciproquement Un tel Utiliser Va-et-vient Vaut la peine Vaurien Vaurien Vaut rien (ne) Vendeur Venir près de Verre Vers, aux environs Vers (vermines de chien) Veste Viande (de la) Vitesse Vivoter Voisin Vois-tu ! Voix Tchouké Trwa Doublèr, badinen, badiné Doublaj Tròp Boukanté Koté sa ! Troumantan Inik Konpanyen, konpangnen Entel Sèrvi Viré-tournen Val pa (vieilli) Pandriyò, kòkòdò, Bozobyo, Zotobwé, Drivayè, Pa val pa (vieilli) Pa valé pa (vieilli) Vandò Bordé Goblé Bò di, bò’d Zenga Palto Lachè, vyann Balan Djoubaté Vwézen Tandé ! Vwè, vwa