Finance for Development Eerste mijlpaal in een - CNCD

Finance for Development
Eerste mijlpaal in een cruciaal jaar voor duurzame ontwikkeling
Wat staat er op het spel?
Tussen 13 en 16 juli van dit jaar vindt in het Ethiopische Addis Abeba de 3de internationale
conferentie rond ‘Financing for Development’ plaats. De conferentie in Addis volgt op eerdere
topontmoetingen rond ontwikkelingsfinanciering in Monterrey (2002)1 en Doha (2008)2. Inhoudelijk
staat er veel meer op het spel dan louter hulp. In Addis zal de internationale gemeenschap tot
gedeelde doelstellingen en engagementen komen rond alle vormen van financiering voor duurzame
ontwikkeling. Het gaat daarbij niet alleen om publieke middelen via belastingen, internationale hulp
en leningen, maar ook om private investeringen. Daarnaast moet in Addis ook vooruitgang geboekt
worden op vlak van een meer democratisch monetair en financieel systeem.
De conferentie in Addis Abeba staat niet op zichzelf. Ze maakt deel uit van een reeks internationale
topontmoetingen die 2015 een mijlpaal maken in de wereldwijde strijd tegen armoede en voor
duurzame ontwikkeling. Addis zal bepalend zijn voor het welslagen van de septembertop die de
ontwikkelingsagenda post-2015 (opvolger van de Millenniumdoelstellingen) zal vastleggen en de
laatste kans voor een bindend en universeel klimaatakkoord in Parijs in december 2015. Terwijl de
agenda voor duurzame ontwikkeling na 2015 en de klimaatbesprekingen zware inspanningen vragen
van ontwikkelingslanden op vlak van armoedebestrijding en reductie van koolstofemissies, vergt de
Addisagenda eerder een engagement van de rijke landen. Niet alleen op vlak van hulp, maar ook op
vlak de globale belastingregels, voor landen met onhoudbare schulden, duurzame investeringen en
een democratisering van het globale financieel systeem. Daarom zal een succes in Addis ook
bijdragen tot succes in New York in september en Parijs in december.
Voor 11.11.11 moet het resultaat in Addis verder gaan dan ‘alweer’ een politieke verklaring. De
internationale gemeenschap moet tot concrete actiepunten komen die het recht op ontwikkeling
voor alle landen vrijwaren door ervoor te zorgen dat:
 Aangegane engagementen op vlak van hulp daadwerkelijk worden nagekomen
 Iedereen, ook multinationals, correct belastingen betaalt en evenwichtige fiscale normen
gelden in het belang van landen
 Onhoudbare schuldencrisissen worden aangepakt en in de toekomst vermeden
 Private investeringen duurzame ontwikkeling stimuleren en niet ondermijnen
 Alle landen, ook de armste, kunnen deelnemen aan globale besluitvorming rond
economische en financiële issues
 Handels- en investeringsakkoorden keuzes van landen op vlak van duurzame ontwikkeling
niet in de weg staan
Waar staan we vandaag?
Sinds begin van dit jaar lopen de onderhandelingen over een mogelijke slotverklaring in New York.
Op basis van een syntheserapport3 van VN-secretaris-generaal Ban Ki Moon stelde UNDESA – het
1
departement voor sociale en economische zaken - een ‘elements paper’ op. Die ‘elements paper’ is
eigenlijk een boodschappenlijst waaruit de onderhandelaars zullen selecteren bij de opmaak van de
onderhandelingstekst.4 Heel wat elementen die door ngo’s naar voor werden geschoven – zoals het
intergouvernementeel orgaan rond fiscaliteit, een bindend tijdspad voor de beloofde 0,7%-norm (van
BNP) voor ontwikkelingshulp en de waarschuwing voor het gebruik van publieke middelen als
katalysator van private middelen – vinden we terug op dat boodschappenlijstje.5 Het is dan ook
belangrijk dat die positieve elementen hun weg vinden naar de uiteindelijke teksten.
Begin februari lanceerde de Europese Commissie een Mededeling rond finance for development
onder de titel ‘A Global Partnership for Poverty Eradication and Sustainable Development after
2015’.6 Officieel heet deze Mededeling de basis te zijn voor de onderhandelingspositie die Europa.
Voor Europese ngo’s stelt de Medeling teleur. Europa verwijst niet expliciet naar Finance for
Development, noch naar de ‘means of implementation’ in het kader van de besprekingen rond post2015, maar naar het nogal vage ‘global partnership’. De Mededeling maakt geen melding van
eerdere overeengekomen beslissingen en engagementen in het kader van finance for development
(Monterrey en Doha) en getuigt van beperkte ambitie voor Addis. Europa heeft dus een kans gemist.
Ondertussen wordt het debat ook binnen de Europese Ministerraad gevoerd. De resultaten daarvan
worden pas verwacht vanaf mei. Ook het Parlement bereidt een positie voor waarover in de
komende weken meer duidelijkheid wordt verwacht.7
België formuleerde vooralsnog geen publiek standpunt. Bij de administratie is wel een reflectie aan
de gang. Op vraag van de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking werken verschillende onderzoekscentra onder de noemer BeFinD aan
een onderzoeksopdracht rond het mobiliseren van lokale ontwikkelingsfinanciering (via belastingen),
private financiering en ‘globale publieke goederen’.8 In de komende weken is het dan ook cruciaal
dat Belgische verantwoordelijken een duidelijk en ambitieus standpunt innemen en daarin de
verschillende stakeholders bij betrekken.
Wat wil 11.11.11?
11.11.11 schuift 6 speerpunten naar voor die de noodzakelijk zijn voor een ambitieus akkoord in
Addis dat het recht op ontwikkeling wereldwijd kan vrijwaren:
Bestaande engagementen op vlak van hulp daadwerkelijk nakomen
Zowel op vlak van de kwantiteit als kwaliteit van hulp zijn sterke engagementen nodig, met inbegrip
van robuuste opvolgingsmechanisme en additionele bronnen van publieke financiering. 11.11.11
vraag dan ook:
 Een bindend tijdspad om het oude engagement om 0.7% van het BNP als officiële
ontwikkelingshulp toe te wijzen
 Een garantie dat hulp een effectieve inspanning voor duurzame ontwikkeling
weerspiegelt. Dat betekent dat hulp ongebonden is en niet wordt gebruikt voor
schuldverlichting. De voorwaarden voor hulp in de vorm van leningen moeten
worden aangepast zodat ze de werkelijke kosten voor de partnerlanden
weerspiegelen.
 De implementatie van een belasting op financiële transacties en gebruik de
opbrengsten voor duurzame ontwikkeling
2
Iedereen, ook multinationals, betalen correct belastingen en evenwichtige fiscale normen
in het belang van landen:
Het probleem van onrechtmatige financiële stromen (‘illicit flows’), belastingontduiking en ontwijking kan enkel door internationale samenwerking aangepakt worden. Vandaag wordt die
samenwerking beperkt tot de rijkste landen binnen de OESO en kan 80% van de landen niet
deelnemen. 11.11.11 vraagt dan ook:
 De installatie van een nieuw, intergouvernementeel orgaan voor fiscale
samenwerking binnen de VN met de nodige middelen zodat het effectief kan
functioneren
 Een omvattend mandaat voor dat orgaan, met inbegrip van de aanpak van de erosie
van de belastingbasis en winstverschuiving, belastingverdragen, fiscale stimuli,
fiscale behandeling van extractieve sectoren, transparantie (land per land
rapportering, automatische gegevensuitwisseling)
Onhoudbare schuldencrisissen worden aangepakt en in de toekomst vermeden
Duurzame ontwikkelingsfinanciering staat of valt met werkende mechanismen die schuldencrisissen
oplossen en voorkomen. Het aflossen van schulden brengt al te vaak broodnodige investeringen in
ontwikkeling in gedrang. Ondanks eerdere beloftes is er nog steeds geen doeltreffende architectuur
voor de preventie van schuldencrisissen. 11.11.11 vraagt dan ook:
 Een herbevestiging van het engagement om een multilateraal raamwerk uit te
werken voor de herschikking van publieke schulden dat omvattend is, gebaseerd op
mensenrechten, zowel schuldenaars als schuldeisers voor hun verantwoordelijk stelt
en alle belanghebbenden erkend en betrekt.
 Een erkenning van de nood aan onafhankelijke audits van de schuld die de
legitimiteit van schulden kan beoordelen en scheldt schulden die niet legitiem zijn
kwijt
Private investeringen moeten duurzame ontwikkeling stimuleren en niet ondermijnen
Internationale private financiering gaat gepaard met aanzienlijke risico’s. Daarom is een meer
gebalanceerde benadering nodig die rekening houdt met zowel de macro-economische risico’s zoals
volatiliteit en de kwaliteit van buitenlandse investeringen. 11.11.11 vraagt dan ook dat:
 Een erkenning dat regulering van kapitaalrekeningen een noodzakelijk
beleidsinstrument kan zijn. Obstakels voor dat instrument moeten uit handels- en
investeringsakkoorden geweerd worden.
 Een aanpak voor de problemen die gepaard gaan met het gebruik van publieke
middelen als hefboom voor internationale private financiering
Handels- en investeringsakkoorden mogen keuzes van landen op vlak van duurzame
ontwikkeling niet in de weg staan
Handelsbeleid moet ontwikkelingslanden in staat stellen om op de impact te focussen, op vlak van
tewerkstelling, gendergelijkheid en duurzame ontwikkeling. Handelsliberalisering mag geen doel op
zich zijn. Internationale handel miet ontwikkelingslanden ondersteunen in de ontwikkeling van een
eigen industrie met toegevoegde waarde. Het huidige handelsregime – zowel binnen de WTO als
d.m.v. allerlei regionale en bilaterale handels en investeringsakkoorden - heeft de markten
3
opengebroken zonder afdoende rekening te houden met negatieve impact op ontwikkelingslanden.
11.11.11 vraagt dan ook dat:
 Een herziening van handels en investeringsakkoorden zodat ontwikkelingslanden de
ruimte krijgen om eigen keuzes te maken op vlak van crisismanagement, regulering
van kapitaalstromen, bescherming van waardig werk, rechtvaardige fiscaliteit en
publieke dienstverlening.
Alle landen, ook de armste, kunnen deelnemen aan globale besluitvorming rond
economische en financiële kwesties
Het systeem van ‘economic governance’ op wereldschaal is vandaag dringend aan hervorming toe
met sterkere transparantie en verantwoording zodat alle ontwikkelingslanden aan de besluitvorming
binnen internationale financiële instellingen kunnen deelnemen. Het zwaartepunt ligt vandaag bij de
G20 terwijl het mandaat en de middelen van legitieme organen binnen de VN ontoereikend zijn. Ook
binnen het mondiaal monetair systeem dringen zich hervormingen op die stabiliteit versterken door
reserves van ontwikkelingslanden te versterken. 11.11.11 vraagt dan ook:
 De oprichting van een ‘Global Economic Coordination Council’ binnen de VN dat
richting kan geven aan economisch beleid
 Jaarlijks bijkomende Bijzondere Trekkingsrechten ter waarde van $ 250 miljard
waarvan het merendeel naar ontwikkelingslanden stroomt
Wat kan België betekenen?
Als actief lid van de Europese Unie en de bredere internationale gemeenschap vragen we België een
actieve en vooruitstrevende rol te spelen binnen het debat en de onderhandelingen die moeten
leiden tot een akkoord in Addis in de zomer van 2015. Concreet betekent dat volgende
aanbevelingen voor België:
1. Benadruk het strategisch belang van een omvattend en vooruitstrevend akkoord in Addis
Abeba binnen de Europese Unie. Addis moet verder bouwen op de engagementen en
afspraken gemaakt in de voorgaande FFD-conferenties in Monterrey (2002) en Doha (2008).
Dat is de beste garantie voor geslaagde onderhandelingen rond het post-2015 kader in New
York en een klimaatakkoord in Parijs.
2. Ga voor een ambitieus en vooruitstrevend standpunt met concrete actiepunten en
engagementen m.b.t. alle vormen van ontwikkelingsfinanciering: hulp, lokale publieke
middelen (met inbegrip van onrechtmatige financiële stromen en belastingontwijking en –
ontduiking), private financiële stromen, internationale handel en hervormingen in het
internationaal economisch en financieel beleid. Verdedig dit standpunt actief binnen de
Europese instellingen en op het internationale toneel.
3. Zorg voor een sterke vertegenwoordiging tijdens de Conferentie op het hoogste politieke
niveau zoals gevraagd door de Algemene Vergadering van de VN.9 Dat betekent een sterke
politieke delegatie met de premier en relevante ministers zoals de minister van financiën,
buitenlandse zaken en ontwikkelingssamenwerking.
4. Betrek alle stakeholders, inclusief het parlement en het middenveld, in de bepaling van een
Belgisch standpunt.
4
Hoe ziet het verloop eruit?
In de komende weken en maanden ligt het zwaartepunt van de onderhandelingen in New York, met
verschillende ‘drafting sessions’ en hoorzittingen met experts en de civiele maatschappij.10 In de
komende weken volgen ook regionale consultaties met belanghebbenden.11 Op Europees vlak
worden besluiten verwacht van de ministers van buitenlandse zaken in mei en van de Europese Raad
in juni.
Meer informatie?
-
-
-
Samen met 141 andere ngo’s wereldwijd werkte 11.11.11 aan een position paper met
concrete aanbevelingen voor het akkoord in Addis. De paper kan je hier downloaden: [LINK
NAAR EIGEN WEBSITE]
Naar aanleiding van de publicatie van de ‘elements paper’ door de Verenigde Naties
lanceerde een brede coalities ngo’s een uitgebreide reactie die door 11.11.11 wordt
onderschreven. Je kan de reactie hier downloaden:
https://csoforffd.wordpress.com/2015/01/29/civil-society-response-to-the-ffd-elementspaper/
De officiële website rond FFD van de Verenigde Naties bundelt verschillende reacties vanuit
het middenveld op het proces. Je vindt deze reacties via deze link:
http://www.un.org/esa/ffd/overview/third-conference-ffd/stakeholders.html
Contact
Jan Van de Poel ([email protected], +32 484 123 595)
1
Voor het ‘outcome document’ van eerste FInancing for Development Conference (de ‘Monterrey Consensus’)
zie: http://www.un.org/en/events/pastevents/pdfs/MonterreyConsensus.pdf
2
Lees de toenmalige analyse van het akkoord in Doha: http://www.11.be/fr/item/de-vn-bereikt-in-doha-eenakkoord-over-financiering-voor-ontwikkeling
3
http://www.un.org/disabilities/documents/reports/SG_Synthesis_Report_Road_to_Dignity_by_2030.pdf
4
http://www.un.org/esa/ffd/wp-content/uploads/2015/01/FfD_Elements-paper_drafting-session.pdf
5
Voor een uitgebreide bespreking van de Elements Paper door een ‘globaal netwerk’ van ngo’s betrokken bij
het FfD-proces, lees: https://csoforffd.files.wordpress.com/2015/01/cso-response-to-ffd-elements-paper-28jan-2015.pdf
6
http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-15-4143_en.htm
7
Voor een overzicht van de activiteiten van de commissie ontwikkelingssamenwerking van het Europees
Parlement: http://www.europarl.europa.eu/committees/nl/deve/home.html
8
Voor meer informatie, zie: https://hiva.kuleuven.be/nl/onderzoek/onderzoeksprojecten/2014-2017-befindbelgische-beleidsondersteunende-onderzoeksgroep-over-financiering-voor-ontwikkeling
9
http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/68/279&Lang=E
10
Voor een overzicht van het officiële proces: http://www.un.org/esa/ffd/overview/third-conferenceffd/preparatory-process.html
11
De Europese regionale consultatie wordt georganiseerd op 23 maart 2015 in Geneve.
5