Fichier pdf

POÉME D'ANSÉÑEMANS DE FÔKILIDÈS.
DIÖ TÙ PRE MIÉ R o no rant, pé r' é mè r' a n a prè s o no rér døs.
Ran tù te jus ti s' aã tù s : é fa vör ne te fas se ju jér mal.
La po vre té re je tant ne ju j' ô kun kon tre la rè zon.
Kar sìÁ tu ju je z a tôrt, Diö døt te ju jér de se tôr fèt.
5
Fui tùt fô té mo ña j' : é ne di ke le drø t é la rè zon.
Di vé ri té tù jùr s ù te tè- z-: é te sô ve de man tir.
Gar de lo ìäal le dé pô t : é ta fø tié n an tù t é par tùt.
Fùr nìÁ la jus te me zu re : me zuÿ re bo n' èt bé le tù jùrs.
Pûint n'é bran le le pøs d'u ne part : la ba lan se sù tién drøt.
10
Par ju re pûint ne ko mè le sa çant bién, nìþ le sa çant pas :
Kar Diö l'in mor tè l un par ju r' a bôr re de sur tùt.
Pûint la se man se ne vaã dé ro bér : mô dit ki la sù trèt !
Pè le sa lè r' aã ki aý be zo ñé, l'o me pô vre n'o près sant.
Mè ton san s aã ta lan g' : an l'és prit tién le se grèt mis.
15
Tø, ni ne vö £' ù tra jér, ni ne lès s' ù tra jér ki le vù drøt.
Ba£ £e sù déi n ô pô vr', é si pö s aã de méin ne le ran vø.
Ô sù fre tös plé ne méin t'a n i ras l'ô mô ne dé li vrér.
Çés tø lès dé lo jés lo je ra s, é l'a vö gle tu man ras.
Lès ma ri niérs pé ri £és so ñe ras. nu le mèr, nu le sur té.
20
Ba£ £e la méi n aã ki çè t : é re lè ve si pös l'o m' é bran lé.
Pùr tùs kùrt le ma lör : la vìî èt rù' : l'ör no n a rè té.
Sìþ la ri çés se tu as, du se kùr s ôs pô vre z é lar ji :
Ôs sù fre tös fè- part dès biéns ke tu as de se bon Diö.
Søt tù le vi vre ko mu n : é d'a kord tù te çô ze, si lon pöt.
25
Pùr ta dé fan se l'é pé', non pùr fé re mör tre tu séin dras :
Ô ke ja mès tu n'a n us ses be zûiñ, ni a tôrt ni se lon drøt.
Bién ke tu tu^s ton mè m' a ne mìþ, tu ne lès ses d'o fan sér.
Kar le tu ant tu te sù£ £es ta méin. Tùt mör tre tu fui ras,
Søt par tø ke le fas se z, ù søt ke le fas ses pa r ô trui.
30
Nul mör triér ne le pö t é ça pér. Lès jus te z É rin nìîs,
Tant tant vont ta lo nant le mé çant k'il pèi eä le for fèt.
Ô çam prô çe du tién ne tù çant, n'ù tre pas se le kon fin.
http://virga.org/baif/ - 1
S'èt bé le çô ze me zuÿ r' an tùt : dé me zu re ne vôt rién.
Gar de de fè re do ma j' ô fruit de la tèr re ko m' il krøt.
35
Fôt ko me dès si to ién s o no rér lès pô vre z é tran jiérs :
Kar po vre té nùs pöt ké ke føs tù z é kar té r a n ég zil :
É nu le tèr r' o z u méins pùr fèr me ma nør ne de mùr ra.
Sèr te la saÿ l' a va ris s' i si ba s èt kô ze de tùt mal !
L'ô r o z u méins tù t a bu s, é se lö r èt frô de ke l'ar jant !
40
L'or ka pi téi ne de môs, kor ron vìî ga^ te tù t an tùt !
Ô k'i ne t'us set ja mès lès mor tèls, çié re ma lur té !
Par tø son t é la gèr r' é le sa k, é le mör tre tù par tùt.
Ô Pé re lè z an fan s, ô frè re le frè r' a ne mìîs fès.
Tø, re se lan t ô kö r u ne çô ze, de l'ô tre ne di pas :
45
Nìþ ko me fè t un pù pe de rôk, ne te çan j' aã çé kun liö.
Un ki de- gré fèt tôr t, èt pèr vèrs : mès, de ki an vis,
Pûint ne di rè le dé kùrs. kon dui tù te çô ze de kon sè£.
Plus glo ri ös ne te fè du sa vør, de la for se, ni dès biéns :
Diö sö l èt ri çe for t é sa van t an sam ble de sur tùs.
50
Dè z an nuis pas sés ne te fa^ ç' é ne kon su me ton kör.
Kar se ki èt ja é çu, no n é çu plu s è tre ne pù røt.
Pron t aã la méin ne te laÿ çe : ré fréin du kù rùs la kru ô té :
Tèl fra pe tant ké ke føs, k'i ko mè t un mör tre n'i pan sant.
Pan se ko mun tù le sôr t : é ne fè rién grand ni pa r ék sès :
55
Kar le pro fit trô gran d, ôs mor tèls n'èt nu le mant bon.
Pui s aã dé zirs trôp dé me zu rés la bo ban se nù z a trèt :
É la gran de ri çés s' ôg man te l'ù traÿ j' é la fiér té :
Puis le kù ra je tro hô t an jan dre la pèr te de l'és prit.
L'i re se n'èt k'a pé tit : se dé bor dant s'èt ra j' é ran kör.
60
Laÿ ja lù zìî dès bons bo n'é l èt : mô vè ze du mô vès.
L'ô da se pèrt le mé çan t : É ki fèt bién, l'éi d' é le méin tiént.
Hon te l'a mùr de Vé nus : Tù t o nör le de zir de la vèr tu.
An tre tù lès si to iéns l'a mù r èt dùs jan ti l é kùr tøs.
Bø de me zuÿ r' é man je de pø s, é par le de kon pas :
65
S'èt bé le çô ze me zuÿ r' an tùt : dé me zu re ne vôt rién.
Pûint n'an vìî lès bién s o z a mis : grand bla^ me tu kùr røs.
http://virga.org/baif/ - 2
Lè z a bi tans du sièl san s an vìî rè ñet pa ran tr'ös :
Kar ni la luÿ ne ne por t' an vìî oá sù lè£ ki re luit plus :
Non sé te tèr r' ôs siös, vûi an t é le bas se le sié l hôt :
70
Non lès flö ves pe ti s aã la gran mèr. Pè s a ja mè z ont.
Kar si la nø z' é mù vøt le z U rö s, un mon de ne fu^t pas.
L'a tran pan s' é tu dìî : é de hon tö s ak tes re tién- tø :
D'un ma ri a je ne ron le li én : Ton jan re ne kor ron :
Fui tù te frô de mé çan t' : é ta méin n'an ta çe d'u méin sang :
75
Pûint ne te fè ri ç' a tôrt : mès fè ke tu vi ves de ton bién
Bién re ve nan t ù a kis. Kon tant du pré zant, ki te l'ô trui.
N'an sui pas la mé çan s' : ô bon drøt lès se te van jér.
Dù sör pas se ri gör. De ke rè le ke rè le se nùr rìît.
Sa je ne krø de le jiér, pa ra vant ke tu vøi es la vrè fin.
80
Sös- la ki bién te fe ron t, és sèi eä de véin kre de bién fèt.
S'èt bé le çô ze l'a mìþ fé ti ér tôt, sans vi vre z és kis :
Vø re mi £ör ke de mè s a fé tés ki re tar det tro lon tans.
Ô sù fre tös ne te mon tre ja mès trop ruÿ de kré an siér.
N'ô te ja mès tùs lè s o zi £on s an san ble de lör ni :
85
Lès se la mè re, ke pui se z a vø r an kô re de z an fans.
N'an du re lè z i ño rans dé si dér ké k' a fè re de hô pris.
S'è t oã sa vant de ju jér du sa vø r : é de l'ö vr', aã so n ù vriér.
Un ki ja mès n'a n a prit, ne re søt gran dok tri ne, l'ûi ant.
Sös ki ja mès ne l'a prin dret, le bién kon pran dre ne pù røt.
90
Tø, ne re sø pù r a mis le z é kor ni flör s é fla törs véins :
Kar prù d'a mi s i l i a, ki ne sont ke du bø r' é du man jér,
L'ö r é la plas s' é pi ans pùr bién se re pè tr' é se gor jér :
Mès tùs sös ki se fa^ çet de pö, ne se sù let de beô kùp.
Pûint ne te fìî ô pö pl' : i re mu^ é se çan je vù lon tiérs :
95
Kar ni le pö ple ni l'eô ni le fö ne se pö ve t a rè tér.
Mès te sé an t ô fö, pùr niant ne te kon su me ton kör,
Fè la me zu r' ôs Diös : la me zuÿ r' èt très bo ne par tùt.
Ôs mors lès sés nus do ne tôt de la tèr re l'o nör du.
Dès mors pûint ne re fù£ £e la tun b' : é ne mon tr' oã sù lè£ séint
100
Çô ze ki vør ne se døt, ke de Diö tu n'é mö ves le kùr rùs.
http://virga.org/baif/ - 3
S'èt mal fèt de l'u méin kôrs l'as san blaÿ je dé man brér.
Kand nù z a von s és pør k'ô jùr ké ke fø s i re vién dront
Lès de mù rans dès mor s : é ke lôr za na prè s i se ront Diös.
Kar lè s a^ mes de sös ki se mö ret, de mö re t a n an tiér,
105
Prèt k'é les son t o z u méins, de l'i ma j' é du sù fle du gran Diö.
Kar nù z a vons de la tèr re le kor s : é a n è le dé fès, tùs
Pù dre se ron s : é le siél re se vant nô tr' a^ me, la pran dra.
Pùr se n'é par ñe le Bié n : é n'ù blìî ke tu è s o me mor tèl.
É ke la bas ne se pôs sé de rién : ke l'a vør ne s'i por tra.
110
Lès mors sont tù té gôs. Diö sur lè z a^ mes ko man dra.
S'èt la ko muÿ ne de mö r' é pa trìî a ja mès, ke de Plu^ ton
L'an pi re, plas se ko muÿ ne de tùs, dès pô vre s é dès Røs.
Nùs ne vi vons beô kùp nù z u méins, mès nùs so me z un tans :
L'a^ me tù jùr s in mor té le vit, ki ja mès ne se vié £ìît.
115
Tø, ne te fa^ çe du ma l : é du bién ne t'é gèi e pa r ék sès.
An sé te vìî plu sù vant lès plu s a su rés se dé fìî ront.
Sè r ô tan s : an kon tre le vant ne t'a mu ze de sù flér.
Ôs çan sö s é la pèr t' é le géin sur vié ne t a n un rién.
Gar de de t'an fu ri ér van tard tø mè me pa r or gö£ :
120
Pan se de bién par lér dont pù ra s éi dé r aã ça^ kun.
S'èt la pa rô le ke l'ar me de l'om' tran çan te ko m' un fèr.
Diö do ne l'ar m' aã çé ku n : ô z û zeôs k'il vo le t an l'èr :
Ôz tèr ri bles lìå ons la vi tés s' é la fôr se dé sur tùs :
Ôs far rù çes to reôs lès kôr nes re tôr se z aã lö' front :
125
Lès pi ke ron s ôs mù çe z aã miél. Mès lè z o me z ar més,
Ont la pa rô le, ki très bo ne viént du sa vør ki de Diö part.
Trop miös vôt l'o me saÿ j' é sa vant, ke le for t é le va£ £ant.
Çam s é Si tés la sa jés se ré jìî t, é gù vèr ne la gran nèf.
S'èt mal fèt re se lér pùr n'è tre pu ni l'o me pèr vèrs :
130
Kar fôt par kon tréin te, ki fèt la mé çan se, di vèr tir.
Pèr dre sù vant lon vøt le z a sis tans kan t-é le pèr vèrs.
Dès lar rons ne re sø le dé pô t an gar de, si m'an krøs :
Tùs dös sont lar rons, tant son re se lör ke le lar ron.
Ba£ £e sa par t aã çé kun : kar l'é ga li té mé n' a mi tié.
http://virga.org/baif/ - 4
135
Fô t' a la fin tu n'a ras, si tù jùrs tu é par ñes ko man sant.
Ô r aã la bè te ki mört tù ta fèt, ne me zu re le man jér.
Mûìån s aã la bè te de dans la me zu re le vi vre ne pran dras.
Kan d u ne bè te du tié n a ne mìþ çè røt, la le vér døs :
Miös vôt fè r' u n a mi de to n an ne mi, éin si le gan ñant.
140
Pûint ne re fui l'o me kìþ va ge ra par tèr r' é de sur mèr.
An liö k'il te se rø t a ne mi, to n a mi tu le ran dras.
Kù pe le mal nès san t : é gé ri l'ul sè re ko man sant.
Pûint ne te sèr de la çèr k'u ne bè te dé lès se mi- man jé' :
Ba£ £e le rés t' ôs çién s : u ne bè t' u ne bè te prù vø ra.
145
Lès pø zons ne ma nìî. De ma jìî lès li vres ne tién pûint.
Lès pe ti ô s an fans ru de mant de ta méin ne ma nìî ras.
Fui tù te nø z' é de bat kant s'èt ke la gèr re tu vè ras.
Bié n oã mé çant ne fe ra s : ô tant vô drøt se mé r an mèr.
Fè ké ke fèt, ke du fèt ke fe ras vi vre puis ses tra va£ £ant.
150
Kar tù t u méin fè nian t il fôt k'il vìþ ve de lar sin.
Tø de la ta ble d'u n ô tre ne man je le rès te du ban kèt :
Mès san z è tr' a mé pris li bre mant vìÁ, é man je de ton bién.
Ôr si ké kun kèl k' art ne sa vøt, k'il bè çe du hûi ô.
Prù de la bùr s aã la vìî trù ve ras, si tu déi ñes tra va£ £ér.
155
Si ma ri nié r i te plèt na vi gér, vø lar je la gran mèr.
Sìþ le la bùr de la tèr re te plèt, lès çams ko m' i sont grans !
Rién sans pèi n' o z u méins : rién d'è zé fè r' i ne pù ront.
Non lès mè me z u rös. Le la bö r ôg man te la vèr tu.
Lès fùr mis la de mö re ka çé' sùs tèr re dé lès sans,
160
Vont sû ñös de la vìî la re sèr ré r, a lö re ke lès çams
Dès grans blés dé pù £é s an plis set le z è res de beôs fruis.
Lor s ö mè mes le fès du frù man t é de l'ôr je ba tu frès
Vont tréi nan t : é ki por te tù jùr s il près se le por tant :
Kan t aã l'i vèr de l'é té sa n i ront lörs vi vre z a mas sér
165
Non las sés. Le pe tit bè ta£ gran péi ne se don ra.
Ôs si l'a bè £e, ki péi ne si bién, vo le tan te de dans l'èr,
Ù de la rô çe ka vé' ôs trù s, ù pa ran tre l'é pès sör
Dès rô zeô s, ù du vié£ çè n' ô van tr', ù de dans lör
http://virga.org/baif/ - 5
Ru^ çes, de sìþ r' o z é séins dès gô fres trù é' s é le baÿ tìît.
170
A ma ri ér ne de mö re, ke Tø tu ne mö re z é ton nom.
Ran se ke dø s aã na tuÿ r' : an jan dr' éin sin ke tu na^ kis.
Pûint ne pro dui to n é pù ze l'o nö r ho ni sant de te z an fans :
Kar tèl lit pro fa né ne fe rø t u ne ras se re san blant.
Ta bé le mè re ne tù çe de ton pé re krèint le se gond lit :
175
Fôt ko me mè r' o no rér, ki de mè re la tras se te nir vøs.
Ni de ta sör tu ne døs l'in sés te li t è tre sé dui zant :
Nìþ tu ne dø s ôs lis dé ro bés d'un pè re te mè lér.
Nu le fe mè le, de- gré ne se pèr d' ô van tre so n an fant :
Nìþ dé li vré' ne le jè te la prø dès çién s é mi lans glùs.
180
Nuÿ l aã sa faÿ m' an séin te ne fas s' ù tra je de sès méins.
Nul n'ù tra je sa faÿ m' an lit de zo nè t' a n a bu zant :
Nul n'ù tre pas se le drøt de na tuÿ r' a n é nôr me vo lup té
An por tér ne te lès s' aã l'a mùr d'u ne fa me tù t an tiér.
Non No n, A mùr n'èt Diö ! mès s'è t u ne pés te de z és pris !
185
Mès ni de tès bé le sörs t'ù blìå ant n'an taÿ çe le séint lit :
Éi me ta faÿ m', é t'i tié n. É k'èt se ki pas se le plè zir
D'un ma ri a j' ù l'é pù z' é me son ma rìÁ jus ke z oã dèr niér,
É le ma ri so n é pù z' ? é ke sans de ba t il se fe ront viös ?
Hors ma ri a je ke nul d'u ne fi£ £e ne for se l'o nör çiér.
190
Ni ké k' é pù ze mé çan te ne pran, le ma lör de ta mè zon,
Tø Var lèt d'u ne faÿ m' ô pris d'un fôs ma lu rös bién.
D'un bo n ha ras le çe val pùr nùs mon tér prù ça sons tùs :
Bons grôs bös de tra va£ : dès çiéns de vi tés s' é de bon nés.
Mè s u ne faÿ me ki søt de va lör ne ke rons ma la vi zés.
195
Ôs si la faÿ me, s'i l aÿ de l'a vør, ne re fu^ ze le pol tron.
Nôs se ne fé sur nôs s' : é le mal n'an tas se de sur mal.
Sans t'a ìä rér kon tr' ö s, aã te z an fan s u ze de dù sör.
Kant ton fis fa £i ra, ke ta mè re ko ri je so n an fant,
Ù dès viös de ta ras s' ù dès vié £ar s o to ri zés.
200
Sur le pe tit gar son fé mi nin pøl krø tre ne lè ras :
Ni tré se ras son çèf, ni l'aÿ ti fe ras de lìå éns tôrs.
La çe ve £u^ r' ô ma^ le mé sié t : ôs faÿ mes tù t èt bon.
http://virga.org/baif/ - 6
D'un beô fi s, i vé £ant la pri mör de la jö né se çû ras :
Kar beô kùp d'u ne ma^ le Vé nu s an ra jet dé bor dés.
205
É la pu sè l' aã sa flör, bién klô z' an çan bre te nir døs :
Jus ke za tant k'é le søt ma ri é' ne la sù fre se mon trér.
Ôs pé r' é mè re tù jùrs do ne sûin le bé l a^ je de z an fans.
Sös ki kù zins te se ront ran- lör tù te séin te vù lon té.
Sø ré vé rant lès tan pe çe nus : rés pèk te le z an siéns
210
An tù t o nör ko me dø s. É le vié£ ke de l'a^ je tu vè ras
K'èt ton pè r', i te fôt ko me ton çiér pè re le prìî zér.
Ba£ £e le du de la pan s' aã tù sös ki te sèr vet tù lè jùrs.
Ô sèr vant do ne lui son tô, k'i te gar de lo iô té.
Pûint l'és kla ve ne mar k', u ne taÿ çe de hon te li fè zant.
215
Pûint n'ù tra je le sèr f an vèrs son mè tre l'a ku zant.
D'un sèr vant ki a ra bo n a vis pran mè me le kon sè£.
Lès né te tés de to n a^ me se ront la re pur je de ton kors.
SONT LÈ S an sé ñe mans d'é ki té, ke te nans d'u n u rös kùrs,
A çé ve rès bo ne vìî, ô sö£ de la vié £é se ran dus.
FIN.
http://virga.org/baif/ - © Olivier Bettens - 7