L`Enseignement de l`Université du Collège de France et des collÃ

Transcription

L`Enseignement de l`Université du Collège de France et des collÃ
http://oac.cdlib.org/findaid/ark:/13030/kt2g5020sh
No online items
Finding Aid for the L'Enseignement de l'Université du Collège de France et des
collèges à Paris, ca. 1500-1650
Processed by Brooke Whiting; machine-readable finding aid created by Caroline Cubé and edited by Josh Fiala.
UCLA Library, Department of Special Collections
Manuscripts Division
Room A1713, Charles E. Young Research Library
Box 951575
Los Angeles, CA 90095-1575
Email: [email protected]
URL: http://www.library.ucla.edu/libraries/special/scweb/
© 2005
The Regents of the University of California. All rights reserved.
968
1
Descriptive Summary
Title: L'Enseignement de l'Université du Collège de France et des collèges à Paris,
Date (inclusive): ca. 1500-1650
Collection number: 968
Extent: 2 boxes (1 linear ft.)
Repository: University of California, Los Angeles. Library. Department of Special Collections.
Los Angeles, California 90095-1575
Physical location: Stored off-site at SRLF. Advance notice is required for access to the collection. Please contact the UCLA
Library, Department of Special Collections Reference Desk for paging information.
Restrictions on Access
PARTIALLY PROCESSED COLLECTION UNAVAILABLE FOR USE: Inquiries regarding these materials should be directed, in
writing, to the Manuscripts Librarian, UCLA Department of Special Collections.
COLLECTION STORED OFF-SITE AT SRLF: Advance notice required for access.
Restrictions on Use and Reproduction
Property rights to the physical object belong to the UCLA Library, Department of Special Collections. Literary rights,
including copyright, are retained by the creators and their heirs. It is the responsibility of the researcher to determine who
holds the copyright and pursue the copyright owner or his or her heir for permission to publish where The UC Regents do
not hold the copyright.
Preferred Citation
[Identification of item], L'Enseignement de l'Université du Collège de France et des collèges à Paris (Collection 968).
Department of Special Collections, Charles E. Young Research Library, UCLA.
Scope and Content
Collection consists of printed and manuscript materials on the teaching of philosophy in France, bound in four old leather
volumes.
Expanded Scope and Content Note
Paris à la fin du moyen âge et encore au XVIº siècle a joué un rôle de premier plan dans le développement de la culture.
Les méthodes d'enseignements étaient basées sur le commentaire des auteurs de l'antiquité. Les professeurs faisaient
donc spécialement inmprimer pour leurs cours des morceaux choisis, des chapitres, ou des livres entiers d'auteurs anciens,
grecs out latins. L'annonce par le Collège de France et l'édition d'une affiche à cent effet, par Wechel, concernant la vente
de ces livrets avait même déclanché une véritable "affaire des placards". Ces opuscules ne comportent parfois que
quelques pages. Quelquefois ce sont de véritables volume de plus de 100 pages.
Tous ces ouvrages, tirés à petit nombre et mailtraités par les élèves sont très rares. Souvent l'impression est à grande
marge, et la composition espacée pour permettre l'introduction de corrections de textes out de commentaires.
Cette collection comporte au total 70 pièces, plus trois manuscrits. Plus de la moitié des imprimés sont annotés, parfois,
entièrement couverts de notes de professeurs ou d'élèves.
Des trois manuscrits joints à cet ensemble, il nous parait important d'attirer l'attention sur celui de Gaultier de Chalon, qui
est un témoignage précieux de la vie universitaire, et qui, de plus, nous a conservé la forme originale d'un cours du
médecin: Jean Riolan, (le père), l'un des plus célèbres médecins du XVIº siècle.
Indexing Terms
The following terms have been used to index the description of this collection in the library's online public access catalog.
Subjects
Philosophy--France--Study and teaching--Archival resources.
Education--France--History--Archival resources.
968
2
L'enseignment de l'Université, du Collège de France et des Collèges à Paris au XVIº siècle et dans l...
L'enseignment de l'Université, du Collège de France et des Collèges à Paris au XVIº
siècle et dans la première partie du XVIIº siècle . French. circa 1500-1650
Physical Description: (4 vol. manuscript in 2 boxes)
Scope and Content Note
Items 71, 72, and 73 from the collection of printed and manuscript materials on the teaching
of philosophy in France, ca. 1600-1650. The seventy printed items are cataloged in the
Department of Special Collections.
A description of the collection is in the Collections File.
1. Education - History
2. France - Education - History
3. Manuscripts, French
4. Philosophy
5. Philosophy - Study and teaching
I. Gaultier, Pierre, advocat à Chalon.
Note
Description derived from in-house card file.
Box 1
71. Manuscrit.- Cahiers d'un étudiant en droit (Pierre Gaultier, avocat à Chalon sur
Saône), ayant fait ses études à Paris. 1572 à 1574
Scope and Content Note
Ce manuscrit cojporte diverses parties:
1º) Miscellanea id est variae de variis rebus sententiae a me collectae. (ff. 1 à 75).
2º) Poesies latines et françaises. Généralement pièces de circonstance adressées à ses
amis, "mécènes: ou protecteurs. (ff.76 à 87 recto).
3º) Miscellanea (Suite) (ff. 87 verso à 94).
4º) Institutio Physica per brevis et dilucida. Parisiis, ex officina Thomae Brumennii...,
1572.
Pièce imprimée, incluse dans la foliotation du ms. (ff.95 à 100). Elle est abondamment
annotée par Gautier.
5º) In Insitutionem Physicam annotationes D.RIOLANI.. (ff. 101 à 109). feuillet 109 verso:
"Finis eorum quae dictata atque annotata sunt a D.RIOLANO in Institutionem Physicam.
1572.
6º) [Paraphrases sur divers textes de Papinien]. (ff. 109 à 112).
7º) Praefata in physicam Aristotelis a M.Petro Maiorio Claromontano doctors a calendis
Octobris 1572. 29 ff. Feuillet 29 verso: Finis eorum quae ante dictata sunt, quam ad
contextum librorum physicorum artis ventum sit. 1572".
8º) Annotata in Georgica Virgilii. 1572. 19 ff.
9º) In primum librum Aeneidos annotata. (ff. 20 à 24). In II. Aeneidos librum annotata.
(ff.25 à 31).
10º) Table manuscrite du recueil: 11 ff.
Précieux manuscrit signé plusierurs fois et portant à la fin cette mention: Sum Petri
Galteri advocati Cabilonensis, 25 Junii 1578."
C'est un recuieil de cours soigneusement écrit, et parfois calligraphié;, par un étudiant en
droit. La moitié du ms. est composée de poésies latines et françaises dont certaines sont
charmantes. Ces pièces de circonstance adressées à des amis, des parents, des
protecteurs contribuent à faire comprendre le milieu dans lequel vivait P.Gaultier.
Les cours sont particulièrement précieux car ils permettent de connaitre la forme de
l'enseignement oral, adoptée à Paris à la fin du XVIº siècle, les commentaires de Riolan
sur la physique d'Aristote sont de ce point de vue extrêmement précieux, d'autant qu'ils
sont accompagnée de la brochure imprimée sur laquelle maître et élèves dissertaient.
Cette brochure est elle-même accompagnée de commentaires marginaux et
interlinéaires.
968
3
L'enseignment de l'Université, du Collège de France et des Collèges à Paris au XVIº siècle et dans l...
Box 1
72. Manuscrit. Les oeuvres du philosophe Sextus Empiricus traduites en Français par
Messire Nicolas de La Toison baron de Bussy, Conseiller au Parlement de Bourgogne
avec quelques autres opuscules de Philosophie par le même.
Physical Description: Environ 560 ff. rel en un fort vol. in-4º veau granit. dos orné.
(Coiffes et coins usagés).
Scope and Content Note
Lettre au dos de la reliure complète le titre manuscrit: "Traduc. Franc. de Sext. Empiric.
Contra Dogma. et.De.La.Vie.De.Pyrrhon.De.Dio.Laer.etDiverse.Opuscu.Scept.". Les 160
premiers feuillets contiennent la traduction de Sextus Empirius, suivis de la vie de
Pyrrhon, 10 ff., puis, un long "Traité de la sceptique" en trois parties occupe 93, 38 et 25
ff. Ces traitës sont de la même main, facilement lisibles. De nombreuses ratures font
penser qu'ils ont été rédigés directement par Nicolas de La Toison. Il n'en est pas de
même du texte suivant qui comporte environ 260 ff. C'est un commentaire des
philosophes anciens, notamment de Platon. L'écriture est celle d'un copiste, mais des
erreurs de copie et des blancs ont été rétablis par la même main qui a rédigé le début du
volume. Ces commentaires font des emprunts aux philsophes modernes et Gassendi y
est cité à propos de la création et de la structure de l'unvers. L'ouvrage se termine par un
dialogue de 16 ff. et une copie calligraphiée de 9 ff. d'une lettre sur l'âme et l'éternité de
l'univers. L'auteur de cette lettre réfute les opinions de Descartes, notamment la célèbre
proposition "je pense donc je suis.
Ce manuscrit rédigé certainement entre 1625 et 1650 est très précieux. Son auteur,
Bourguignon et probablement parent de Bussy-Rabutin aurait mérité de figurer parmi les
personnages du "libertinage érudit" de Pintard. Les manuscrits philosophiques anciens
sont rarement remaquables. Celui-ci offre un grand intérêt, étant la traduction de textes,
dont il n'existait pas d'éd. françaises, à part quelques morceaux publiés par Sorbières.
Box 2
73. Manuscrit. Compendiosa philosophia summa. Commentarius in metaphysicam
Aristotelis.
Physical Description: Deux ouvrages manuscrits de près de 1500 pages chacun,
reliures anciennes, maroq. rouge, dos richement ornés, tr. dorées sur marbrure.
Note
Cours de philosophie de Nicolas de la Thoison, Baron de Bussy, auquel le Ms. précédent a
appartenu.
Librairie Paul Jammes
Alcibiades I, vel de natura hominis. [Graecae]. Lutetiae, apud vascosanum. 1551
Aristophanis facetissimi Nebule. [Graecae]. [Paris], Egidius Gormontius. [Publié
par Jean Cheradame]. 1525
Aristophanis facetissimi comoediae undecim...[Graecae]. Parisiis, apud Andream
Wechelum.... 1560
Aristotelis posteriorum analyticorum, Libri II, a Graeco in Latinum conversi.
Parisiis, apud Mauricium à Porta. 1554
Aristotelis Stagiritae analytica posteriora ad graecam veritatum deligenter
restituta. Praemissa in eadem Raphaelis Valaterrani Eisagoge, item Angeli
Politiani Argumento. Parisiis, apud Ioannem Lodoicum. 1540
Aristotelis de animo Libri III. Joachimo Perionio interprete: per Nicolaum
Grouchium correcti & emendati. Lutetiae ex officina Michaelis Vascosani... 1552
Aristotelis, de arte dicendi Libri tres. [Graecae]. Parisiis, apud Guil. Morelium.
1552
Aristotelis de caelo Libri IIII. Joachimo Perionio interprete: per Nicolaum
Grouchium correcti & emendati. Lutetiae, ex officina Michaelis Vascosani.... 1552
Aristotelis categoriae, Joachimo Perionio interprete, per N.Gruchium correcta...
Parisiis, ex officina Th. Brumennii. 1552
Aristotelis categoriae, Joachim Perionio interprete... Lut. Paris. 1554
968
4
L'enseignment de l'Université, du Collège de France et des Collèges à Paris au XVIº siècle et dans l...
Aristotelis Stagiritae de prima philosophia seu metaphysocorum libri XII. Ioanne
Argyuropylo Byzantio interprete: et ad GRaecum exemplar diligentissime
recogniti. Parisiis, apud Ioannem Lodoicum Tiletanum. 1542
Aristotelis Meteorologicorum Libri quatuor, Joachimo Perionio interprette: per
Nicoolaum Grouchium correcti & emendati. Lutetiae, ex officina Michaelis
Vascosani. 1552
Aristotelis Liber de mundo ad Alexandrum Macedoniae Regem, Gulielmo Budoeo
interprete. Lutetiae, ex officina Michaelis Vascosani. 1553
Aristotelis de Interpretatione liber. Ioachimo Perionio interprete... Lut. Paris,
Apud viduam M.à Porta. 1554
Aristotelis logica ab eruditissimis hominibus conversa... Parisiis, ex officina Th.
Brumennii. 1573
Aristotelis de ortu et interitu Libri duo, Ioachimo Perionio interprete: per Nicolaum
Grouchium correcti et emendati. Lutetiae, ex officina Michaelis Vascosani.... 1552
Aristotelis Libelli, qui Parua naturalia vulgo appellantur. Joachimo Perionio
interprete: per Nicolaum Grouchium correcti et emendati. Parisiis, ex officina
Jacobi du Puys. 1577
Aristotelis de Natura, aut de Rerum principiis Libri VIII. Joachimo Perionio
interprete: et per Nicolaum Grouchium correcti et emendati. Parisiis, ex officina
Gabrielis Buon.... 1564
Aristotelis stagiritae de reprehensionibus sophistarum liber unus, Nicolae
Grouchio Rotogagensi interprete. Parisiis, apud Mauricium à Porta. 1554
Aristotelis de prima resolutione Lib. II. Nunc primum latine conversi. Parisiis, apud
Ioannem Lodoicum Tiletanum ex adverso Collegii Remensis. 1541
Aristotelis de reprehensionibus fallacibus et captiosis liber, Ioach. Perionio..
interprete. Parisiis, apud Ioannem Lodoicum Tiletanum, ex adverso Collegii
Remensis. 1542
Aristotelis topicorum libri octo, Ioachimo Perionio... interprete. Ad Rev. in Christo
patrem, Ioannem Bellaium... Parisiis, apud Joannem Lod. Tiletanum, ex adverso
collegii Remensis. 1541
Aristotelis topicorum libri VIII. Ioach. Perionio interprete... Lutetiae Parisiorum
apud viduam Mauricii à Porta. 1554
Aristotelis de Virtutibus liber. Andrea a lacuna secobiensi interprete. Parisiis, ex
typographia Thomae Richardi.... 1560
M.Tul.Ciceroni oratio pro lege Manilia. F.Sylvii, Iacobi Omphalii commentariis et
B.Latomi... illustrata. Parisiis apud Ioannem Lodoicum Tiletanum, ex adverso
Collegii Remensis. 1541
M.T.Ciceronis oratio pro lege Manilia, F.Sylvii, Jacobi Omphalii, Antonii Luschi
commentariis, et Barpt. Latomi artificio Rhetorico illustrata. Parisiis, ex
typographia Thomae Richardi.... 1558
M.T.Ciceronis pro sex. Roscio Amerino, oratio, F.Sylvii Ambiani commentariis...
Parisiis, apud J.Roigny. 1539
M.T.Ciceronis pro M.Caelio Oratio, Ioannis Tislini, Bartholamaei Latomi et Ph.
Melanchthonis commentariis... emendatis per Leodegarium a quercu... Parisiis,
apud Ioannem Roigny. 1544
M.T.Ciceronis pro A.Licinio poeta, oratio. F.Sylvii commentariis... Parisiis apud
Joannem Roigny. 1539
M.T.Ciceronis pro A.Licinio Archia poeta Oratio, Fracisci Sylvii commentariis,
Bartholomaei Latomi annotatiumculis, et Martini Boleii scholiis illustrata...Parisiis,
ex typographia Thomae Richardi.... 1558
M.T.Ciceronis pro Q. Ligario, oratio. F.Sylvii commentariis... Parisiis, apud
J.L.Tiletanum. 1539
M.T.Ciceronis ad C.Caesarem, pro Marco Marcello, oratio. F.Sylvii... Commentariis,
argumentis et annotationibus B.Latomi... Parisiis, ap. J.L.Tiletanum. 1539
M.T.Ciceronis ad C.Caesarem, pro Marco Marcello oratio, F.Sylvii Ambiani
commentariis Parisiis, apud Thomam Richardum.... 1555
968
5
L'enseignment de l'Université, du Collège de France et des Collèges à Paris au XVIº siècle et dans l...
M.T.Ciceronis pro T.Annio Milone oratio: Q.Asconii Pediani, F.Sylvii, Ph.
Melanchtonis, et Bar. Latomi commentariis... Parisiis, apud Ioannem Roigny....
1539
M.T.Ciceronis pro T.Annio Milone oratio XXVIII... Parisiis, ex officina Michaelis
Vascosani.... 1545
M.T.Ciceronis pro rege Deiotaro, oratio. F.Sylvii commentariis et B.Latomi artificio
rhetorico enarrata. Parisiis, apud J.Roigny. 1539
M.T.Ciceronis pro Rege Deiotaro oratio, F.Sylvii commentariis et Barptoliomaei
Latomi artificio rhetorico enarrata. Parisiis, apud Thomam Richardum.... 1554
M.Tullii Ciceronis Officiorum lib. III. Parisiis, ex officina Michaelis Vascosani. 1544
M.T.Ciceronis ad C.Trebatium Jurisconsultum Topica... Parisiis, apud Thomam
Richardum.... 1557
M.T.Ciceronis de Partitionibus Oratoriis Dialogus, Iacobi Lodoici Strebaei
commentariis... Enarrationes b.Latomi, deinde scholia Christophori Hegendorphini
itemque dialgos omneis Io. Sturmii in easdem partitiones oratorias, ad utilitatem
studiosorum, seorsum imprimendas curavimus, Parisiis, ex officina Michaelis
Vascosani. 2 parties. 1543-47.
M.T.Ciceronis de Partitionibus Oratoriis Dialogus, jacobi Strebaei cmmentariis
ultimo ab ipso recognitis... Editio tertia Parisiis, ex typographia Thomas
Richardi.... 1558
Lucii Junii Moderati Columellae de cultu hortorum carmen. Parisiis, apud Joannem
Lodoicum Tiletanum, ex adverso Collegii Remensis. 1545
Q.Horatii Flacci epistolarum libri II. Parisiis, ex officina Michaelis Vascosani. 1545
Q.Horatii Flacci Epistolarum libri II... Parisiis, ex typographia Thomae Richardi....
1565
Q.Horatii Flacci sermonum seu satyrarum libri II. Lutetiae, apud Vascosanum....
1551
Joachimi Fortii Ringelbergii Antuerpiani Rhetorica... Parisiis, apud Haeredes
Mauricii à Porta.... 1557
Isidori de Arte Rhetorica liber.... Parisiis, apud Thomam Richardum. 1556
Isocratis orationes tres Evagoras I. In Philippum II. De pace III. [Graecae]. Vaenun
datur ab Iodoco Badio, et Ioanne Vatello. (Renouard, Josse Bade, II 525 et III, 452.
Seul exemplaire cité au British Museum).
Junii Juvenalis aquinatis satyra VI.
Leges duodecim tabularum de universo et privato jure, per Nicolaum Le Sueur
humanarum literatrum professorem, repositae... ex opere Ciceronis de legibus...
Parisiis, excudebat Chr. Wechelus. 1547
Merci Valerii Martialis aliquot Epigrammata selecta. Parisiis, ex typographia
Thomae Richardi.... 1562
Libanii sophistae dissertationes tres I. De opibus et inopia. II De amicis. III De
inexplebili cupidate. Fed. Morellus interpres... Lutetiae, apud Fed. Morellum
(Texte grec et vers. latine). 1606
Ocellus Lucanus philosophus de uiniversi orbis natura. Ioanne Lonaeo Boscio
interprete atq; commentatore; Lovanii apud Petrum Colonaeum bibliop. juratum
[Graecae]. 1554
P.Ovidii nasonis Metamorphoseon Liber secundus, cui doctissima lactantii
accesserunt argumenta... Parisiis, apud Thomam Richardum.... 1556
Timaeus Platonis, sive de Universitate... Parisiis, apud Guill. Morelium. 1563
Timaeus Platonis [Graecae], sive de universitate, interprete M.Tullio Cicerone et
Chalcidio una cum eius docto explanatione. Parisiis, apud Ioannem Bene-natum.
1578
Platonis Axiochus aut de morte Ioachimo Perionio...interprete. Parisiis, apud
Ioannem Lodoicum Tiletannum. 1542
C.Plinii secundi novo comensis de viris illustribus liber, qui vulgo Cornelio Nepoti
ascribitur. Parisiis, ex officina Gabrielis Buon....
Plutarchi, utrum graviores sint animi morbi, quam corporis, Erasmo Roterodamo
interprete.
968
6
L'enseignment de l'Université, du Collège de France et des Collèges à Paris au XVIº siècle et dans l...
Porphyrii institutiones ad Chrysaorium. Aristotelis categoriae. Eiusdem de
interpretatione liber. Ioachimo Perionio... Interprete... Parisiis, apud Ioannem
Lodoicum Tiletanum, ex adverso Collegii Remensis. 1540
C.Crispi Sallustii in M.T. Ciceronem oratio et Ciceronis in eundem responsio; cum
F.Sylvii...commentariis. Apud Iod. Badium (Belle marque d'imprimeur). 1532
L.Annei Senecae Cordubensis Tragoedia septima, quae inscribitur medea...
Parisiis, ex officina Gabrielis Buoin.... 1563
Commentarii Petri Tatareti in libros philosophie naturalis et metaphysia
Aristotelis Annotatur in marginibus si quando author ut plerumquae solet in hisce
commentariis ex Scoto quippiam desumpserit. Venundantur Parisius in vico divi
Jacobi... s.d. (Vers 1514). (Caractères gothiques. Belle marque d'impr. de jean
Petit).
Expositiomagistii Petri Tatereti super textu logices Aristotelis, Venundantur
Parisius in vico divi Jacobi.... (caractères gothiques). 1514
Virgilii Maronis Georgicon Libri quatuor. Parisiis, apud Andream Wechelum....
1555
968
7

Documents pareils