kurmancî - Institut kurde de Paris

KURMANCÎ
hejmar 23
payîz 1998
Min ev nivîsî ne ji bo sahibrewacan
Belkî ji bo biçûkêd Kurmancan
Ehmedê Xanî
(Sedsala XVII)
rojnameya taybetî ya Enstîtuya Kurdî ya Parîsê li ser pirsên zaravê kurmancî
Civîna
Biskops
Arnöyê
ya
23yemîn
5-11 nîsan 1998
Civîna 23emîn ya
Kurmancî li Biskops
Arnöyê (Swêdê) di
navbera 5 û 11ê nîsana
1998 de çêbû. Di vê
civînê de kesên beÒdar
li ser termên aborî,
îdyomên kurdî, nifrînên
kurdî, devoka
Qerejdaxê, nexweÒiyên
heywanan, endamên
laÒ û îdyomên jê
çêdibin û ferhengoka
Hawarê xebitîn.
Di vê civînê de
Mistefa Aydofian
(Mêrdîn), Lutfî Baksî
(Xerzan), Rojen Barnas
(Diyarbekir), Michael
Chyet (WaÒîngton),
ElîÒêr (Wan), Rojan
Hazim (Hekarî), Selam
Nûman (Cizîr), Hemîd
Kiliçaslan (Mêrdîn),
Mehmûd Lewendî
(Qerejdax), Kendal
Nezan (Diyarbekir),
Zinar Soran (Dêrik),
Behroz ∑ucaî (…ikak),
Newzad …ukrî (Dihok),
Têmûrê Xelîl (Rewan),
Memo Yetkin (Semsûr),
Veysî Zeydanli (Bidlîs)
û ReÒo Zîlan (Agirî)
beÒdar bûn.
Encamên cîvînê di
vê hejmara Kurmancî de
tên belav kirin.
Devoka Qerejdaxê
(VII)
Amadekar : Mahmûd LEWENDÎ
kurdî
piÒo piÒo kirin
piÒrûng, piÒrûk
pitik
pizirik, pirzik, pizrik, pirzûk
kwînêr, kînor, kunêr
pizirîn : ji hev çûn (ji bo qumaÒ)
pî
pîj : ÒîÒika gora, singik, sixrik
pînc, pîç, bêjî
pingalî
pingalî kirin
pîqut, pîkin, hîçikkurt
pîr’abotk : pîrhevok, pîrabok
pîrût
pîspîsk, fîrfîrk
pîÒo
pîvazok
karî, kardî
pizpizêk, pirpizêk
pîvong, pîvok
polat : pola
pozÒimk, xizêm
tirkî
fransizî
yatÈÒtÈrmak, küçük tavizlerle idare etmek caresser dans le sens du poil, apaiser
to appease, to ease
1) tam yofirulmamÈÒ hamur, çamur vb, 1) farine, glaise etc. insuffisamment
2) küçük ekmek kÈrÈntÈsÈ, bufiday unu
pétrie, 2) fine miette, 3) mélange de
3) un, su ve tuzu karÈÒtÈrÈp hafif piÒiril
en farine, d’eau et de sel légèrement
ve ofilaklara verilen bir yemek
cuit donné en pâture aux agneaux
bebek
bébé
küçük çoban, sivilce
bouton, pustule
kan çÈbanÈ
abcès
aÒÈrÈ kullanÈlmaktan çözülmek, dafiÈlmak être élimé, s’élimer
kol
ÒiÒ, çorap ÒiÒi
piç
yataklÈk etme, suçluyu koruma,
barÈndÈrma iÒi
yataklÈk etmek, suçluyu barÈndÈrmak
yarÈm kol gömlek, yelek ve benzeri
bebekleri kaçÈran, insanlarÈ aldatÈp
beraberlerinde götüren efsanevi yaÒlÈ
kadÈn
çÈplak kollu
düdük
1) yanÈk bez kokusu, 2) kav
sofian yahnisi
dana ayafiÈ
kardelen
çifidem ?
çelik
hÈzma
post kirin, kevil kirin : bi kêrê guran
bras
aiguille à tricoter
bâtard
recel de malfaiteur
îngilîzî
to stay on the right side of sb.,
1) insufficiently kneaded flour,
clay, 2) mixture of flour, water
and salt, shightly cooked and
given to lambs
baby
pimple, pustule
abcess
to wear thin, to come apart
(for a well-worm fabric)
arm
knitting needle
bastard
concealment of a criminal
receler un malfaiteur
manches courtes (chemise, gilet, etc.)
mégères ou mauvais génies mythiques
qui enlèvent des bébés, qui séduisent
des gens et les emmènent chez eux,
dont on peut se protéger par une
aiguille ou un objet en fer
to conceal (a criminal)
short sleeves (shirt, etc.)
shrews or mythical evil spirits
who kidnap babies, seduce
people and take them to their
home, against whom one can
protect o.s. with a needle or
iron object
qui a les bras nus
bare armed
sifflet
whistle
1) odeur de chiffon brûlé, 2) amadou 1) smell of burnt wool, 2) tinder
ragoût d’oignon
onion stew
arum, pied-de-veau
calf’s-foot, arum
perce-neige
snowdrop
scille
spring squill
acier
steel
ornement en or incrusté dans la
woman’s golden nostril ornament
narine d’une femme
derisini yüzmek
écorcher un animal to skin (animal)
Termên hiqûqî
Amadekar : Veysi ZEYDANLI
kurdî
serwerî
serwer
serdest
serdestî
karîn
karîna siyasî
qanûn danîn
qanûn danîn
karîna qanûndanînê
qanûndanêr
birêvebirin
karîna birêvebirinê
dengdana pêbaweriyê
desthilat
deshilatdar
tirkî
hakimiyet, egemenlik
hakim, egemen
baÒat, afiÈr basan, hakim, üstün
baÒatlÈk, afiÈr basma, üstünlük
iktidar
siyasi iktidar
yasamak, kanun çÈkarmak
yasama
yasama gücü
kanun koyan, yasa koyan
yürütme
yürütme gücü
güven oylamasÈ
yetki
yetkili
ziyan
bêziyan
ziyandîtî
ziyankar, ziyanker
hasar, zarar
zararsÈz
mutazarar, zarara ufiramÈÒ
zarar verici, zararlÈ, zarara
neden olan
zarar verici
zarar verici haÒareler
ziyanok
kurmikên ziyanokî
fransizî
souveraineté
souverain
dominant
domination, dominance
pouvoir
pouvoir politique
légiférer
législation
pouvoir législatif
législateur
exécutif
pouvoir exécutif
vote de confiance
autorité
responsable, qui a le pouvoir,
l’autorité
dommage, perte
inoffensif
lésé, qui a subi des dommages
nuisible, dommageable,
préjudiciable
nuisible
insectes nuisibles
îngilîzî
sovereignty
sovereign
dominant
domination, dominance
power
political power
to legislate
legislation
legislative power
lawmaker
executive
executive power
vote of confidence
authority
who has the authority, responsible
competent
damage, harm, loss
harmless
injured, who suffers loss or damage
harmful, detrimental
prejudicial
harmful
harmful insects
Peyvên kêmnas
Amadekar : Michael CHYET
kurdî
serÒivan
Òivan
dûajo, dûÒivan
ajorî
avrû, avrî
bihitandin : hetikandin
motk
caxî
civat û caxî : civat û cemaet, kesê civat û
caxiyan : ehlî cemaet
çemçemok, pelÒimok, pirçimok, ÒevÒevok,
dûÒ, tûÒ : rêz
di dûÒa hev de
erhede
givande, kivande
tirkî
çobanbaÒÈ
çoban
yardÈmcÈ çoban, çoban yamafiÈ
sürüyü bir yerden bir yere götürme,
sürme
yiyecek, içecek artÈfiÈ
rezil etmek
fol
meclis, cemaat
ehli meclis
yarasa
Òevrevînk, perçemek
sÈra, hiza
aynÈ hizada
herhalde
uçurum, yüksek yer vs. kenarÈ
fransizî
berger en chef
berger, pâtre
aide-berger
déplacement d’un troupeau sur une
longue distance
restes de nourriture ou de boisson
déshonorer, flétrir, couvrir de honte
nichée
assemblée, réunion
personne présentable, digne d’assister à
une assemblée de village ou de notables
chauve-souris
îngilîzî
chief shepherd
shepherd
assistant shepherd
dispacement of a herd for a long trip
remains of food or drink
nest egg
meeting, assembly
person honourable admissible to a village
assembly
bat
gosirmet : xerîb, ecêb
guÒme : deste
hewdik : hewda biçûk
heÒyenk
kemberok, petîÒok
kesk
acayip, tuhaf
deste, küme
çanak
barÈnak, sÈfiÈnak
ebu cehil karpuzu
Peygamber ya da velilerin kabrini
saran yeÒil kutsal örtü
keska Pêxember
mîntan
Peygamberin kabrini saran yeÒil renkli
kutsal örtü
1) nimten, mintan, 2) gömlek
kirtnak, kirdane, kirdanek, kirdang
tîr
mêlît, mêlîde : pêtiya gurr a agir
merdane
oklava
gür ateÒ alevi, yüksek alev
ligne, rang
sur la même ligne, dans le même rang
en tous cas
bord (d’un précipice, d’une hauteur,
etc.) bordure, berge
étrange, étonnant, bizarre
groupe, escouade
écuelle, bol
abri, refuge
coloquinte
voile vert, considéré comme sacré,
recouvrant la tombe du Prophète
ou des saints
voile vert sacré couvrant la tombe
du Prophète
1) sorte de gilet bourrelé et brodé
2) chemise
rouleau de boulanger
rouleau de pâtissier
haute flamme
pezkogiro, pezoguro : lîstika gur û pez
kurt-koyun oyunu, geleneksel kürt
dansÈ
türetmek, yaratmak
aniden gülme
aniden gülmek,
yoklamak, kollamak, kontrol etmek
biribirini yoklamak
eriÒmek
kazak
yabani domuz
danse traditionnelle kurde imitant le
jeu du loup et des moutons
engendrer, créer, générer
éclat de rire
éclater de rire
tester, contrôler, vérifier
se tester
parvenir
chandail
sanglier
traditional Kurdish dance imitatnig the
game of wolf and sheep
to beget, to create, to generate
roar of laughter
to burst out laughing
to test, to control, to verify
to test o.s.
to reach
sweater
wild boar
sopa
baston
gros bâton, trique, gourdin
canne
thick stick, cudgel bludgeon
cane
piraÒtin (bipirêje !)
pirqîn
pirqîn pê ketin
tesele kirin
hevûdu tesele kirin
lê tesele bûn
vezel, fayke
vanqor : beraz
xuçkanîk = kuçkanîk
cinh
kevezan : gopal
çortan : ji ermenî, çor : hiÒk, tan : dew :
dewê hiÒk, keÒk
line, rank
in any case
bank, embankment
strange, amazing, odd
bunch, squad, band
wooden bowl
shelter, refuge
colocynth, bitter apple
green veil, considered sacred, covernig the
Prophet’s tomb or that of the saints
sacred green veil covernig the Prophet’s
tomb
1) a kind of heavy embroidered outer shirt,
vest, waistcoat, 2) shirt
thick rolling pin, roller
cookery rolling pin
high flames
Cureyên endamên laÒê mirovan
û îdyomên jê çêkirî
Amadekar : ReÒo ZÎLAN
kurdî
bejin : bal, qam
bejinzirav
bejindirêj
bejinkurt, nivçe
kinik
bejinqut, kupîÒî
bejinpot, bejinbihost,
qambihost
bejin avêtin, bejin dan
bejin revandin
navbejnî
poto
bejinbilind
birû, birî, birh, birhî
birûkevan
birûqeytan
birûbadayî
birûzirav
birûqalind
birûqelem
birûgurr
birrûpan
birûpirç
bijang, mijang, mijûlank, mijgul, miÒkulî,
mojgun
bijangdirêj
bijangbadayî
bisk
tirkî
boy
ince boylu
uzun boylu
kÈsa boylu
uyumlu ufak tefek
kÈsa ve dolgun
çok kÈsa boylu, bir
karÈÒ boylu
boy vermek, büyümek
aniden fazla boy vermek
orta boylu
cüce, çok kÈsa
uzun boylu, selvi boylu
kaÒ
keman kaÒ, yay kaÒ
kaytan kaÒ
kÈvrÈk kaÒ
ince kaÒ
kalÈn kaÒ
kalem kaÒ
gür kaÒ
geniÒ kaÒ
çatÈk kaÒ, çatma kaÒ
kirpik
fransizî
taille
svelte, qui a la taille fine
grand, qui a une taille élancée, haute
petit, de petite taille
menu,e, mignon,e
courtaud, trapu
très petit (de taille),
haut comme un empan
pousser, grandir (de taille)
grandir soudain et rapidement
de taille moyenne
nain, très petit
de haute taille
sourcil
sourcils arqués
sourcils fins et longs
sourcils recourbés
sourcils fins
sourcils épais
sourcils fins et longs
sourcils touffus, fournis
sourcils larges
sourcils qui se rejoignent
cils
îngilîzî
height, stature
uzun kirpik
kÈvrÈk kirpik
zülüf, zülf
cils longs
cils recourbés
aigrette
long eyelashes
curly eyelashes
aigrette
shortish (person), stocky
eyebrows
arched eyebrows
thin and long eyebrows
curly eyebrows
thin eyebrows
thick eyebrows
long, narrow eyebrows
bushy eyebrows
broad eyebrows
eyebrows that join
eyelash
biskbitêl
biskbadayî
biskxelek
tel tel zülüf, tel zülüflü
lüle zülüf, büklümlü zülüf
halkalÈ zülüf
çavbeloq, çavbelok, çavpeqle, çavzeq
çavpeqyayî, çavdirhayî
çavreÒ
çavbelek
fÈrlak gözlü
patlak gözlü
kara gözlü
koyu kara gözlü
çavxezal
çavzer
çavmêÒînî
çavÒûjin
çavê xwe zîq kirin
çavÒaÒ, çavwîr, wîr, çavvir, çaver, çavlo,
çavliba, xêl, çavxêl, ÒaÒtirme, çavxwar
çavÒikestî
çavxumar
çavkespik
çavkesk
çavÒîn
çavkizî
çavmezin, çavgir
çavbel
çavzêlk, çavzilk
çavkew
ahu gözlü
bal rengi gözlü
ela gözlü
ufak gözlü
gözlerini dikerek bakmak
ÒaÒÈ gözlü ÒaÒÈ
aigrette avec des cheveux non tressés
aigrette bouclée
aigrette avec des cheveux en forme
d’anneaux
qui a des yeux globuleux
qui a des yeux exorbités
aux yeux noirs
qui a des yeux noirs et blancs intenses,
profonds
qui a des yeux de gazelle
qui a des yeux couleur de miel
qui a des yeux couleur de noisette
qui a de tout petits yeux
fixer du regard
louche
aigrette made with single threads
curly aigrette
aigrette with ringed hair
protruding eyes
popeyed
black eyed
intensely white and deep black eyed
gazelle eyed
honey eyed
hazel eyed
small eyed
to gaze fixedly
crosseyed, squint-eyed
çavbikil
yapÈÒÈk kapaklÈ göz
qui a des paupières collées, déficientes
mahmur gözlü
qui a des yeux languissants
badem gözlü
qui a des yeux d’amande
yeÒil gözlü
aux yeux verts
mavi gözlü
aux yeux bleus
görme bozuklufiu
trouble de vision
iri gözlü
qui a de gros yeux
gözleri fincan gibi geniÒ olan
yeux écarquillés
göz seyirme tiki
tic de clignotement des yeux
keklik gözlü, gözleri ve kirpikleri siyah qui a des yeux et des cils noirs comme
olan
ceux d’une perdrix
sürme gözlü
qui a mis du khol autour des yeux
çavperçifî, çavperç, çavwerîmî, çavnepixî
çavbaz
ÒiÒik göz
1) Òahin bakÈÒlÈ, 2) hovarda
çîrt, kêvjik, Òîlaq
sût
çavvajî
çavtibiqî
çavholîk
çavkesper
çavtepiÒî
çavsor : 1) har, Òerar, belakir,
2) zordest, zorker
çavnepiÒî
çavbirçî
çavbilind
çav vekirî
çapak
gök mavisi
ters istikametlere bakan gözler
çukur gözlü
fÈrÈldak gözlü
çakÈr gözlü
çekik gözlü
1) gözü kan bürümüÒ, 2) zorba
aux yeux enflés
1) qui a des regards de faucon,
2) qui cherche à séduire, dragueur,euse
chassie
bleu ciel, azur
strabisme divergent comme une girouette
qui a des yeux enfoncés
qui a des yeux mobiles
qui a des yeux bleu-gris
qui a des yeux bridés
1) qui voit rouge, 2) brutal, violent
ÒiÒkin, uykulu göz
aç gözlü
gözü yükseklerde olan, muhteris
açÈk göz
qui a les yeux bouffis
avide, insatiable
ambitieux
malin, éveillé, intelligent
puffy eyed
greedy, insatiable
ambitious
clever, sharp, smart, shrewd
çapkÈn, gözü dÈÒarda, cinsel
arayÈÒ içÈnde
sinmiÒ, gözü korkmuÒ
kÈskanç, çekemeyen
kem gözlü
kÈskançlÈk
gözü kararmÈÒ
utangaç
kÈz ve kadÈnlara kötü gözle bakan
orospu gözlü, gözüyle zina iÒleyen
libertine, one in permanent search of
sexual adventures
intimidated, daunted
envious
evil eyed
jealousy
beside oneself
shy, timid, bashful
one who covets s.o. else’s wife
someone who undresses (a woman)
with his eyes
care, upkeep
one who has a sharp view
evil eye
s.o. who shuts his eyes, who pretenis not
to see ; tolérant
bold, brave,
sulu gözlü
ÒaÒÈ
gözü tok
göz kiyasÈ, göz kararÈ
çene
efiri çeneli
gamzeli çene
sivri çeneli
çenesiz, çenesi düÒük
diz
sivri diz kapaklÈ
yuvarlak, yassÈ diz kapaklÈ
kara dizli
(fazla çalÈÒmaktan)
diz dermanÈ azalmÈÒ, dizi çözülmüÒ
dizi uyuÒmuÒ
libertin, qui est en quête incessante
d’aventures sexuelles
intimidé, qui a peur aux yeux
envieux
qui a mauvais oeil
jalousie
hors de lui, qui a perdu son contrôle
timide, qui a les yeux baissés
qui convoite la femme d’autrui
qui dévore des yeux, qui déshabille
des yeux
soin, entretien
qui a des yeux perçants
mauvais oeil
qui ferme les yeux, qui fait semblant
de ne pas voir, tolérant
brave, preux, qui n’a pas froid aux yeux
courageous
pleureur,euse, qui pleure facilement
louche
rassasié, qui ne convoîte rien
jaugeage, estimation d’un coup d’oeil
menton
menton tordu, de travers
menton avec une fossette
menton pointu
bavard
genou
qui a le genou pointu
qui a le genou rond
qui a le genou usé (noirci)
à force de travailler (sous le soleil, etc.)
qui a les jambes molles
qui a le genou engourdi
baldÈr, bacak
efiik bacaklÈ
ince bacaklÈ
uzun bacaklÈ
ince uzun bacaklÈ
çÈrpÈ bacaklÈ
çarpÈk bacaklÈ
jambe
qui a des jambes torses
qui a des jambes fines, effilées
qui a des jambes longues
qui a des jambes longues et fines
qui a des jambes d’allumettes
qui marche les pieds en dedans
crybaby, one who cries at the drop of a hat
cross-eyed
contented, not covetous
gauging, estimate
chin
with a crooked chin
chin with dimple
with pointed chin, sharp-chinned
chatterer, talker
knee
(with) pointy knees, pointed-kneed
(with) round knees, round-kneed
with knees blackened by work
(in the sun etc.)
weak-kneed
(with) kneas that have asleep, knees whose
blood circulation has been cut off
leg
with crooked/twisted legs
thin-legged
long-legged
with long and thin legs
bean pole
pigeon-toed
kavis bacaklÈ
1) hayasÈz, 2) hÈrsÈzÈlÈk ve kötü iÒler
yapan, 3) baldÈrÈ çÈplak kÈz, kadÈn
qui a les jambes arquées
1) éhonté, effronté, 2) malfaiteur,
3) femme qui a les jambes nues
bow-legged
1) shameless, cheekey, 2) malefactor,
law breeke, 3) bare-legged woman
çavlider
çavtirsiyayî, çavÒikandî, çavÒikênandî
çavnebar
çavpîs
çavreÒî : kumreÒî
çavtarî
çavberjêr : Òermok, fedîkok, fediyok
çavxerab, çavçepel
çavhîz, çavqehpe
çavdarî
çavdijwar, çavtûj
çavînî, çavînokî, çavavêjî, çavînkerî, nezerî
çavpoÒ
çavqayîm
çavÒil : ji girî re hazir
çavçep, ÒaÒ
çavtijî, çavtêr, çavnebirçî
çavpîvî
çene, çenge, erzink, argûÒk, lam
çenexwar
çeneya bikort, çeneya kort
çenetûj
çenebaz, çenesist
çok, çong, jinû, junî, kabok
çokÒûjin, çokÒijûn
çokgirover
çokreÒ
çoksist
çokqerimî
çîp, çîm, çîq
çîpxwar
çîpzirav
çîpdirêj
çîplûle
çîphijik
teÒkgur : ên ku di meÒê de çok û teÒkên
wî li hev dikevin
çîpwerqîle
çîprût : 1) bêheya û bêÒerm, 2) kesê ku
dizî û karê xirabdike, 3) keç û jina çîp tazî
bakÈm
keskin bakÈÒlÈ
nazar
göz yuman, görmemezlikten
gelen, hoÒ gören
gözü pek
who has falling eyelids
languid eyed
almond eyed
green eyed
blue eyed
vision disorder
big eyed
someone wide-eyed (saucer-eyed),
one who cannot stop blinking
one who has black eyes and eyelashes
like partridge’s
one who has collyrium/eyeliner around
the eyes
with swollen eyes
1) falcon eyed, 2) flirtatious
rheum from the eyes, crust round the eyes
azure, sky blue
divergent strabism
deep-set eyes
greyish blue eyed
who has slanting eyes
1) one who sees red, 2) bully, violent
Îdyomên kurdî
(V)
Amadekar : Hemîd KILIÇASLAN
Mistefa AYDOflAN
kurdî
Dinya li ba wî çardê nisanê ye
çaroxa gemarê : rûqayiÒ, rûçarix,
fedî nake, rûyê wî çaroxa gemarê ye
çav ber dan
çavê yekî Òikênandin : tirs an
sawa xwe xistin ser yekî
(ji yekî/ê re) çav Òikênandin : çav kirin,
çav qurçandin, çav riqandin, çav dayin,
çav kirin
çav jê Òkestin
çav li der
çav birçî, çavbirÒî :
ê bi risqê xwe qaîl nabe
çavnebar bûyîn
çavê te bar nade/ nabe, çavê te
ba hilnade, çavên te bara nagirin
çav li deriyan bûn
çav li deriyan, xwelî li seriyan
çav li destan bûyîn
çav tê birîn, çav birîn, çav jê birîn
çavê kul derman kirin,
cemeda ser dil helandin
çavên wî/wê hene
çav bi serê wî ve hene : bîra tiÒtan dike,
riya dinyayê dizane, bi fehm e
çav lê ketin, çav lê kirin
çavnexel, çavpan : bêxîret
tirkî
dünya umurunda defiil, onun
için dünya her zaman günlük güneÒlik
yüzü katÈr derisi gibidir, hayasÈzdÈr
fransizî
il est insouciant ; tout va toujours bien
pour lui
(litt.) il a le cuir dur ; il est effronté
îngilîzî
he is carefree ; all is always well for him
bir Òeye ya da birine göz koymak
yÈldÈrmak
convoiter qch ou qn
intimider qn
to covet s.o. or sth
to intimidate s.o.
birine göz kÈrpmak
faire de l’œil à qn ; donner une œillade
to wink, to blink
bir Òeyden ya da birinden korkmak,
yÈlmak
gözü dÈÒarda
être intimidé par qch/ ou qn, avoir peur to be intimitaded, to be afraid
doyumsuz, aç gözlü
insatiable
who has his eyes on something
or someone else
insatiable
kÈskanmak, çekememek
çekemiyorsun, kÈskanÈyorsun
être envieux
tu es envieux, tu envies
to be envious
you are envious
gözü dÈÒarda, baÒkasÈnÈn karÈsÈnda
kÈzÈnda olmak
gözü dÈÒarda olanÈn sonu rezalettir
convoîter la femme ou les filles d’autrui
to covet s.o. else’s wife or daugthers
qui ne cesse de convoiter finit
dans l’indignité
avoir l’habitude de solliciter autrui,
dépendre économiquement des autres,
compter sur autrui
se sentir capable, à même de faire qch.
faire mouche, taper dans le mille
who by ceaseless covets ends up in disgrace
baÒkalarÈndan istemeyi alÈÒkanlÈk
edinen, baÒkasÈna bafiÈmlÈ olan,
baÒkasÈna bel bafilayan
gözü kesmek
taÒÈ gedifiine koymak
kem gözlüdür
töreleri bilir, baÒkalarÈnÈ düÒünür
qui convoite sans cesse
çav pê ketin
gözü iliÒmek, görmek, karÒÈlaÒmak
çavpêketin : dîtin, dîdar, ziyaret
çavzexel
çav girêdan : xapandin
çêleka kundokî an kandewî
çêleka bi ga : ji bo jinên doxînsist
görüÒme, karÒÈlaÒma
gözü hilede olan, hilekar
aldatmak
gebe kalmÈyan ve safiÈlabilen inek
peÒinde çok erkek koÒturan kadÈn
çêleka li Òûvê dizê : pirr gemarî,
bê ser û ber
çêleka xizanan
çok kirli, baÒÈboÒ
il/elle a mauvais œil, il/elle porte malheur
il est au fait des coutumes,
il se souvient d’autrui
imiter, singer
qui a la tête baissée, qui ne réagit pas
aux insultes et outrages
entrevoir, apercevoir, rencontrer,
rendre visite
entrevue, visite, rencontre
qui cherche à tromper, trompeur, fourbe
tromper
vache laitière stérile
(litt.) vache en chaleur; femme qui a des
relations avec plusieurs hommes
très sale, dépenaillé
dört gözle beklenen, geç yaÒta çocuk
bekleyen bir kadÈn
se dit pour une femme avancée en âge
qui attend un enfant très désiré
özenmek, taklit etmek
baÒÈ öne efiik, gayretsiz
çêleka zerî, zêdinkiyan, çêleka nîsê
iyi bir iÒ yaptÈktan sonra onu personne
tahrib eden
çivîka wîtwîtanî : kesê ku bi nezaniya xwe yanlÈÒlÈk ve deneyimsizlikleriyle hem
him xwe him dora xwe dide xesarê ;
kendisinin, hem de çevresinin afiÈr
çivîka wîtwîtanî
hasara ufiramasÈna neden olan
tu bi heseba nizanî
te mala xwe xera kir
konê min î reÒ jî li ser danî
ço di Òikeftê de hilnayê
artÈk dayanÈlmaz, tahamül haddini aÒtÈ,
çizmeyi aÒtÈ
çû ber golikan
Èskartaya çÈkmak, defiersizleÒmek,
itibarÈnÈ yitirmek
çawa avêt xerab hat
iÒi bir türlü iyi gitmiyor
dan ber dilê xwe
gücenmek, kÈzmak
dil hiÒtin/ hêlan
kÈrmak, gücendirmek
dil mayîn
alÈnmak, gücenmek
da dilê wî : kêr gihîÒte hestî
canÈna tak etti
dan navê
içine vermek
damar nayê, damar lê naxe
damarÈ vurmuyor
dana Xwedê
Allah vergisi
dar di devê hevdu de rakirin
it gibi dalaÒmak
dan rastê, xwe eÒkere kirin
açÈfia vurmak, ifÒa etmek
dan ber, berdan
palavra atmak
dara bin xwe birîn, li kodika xwe xistin,
bindifii dalÈ kesmek, ekmefiiyle
bi nanê xwe lîstin
oynamak
dar ji binî birîn
köprüleri atmak
darikê miradan, deriyê miradan, girê
murad kapÈsÈ, murada kavuÒturan
miradan, deriyê ku miradan dibe serî
darikê pelûlê, darikê gebolê
fitneci, fesat, her iÒe burnunu sokan,
fesat konkumasÈ
qui détruit le fruit de son propre travail
he is shameless
to be used to sollicit others, to rely on
others ; to be dependent on others to rely
on others
to feel capable of
to hit the nail on the head
he/she is evil eyed
he knows the habits ; he is tactful
he recalls, he remembers others
to imitate (others’), to fake
who does not react to insults and affronts,
cowardly
to notice, to catch sight of, to meet
for a woman who gets pregnant late in life
and everyone is awaiting the birth of the
child
who destroys his own work
interview, visit, meeting
deceiver, deceitful, treecherous
to deceive
sterile milk cow
cow in heat ; woman who has several lovers
very dirty, ragged
personne dont les calculs se révèlent
s.o. who miscalculates and who through
faux et qui par ses erreurs cause sa perte his erros ruins himself and his next of him
et celle de ses proches
ça suffit, ça dépasse les bornes, ce n’est
plus possible de supporter
être discrédité, déconsidéré,
être mis au rebut
ses affaires ne marchent pas du tout
être vexé
offusquer, offenser qn.
s’offusquer, s’offenser
il est à bout de patience
agir sans retenue, dépenser sans compter
il ne bronche pas
don de Dieu
se battre comme des chiens
révéler, dévoiler, divulguer
mentir sans retenue
scier la branche sur laquelle on est assis
couper les ponts
qui exauce les vœux, qui permet
l’accomplissement des voeux des
amoureux, des femmes stériles, etc.
qui fourre son nez partout, intrigant
that is enough, that is unbearable
to be discredited, thrown on the scrap heap
things are going badly
to be upset
to offend
to be offended
the last straw, it becomes intolerable
to act or spend without limit or consideration
he does not react
God’s gift
to fight savagely like dogs
tu unveil, to disclose, to divulge
to lie without limit, excessively
to saw off the branch on which one is sitting
to burn one’s bridges
to grant wishes, who allows the wishes of
lovers, of sterile women to be fulfilled
who sticks his nose into every thing, scheming
a great mischiefmaker
dartelaqî, yaxurî, topfelaqî, torfeleqî,
ketûber, destgurkî, kevgurkî
dêlik bi ba ye, dêlik li ba ye,
se ji Bexda ye
rastgele, tesadüfen
par hasard, par chance
kösnük diÒi ta Bafidattan it cezb eder
(litt.) si la chienne est en chaleur le
chien arrivera de Bagdad; c’est elle
qui attire les mâles
deqê wî ber bi gule ye
iÒini garantiye almÈÒ
il a garanti son affaire ; il est sûr
de son fait
deraxa wî fire ye
büyük oynuyor
il joue grand, il joue dans la cour
des grands
derbend filitiye
ipin ucunu kaçÈrmÈÒ
il a perdu le contrôle, il est dépassé
par les événements
dergûÒkî ketin, ke!ikanî ketin
yeniÒememek, berabere kalmak
faire un match nul, une partie nulle
(lutte, sport)
pata mayîn
oyunda berabere kalmak
faire une partie nulle (jeu de cartes)
derpê bi qûnê ve zeliqî
yumurta kapÈya dayandÈ
in extremis, quand la situation
devient sérieuse
derpê ket nav lingan
ÒaÒÈrmak, panifie kapÈlmak, telaÒlanmak paniquer, s’alarmer
derziya wî di ber serê wî de ye
bafiÈmlÈlÈfiÈ yok, nerde sabah orda akÒam il est libre comme un oiseau
dest birin ber xwe : xîret kirin, bizav kirin gayret göstermek, cüret etmek
lever la main, réagir
destê belayê : yê ku ji destê wî bela çêdibe belalÈ, Òerut
belliqueux, querelleux
destbelav : dijminê malê xwe
savurgan, müsrif
prodigue, gaspilleur
destê yekî dirêj bûyîn : destê yekî dirêj bûn nüfuzlu olmak
avoir le bras long, être influent
destdirêjî kirin
1) tecavüz etmek, 2) hÈrsÈzlÈk etmek
1) agresser, 2) voler, dérober
dest avêtin
el atmak, teÒebüs etmek
entreprendre
destê bi tinê : 1) kesê bi serê xwe, bê piÒt, yalnÈz baÒÈna, destekçi ve mütefiki
personne seule, sans soutien et alliés
2) wahîd
olmayan
destê bin kevir
sÈkÈÒÈk, çaresi çukÈÒÈ olmayan
coincé, dans l’impasse
destnepaqij, destpîs
güvenilmez, kirli iÒler yapabilen
non fiable, capable de voler, de méfaits
destê min di bin darê wî de ye
birine minet borcu olmak, bafiÈmlÈ
olmak
destê xwe di hemû qulan de kirin, tiliya
her delifie parmafiÈnÈ sokmak,
xwe, an pozê xwe xistin hemû qulan
her Òeye burnunu sokmak
destê xwe jê ÒuÒtin
umudunu kesmek
destê wî hevdu xwarin
sabÈrsÈrzlÈkla beklemek
destê xalo qot
para ver
destteng bûyîn
ekonomik yönden sÈkÈntÈda olmak,
dest hilanîn
el kaldÈrmak, direnmek
dest lê hilanîn
iÒi hÈzlandÈrmak
destpaqij
güvenilir, temiz iÒler yapan
destpelînk, despelk
el yordamÈyla
desttengî
mali darlÈk
destvala, destxalî, destêvala
eli boÒ
çira wî di eniya wî de ye : rizqê wî fireh e kÈsmeti boldur
être redevable envers qn, être
dépendant de qn
fourrer son nez partout, se mêler de tout
s’en laver les mains, y renoncer
attendre avec impatience
donne-moi de l’argent
être financièrement dans la difficulté
lever la main, s’insurger
accélérer le rythme de son travail
fiable, qui a les mains propres
à tatons
difficulté financière
mains vides
il est favorisé par la chance,
il est né sous une bonne étoile
çember ji ber hilatiye : pîvan jê re nameye ölçüyü kaçÈrmÈÒ, haddini bilmez
il dépasse la mesure, il dépasse
les bornes
çend kum bêxwedî mayîn
çok kiÒi külahsÈz kaldÈ (öldü, öldürüldü) beaucoup de gens sont morts
(bien des chapeaux sont tombés)
çeqçeqî : pirpeyv, ÒewÒewokî
çenesi düÒük
très bavard, moulin à paroles
per chance, by haphazard, at random
(litt.) if the bitch is on heat the dog will
come from Bagdad
he has made sure his business
he play big
he has lost controle of the events
to draw a match
at the very last minute, when the
situation has become serious
to panic, to become alarmed
he is free like a bird
to react, to be zealous
troublesome, bellicose
prodigal, lavish
to be powerful/ influential
1) to attack, 2) to steal, to rob
to undertake
lonely person who has no allies
stuck
unreliable, capable of stealing, of
misdemeanor
to be dependent on s.o.
to be indepted to s.o.
to stick one’s nose into everything, to
meddle in everything
to wash hands ; to give up
to await with impatience
give me money
to be financially in a difficult situation
to raise one’s hands, to revolt against
to speed up one’s work
reliable, who has clean hands
groping
financial difficulty
empty hands
he is favored by fortune
he was born under a lucky star
he knows no limits (in behavior)
many people have been killed
(litt. many hats have fallen)
some one who never shuts up, chatterbox
Ferhengoka Hawarê
(V)
kurdî
averê bûn
kulabî
gergeÒîn
tûle : se, kûçik
tûlê asîtanê : seyê ber derî
Òehsiwar
çix !
tirkî
sapmak, ana yoldan ayrÈlmak
çengel
ateÒ ocafiÈ, çok sÈcak azapyeri
köpek
eÒik iti, kapÈda bekleyen it
iyi binici, Òahsüvar
hoÒt
lîwan : eywan
pêÒkepî : pozber
dimdar
bebir
Òêbisk : bisk
Òabisk : biskê rakirî
nîvgirav
tajang
warkor, ocaxkor, korocax,
tûtikbirî, bê zuriyet
kordûnde, bêdûnde
zeybeq, zîbeq
bismût
demsaz
demsazî
serencam
serencam kirin
niÒkegavî
Amadekar : Zinar SORAN
îngilîzî
to deviate
hook
furnace
dog
guard dog
good horseman
noise made to frighten away a dog
eyvan
rakip
artçÈ
kaplan
zülüf
ucu kÈvÈrÈk zülüf
yarÈm ada
kamçÈ
züriyetsiz
fransizî
dévier
croc, crochet
fournaise
chien
chien de garde
cavalier émérite
interjection utilisée pour chasser
un chien
anti-chambre, hall d’entrée
rival
arrière-garde
tigre
aigrette
aigrette recourbée
péninsule
fouet
sans descendant
erkek çoçufiu olmayan
civa
bizmut
samimi arkadaÒ, sÈrdaÒ
samimi arkadaÒlÈk, sÈrdarlÈk
sonuç
sonuçlandÈrmak, sonuca bafilamak
sürpriz
sans fils
mercure
bismuth
confident, intime
amitié intime, intimité, confidence
conclusion, résultat
conclure
surprise
without son
mercury, quicksilver
bismuth
confident, intimate
intimate friendship, intimacy, confidence
conclusion, result
to conclude
surprise
hall, antechamber
rival
rearguard
tiger
aigrette
curved aigrette
peninsula
whip
without descendants
haf
blêç
neynika dîdevariyê
kok kirin
kok
nekokirî
kokirî
klîta kokê
kos : defa Òer, defa hawarê
mukabil, huzur
ÒimÒek
periskop
akort etmek
akort
akortsuz
akortlu
akort anahtarÈ
savaÒ davulu, kös
qereqef : mey, Òerab
bejteng
avteng, tengav
balbaz, esker, serbaz
balbazî, eskerî, serbazî
hêsû, hesû, aso
nalbenîÒk, zembelîÒk, balîÒne, navbalîv
gumrah
gumrah bûn
Òarap
kÈstak
bofiaz
asker, er
askerlik, erlik
ufuk
yastÈk
yolunu ÒaÒÈrmÈÒ
yolunu ÒaÒÈrmak, kaybetmek
en vue, chez, auprès, en présence;
éclair
périscope
accorder
accord (mus.)
désaccordé
accordé
clé d’accord
grosse caisse utilisée pour
appeler à la guerre
vin
isthme
détroit
soldat
service militaire
horizon
traversin
égaré
s’égarer
in sight, at some one’s place;
lightning
periscope
to tune (instrument)
state of being in tune
out of tune, discordant
in tune
tuning-key
big drum used in calling for war
wine
isthmus
straits
soldier
soldiership, military service
horizon
pillow, bolster
lost, astray
to ramble, to loose one’s way
Bêje û termên rêzdariyê
Amadekar : Rojan HAZIM
kurdî
hewe teÒeyek we ye hingo teÒeyek hun e.
Li hin navçeyên Kurdistanê ji bo rêzdariyê
ji bo kesekî jî hewe/hingo bi kar tînin
navê hewe bi xêr ?
hetikî
hetikandin
hetikîn
xwe hetikandin, hetika xwe anîn,
hatika xwe birin
hetiketî, hetkehî
rêz : hurmet, qedr, qîmet
birêz
rêza yekî girtin
tirkî
fransizî
îngilîzî
adÈnÈz ?
rezil, rüsva, kepaze
rezil, rüsva etmek
rezil, rüsva olmak
kendini rezil, rüsva etmek
comment vous appelez-vous ?
déshonoré, vil, infame
déshonorer, flétrir, couvrir d’opprobre
se couvrir d’opprobre, être déshonoré
se couvrir d’opprobre, de honte
what’s your name ?
vile, contemptible, disgraced, scoundrel
to disgrace, to dishonor, to humiliate
to be disgraced, to be put to shame
to put oneself to shame
kepazelik, rezalet
saygÈ, kadir
saygÈ defier, sayÈn
birine saygÈ göstermek, kadrini bilmek
dishonor, infamy, ignominy, scandal
respect, esteem
honourable, esteemable
to show respect, esteem for sb.
rêzdar
rêzgir, hurmetkar
rêzdarî
rêzgirî
di gel/bi silavên germ
spêdeya te (we, hewe) bi xêr
roj baÒ
navroja te bi xêr (li milê Hekarî û Behdînan
di silavdayina musulman û ne musulmanan
de nîvro bi kar tê)
êvar baÒ
êvara te (we, hewe) bi xêr an xweÒ
Òev baÒ
Òeva te (we, hewe) bi xêr an xweÒ
xeweke xweÒ, xew xweÒ
bi xatirê te, bi xatira te/hewe
mal ava, malî ava
berxwudar be, xêrandar be
Xwedê ji te razî be
oxir be
bi xêr biçî
oxira te ya xêrê be
rêya te vekirî be
qewet be ! mandî nebî !
saygÈn, muhterem
hürmetkar, saygÈlÈ
saygÈnlÈk, ihtiram
saygÈlÈlÈk, hürmetkarlÈk
sÈcak selamlarÈmla
hayÈrlÈ sabahlar
iyi günler, merhaba
öfilen hayÈrlÈ olsun
déshonneur, scandale, ignominie
respect, estime
estimable, honorable
manifester du respect, de l’estime
envers quelqu’un
respectable
respectueux
respectabilité
attitude respectueuse
avec mes salutations chaleureuses
bonne journée
bonjour
(litt.) bon midi !
Xwedê qewetê bide
bereket be ! (bêrî, bêder, bazirganî)
Allah yardÈmcÈn olsun
bereketli olsun
qewet xweÒ be
Xwedê bereketê bide, bereket li malê te
sen de güçlü ol (kolay gelsine cevap)
Allah bereket versin, evine bereket
bijî , bijît : aferîn, her hebî
sihet be, xweÒî be !
yaÒa
sÈhhatler olsun !
kefaret be, kefareta gunehan be,
derbasbûyî be !
geçmiÒ olsun !
KURMANCî
MAGAZINE LINGUISTIQUE KURDE
© INSTITUT KURDE DE PARIS
106, rue La Fayette, 75010 Paris - France
Directeur de la publication : ReÒo ZïLAN
Réalisation : S. ILITCH & M. HASSAN
iyi akÒamlar
iyi akÒamlar
iyi geceler
hayÈrlÈ geceler
iyi uykular
evin Òen ola, teÒekkür
berhüdar ol, safiol
Allah senden razÈ olsun
ufiurlar olsun
güle güle gidesin
ufiurlar olsun
yolun açÈk olsun
kolay gelsin (güçlü ol !)
bonsoir
bonne soirée
bonne nuit
bonne nuit
bon sommeil
Allaha ÈsmarladÈk
merci, que ta maison soit prospère
que Dieu te bénisse, merci
que Dieu soit satisfait de toi, merci
(litt.) bon augure ! bon vent !
bon retour, rentre bien
que ton augure soit bon, rentre bien
bon voyage, que ta route soit ouverte
(litt.) bonne force ! bon courage (pour
quelqu’un qui est en train de travailler)
que Dieu te donne de la force
qu’elle (la récolte) soit abondante (pour
quelqu’un qui travaille dans les champs
ou les vignes)
que tu aies la force aussi ; merci !
que Dieu donne de la prospérité;
que tes biens soient prospères
vive
bonne santé, se dit à quelqu’un qui vient
d’avoir (prendre) un bain, de se couper
les cheveux ou de se raser
que cela soit une expiation, que cela soit
du passé ! (formule de sympathie que
l’on adresse à qn venant de subir une
épreuve (maladie, emprisonnement,
accident, etc.)
respectable
respectful
respectability
respectfulness
(with my) warm regards
have a good day
hello
(litt.) have a good midday !
good evening
have a good evening
good night
have a good night
have a pleasant sleep
au revoir goodbye
thank you
God bless you, thank you
God be happy with you, thank you
good omeh, good sign
farewell, take care
may yours be a good omeh, take care
safe trip, may your road be open
cheer ! bestrong !
May God give you strength
May it be plentiful (said to a person who is
working in the fields or in the vineyards)
Be strong too ; thank you !
May God give prosperity ; may your
goods be prosperous
long live !
good health to you ! Said to one having
had a bath, haircut or a shave
may this be an expiation, may this belong
to the past ! (words of sympathy addressed
to s.o. who has just gone through bad times
(illness, imprisonment, accident etc.)