kurmancî - Institut kurde de Paris

KURMANCÎ
hejmar 33
bihar 2003
Min ev nivîsî ne ji bo sahibrewacan
Belkî ji bo biçûkêd Kurmancan
Ehmedê Xanî
(Sedsala XVII)
rojnameya taybetî ya Enstîtuya Kurdî ya Parîsê li ser pirsên zaravê kurmancî
Civîna Biskops Arnöyê
Bihar 2003
Civîna 33an ya Kurmancî rojên di navbera 12 – 19/4-2003an de li Swêdê, li
Biskops Arnöyê kom bû. BeÒdarên civînê li ser termên komputerê, peyvên
dunavî, termên coxrafyayê, stranên folklorî, devoka Berrîyê, zayîn û mirina
heywanan û peyvên kurdî di zimanên cîran de xebitîn..
Baksî (Xerzan), ElîÒêr (Wan), Rojan Hazim (Hekarî), Hemîd Kilicaslan
(Mêrdîn), Emîn Narozî (Batman), Selam Nûman (QamiÒlo), Cemal
Onursal (Cizîr), Zinar Soran (Dêrik), Newzad …ukrî (Dihok), Têmûrê Xelîl
(Rewan), ReÒo Zîlan (Agirî).
Ev hevalên han di civînê de beÒdar bûn: Mistefa Aydofian (Mêrdîn), Lutfî Encamên ji xebata vê civînê di vê hejmara Kurmancî de tên belav kirin.
Devoka Berrîya Mêrdînê
-IAmadekar : Hemîd KILIÇASLAN
kurmancî
aciro dan; (ajro, haciro) dan, aj dan
agir, sincirandina laÒ, heraret; germî
agirê gûr; agirê gurr
agirjen
alîn, aliyan
alandin
lê aliyan
alastin; alistin, dalistin
alguherî, arguherî; warguherî
aliquskî, alquskî
anîn; înan, hînan
arac kirin
arîn; aryan
arandin
arav
li aravê xistin
arava dev, devarav
ardik
ardikê dan
ardikê bulxur; ardikê savar
argûÒk ketin
arîk, arîkê li rez xist
aringî
arkolk
arode, ardode; adûde
arsûk; asûk
arxavk
aÒiq; gewende, mutrib, mitirp
tirkî
yeniden filizlenmek, filizlenmek
hararet, ateÒ
gür ateÒ
çakmak taÒını çakarak ateÒ elde
etmek için kullanılan demir
1) sarılmak; 2) dolanmak
fransizî
germer, bourgeonner
chaleur, fièvre, température
feu nourri
briquet, fusil (d’un briquet)
îngilîzî
to germinate, to bud
heat, fever, temperature
intense gun fire
flint, flint-lock gun
1) s’enlacer ; 2) s’enrouler
1) sarmak; 2) dolamak
bir iÒe sarılmak
yalamak
dinlenmeden sonra hareket ettirmek, sidik
ve dıÒkısını ettirmek maksadıyla ve tekrar
yatırılmak üzere sürünün gezdirilmesi
bir tarafı iyi yetiÒip olgunlaÒmamÈÒ karpuz
1) enlacer ; 2) enrouler
se donner à un travail
lécher
déplacer les bêtes de leur campement
pour qu’elles fassent leurs besoins
1) to embrace one another;
2) to wrap oneself up
1) to embrace; 2) to wrap
to make work for oneself
to lick
to herd animals from their corral to
let them open their bowels
getirmek
yafiı saklamak için yafi tulumu ve çömlek
gibi araçları kaynatılmıÒ yafi ve pekmezle
sıvazlayıp kullanmaya hazır hale getirmek
afirımak
afirıtmak
kirli çamaÒır veya bulaÒık suyu
kirli çamaÒır suyunu ikinci bir
yıkamada kullanmak
mecazi olarak artık yemek
1) kaba un; 2) afiaç kepefii
dövme unu
bulgur unu
bademcikleri iltihap almak (mecazi)
üzüm bafilarına düÒen ve düÒtüfiünde tüm
yaprakların kül içinde kalıÒını andıran ve
bafiların o dönem ürün vermesini etkileyen
bir hastalık
küçükbaÒ hayvanların yakalandıfiı ve
afiızlarında yara bere oluÒuna neden
olan bir hastalık
ateÒi karıÒtırmakta kullanılan ÒiÒ veya afiaç
ucunda yası bir demir bulunan ve kökleri
yenen bazı bitkileri çıkartmakta kullanılan
bir alet
aile bireylerinin veya evin gereksinim
duydufiu öteberi
tereyafiÈnda un ve sofian kavrularak üzerine
sarmÈsak eklenip suda kaynatÈldıktan sonra
dofiranmÈÒ ekmefiin üzerine dökülüp
yenen bir yemek
1) ses sanatçısı, müzisyen;
2) mecazi olarak yüzsüz, arsız
pastèque dont un côté n’est pas
encore mûr
apporter
enduire des récipients en outre ou en
terre cuite avec de l’huile et du raisiné
bouillants pour les imperméabiliser
avoir mal, souffrir
faire souffrir
eau usée de lessive ou de plonge
utiliser l’eau usée de la lessive pour
un deuxième lavage
(fig.) restes d’un repas
1) farine grossière ; 2) sciure de bois
farine de blé décortiqué
farine de boulghour
avoir une amygdalite
maladie des vignes, anthracnose
a water melon, one side of which
is unripe
to bring
to coat skin or earthenware vessels with
boiling oil and grape juice to make
them water-proof
to be ill or in pain
make someone suffer
waste wash water
to reuse wash water for a second wash
fièvre aphteuse des ovins
foot and mouth disease
tisonnier
instrument en forme de longue
cuiller servant à déterrer
des tubercules
articles de ménage
a poker
a spoon-shaped spade used for digging
up tubercles or potatoes
soupe cuisinée en faisant revenir de
la farine dans du beurre avec des
oignons et de l’ail à laquelle on ajoute
des morceaux de pain
1) musicien, chanteur ;
2) (fig.) effronté
a soup made by frying flour in butter
with garlic and onions to which
pieces of bread are added
the left-overs from a meal
1) coarse flour; 2) wood shavings
flour of dehusked wheat
bulgar wheat flour
to have tonsilitis
a vine disease, anthracnosis?
house-work equipment ?
1) musician, singer;
2) (fig) an impudent or brazen fellow
aÒt bûn; aÒ bûn, haÒ bûn, havîÒ bûn
1) barıÒık olmak;
2) gönlü alınmak, ikna olmak
aÒt kirin; aÒ kirin, haÒ kirin, havîÒ kirin 1) barıÒık hale getirmek,
2) gönlünü almak, ikna etmek
aÒtî
barıÒ
aÒûre
aÒure
ava bane
ava ber tavê
ava reÒ
ava tirÒ bi ser dil ketin ;
li ser dil tirÒ bûn, mî’de tirÒ bûn
avayî ; avahî
avdew
avdizî; birîna ragirtî, birîna kêmgirtî
avdizî bûn
avdohnk, avdonk; avgoÒt
avgîr
susuz yerlerde dıÒardan taÒımayla
getirilen su, taÒıma su
güneÒte bırakılarak ısıtılan su, sıcak su
katarakt
midesi ekÒimek, mide ekÒimesi
1) bina; 2) inÒaat; 3) yapı
avî; xunav
avî, adj.
avî, n.
yayık ayranına su eklenmiÒ ayran
irin toplamıÒ yara
iltihaplanmak
et suyu, et suyu çorbası,
yafimur sularının uzun süre kalmasına
rafimen kurumadıfiı arazi
çifi
sıvı
su getirmeye giden
avik
avildan
avrabûn
sperma
dölütün içinde bulundufiu sıvı dolu kese
1) su kabarması, 2) nehir taÒması
av reÒandin
avsîrk, avxwêk; avsûrk
su serpmek
su, tuz ve yafi kaynatıldıktan sonra
dofiranmıÒ ekmefiin üzerine dökülerek
yenen bir yemek
1) yazları kuruyan sızıntı kaynak;
2) sulak arazi
altın suyuna batırılmıÒ
kayıÒ tokası
bakıÒ
nüks, nüksetmek
orgik toprak
ahır (not: bazı yörelerde Kürtçe’deki
afir ‘ın karÒılıfiı olan hayvan yemlifiinin
kondufiu yere de denilir.)
ah
içli içli afilamak
avzêm, avzên; avzêhn
avzêrkirî, seravzêrkirî; avzêrtamdayî
avzûnk; avzûm
awir; aÒur
axibîn, axivîn, xewr dayîn ; veaxivîn
axreÒk
axur; axil, axûr, axir
ayn, (aynê bizna kol...); ay, ayik
azirîn; aryan, arîn, arhan,
bi keleÒewatî girîn
1) être en paix, être apaisé ;
2) être réconcilié, se réconcilier
1) apaiser, calmer ;
2) réconcilier, convaincre
paix
plat à base de céréales, de sucre et
de raisin secs
de l’eau transportée d’une source
ou d’une rivière éloignée
eau chauffée au soleil, eau chaude
cataracte (méd.)
avoir des renvois d’estomac, avoir de
l’acidité ou des aigreurs à l’estomac
1) immeuble ; 2) construction ;
3) structure
dew (babeurre) très dilué
plaie infectée
s’infecter
bouillon de viande
terre humide
1) to be in peace, to be appeased;
2) to be reconciled
1) to appease, to calm,
2) to reconcile, to convince
peace
sweet dish made of cereals, sugar,
and raisins
water brought from a distant spring
or river
hot water, sun-warmed water
cataract (med.)
to belch, to have heartburn,
acid stomach
1) a building, block of flats;
2) building; 3) a structure
dilute buttermilk or yoghurt
an infected wound
to become infected
clear soup, broth
damp earth
rosée
liquide
personne qui va chercher de l’eau
à la source, porteur d’eau
sperme
membrane du foetus
1) montée des eaux ; 2) débordement
d’une rivière
arroser
bouillon fait avec de l’eau du beurre
et de l’ail
dew
liquid
someone who goes to fetch water
from a spring
sperm
membrane of the foetus
1) rising waters;
2) the overflowing of a river’s banks
to water or irrigate
a clear soup made of butter, water and
garlic
1) source de printemps qui tarit en été ;
2) terre irriguée ou humide
plaqué or
boucle de ceinture
regard
rechuter, faire une rechute
terre noire
étable
1) a spring-time spring that dries up
in the summer; 2) irrigated or damp land
gold plated
a belt buckle
a look
to relapse, to cause a relapse
black earth
stable
aïe, cri de douleur
pleurer à chaudes larmes
aïe, a cry of pain
weeping bitterly
Peyvên stranên folklorî
Amadekar : Emîn NAROZÎ
kurdî
derdê bêderman
êdî; hêdî, îdî
kîjan; kîj, kîÒk, kîjik
bi qîma xwe bûn; bi riza dilê xwe bûn, bi dilê xwe bûn
malmîrat, malxirab, malnexirab, malneket, malwêran,
kulmal, kulmalneketî, maldêran
malxopan
xwe avêtin yekî
helal, helalî; helala (helalîya) yekî / helalê (helalîyê) yekê
êra; iro, ero, oro (êra malxirabo)
qê; qey, ma, ma qey
li hev civîn, civiyan; li hev kom bûn, xirve bûn
Òîranî; Òêranî, Òîrînî, Òirînî
tirkî
dermansız dert
artık
hangi, hangisi
paÒa gönlü bilmek
evi yÈkÈlasÈ
fransizî
mal incurable
désormais
lequel, laquelle
agir à sa guise
ô malheureux, que ta maison soit détruite
îngilîzî
an incurable illness
henceforth
which
acts in his own way
oh wretch! May your house be destroyed
evi yıkılası, evi barkı yıkılası
yalvarmak, yalvarıp yakarmak
zevce, nikahlı eÒ
seni ...!, hele ...! (evi yıkılası seni)
sanki
toplanmak
1) Òerbet töreni; 2) tatlı
que ta maison soit en ruines
supplier qqn
épouse légitime
ô toi, malheureux
comme si, on dirait que
se réunir, s’assembler
1) réception de fiançailles où l’on offre
du sirop ; 2) douceur, gâteau, dessert
siwar; siyar
evdal
naÒît
bermiraz; bermirad
gîya; gîha
înca; îca, îja, vêca
tek: 1) bi tenê, tinê, bêkes, bêheval;
2) yekane, yekta, bêemsal; 3) kit, fer
gelek, gelik, pir, zehf
mijîn; mêtin, mêhtin
hinek; hindik, hinik, hin
xelk; 1) xelq; 2) gel
mêl; mêhl, meyl
sar; tezî
bala xwe dan; dîna (dêna) xwe dan, berê xwe dan
xirboz: “gamêÒê xirboz” li vir “gamêÒê pîr”
atlı
abdal
toy
muradına erme çafiında olan
ot
bu kez, bu sefer, Òimdi
1) tek, yalnız, kimsesiz; 2) eÒsiz;
3) tek
çok
emmek
biraz
1) elâlem, el gün; 2) halk
eÒim, eÒiklik, meyil
sofiuk
dikkat etmek
kocamıÒ camuÒ
cavalier
pauvre, pauvre derviche
novice, inexpérimenté
adolescent qui arrive à l’âge de se marier
herbe
cette fois-ci
1) seul ; 2) sans pareil ;
3) impair
beaucoup
téter
un peu
1) autrui ; 2) peuple
inclination, penchant
froid
faire attention, prêter attention
vieux mufle, vieille peau
may your house be in ruins
to beg s.o.
legitimate or legal wife
H! you wretch!
as if, as though
to meet, to get together
1) a reception for an engagement
in which fruit syrop or cordial is served;
2) a sweet, desert, dessert or cake
cavalier, horseman
poor man, poor dervish
a novice, s.o. inexperienced
a teen-ager of marriageable age
grass, a herb
this time
1) alone; 2) unparalleled;
3) odd numbered
many
to suckle
a little
1) other people; 2) people
an inclination
cold
to pay attention
old fool
Kurmancî hejmar - 33 -
-2-
peya bûn; daketin, hatin xwarê
meÒîn / meÒîyan; bi rê ve çûn, pîyîn
dîwan
çep
rast
silav vegirtin; silav wergirtin, silam standin
qunc; quncik, goÒe, qozî(k), qorzî(k), kunc, qulç
girmilk; girmil, gurmik, girê mil
gîzme; cîzme, cizme
gîzmeya Òiftelî; cîzmeyên Òiftelî
qidûm Òikestin; qedem Òikestin, pê sist bûn, çok sist bûn,
çok Òikestin
fırîn; firyan
neyartî
derewîn: 1) ne rast, qelp, ne heqîqî; 2) virrek, virrker
birîna ji binî ve ragirtî
birîn ragirtin (birîna min ragirtiye)
peya; mêr, zilam, zelam
Òeveq; Òefeq, Òivaq
teze; nû
Òax vedan
ocax; ûcax, kûçk
kûran
inmek
yürümek
divan
sol
safi
selamını almak
iç köÒe
omuz baÒı
çizme
descendre
marcher
cour, divan, assemblée
gauche
droite
recevoir des salutations
angle intérieur, coin
épaule
botte
to come down
walk
court, assembly
left
right
to receive greetings
a corner or interior angle
shoulder
high boot, top boot
dizleri çözülmek
avoir des genoux qui ne portent plus
unsteady at the knees
1) uçmak; 2) kırılmak
düÒmanlık
1) yalancı, sahte, uyduruk;
2) yalancı, yalan söyleyen
derin yara
yaranın irin toplaması
erkek
Òafak
taze
dallanmak
ocak
havza
1) s’envoler ; 2) se briser
hostilité
1) faux, factice ; 2) mensonger, menteur
1) to fly away; 2) to smash oneself
enmity
1) false, fake; 2) a liar
plaie infectée
s’infecter
homme
aube
nouveau, frais
pousser des branches
foyer, âtre
bassin (géog.)
an infected wound
to be infected
a man
dawn
new, fresh
growing branches
hearth
basin (geog.)
Termên coxrafyayê
Amadekar : ‘ELÎ…ÊR
kurmancî
çiyavanî, keverî
kelebesta çem û rûbaran
kûran
kûrana çem û rûbaran
leza herikînê
perava nizim
rejîma herikîna çem û rûbaran
sekûya çem û rûbaran
stêrka rijyayî
hindav: alî
hindavên serekî
bakur
baÒûr
rojhilat
rojava
hindavên navberî
bakur-rojhilat, bakurê rojhilat
bakur-rojava, bakurê rojava
baÒûr-rojhilat, baÒûrê rojhilat
baÒûr-rojava, baÒûrê rojava
bapîv
daristan
têrdaristan
erdê daristanî
herêma daristanî
daristanên baranê
daristana ‘talanî
tirkî
alpinizm, daficılık
akarsu yatafiı
havza
akarsu havzası
akıÒ hızı
alçak kıyı
akıÒ rejimi
akarsu sekisi
akan yıldız (yıldız kayması)
yön
anayönler
kuzey
güney
dofiu
batı
arayönler
kuzey-batÈ
kuzey-dofiu
güney-dofiu
güney-batÈ
anemometre, rüzgar ölçer
orman
yofiun afiaçlÈ
ormanlık arazi
ormanlık bölge
yafimur ormanları
asal orman (balta girmemiÒ orman)
fransizî
alpinisme
lit de rivière
bassin
bassin d’une rivière
vitesse d’écoulement
berge basse
régulation fluviale
terrasse d’un fleuve
étoile filante
direction
directions cardinales
nord
sud
est
ouest
directions intermédiaires
nord-est
nord-ouest
sud-est
sud-ouest
anémomètre
forêt
bien boisé, densément boisé
terrain boisé
région boisée
forêt tropicale humide
forêt vierge
îngilîzî
alpinism, mountaineering
river-bed
basin
river basin
flowrate, speed
lower bank
river regulation
river terrace
shooting star
direction
the cardinal points, point of the compass
North
South
East
West
intermediary directions
North-east
North-west
South-east
South-west
anemometer
forest
well-forested..., thickly wooded
forested or wooded country
forested region (area)
tropical rain forest
virgin forest
Termên komputerê
Amadekar : Newzad HIRORÎ
kurdî
data, komputer
dîsketgêr
CD-gêr
ferman
lîstikajo
binmiÒk
biÒkok
nimander
nîÒanker
tik
tikandin <bitikîne!>
cottik
cot tikandin <cot bitikîne!>
skaner
skaner kirin
mîkrofon
kamera
qelema elektronî
bikartûÒ
tîrtûÒ
tîptûÒ
-3-
tirkî
bilgisayar, komputer
disket sürücüsü, disket okuyucsu
CD sürücüsü, CD okuyucusu
komut
manevra kolu, joystik
buton
kürsor
imleç
tÈk
tÈklamak
çift tÈklama
çift tÈklamak
skaner
skaner etmek
mikrofon
kamera
ÈÒÈklÈ kalem
fonksiyon tuÒlarÈ
yön tuÒlarÈ
klavye tuÒlar
fransizî
ordinateur
lecteur de disquette
lecteur de CD
commande
joystick, manette de jeu
tapis de souris
bouton
curseur
pointeur
clique
cliquer
double clique
double cliquer
scanner
scanner
microphone
caméra
crayon lumineux, lecteur de code bare
touches de fonction
touches flèches
touches de clavier
îngilîzî
data (computer)
floppy disk drive
CD-drive
command
joystick
mouse pad
button
cursor
pointer
click
to click
double click
to double click
scanner
to scan
microphone
camera
light pen
function key
arrow key
character key
Kurmancî hejmar - 33 -
Peyvên dunavî
ReÒo ZÎLAN
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
hal û hewal, hal û ehwal (pirsîn)
hal û mal, hal û wext
har û dîn, dîn û har
har û hêç
hatin û çûn
hal hatır (sormak)
güç ve takat, varlÈk
deli divane, çÈlgÈn, çÈlgÈn deli
azgÈn
1) gelir gider, 2) geliÒ gidiÒ
prendre des nouvelles de qqn
fortune, richesse
fou à lier, fou enragé
féroce
1) revenu ; 2) va-et-vient, aller et retour
havîn û zivistan
hawar û gazî
hawar û hêwirze
hay û bay = hay û guman
hazir û nazir
heft û heyÒt
hej û pej
hekîm û loqman
helal û heram
helal û xweÒ = xweÒhelal (be)
heq û hiqûq
heq û neheq
hesab û kitab (hisab û kitab)
hev û du /êk û dû, yek û dû
heval û hogir
hewa û ba = ba û hewa
hewes û hiÒmekar = heyr û hiÒmekar man
heya û fedî (fihêt) = Òerm û fedî (fihêt), Òerm û ‘eyp,
Òerm û ‘eyb, fedî(fihêt) û heya, fedî û Òerm
heyf û mixabin = heyf û xebînet:
heyî û tuneyî = heyî neyî
hez û hewes
hîç û pûç
hil û morî = hil û mircan
hilf û kulf
hilm û gulm = hulm û gulm
yaz kıÒ, yılın her dönemi
imdat
feryat, figan, çıfilık
haber, bilgi
hazır ve nazır
çekiÒme
çalı çırpı
tabip
helal, haram
helali hoÒ, kemali afiyet (olsun)
hak -hukuk
haklı haksız
hesap kitap
birbiri
arkadaÒ-dost, eÒ-dost
iklim, hava
bir Òeyin güzellifiinden ötürü dona kalmak
ar-haya
en toutes saisons
appel au secours
cri (de détresse, de douleur)
information
omniprésent et qui voit tout
engueulade
brindilles
médecin, guérisseur
licite et illicite
que ce soit à vous et puisez-en
droits
à tort et à travers
comptes
l’un et l’autre
amis et relations
climat
rester ébahi
honte, pudeur, vergogne
(to inquire after) some body’s health
fortune, wealth
mad, insane, furious
ferocious
1) income;
2) to go back and forth
in all seasons
a call for help
a cry (of distress or pain)
information, news
omnipresent and all-seeing
a telling off
twigs
a doctor or healer
licit, illicit
let it be yours to have and enjoy
rights
nonsense
accounts
the one and the other, both
friends and acquaintances
climate, weather
be astonished, thunderstruck
shame, shyness
ne yazık ki, malesef
varı yoku
Òevk
fasafiso
boncuktan boyun takısı
yemek buharı
kasvetli hava, kalabalıktan oluÒan aÒırÈ
bofiucu hava
gürültü patırtı
pat diye hazır
yabani, vahÒi
tepinme, gürültü
Òamata
akıl
güzellik
ibne hırsız, çÈrkef
huri-peri, çok güzel kadın
tamamiyle haram, tamamen haram
irili ufaklı
ince eleyip sık dokuma
öteberi
paramparça
malheureusement
tout ce qu’il possède
ardeur, enthousiasme
abdsurdités
collier de verroterie
fumet
air oppressant, air étouffant
unfortunately
all he owns
eagerness, ardor
nonsense,
necklace of glass beads
smell or aroma (of good food)
an oppressive or stifling atmosphere
tohu-bohu
tout prêt
sauvage
remue-ménage
vacarme
raison, sagesse
beauté
abject, minable
beauté féérique
totalement gâché, inutilisable, interdit
petit et grand, tout un chacun
d’une façon approfondie, détaillée
des choses et d’autres, articles de ménage
en pièces, en petits morceaux
chaos
all ready
wild
turning things topsy-turvy
a din, a row
wisdom, reason
beauty
abject, despicable
fairy-like beauty
completely ruined, unusable, banned
small and great, one and all
in a detailed or profound manner
all sorts of things, household objects
in pieces, in fragments
çoluk çocuk
ırz ve namus
famille, femme et enfants
honneur, vertu (d’une femme)
family, wife and children
honour, virtue (of a woman)
iÒ güç
occupation, travail
occupation, work
jar û sefîl
jeng û gemar
jeng û jahr
yoksul
kir, pas, passak
1) zehir zemberek; 2) kir, pas
miséreux
saleté, souillure
1) empoisonné, très mauvais ; 2) très sale
jin û mêr
jin û zar, biçûk û ‘eyal
jintî û mêrtî
jîr û zana
jor û jêr =jêr û jor, jor û xwar
karı koca
çoluk çocuk
karıkocalık
bilgili ve becerikli
1) yer gök; 2) alt üst, yukarı aÒafiı
couple, mari et femme
famille, femme et enfants
lien de mariage
sage et habile
1) ciel et terre ; 2) haut et bas
poverty stricken, miserable
dirt, filth
1) poisoned (poisonous) very bad;
2) filthy, dirty
a couple, husband and wife
family, wife and children
bonds of marriage
wise or skilful
1) heaven and earth; 2) high and low
H
hing û ding
hip û hazir = hîpîhazir
hirç û hov
hirm û girm (gurm)
hirmîn û gurmîn
hiÒ û aqil = hiÒ û ‘eql
hisn û cemal = husn û cemal
hîz û diz
horî û perî = hûrî û perî
hul û heram = hil û heram, hilî heram
hûr û gir
hûr û kûr = hûr û dûr
hûr û mûr
hûr û xaÒ
I
‘irz û ‘eyal, ‘erz û ‘eyal
‘irz û namûs, ‘erz û namûs
ï
îÒ û kar, îÒ û ‘emel
J
Kurmancî hejmar - 33 -
-4-
Zayîn û mirina heywanan
Amadekar : Têmûrê XELÎL
kurdî
navên heywanan
ganxwastin
avisbûn
zayîn
mirin
çiftleÒme arzusu
en chaleur
on heat
bergirtin, pêmayîn,
girtin, tovgirtin
döllenme
fécondation
impregnation
tirkî
fransizî
îngilîzî
hayvan adları
noms d’animaux
animals’ names
gebelik
grossesse
pregnancy
dofiurma
mise bas
giving birth
ölüm
mort, crève
death
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
mih* û beran (*mîh, mî)
koyun ve koç
brebis et belier
ewe and ram
hatin beran
çiftleÒmek
être saillie ou couverte
to be covered
bergirtin
döllenme
fécondation
impregnation
avis
gebe
pleine
pregnant
zayîn
dofiurmak
mettre bas
to lamb
mirin
ölmek
crever, mourir
to die
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
bizin û nêrî
keçi ve teke
chèvre et bouc
goat
hatin nêrî
çiftleÒmek
être saillie ou couverte
to be covered
bergirtin
döllenme
fécondation
impregnation
avis
gebe
pleine
pregnant
zayîn
dofiurmak
mettre bas
to kid
mirin
ölmek
crever, mourir
to die
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
çêlek* û ga (*çêl, mange, manga)
inek ve bofia (öküz)
vache et taureau
cow and bull
hatin ga, hatin kel
çiftleÒmek
être saillie ou couverte
to be covered
bergirtin
döllenme
fécondation
impregnation
avis
gebe
pleine
pregnant
zayîn
dofiurmak
vêler
to calve
mirin
ölmek
crever, mourir
to die
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
mehîn* û hesp (*mahîn, mi’în)
kÈsrak ve at
jument et étalon (cheval)
mare and stallion (horse)
fehl* bûn (*fal)
çiftleÒmek
être saillie ou montée
to be covered
bergirtin
döllenme
fécondation
impregnation
avis
gebe
pleine
pregnant
zayîn
dofiurmak
mettre bas
to foal
banzdan, can dan, sekitîn, mirin
ölmek, gebermek
crever
to die
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
maker* û nêreker (*manker)
diÒi eÒek ve eÒek
ânesse et âne
jenny and jack-ass
fehl* bûn (*fal)
çiftleÒmek
être saillie ou montée
to be covered
bergirtin
döllenme
fécondation
impregnation
avis
gebe
pleine
pregnant
zayîn
dofiurmak
mettre bas
to give birth
banzdan, can dan, sekitîn, mirin
ölmek, gerbermek
crever, mourir
to die
kurdî
dêlese* û se (*dêlik, dêl, dêhl)
bergirtin
avis
tirkî
fransizî
îngilîzî
diÒi köpek ve köpek
chienne et chien
bitch and dog
hatin ba, bi ba bûn,
li ba bûn
çiftleÒmek
être couverte
to be covered
döllenme
fécondation
impregnation
gebe
pleine
pregnant
teliqîn, terikîn,
derikîn
dofiurmak
mettre bas
to pup
sekitîn, cehimîn, hiÒk bûn,
zuha bûn
ölmek
crever
to die
kurdî
pisîk* (*piÒîk, pisîng, kitik)
bergirtin
avis
teliqîn, terikîn,
derikîn
mirin, sekitîn, hiÒk bûn
tirkî
fransizî
îngilîzî
kedi
chatte et chat
cat
döllenme
fécondation
impregnation
gebe
pleine
pregnant
dofiurmak
mettre bas
to have kittens
ölmek
crever, mourir
to die
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
lê siwar bûn = bazdan ser = xwe avêtin ser : gayîn, gan (ji bo hesp û keran)
çiftleÒmek (at ve diÒi eÒekler için)
monter, saillir, couvrir (pour le cheval et l’âne)
to breed (all male animals)
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
xwe kiÒandin = xwe kêÒan : ganxwarin (ji bo mehîn û makeran)
çiftleÒmek (kÈsrak ve diÒi eÒekler için)
être saillie, être montée, être couverte (pour la jument et l’ânesse)
to be covered
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
kiÒandin ser = kêÒan ser : gankirin (ji bo hesp û keran)
çiftleÒmek (at ve diÒi eÒekler için)
faire saillir, faire couvrir (pour le cheval et l’âne)
to breed
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
rabûn ser = gankirin (ji bo hesp, ker, ga, nêrî û beranan)
çiftleÒmek (at, eÒek, bofia, teke ve koçlar için)
couvrir, saillir (pour le taureau, le bélier, le bouc, le cheval et l’âne)
to breed
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
fiskandin = fisandin, pêde fis kirin, pêde fisîn : gankirin (ya hin heywanên din yên ku hêkan dikin)
(>dîk fiskande mirîÒkê, dîkilî mirîÒk fisand, dîk bi mirîÒkê de fis kir)
çiftleÒmek (yumurtlayan hayvalarÈn erkek olanlarÈ için)
couvrir, (pour les oiseaux et gallinacés)
to breed
kurdî
tirkî
fransizî
îngilîzî
qemitîn = têkdeman : ji ber krampê di organa mêtiyê de asêmana organa nêriyê
vajinizm, penisin vajinada kramptan ötürü kÈsÈlmasÈ
vaginisme
vaginism
-5-
gernewikî bûn, nirnewî
bûn, qirniyêwî bûn,
hatin gon, gonevên
çiftleÒmek
être couverte
to be covered
Kurmancî hejmar - 33 -
Peyvên kurdî-îranî di zimanê cîran de
1 - Di zimanê tirkî de (VII)
Amadekar : ReÒo ZÎLAN
Behroz …UCAÎ
R
raf: ref, refik, far: ref
rahÒan: rehÒan, rexÒan, far: rexÒan
rahvan: rewan, rehwan, far: revan, peh: ruwan
rast: rast, far: rast, peh: rast, part: raÒt
reçel: reçel, rîçal, rêçal, far: rîçar, rîçal
rehber: rêber, rehber, far: rehber
rencide: rencîde, far: rencîde, peh: reng, rencênîten
rençper: rêncber, rencber, rêcber, far: rencber
rende: rende, rinde, far: rende, peh: rendîten
rengârenk: rengareng, rengûreng, rengrengî, far: rengareng
renk: reng, far: reng, peh: reng
reva: rewa, far: rewa, peh: rewak
revan: rewan, far: rewan, peh: ruwan
revani: rewanî, far: rewanî
rezene: rizyan, rizyane, raziyane, rizyank, far: raziyane
rÈhtÈm: rixtim, far: rîg, peh: rîk
ruÒen: rûÒen, rohn, far: roÒen, peh: roÒn
fransizî
îngilîzî
étagère
brillant, scintillant, luisant
amble
1) droit ; 2) vrai
confiture
guide
offensé, blessé, vexé
laboureur, journalier
rabot
coloré, multicolor
couleur
convenable, digne, approprié
amble
dessert à base de farine, de sucre et des œufs
fenouil
quai
radieux, rayonnant, lumineux
shelf
gleaming, shining, glittering
amble, ambling pace
right
jam, fruit preserue
guide
offended, hurt, injured
laborer, day laborer
carpenter’s plane
multicolored, of various colours
colour
suitable, worth, proper
amble
sweet made of semolina
common fennel
quay, wharf,
bright, illuminated, shining
1) tôle, en tôle ; 2) plaque de tôle couverte sur
laquelle on cuit du pain
1) simple ; 2) pur, non mélangé
faux, truqué, apocryphe
contrefaiteur, faussaire, truqueur
annales
seulement, rien que
taxe annuelle
richesse, bien-être
marte, zibeline
chaise, siège
fouine
palais
ivre, ivrogne
citerne
odeur de décomposition d’un légume
échecs
grâce à
ombrelle, parasol
instrument de musique
légume
mode musical segah
1) serviteur chargé de chiens ;
2) bon tireur
1) trépied ; 2) gibet, potence
balzane
pannier
tête, chef
mirage
brave, soldat
libre, indépendant
moineau
commandant, général
conclusion, résultat
chef de bande
aventure
désobeissant, rebelle
capital, fortune
capitaliste
ivre, grisé
couvre chef
idiot, stupide, abruti
vagabond, errant, vaurien
dur, raide, rude, sévère
1) couronne ; 2) personne vénérée
cyprès
reproche, réprimande
dans le jeu de dés : trois et un
convenable, approprié
gifle
argent, argenté
1) visage, figure ; 2) personnage
1) sheet iron, made of sheet iron; 2) thin iron
plate for baking
1) mere, simple; 2) unmixed, pure, plain
false, sham, counterfeit
forger, who counterfeits
yearbook, annual
merely, solely
yearly tax
weatlth, well being
sable fur
chair, seat
polecat
palace
drunk, drunkard
cistern
smell of decaying vegetable matter
chess
thanks to
parasol, umbrella
musical instrument
vegetable
segah musical mode
1) servant in charge of dogs;
2) a good shot, a sharp-shooter
1) three legged stool or table; 2) gallows
white sock on a horse
basket
head, chief, headman
mirage
soldier
free, independent
sparrow
commander, general
conclusion result
leader of a band
adventure
disobedient, unruly
capital, fortune
capialist
drunk, intoxicated with .......
head gear
silly, foolish
vagbod, tramp vagrant
hard, rough, sharp, stern
1) crown; 2) honored person
cypress
reproach, reprimand
in dice games: three and one
suuitable, convenient
slap
silver, silvered
1) face, features; 2) personage
S
saç: sac, far: sac
sade: sade, far: sade
sahte: sexte, far: saxte, peh: saxten
sahtekâr: sextekar, far: saxte, kar, peh: saxten, kar
salname: salname, far: salname, peh: sal+namek
salt: selt
salyan: salyane, far: saliyan, salyane
saman: saman (milk û saman), far: saman, peh: saman
samur: semûr, far: semû, peh: semor
sandalye: sendel, sendelî, sandelî, sandalye, far: sandelî
sansar: sansar, sîmsar, far: samsara, simsar
saray: sera, seray, far: sera, seray, peh: seray
sarhoÒ: serxweÒ, serxoÒ, far: serxwoÒ
sarnÈç: sarinc, far: sarûc, çarûk, peh: çarûk
sasÈ: sasî, bîhna sasî, far: sasî(feqîr)
satranç: setrenc, (=kiÒik), far: Òetreng, Òetrenc, peh: çetreng
saye: saye, far: saye, peh: sayek
sayvan: sîwan, sêwan, far: sayeban
saz: saz (alaveke mûzîkî), far: saz
sebze: sebze, sewze, far: sebze, sebzî
segâh: sêgah, far: sêgah
sefimen / seymen/ sekban:
1. segvan, 2. sekban, sekvan (=nîÒangir), far: segban
sehpa: sêpê, sehpa, far: sêpa
seki: sekû, sekî, far: sekû
sepet: sepet, sebet, far: sebed
ser: ser, serî, far: ser, peh: ser
serap (ÈlgÈm, yaylÈm): serab, far: serab
serbaz: serbaz, far: serbaz
serbest: serbest, far: ser+beste
serçe: serçe (=beytik), far: ser+çe
serdar: serdar, far: serdar, peh: serdar
serencam: serencam, far: serencam
sergerde: sergerde, far: serkerde, sergerdan, sergeÒte
sergüzeÒt: serguzeÒt, far: serguzeÒt
serkeÒ: serkêÒ, far: serkeÒ
sermaye: sermaye, far: sermaye
sermayedar: sermayedar, far: sermayedar
sermest: sermest, far: sermest
serpuÒ: serpûÒ, far: serpûÒ
sersem: sersem, far: sersam
serseri: serserî, far: serserî
sert: sert, far: serd, peh: sert
sertaç: sertac, far: ser+tac
servi= selvi: selbî, selwî, serwî, far: serv
serzeniÒ: serzeniÒ, far: serzeniÒ
seyek: sê û yek, far: sê yek
seza: seza, far: seza, peh: seçak
sille: sîle, zele, far: sîlî
sim: zîv, sîm, far: sîm, peh: sîm
sima: sîma, far: sîma
Kurmancî hejmar - 33 -
-6-
simurg: sîmir, sîmurx, far: sîmur‹, peh: sênmurv
sincap: sincab (=simore, sihûrî), far: sencab
sine: sîne, far: sîne, peh: sênek
sini: sînî, sinî, sênî, far: sînî
sipah: spah, sûpa, far: sipah, part: spah, peh: spah
sipahî: spahî, far: sipahî
sipariÒ: spariÒ, spartin, far: sipariÒ, sifariÒ, peh: sperten
siper: sîper, sper, far: siper, peh: sper
sirke: sirke, far: sirke, peh: serkew
sitayiÒ: stayîÒ, far: sitayiÒ
sitem: stem, sîtem, far: sitem, peh: stehm
suç: sûc, far: sûz, sûc, sûç, peh: soç
suntÈraÒ, suntÈraÒ: simtraÒ, far: sum+teraÒ, peh: sumb
suzan: sotin (-soj), far: sûzan, (suxtan: sûz-), peh: suxtan
sülük: zirî, zirû, zîro, zûrî, zurî, far: zalû, zelû, zelûk
sümbül: simbil, far: sunbul
sürme: surme, sirme, far: surme
süsen: sosin, sîsin, sûsin, far: sûsen, peh: sosen
sütun: stûn, far: sitûn, peh: stûn
süvari: swar, swarî, siyar û siyarî, far: sevar, peh: eswar
un oiseau fabuleux de la mythologie iranienne
écureuil
poitrine, sein
grand plateau rond en cuivre
armée, troupe
soldat de cavalerie, spahi
commande, commission
1) abri, protection ; 2) tranchée
vinaigre
louange
reproche
1) crime ; 2) faute, offense
coupe-sabot du maréchal-ferrant
ardent, fervent, brûlant
sangsue
jacinthe
khôl, collyre
iris
colonne, pilier
cavalier
a mythical bird inhabiting Elburz Mountain
squirrel
bosom, breast
large round capper tray
army, troops
cavalry soldier, spahi
order, commission
1) shelter, protection; 2) trench
vinegar
praise, enlogy
reproache
1) crime; 2) offense, fault
black smith’s paring-iron
burning, ardent, fervent
leech
hyacinth
kohl, collyrium
iris
column, pillar
cavalryman
well done
joyful, merry, happy
reservoir with faucets at the sides for ablutions
in a mosque courtyard
Shah, king
royal, magnificient
royal falcon
aorta
large and lustrous pearl, largest bead in a rosary
Òahî: Òahî, far: Òahî
Òahin: Òahîn, far: Òahin
ÒahinÒah: ÒahinÒah, ÒehinÒah, far: ÒahenÒah, peh: ÒahenÒah
ÒahniÒin: ÒaneÒîn, far: ÒahniÒîn
Òahzade /Òehzade: Òehzade, Òahzade, far: Òahzade
Òal: Òal, Òalik, far: Òal
Òalgam: Òelxem, Òêlim (=bin’erd), far:
Òalvar: Òelwar, Òelwal, Òalwar, far: Òelvar
ÒaÒÈ: ÒaÒ (=çavÒaÒ, wîr, xêl)
Òatranc: setrenc (=kiÒik), far: Òetrenc, Òetreng, peh: çetreng
Òayan: Òayan, Òayen, (Òayenî behs e), far: Òayan
Òayet: Òayed, far: Òayed
Òebboy: Òevbo, far: Òebbûy
Òebnem: Òewnim, Òebnem (=avî,xunav), far: Òebnem
Òeftali: Òeftalû, Òeftelî, Òeftele, çeftelî, far: Òeftalû, peh: Òiftalûg
Òehir: Òehr, Òehir, Òar, far: Òehr, peh: Òehr
Òehnaz: Òehnaz, far: Òehnaz
Òeker: Òekir, far: Òeker, peh: Òeker
Òekip: Òekîb (=bi sebir), far: Òekîb
Òen: Òên, far: Òen(g)
Òengül: Òêngul, far: Òengul
ÒeÒcihar: ÒeÒ û çar, far: ÒeÒ çehar
ÒeÒidü: ÒeÒ û du, far: ÒeÒ o do
ÒeÒüse: ÒeÒ û sê, far: ÒeÒ o sê
ÒeÒyek: ÒeÒ û yek, far: ÒeÒ yek
Òeyda: Òeyda, far: Òeyda, peh: Òêda
ÒÈra: Òîre, far: Òîre
Òirin: Òirîn, Òîrîn, Òêrîn, Òirin, far: Òîrîn, peh: Òîrên
Òilte: Òîlte, Òelte, far: Òîlte
ÒimÒir: ÒimÒîr, far: ÒimÒar, ÒimÒad, peh: ÒimÒar
Òîrden: Òîrdan, Òîrden, far: Òîrdan
Òiri: Òîre (=diranên Òîrî), far: Òîre
ÒiÒ: ÒîÒ, sîx, far: ÒîÒ
ÒiÒhane: ÒeÒxane, far: ÒeÒxan
ÒiÒe: ÒûÒe, ÒîÒe, far: ÒîÒe, peh: ÒîÒeg
Òive: Òîwe, far: Òîwe,
Òuh: Òox, far: Òûx,
bient fait, bravo
joyeux, heureux
fontaine formée d’un réservoir circulaire
alimentant des robinets pour les ablutions
chah, roi
royal, magnifique
faucon royal
aorte
perle royale, grosse et brillante, la plus grosse
perle d’un rosaire
royal, impérial
faucon pérégrin
le roi des rois, chah de Perse
baie vitrée d’un balcon fermé
prince, fils du sultan
châle
navet
pantalons bouffants
louche, louchon, bigle
échecs
convenable, digne, qui mérite
si, si jamais, au cas où
giroflée
rosée
pêche
ville
un mode de musique orientale
sucre
patient, persévérant
joyeux, gai, enjoué
gai, vivant, enjoué
au tric-trac : six et quatre
au tric-trac : six et deux
au tric-trac : six et trois
au tric-trac : six et un
1) fou ; 2) amoureux fou
jus de raisin
1) doux ; 2) charmant
matelas fin
buis
caillette
de lait
broche, brochette
baril d’un fusil
bouteille
accent, manière de prononcer
coquette, drôle, vivante
royal, imperial
peregrine hawk
the king of kings, shah of Persia
bay window of a enclosed balcony
prince, sultan’s son
shawl
turnip
buggy trousers, shalwar
squiting, squint-eye, crosseyed
chess
worthy, fitting, deserving, suitable
if, perchance
wallflower
dew
peach
city, town
an oriental musical mode
sugar
patient, enduring, long-suffering
joyous, cheerful
cheerful, lively, playful
in backgommon: six and four
in backgommon: six and two
in backgommon: six and three
in backgommon: six and one
1) mad, insane; 2) madly in love
grape juice
1) sweet, delicious; 2) charming
thin mattress
box wood
second stomach of ruminants
milky
spit, skewer
barrel of a gun
bottle
accent, way of pronouncing
coquettish, lively, full of fun
ta: ta, heta, far: ta, peh: ta
tabanca: debance, far: tepançe
taç: tac, far: tac
tahra: dehre, far: dehre
tahta: texte, far: texte,
talaÒ: talaÒ, telaÒ, far: teraÒe, peh: taÒîten
tambur/ tanbur: tembûr, tenbûr, far: tenbûr, peh: tenbûr
tane: dane, tene, dene, far: dane, peh: daneg
tarçÈn: darçîn, far: darçîn
tarhana: terxane, far: terxwane, terxîn, terîne
tas: tas, far: tas
tasa: tase, taswas, far: tase
tav: tav, taw, far: teb, peh: teb
tava: tawe, tewe, tawek, tawik, far: tave, tabe, peh: tabeg
jusqu’à même
revolver, pistolet
couronne
serpe
bois, en bois, planche de bois
sciure de bois
luth oriental à longue manche
pièce, morceau, graine
canelle
préparation de lait caillé séché et de farine
coupe, bol en métal
chagrin, anxiété
bonne température (pour battre le fer)
poêle à frire
even until, even as far as
pistol, revolver
crown
reaping-sickle
wood, wooden, board
wood shavings, sawdust
a kind of oriental lute
piece, grain, seed, a single individual thing
cinnamon
preparation of dried curds and flour
cup, bowl (made of metal)
grief anxiety
proper temperature (for hammering iron)
frying pan
…
ÒabaÒ: ÒebaÒ, ÒabaÒ, far: Òad baÒ, ÒabaÒ
Òad: Òa, Òad, far: Òad, peh: Òad
ÒadÈrvan: Òadurvan, Òadirwan, far: Òadurvan, Òadurban,
peh: Òaturvan, Òadurwan
Òah: Òah, Òa, Òeh, far: Òah, Òeh, peh: Òah
Òahane: Òehane, Òahane, far: Òahane
Òahbaz: Òehbaz, far: Òehbaz
Òahdamar: Òahdamar, Òehdamar, far: Òah+reg
Òahdane: Òehdane, Òahdane, far: Òahdane, peh: Òahdaneg
T
-7-
Kurmancî hejmar - 33 -
taze: teze, taze, far: taze
tazÈ: tajî, far: tazî,
tebeÒir: tebeÒir, tebaÒîr, far: tebaÒîr
tek: tek, far: tek, peh: tag
telaÒ: talaÒ, telaÒ, far: teraÒe, peh: taÒîten
tele: tele, telî (daf, dafik, feq, faq, xef), far: tele, peh: teleg
tembel: tenbel, tembel, far: tenbel
ten: ten, far: ten, peh: ten
tencere: tencere, far: tengîre
teneÒir: teneÒo, far: tenÒûy
tenha: tenha, tenê, far: tenha, peh: tenîha
tepsi: tebsî, tepsî, far: tebsî
ter: ter, far: ter, peh: terr
terazi: terazû, terazî, tirazî, terezî, terezû (Òihîn, mêzîn),
far: terazû, peh: terazûg
tere: tere, far: tere
terzi: terzî, far: derzî, peh: derzîg
testere: destere, far: desterre
tezgâh: dezgeh, destgeh, far: destgah
tÈfi: tîx, far: tî‹, peh: têx
tÈmar: tîmar, far: tîmar
tÈmarhane: tîmarxane, far: tîmarxane
tÈraÒ: taÒîn, tiraÒ, far: teraÒ, peh: taÒîden
tike: tîke, tike, far: tikke
tirit: tirît, tilît, tilte, far: terîd, terît
tohum: toxim, toxm, tov, far: toxm, peh: tohmeg
top: top, far: tûb
topuz: topiz, debûz (gurz), far: debûs
tor: tor, far: tûr
torba: torbe, far: tûbre
tortu: tort, durdî, far: dûrd
turp: tivir, tirp, far: turb
turÒu: tirÒîn, tirÒî, far: torÒî
tüfek: tifing, tiving far: tufeng
U
usta: hoste, far: ostad, peh: ostad
Ü
ümit: omêd, omedî, homêd (hêvî, hîwa), far: umîd, peh: ummêd
üstat: hoste, far: ostad, peh: ostad
V
viran: wêran, far: vîran, peh: awêran
virane: wêrane, far: vîrane
Y
yaban: yaban, far: yaban
yabani: yabanî, far: yabanî
yad: yad, far: yad, peh: eyad
yâdigâr: yadigar, yadîgar, yadgar, far: yadigar, peh: eyadgar
yahni: yaxnî, yexnî, îxnî, êxnî, far: yexmî
yar: yar, far: yar, peh: eyar
yekpare: yekpare (yekker), far: yekpare
Z
-zâde: paÒgira –zade, –za, –ze, –zî, (wek; mîrzade, mîrza, mîrze,
xwerzî, xwerza, birazî, biraza, begzade), far: zade, peh: zaden, zay, zade
zaman: zeman, far: zeman, peh: zeman, partî: jeman
zambak: zembeq, far: zenbeq, peh: çembeg
zampara: zenpere, zempare, zampara, far: zen-pare
zar: 1. zarîn, 2. perde, far: 1. zar
-zede: paÒgira –zede (wek; felaketzede, qezazede ),
far: zede (zeden), peh: (zeden)
zehir: jehr, far: zehr, peh: zehr
zemberek: zemberek, far: zembûre
zemin: zemîn, zevî, far: zemîn, peh: zemîg
zenci: zencî, zincî (reÒik), far: zengî, peh: zengîg
zengin: zengîn, far: sengîn
zerdali: zerdalû, zerdele, far: zerdalû, peh: zerdalûg
zerde: zer, zerik, far: zerde, peh: zerdeg
zerdeçal: zerço, zerdeço (riha zer), far: zerdçûbe, zerdçobag
zÈmba: zimbe, far: sunbe
zÈmpara: zimpere, zimpare, sumbete, far: sunbade, sumbade
zÈndÈk: zindîq (=zend, yê ji dînê zerdeÒtî), far: zend, peh: zendîk
zÈrh: zirx, zirih, zirêh, zirî, far: zirêh, peh: zrêh
zÈrnÈk: zirnîx, zernîx, zirnîq, far: zirnîx
zÈvana: ziwane, zîwan, far: zebane
zil: zîl, far: zel
zincir: zincîr, far: zencîr, peh: zencîr
zindan: zîndan, zindan, far: zindan, peh: zêndan
ziyan: zîyan, far: ziyan, peh: zîyan
ziyankâr: zîyankar, far: ziyankar, peh: ziyangar
zor: zor, far: zûr, peh: zûr
zorba: zorbe, zorba, far: zûrba
zurna: zirne, zurne, far: surna
frais, nouveau, jeune, récent
lévrier, levrette
craie
1) unique, seul ; 2) impair ; 3) seulement
agitation, inquiétude, alarme
trappe
paresseux (ad. et n.)
corps, chair
marmite
banc de toillette rituelle d’un mort
isolé, à l’écart, peu fréquenté
plateau
1) frais, vert ; 2) humide
balance
fresh, new, recent, young
greyhound, sleuth
chalk
1) single, unique; 2) odd number; 3) only
flurry, anxiety, alarm
trap for beasts
lazy, lazy man
body, flesh
stewpan
bench for ritual washing of dead
uncrowded, scarcely populated
tray, small tray
1) fresh, green; 2) wet, moist
balance, pair of scales
cresson
tailleur, couturier
scie
1) comptoir, établi ; 2) étal ; 3) métier, atelier
1) aiguille à tricoter ; 2) alène
étrillage, pansement
asile d’aliénés
coupe (de cheveux, de barbe)
pièce (de tissu), morceau, particule
pain trompé dans la sauce
graine, semence
1) boule, ballon ; 2) le tout ; 3) canon d’artillerie
1) massue ; 2) chignon ; 3) noeud rond
filet à mailles serrées
1) sac ; 2) bourse, scrotum
1) résidu, sédiment, dépôt ; 2) lie
radis
saumure, légumes saumurés
fusil
garden cress
tailor, dress maker
saw, handsaw
1) counter, work bench; 2) bench; 3) loom, workshop
1) crochet needle; 2) awl,
grooming, dressing of wounds
lunatic asylum
shaving, haircut
piece, patch, particle
breach soaked in gravy
seed, grain, semen
1) ball; 2) a whole, a whole lot; 3) gun, canon
1) mace, club; 2) knot of hair; 3) globular knot
fine-meshed fishing net
1) bag; 2) scrotum
1) sediment, deposit; 2) dregs, lees
radish
pickles
rifle, gun
1) maître artisan ; 2) compétent, habile
1) master (of a craft or a trade); 2) skilled, experienced
espoir, espérance
maître, professeur
hope, expectation
master, teacher
ruiné, en ruine, dévasté
ruine, un bâtiment en ruine
ruined, in ruins, devastated
ruins, a building in ruins
1) désert, lieu sauvage ; 2) sauvage
1) sauvage, non apprivoisé ; 2) grossier, fruste
souvenir, évocation, mention
souvenir, cadeau en souvenir
ragoût de viande aux oignons
bien-aimé(e), amant(e)
d’une pièce, d’un tenant
1) desert, wilderness; 2) wild, sauvage
1) wild, untamed; 2) boorish
remembrance, recollecting, mention
keepsake, souvenir
meat stew with onions
lover, one’s beloved
of a single piece, all of a piece
1) bien-né, noble ; 2) descendant, né (de)
1) noble, born; 2) son of, descended from
temps, moment, période
lis
coureur de jupon, dragueur
1) membrane ; 2) gémissement
victime de, rescapé de, frappé par
time, period, epoch
lily
womaniser, rake
1) membrane; 2) weeping bitterly
victim of, survivor of, hit by
poison
1) ressort ; 2) loquet
1) terre, terrain, sol ; 2) fond, arrière-plan
1) nègre, négresse ; 2) Ethiopien
riche, opulent
abricot sauvage
plat sucré de riz au safran
(bot.) curcuma, safran des Indes
perforateur, poinçon
émeri,
mécréant, impie, hérésique
cuirasse, armure, blindage
orpiment
tubule, tenon
1) sonnette ; 2) cymbale
chaîne
cachot, prison
dommage, préjudice, perte
gaspilleur, dépensier
1) dur, difficile ; 2) force ; 3) violence
1) brute ; 2) violent, brutal
(mus.) zurna, sorte de haut-bois utilisé dans la
musique populaire
poison
spring (of watch); 2) spring door-latch
1) earth, ground, soil; 2) background
1) negro; 2 Ethiopian
rich, wealthy
wild apricot
dish of sweetened rice colored with saffran
(bot.) turmeric
drill, punch
emery
unbeliever, impious, heretic
armour, armour plating
orpiment
tenon, appendage shaped like a tangue
1) bell; 2) cymbol
chain, fetters
prison, dungeon
dammages, loss
wasteful
1) hard, difficult; 2) strength, might, 3) violence
1) bully; 2) violent, brutal;
(mus.) zurna, a double-reed instrument played
with a drum in folk music
KURMANC Î
MAGAZINE LINGUISTIQUE KURDE
Supplément du bulletin de liaison et d’information
N° C.P. : 65913 A.S.
Kurmancî hejmar - 33 -
© INSTITUT KURDE DE PARIS
106, rue La Fayette, 75010 Paris - France
Tel. : 00 33 (0)1 48 24 64 64
www.fikp.org
Directeur de la publication : ReÒo ZÎLAN
Réalisation : S. ILITCH & M. HASSAN
-8-