Etude, [PDF - 1 Mo ] - Veille info tourisme
Transcription
Etude, [PDF - 1 Mo ] - Veille info tourisme
2 le tourisme de luxe en France ! " # $ 3 le tourisme de luxe en France • • % &'(% )% *+,+*-.,/)% 0+, & +1)%2*% 3% -4'-% 3.5/2/-/42 416 %*-/7% %'(*,/-89 ,%) :'+&/-+-/5) )%,7%2- 0,/2*/0+&%;%2- 3% ,.5.,%2*% 04', 3.-%,;/2%, &% *+,+*9 -8,% &'('%'(3 '2 0,43'/- 4' 3 '2% ;+,:'% • <,.%&&% 4' %2-,%-%2'% :'/ ,%274/% +'(.&.;%2-) )'/9 7+2-) &+ *,.+-/7/-. =+,+2-% 3 '2% *%,-+/2% /3%2-/-. > &+ :'+&/-. 0+, & %;0&4/ 3% ;+-/8,%) 241&%)<*4254,-+1&%) 4' 3',+1&%) %&+ 5/2/-/42 > '2 )+74/,95+/,% ?';+/2<%2*4,% 04', 0+,-/% +,-/)+2+& @1,43%,/% %)+=%< *?+'))',%) A %)-42 4' %,&'-/B > '2% 0,43'*-/42 &/;/-.% @0%-/-%) ).,/%) 74/,% .3/-/42) &/;/-.%)B > '2 0,/( 3% 7%2-% .&%7. 6 ')-/5/. 0+, &+ :'+&/-. 3' 0,43'/-<&+ ,%*?%,*?% 3% 54,-%) ;+,=%)<& /;+=% 3% &+ ;+,:'% %- &% 1%)4/2 3% ,%*422+/))+2*% 3' *&/%2- @%55%- #%1&%2B > '2% 3/)-,/1'-/42 *425/3%2-/%&&%<-,+3/-/422%&&%;%2- 3+2) &%) 14'-/:'%) %2 0,40,% %- 3+2) :'%&:'%) 04/2-) 3% 7%2-% ;'&-/;+,:'%) ).&%*-/429 2.) > 3%) %;0&+*%;%2-) 3% 0,%)-/=% @&%) +,-8,%) 0,%)-/=/%')%) 3%) 0&') =,+29 3%) 7/&&%)B > • *,.. +'-4', 3% &+ ;+,:'% %- 3' 0,43'/- :'/ ) /2*+,2% %))%29 -/%&&%;%2- 3+2) le tourisme de luxe en France &%) +--,/1'-) 3%) ;+,:'%) :'/ 6 4'%2- '2 ,C&% 3% ,.+))',+2*% %-<3% 0&') %2 0&')< 3 +00+,-%2+2*% D '2% E -,/1' F %--% ,%*?%,*?% 3 +00+,-%2+2*% ;42-,% :'% &% &'(% ,%5&8-% %2*4,% '2 )-+-'- )4*/+& %- '2 *%,-+/2 *4254,;/);%<3 4G 0+, %(%;0&% &% )'**8) 3% &+ ;43% &4=4 %2 HHH ,+3/-/422%&&%;%2-<& +--,+/- 04', &% &'(% ,.0423 D '2% 74&42-. 3I +00+,-%2+2*% %- 3 /3%2-/5/*+-/42 D '2 =,4'0% )4*/+& 4', *%'( :'/ 7/7%2- &% &'(% +' :'4-/3/%2</& 542*-/422% *4;;% '2% 0,+-/:'% 3/)-/2*9 -/7% @0,/)% 3% 3/)-+2*% 7/)9D97/) 3%) 1%)4/2) 3% 2.*%))/-. J )% 24',,/,< )% &4=%,< %-*B 4', &%) +'-,%)< /& *4,,%)0423 D '2% +)0/,+-/42 3 .04')%,<5'-9*% 3% ;+2/8,% .0?.;8,%<&% ;43% 3% 7/% 3%) 0,%;/%,) +2) &%) 3%'( *+)</& )% -,+3'/- ;+-.,/%&&%;%2-<0+, &I +*:'/)/-/42 3I '2 1/%2 3% &'(% 4' 3 '2 )%,7/*% %- &+ 24-/42 3I /;+=/2+/,% %)- 0,.0423.9 ,+2-% > &%) *+;0+=2%) 3% *4;;'2/*+-/42 %(%;0&% &% 0&') 5,+00+2- %)- *%&'/ 3%) 0+,5';) 4'-% &+ 3/55/*'&-. 3%) 40.,+-/42) 0'1&/0,4;4-/422%&&%) %)- 3% 7%23,% '2 0,43'/- /;;+-.,/%&<&+ )%2-%',<+7%*3%) 7/)'%&) %) 3%,2/%,) 542- 342*,.5.,%2*% D '2 /;+=/2+/,% *,.. +'-4', 3% &+ ;+,:'% %- 3' 0,43'/- 2 ,%-,4'7% *%--% 0,41&.;+-/:'% 3+2) & '2/7%,) 3% &+ ;43% 4G&% 0&') )4'7%2- &%) 7/)'%&) ;%--%2- %2 )*82% 3%) ;+22%:'/2) +' 0?K)/:'% /2-,/=+2- 0&+*.) 3+2) 3%) )/-'+-/42) .-,+2=%) + *4;1/2+/)42 3% *%) 3%'( 24-/42) ) /2)*,/- D &+ 54/) 3+2) &% 0,43'/- 3% &'(% %- 3+2) &+ 0%,*%0-/42 :' + & +*:'.,%', 3% *% 1/%2 4' 3% *% )%,7/*% 4 le tourisme de luxe en France + ,+,%-. %- & /;+=/2+/,%<:'/ )42- &%) 3%'( 0,/2*/0+'( ,%))4,-) 3' &'(%<420%,3' 3% &%', 54,*% 3% 3/55.,%2*/+-/42 + ,+,%-. +))4*/.% +' &'(% + &42=-%;0) .-. %))%2-/%&&%;%2- 0?K)/:'% %- 342* 416 %*-/7% @&%) +,-/*&%) 0,43'/-) %2 ).,/%) &/;/-.%) %- 3/)-,/1'.) 3+2) '2 24;9 1,% ,%)-,%/2- 3% 14'-/:'%) .-+/%2- 3/55/*/&%) D )% 0,4*',%, ;L;% 04', 3%) *42)4;;+-%',) 3/)04)+2- 3% ;4K%2) 5/2+2*/%,) *4254,-+1&%)B &&% %)- +'9 6 4',3 ?'/ 3% 0&') %2 0&') )'16 %*-/7% %- ,%04)% 3+7+2-+=% )', & /;+=% %- &+ ).9 ;+2-/:'% @42 2% 0+,&% 0+) 3% *?+'))',%) ;+/) 3% )4'&/%,)<2/ 3% ;+=+)/2) ;+/) 3% 14'-/:'%)B %) *+,+*-.,/)-/:'%) */-.%) 3+2) &+ 0,%;/8,% 0+,-/% 2% )42- 0&') 2.*%))+/,%;%2- 7.,/5/.%) &%) 0,43'*-/42) 3% ;4K%22%) %- 3% =,+23%) ).,/%) )% =.2.,+&/)%2- *?%M&%) ;+,:'%) 3% &'(% @3' ;4/2) )', *%,-+/9 2%) &/=2%) 3% 0,43'/-) %- *%,-+/2%) =+;;%)B<&+ 3/)-,/1'-/42 ) .&+,=/- %- 2 + 0&') ,/%2 3% *425/3%2-/%&&%<&%) ;.-?43%) *4;;%,*/+&%) %;0,'2-%2- 3+7+29 -+=% +' ;+)) ;+,N%+,+&&8&%;%2-<&%) ;+,:'%) ?+'- 3% =+;;%<74/,% ;4K%2 3% =+;;%<%;9 0,'2-%2- &%) *43%) 3' &'(% 04', )% 04)/-/422%, @3/)-,/1'-/42 %(*&')/7% %2 0,40,%<*,.+-/7/-.<7/)'%&) 0'1&/*/-+/,%) %- ;%,*?+23/)/2=B % 24;1,%')%) ;+,:'%) ;+)) ;+,N%- 542- 3.)4,;+/) +00%& D & /;+=/2+/,% %- 1.2.5/*/%2- .=+9 &%;%2- 3 '2% 54,-% 7+&%', /;;+-.,/%&&% + 3.&/;/-+-/42 3' 0.,/;8-,% 3' &'(% 1+).% )', &%) *,/-8,%) -,+3/-/422%&) 3% ,+,%-. %- 3 /;+=/2+/,% )% ?%',-% +/2)/ D '2% 34'1&% 3/55/*'&-. 2 ,+/)42 3% *%--% 34'1&% .74&'-/42<&+ 5,42-/8,% %)- 3% 0&') %2 0&') 5&4'% %2-,% &%) 0,43'/-) 3% &'(% %- 3% ?+'- 3% =+;;% %- /& +00+,+O - :'% )%'& &% 0,/( ,%)-% '2 5+*-%', -+2=/1&% %- '2 ,%08,% 04', &%) *42)4;;+-%',) 5 6 le tourisme de luxe en France ! " * # $ " ! + " ( $ % # " & $ ' ( ) $ " $ " 7 le tourisme de luxe en France ! " • , • • , ! + $ '- , ( • , $ % &'(% %)- '2 '2/7%,) 4G&%) 7+&%',) /;;+-.,/%&&%) 34;/2%2- %- 4G& /;+=/2+/,% 4**'0% '2% 0&+*% /;04,-+2-% % &'(% %)- -,+3/-/422%&&%;%2- 3.5/2/ 0+, 3%) :'+9 &/-.) @*% :'/ %)- ,+,%<*% :'/ %)- 1%+'<*% :'/ %)- 0,.*/%'(<*% :'/ %)- '2/:'%P B %3.0%23 &+,=%;%2- 3% &+ 0%,*%0-/42 :' 42- &%) +*:'.,%',) 3 '2 0,43'/- 4' 3 '2 )%,7/*% & 2 K + 0+) 3% 3.5/2/-/42 416 %*-/7% :'/ 5+))% +'-4,/-. %--% 2+-',% .7+2%)*%2-%<74/,% /,,+-/422%&&%<3' &'(% 2 %)- 0+) 0,41&.;+-/:'% :'+23 42 +2+&K)% 3%) ;+,*?.) 04', &%):'%&) & 455,% 3% &'(% %)- *&+/,%;%2- /3%2-/9 5/.% 2 %55%-<3+2) '2 *%,-+/2 24;1,% 3 '2/7%,) @&+ ;43%<& +'-4;41/&%P B '2 *42)%2)') %(/)-% 04', 3.-%,;/2%, &%) 0,43'/-) 4' &%) ;+,:'%) +00+,-%2+2- +' &'(% ?/)-4/,% 3% *%) ;+,:'%) %- & /;+=% :' %&&%) 42- )' )% 54,=%, +' 5/& 3%) +29 2.%) 24',,/))%2- & /;+=/2+/,% *4&&%*-/5%- &%', =+,+2-/))%2- '2 )-+-'- 3 /*C2% 3' &'(% 2 ,%7+2*?%<:'+23 42 +2+&K)% '2% /23')-,/% 0&') 6 %'2% *4;;% *%&&% 3' -4'9 ,/);%<&% 0.,/;8-,% 3' &'(% %)- 0&') 3/55/*/&%;%2- 0%,*%0-/1&% 3+2) &+ ;%)',% 4G &% *42)%2)') 2 + 0+) %' &% -%;0) 3% )% 54,=%, 2 4'-,%<%2 *?%,*?+2- D ) +00'K%, )', 3%) .&.;%2-) :'+&/-+-/5) 04', 3.&/;/-%, &+ )0?8,% 3' &'(%<42 *4',&% ,/):'% 3 L-,% /25&'%2*. 0+, )42 6 '=%;%2- 0%,)422%& %)- 04',:'4/< ',4)-+5 + *?%,*?. D 3.0+))%, &+ )'16 %*-/7/-. :'/ %2-4',% & '2/7%,) 3' &'(% %2 0,404)+2- '2% 3.5/2/-/42 *42)-+2-% 1+).% )', '2% +00,4*?% ;.-?43/:'% 4', *%&+< ',4)-+5+ 3.*/3. 3% ) +00'K%, )', &% *,/-8,% &% 0&') 419 6 %*-/5*+,+*-.,/)+2- &% &'(% &+ *?%,-. 4', ',4)-+5<*% )42- &%) 0,/(0,+-/:'.) :'/ 0%,;%--%2- 3 /3%2-/5/%, '2% 455,% 4' '2 )%,7/*% *4;;% +00+,-%2+2- +' &'(% le tourisme de luxe en France 2% -%&&% +00,4*?% *4;04,-% 0&')/%',) +7+2-+=%) • %&&% 2 %)- 0+) -,/1'-+/,% 3%) *+,+*-.,/)-/:'%) )'16 %*-/7%)<74/,% 5,+2*?%;%2/,,+-/422%&&%) :'/ )42- &% 0&') )4'7%2- ;41/&/).%) 04', 3.5/2/, &% &'(% > • %&&% 0%,;%- 3 +340-%, '2% 3.;+,*?% *4?.,%2-% %- ?4;4=82% %2-,% &%) 3/55.9 ,%2-) )%=;%2-) 3' -4',/);% > • %&&% +14'-/- D '2 4'-/& )/;0&% %- /2-%,+*-/50%,;%--+2- 3 /3%2-/5/%, ,+0/3%;%2'2% 455,% *4;;% +00+,-%2+2- 4' 242 +' &'(% + ;.-?43% 3' *4%55/*/%2- &'(% 0,404).% 0+, ',4)-+50%,;%-<04', *?+*'2 3%) )%=;%2-) 3% & /23')-,/% -4',/)-/:'% 3% ,.0423,% +'( :'%)-/42) 5423+;%2-+&%) %! " %2 3.0+))+2- &%) /3.%) ,%Q'%) %- %2 )% 3.9 -+*?+2- 3%) +00,4*?%) )'16 %*-/7%) 1+).%) )', &+ 0%,*%0-/42 /23/7/3'%&&% 8 le tourisme de luxe en France # + 3.;+,*?% 3 ',4)-+5 %)- 1+).% )', &%) 0,/( 0,+-/:'.) & ) +=/- 342* 3 /3%2-/5/%, 04', *?+:'% )%=;%2- 3% & /23')-,/% -4',/)-/:'% '2 )%'/& -+,/5+/,% +'93%&D 3':'%& 42 %2-,% 3+2) & '2/7%,) 3' &'(% %) 0,%)-+-/42) 342- &% 0,/( %)- )'0.,/%', D *% )%'/& )%,42- *42)/3.,.%) *4;;% .-+2- 3%) 0,%)-+-/42) -4'9 ,/)-/:'%) 3% &'(% 5/2 3% 3.-%,;/2%, &% )%'/& 3' &'(%< ',4)-+5+ ,+/)422. 0+, %(-,+04&+-/42 %2 ) +00'K+2- )', 3%) -%*?2/:'%) /))'%) 3% & +2+&K)% 5/2+2*/8,% 5/2 3% 3.-%,9 ;/2%, &+ 7+&%', 3 '2% %2-,%0,/)% @%(%,*/*% :'/ *4;04,-% .=+&%;%2- '2% =,+23% 0+,- 3% )'16 %*-/7/-.B<&%) )4*/.-.) 3% 14',)% 42- & ?+1/-'3% 3 '-/&/)%, 3%) ;'&-/0&%) 3% 7+&4,/)+-/42 2 *42)/3.,%,+ 0+, %(%;0&%<:' +' ,%=+,3 3%) -,+2)+*-/42) ,.+&/).%) 3+2) &% 0+)).<&% 0,/( 3 '2% %2-,%0,/)% ) .-+1&/- D -,4/) 54/) )42 *?/55,% 3I +55+/,%) 4', /3%2-/5/%, &% )%'/& 3' &'(% 3+2) & /23')-,/% -4',/)-/:'%< ',4)-+5+ 0,4*.3. 3% &+ 5+Q42 )'/7+2-% • /3%2-/5/*+-/42 3 '2 *%,-+/2 24;1,% 3% ;+,*?.) 04', &%):'%&) /& %(/)-% '2 *42)%2)') *42*%,2+2- &% 0.,/;8-,% 3' &'(% @;43%<+'-4;41/&%<.:'/0%9 ;%2- 3% &+ 0%,)422%<+;%'1&%;%2-P B % *42)%2)') 04,-% &% 0&') )4'9 7%2- )', 3%) ;+,:'%) ,.0'-.%) E L-,% 3% &'(% F %2 ,+/)42 3% &%', ?/)-4/,% %- 3 '2% *%,-+/2% -,+3/-/42 2 41)%,7+2- &%) 0,/( 0,+-/:'.) 0+, *%) ;+,9 :'%)<42 0%'- 3.-%,;/2%, &% 0,/(3' &'(% > • +2+&K)% 3% &+ )-,'*-',% -+,/5+/,% 3+2) *%) )%*-%',) ',4)-+5+ %55%*-'. 3%) ,%&%7.) 3% 0,/( %2 ;+=+)/2 +5/2 3% ;%)',%, &%) .*+,-) 3% 0,/( %2-,% 3%) 0,43'/-) 0+,5+/-%;%2- )'1)-/-'+1&%) ;+/) +00+,-%2+2- D 3%) =+;;%) 3/59 5.,%2-%) % *%) 41)%,7+-/42)< ',4)-+5 %2 + 3.3'/- 3%) ;'&-/0&%) @& %(%;0&% */93%))4') ;42-,% :' %2 *% :'/ *42*%,2% &+ *?+'))',% 04', ?4;;%<'2% *?+'))',% 3% &'(% *4R-% < 54/) 0&') *?%, :' '2% *?+')9 )',% %2-,.% 3% =+;;% %- 3%'( 54/) 0&') *?%, :' '2% *?+'))',% ?+'- 3% =+;;%B > • '2% 54/) *% -,+7+/& %55%*-'. )', )%0- )%=;%2-) 3% ;+,*?. 04', &%):'%&) /& %(/)-% '2 *42)%2)') *42*%,2+2- &% 0.,/;8-,% 3' &'(%< ',4)-+5+ +=,.=. &%) ;'&-/0&%) 41-%2') @;4K%22% +,/-?;.-/:'% )/;0&%B +5/2 3% 3.-%,;/2%, &% E *4%55/*/%2- &'(% F %)- *% *4%55/*/%2- &'(% :'/<+00&/:'. +'( 3/55.9 ,%2-) )%=;%2-) 3' -4',/);% 0%,;%- 3% 3.-%,;/2%, &% )%'/& 3' &'(%<*%)-9 D93/,%<&% 0,/( D 0+,-/, 3':'%& '2% 0,%)-+-/42 %2-,% 3+2) &% 0.,/;8-,% 3' &'(% 9 10 le tourisme de luxe en France $ " % " $ " . * + # $ '' 4 $3 5 . + : $ # & % /01 2 611 7 80 9 ;0 <;$0 # # . , '' # 4', :'% &%) *4%55/*/%2-) ;'&-/0&/*+-%',) 2% )4/%2- 0+) 1/+/).)</& %)- +00+,' /;04,-+2- :'%<3 '2% 0+,-<&%) ,%&%7.) 3% 0,/( 2% *42*%,2%2- :'% 3%) ;+,9 *?.) 04', &%):'%&) &% *42)%2)') %2-4',+2- &+ )%=;%2-+-/42 3%) ;+,:'%) 0+, =+;;% )4/- 54,- %- :'%<3 +'-,% 0+,-<*%) ;+,*?.) 2 +00+,-/%22%2- 0+) D & '2/7%,) 3' -4',/);% ',4)-+5+ 342*,%-%2' &%) )%=;%2-) 3% ;+,*?. )'/9 7+2-) 04', 1S-/, &% *4%55/*/%2- &'(% @ B • &+ *?+'))',% ;+)*'&/2%< • &% 0,L-9D904,-%, 5.;/2/2< • &% 0,L-9D904,-%, ;+)*'&/2< • & ?4,&4=%,/%< • &%) +,-) 3% &+ -+1&%< • & +'-4;41/&%< • & +;%'1&%;%2% 24;1,% 3% )%0- ;+,*?.) %)- +00+,' D ',4)-+5*4;;% )'55/)+2- 04', 1S-/, &% *4%55/*/%2- &'(% 6 4'-%, 3+7+2-+=% 3% ;+,*?.) 2% ;43/5/%,+/- 0+) )/=2/5/*+-/7%;%2- &%) ,.)'&-+-) 41-%2') %- +&4',3/,+/- &+ 3.;+,*?% 2 4'-,%< @ B % 3.-+/& 3%) ,%&%7.) 3% 0,/(5/=',% %2 +22%(% 11 le tourisme de luxe en France &%) ;+,*?.) )', &%):'%&) &% *42)%2)') %2-4',+2- &% &'(% %)- 54,- 2% )42- 0+) %2 24;1,% /25/2/ 2 74'&+2- +6 4'-%, 3%) ;+,*?.) )'00&.;%2-+/,%)<42 *4',9 ,+/- &% ,/):'% 3 '2 3.1+- )-.,/&% )', & /3%2-/-. 3%) ;+,:'%) 3% &'(% )', *%) ;+,*?.) * + # 2 + 2 2 2 2 & + 2 + 2 * &! " " ' ()( % " ' ()( & , 7 9 7$0 0 7 7 ; - 9 76 0 <9 0 = = .. <;$0 ;0 <7$0 68$0 <6 71 <6 // & 0 > $ + $ ?$ + ' 12 le tourisme de luxe en France ' ( % *4%55/*/%2- &'(% + .-. 41-%2' %2 +=,.=%+2- @;4K%22% +,/-?;.-/:'% )+2) 0423.,+-/42B &%) ;'&-/0&%) 41)%,7.) )', &%) 3/55.,%2-) ;+,*?.) / )', '2 *%,9 -+/2 24;1,% 3% ;+,*?.)< &%) *42)4;;+-%',) +**%0-%2- 3% 0+K%, %2 ;4K%22% 54/) 0&') *?%, '2 0,43'/- 3% &'(% :' '2 0,43'/- %2-,.% 3% =+;;% @4' 54/) 0&') *?%, '2 0,43'/- 3% &'(% :' '2 0,43'/- ;4K%2 3% =+;;%B<*%) ,+004,-) 3%7,+/%2- )% ,%-,4'7%, 3+2) &% -4',/);% % -+1&%+' */9 3%))4') 0,.)%2-% &% *4%55/*/%2- &'(% %- &%) 3/55.,%2-) ;'&-/0&%) D +00&/:'%, ) " & 2 * ; + << # 77 & 0 $ • , ( • + • ' $ $ ' ( 77 le tourisme de luxe en France % *4%55/*/%2- &'(% + 74*+-/42 D ) +00&/:'%, D -4') &%) )%=;%2-) 3' -4',/);% 5/2 3% 3.&/;/-%, &% 0.,/;8-,% 3' &'(% )', *?+*'2 3% *%) )%=;%2-)</& *427/%2- 3% )'/7,% &+ 0,4*.3',% )'/7+2-% • /3%2-/5/*+-/42 3 '2% 455,% +00+,-%2+2- +' )%=;%2- 04', &%:'%& 42 *?%,*?% D 3.-%,;/2%, &% )%'/& 3' &'(% %--% 455,% )%,+ &% E 0,43'/- .-+&42 F > • /3%2-/5/*+-/42 3' 04)/-/422%;%2- 3% *%--% 455,% %)-9*% '2 0,43'/- %2-,.% 3% =+;;%<;4K%2 3% =+;;% 4' ?+'- 3% =+;;% T % 0&') )4'7%2- &% 0,43'/- .-+&42 +00+,-/%23,+ +' )%=;%2- %2-,.% 3% =+;;% 2 %55%-</& %)0&') +/). 3% )% *+&%, )', &%) 455,%) 0,%;/%,) 0,/( @*%&&%)9*/ )42- =.2.,+&%9 ;%2- 5+*/&%) D /3%2-/5/%,B 0&'-C- :'% )', 3%) 455,%) ;4K%2 3% =+;;% 4' ?+'- 3% =+;;% 342- &% 04)/-/422%;%2- 0,L-% D 3/)*'))/42 > • +00&/*+-/42 3' ;'&-/0&% +3.:'+-<D )+74/, ( )/ &% 0,43'/- .-+&42 *4,,%)0423 D '2% 455,% %2-,.% 3% =+;;% > ( )/ &% 0,43'/- .-+&42 *4,,%)0423 D '2% 455,% ;4K%2 3% =+;;% > ( )/ &% 0,43'/- .-+&42 *4,,%)0423 D '2% 455,% ?+'- 3% =+;;% 2 41-/%2- +&4,) &% )%'/& 3' &'(%< *%)-9D93/,%<&% 0,/( %2 %',4) D 0+,-/, 3':'%& '2% 0,%)-+-/42 %)- ,.0'-.% L-,% 3% &'(% % *4%55/*/%2- &'(% %)- 74&42-+/,%;%2- 1,'-+& %) ,.)'&-+-) :' /& 0,43'/0%'7%2- +00+,+O -,% +,1/-,+/,%) D 1/%2 3%) .=+,3) @D :'%&:'%) %',4) 0,8)<'2% 0,%)-+-/42 +00+,-/%2- +' &'(% 4' 242B .+2;4/2)<*%--% &/;/-% %)- .=+&%;%2&% 0,/2*/0+& /2-.,L- 3% *%- 4'-/& 2 0,/7/&.=/+2- '2% 3.;+,*?% ,.)4&';%2)*?.;+-/:'%<74/,% ,.3'*-,/*%<&% *4%55/*/%2- &'(% 0%,;%- 3 %2=+=%, '2% ,.9 5&%(/42 *42)-,'*-/7% )', &% 0.,/;8-,% 3' -4',/);% 3% &'(% / & 4'-/& 2 %)- 0+) 0+,5+/-</& %)- +00+,' D ',4)-+5:' /& .-+/- 2.+2;4/2) /25/2/;%2- )'0.,/%', D -4'-%) &%) )4&'-/42) 1+).%) )', '2% +00,4*?% 0&') )'16 %*-/7% 13 14 le tourisme de luxe en France * % + $ , % : $# " ( ' $ ( "# ; 7; $ # % " # " " $ . * 3 4 + . # /01 2 $ $ 611 7 80 9 ;0 <;$0 5 + -./. " # " " % $ '' : % $ @ ' & % 811 * & 80 2 9 15 le tourisme de luxe en France + # A 61 76 *B <0 ;0 % -./. " # " " $ C * * . $ 5 $. ' + . : # % < 011 4 + & $ D *B $ + $E 2 /11 7$0 611 0 <71 <7$0 % " # " " $ $ $ $ F D * * * + G $G 4 # % < 011 2 . : $ $ * ' & H $ 611 0 =1 <9 ;1 68$0 16 le tourisme de luxe en France % " # " " $ * * I + # & % / 111 2 $ $I . ' 6 111 7 * ' < 711 0 ;01 <6 @ J $G+ % " # " " $ * E . K * + # $ $ $ +B. E $ $ L +E $ * > ' ?$ & % 611 2 <01 7 ;1 = <6 71 17 le tourisme de luxe en France % " " " $ G $ $ 2 # & % <71111 2 61111 ; <0 111 = 9 111 <6 M * . 3$ 2 + I $ $ 2 K3 # 2 J $ $G 18 le tourisme de luxe en France 2 2 LES DIFFICULTÉS POUR DÉFINIR LE LUXE : LE SUBJECTIF DOMINE3 LE PRIX S’AFFIRME COMME LE SEUL CRITÈRE OBJECTIF PERMETTANT D’IDENTIFIER LE LUXE 5 LA MÉTHODE POUR IDENTIFIER LES PRESTATIONS TOURISTIQUES DE LUXE : LE COEFFICIENT LUXE 7 LE PRINCIPE DE CONSTRUCTION DU COEFFICIENT LUXE 9 PRÉSENTATION DU COEFFICIENT LUXE ET DE SON APPLICATION AU TOURISME 12 LES RELEVÉS DE PRIX EFFECTUÉS PAR EUROSTAF POUR BÂTIR LE COEFFICIENT LUXE 14 # #$ % & 1. 2. 3. 4. 5. 6. ' '% (#) % % (' ' &$ ( '* 18 PRÉAMBULE : LES SEGMENTS DU TOURISME DE LUXE N’ONT PAS TOUS LA MÊME IMPORTANCE STRATÉGIQUE 20 1 - PRÉSENTATION DES MARCHÉS PRIMAIRES 23 1. 2. Présentation du marché de l’hôtellerie de luxe 23 Présentation du marché des résidences de tourisme de luxe 28 3. Présentation du marché de la location de villas de luxe 30 4. Présentation du marché de la location de plaisance (plus d’une journée) 34 5. Présentation du marché des résidences secondaires de luxe 37 6. Présentation du marché de l’hébergement non marchand (famille, amis…) 44 7. Présentation du marché du yachting de luxe 44 8. Présentation du marché des escales 48 2 - PRÉSENTATION DES MARCHÉS SECONDAIRES 50 1. Présentation 2. Présentation 3. Présentation 3 - PRÉSENTATION DES du marché de la restauration de luxe du marché des casinos du marché de la vente d’œuvres d’art MARCHÉS TERTIAIRES 50 54 57 61 19 le tourisme de luxe en France 1. 2. 3. 4. 5. 6. Présentation du marché luxe Présentation du marché (avion + hélicoptère) Présentation du marché la journée) Présentation du marché Présentation du marché Présentation du marché de la location de voitures de 61 de la location aérienne privée 65 de la location de plaisance (à 68 du transport aérien de luxe 71 du shopping de luxe 73 des voyages de luxe 76 79 + ' ), % 79 Préambule : dénombrer et qualifier les touristes de luxe constituent une étape nécessaire pour mieux valoriser la destination France 80 1- TROIS APPROCHES POUR CERNER LA CLIENTÈLE TOURISTIQUE DE LUXE 83 1. L’approche par affaires) 2. L’approche par 3. L’approche par 2 - DEUX MÉTHODOLOGIES CLIENTÈLE DE LUXE 1. le contexte du voyage (loisirs ou la fréquence et le budget la nationalité des clients POUR QUANTIFIER ET QUALIFIER LA 83 88 91 94 Les options méthodologiques en présence pour quantifier et qualifier la clientèle du tourisme de luxe 94 3. Méthodologie complète : recensement des touristes de luxe sur tous les segments de l’hébergement 99 RÉCAPITULATIF GÉNÉRAL : LA MÉTHODE PRÉCONISÉE POUR SUIVRE DANS LE TEMPS L’ÉVOLUTION DES TOURISTES DE LUXE 109 20 le tourisme de luxe en France ( - " . + 0,.9.-'3% 34/- 0%,;%--,% 3% 0,404)%, 3%) ;.-?434&4=/%) D ;L;% 3% ;%9 )',%, &% *?/55,% 3I +55+/,%) =.2.,. 0+, &% -4',/);% 3% &'(% %2 ,+2*% + 3.9 ;+,*?% )'/7/% 0+, ',4)-+5%)- &+ )'/7+2-% • /3%2-/5/%, &%) 0,43'/-) %- &%) 0,%)-+-/42) ,%&%7+2- 3% &+ )0?8,% 3' &'(% )', *?+*'2 3%) )%=;%2-) 3% & +*-/7/-. -4',/)-/:'% > • 0,.)%2-%, &%) +00,4*?%) &%) 0&') 0%,-/2%2-%) 04', :'+2-/5/%, &% *?/55,% 3I +55+/,%) :'% ,%0,.)%2-%2- *%) 0,43'/-) %- 0,%)-+-/42) 3% &'(% • +=,.=%, & %2)%;1&% 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3I +55+/,%) =.2.,. 0+, &% -4'9 ,/);% 3% &'(% %2 ,+2*% /)04)%, 3 '2 4'-/& 3% 7+&4,/)+-/42 3% & +*-/7/-. =.2.,.% 0+, &% -4',/);% 3% &'(% %2 ,+2*% %)- '2 %26 %' %))%2-/%& 2 %55%-<*%)- )', &+ 1+)% 3%) /23/*+9 -/42) 54',2/%) 0+, *%- 4'-/& :'% 04',,42- L-,% /;0'&).%) &%) /2/-/+-/7%) 7/)+2D 3.5%23,% 4' D 5+/,% 0,4=,%))%, &%) 0+,-) 3% ;+,*?. 3% &+ ,+2*% 5+*% +'( +'-,%) 3%)-/2+-/42) -4',/)-/:'%) 3% &'(% - " / &+ &4=/:'% )'/7/% %)- &+ ;L;% 04', -4') &%) )%=;%2-) 3% ;+,*?. 3' -4'9 ,/);% 3% &'(%</& *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% *%) 3/55.,%2-) )%=;%2-) 2% )42- 0+) .=+'( 3%7+2- & +2+&K)% 2 %55%-<*%,-+/2) =.28,%2- 3+7+2-+=% 3 %(-%,2+&/-.) 04)/-/7%) :'% 3 +'-,%) ', *%) ;+,*?.)</& *427/%23,+ 342*3 .-'3/%, 3% 5+9 Q42 1%+'*4'0 0&') 0,.*/)% &%) .74&'-/42) 3' *?/55,% 3I +55+/,%) %- &% 24;1,% 3% -4',/)-%) 3% &'(% :'/ *42)4;;%2- 3% -%&&%) 0,%)-+-/42) 3+2) '2% +22.% %)- 04',:'4/<&% ;+,*?. 0,/;+/,% )%,+ +' *U', 3% 24-,% +2+&K)% %-< :' /27%,)%;%2-<&%) ;.-?434&4=/%) )%,42- ;4/2) 04')).%) )', &%) )%=;%2-) +00+,-%2+2- +'(;+,*?.) )%*423+/,% %-< <-%,-/+/,% 21 le tourisme de luxe en France & ! 1 • ' ! • 1 • ' $ • • • > $ • $ $ K N $ ? ! 1 - • * ' ) 2 .-+2- &+ *423/-/42 2.*%))+/,% 04', :'% 3%) 5&'(-4',/)-/:'%) 0'/))%2- /,,/9 ='%, &+ ,+2*%<&% ;+,*?. 0,/;+/,% @:'/ ,%=,4'0% &%) 3/55.,%2-%) 54,;%) 3 ?.1%,=%;%2- -4',/)-/:'%B *42)-/-'% &+ ;+-,/*% 3' -4',/);% 3% &'(% +, *42).:'%2-< ',4)-+5+ +55/2. &%) ;.-?434&4=/%) *42)+*,.%) +'( 3/55.,%2-) ;+,*?.) 0,/;+/,%) %- /27/-% &+ /,%*-/42 3' -4',/);% %- &% /7/%,+9 C-% 3 M', D 0,/7/&.=/%, & +2+&K)% 3% *%) ;+,*?.) )-,+-.=/:'%) %2 K *42)+*,+2& %))%2-/%& 3%) ;4K%2) 3/)042/1&%) 22 le tourisme de luxe en France # ! . ) 2 2 ( 2 *) I O 001 O 001 O K * ' 6 911 - : O 6 911 - ! * ' I I < E * ' * ' @ ' O ' C ( 771111 # I $ 2 2 2 O ! 2 Q ' P ( <<1 O - ( 77 2 O 2 ' : < /11 D ' < /11 : D < /11 * D R < /11 ( O D S HC J / 111 ! 2 : # : # ( ( - 001 : 2 2 K + R - 7 ) 2 2 : O - ( ;;1 - 23 le tourisme de luxe en France .( ( 0 1 % • 2 • " ( 0 " 3 O " " " ) G < # # 70 2% 2'/-.% 3+2) '2 ?C-%& 4,;'&% +00+,+O - *4;;% '2 .-+&42 5/+1&% 04', +00&/:'%, &% *4%55/*/%2- &'(%<3+2) &+ ;%)',% 4G • &% 04)/-/422%;%2- %2-,.% 3% =+;;% %)- 0%' *42-%)-+1&% &%) ?C-%&) 4,;'&% 2 42- 0+) 3 .-4/&% %- /&) 0,404)%2- '2% 455,% 0%' 0%,)422+&/).% 04', &+:'%&&% &% )%,7/*% %)- ,.3'/- > • &% 0,/(3% %',4) %)- '2 0,/(2+-/42+& :'/ %)- *42)-+2- -4'- +' &42=3% & +22.% @0+) 3% )+/)422+&/-.B 24 le tourisme de luxe en France ( " 0 2 " & " $ ! * + # * ' > ? * ' > ? * ' > ? * ' > ? # % 2 001 ; <;1 << 01 77 70 %--% =,/&&% -+,/5+/,% 24') 3422% '2 ,.5.,%2-/%& &'(% +00&/*+1&% +' ;+,*?. 3% & ?C-%&&%,/% ! --. ', &+ 1+)% 3% *% *,/-8,%<3%'(40-/42) ;.-?434&4=/:'%) )42- 04))/1&%) • • /2-.=,+-/42 3+2) &% 0.,/;8-,% 3' &'(% 3%) ?C-%&) 0,404)+2- 3%) 2'/-.%) 342- &% / 0 %)- 3% H%',4) 4' 0&') > /2-.=,+-/42 3+2) &% 0.,/;8-,% 3' &'(% 3%) ?C-%&) 342- &% 3%) 0,%)-+-/42) ) .&87% D H%',4) 4' 0&') / 2% +00,4*?% 3' ;+,*?. 0+, &% 1/+/) 3' 0,/(;4K%2 %55%*-/50+,+O - 0&') 0%,9 -/2%2-% 2 %55%-<%&&% ,%5&8-% 0&') 5/38&%;%2- &+ ,.+&/-. 3' ;+,*?. /2)/<'2 ?C-%& 04',,+ 5/=',%, 3+2) 24-,% 0.,/;8-,% &'(% )', &+ 1+)% 3% )%) -+,/5) +55/9 *?.) +&4,) :'% &%) 0,/(0,+-/:'.) )42- /25.,/%',) %2 ,+/)42 3%) ,/)-4',2%) :'/ 0%'7%2- L-,% )K)-.;+-/:'%;%2- *42)%2-/%) 0 2 # $ " ) 3 & $ $ 001 "@ $ "# ) $ " : $ 001 ) (S ( S ' ( ( >G 25 le tourisme de luxe en France ? ' + ( 611 " ) " 4 D ', &+ 1+)% 3% 24-,% *4%55/*/%2- &'(% @-4'-% 2'/-.% 3 '2 0,/()'0.,/%', 4' .=+& H %',4)<)', -4'-% 4' 0+,-/% 3% & +22.%B</& +00+,+O - :'% 0 1 0 02 :'/ 0%'- L-,% )4')9)%=;%2-. %2 */2:-K0%) 3% 0,43'/-) • &%) ?C-%&) =,4) 04,-%',) -K0% • &%) 5/,)- *&+)) @ .-4/&%) )-+23+,3)B -K0% 45/-%& > .,/3/%2 > • &%) ?C-%&) 3% *?+,;% @?C-%&) 3% 0%-/-% *+0+*/-.<0,.)%2-) )', 3%) +(%) )%9 *423+/,%)<0,%)-+-/42) 0%,)422+&/).%)B > • &+ *+-.=4,/% =,+23 &'(% -K0% ,/2*% 3% V+&&%)< 4K+& 42*%+'< 2-%,9 *42-/2%2-+& @?C-%&) /2-%,2+-/42+'( 3% -,8) =,+23% :'+&/-. ;+/) 2% 3/)049 )+2- 0+) 3 /;+=% +' 2/7%+' /2-%,2+-/42+&B > • &%) 0+&+*%)<:'/ 3/)04)%2- 3 '2% ,%24;;.% & /2-%,2+-/42+&% %- )42- )/-'.) 3+2) '2 )/-% 3% 0,%;/%, 4,3,%3 . & +00+,+O - :' '2% )%=;%2-+-/42 +55/2.% %)- 2.*%))+/,% 04', ;%)',%, &% ;+,9 *?. 3% & ?C-%&&%,/% 3% &'(% :'/ 0%'- L-,% 3/7/). %2 -,4/) '2/7%,) • &% )%=;%2- 3% E & ?K0%,&'(% F @)'/-% ,4K+&%)<3/0&4;+-/:'%)P B :'/ +--/,% &%) &%+3%,) 3 40/2/42 @*?%5) 3 -+-<3/0&4;+-%)<+,-/)-%) 3% ,%24;;.% /29 -%,2+-/42+&%P B %- *42-,/1'% D 5+/,% ,+K422%, & /;+=% &'(% 3% &+ ,+2*% D & /2-%,2+-/42+& %--% *+-.=4,/% ,%=,4'0% &%) ?C-%&) 342- &%) 0,/(;4K%2 D & +22.% )42- )'0.,/%', +' )%'/& 3% H %',4) %) ?C-%&) )42- 0%' 24;9 1,%'( %- %))%2-/%&&%;%2- *42*%2-,.) D +,/) 2 %55%-<)%'&% &+ *+0/-+&% )%;1&% %2 ;%)',% 3 +))',%, '2 74&';% 3 +*-/7/-. )', & %2)%;1&% 3% & +22.% > • &% )%=;%2- 3' &'(% E .&.;%2-+/,% F @-4'-% 4' 0+,-/% 3%) *?+;1,%) %2-,% 3+2) 24-,% 0.,/;8-,% &% 0&') )4'7%2- '2/:'%;%2- D *%,-+/2%) )+/)42)B & *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% & +00+,-%2+2*% 3%) 3%'(5+;/&&%) +' 0.,/;8-,% 3' &'(% %)- )+2) +00%& %)- %))%2-/%&&%;%2- &+ &4*+&/)+-/42 :'/ 0%,;%- 3% 5+/,% &+ 3/)-/2*-/42 %2-,% & ?K0%,&'(% %- &% &'(% E .&.;%2-+/,% F 2 %55%-<?4,) 3% +,/)</& %)- 3/55/*/&% 3 +00+,-%2/, D & ?K0%,&'(% %- *%<:'%& :'% )4/- &% 2/7%+' 3%) 0,%)-+-/42) 0,404).%) 26 le tourisme de luxe en France 5 0 ?C-%&&%,/% 3% &'(% )% *42*%2-,% )', -,4/) M42%) =.4=,+0?/:'%) • +,/) /2-,+9;',4) %2-,% &;+9 +,*%+'< 42*4,3% %3 4,B %)- *%--% M42% :'/ *42*%2-,% E & ?K0%,&'(% F > • :'%&:'%) )/-%) )', &+ C-% 3 M', +22%)<&% +0 3 2-/1%)< +/2- %+2 +0 %,,+-< 42+*4 @)/ 24') ,%-%242) &+ ,/2*/0+'-. *4;;% '2% M42% 5,+2Q+/)%B %- .7%2-'%&&%;%2- /*% > • -4/&% @&% -,/+2=&% :'%&:'%) )/-%) 3% ;42-+=2% *4;;% 4',*?%7%& 4' ?+;42/( & 0%'- %(/)-%, 0+, +/&&%',) 3%) 455,%) 042*-'%&&%;%2- &'(% *4;;% %+'7/&&% D *%,-+/2) ;4;%2-) 3% & +22.% @ %)-/7+& 3' /&;P B & *427/%23,+ D & .-'3% 3.5/2/-/7% 3% ,.+&/)%, '2% *+,-4=,+0?/% 0&') 0,.*/)% 3% & ?C-%&&%,/% 3% &'(% 5 ■ 43 53 63 ■ 0 7 6 0 3%2-/5/*+-/42 3%) ?C-%&) ,.0423+2- +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+-%', 4', .-+1&/, *%--% ).&%*-/42</& *427/%23,+ 3% *?4/)/, '2% ,8=&% 3% 3.*/)/42 *&+/,% /2-8=,%9-942 )+2) 3/)-/2*-/42 -4') &%) ?C-%&) 342- +' ;4/2) '2% *?+;1,% %)- 5+*-',.% 0&') 3% H%',4) 3',+2- & +22.% 4' *?%,*?%9-942 D 2%--4K%, &% 0.,/;8-,% 3%) ?C-%&) 342- '2% 0+,- -,40 ;/2/;% 3% & 455,% 0%'- L-,% +))/;/&.% D 3' &'(% @+':'%& *+)</& *427/%23,+ 3% 3.5/2/, D :'4/ *4,,%)0423 E '2% 0+,- -,40 ;/2/;% FB 2 0%'- .=+&%;%2- %27/)+=%, 3% 0,%23,% %2 *4;0-% 3%) .&.;%2-) 0&') :'+&/-+-/5) *4;;% E & ?/)-4/,% F 3 '2 &/%' 4' )42 *+,+*-8,% E '2/:'% F +5/2 3 .-+1&/, &+ &/)-% 3%) ?C-%&) %2-,+23+2) &% 0.,/;8-,% 3' &'(% %&%7. 3' *?/55,% 3 +55+/,%) ,.+&/). 0+, *?+:'% ?C-%& =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3 +55+/,%) 3% & ?C-%&&%,/% 3% &'(% %2 ,+2*% 7 43 3%2-/5/*+-/42 3%) *?+;1,%) ,.0423+2- +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+-%', 53 %&%7. 3' *?/55,% 3 +55+/,%) 3% *?+:'% *?+;1,% 63 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3 +55+/,%) 3% & ?C-%&&%,/% 3% &'(% %2 ,+2*% 27 le tourisme de luxe en France & 2 %(/)-% 0+) 3 4,=+2/);% 0,404)+2- 3%) )-+-/)-/:'%) )', & ?C-%&&%,/% 3% &'(% 3.5/2/% 0+, &% *4%55/*/%2- &'(% 4', 41-%2/, 3%) *?/55,%) *4?.,%2-)</& )%,+ 342*2.*%))+/,% 3% ;%--,% %2 0&+*% '2% ;.-?434&4=/% 0,40,% 5 ( ! 4 # ( ( ! 5 • ) ' " + • + ' >I ( $ $ ( ) $ ' ? + + >D F ?" " ) "# > $ * '- & ?"@ T ) ' R ' U( ( P ( & " • " + "# V $ $ W ' ( " • 6 "# $ ) G "E ( ( ' ( " & 28 le tourisme de luxe en France ( 1 % • + & +2+&K)% )', &%) 3%'( ,.)/3%2*%) 3% -4',/);% /3%2-/5/.%) *4;;% +00+,-%2+2- D &+ )0?8,% 3' &'(% • " )-,'*-',%) '2 *42-+*- 3/,%*- +7%* &%) 3/,%*-%',) 3% *%) 3%'( ( " 3 " O ) " " G < # # 70 %) ,.)/3%2*%) 3% -4',/);% )% 3/)-/2='%2- 3%) ?C-%&) 3+2) &+ ;%)',% 4G /& ) +=/- 3 +00+,-%;%2-) -4-+&%;%2- +'-424;%) @/&) 3/)04)%2- 3 '2% *'/)/2%B %0%23+2-<'2 *%,-+/2 24;1,% 3% 0+,+;8-,%) 542- 3%) ,.)/3%2*%) '2 0,43'/?K1,/3% %2-,% & ?C-%& %- &+ 7/&&+ • D & /;+=% 3 '2 ?C-%&<'2% ,.)/3%2*% ,%=,4'0% 0&')/%',) +00+,-%;%2-) +'9 -4', 3 '2 ?+&& 4' 3 '2% ,.*%0-/42 > • 3%) 0,%)-+-/42) )%;/9?C-%&&/8,%) )42- 0,404).%) @;.2+=%P B +, *42).:'%2-<2'/-.% ?C-%&/8,% %- 2'/-.% %2 ,.)/3%2*% 3% -4',/);% 0%'7%2L-,% *42)/3.,.) *4;;% 3%) 0,43'/-) )'1)-/-'+1&%) %- &% ;L;% 0,43'/- .-+&42 @%2 & 4**',,%2*%<'2% 2'/-.% %2 ?C-%& 4,;'&% B 34/- L-,% '-/&/). 04', 3.9 -%,;/2%, &% )%'/& 3' &'(% ( " 2 " & " $ ! * ' > ? * * ' > ? + * ' > ? # * ' > ? # % 2 001 ; <;1 << 01 77 70 29 le tourisme de luxe en France 4 ', &+ 1+)% 3% 24-,% *4%55/*/%2- &'(% @-4'-% 2'/-.% 3+2) &% *+3,% 3 '2% ,.)/9 3%2*% 3% -4',/);% 3 '2 0,/()'0.,/%', 4' .=+& D H%',4)B</& +00+,+O - :'% &% ;+,*?. 3' &'(% %)- 1%+'*4'0 0&') ,%)-,%/2- :'% &% ;+,*?. 3%) ,.)/3%2*%) 3% -4',/);% :'+-,% .-4/&%) /2)/<)%'&) 3%'(,.)/3%2*%)<)/-'.%) D +,/)<0,4049 )%2- '2% 455,% &'(% • &+ ,.)/3%2*% &+,/3=% ?+;0) &K).%) > • &+ ,.)/3%2*% &;+ +,*%+' > & *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% -4'-%) &%) 0,%)-+-/42) 0,404).%) 0+, *%) 3%'( ,.)/3%2*%) 2 +00+,-/%22%2- 0+) +' 0.,/;8-,% 3' -4',/);% 3% &'(% %'&) &%) 0,43'/-) &%) 0&') 0,%)-/=/%'()42- *42*%,2.) 4 7 7# $ 2 ! 2 ! . ! ! 2 #+ ' = - : - 7 4 , ( " 7 ! 7 # % $ % $ ( % 89: 9;9 <=- =89 89: 9;9 ;00 0<= ><= 69/ ;00 >>/ 6<7 6;6 >>/ <0<R<91 <=6R71/ ;00 7/8 790 609 71/ 7/8 618 <0< <=6 7/8 <0<R<91 <=6R71/ 71/R718 . /:: 2 . ->: 89: 2 98: 89: 2 98: ;;1 2 061 30 le tourisme de luxe en France 5 6 43 2-,%-/%2 +7%*&%) 3/,%*-/42) 3%) 3%'( ,.)/3%2*%) +5/2 3% 3.-%,;/2%, &% ,%7%2' +22'%& =.2.,. 0+, *?+:'% *?+;1,% +00+,-%2+2- +' 0.,/;8-,% 3' &'(% 53 / *%--% /254,;+-/42 2% 0%'- 0+) L-,% 41-%2'% 3/,%*-%;%2-<5+/,% '2% %)9 -/;+-/42 1+).% )', &% -+'(3 4**'0+-/42 ;4K%2 3%) *?+;1,%) 3% &'(% 3% *%) ,.)/3%2*%) 63 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3 +55+/,%) 3%) ,.)/3%2*%) 3% -4',/);% 3% &'(% %2 ,+2*% % K23/*+- +-/42+& 3%) .)/3%2*%) 3% 4',/);% .7+&'% +22'%&&%;%2- &% 04/3) .*424;/:'% 3' ;+,*?. 3%) ,.)/3%2*%) 3% -4',/);% +/2)/ :'% &% 04/3) .*424;/:'% 3%) ,.)/3%2*%) .-4/&%) %0%23+2-<*% )K23/*+- %)- )',-4'*42*%,2. 0+, &% *U', 3' ;+,*?. 3% &+ ,.)/3%2*% 3% -4',/);%<D )+74/, &% ;4K%2 3% =+;;%<%- &% &'(% %)- ;+& /3%2-/5/. & *427/%23,+ 342*3 %2-,%, %2 *42-+*- +7%*&%) 3%'(,.)/3%2*%) 3% -4',/);% 3% &'(% +5/2 3 41-%2/, 3%) 3429 2.%) )/=2/5/*+-/7%) ! ( % 1 % • % " " • 6 • " " + ( " 3 " " O ) G < " " # # <80 >8 70 ? %) 7/&&+) )% 3/)-/2='%2- 3%) ?C-%&) 3+2) &+ ;%)',% 4G %&&%) *42)-/-'%2- '2 &4=%;%2- +'-424;% @+7%**'/)/2%B %- 3%) ,.)/3%2*%) 3+2) &+ ;%)',% 4G %&&%) *42)-/-'%2- '2 &4=%;%2- /23.0%23+2- %- '2/:'% %0%23+2-<& 455,% %2-,% *%) 31 le tourisme de luxe en France -,4/) -K0%) 3 ?.1%,=%;%2- .-+2- &+,=%;%2- )'1)-/-'+1&%< /& %)- &4=/:'% 3 +00&/:'%, &% ;L;% 0,43'/- .-+&42 + )%'&% 3/)-/2*-/42 *42*%,2% &+ 3',.% 3% 1+)% 3% &+ 0,%)-+-/42 '2% 2'/- 3+2) & ?C-%&&%,/% 4' 3+2) &%) ,.)/3%2*%) 3% &'(%<%&&% %)- 3 '2% )%;+/2% 04', &%) 7/&&+) & *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% &+ 3.24;/2+-/42 E 7/&&+ F ,%=,4'0% -4') &%) &4=%;%2-) /23.0%23+2-) %- '2/:'%) %) 7/&&+) )42- &% 0,43'/- &% 0&') *4;;'2.;%2- ,%2*42-,.<;+/) &%) *?S-%+'( 0+, %(%;0&% %2-,%2- .=+&%;%2- 3+2) *% )%=;%2- 3% ;+,*?. ( " % 2 ! * + # & " " $ # % * ' > ? 2 * ' > ? ; 9/1 * ' > ? << 601 * ' > ? 77 <80 6 911 %--% =,/&&% -+,/5+/,% 24') 3422% '2 ,.5.,%2-/%& &'(% +00&/*+1&% +' ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7/&&+) 3% &'(% ! !6 7.. ', *% ;+,*?. /& 2 +00+,+O - 0+) 2.*%))+/,% 3% 5+/,% '2% 3/)-/2*-/42 %2-,% 0,/( +55/*?.) %- 0,/( 0,+-/:'.) 2 %55%-< @ B 4 ', &+ 1+)% 3% 24-,% *4%55/*/%2- &'(% @-4'-% &4*+-/42 342- &% 0,/(D &+ )%;+/2% %)- )'0.,/%', 4' .=+& D !HH %',4)B</& +00+,+O - :' D & /2)-+, 3' ;+,*?. 3% & ?C-%&&%,/%< 0 " 8 " • &% )%=;%2- 3% & ?K0%,&'(% @*?S-%+'(<;+24/,)P B :'/ +--/,% &%) &%+3%,) 3 40/2/42 @*?%5) 3 -+-< +,-/)-%) 3% ,%24;;.% /2-%,2+-/42+&%P B %*42-,/1'% D 5+/,% ,+K422%, & /;+=% &'(% 3% &+ ,+2*% D & /2-%,2+-/42+& @%(%;0&% +/2-9 ,40%M4' & +,,/8,% 0+K) 7+,4/)B %) 0,43'/-) )42- ;+,9 @ B 254,;+-/42 41-%2'%) &4,) 3 '2 %2-,%-/%2 +7%*'2 40.,+-/422%& 3% &+ )4*/.-. ,+2*% #/&&+) 32 le tourisme de luxe en France :'.%) 3 '2% ?/)-4/,% 54,-%<%2 ,+/)42 3% &%', +00+,-%2+2*% +*-'%&&% 4' 0+)).% D '2% )-+, *42-%;04,+/2% @42 0%'- */-%, D -/-,% 3 %(%;0&% &+ &4*+9 -/42 3' *?S-%+' 3% ?,/)-/+2 /4,B 4' D 3%) 0%,)422+=%) :'/ 42- ;+,:'. & ?/)-4/,% 3% ,+2*% @&% *?S-%+' 3%) ,/2*%) 3% 423.B > • &% )%=;%2- 3' &'(% .0/)43/:'% 34;/2% @7/&&+) %2-,+2- 3+2) 24-,% 0.,/;89 -,% 3',+2- *%,-+/2%) )+/)42)B 5 /& %(/)-% 3% 24;1,%'( 1/%2) ,.0423+2- +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+-%', 3/)).9 ;/2.) )', & %2)%;1&% 3' -%,,/-4/,% 5,+2Q+/)<&% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7/&&+) 3% &'(% )% *42*%2-,% 0&') 0+,-/*'&/8,%;%2- )', *%,-+/2%) ,.=/42) + *42)'&9 -+-/42 0+, ',4)-+53%) *+-+&4='%) 3 40.,+-%',) ;+6 %',) )', &% ;+,*?. 5,+29 Q+/) @ ,+2*% #/&&+)< +42+ #/&&+)<#/&&+ ,/7/&8=%B + 0%,;/) 3 .-+1&/, '2% 0,%9 ;/8,% -K04&4=/% 3% & 455,% 0+, ,.=/42 43 &+ ,.=/42 +*+<:'/ ,%=,4'0% &+ -,8) =,+23% ;+6 4,/-. @%2-,% H%- HW 3' ;+,*?.B 3%) 7/&&+) 3% &'(%< 53 &% .,/=4,3< 63 & :'/-+/2%< 93 &+ ,%-+=2%< -3 &+ 4,)%< :3 +,/) %- &+ ,.=/42 0+,/)/%22% +,+&&8&%;%2-<&% ;+,*?. 3%) 7/&&+) ,.0423+2- +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+-%', 3',+2- &+ )+/)42 3 ?/7%, )% *42*%2-,% )', &%) &0%) %- 0&') 0,.*/).;%2- )', &%) 34;+/2%) 3% %=87%< ?+;42/(< 4',*?%7%& %- .,/1%& 5 8 % 6 43 3%2-/5/*+-/42 3%) +*-%',) 40.,+2- )', &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7/&&+) 3% &'(% 4', 3/)04)%, 3 '2 0+2%& ,%0,.)%2-+-/5< ',4)-+5+ & ?+1/-'3% 3% 0,4*.3%, 3% &+ 5+Q42 )'/7+2-% /3%2-/5/*+-/42 3%) 0,/2*/0+'( +*-%',) 3' ;+,*?. %- %2-,%-/%2 +7%* *%) 3%,2/%,) ',+2- & %2-,%-/%2</& %)- +/). 3 41-%2/, &% 24; 3 +'-,%) 40.,+-%',) @24-+;;%2- %2 3%;+23+2- D & /2-%,7/%X. 3% */-%, )%) *42*',,%2-)B %--% 3.;+,*?% ) %)- +7.,.% %(-,L9 ;%;%2- %55/*+*% 0+, &% 0+)). &&% 0%,;%- 3 41-%2/, '2 0+2%& )/242 %(9 ?+')-/5<+' ;4/2) ,%0,.)%2-+-/5 53 3%2-/5/*+-/42 3%) 7/&&+) ,.0423+2- +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+-%', Y & /2)-+, 3% &+ 3.;+,*?% ,%-%2'% )', &% ;+,*?. 3% & ?C-%&&%,/%</& )'55/- :' '2% 7/&&+ 0,+-/:'% D '2 ;4;%2- 3% & +22.% 3%) 0,/( D &+ )%;+/2% )'0.,/%', D !HH%',4) 04', :' %&&% +00+,-/%22% +' 0.,/;8-,% 3' &'(% 33 le tourisme de luxe en France 63 2-%,7/%X 3%) 40.,+-%',) 4' %274/ 3% :'%)-/422+/,%) 04', 3.-%,;/2%, &% *?/55,% 3 +55+/,%) +22'%& =.2.,. 0+, *?+:'% 7/&&+ 3% &'(% 93 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3 +55+/,%) 3' ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7/&&+) 3% &'(% %2 ,+2*% & 2 %(/)-% 0+) 3 4,=+2/);% 0,404)+2- 3%) )-+-/)-/:'%) )', &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7/&&+) 3% &'(% 3.5/2/ 0+, &% *4%55/*/%2- &'(% 4', 41-%2/, 3%) *?/59 5,%) *4?.,%2-)</& )%,+ 342*2.*%))+/,% 3% ;%--,% %2 0&+*% '2% ;.-?434&4=/% 0,40,% 5 ( ! # • 4 ! 5 " + "# $ V $ W ' P ( ( "% $ + ) ' > ? " • & # 5# ( ) $ - > X H & ?" "# > J $ ? W $ & ' ' " 34 le tourisme de luxe en France # 9 ( : ( " 3 " O ) G < " " # # <80 >8 70 ? +, 2+-',%<&%) 1+-%+'()% 3/)-/2='%2- 3% & ?C-%&&%,/% 4' 3% &+ &4*+-/42 3% 7/&&+) %- +'-,%) ,.)/3%2*%) 3% -4',/);% %0%23+2-<D 3/55.,%2-) .=+,3)<&+ &4*+-/42 3 '2 1+-%+' )', '2% 3',.% )'0.,/%',% D '2% 6 4',2.% %)- +))/;/&+1&% D 3% & ?.1%,=%;%2• D & /;+=% 3 '2% 7/&&+<'2 1+-%+' &4'. 04', 0&')/%',) 6 4',) *42)-/-'% 04', )%) 4**'0+2-) '2 &4=%;%2- /23.0%23+2-<'2/:'% %- +'-424;% & ) +=/- 1/%2 3 ?.1%,=%;%2- > • &+ &4*+-/42 3 '2 1+-%+'<3 '2% 7/&&+ 4' L-,% %2 ,.)/3%2*% 3+2) '2 ?C-%& 0,49 *83% 3% &+ ;L;% /2-%2-/42 3.*4'7,/, '2% ,.=/42 %- ).6 4',2%, 3+2) '2 %29 7/,422%;%2- +=,.+1&% @'2 -4',/)-% 04',,+ +/2)/ 0,.5.,%, &4'%, '2 K+*?+;+,,. 3+2) &% 04,- 3% +22%) 0&'-C- :' '2% 7/&&+ %- /27%,)%;%2-B + &4*+-/42 3% 1+-%+'(@D *423/-/42 :'% *%'(9*/ )4/%2- .:'/0.) 3% *4'*?+=%)< *% :'/ %)- &% *+) 04', &%) K+*?- 3 '2% -+/&&% )'0.,/%',% D ;8-,%)B<&+ &4*+-/42 3% 7/&&+) 4' '2 ).6 4', 3+2) '2 ?C-%& 0%'7%2- L-,% *42)/3.,.) *4;;% 3%) 0,49 3'/-) 3 ?.1%,=%;%2- )'1)-/-'+1&%) %&+ %(0&/:'% :'% &% ;L;% 0,43'/- .-+&42 +/- .-. '-/&/). 04', 3.-%,;/2%, &% )%'/& 3' &'(% ( " 2 ! * + # & " * ' > ? * ' > ? * ' > ? * ' > ? " $ 2 # % 6 911 ; 9/1 << 601 77 <80 35 le tourisme de luxe en France %--% =,/&&% -+,/5+/,% 24') 3422% '2 &+ &4*+-/42 3% 0&+/)+2*% !6 7.. ! +00&/*+1&% +' ;+,*?. 3% 1 4 ', &+ 1+)% 3% 24-,% *4%55/*/%2- &'(%<24') 04'742) /3%2-/5/%, &%) 455,%) *4,,%)0423+2- D '2 04)/-/422%;%2- &'(% )', &% ;+,*?. 3' -,+2)04,- ;+,/9 -/;% • • 3+2) &% )%*-%', 3' -,+2)04,- 5&'7/+&<+'*'2% 0,%)-+-/42 0,404).% 2% *4,,%)0423 D '2% 455,% &'(%<:'%&&% :'% )4/- & %;1+,*+-/42 *42)/3.,.% @*4+*?)<0.2/*?%--%) %- 0.2/*?%)9?C-%&)B > 3+2) &% )%*-%', 3' K+*?-/2= &+ &4*+-/42 3% 1+-%+'(D ;4-%', 3% 0&') 3% ?'/- ;8-,%)< &+ &4*+-/42 3% 74/&/%,) 3% 0&') 3% 3/(;8-,%) . & +00+,+O - :' '2% )%=;%2-+-/42 +55/2.% %)- 2.*%))+/,% 04', ;%)',%, &% ;+,9 *?. 3% &+ &4*+-/42 3% K+*?-) :'/ 0%'- L-,% 3/7/). %2 3%'('2/7%,) • &% )%=;%2- ?K0%,&'(% :'/ *4,,%)0423 +'( ;%=+K+*?-) %- *+-+;+,+2) +7%*.:'/0+=% > • &% )%=;%2- 3' &'(% E .&.;%2-+/,% F :'/ *4,,%)0423 +'(K+*?-) ,.0423+2-4'-% 4' 0+,-/% 3% & +22.% +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+-%', 5 42*%,2+2- &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% K+*?-) 3% &'(%<'2% 0,%;/8,% +2+&K)% 3' ;+,*?. )%;1&% /23/:'%, :'% *%&'/9*/ )% *42*%2-,% 3+2) '2% &+,=% ;%)',% )', &+ ,.=/42 +*+ 5 8 6 43 3%2-/5/*+-/42 3%) 0,%)-+-+/,%) 40.,+2- )', &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% K+*?-) 3% &'(% Y 0+,-/, 3%) /254,;+-/42) *4;;'2/:'.%) 0+, &+ .3.,+9 -/42 3%) /23')-,/%) 2+'-/:'%) @ B</& %)- 04))/1&% 3 /3%2-/5/%, &%) &4'%',) 04)).3+2- 3%) K+*?-) %2-,+2-) 3+2) 24-,% 0.,/;8-,% &'(% 53 2-%,7/%X) 3%) 0,%)-+-+/,%) 04', *422+O -,% &% *?/55,% 3 +55+/,%) ,.+&/). 0+, &%) K+*?-) 3% &'(% &4'.) 04', 0&') 3 '2% 6 4',2.% Y 0+,-/, 3%) ,.042)%) 41-%2'%)</& 3%7,+/- L-,% 04))/1&% 3% 3/)04)%, 3 '2 /23/*+-%', )K2-?.-/:'% 0%,;%--+2- 3 %)-/;%, &+ 0+,- 3% &+ &4*+-/42 3% &'(% 3+2) &% *?/55,% 3I +55+/9 ,%) 3%) &4'%',) 0,404)+2- 3%) K+*?-) D &+ )%;+/2% 36 le tourisme de luxe en France 63 %&%7. 3' *?/55,% 3 +55+/,%) 3%) &4'%',) )', &+ 1+)% 3%) *4;0-%) 3.04).) +'0,8) 3' %=/)-,% +-/42+& 3' 4;;%,*% %- 3%) 4*/.-.) %- +00&/*+-/42 3% &+ *&. 3% ,.0+,-/-/42 41-%2'% &4,) 3% &+ 0?+)% & *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% -4') &%) .-+1&/))%;%2-) 2% 3.04)%2- 0+) &%',) *4;0-%) %,-+/2) 0,.9 58,%2- 0+K%, '2% +;%23% 0&'-C- :'% 3% 3/7'&='%, 3%) /254,;+-/42) 5/2+29 */8,%) &.=+&%) 93 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3% &+ &4*+-/42 3% K+*?-) 3% &'(% 04', 0&')/%',) 6 4',2.%) %2 ,+2*% 5 8 43 00,4*?% :'+&/-+-/7% %274/ 3% :'%)-/422+/,%) +'( &4'%',) 04', &%', 3%;+23%, '2% %)-/;+-/42 3% &+ 0+,- 3% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% @5,+2Q+/)% %- /2-%,2+-/42+&%B 3+2) &%', *?/55,% 3I +55+/,%) 53 =,.=+-/42 3%) ,.)'&-+-) 04', 41-%2/, '2 /23/*+-%', )K2-?.-/:'% ;%)'9 ,+2- &+ 0+,- 3% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 3+2) &% *?/55,% 3I +55+/,%) @*&. 3% ,.9 0+,-/-/42B 6 %'( )-,'*-',%) 04',,+/%2- L-,% +))4*/.%) D &+ 3.;+,*?% +5/2 3 +;.&/4,%, &% -+'(3% ,.042)% 3%) &4'%',) &% 42)%/& )'0.,/%', 3% 0&+/)+2*% %- 3%) )04,-) 2+'-/:'%) @ B %- &+ .3.,+-/42 3%) /23')-,/%) 2+'-/:'%) @ B & 2 %(/)-% 0+) 3 4,=+2/);% 0,404)+2- 3%) )-+-/)-/:'%) *42*%,2+2- &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% K+*?-) 3% &'(% -%& :' ',4)-+5& + 3.5/2/ 4', 41-%2/, 3%) *?/55,%) *4?.,%2-)</& )%,+ 342*2.*%))+/,% 3% ;%--,% %2 0&+*% '2% ;.-?4349 &4=/% 0,40,% %0%23+2-<24') 3/)04)42) 3% 0&')/%',) )4',*%) )-+-/)-/:'%) 0%,;%--+2- 3 +00,.?%23%, &% ;+,*?. • *?+:'% +22.%<&+ 0,4*83% D '2% .7+&'+-/42 3' *?/55,% 3 +55+/,%) =.9 2.,. 0+, &+ &4*+-/42 3% 1+-%+'(%- 3/)04)% 3 '2 &/)-/2=3% H&4'%',) :'/ 24') + .-. *4;;'2/:'. > • &% 5/*?/%, ,%*%2)% & %2)%;1&% 3%) 2+7/,%) /;;+-,/*'&.) %2 ,+2*% +/2)/ :'% &%',) 0,40,/.-+/,%) @*%&+ 0%,;%- 3% 3.-%,;/2%, &+ 5&4--% 3423/)04)% *?+*'2 3%) &4'%',) %- 3 /3%2-/5/%, &%) &4'%',) 04)/-/422.) )', &% &'(%B 5 # + • ? - " + ( + "# $ 37 le tourisme de luxe en France & ( $ '- " > ? & > ( ' ?Y • " 5 ) G ( ' " ( 1 % • @ " • " • G EL @ V • ( & G " " +2+&K)% 3' ;+,*?. 3%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) )% ?%',-% D & +1)%2*% 3% 0,43'/- .-+&42 04'7+2- )%,7/, 3% ,.5.,%2*% D & %2)%;1&% 3' ;+,*?. 2 %55%-< /& 2 K 0+) 3% )%=;%2-+-/42 *&+/,% %2-,% & %2-,.% 3% =+;;%<&% ;4K%2 3% =+;;% %- &% ?+'- 3% =+;;% 4', 0+&&/%, *%--% 3/55/*'&-.</& *427/%2- 342*3% / 1 ( , 2 @ V B %'(-K0%) 3% *&+))/5/*+-/42 )42- 04))/1&%) 38 le tourisme de luxe en France • &+ &+ ,.)/3%2*% )%*423+/,% + 01 / 0+, &% 0,40,/.-+/,% 3% V ,%*%2)% -,4/) *+-.=4,/%) 3% 1/%2) &%) 1/%2) 342- &+ 7+&%', &4*+-/7% @ B %)- /25.,/%',% D %',4)< &%) 1/%2) 342- &+ 7+&%', &4*+-/7% )% )/-'.% %2-,% %- " %',4)< &%) 1/%2) 342- &+ 7+&%', &4*+-/7% %)- )'0.,/%',% D " %',4) > • &+ / 1 +2) &% *+3,% 3' 5/*?/%, /&49 *4; *,.. 0+, &+ V 04', &% ;/2/)-8,% 3% & :'/0%;%2-<'2 *&+))%;%23%) 1/%2) 3% @=,+23 &'(%B D Z@-,8) ;.3/4*,%B D .-. .-+1&/ )', &+ 1+)% 3% &+ :'+&/-.<3% & .:'/0%;%2- %- 3' *4254,- 3%) 1/%2) %--% 3%'(/8;% +00,4*?% +00+,+O - &+ 0&') 0%,-/2%2-% 3+2) &+ ;%)',% 4G %&&% 0,%23 %2 *4;0-% &% 1/%2 &'/9;L;% -+23/) :'% & +00,4*?% 0+, &+ -+(% 3 ?+1/-+-/42 2% 0,%23 %2 *4;0-% :'% &%) /;0C-) D -,+7%,) '2 24;1,% 3% -,+2*?%) /2)'55/)+;;%2- 24;1,%'( 04', 0%,;%--,% 3 +00,.?%23%, &% &'(% 4 #4/, -+1&%+' 0+=% )'/7+2-% Y &+ &%*-',% 3% &+ *&+))/5/*+-/42 /&4*4; .-+1&/% 0+, &+ 3%'( *+-.=4,/%) 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) +00+,-/%22%2- +' 0.,/;8-,% 3' &'(% • &%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% =,+23 &'(% @*+-.=4,/% B +' *+,+*-8,% )4;09 -'%'( %- +'( 0,%)-+-/42) %(*%0-/422%&9 &%) > V </& +00+,+O - :'% ! " $ %& # ! ' ( ! ! ( )& • 5 &%) ,.)/3%2*%) 3% &'(% @*+-.=4,/% B 455,+2- 3%) 0,%)-+-/42) 3% =,+23 )-+29 3/2= ' . $ $EL @ - 9: %) -,+7+'( 04,-+2- )', &+ 1+)% 3%) 5/*?/%,) %)34 ,%*%2)+2- &%) +*?+-) /;9 ;41/&/%,) 3%) .-,+2=%,) 242 ,.)/3+2- %2 ,+2*% *42)-/-'%2- '2% 0,%;/8,% @ B + 7+&%', &4*+-/7% )%,7+2- +' *+&*'& 3% &+ -+(% 3 ?+1/-+-/42 %)- '2% 7+&%', -?.4,/:'% )', 1+)% ! H %--% 7+&%', -?.4,/:'% %)- ,.+*-'+&/).% ,.='&/8,%;%2-<;+/) *%&+ ,%)-% -,8) +00,4(/;+-/5@'2 *4%55/*/%2- '2/:'% %)- +00&/:'. *?+:'% +22.% 04', & %2)%;1&% 3' -%,,/9 -4/,%<:'%&&% :'% )4/- &+ 2+-',% 3%) 1/%2) %- :'%&&%) :'% )4/%2- &%) ,.=/42)B %--% 7+&%', &4*+-/7% 2% *4,,%)0423 342*0+) D &+ 7+&%', +*-'%&&% 3% ;+,*?. @ B %) .&.;%2-) 0,.)%2-.) 3+2) &% *+3,% 3% *%--% 0+,-/% )42- /))') 3%) -,+7+'( 3% ,%9 *?%,*?% 3 2-4/2% V4'6 +,3<.-'3/+2- %2 D 0+,-/, 3' 5/*?/%, %)34 ,%*%2)+2- &%) +*?+-) /;;41/&/%,) 3%) .-,+2=%,) 242 ,.)/3%2-) %) -,+7+'( 2 42- 0+) .-. %55%*-'.) )', &+ 1+)% 3' *,/-8,% ,%-%2' 0+, ',4)-+5@,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% *+-.=4,/% %- )%&42 &+ *&+))/5/*+-/42 +340-.% 0+, &+ V B 39 le tourisme de luxe en France +00,4*?% 3' ;+,*?. 3%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) ', &+ 1+)% 3% *%) -,+7+'(< 24') 04'742) .-+1&/, '2 0+&;+,8) 3%) 3.0+,-%;%2-) 5,+2Q+/) &%) 0&') 0,/).) 0+, &%) .-,+2=%,) ( ; 9 <<<: " A " ( @ $ " $ # # % % $ ( % $ : I + O @ 7; 961977 7 076 006 <9 808 8=8 8=11=8 << < 199 60/ 7 ;;; ;89 9 9<= 06/ < =/< 1<1 8 =60 19/ < 7=/ 970 / < <6/ <;; < 898 <19 $ K $* ;/ : $ K $ : + . : . A% 91 $ K $* 0< : $ K $ K $: ;7 $L * : ;/ $ $ 06 : : 7 7; 2 2 .:: <>>9<: / /=:==/ 2 + ( 6 B" 2 B >= Y &+ &%*-',% 3% *% -+1&%+'</& +00+,+O - :'% &%) 3.0+,-%;%2-) &%) 0&') 0,/).) )42- &%) &0%)9 +,/-/;%)<&% #+,< +,/) %- &+ +'-%9 +74/% 4;0-% -%2' 3% &+ &+,=%', 3% & .*?+2-/&&42 .-'3/.<24') 04'742) *42)/3.,. *% *&+))%;%2*4;;% ,%0,.)%2-+-/53' ;+,*?. 3%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) +, +/&&%',)</& )%;1&%,+/- :'% *%) 3.0+,-%;%2-) )4/%2- *+,+*-.,/).) 0+, '2% 54,-% *42*%2-,+-/42 3% 1/%2) ?+'- 3% =+;;% @+*?+-) 3% 24;1,%')%) ,.)/9 3%2*%) )%*423+/,%) 3% 0,/(.&%7. )', &%) 3.0+,-%;%2-) *42)/3.,.)B 40 le tourisme de luxe en France ( % = " % 9 @ # <<<: " # $ < 7 * . 6 I ) : ; F 0 % <;7 7 =01077 <;1 7 89/ =<= / 61; 7 8;; 6<< <9 7 011111 < 1=6 7 7;8 ;79 / K < 0=7 7 1/7 /00 8 : 760 7 1;0 7/1 <; < 9<1111 70/ < =99 1;< 66< < 80/ 090 7; < 819 <96 ;1 < /6/ 701 0 < /66 666 <;/ < 6=978; 900 < 6== 70< 68 < 79/ /=/ <;; < 777 781 = 9 K <1 << I ) <7 K <6 <; * <0 I * </ : <8 L <= L 8= < <9= =96 <9 E) =6 < <06 =11 <97 < 198 6/= 71 ' $7111" Y &+ &%*-',% 3% *% -+1&%+'</& +00+,+O - :'% &%) 3.0+,-%;%2-) &0%)9 +,/-/;%)< #+,< +'-%9 +74/% %- +,/) )42- *%'(4G &% 24;1,% 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/9 ,%) 3% &'(% )%;1&% L-,% &% 0&') /;04,-+2- & ,%7/%23,+ D & .-'3% 5/2+&% 3% *425/,;%, %- 3 +55/2%, *%) 0,%;/%,) .&.;%2-) 3 +2+&K)% 41 le tourisme de luxe en France 5 8 6 ■ > ? %'(40-/42) ;.-?434&4=/:'%) )42- 04))/1&%) • /3%2-/5/*+-/42 3%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% &'(% 0+, 3.0+,-%;%2- D 0+,9 -/, 3' 5/*?/%, -+(% 3 ?+1/-+-/42 > • /3%2-/5/*+-/42 3%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% &'(% 0+, 3.0+,-%;%2- D 0+,9 -/, 3' 5/*?/%, /&4*4; ■ @ ? & ) +=/,+ 3% 3.-%,;/2%, &+ 7+&%', 3% ;+,*?. 3' 0+,*-4-+& 3% ,.)/3%2*%) )%9 *423+/,%) %2 ,+2*% )', &+ 1+)% 3% )+ 7+&%', +*-'+&/).% • /3%2-/5/*+-/42 3' 24;1,% 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% &'(% 0+, 3.0+,9 -%;%2- %- *,.+-/42 3 '2 /23/*+-%', )K2-?.-/:'% ;%)',+2- &+ 0+,- 3%) ,.)/9 3%2*%) )%*423+/,%) 3% &'(% 3+2) &% 0+,*5,+2Q+/) 3%) ,.)/3%2*%) )%*423+/9 ,%) @0+, %(%;0&% &%) ,.)/3%2*%) 3% &'(% ,%0,.)%2-%2- HW 3%) ,.)/3%29 *%) )%*423+/,%) 3+2) &%) 4'*?%) 3' ?C2%B > • /3%2-/5/*+-/42 3' 0,/(;4K%2 3%) -,+2)+*-/42) ,%*%2). 0+, &+ 1+)% %)34 04', &+ -,+2*?% )'0.,/%',% /3%2-/5/.% @0+, %(%;0&% &% 0,/(;4K%2 3%) ,.9 )/3%2*%) )%*423+/,%) +00+,-%2+2- +' 3.*/&% @ HWB )'0.,/%', 3+2) &%) 4'*?%) 3' ?C2% %)- 3% ZHHHHH%',4)B > • +=,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, '2% 7+&4,/)+-/42 3' 0+,* 5,+2Q+/) 3%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% &'(% 0+, 3.0+,-%;%2- J 0+, %(%;0&% 4'*?%) 3' ?C2% [ H ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% &'(% /3%2-/5/.%)<)4/'2 0+,*3 '2% 7+&%', 3% H;/&&/42) 3 %',4) @ B J ■ A% % % 2 *4;0+,+2- &+ 7+&%', 41-%2'% %2 +22.% 29 %- %2 +22.% 2<42 0%'- ;%)'9 ,%, &+ 7+&%', =+=2.% 0+, &%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% &'(% )', '2% +22.% & *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% *%--% .74&'-/42 2 %)- 0+) .:'/7+&%2-% +' ;42-+23%) -,+2)+*-/42) ,.+&/).%) %2 +22.% 2 @*%--% /254,;+-/42 %)- 3/)042/1&%<;+/) '2/:'%;%2- 04', &%) +*?%-%',) .-,+2=%,)<%2 ,%7+2*?%</& %)- /;04))/1&% 3% ;%)',%, &%) +*?+-) 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 0+, 3%) +*?%-%',) 5,+2Q+/)B @ B HHHHHHH[ H(ZHHHHH 42 le tourisme de luxe en France '*'2% 3%) )4',*%) 0,/;+/,%) @5/*?/%, -+(% 3 ?+1/-+-/42<5/*?/%, /&4*4; 4' 5/*?/%, %)34B 2% 0%,;%--%2- 3% 3.-%,;/2%, &% 74&';% %- &% ;42-+2- 3%) -,+2)+*-/42) 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% &'(% %55%*-'.) *?+:'% +22.% %'&% &+ ;%)',% 3% &+ 7+&%', 3' )-4*N3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% &'(% %)- 04))/9 1&%<+0,8) ,%-,+/-%;%2- &')/%',) )4',*%) )-+-/)-/:'%) +K+2- -,+/- +' ;+,*?. 3%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) )42- 3/)042/1&%) • +' )%/2 3% &+ 1 /,%*-/42 =.2.,+&% 3%) /;0C-) @ V B (, &% 5/*?/%, -+(% 3 ?+1/-+-/42 ,%*%2)+2- &%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) %- &%) *&+))+2- %2 -,4/) *+-.=4,/%) )%&42 &+ -,+2*?% 3 /;04)/-/42 D &+:'%&&% %&9 &%) )42- )4';/)%) Y 0+,-/, 3% *% 5/*?/%,</& %)- 04))/1&% 3% 3.-%,;/2%, *4;;'2% 0+, *4;;'2% &% 24;1,% 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) +00+,9 -%2+2- D &+ -,+2*?% 3 /;04)/-/42 &+ 0&') .&%7.% 2 -%& -,+7+/& 2.*%))/-%9 ,+/- 0%' 3% -%;0) @%27/,42 3%'(6 4',)B %- ) +7.,%,+/- 0%' *4R-%'( +, +/&&%',)<*% 5/*?/%, 0%'- L-,% -,+2);/) D &+ /,%*-/42 3' -4',/);% 04', :' %&&% 408,% %&&% ;L;% +' ,%-,+/-%;%2-) @&4,) 3 %2-,%-/%2)<&+ V + +55/,;. D ',4)-+5:' %&&% +**%0-%,+/- 3% &%) 7%23,%B > & *427/%2- *%0%23+2- 3% 24-%, :' '2% -%&&% +00,4*?% 5423.% '2/:'%9 ;%2- )', &+ -+(% 0%,Q'% 2% 0%,;%- 0+) 3 /)4&%, 0+,5+/-%;%2- &%) 1/%2) ,%&%7+2- 3% &+ )0?8,% 3' &'(% 3%) +'-,%) 1/%2) > &% 5/*?/%, /&4*4; ,%*%2)% &%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 0+, *+-.=4,/% 3% 1/%2) @=,+23 &'(%<&'(%<*4254,-+1&%P B Y 0+,-/, 3% *% 5/*?/%,</& %)04))/1&% 3% 3.-%,;/2%, &% 24;1,% 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% &'(% *4;;'2% 0+, *4;;'2% 2 -%& -,+7+/& ) +7.,%,+ *%0%23+2-<&4',3 %*4;0&%(% @0&') 3% HH 5/*?/%,) D -,+/-%,B %- )%,+ 342**4R-%'( % 5/9 *?/%, 04',,+/- L-,% .=+&%;%2- 7%23' D &+ /,%*-/42 3' -4',/);% 04', :' %&&% 408,% %&&%9;L;% +' ,%-,+/-%;%22% -%&&% +00,4*?%<5423.% )', &%) 1/%2)<+00+,+O - *%0%23+2- *4;;% .-+2- &+ 0&') 0%,-/2%2-% *+, &+ 0&') 0,.*/)% > • 0 & ,+))%;1&% & %2)%;1&% 3%) +*:'/)/-/42) %55%*-'.%) 0+, 3%) .-,+2=%,) 0%23+2- & +22.%<-+2- %2 74&';% :' %2 7+&%', %) +*:'/)/9 -/42) )42- 7%2-/&.%) 0+, 3.0+,-%;%2-) )%&42 &+ 2+-',% 3%) 1/%2) +*?%-.) @-%,,+/2) 2') 4' ?+1/-+-/42)B %- )%&42 &+ 2+-/42+&/-. 3%) +*:'.,%',) +, +/&&%',)<&% 5/*?/%, 0%,;%- 3% 3/)-/2='%, &%) +*?+-) 5+/-) 0+, 3%) .-,+2=%,) ,.)/3+2- %2 ,+2*% 3% *%'( %55%*-'.) 0+, 3%) .-,+2=%,) 242 ,.)/3+2-) %2 ,+2*% @:'/ )%,42-<0+, 3.5/2/-/42<3%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%)B %- &%) +*?+-) %55%*-'.) 0+, 3%) 0%,)422%) 0?K)/:'%) 3%) +*?+-) %55%*-'.) 0+, 3%) 0%,)422%) ;4,+&%) Y 0+,-/, 3% *%--% 1+)% 3% 3422.%) %- +0,8) ,%-,+/-%9 ;%2-</& )%,+ 04))/1&% 3% 3.-%,;/2%, &% ;42-+2- ;4K%2) 3%) +*:'/)/-/42) ,.+&/).%) 0+, 3.0+,-%;%2- 04', &%) -,+2*?%) )'0.,/%',%) @'2 3/(/8;% )'9 0.,/%', B 43 le tourisme de luxe en France +&=,. & /2-.,L- :'% 0,.)%2- &+ 1+)% %)34</& %(/)-% *%,-+/2%) &/;/-%) D & '-/&/)+-/42 3% *%--% 1+)% 3% 3422.%) & +2+&K)% 3% *%--% 1+)% 2.*%))/-% 3% 24;1,%'(,%-,+/-%;%2-) %) *?/59 5,%) )42- +=,.=.) @04', *?+:'% 3.0+,-%;%2-<&+ 7+&%', -4-+&% %- &% 24;1,% 3% -,+2)+*-/42 )42- 54',2/)<*% :'/ 2.*%))/-% 3 '-/&/)%, 3%) 7+9 &%',) ;4K%22%)B %- /& %)- 2.*%))+/,% 3 %(-,+/,% ;+2'%&&%;%2- &%) +*?+-) ,.+&/).) 0+, 3%) .-,+2=%,) 242 ,.)/3%2-) 3%) +*?+-) ,.+&/).) 0+, 3%) .-,+2=%,) ,.)/3%2-) %- 0+, 3%) 0%,)422%) ;4,+&%) @)%'&% &+ 0,%;/8,% *+9 -.=4,/% +00+,-/%2- +' -4',/);%B > +1)%2*% 3 +2-.,/4,/-. +7+2- !! @&%) 5/*?/%,) 2 .-+/%2- 0+) 7%2-/&.) 0+, 3.0+,-%;%2- ;+/) )%'&%;%2- 0+, -K0% 3 +*:'/)/-/42B > *%--% 1+)% 2 %)- 0,43'/-% :'% -4') &%) 3%'(+2) > &%) 3.0+,-%;%2-) 4G &%) +*:'/)/-/42) )42- /25.,/%',%) +' 24;1,% 3% -,4/) 2% )42- 0+) ,%2)%/=2.) +5/2 3% 0,.)%,7%, &% )%*,%- )-+-/)-/:'% 4'-%54/)<*4;0-% -%2' 3% &+ &+,=%', 3% &+ 1+)%<&% 5/*?/%, %)34 0%'- L-,% *42)/3.,. *4;;% '2 .*?+2-/&&42 ,%0,.)%2-+-/5 5 • " + J "% $ & Z " • " ?"% $ ' • & > G ' " ' G ' + " " 44 le tourisme de luxe en France * ( 9 B: " ' ' ' ' > - ( $ $ E ID I $ :5 ( H ?$ # + ID ( [ G ) + ( " % +2+&K)% 3' ;+,*?. 3% & ?.1%,=%;%2- =,+-'/- )% ?%',-% D 3%'( 3/55/*'&-.) ;.-?434&4=/:'%) ;+6 %',%) • 0+, 3.5/2/-/42<& ?.1%,=%;%2- =,+-'/- %)- '2 )%*-%', 242 ;+,*?+23 @+19 )%2*% 3% *42-,%0+,-/% 5/2+2*/8,%B % ;+,*?. 2% 0%'- 342*L-,% 7+&4,/). > • & %2:'L-% @)'/7/ 3% &+ 3%;+23% -4',/)-/:'% 3%) ,+2Q+/)B \ 45,%) %- &%) 3422.%) 3% & %2:'L-% +'( 5,42-/8,%) 2% 0%,;%--%2- 0+) 3 /3%2-/5/%, &% *?/55,% 3 +55+/,%) =.2.,. 0+, &%) -4',/)-%) 3% &'(% 1.2.5/*/+23 '2 ?.1%,=%;%2- =,+-'/- % /& ) +78,% /;04))/1&% 3 /3%2-/5/%, &% *?/55,% 3 +55+/,%) =.2.,. 0+, &%) -4',/)-%) 3% &'(% ?.1%,=.) =,+-'/-%;%2-<&% ;+,*?. 3% & ?.1%,=%;%2- =,+-'/- 2 %2 %)0+) ;4/2) )-,+-.=/:'% %- /& *427/%2- 3 /2-.=,%, *% 0?.24;82% 3+2) -4'-% ,.9 5&%(/42 *42*%,2+2- &% -4',/);% 3% &'(% %2 ,+2*% 2 %55%-<& ?.1%,=%;%2=,+-'/- =.28,% 3% 24;1,%')%) %(-%,2+&/-.) 04)/-/7%)<&%) -4',/)-%) ?.1%,=.) *42)4;;+2- 3 +'-,%) -K0%) 3% 0,%)-+-/42) 3% &'(% @,%)-+',+2-<*+)/24)<&4*+9 -/42 3% 74/-',%) 3% &'(% 4' 3% K+*?-)<)?400/2=P B C ( ) 1 % @ ) ! " " + 45 le tourisme de luxe en France + ( O ' 3 ( " " ( 0 " " # " # <1111 2 1+-%+' 3% ;8-,%) +00+,+O - *4;;% '2 0,43'/- 3% )'1)-/-'-/42 3+2) &+ ;%)',% 4G*%)- &+ -+/&&% ;/2/;'; 04', :' '2% %;1+,*+-/42 )4/- 04',7'% 3% *4'*?%--%) @3%) 1+-%+'( 0&') 0%-/-) 2% * ! + , ' 04',,+/%2- 0+) %2-,%, 3+2) &+ *+-.=4,/% 3% & ?.1%,=%;%2- 3+2) &+ ;%)',% 4G /& 2 %)0+) 04))/1&% 3 K 0+))%, '2% 2'/-B % 04)/9 . &) -/422%;%2- %2-,.% 3% =+;;% -,+3'/- '2 $ *4254,- ,'3/;%2-+/,% +, %(%;0&%< )', . 3%) 1+-%+'(3% ;8-,%)</& 2 K + 0+) 3 %+' *4',+2-% 25/2<&% 0,/(3% HHHH%',4) %)- &% 0,/(;4K%2 *42)-+-. 0+, '9 ,4)-+504', 3%) 1+-%+'( 3% ;8-,%) )', &%) *+-+&4='%) 3%) *42)-,'*-%',) 5,+2Q+/) .2.-%+' %- %+22%+' ( " ) 2 ! " . * . + # . . & " $ # % 2 771111 ; 00 111 << 71111 77 <1111 %--% =,/&&% -+,/5+/,% 24') 3422% '2 ,.5.,%2-/%& &'(% +00&/*+1&% +' ;+,*?. 3' K+*?-/2= '2 1+-%+' 342- &% 0,/(%)- )'0.,/%', 4' .=+& D HHHH%',4) 46 le tourisme de luxe en France 4 ', &+ 1+)% 3% 24-,% *4%55/*/%2- &'(%</& +00+,+O - :'% &% ;+,*?. 3' &'(% %)- 1%+'9 *4'0 ;4/2) ,%)-,/*-/5:'% &% ;+,*?. 3% &+ E =,+23% 0&+/)+2*% F @1+-%+'( 3 '2% &429 ='%', )'0.,/%',% D ;8-,%)B %) 455,%) *4,,%)0423+2- D '2 04)/-/422%;%2- &'(% )', &% ;+,*?. 3' K+*?-/2= 0,/7. )42- &%) )'/7+2-%) • &%) 1+-%+'( D ;4-%', 3 +' ;4/2) ;8-,%) > • &%) 74/&/%,) 3 +' ;4/2) / ' ' 0 #2 ""("4 1! 3& , - , 5 ( &) M D $ ;8-,%) . % ;+,*?. 3%) K+*?-) 3% &'(% 0%'- L-,% &'/9;L;% )4')9)%=;%2-. • &% )%=;%2- 3' &'(% E F & ) +=/- 3% 1+-%+'(342- &% 0,/(3' ;8-,% )'00&.;%2-+/,% @%- 342* 3' 0,/( 3 +*?+-B 7+,/% 3% 5+Q42 &/2.+/,% / #2 ' , ! ( 6 - ' 1+-%+'( D ;4-%',) 3% D ;89 -,%)<;+,*?. )', &%:'%& &%) *42)-,'*9 -%',) .-,+2=%,) 34;/2%2- @ -+&/%< &9 &%;+=2%< -+-)9 2/)< V,+23%9 ,%-+=2%< )0+=2%B > 1+-%+'( D 74/&% 3% D ;8-,%)< ;+,*?. )', &%:'%& &%) *42)-,'*-%',) 5,+2Q+/) )42- &%) 0,%;/%,) %(04,-+9 -%',) ;423/+'( @ W 3%) %(04,-+9 -/42) ;423/+&%) %2 HH B > • 1 ( 3& ! 6- ! "7 - , ' &) M D $ &% )%=;%2- 3% 0/ & ) +=/- 3%) 1+-%+'( 3% =,+23% 0&+/)+2*%< 3 '2% &42='%', 3 +' ;4/2) ;8-,%) 3%7+2- 2+7/='%, +7%*'2 .:'/0+=% 4', *% -K0% 3% 1+-%+'(<&% 0,/( 3' ;8-,% )'00&.;%2-+/,% *422+O - '2% *,4/))+2*% %(042%2-/%&&% & ) +=/- %2 %55%- 3% 1+-%+'( ,.+&/).) )', *4;9 ;+23%) % ;+,*?. %)- &+,=%;%2- &% 5+/- 3% *42)-,'*-%',) +;.,/*+/2)< +2=&+/)<+&&%;+23)<?4&&+23+/) 74/,% /-+&/%2) 5 ) 6 ■ 7 43 -/&/)+-/42 3%) 3422.%) 3' .0+,-%;%2- 3%) )K)-8;%) 3 /254,;+-/42) 3% +/2-9 +&4 @ B 04', /3%2-/5/%, &% 24;1,% 3% 1+-%+'(3% &'(% /;;+-,/9 *'&.) 0+, &%) *42)-,'*-%',) 5,+2Q+/) 2 %55%-<&% 0,.)%2-% &%) /;;+9 47 le tourisme de luxe en France -,/*'&+-/42) 3% & +22.% %2 3/)-/2='+2- &+ -+/&&% 3%) 1+-%+'(@*% :'/ 0%,;%-9 -,+ 3% ,%-%2/, &%) 1+-%+'(3% &'(%B<& /3%2-/-. 3' *42)-,'*-%', @*% :'/ 0%,9 ;%--,+ 3 /3%2-/5/%, &%) *42)-,'*-%',) 1+).) %2 ,+2*%B %- &+ 2+-',% 3' 1+9 -%+' @2%'54' 3 4**+)/42B 53 '&-/0&/*+-/42 3' 24;1,% 3% 1+-%+'(3% &'(% 2%'5) 0+, &%', 0,/(3% *+-+9 &4='% 63 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3I +55+/,%) =.2.,. %2 ,+2*% 0+, & /23')-,/% 3' 1+-%+' 3% &'(% ■ 7 -/&/)+-/42) 3%) 3422.%) 1,'-%) 3% &+ .3.,+-/42 3%) 23')-,/%) +'-/:'%) @ B )+2) ,%-,+/-%;%2- @1+-%+'(D ;4-%', %- D 74/&% 3% 0&') 3% ;8-,%)B 2% -%&&% 3.;+,*?% +',+/- & +7+2-+=% 3 L-,% %(-,L;%;%2- )/;0&% %- 0%' *4R9 -%')% 2 ,%7+2*?%<&+ :'+&/-. 3% & /254,;+-/42 )%,+/- &.=8,%;%2- 3.=,+3.% 3+2) &+ ;%)',% 4G *%--% )%=;%2-+-/42 2% ,%*4'7,% 0+) 0+,5+/-%;%2- &% 0.,/9 ;8-,% 3' &'(% ,%-%2' 0+, ',4)-+5 2 HH <&% + & % " & % + &+2*. '2% .-'3% %2 0+,-%2+,/+- +7%*&+ .3.,+-/42 3%) 23')-,/%) +'-/:'%) 04', .7+&'%, &% 0+,*3% 1+-%+'( 1+--+2- 0+7/&&42 5,+29 Q+/) %0%23+2-<*%--% .-'3% 2 %)- 0+) %(0&4/-+1&% *+, &% )%=;%2- &'(% %)- ;+& /3%2-/5/. ) % ;) %<)', &%) *?/55,%) *&.) 3' 2+'-/);% %--% .-'3% ,%*%2)% &% *?/55,% 3 +55+/,%) 3%) 5+1,/*+2-) 5,+2Q+/) 0+, &42='%', 3% 1+-%+'( ! D ;8-,%) > D ;8-,%) > 0&') 3% ;8-,%) %--% .-'3% %)- ,.+&/).% 3%0'/) !Z D 0+,-/, 3 '2 .*?+2-/&9 &42 ,%0,.)%2-+-/53% Z W 3%) 5+1,/*+2-) 42 0,/( %)- 3% %',4) %--% .-'3% 2.*%))/-% *%0%23+2- 3% 0,4*.3%, D *%,-+/2) ,%-,+/-%;%2- 3+2) &+ ;%)',% 4G &%) &42='%',) ,%-%2'%) 2% *4,,%)0423%2- 0+) 0,.*/).;%2- D &+ )%=;%2-+-/42 ',4)-+5 0 ( / = ;(& < & >$ ,%*%2)%2- & %2)%;1&% 3%) /;;+-,/*'&+-/42) 3% 1+-%+'()4') 0+9 7/&&42 5,+2Q+/) %) 3422.%) )42- )'55/)+;;%2- 0,.*/)%) 04', :'% & 42 0'/))% /)4&%, &%) )%=;%2-) ',4)-+5@1+-%+'( D ;4-%',) 3% 0&') 3% ;8-,%) > 1+9 -%+'(D 74/&% 3% 0&') 3% ;8-,%)B 5 • @ ! "# > ( $ ? "@ $ $( 48 le tourisme de luxe en France .D ) • " C + $ "O ' " • & # + ( " D ( " P & $ " % $ + ' " ( " % ; + 7+&4,/)+-/42 3' *?/55,% 3 +55+/,%) =.2.,. 0+, &%) *,4/)/.,/)-%) &4,) 3% &%',) %)*+&%) 3+2) &%) 04,-) 5,+2Q+/) %)- *4;0&%(% %'&% '2% +00,4*?% :'+&/-+-/7% @/2-%,7/%X) 3% *&/%2-) 04', ;%--,% %2 .7/3%2*% &%', *4;04,-%;%2- 3 +*?+-B 04',,+/- 54',2/, :'%&:'%) ,.)'&-+-)<;+/) '2% -%&&% 3.;+,*?% 0+,+O - %(-,L;%9 ;%2- &4',3% %- *4R-%')% 2 4'-,%<%&&% )%;1&% -,8) +&.+-4/,% %- )4';/)% D *+'-/42 % /& ) +78,% /;04))/1&% 3% 7+&4,/)%, &% *?/55,% 3 +55+/,%) =.2.,. 0+, &%) *,4/)/.9 ,/)-%) &4,) 3% &%',) %)*+&%) 3+2) &%) 04,-) 5,+2Q+/)<&% ;+,*?. 3%) %)*+&%) 2 %2 %)- 0+) ;4/2) )-,+-.=/:'% 2 %55%-<&%) -4',/)-%) 5+/)+2- %)*+&% *42)4;;%23 +'-,%) 0,%)-+-/42) 3% &'(% @,%)-+',+2-<*+)/24)<&4*+-/42 3% 74/-',%) 3% &'(% 4' 3% K+*?-)<)?400/2=P B le tourisme de luxe en France & *427/%23,+ 342*3% :'+2-/5/%, 0,.*/).;%2- &% 24;1,% 3% *&/%2-) 3% &'(% 5+/)+2- %)*+&% 3+2) 3%) 04,-) 5,+2Q+/) %&+ %)- 5+/- 3+2) &+ 0+,-/% *42)+*,.% D &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 3% &'(% 49 50 le tourisme de luxe en France .( ( 1 % • " ( " 3 O " " " # # 0 2 ;%2' 1+)/:'% @)+23X/*? ] 5,/-%) ] 14/))42B *42)-/-'% '2% 455,% ,.)4&'9 ;%2- %2-,.% 3% =+;;% )', &% ;+,*?. 3% &+ ,%)-+',+-/42 % 0,/(%)- *&+/,%;%2'2 +,=';%2- *4;;%,*/+& *%2-,+& %- /& ) +=/- 3+7+2-+=% 3 '2% 455,% 3% )%,7/*% @)% ,%)-+',%, ,+0/3%;%2-B :' '2% 0,4;%))% =+)-,424;/:'% % 0,/( 3% %',4) )% 7.,/5/% +' 0&+2 2+-/42+& *?%M&%) 0,/2*/0+'( +*-%',) 3' ;+,*?. @ * 42+&3 )< '/*N4' ^ B & *4,,%)0423 D '2 ;%2' *&+))/:'% 51 le tourisme de luxe en France ( " 2 " & " $ ! * + # # % O 2 <<1 O ; 61 O << <1 O 77 0 %--% =,/&&% -+,/5+/,% 24') 3422% '2 +00&/*+1&% +' ;+,*?. 3% &+ ,%)-+',+-/42 !44. ', &+ 1+)% 3% *% *,/-8,%<3%'(40-/42) ;.-?434&4=/:'%) )42- 04))/1&%) • • /2-.=,+-/42 3+2) &% 0.,/;8-,% 3' &'(% 3%) ,%)-+',+2-) 0,404)+2- 3%) ;%2') 342- &% 0,/( %)- 3% H %',4) 4' 0&') @)+2) &% 7/2B > / , ""7 ! & ( 47 - +7 9 /2-.=,+-/42 3+2) &% 0.,/;8-,% 3' &'(% : 3%) ,%)-+',+2-) 342- &% -/*N%- ;4K%2 +7- "77 : @0,/( ;4K%2 3 '2 ,%0+)<7/2 *4;0,/)B "77 &) ) .&87% D H %',4) 4' 0&') 2% -%&&% . ' $ +00,4*?% + & +7+2-+=% 3% *4',-9 . L */,*'/-%, -4') &%) E %55%-) 3 +2242*% F 3%) ,%)-+',+-%',)<:' /& ) +=/))% 3% *?%5) .-4/&.) :'/ 0,404)%2- 3%) ;%2') 3.*4'7%,-% D 0,/( ;43%)-% 4'<+' *42-,+/,%<3% ,%)-+',+-%',) )+2) -+&%2- 0+,-/*'&/%, :'/ -/,%2- &%) 0,/(3% *%,9 -+/2) ;%2') 04', +;.&/4,%, &%', /;+=% 4' 04', =425&%, &%',) ;+,=%) 4 ', &+ 1+)% 3% 24-,% *4%55/*/%2- &'(% @-4'- ,%0+) 3 '2 0,/()'0.,/%', 4' .=+& D H %',4)B</& +00+,+O - :'% &%) ,%)9 -+',+2-) .-4/&.) 3+2) &% ! % ) " @%))%2-/%&&%;%2- 3%) ,%)-+'9 8 $ ,+2-) 3%'(%- -,4/) .-4/&%)B ,%0,.)%29 U -%2- & %))%2-/%& 3%) ,%)-+',+2-) &'(% T ' ( @0&') 3% ZHWB ' " $ %0%23+2-<D *C-. 3%) ,%)-+',+2-) .-4/&.) +' /*?%&/2<24') 04'742) /3%2-/5/%, '2% 455,% &'(% +&-%,2+-/7%< ( 8 T ( I + $O @ * U > ?" 52 le tourisme de luxe en France 0&') +2*,.% 3+2) & +/, 3' -%;0) :'% 3+2) &+ -,+3/-/42 *'&/2+/,% & ) +=/- 3% E ,%)-+',+2-) *42*%0-) F<+340-+2- '2 04)/-/422%;%2- ;43% / *%--% 455,% %)- 74&+-/&% %- .0?.;8,% *+, )4';/)% +'(%55%-) 3% ;43% @%(%;0&% 3' # D +,/) :'/ + 5%,;. )%) 04,-%)B<%&&% 2% 34/- 0+) L-,% 2.=&/=.% 3+2) &+ ;%)',% 4G%&&% ,%0,.)%2-% -4'- 3% ;L;% :'%&:'% HW 3' ;+,*?. 3% &+ ,%)-+',+-/42 3% &'(% 5 42-,+/,%;%2- +'(+'-,%) )%=;%2-) 3' -4',/);% 3% &'(%<& 455,% 3+2) &% 349 ;+/2% 3% &+ ,%)-+',+-/42 3% &'(% E -,+3/-/422%&&% F %)- ,.0+,-/% )', & %2)%;1&% 3%) ,.=/42) 5,+2Q+/)%) @ +,*#%K,+- %)- 1+). D 22%*K< %,2+,3 4/)%+' %2 C-% 3 , %- /*?%& V'.,+,3 D '=.2/%9&%)9 +/2) 3+2) &% '39 '%)-P B ;L;% )/ &+ 0,.)%2*% 3% ,%)-+',+2-) 3% &'(% %)- 0&') /;04,-+2-% %2 _&%93%9 ,+2*% %- %2 +*+ 2 ,%7+2*?%<&%) ,%)-+',+2-) *42*%0-) )42- 3+7+2-+=% &4*+&/).) D +,/) 5 8 6 ■ 7 43 3%2-/5/*+-/42 3%) .-+1&/))%;%2-) =+)-,424;/:'%) ,.0423+2- +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+-%', )', &+ 1+)% 3%) 0,/( +55/*?.) & ) +=/- 3%) ,%)-+',+2-) 3/)04)+2- 3% -,4/) ;+*+,42) +' ='/3% /*?%&/2 +'(:'%&) /& *427/%23 +6 4'-%, &%) ,%)-+',+2-) 3%'(;+*+,42) ] :'+-,% *4'7%,-) 53 3%2-/5/*+-/42 3%) ,%)-+',+2-) ;43% ,.0423+2- +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+9 -%', +2+&K)% )%,+ *%2-,.% )', +,/) %- &% ,%*%2)%;%2- )% 5%,+ )', &+ 1+)% 3% *,/-8,%) 416 %*-/5) @0,/( +55/*?.)B %- )'16 %*-/5) @/;+=% E )?4X91/MF 3' ,%)-+',+2-B 63 %&%7. 3' *?/55,% 3 +55+/,%) ,.+&/). 0+, *?+:'% ,%)-+',+2- /3%2-/5/. )', &+ 1+)% 3%) *4;0-%) 3.04).) +'0,8) 3' %=/)-,% +-/42+& 3' 4;;%,*% %3%) 4*/.-.) & *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% -4') &%) .-+1&/))%;%2-) 2% 3.049 )%2- 0+) &%',) *4;0-%) %,-+/2) 0,.58,%) 0+K%, '2% +;%23% 0&'-C- :'% 3% 3/7'&='%, 3%) /254,;+-/42) 5/2+2*/8,%) &.=+&%) 93 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3 +55+/,%) 3% &+ ,%)-+',+9 -/42 3% &'(% %2 ,+2*% ■ 7 E ) %--% ;.-?434&4=/% 04',,+/- L-,% ;/)% %2 U'7,% 0+, &% *+1/2%- V/,+ /* 42)%/& 43 53 63 3%2-/5/*+-/42 3%) ,%)-+',+2-) ,.0423+2- +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+-%', )', &+ 1+)% 3%) 0,/(0,+-/:'.) %&%7. 3' *?/55,% 3 +55+/,%) 3% *?+:'% .-+1&/))%;%2=,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3 +55+/,%) 3% &+ ,%)-+',+9 -/42 3% &'(% %2 ,+2*% 53 le tourisme de luxe en France V/,+ /*%)- &% *+1/2%- &% 0&') ,%*422' )', &+ 0&+*% & -,+7+/&&% ,.='&/8,%;%2+7%* 3%) *&/%2-) ;+6 %',) @ **4,<=,+23) *?%5) .-4/&.)<*?+O 2%) 3% ,%)-+',+9 -/42P B %0%23+2-<V/,+ /*%)- ,%)-. 7+='% :'+2- D &+ ;.-?434&4=/% :' /& *4;0-+/- %;0&4K%, +2) & .7%2-'+&/-. 4G&+ /,%*-/42 3' -4',/);% )4'?+/-%9 ,+/- 04'))%, 0&') &4/2 &+ *4&&+14,+-/42</& *427/%23,+ :' %&&% )% 0%2*?% )', &+ ;.-?434&4=/% %;0&4K.% 04', &+ 7+&/3%, 5 6 • 00,4*?% :'+&/-+-/7% %274/ 3% :'%)-/422+/,%) +'( ,%)-+',+-%',) &%', 3%;+23+2- '2% %)-/;+-/42 3% &+ 0+,- 3% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% @5,+2Q+/)% %- /2-%,2+-/42+&%B 3+2) &%', *?/55,% 3I +55+/,%) • =,.=+-/42 3%) ,.)'&-+-) 04', 41-%2/, '2 /23/*+-%', )K2-?.-/:'% @*&. 3% ,.0+,-/-/42B & *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% &+ 5+/1&% *42*%2-,+-/42 3' )%*-%', ,%23 3/55/*/&% -4'-% 3.;+,*?% 0&') )-,'*-',.% & 2 %(/)-% 0+) 3 4,=+2/);% 0,404)+2- 3%) )-+-/)-/:'%) *42*%,2+2- &% ;+,*?. 3% &+ ,%)-+',+-/42 3% &'(% -%& :' ',4)-+5& + 3.5/2/ 4', 41-%2/, 3%) *?/55,%) *4?.,%2-)</& )%,+ 342*2.*%))+/,% 3% ;%--,% %2 0&+*% '2% ;.-?434&4=/% 0,49 0,% % *+1/2%- V/,+ /* 42)%/& +55/,;% L-,% %2 ;%)',% 3% 54',2/, *%,-+/2%) 3422.%) 43 53 63 93 %*%2)%;%2- %(?+')-/5 3% & %2)%;1&% 3%) ,%)-+',+2-) 342- &% -/*N%;4K%2 ,.0423 +' ;'&-/0&/*+-%', % -/*N%- ;4K%2 %)- 3.-%,;/2. 0+, &% *+1/2%- V/,+ )%&42 '2% ;.-?434&4=/% '-/&/).% 3% 0'/) H+2) @+2+&K)% 3%) *+,-%)<*42-+*-) +7%*&%) 54',2/))%',)P B +,-4=,+0?/% 3% & 455,% &'(% %2 ,+2*% 4')9)%=;%2-+-/42 3% & 455,% &'(% 0+, -/*N%- ;4K%2<*% :'/ 0%,;%--,+/3% 3.=+=%, '2 )%=;%2- ?K0%,&'(% 342- &% )%'/& -+,/5+/,% ,%)-% D 3.-%,;/9 2%, 7+&'+-/42 3' *?/55,% 3 +55+/,%) =&41+& 3% *?+:'% .-+1&/))%;%2- 2% -%&&% 0,%)-+-/42 2.*%))/-%,+/- H 6 4',)\?4;;;% 3% -,+7+/& .+2;4/2)< /& *427/%23,+ %2 -%;0) '-/&% 3% ,%*42-+*-%, &% *+1/2%- +5/2 3% 3%;+23%, '2 3%7/) 0&') 3.-+/&&. 54 le tourisme de luxe en France 5 " 5 ' P "# $ > V ' ?"E ( & ( ' ( " $ $ > 0 \?$ ( " ( 1 • % " > • ' ' D ?" G ( " 3 " " O - ( G P M " " # # O %) 6 %'(D =,+--%, @ 4,0/42< &+*N9 +*NP B *42)-/-'%2- &%) 0,43'/-) 3 %2-,.% 3% =+;;% 3% &+ ,+2Q+/)% 3%) %'(@'2% =,/&&% 3% &4-4 )/;0&% %)- 7%23'% D '2 0,/(&.=8,%;%2- )'0.,/%',B % )42- 3%) 0,43'/-) 0,.)%2-) +' 0&+2 2+-/42+& %342- &% 0,/(%)- 0+,5+/-%;%2- /3%2-/:'% :'%&&% :'% )4/- &+ ,.=/42 %- :'%& :'% )4/- &% ;4;%2- 3% & +22.% &) *42)-/-'%2- '2 0,43'/- .-+&42 )R, 0%,;%--+23 +00&/:'%, &% *4%55/*/%2- ;'&-/0&/*+-%', 55 le tourisme de luxe en France ( " 2 " & " $ ! * + # # % O - 2 77 O - ; 0 O - << 7 O - 77 < %--% =,/&&% -+,/5+/,% 24') 3422% '2 ,.5.,%2-/%& &'(% +00&/*+1&% +' ;+,*?. 3' *+)/24 ? ! 55 5/2 3 +00,.?%23%, &% 0.,/;8-,% 3%) 6 %'( 3% &'(%</& *427/%2- 3% 0,%23,% %2 *4;0-% & %2)%;1&% 3%) *4R-) :'% )'1/,+ '2 6 4'%',<*%)-9D93/,% &+ ;/)% ;+/) .=+&%;%2- &% 0,/( 3 +**8) +' 6 %' / & +**8) %)- =,+-'/- 04', &%) 6 %'( 3% &+ ,+2Q+/)% 3%) %'( 4' 04', &%) ;+*?/2%) D )4') 3%) *+)/24)</& %)- 0+K+204', &%) 6 %'(3% -+1&% % 0,/(3 +**8) +'(-+1&%) %)- 54,5+/-+/,%;%2- 5/(. 0+, &% &.=/)&+-%', @ H%',4) 0+, 0%,)422%B 4 ', &+ 1+)% 3% 24-,% *4%55/*/%2- &'(% @-4'- 6 %' 342- &% -/*N%- 3 %2-,.% %)- )'9 0.,/%', 4' .=+& D %',4)B<42 0%'- *42)/3.,%, :'% & /2-.=,+&/-. 3%) 6 %'(3% -+1&% @,4'&%--% +2=&+/)%<5,+2Q+/)%< &+*N +*N< -'3 4N%,< '2-4 +2*4P B %2-,% 3+2) &% 0.,/;8-,% 3' &'(% 2 %55%-<42 0%'- +--%23,% 3 '2 *&/%2- :'/ + 3.14',). H%',4) 04', +**.3%, +'(-+1&%) :' /& 6 4'% 04', 0&') 3% %',4) 2 ,%7+2*?%<&% 0,43'/- 3%) ;+*?/2%) D )4') 2% 0%'- L-,% *42)/3.,%, *4;;% 3' &'(% *+, & +**8) %)- =,+-'/- %- &%) ;/)%) ;/2/;';) )42- -4'6 4',) /25.,/%'9 ,%) D %',4) 5 % -%,,/-4/,% 5,+2Q+/) )% *+,+*-.,/)% 0+, '2 ;+/&&+=% ,%&+-/7%;%2- 3%2)% 3% *+)/24) :'/ -%23 D )% ,%254,*%, ?/)-4,/:'%;%2- /;0&+2-.) 3+2) &%) 7/&&%) 3 %+' %- &%) )-+-/42) -?%,;+&%) @&4/ 3' 6 '/2 !H B<&%) *+)/24) -%23%2- %2 %55%- D )% ;'&-/0&/%,<*%*/ 3 +'-+2- :'% &+ &4/ 3' / 6 +27/%, !ZZ @E +;%23%;%2- ?+1+2 FB +'9 ' -4,/)% 3.)4,;+/)<)4') *423/-/42)<& 4'7%,-',% ! 1 3% *+)/24) 3+2) &%) +==&4;.,+-/42) 3% 0&') 3% . ;3 HH HHH ?+1/-+2-) /2)/<)/ +,/) 2% 3/)04)% 0+) 3% *+)/24 @/& *427/%2- *%0%23+2- 3% 24-%, ' )& :'% &% *+)/24 3 2=?/%29&%)9 +/2) )% )/-'% D . . ' $ L ;4/2) 3% HN/&4;8-,%) 3% &+ *+0/-+&%B< K42 ( ( ( 56 le tourisme de luxe en France 3/)04)% 3.)4,;+/) 3% )42 0,40,% *+)/24 @ % ?+,+42<V,4'0% +,-4'*?%B %--% 3%2)/5/*+-/42 3%) *+)/24) )', &% -%,,/-4/,% 5,+2Q+/) ) +78,% )-,+-.=/:'% 3+2) &% *+3,% 3 '2% 0,41&.;+-/:'% &'(% 2 %55%-<%2 ) /;0&+2-+2- 3+2) '2% 7/&&%<'2 *+)/24 3,+/2%,+ '2% 455,% -4',/)-/:'% ?+'- 3% =+;;% 4' &'(% 3420,45/-%,42- &%) ,%)-+',+2-) %- ?C-%&) 3% &+ 7/&&% 5 9 8 % :6 43 2+&K)% 3%) ,+004,-) +22'%&) 3%) =,4'0%) 40.,+2- )', &% ;+,*?. 3%) *+)/24) :'/ 3/)-/2='%2- )K)-.;+-/:'%;%2- &% 0,43'/- 1,'- 3%) 6 %'( @ B /))' 3%) 6 %'(3% -+1&% 53 ,/)% 3% *42-+*- +7%*3%) =,4'0%) 242 *4-.) 04', 41-%2/, '2% %)-/;+9 -/42 3% &%', =.2.,. 0+, &%) 6 %'(3% -+1&% /&) ,%5')%2- 3% *4;;'2/9 :'%, 3% -%&&%) /254,;+-/42)< 3%) %(-,+04&+-/42) 3%7,+/%2- 0%,;%--,% 3 41-%2/, 3%) %)-/;+-/42) 5/+1&%) 63 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3 +55+/,%) 3' )%=;%2&'(% )', &% ;+,*?. 3%) *+)/24) 5 (FG 6 /23')-,/% 5,+2Q+/)% 3%) *+)/24) .-+2- ,%&+-/7%;%2- *42*%2-,.% @&%) */2: 0,%;/%,) +*-%',) ,%0,.)%2-%2W 3' ;+,*?.B</& 3%7,+/- L-,% 04))/1&% 3 41-%2/, 3%) /254,;+-/42) 5/+1&%) )', &+ 0+,- 3%) -4',/)-%) .-,+2=%,) 3+2) &% 3%) *+)/24) @/& )'55/,+/- :' '2 4' 3%'( +*-%',) ;+6 %',) +**%0-%2- 3% *4;;'2/:'%, :'%&:'%) *?/55,%) 04', 3/)04)%, 3 '2% %)-/;+-/42 +**%0-+1&%B %) 40.,+-%',) .74&'+2- )', &% ;+,*?. 3%) *+)/24) 3422%2- 3+2) &% *+3,% 3% &%',) ,+004,-) +22'%&) '2% 7%2-/&+-/42 3% &%', *?/55,% 3 +55+/,%) %2-,% &%',) +*-/7/-.) *+)/24) %- &%) +'-,%) +*-/7/-.) @?C-%&&%,/%<,%)-+',+-/42P B 2 4'-,%< &% %)- .=+&%;%2- 7%2-/&. %2-,% 6 %'(-,+3/-/422%&) %- ;+*?/2%) D )4') 5 ( ! # 4 ! 5 D G "# ' " "E $ 57 le tourisme de luxe en France ( & ' ( ( ! " ( % H % 1 % • % H % 4 W ( " " % ' 5+/- 3% &+ ;'&-/0&/*/-. 3%) 0,43'/-) %2-,+2- 3+2) &% *?+;0 3%) 7%2-%) 3 U'7,%) 3 +,-</& 2 %)- 0+) 04))/1&% 3 +00&/:'%, '2 *4%55/*/%2- ;'&-/0&/*+-%', 2 4'-,%<%2 ,+/)42 3% &+ 2+-',% 3%) -,+2)+*-/42) @1%+'*4'0 3% 0+/%;%2-) %2 &/:'/3%B %- 3% &+ *425/3%2-/+&/-. :'/ &%) %2-4',%<&+ 7+&4,/)+-/42 3' ;+,*?. 3% & +,- %)- *4;0&%(% .+2;4/2)<&% ;+,*?. 3% & +,- +--/,% 3%) -4',/)-%) %- =.28,% 3%) ,%-4;1.%) 04)/-/7%) 04', 3 +'-,%) /23')-,/%) @?C-%&&%,/%<,%)-+',+-/42P B ))+K%, 3% ;%)',%, &% 0?.24;82%<;L;% /;0+,5+/-%;%2- +00+,+O - *4;;% /;04,-+2; ) 0 = @ B • %2 7+&%',<+7%* Z< "W 3% 0+,-) 3% ;+,*?.<&+ ,+2*% *42)-/-'% &+ -,4/9 )/8;% 0&+*% ;423/+&% 3%,,/8,% &%) -+-)9 2/) @ < ! WB %- &% 4K+';%9 2/ @ < WB > • %2 74&';%<&+ ,+2*% 4**'0% &% 0,%;/%, ,+2= ;423/+& +7%* "< ZW 3%) -,+2)+*-/42)<3%7+2- &% 4K+';%9 2/ @ < WB %- &%) -+-)9 2/) @ H< WB &4,) :'% &%) 7%2-%) 3% 0,%)-/=% )42- 0,/2*/0+&%;%2- &% 5+/- 3%) 0&+*%) +;.,/9 *+/2% %- 1,/-+22/:'%< 0 ) " > 0 " @7%2-%) 3% 24;1,%')%) U'7,%) D 0,/(;43.,.)B @ B %) 3422.%) 5/=',+2- 3+2) &+ 0,.9.-'3% )42- /))'%) 3' ,+004,- $ " % &''&<.3/-. 0+, &+ )4*/.-. ,-0,/*% 42- 0,/) %2 *4;0-% &%) ,.)'&-+-) 3 +36 '3/*+-/42 3%) 7%2-%) *+-+&4='.%) 3% E 5/2% +,- F @0%/2-',%<)*'&0-',%<3%))/2<0?4-4=,+0?/%<%)9 -+;0%<+:'+,%&&%P B D & %(*&')/42 3%) +2-/:'/-.) %- 3' ;41/&/%, 58 le tourisme de luxe en France %0%23+2-<& 4'7%,-',% 3' ;+,*?. 3% & +,- 5,+2Q+/) %- & %2-,.% 3% 4-?%1K ) %3% ?,/)-/% ) D +,/) + %2-,+O 2. '2% " 1 " @ 5 ? ■ , " %;+/2% +0,8) )%;+/2%<&% *U', 3' ;+,*?. 3% & +,- )% 3.0&+*%<%))%2-/%&&%9 ;%2- %2-,% &%) -,4/) 0,%;/8,%) 0&+*%) ;423/+&%) @ -+-)9 2/)< 4K+';%9 2/ %- ,+2*%B /2)/<&% ;+,*?. 5,+2Q+/) 3%) 7%2-%) 3 U'7,%) 3 +,- %)-9/& -,8) )+/9 )422/%, • &%) 0/*) 3% )+/)422+&/-. 3' ;+,*?. 3% & +,- %2 ,+2*% )% )/-'%2- %2 ;+,) %- %2 6 '/2 +7%* & .*?+2=% 3% 24;1,%'( &4-) @0,8) 3% H HHH 0+, ;4/)B %0%23+2-<%2 7+&%',<*%) 0.,/43%) ,%)-%2- 0%' ,.;'2.,+-,/*%) @5+/1&% 7+9 &%', ,%&+-/7% 3%) &4-) .*?+2=.)B > • &+ 0.,/43% +&&+2- 3% ;/96 '/&&%- D ;/9)%0-%;1,% *42)-/-'% '2% 0.,/43% *,%')% > • & +*-/7/-. )', &% )%=;%2- 3%) &4-) &%) 0&') 0,%)-/=/%'(%)- 0+,-/*'&/8,%;%23%2)% 3',+2- &+ )%;+/2% V&41+&%;%2-<&%) )%;+/2%) D Z@;4/) 3% 247%;1,%B )42- &%) 0&') 3%2)%) 3% & +22.% ■ ( / 3% 24;1,%')%) )+&&%) 3% 7%2-%) )42- 0,.)%2-%) )', & %2)%;1&% 3' -%,,/-4/,% 5,+2Q+/)< +,/) 4**'0% '2% 04)/-/42 :'+)/ ?.=.;42/:'% )', &% ;+,*?. 5,+29 Q+/) 3% & +,• 0,.)%2*% 3%) =,+23%) ;+/)42) 3% 7%2-%) 5,+2Q+/)%) E ?/)-4,/:'%) F @ ,4'4-< +6 +2P B > • +,,/7.% D +,/) 3% ;+/)42) 3% 7%2-%) 3% 3/;%2)/42 /2-%,2+-/42+&% @ ?,/)9 -/% )< 4-?%1K )B 5 8 4', 7+&4,/)+-/42 3' ;+,*?. 5,+2Q+/) 3%) U'7,%) 3 +,)42- 04))/1&%) 6 %'( 3.;+,*?%) • +2+&K)% %- ,%-,+/-%;%2- 0+, ',4)-+53' ,+004,- $ % .3/-. 0+, &+ )4*/.-. ,-0,/*% 2% -%&&% +00,4*?% )%,+ 0+,*%&&+/,% ;+/) 0%,;%--,+ 3 41-%2/, 3%) %)-/;+-/42) > • 7+&4,/)+-/42 0,.*/)% 3' ;+,*?. 3% & +,- ,.+&/). 0+, &+ )4*/.-. ,-0,/*% :'/ 0,404)% 3%) 0+2%&) )',9;%)',% 7%2-/&+-/42 3%) 7%2-%) 0+, ;42-+2- 3% -,+2)+*-/42<0+, 0.,/43% 3% & +22.%P 2% -%&&% +00,4*?% 0%,;%--,+/- 3% 2% ,%-%2/, 3+2) &% 0.,/;8-,% 3' &'(% :'% &%) -,+2)+*-/42) )'0.,/%',%) D '2 *%,-+/2 ;42-+2- @D &+ 3/)*,.-/42 3% &+ /,%*-/42 3' -4',/);%B 59 le tourisme de luxe en France 5 8 6 %'&% '2% +00,4*?% :'+&/-+-/7% 0%'- L-,% %27/)+=.% +2+&K)% 3% &+ 0+,- 3' *?/55,% 3 +55+/,%) ,.+&/). 0+, &%) -4',/)-%) 2.*%))/-%,+/- 3% *42)'&-%, &%) 0,/2*/9 0+&%) ;+/)42) 3% 7%2-%) 0+,/)/%22%) %2 7'% 3 .-+1&/, '2 /23/*+-%', )K2-?.-/9 :'% @*&. 3% ,.0+,-/-/42B 0%,;%--+2- 3 %)-/;%, &+ 0+,- 3%) -4',/)-%) 3+2) &%) )+&&%) 3% 7%2-% ,-0,/*%<)0.*/+&/)-% 3% & /254,;+-/42 )', &% ;+,*?. 3% & +,-<04))83% '2% 1+)% 3% 3422.%) ,%*%2)+2- &+ :'+)/9/2-.=,+&/-. 3%) 7%2-%) 3 +,- %2 0,47%2+2*% 3% 0&') 3% !HH ;+/)42) 3% 7%2-%) 3+2) 0&') 3% H 0+K) ,-0,/*% %)- %2 ;%9 )',% 3% 54',2/, • &+ 7+&4,/)+-/42 0,.*/)% 3' ;+,*?. 3% & +,- %2 ,+2*% > • &+ 7%2-/&+-/42 3%) 7%2-%) 3 U'7,%) 3 +,- 0+, )%=;%2- 3% 0,/( +, +/&&%',)<&+ )4*/.-. .3/-% *?+:'% +22.% '2 ,+004,- )', &%) E -%23+2*%) 3' ;+,*?. 3% & +,- F<3/)042/1&% =,+-'/-%;%2- 42*%,2+2- &+ ;%)',% 3' 04/3) 3%) -4',/)-%) )', &% ;+,*?.</& 2 %(/)-% 0+) 3 4,=+2/);% 0,404)+2- 3% -%&&%) )-+-/)-/:'%) +, +/&&%',)<&%) ;+/9 )42) 3% 7%2-%) 2% 3/)04)%2- 0+) -4'-%) 3 /254,;+-/42) :'+2- D &+ 0,49 7%2+2*% 3% &%', *&/%2-8&% @ ,4'4- %- 4-?%1K ) 24') 42- +55/,;. 2% 0+) 3/)04)%, 3% -%&&%) /254,;+-/42)B & %)- 0+, *42).:'%2- /;04))/1&% +'6 4',3 ?'/ 3% 3.-%,;/2%, &+ 0+,- 3' *?/55,% 3 +55+/,%) =.2.,. 0+, &%) -4',/)-%) & *427/%23,+ 342* 3% *42)-/-'%, '2 =,4'0% 3% -,+7+/& ,.9 '2/))+2- &%) 0,/2*/0+&%) ;+/)42) 3% 7%2-%) 0+,/)/%22%) +5/2 3% 1S-/, '2 /23/*+-%', )K2-?.-/:'% 0%,;%--+2- 3% -,+3'/,% &% 04/3) 3%) -4',/)-%) 60 le tourisme de luxe en France + • 4 " " $ & Y • & # ' "# $ "D "O ' > P ' ' ? Y • " $ 61 le tourisme de luxe en France !.( ( % 1 % • % " ( " 3 :> " " " + DH $<1/$ ? # # %) 7.?/*'&%) 3% *+-.=4,/% & 455,% 3%) &4'%',) 80 *42)-/-'%2- 0+, 3.5/2/-/42 & %2-,.% 3% =+;;% 3% % 0,/(D &+ 6 4',2.% 3% %',4) @54,5+/- 3% HN/&4;8-,%)B %)- &% 0,/(;4K%2 *42)-+-. 0+, ',4)-+5*?%M&%) 0,/2*/0+'( &4'%',) 3' ;+,*?. @ 7/)< %2- + +,< /-%,< 3+B 62 le tourisme de luxe en France ( " % 2 ! & " - " $ 2 701 # % < /11 J * - 701 ; ;11 << <01 77 80 J + - 701 J # - 701 J %--% =,/&&% -+,/5+/,% 24') 3422% '2 &+ &4*+-/42 3% 74/-',%) 5-. A = 4 :.. 3 +00&/*+1&% +' ;+,*?. 3% ? ! " 4 ', &+ 1+)% 3% 24-,% *4%55/*/%2- &'(% @-4'-% &4*+-/42 3 '2 7.?/*'&% 04', '2% 6 4',2.% %- 04', '2 54,5+/- 3% H N/&4;8-,%) 342- &% 0,/( %)- )'0.,/%', 4' .=+& D "HH%',4)B</& +00+,+O - :'% &% )%=;%2- 3' &'(% %)- 0&') ,%)-,%/2- :'% &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7.?/*'&%) 3% 0,%)-/=% % &'(% )% &/;/-% D &+ &4*+9 -/42 3% 74/-',% 3% -,8) ?+'- )-+23/2= • &+ &4*+-/42 3% 7.?/*'&%) )04,-/5)<)+2) *?+'55%',<3% -,8) =,+23 0,%)-/=% @ %,,+,/< )-42 +,-/2P B > • &+ &4*+-/42 3% &/;4')/2%) 3% -,8) ?+'- )-+23/2= @ 4&&)9 4K*%< %,*%3%) *&+))% 4' A ).,/% ,+&&42=.%) 4' 3+2) &%) 7%,)/42) &%) 0&') 0'/))+29 -%)P B +7%**?+'55%', 5 % % ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 74/-',%) 3% &'(% )% *42*%2-,% )', 3%'(M42%) % $ E G " $ S :$' ( " 63 le tourisme de luxe en France • &+ ,.=/42 0+,/)/%22% > • &+ ,.=/42 +*+ & 0%'- %(/)-%, 0+, +/&&%',) 3%) ;+,*?.) 4G &% &'(% %)- )+/)422/%, /2)/<D %+'7/&&%<3',+2- &% %)-/7+& 3' /&;<*%,-+/2) &4'%',) +;82%2- 3%) 7.?/*'&%) )', &+ 7/&&% 04', &%) ;%--,% D 3/)04)/-/42 3%) 5%)-/7+&/%,) + &4*+-/42 +'-4;49 1/&% 3% &'(% %)- '2% +*-/7/-. %2 0+,-/% 24;+3% 5 8 6 %) ;.-?434&4=/%) 0,404).%) */93%))4') )42- +00&/*+1&%) -+2- +' ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7.?/*'&%) )+2) *?+'55%', :' +' ;+,*?. 3% &+ =,+23% ,%;/)% ■ 7 % 43 3%2-/5/*+-/42 3%) 40.,+-%',) /2-%,7%2+2- )', &% ;+,*?. % @)K23/*+- 3%) %2-,%0,/)%) 3% ,%;/)%B %- &+ 1,+2*?% &4'%',) 3' 0%'9 7%2- *4;;'2/:'%, '2% 0,%;/8,% &/)-% 3 /2-%,7%2+2-) > &/)-% :'/ 04',,+ L-,% *4;0&.-.% &4,) 3 %2-,%-/%2) %2 3%;+23+2- +'( /2-%,7/%X.) 3% */-%, &%',) 0,/2*/0+'(*42*',,%2-) @;.-?43% .0,4'7.% 0+, ',4)-+5B 53 3%2-/5/*+-/42 3%) 7.?/*'&%) %2-,+2- 3+2) &% *+3,% 3' 0.,/;8-,% &'(% 63 .-%,;/2+-/42 04', *?+:'% 40.,+-%', 3' *?/55,% 3 +55+/,%) =.2.,. 0+, &%', 0+,*3% 7.?/*'&%) 3% &'(% %&+ 2% 04',,+ )% 5+/,% :'% )', '2% 1+)% 3.*&+,+-/7% %0%23+2-<%2 ;41/&/)+2- &% %- &% &%) -+'( 3% ,%-4', 3%7,+/%2- L-,% )+-/)5+/)+2- 93 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3 +55+/,%) 3% &+ &4*+-/42 3% 7.?/*'&%) 3% &'(% %2 ,+2*% ■ 7 43 =,.=+-/42 3' *?/55,% 3 +55+/,%) 3%) 40.,+-%',) /2-%,7%2+2- )', &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7.?/*'&%) 3% &'(% )+2) ,%-,+/-%;%2- 0+, *+-.=4,/%) 3% 7.?/*'&% %&+ 04',,+/- )% 5+/,% )', &+ 1+)% 3%) *4;0-%) 3.04).) +'0,8) 3' %=/)-,% +-/42+& 3' 4;;%,*% %- 3%) 4*/.-.)<*% :'/ .7/-%,+/- &% 1/+/) 3' 3.*&+,+-/5 4'-%54/)</& *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% -4') &%) .-+1&/)9 )%;%2-) 2% 3.04)%2- 0+) &%',) *4;0-%) %,-+/2) 0,.58,%) 0+K%, '2% +;%23% 0&'-C- :'% 3% 3/7'&='%, 3%) /254,;+-/42) 5/2+2*/8,%) &.=+&%) 53 00&/*+-/42 .7%2-'%&&% 3 '2% *&. 3% ,.0+,-/-/42 04', +55/2%, &%) *?/55,%) 41-%2') %--% *&. 3% ,.0+,-/-/42 04',,+/- L-,% 41-%2'% %2 +2+&K)+2- &%) ,.)'&-+-) 3 '2 0+2%& 3% &4'%',) +5/2 3% 3.-%,;/2%, &+ 0+,- 3%) 7.?/*'&%) 3% &'(% @)%&42 &+ 3.5/2/-/42 ',4)-+5B 3+2) &%', *?/55,% 3I +55+/,%) 63 =,.=+-/42 3%) ,.)'&-+-) 41-%2') 5 8 6 43 00,4*?% :'+&/-+-/7% %274/ 3% :'%)-/422+/,%) +'( &4'%',) 3 +'-4;41/&%) 3% &'(% %2 &%', 3%;+23+2- '2% %)-/;+-/42 3% &+ 0+,- 3% &+ le tourisme de luxe en France *&/%2-8&% -4',/)-/:'% @5,+2Q+/)% %- /2-%,2+-/42+&%B 3+2) &%', *?/55,% 3I +55+/9 ,%) 53 =,.=+-/42 3%) ,.)'&-+-) 04', 41-%2/, '2 /23/*+-%', )K2-?.-/:'% @*&. 3% ,.0+,-/-/42B & )%;1&% 0+, +/&&%',) 04))/1&% 3% ;41/&/)%, &%) 3%'()K23/*+-) 0,45%))/422%&) 3' )%*-%', @&% 04', &%) &4*+-/42) )+2) *?+'55%', %- &% 04', &%) &4*+-/42) +7%**?+'55%',B +' )%,7/*% 3% & .-'3% 5/2+&% % *42*4',) 3% *%) 3%'( )K23/*+-) 3%7,+/- +;.&/4,%, &% -+'( 3% ,.042)% %- &+ :'+&/-. 3% *%) ,.9 042)%) 45,%) ,.+&/)% *?+:'% +22.% 04', &% *4;0-% 3% &+ 1,+2*?% &4'%',) 3' + % 1 ;+% < '2% .-'3% 3' ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7.?/*'&%) *4',-% 3',.% %0%23+2-<*%--% .-'3% %)- *%2-,.% )', &%) 0,+-/:'%) 3%) *42)4;;+-%',) @%(%;0&% &% 04',9 *%2-+=% 3% ,+2Q+/) +K+2- &4'. '2% 74/-',% 3+2) & +22.%B %- 2 %)- 0+) )0.*/5/9 :'%;%2- 4,/%2-.% &'(% %) *?/55,%) 0,.)%2-.) ,%5&8-%2- 3%) -%23+2*%) 3% *42)4;;+-/42 ;+/) 2% 3422%2- 0+) '2% 0?4-4=,+0?/% 0,.*/)% 3' ;+,*?. +, +/&&%',)<*%--% .-'3% %)- &/;/-.% +'(;.2+=%) 5,+2Q+/) % %)- %2 ,%7+2*?% %2 ;%)',% 3% 24') 54',2/, '2% 0,%;/8,% &/)-% 3 40.,+-%',) ,%0,.)%2-+2- %27/,42 HW 3' ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7.?/*'9 &%) 3% &'(% Y 0+,-/, 3% *%--% &/)-% %- %2 *42-+*-+2- *?+*'2 3%) 40.,+-%',)< 24') 04',,42) 3.-%,;/2%, '2% &/)-% %(?+')-/7% 3%) 40.,+-%',) )', &% )%=;%2@%2 3%;+23+2- D *?+*'2 3%) +*-%',) ,%*%2).) 3% 24') */-%, 3% )%) *42*',9 ,%2-)B +0 1 &/ % ;+&% <.7+&'% *?+:'% +22.% &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7.?/*'&%) +7%**?+'55%',) %0%23+2-<& %2)%;1&% 3' ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7.?/*'&%) 3% =,+23% ,%;/)% 2 %2-,% 0+) 3+2) &% 0.,/;8-,% &'(% 3.5/2/ 0+, ',4)-+5 + 3/)04)% 3 '2 &/)-/2= 3% H 40.,+-%',) /2-%,7%2+2)', &% ;+,*?. 3% &+ =,+23% ,%;/)% 64 65 le tourisme de luxe en France 9% ( I % : 1 % • % " + P " • : ! + ) ! ( ( 5 ( " 3 " + :> " " DH $<1/$ ? # # 80 + &4*+-/42 +.,/%22% @+7/42 *4;;% ?.&/*40-8,%B +00+,-/%2- +' )%*-%', 3' -,+2)04,- 0,/7. @0+, 4004)/-/42 +'( -,+2)04,-) %2 *4;;'2B +, *42).9 :'%2-<&% )%,7/*% ,%23' @,%6 4/23,% '2 04/2- .&4/=2.B %)- &% ;L;%<:' 42 )% 3.0&+*% %2 74/-',%<%2 +7/42 0,/7. 4' %2 ?.&/*40-8,% %)- 04',:'4/<&% 0,49 3'/- .-+&42 0%,;%--+2- 3% 3.-%,;/2%, &% )%'/& 3' &'(% %)- /3%2-/:'% :'%& :'% )4/- &% ;4K%2 3% &4*4;4-/42 '-/&/). '2% 74/-',% 3% *+-.=4,/% 04', '2% 6 4',2.% @54,5+/- 3% HN/&4;8-,%)B ( " % 2 " & " $ ! * + # % O - 2 < /11 O - ; ;11 O - << <01 66 le tourisme de luxe en France # O - 77 80 %--% =,/&&% -+,/5+/,% 24') 3422% '2 ,.5.,%2-/%& &'(% +00&/*+1&% +' ;+,*?. 3' -,+2)04,- +.,/%2 0,/7. ! ? > !4 :.. 4 ', &+ 1+)% 3% 24-,% *4%55/*/%2- &'(% @-4'-% 0,%)-+-/42 3+2) &% 34;+/2% 3' -,+2)04,- +.,/%2 0,/7. 3 '2 0,/()'0.,/%', 4' .=+& D "HH%',4)B</& +00+,+O :'% 0 < 0 " ' ' :'/ 0%'- L-,% )4')9)%=;%2-. %2 :'+-,% -K0%) ,' & 3% 0,%)-+-/42) 1' • • • • &%) 74&) %55%*-'.) D 14,3 3 +7/42) 4' 3 ?.&/*40-8,%)9-+(/ %55%*-'+2- :'4-/3/%29 2%;%2- &% ;L;% -,+6 %- > &%) 74&) 0+24,+;/:'%) @)',74& 3 '2% M42% -4',/)-/:'% %2 +7/42 4' %2 ?.&/*409 -8,%B > , ! 3 ! ' ( = ' ' ( ! ' ( &) # * &%) 1+0-L;%) 3% & +/, > &%) 74&) D &+ 3%;+23% @+55,8-%;%2- 3 '2 +7/42 4' 3 '2 ?.&/*40-8,% 3+2) &% *+3,% 3 '2% 0,%)-+-/42 )', ;%)',%B & = = ! " B & %2)%;1&% 3%) 74&) %2 +7/42 +00+,-/%2- +' 0.,/;8-,% &'(% > )%'&) &%) 74&) %2 ?.&/*40-8,% 3 '2% 3',.% )'0.,/%',% 4' .=+&% D '2% ?%',% %- 3%;/% +00+,-/%22%2- +' &'(% 5 % /& %(/)-% 3% 24;1,%'( +.,43,4;%) 3 +7/+-/42 0,/7.% )', &% -%,,/-4/,% 5,+29 Q+/)<3%'(+.,43,4;%) 542- 5/=',% 3% &%+3%,) )', &% ;+,*?. 3% & +7/+-/42 0,/9 7.% %- )% 3.-+*?%2- -,8) 2%--%;%2- %2 -%,;%) 3 +*-/7/-.) @ B 43 & +.,43,4;% 3% +,/) % 4',=%- > 53 & +.,43,4;% 3% +22%) +23%&/%' %--% 0,.34;/2+2*% 3% *%) 3%'(+.,43,4;%) + '2% 34'1&% %(0&/*+-/42 @ B 4',*% %+29 +'& +,3.<,%)042)+1&% 3% 0,4;4-/42< .,404,-) 3% +,/) 67 le tourisme de luxe en France • • & /;04,-+2*% 3' -4',/);% 3% &4/)/,) )', *%) 3%'(3%)-/2+-/42) @ +,/) %- &+ ,.=/42 0+,/)/%22%<,.=/42 +*+B > & /;0+*- )/=2/5/*+-/53' -4',/);% 3 +55+/,%) 3+2) *%) ,.=/42) 5 8 6 43 3%2-/5/*+-/42 3%) 0,%)-+-+/,%) 40.,+2- )', &% ;+,*?. 3' 74& D &+ 3%9 ;+23% D 0+,-/, 3%) &/)-%) *4;;'2/:'.%) 0+, *?+:'% +.,43,4;% 2% -%&&% /254,;+-/42 %)- +/).;%2- 3/)042/1&%<&%) +.,43,4;%) 42- .-. *42-+*-.) 0+, ',4)-+5%- /&) )42- 3 +**4,3 04', *440.,%, 53 2-%,7/%X) 3%) 0,%)-+-+/,%) 04', *422+O -,% &% *?/55,% 3 +55+/,%) =.2.,. 0+, &%', +*-/7/-. 74& D &+ 3%;+23% 04', &%) 0,%)-+-/42) 3% &'(% )%&42 &+ 3.5/2/9 -/42 ',4)-+5 +00,4*?% 5/2% 0,/)% %2 *4;0-% 3% & %2)%;1&% 3%) 74&) %2 +7/42 ;+/) '2/:'%;%2- 3%) 74&) %2 ?.&/*40-8,% 04', '2% 3',.% 3 +' ;4/2) '2% ?%',% %- 3%;/% > +00,4*?% )/;0&/5/.% 0,/)% %2 *4;0-% 3% & %2)%;1&% 3%) 74&) %2 +7/42 %- %2 ?.&/*40-8,%<:'%&&% :'% )4/- &+ 3',.% 3' 74& %--% +00,4*?% ;4/2) ,/=4',%')% +00+,+O - *4;;% 0&') )/;0&% D ;%--,% %2 U'7,% 63 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3 +55+/,%) 3' -,+2)04,+.,/%2 0,/7. 3% &'(% %2 ,+2*% 5 8 43 00,4*?% :'+&/-+-/7% %274/ 3% :'%)-/422+/,%) +'( &4'%',) +.,/%2) &%', 3%;+23+2- '2% %)-/;+-/42 3% &+ 0+,- 3% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% @5,+2Q+/)% %- /2-%,2+-/42+&%B 3+2) &%', *?/55,% 3I +55+/,%) 53 =,.=+-/42 3%) ,.)'&-+-) 04', 41-%2/, '2 /23/*+-%', )K2-?.-/:'% @*&. 3% ,.0+,-/-/42B 6 + *42*%2-,+-/42 3%) /2-%,7%2+2-) )', 3%'(+.,43,4;%) 3%7,+/- 5+*/&/-%, '2% -%&&% 3.;+,*?% & 2 %(/)-% 0+) 3 4,=+2/);% 0,404)+2- 3%) )-+-/)-/:'%) )', &% ;+,*?. 3' -,+2)04,- +.,/%2 3% &'(% -%& :' ',4)-+5& + 3.5/2/ + 7+&4,/)+-/42 3' ;+,*?. 2.*%))/-%,+ 342*3% ;%--,% %2 0&+*% '2% ;.-?434&4=/% 0,40,% 68 le tourisme de luxe en France 5 • " + P $ "# ( • + " # ( ' ( (< $ 61"# ( + ( ! 9 / ! " ( : ( " O 3 " " " ' L # # 70 + &4*+-/42 3 '2 1+-%+' D &+ 6 4',2.% 34/- L-,% 3/)-/2='.% 3% &+ &4*+-/42 3% 1+9 -%+'(04', 3%) 3',.%) 0&') &42='% 2 %55%-<3+2) &% )%*423 *+)<&% 1+-%+' %)'2 ?.1%,=%;%2- @/& +00+,-/%2- 342*D *% -/-,% +' ;+,*?. 0,/;+/,% %- )% -,4'7% %2 *42*',,%2*% +7%*& ?C-%&&%,/% 4' &%) ,.)/3%2*%) 3% -4',/);%B + &4*+-/42 3 '2 1+-%+' D &+ 6 4',2.% 34/- .=+&%;%2- L-,% 3/)-/2='.% 3% &+ &4*+9 -/42 +'-4;41/&% 4' +.,/%22% +2) &% )%*423 *+)</& ) +=/- 3% 3/)04)%, 3 '2 4'-/& 3% &4*4;4-/42 @&+ 5/2+&/-. %)- 3% 5,+2*?/, '2% 3/)-+2*%B +&4,) :'% &+ &4*+9 -/42 3 '2 1+-%+' ) +))/;/&% 3+7+2-+=% D '2 &4/)/, & ) +=/- 3% 0+))%, '2% 6 4',2.% +=,.+1&% %2 ;%, %- 242 3% 0%,;%--,% '2 3.0&+*%;%2- %)- 04',:'4/<&% 0,49 3'/- .-+&42 *?4/)/ %)- '2% *,4/)/8,% 3 '2% 6 4',2.% 3+2) &% V4&5% 3' 4,1/?+2 2% *,4/)/8,% 3 '2% 6 4',2.% 3+2) &% V4&5% 3' 4,1/?+2 *4,,%)0423 D '2% 0,%)-+-/42 %2-,.% 3% =+;;% 3+2) &+ ;%)',% 4G/& ) +=/- 3 '2 -4',/);% 3% ;+))% 04', &%:'%& &+ *42*',,%2*% %)- /;04,-+2-% %- ;+-',% %) 0,/(*4,,%)0423%2342*D '2 0&+2*?%, %- /&) )42- )-+1&%) @&%) 04)/-/42) *42*',,%2-/%&&%) )42- 5/9 =.%)B % 0,/(3% %',4) *4,,%)0423 D &+ ;4K%22% 3%) 0,/(0,+-/:'.) 0+, &%) 0,/29 */0+'( /2-%,7%2+2-) )', *% ;+,*?. @&%) -+,/5) 3% 0&')/%',) 40.,+-%',) 42- .-. .-'3/.) 342- +7/(<#%3%--%) 2=%&')< M%2+? ,4/)/8,%)B 69 le tourisme de luxe en France ( " 2 " & " $ ! * # - % 2 001 ; <68 << 01 77 70 + # %--% =,/&&% -+,/5+/,% 24') 3422% '2 3' -,+2)04,- ;+,/-/;% = ? +00&/*+1&% +' ;+,*?. ! --. 4 ', &+ 1+)% 3% 24-,% *4%55/*/%2- &'(%<24') 04'742) /3%2-/5/%, &%) 455,%) *4,,%)0423+2- D '2 04)/-/422%;%2- &'(% )', &% ;+,*?. 3' -,+2)04,- ;+,/9 -/;% • • 3+2) &% )%*-%', 3' -,+2)04,- 5&'7/+&<+'*'2% 0,%)-+-/42 0,404).% 2% *4,,%)0423 D '2% 455,% &'(%<:'%&&% :'% )4/- & %;1+,*+-/42 *42)/3.,.% @*4+*?)<0.2/*?%--%)<1+-%+'(;4'*?%)P B > 3+2) &% )%*-%', 3' K+*?-/2= &+ &4*+-/42 3% 1+-%+'(D ;4-%', 3% 0&') 3% ?'/- ;8-,%) > &+ &4*+-/42 3% 74/&/%,) 3% 0&') 3% 3/(;8-,%) . & +00+,+O - :' '2% )%=;%2-+-/42 +55/2.% %)- 2.*%))+/,% 04', ;%)',%, &% ;+,9 *?. 3% &+ &4*+-/42 3% K+*?-) :'/ 0%'- L-,% 3/7/). %2 -,4/) '2/7%,) • &% )%=;%2- ?K0%,&'(% :'/ *4,,%)0423 +'( ;%=+K+*?-) %- *+-+;+,+2) +7%*.:'/0+=% > • &% )%=;%2- 3' &'(% E .&.;%2-+/,% F :'/ *4,,%)0423 +'(K+*?-) ,.0423+2-4'-% 4' 0+,-/% 3% & +22.% +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+-%', 70 le tourisme de luxe en France 5 42*%,2+2- &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% K+*?-) 3% &'(%<'2% 0,%;/8,% +2+&K)% 3' ;+,*?. )%;1&% /23/:'%, :'% &% ;+,*?. )% *42*%2-,% 3+2) '2% &+,=% ;%9 )',% )', &+ ,.=/42 +*+ 5 8 / 6 43 3%2-/5/*+-/42 3%) 0,%)-+-+/,%) 40.,+2- )', &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% K+*?-) 3% &'(% Y 0+,-/, 3%) /254,;+-/42) *4;;'2/:'.%) 0+, &+ .3.,+9 -/42 3%) /23')-,/%) 2+'-/:'%) @ B</& %)- 04))/1&% 3 /3%2-/5/%, &%) &4'%',) 04)).3+2- 3%) K+*?-) %2-,+2-) 3+2) 24-,% 0.,/;8-,% &'(% 53 2-%,7/%X) 3%) 0,%)-+-+/,%) 04', *422+O -,% &% *?/55,% 3 +55+/,%) ,.+&/). 0+, &%) 1+-%+'(3% &'(% &4'.) D &+ 6 4',2.% Y 0+,-/, 3%) ,.042)%) 41-%2'%)</& 3%7,+/- L-,% 04))/1&% 3% 3/)04)%, 3 '2 /23/*+-%', )K2-?.-/:'% 0%,;%--+23 %)-/;%, &+ 0+,- 3% &+ &4*+-/42 3% &'(% D &+ 6 4',2.% 3+2) &% *?/55,% 3I +55+/9 ,%) 3%) &4'%',) 04)).3+2- 3%) K+*?-) 3% &'(% 63 %&%7. 3' *?/55,% 3 +55+/,%) 3%) &4'%',) )', &+ 1+)% 3%) *4;0-%) 3.04).) +'0,8) 3' %=/)-,% +-/42+& 3' 4;;%,*% %- 3%) 4*/.-.) %- +00&/*+-/42 3% &+ *&. 3% ,.0+,-/-/42 41-%2'% &4,) 3% &+ 0?+)% & *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% -4') &%) .-+1&/))%;%2-) 2% 3.04)%2- 0+) &%',) *4;0-%) %,-+/2) 0,.9 58,%2- 0+K%, '2% +;%23% 0&'-C- :'% 3% 3/7'&='%, 3%) /254,;+-/42) 5/2+29 */8,%) &.=+&%) 93 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3% &+ &4*+-/42 D &+ 6 4',9 2.% 3% K+*?-) 3% &'(% %2 ,+2*% 5 8 43 00,4*?% :'+&/-+-/7% %274/ 3% :'%)-/422+/,%) +'( &4'%',) +.,/%2) &%', 3%;+23+2- '2% %)-/;+-/42 3% &+ 0+,- 3% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% @5,+2Q+/)% %- /2-%,2+-/42+&%B 3+2) &%', *?/55,% 3I +55+/,%) 53 =,.=+-/42 3%) ,.)'&-+-) 04', 41-%2/, '2 /23/*+-%', )K2-?.-/:'% ;%)'9 ,+2- &+ 0+,- 3% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 3+2) &% *?/55,% 3I +55+/,%) @*&. 3% ,.9 0+,-/-/42B 6 %'( )-,'*-',%) 04',,+/%2- L-,% +))4*/.%) D &+ 3.;+,*?% +5/2 3 +;.&/4,%, &% -+'(3% ,.042)% 3%) &4'%',) &% 42)%/& )'0.,/%', 3% 0&+/)+2*% %- 3%) )04,-) 2+'-/:'%) %- &+ .3.,+-/42 3%) /23')-,/%) 2+'-/:'%) & 2 %(/)-% 0+) 3 4,=+2/);% 0,404)+2- 3%) )-+-/)-/:'%) *42*%,2+2- &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% K+*?-) 3% &'(% -%& :' ',4)-+5& + 3.5/2/ 4', 41-%2/, 3%) *?/55,%) *4?.,%2-)</& )%,+ 342*2.*%))+/,% 3% ;%--,% %2 0&+*% '2% ;.-?4349 &4=/% 0,40,% 71 le tourisme de luxe en France %0%23+2-<24') 3/)04)42) 3% 0&')/%',) )4',*%) )-+-/)-/:'%) 0%,;%--+23 +00,.?%23%, &% ;+,*?. • *?+:'% +22.%<&+ 0,4*83% D '2% .7+&'+-/42 3' *?/55,% 3 +55+/,%) =.9 2.,. 0+, &+ &4*+-/42 3% 1+-%+' %- 3/)04)% 3 '2 &/)-/2=3% H &4'%',) :'/ 24') + .-. *4;;'2/:'.%) > • &% 5/*?/%, ,%*%2)% & %2)%;1&% 3%) 2+7/,%) /;;+-,/*'&.) %2 ,+2*% +/2)/ :'% &%',) 0,40,/.-+/,%) @*%&+ 0%,;%- 3% 3.-%,;/2%, &+ 5&4--% 3423/)04)% *?+*'2 3%) &4'%',) %- 3 /3%2-/5/%, &%) &4'%',) 04)/-/422.) )', &% &'(%B 5 • ? - + ( + "# & $ $ " ( - > > • ? & ( ?Y " ) 5 G ( # ' " ( ( " " O H 3 " " S H C J$ $ # # 781 > ? 72 le tourisme de luxe en France % -,+2)04,- +.,/%2 J ;L;% :'+23 /& %)- 3% &'(% J +00+,-/%2- D &+ 5+;/&&% 3%) -,+2)04,-) %2 *4;;'2 Y *% -/-,%<& +2+&K)% 0%,;%--+2- 3 /3%2-/5/%, &%) 0,%)-+-/42) 3% &'(% %)- -4-+&%;%2- 3/55.,%2-% 3% *% :'/ + .-. 0,404). 04', &+ &4*+-/42 +.,/%22% 0,/7.% % 0,43'/- .-+&42 *4,,%)0423 D '2% 455,% ,.)4&';%2- %2-,.% 3% =+;;% '2 74& 0,404). 0+, '2% *4;0+=2/% &4X *4)- + 0,%)-+-/42 *4,,%)0423 D '2 )%,7/*% ;/2/;'; %- & +,=';%2- 3' 0,/(%)- +' *U', 3' 3/)*4',) *4;;%,*/+& ( " 2 ! * + # & " " $ # % O :I S HC J 2 / 111 O :I S HC J ; < 011 O :I S HC J << 0;1 O :I S HC J 77 781 %--% =,/&&% -+,/5+/,% 24') 3422% '2 ,.5.,%2-/%& &'(% +00&/*+1&% +' ;+,*?. 3' -,+2)04,- +.,/%2 " > >% C D A ;0 < !: ... 4 & 1 E&% ;+,*?. 3' &'(% 3+2) &% 34;+/2% 3' -,+2)04,- +.,/%2 +00+,+O - &/;/-. ( ( ) * ) ! + ,.! ( ! / @ B ', &% ;+,*?. 5,+2Q+/) @.;/))/42B<)%'& /, ,+2*% 0,49 04)% 3% -%&&%) 0,%)-+-/42) %- )%'&) &%) 74&) &42=*4',,/%, )42- *42*%,2.) 0+, &% &'(% @/& 2 %(/)-% 0+) 3% 0,%;/8,% *&+))% 3+2) &% *+3,% 3% 74&) *4',- %- ;4K%2 *4',,/%,B 5 8 6 % *?/55,% 3 +55+/,%) 5,+2Q+/) 3' -,+2)04,- +.,/%2 3% &'(% %)- /2-.=,+&%;%2- &% 5+/- 3% &+ *4;0+=2/% /, ,+2*% ,<&%) /254,;+-/42) *42*%,2+2- & +*-/7/-. @ B V/&&%) ;)%&&%;<3/,%*-%', .-'3%) %- )-+-/)-/:'%) 3' =,4'0% /, ,+2*% 73 le tourisme de luxe en France 0,%;/8,% *&+))% 3 /, ,+2*% @*?/55,% 3 +55+/,%)<24;1,% 3% 0+))+=%,) -,+2)9 04,-.)P B )42- *425/3%2-/%&&%) %- 2 42- 0+) .-. *4;;'2/:'.%) D ',4)-+5 5 8 6 +, 3.5/2/-/42<&%) *&/%2-) 3% 74&) &42=*4',,/%, )42- 3%) -4',/)-%) ' ( 1 % • " ' G • 2 # 4 ' ' ( " " % ' 5+/- 3% &+ ;'&-/0&/*/-. 3%) 0,43'/-) %2-,+2- 3+2) &% *?+;0 3' )?400/2=3% &'(%</& ) +78,% /;04))/1&% 3% 1+)%, 24-,% +00,4*?% )', '2 0,43'/- .-+&42 24') 0%,;%--+2- 3 +00&/:'%, &% ;'&-/0&/*+-%', +' ;+,*?. 5 8 ? 6 4', 7+&4,/)%, &% ;+,*?. 3' )?400/2=3% &'(%</& *427/%23,+ 3% 0,4*.3%, %2 3%'(.-+0%) • 7+&4,/)+-/42 3' ;+,*?. 3' *4;;%,*% ?4,) -+(% @3'-K 5,%% ] M42%) 3.9 -+(.%) 3%) =,+23) ;+=+)/2) %- 3%) 14'-/:'%) 3% &'(%B< ;+,*?. :'/ ) +3,%))% D '2% *&/%2-8&% .-,+2=8,% ,.)/3+2- ?4,) 2/42 %',40.%22% • #+&4,/)%, &% ;+,*?. 3' *4;;%,*% 3% &'(% @=,+23) ;+=+)/2) ] 14'-/:'%) 3% &'(%B<;+,*?. :'/ ) +3,%))% D '2% *&/%2-8&% .-,+2=8,% ;%;1,% 3% & 2/42 %',40.%22% %- 5,+2Q+/)% & *427/%23,+ 3 40-%, 04', 3%) ;.-?434&4=/%) )0.*/5/:'%) 04', *?+*'2 3% *%) ;+,*?.) ■ @ 43 2+&K)% 3' ;+,*?. 3' *4;;%,*% ?4,) -+(% @3'-K 5,%% ] %)0+*%) 3.-+(.) 3%) =,+23) ;+=+)/2)B %2 ,+2*% )', &+ 1+)% 3%) )-+-/)-/:'%) 54',2/%) 0+, &+ 74 le tourisme de luxe en France 53 2+&K)% 3%) 7%2-%) 0+, 0,43'/-) +5/2 3 /)4&%, &%) +,-/*&%) ,%&%7+2- 3% &+ )0?8,% 3' &'(% /2)/<2% )%,42- 0+) 0,/) %2 *4;0-% 0+, %(%;0&% &% -+1+* 4' &%) )0/,/-'%'(@&+ )%=;%2-+-/42 ,%-%2'% 0+, &+ 3+2) )%) 0,.)%29 -+-/42) 0%,;%- '2% -%&&% 3.;+,*?%B 63 =,.=+-/42) 3%) ,.)'&-+-) 04', 41-%2/, &% ;42-+2- 3' )?400/2=3% &'(% ,.+&/). 0+, &+ *&/%2-8&% %(-,+9*4;;'2+'-+/,% ■ @ 9 " " : 43 #+&4,/)+-/42 3' ;+,*?. 5,+2Q+/) 3' *4;;%,*% 3% &'(% %--% 7+&4,/)+9 -/42 04',,+ L-,% ,.+&/).% 0+, ',4)-+5342- &+ &.=/-/;/-. %2 &+ ;+-/8,% %)54,-% 53 %-,+/-%;%2- 04', 2% 0+) 0,%23,% %2 *4;0-% 3%'( 54/) &% *?/55,% 3 +55+/,%) ,.+&/).) %2 3.-+(% 5 8 6 42*%,2+2- &% *4;;%,*% 3.-+(.</& %)- 0+, 3.5/2/-/42 =.2.,. 0+, 3%) -4',/)9 -%)<342* HHW 3' ;+,*?. )%,+ ,%-%2' 42*%,2+2- &% *4;;%,*% *&+))/:'%</& %)- 2.*%))+/,% 3 /3%2-/5/%, &+ 0+,- :'% ,%0,.)%2-% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% @5,+2Q+/)% %- /2-%,2+-/42+&%B 3+2) &% *?/55,% 3I +55+/,%) -4-+& 4', *%&+<'2% 34'1&% ;.-?434&4=/% 34/- L-,% ;/)% %2 U'7,% ■ 4 " 8 " 43 2+&K)% 3' *?/55,% 3 +55+/,%) =.2.,. 0+, &%) *&/%2-) /2-%,2+-/42+'( 3+2) &%) ;+=+)/2) 3% &'(% @=,+23) ;+=+)/2) %- 14'-/:'%) 3% &'(%B D 0+,-/, 3%) 0+/%;%2-) 0+, *+,-% 1+2*+/,% %,-+/2) ;+=+)/2) ) +78,%2- 34,) %- 3.6 D 0,L-) D *4&&+14,%,<;+/) *% 2 %)- 0+) &% *+) 3% -4') & ,%7/%23,+ D &+ /,%*9 -/42 3' -4',/);% &4,) 3% & .-'3% 3.5/2/-/7%<3% 3422%, & /;0'&)/42 %2 ;49 1/&/)+2- 3/,%*-%;%2- &%) 3/)-,/1'-%',) +5/2 3% &%) )%2)/1/&/)%, D & /;04,-+2*% 3 '2% -%&&% 3.;+,*?% @%- &%', =+,+2-/, &+ *425/3%2-/+&/-. 3%) *?/55,%) :' /&) +**%0-%,42- 3% *4;;'2/:'%,B 53 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% 04/3) ,%&+-/53%) -4',/)-%) /2-%,9 2+-/42+'( ■ 4 " ; 8 . " 43 %) ,%&%7.) 3% *+,-%) 1+2*+/,%) 2% 0%,;%--%2- 0+) 3% )+74/, 3% :'%&&% ,.=/42 0,47/%22%2- &%) *42)4;;+-%',) 5,+2Q+/)<*% :'/ %)- 2.*%))+/,% 04', /3%2-/5/%, &% 04/3) 3%) -4',/)-%) 2+-/42+'( %0%23+2-<*%--% /254,9 ;+-/42 0%'- L-,% 54',2/%) 0+, & +2+&K)% 3%) ,%&%7.) 3% *+,-%) 0,/7+-/7%) .;/)%) 0+, &%) %2)%/=2%) @=,+23) ;+=+)/2) 24-+;;%2-B % &+ ;L;% 5+9 Q42<*%,-+/2) =,+23) ;+=+)/2) )%;1&%2- 0,L-) D *4&&+14,%, +7%*&+ /,%*9 -/42 3' -4',/);% ;+/) *% 2 %)- 0+) &% *+) 3% -4') & ,%7/%23,+ D &+ /,%*9 75 le tourisme de luxe en France -/42 3' -4',/);% &4,) 3% & .-'3% 3.5/2/-/7%<3% 3422%, & /;0'&)/42 %2 ;49 1/&/)+2- 3/,%*-%;%2- &%) %2)%/=2%) +5/2 3% &%) )%2)/1/&/)%, D & /;04,-+2*% 3 '2% -%&&% 3.;+,*?% @%- &%', =+,+2-/, &+ *425/3%2-/+&/-. 3%) *?/55,%) :' /&) +**%0-%,42- 3% *4;;'2/:'%,B 53 =,.=+-/42 3%) 3422.%) +5/2 3 41-%2/, &% *?/55,% 3 +55+/,%) =.2.,. 0+, &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 5,+2Q+/)% ■ 7 $ / &%) 1&4*+=%) ) +78,%2- -,40 24;1,%'( 3% &+ 0+,- 3%) %2)%/=2%) 04', 3.9 -%,;/2%, &% 04/3) 3%) -4',/)-%) 3+2) &% *?/55,% 3I +55+/,%) 3%) ;+/)42) 3% &'(%< ',4)-+5%)- %2 ;%)',% 3% 0,4*.3%, D '2% %)-/;+-/42 5/+1&% 3' 04/3) 3% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 04', &%) ;+/)42) 3% &'(% + F 0'1&/.% 0+, &%) ;/))/42) .*424;/:'%) 3% &+ @ /,%*-/42 3%) %&+-/42) *424;/:'%) (-.,/%',%)B %- &% @ %2-,% ,+2Q+/) 3' 4;;%,*% (-.,/%',B 0'1&/% +22'%&&%;%2- '2 34))/%, )', &% ;+,*?. 3' *4;;%,*% ?4,) -+(%) 3+2) &% ;423% • ,.0+,-/-/42 3' ;+,*?. 3' *4;;%,*% ?4,) -+(%) 0+, *42-/2%2- %- 0+, 0+K) > • ,.0+,-/-/42 3' ;+,*?. 3' *4;;%,*% ?4,) -+(%) 0+, *+2+'( 3% 3/)-,/1'9 -/42 > • ,.0+,-/-/42 3' ;+,*?. 3' *4;;%,*% ?4,) -+(%) 0+, 0,43'/-) 1 3/)04)%2- 3% &%',) 0,40,%) 3422.%) )', &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% D 0+,-/, 3%) ,%&%7.) 3% *+,-%) 1+2*+/,%) %3% *+,-%) 0,/7+-/7%) 4' 3% 5/3.&/-. %) /254,;+-/42) 0%,;%--%2- 3 /3%2-/5/%, &+ 2+-/42+&/-. @04', &%) .-,+2=%,)B 4' &% &/%' 3% ,.)/3%2*% @04', &%) ,+2Q+/)B 3% &+ *&/%2-8&% %) 3422.%) 04',,+/%2- L-,% *4;;'2/:'.%) D &+ /,%*-/42 3' -4',/);% )/ &% )%*,%- )-+-/)-/:'% %)- =+,+2-/ D *%) 40.,+-%',) 2 ,%7+2*?%< *%) 40.,+-%',) 2% 3/)04)%2- 3 +'*'2 ;4K%2 0%,;%--+23 /3%2-/5/%, & 4,/=/2% 3% &+ *&/%2-8&% 0+K+2- %2 +,=%2- &/:'/3% %0%23+2-<*% 1/+/) 0+,+O - ;/2%', 5 • " ' ' • 2 G >L $ . > K *$I ( G " # + ? $* $ "? 4 Y $ 76 le tourisme de luxe en France ' ' ' ' * ' " ( %) 1 % • %) " ( " O - " <0 + 3 " D ( # " # " # 611 ) 71 % 0,43'/- .-+&42 *4,,%)0423 D '2% 0,%)-+-/42 -4',/)-/:'% %2-,.% 3% =+;;% %)- '2 0,43'/- 3% ;+))% 342- &+ 0,43'*-/42 %)- /23')-,/+&/).% 42 0,/(%)*4;0+,+1&% D '2 ).6 4', 3 '2% 3',.% )/;/&+/,% @3%'()%;+/2%)B 3+2) '2 *+;9 0/2=%2 ,+2*% HH %',4) *4,,%)0423 +' 0,/( 0&+2*?%, ;4K%2 41)%,7. )', 3/55.,%2-) )/-%) 2-%,2%( " %) 2 " & " $ ! * + # % ( - 2 ;;1 ( - ; <<1 ( - << ;1 77 le tourisme de luxe en France # ( - 77 71 %--% =,/&&% -+,/5+/,% 24') 3422% '2 ,.5.,%2-/%& &'(% +00&/*+1&% +' ;+,*?. 3%) 74K+=%) "/ ! ? ! 99. 4 ', &+ 1+)% 3% 24-,% *4%55/*/%2- &'(% @-4'- 74K+=% 342- &% 0,/(3% ,%7/%2- D &+ 6 4',2.% %)- )'0.,/%', 4' .=+& D H%',4)B<&% ;+,*?. 3' 74K+=% 3% &'(% 0%'L-,% 3/7/). %2 -,4/) 5+;/&&%) • S &%) 74K+=%) 3+2) &% *+3,% 3% -,+/2) 0,%)-/=/%'( -%&) :'% 0 1 4' &% 2 % 24;1,% 3% 74K+=%',) %)- ,.3'/- /2)/<&% 2 2% 0%'- -,+2)04,-%, 0&') 3% 0%,)422%) %- Z 0%,)422%) )42- D &%', )%,7/*% 342- '2 *4;;/))+/,% 3% 14,3 3/)042/1&% ?%',%) )', > ' ( "E $ "S + ( ( 7 111 " K + • &%) *,4/)/8,%) 3% 0,%)-/=% )', 3%) 0+:'%14-) 3% 5+/1&% *+0+*/-. > • &%) 74K+=%) )',9;%)',% 74K+=%) ,.)%,7.) D '2 =,4'0% 3 +;/)<D '2% 5+;/&&% 4' %2 /23/7/3'%& > 74K+=%) *42Q') D 0+,-/, 3%) +--%2-%) )0.*/5/:'%) 3% &+ *&/%2-8&% > -,8) ?+'- 2/7%+' 3% 0,%)-+-/42) @='/3%) 0+,-/*'&/%,)</2-%,0,8-%)<*?+'59 5%',)P B & *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% & +00%&&+-/42 E 74K+=% )', ;%)',% F ,%*4'7,% 3%) ,.+&/-.) 3/55.,%2-%) / *%,-+/2) 40.,+-%',) 0,404)%2- 3%) 0,%)-+-/42) 7.,/-+9 1&%;%2- 0%,)422+&/).%) D &%', *&/%2-8&% @04))/1/&/-. 3% 0+,-/, %2 /23/7/3'%& 4' %2 *4'0&%<3 .-+1&/, )4/9;L;% )42 /-/2.,+/,%B 3 +'-,%) -4', 40.,+-%',) 0,4049 )%2- 3% )/;0&%) ;43'&+-/42) 3% 0,43'/-) 3.6 D 3/)042/1&%) %2 *+-+&4='% @04)9 )/1/&/-. 3% ;/(%, 0&')/%',) */,*'/-)<74K+=% %2 =,4'0% ,%)-,%/2- ;+/) +7%*'2 24;1,% ;/2/;'; 3% 0+,-/*/0+2-)B % 74K+=% 3% &'(% *42*%,2% '2/:'%;%2&+ 0,%;/8,% 5+;/&&% 3% 0,%)-+-+/,%) 5 %) 6 43 3%2-/5/*+-/42 3%) 40.,+-%',) 0,404)+2- 3%) 0,%)-+-/42) ,.0423+2- +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+-%', 2 ,+/)42 3% & .*&+-%;%2- 3% & 455,% %- 3' 5+/1&% 24;1,% 3%) 40.,+-%',) 0,404)+2- ,.%&&%;%2- 3%) 0,%)-+-/42) 3% &'(%< )%'&% '2% %2:'L-% 3% -%,,+/2 @,%0.,+=% )', 2-%,2%-<%(0&4,+-/42 3%) *+-+9 &4='%) 0,404).) 0+, &%) -4', 40.,+-%',) %- &%) +=%2*%) 3% 74K+=%)P B 04',,+ 0%,;%--,% 3% &%) /3%2-/5/%, 78 le tourisme de luxe en France 53 2-%,7/%X) 3%) 40.,+-%',) %- +2+&K)% 3%) *+-+&4='%) 04', 3.-%,;/2%, &% *?/55,% 3 +55+/,%) =.2.,. 0+, *%) 40.,+-%',) )', &%) 0,%)-+-/42) 3% &'(% 63 4', &%) %2-,%0,/)%) :'/ ,%5')%2- 3% 24') *4;;'2/:'%, &%', *?/55,% 3I +59 5+/,%)</& )%,+ 04))/1&% 3% ) +00'K%, )', &%) *4;0-%) 3.04).) +'0,8) 3' %=/)-,% +-/42+& 3' 4;;%,*% %- 3%) 4*/.-.) 93 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% *?/55,% 3 +55+/,%) 3' ;+,*?. 3' 74K+=% 3% &'(% %2 ,+2*% 5 8 6 +, 3.5/2/-/42< HHW 3' ;+,*?. 3' 74K+=% 3% &'(% %)- =.2.,. 0+, 3%) -4'9 ,/)-%) & 2 %(/)-% 0+) 3 4,=+2/);% 0,404)+2- 3%) )-+-/)-/:'%) )', &% ;+,*?. 3' 74K+=% 3% &'(% 3.5/2/ 0+, &% *4%55/*/%2- &'(% % K23/*+- +-/42+& 3%) =%29 *%) 3% #4K+=%) @ #B 2% 3/)04)% 3 +'*'2%) 3422.%) 0+,-/*'&/8,%) 3+2) &% *+3,% 3% &+ 0,41&.;+-/:'% 3' -4',/);% 3% &'(% & )%,+ 342* 2.*%))+/,% 3% ;%--,% %2 0&+*% '2% ;.-?434&4=/% 0,40,% 1+).% )', & +2+&K)% 3' *?/55,% 3 +55+/,%) 3%) 40.,+-%',) .74&'+2- )', &% ;+,*?. 3' 74K+=% 3% &'(% @/2-%,9 7/%X)<+2+&K)% 3% & 455,% 0,404).%P B 79 le tourisme de luxe en France 2 2 LES DIFFICULTÉS POUR DÉFINIR LE LUXE : LE SUBJECTIF DOMINE3 LE PRIX S’AFFIRME COMME LE SEUL CRITÈRE OBJECTIF PERMETTANT D’IDENTIFIER LE LUXE 5 LA MÉTHODE POUR IDENTIFIER LES PRESTATIONS TOURISTIQUES DE LUXE : LE COEFFICIENT LUXE 7 LE PRINCIPE DE CONSTRUCTION DU COEFFICIENT LUXE 9 PRÉSENTATION DU COEFFICIENT LUXE ET DE SON APPLICATION AU TOURISME 12 LES RELEVÉS DE PRIX EFFECTUÉS PAR EUROSTAF POUR BÂTIR LE COEFFICIENT LUXE 14 # #$ % & 1. 2. 3. 4. 5. 6. ' '% (#) % % (' ' &$ ( '* 18 PRÉAMBULE : LES SEGMENTS DU TOURISME DE LUXE N’ONT PAS TOUS LA MÊME IMPORTANCE STRATÉGIQUE 20 1 - PRÉSENTATION DES MARCHÉS PRIMAIRES 23 1. 2. Présentation du marché de l’hôtellerie de luxe 23 Présentation du marché des résidences de tourisme de luxe 28 3. Présentation du marché de la location de villas de luxe 30 4. Présentation du marché de la location de plaisance (plus d’une journée) 34 5. Présentation du marché des résidences secondaires de luxe 37 6. Présentation du marché de l’hébergement non marchand (famille, amis…) 44 7. Présentation du marché du yachting de luxe 44 8. Présentation du marché des escales 48 2 - PRÉSENTATION DES MARCHÉS SECONDAIRES 50 1. 2. 3. Présentation du marché de la restauration de luxe Présentation du marché des casinos Présentation du marché de la vente d’œuvres d’art 50 54 57 80 le tourisme de luxe en France 3 - PRÉSENTATION DES MARCHÉS TERTIAIRES 1. 2. 3. 4. 5. 6. Présentation du marché luxe Présentation du marché (avion + hélicoptère) Présentation du marché la journée) Présentation du marché Présentation du marché Présentation du marché de la location 61 de voitures de 61 de la location aérienne privée 65 de la location de plaisance (à 68 du transport aérien de luxe 71 du shopping de luxe 73 des voyages de luxe 76 79 Préambule : dénombrer et qualifier les touristes de luxe constituent une étape nécessaire pour mieux valoriser la destination France 81 1- TROIS APPROCHES POUR CERNER LA CLIENTÈLE TOURISTIQUE DE LUXE 84 1. L’approche par affaires) 2. L’approche par 3. L’approche par 2 - DEUX MÉTHODOLOGIES CLIENTÈLE DE LUXE 1. 3. le contexte du voyage (loisirs ou la fréquence et le budget la nationalité des clients POUR QUANTIFIER ET QUALIFIER LA 84 89 92 95 Les options méthodologiques en présence pour quantifier et qualifier la clientèle du tourisme de luxe 95 Méthodologie complète : recensement des touristes de luxe sur tous les segments de l’hébergement 100 3.1. Analyse de la clientèle sur le marché des résidences secondaires 100 3.2. Analyse de la clientèle sur le marché du yachting privé102 3.3. Analyse de la clientèle sur le marché de la location de plaisance (locations supérieures à une journée) 104 3.4. Analyse de la clientèle sur le marché des résidences de tourisme 106 3.5. Analyse de la clientèle sur le marché de la location de villas 106 3.6. Analyse de la clientèle sur le marché des escales 107 3.7. Analyse de la clientèle bénéficiant d’un hébergement gratuit 109 RÉCAPITULATIF GÉNÉRAL : LA MÉTHODE PRÉCONISÉE POUR SUIVRE DANS LE TEMPS L’ÉVOLUTION DES TOURISTES DE LUXE 110 81 le tourisme de luxe en France ( " % ? . + 0,.9.-'3% 34/- 0%,;%--,% 3% • 0,404)%, 3%) ;.-?434&4=/%) 0%,;%--+2- 3% ,%*%2)%, &%) -4',/)-%) 3% &'(% %2 ,+2*% %- 3% )'/7,% +22.% +0,8) +22.% &%', 24;1,% > • 0,.)%2-%, '2% )%=;%2-+-/42 0%,-/2%2-% 3% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 3% &'(% @0&')/%',) =,/&&%) 3% &%*-',% *4;0&.;%2-+/,%) 42- .-. ,%-%2'%)B % 34-%, 3% -%&) 4'-/&) %)- '2 %26 %' %))%2-/%& 2 %55%-<*%)- )', &+ 1+)% 3% *%) /23/*+-/42) :'% 04',,42- L-,% /;0'&).%) &%) /2/-/+-/7%) 7/)+2- D 3.5%23,% 4' D 5+/,% 0,4=,%))%, &%) 0+,-) 3% ;+,*?. 3% &+ ,+2*% 5+*% +'(+'-,%) 3%)-/2+-/42) -4',/)-/:'%) 3% &'(% 0%,;%--,+ 3% 74/, *4;;%2- .74&'% *%--% 040'&+-/42 )0.*/5/:'% +22.% +0,8) +22.% %) -4',/)-%) 3% &'(% )42-9/&) 0&') 24;1,%'( %2 HH :' %2 HH T 42-9/&) 4,/=/2+/,%) 3%) -+-)9 2/) 4' 3% '))/% T #/%22%2-9/&) 04', +55+/,%) 4' 04', &%',) &4/)/,) T '-+2- 3% :'%)-/42) 04', &%):'%&&%) /& 2 %(/)-% +'*'2% ,.042)% )R,% %- 416 %*-/7% +'6 4',3 ?'/ 0%,;%--,+ '2% ;%/&&%',% *422+/))+2*% 3%) +--%29 -%)<0,45/&) %- *4;04,-%;%2-) 3%) -4',/)-%) 3% &'(% 2 -%& 4'-/& )%,+ .=+&%9 ;%2- &% ;4K%2 3% -,4'7%, 3%) &%7/%,) 3% 7+&4,/)+-/42 3% &+ 3%)-/2+-/42 ,+2*% +'0,8) 3% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 3% &'(% & 5+'- ,+00%&%, :'% & +00,.?%2)/42 3% *%--% 040'&+-/42 &'(% %)- 34'1&%;%2%))%2-/%&&% 04', &% -4',/);% 5,+2Q+/) +14,3 0+,*% :'% *%--% *&/%2-8&% ,%9 0,.)%2-% 7,+/)%;1&+1&%;%2- '2 ;+,*?. *42)/3.,+1&% %2 7+&%', 2)'/-%< 0+,*% :'% &% &'(% 3K2+;/)% & %2)%;1&% 3' -4',/);% 5,+2Q+/) + 0%,*%0-/42 :'% &%) E N%K 0%40&% F %- 3%) E ?+00K 5%X F 3' &'(% 42- 3% &+ 3%)-/2+-/42 ,+2*% /25&'% 3/,%*-%;%2- )', &+ 7/)/42 :' 42- & %2)%;1&% 3%) -4',/)-%) 3% &+ ,+2*% 82 le tourisme de luxe en France 4 % & ! 1 • ' ! • 1 • ' $ • • • > $ • $ $ K N $ ? ! 1 • * ' 4', :'+2-/5/%, %- :'+&/5/%, &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 3% &'(%</& *427/%23,+ 3% *%2-,%, & +2+&K)% )', & ?.1%,=%;%2- 2 %55%-<0+, 3.5/2/-/42<'2 -4',/)-% %)'2 /23/7/3' :'/ 0+))% '2% 2'/- ?4,) 3% )42 34;/*/&% 0,/2*/0+& '+2-/5/%, &+ *&/%2-8&% 3%) ;+,*?.) 0,/;+/,%) ,%7/%23,+ 342* D :'+2-/5/%, & %2)%;1&% 3%) *&/%2-) 3' -4',/);% 3% &'(% %2 ,+2*% ' )%/2 3% & ?.1%,=%;%2-<& ?C-%&&%,/% +00+,+O - *4;;% &% 0,/2*/0+& )%=;%23% ;+,*?. D )'/7,% *+, /& %)- &% 0&') ,%0,.)%2-+-/5 @*%)- &% )%=;%2- :'/ *4;0-% &% 0&') 3 40.,+-%', %- :'/ -4'*?% &%) 3/55.,%2-%) *+-.=4,/%) 3% *&/%2-) 3% &'(% +, %(%;0&%<& ?C-%&&%,/% 1.2.5/*/% 3% 5&'(3% *&/%2-8&% &4/)/,) %- +55+/9 ,%) +&4,) :'% &%) 7/&&+) )42- 5,.:'%2-.%) 0,+-/:'%;%2- %(*&')/7%;%2- 0+, '2% *&/%2-8&% &4/)/,)B ) $ +0,8) &+ *422+/))+2*% :' + ',4)-+53% &+ *&/%2-8&% 3' &'(% %- )', &+ 1+)% 3%) %2-,%-/%2) ;%2.) +7%*&%) 0,45%))/422%&) 3%) 3/55.,%2-) )%*-%',) 3' -4'9 ,/);% 3% &'(%</& +00+,+O - 2.*%))+/,% 3 +340-%, '2% -,/0&% =,/&&% 3% &%*-',% +5/2 3 +2+&K)%, &+ *&/%2-8&% 3' -4',/);% 3% &'(% 83 le tourisme de luxe en France ? 3 + $ $ ? 1 # ! $ $ ' & "E % ' ' ? 1 ! G ( > ? ( ( Z > ? ? 1 P 5 ! G + ( " B • %- 0%,;%--%2- 3 +00,.?%23%, &+ *&/%2-8&% 3% 5+9 Q42 &+,=% *+-.=4,/% )4*/40,45%))/422%&&%<;4-/7+-/42) 3 +*?+-<*4;04,9 -%;%2-) 3 +*?+-)< 0%,*%0-/42 3% &+ 3%)-/2+-/42 ,+2*%< +--%2-%)\ 3.)/,)\+)0/,+-/42)<,+004,- +' &'(%<2+-/42+&/-.P • %- 0%,;%--,42- 3% 1S-/, 0,.*/).;%2- 3%) -K04&4=/%) 5/2%) 3% *&/%2-8&%) 3+2) & .-'3% 5/2+&% @&+ *&/%2-8&% &4/)/,) +;.,/*+/2% *42)4;;+2'2/:'%;%2- 3%) 0,%)-+-/42) 3% &'(%<&+ *&/%2-8&% 3 +55+/,% 5,+2Q+/)% ,.='9 &/8,%<&+ *&/%2-8&% &4/)/,) 4**+)/422%&&% /-+&/%22%P B " • + 5% $ + & " • " 84 le tourisme de luxe en France .& " %) 9 : $ " - • $ & , $ $ " • $ & , ' ' $ > $@ $ # ' ?$ H' ( " " 2 3 2 3 + 3/)-/2*-/42 *&/%2-8&% &4/)/,)\*&/%2-8&% +55+/,%) ,%7L- '2 *+,+*-8,% )-,+-.=/9 :'% .-'3% 5/2+&% 0%,;%--,+ 3% ;%)',%, &%',) +--%2-%) +7%*0,.*/)/42 %0%23+2-</& +00+,+O - 38) D 0,.)%2- :'% *%) *&/%2-8&%) 42- '2 • > 8 3 /2)/<3+2) &% *+3,% 3% )%) +55+/9 ,%)<'2 *+3,% 3/,/=%+2- /,+ +' V%4,=% # 4' +' /-M@&4=/:'% 3% ,%0,.)%2-+9 -/42<2.*%))/-. 3% 3/)04)%, 3% )+&&%) 3% -,+7+/& %- 3% ,.'2/42P B ;+/) *?4/9 )/,+ '2 ?C-%& 0&') 3/)*,%- 3% -K0% +2*+)-%, 3+2) &% *+3,% 3% )%) &4/)/,) 85 le tourisme de luxe en France @74&42-. 3% -,4'7%, '2 '2/7%,) 0&') /2-/;/)-%BP Y *% -/-,%<%2 542*-/42 3% & 455,%<&+ *&/%2-8&% *+0-.% 3/55.,%,+ 3% 5+Q42 )/=2/5/*+-/7% %- & 455,% D ;%--,% %2 0&+*% 3.0%23,+ 3% &+ *&/%2-8&% */1&.% > • 1 8 3 4', '2 ;L;% /23/7/3'<&%) 3.9 0%2)%) 3 ?.1%,=%;%2- %- 3% ,%)-+',+-/42 )42- 0&') .&%7.%) 3+2) &% *+3,% 3 '2 -4',/);% 3 +55+/,%) @&% *42)4;;+-%', 5/2+& 2 %)- 0+) &% 0+K%',B :'% 3+2) &% *+3,% 3 '2 -4',/);% 3% &4/)/,) @&% *42)4;;+-%', %)- &% 0+K%',B > • 8 %2 542*-/42 3% &+ *&/%2-8&% 2 3/)9 -/2='% 3%'(0/*) 3% )+/)422+&/-. 3% )%0-%;1,% D ;+,) 04', &+ *&/%2-8&% 3 +55+/,%) @24;1,%'( )+&42)< *42=,8)<).;/2+/,%) P B > 3% ;+/ D )%0-%;1,%\4*-41,% 04', &+ *&/%2-8&% &4/)/,) @7+*+2*%)<X%%N9 %23P B • 8 0 3' -4'9 ,/);% 3% &'(% Y -/-,% 3 %(%;0&%<&% ;+,*?. 3' 7.?/*'&% 3% =,+23% ,%;/)% 4' &% ;+,*?. 3% &+ 0,%;/8,% *&+))% %2 +7/42 )42- :'+)/ %(*&')/7%;%2- &% 5+/- 3% &+ *&/%2-8&% +55+/,%) -+23/) :'% &% ;+,*?. 3% &+ 7/&&+ %)- -/,. 0+, &+ *&/%2-8&% &4/)/,) & *427/%23,+ 342*<3+2) &% *+3,% 3% & .-'3% 5/2+&%<3% ;%)',%, 0,.*/).;%2*%) *&/%2-8&%) +5/2 • 3% 0,%23,% *42)*/%2*% 3%) 54,*%) %- 5+/1&%))%) 3% & 455,% 5,+2Q+/)% )', *?+*'2% 3% *%) *&/%2-8&%) > • 3% ;%)',%, & /;0+*- @%- 342*& /2-.,L- )-,+-.=/:'%B 3% *%) *&/%2-8&%) ;+,9 *?. 0+, ;+,*?. ( 2% 0,%;/8,% -K04&4=/% %55%*-'.% 0+, ',4)-+50%,;%- 3% ;%--,% %2 .7/9 3%2*% -,4/) 5+;/&&%) 3% *&/%2-) &4/)/,) &+ *&/%2-8&% %(*&')/7% > &+ *&/%2-8&% ,.='9 &/8,% > &+ *&/%2-8&% 4**+)/422%&&% /)-/2='%, *%) -,4/) 5+;/&&%) ) +78,% 2.*%)9 )+/,% 3+2) &+ ;%)',% 4G • • • %&&%) 2 42- 0+) &+ ;L;% 0%,*%0-/42 3' &'(% 2/ &%) ;L;%) +--%2-%) > %&&%) 2 42- 0+) &% ;L;% 04'74/, 3 +*?+- %- 2% *42)4;;%2- 342*0+) &%) ;L;%) -K0%) 3% 0,%)-+-/42) 3% &'(% > &%', )%2)/1/&/-. D &+ *426 42*-',% .*424;/:'% %)- 3/55.,%2-% +2) 0,.)+=%, 3%) ,.)'&-+-) :'/ ,%))4,-/,42- 3% & .-'3% 3.5/2/-/7%<3%) 0,%9 ;/%,) .&.;%2-) 3 +2+&K)% 3% &+ *&/%2-8&% &4/)/,) 0%'7%2- 3 4,%) %- 3.6 D L-,% 0,404).) )', &+ 1+)% 3% &+ *422+/))+2*% :' + ',4)-+53' )%=;%2- 3' &'(% @*%--% -K04&4=/% 3% *&/%2-8&% 3/)-/2='+2- *&/%2-) 4**+)/422%&)<,.='&/%,) %- %(9 *&')/5) %)- *4;;'2.;%2- '-/&/).% 0+, &%) ;+/)42) 3% &'(%B 86 le tourisme de luxe en France & S : . * > ] & & > E $ $ "? > ? ? > ? M M % > $ $ $ $ $ ] ' $ + I ' ( ' ( ' ? - ] ( I - % E $ : ] ' * * ] @ ' ( D ' ' - ' ] ] *+ ! ( + ' ! & ,%7/%23,+ D & .-'3% 5/2+&% 3% ;%)',%, 0,.*/).;%2- &% 04/3) 3% *?+*'2% 3% *%) 5+;/&&%) %- &%', .74&'-/42 *4;0+,.% 3+2) &% -%;0) 2 -%& /23/*+-%', 04',,+ )%,7/, 3 4'-/& 3% ,.5&%(/42 )', & 455,% 5,+2Q+/)% 3% -4',/);% 3% &'(% %)42 +3.:'+-/42 +7%*&% 0,45/& 3% &+ *&/%2-8&% &4/)/,) & 04',,+ ;%--,% %2 .7/9 3%2*% 3 .7%2-'%&&%) &+*'2%) 4' /2)'55/)+2*%) @0+, %(%;0&% 3.5/*/- 3 455,% *42*%,2+2- *%,-+/2%) 0,%)-+-/42) 0,/).%) 0+, '2% *+-.=4,/% 3% *&/%2-8&% &4/)/,) 342- &% 24;1,% %)- %2 0,4=,%))/42B ( %) -4',/)-%) 3 +55+/,%) ,%0,.)%2-%2- '2% *&/%2-8&% /;04,-+2-% 04', &% )%*-%', 3' -4',/);% 3% &'(% @%2-,% H %- !HW 3' *?/55,% 3 +55+/,%) )%&42 &%) )%=9 ;%2-) 3% ;+,*?. *42)/3.,.)B 2% 0,%;/8,% -K04&4=/% %55%*-'.% 0+, ',4)9 le tourisme de luxe en France -+50%,;%- 3% ;%--,% %2 .7/3%2*% -,4/) 5+;/&&%) 3% *&/%2-) 3 +55+/,%) &%) ,%9 0,.)%2-+2-) 3 4,=+2/);%) 0'1&/*) %- 0+,+0'1&/*) > &%) /*% @ %%-/2= 2*%29 -/7% 42=,%)) +23 (?/1/-/42B > &+ *&/%2-8&% /))'% 3' 3 +' )%2) &+,=% -+1&/, '2% 3/)-/2*-/42 %2-,% *%) -,4/) *+-.=4,/%) 3% *&/%2-8&% ) +78,% 2.*%))+/,% 3+2) &+ ;%)',% 4G • &%) ;4-/7+-/42) 3 +*?+- )42- 3/55.,%2-%) /2)/<'2% 3.&.=+-/42 3/0&4;+9 -/:'% )% -4',2%,+ 7%,) 3% & ?C-%&&%,/% 3% &'(% -,+3/-/422%&&% +&4,) :' '2% *&/%2-8&% /))'% 3' )?4X 1')/2%)) 04',,+ 0,/7/&.=/%, 3%) ?C-%&) 3% &'(% 0&') E 1,+2*?.) F +,+&&8&%;%2-<&+ *&/%2-8&% /*% 5,.:'%2-+2- 3%) ?C-%&) 3% &'(% )% -4',2%,+ 7%,) 3%) &/%'( 542*-/422%&) @)+&&%) /2)424,/).%)<*423/9 -/42) 3% -,+7+/& 40-/;/).%)B % -K0% 3% 0,%)-+-/42 3% &'(% *42)4;;. )%,+ 7+,/+1&% > • *%) *&/%2-8&%) 2 42- 0+) &+ ;L;% 3.0%23+2*% 7/)9D97/) 3% &+ *426 42*-',% .*424;/:'% + *&/%2-8&% /*% %)- 3.0%23+2-% 3% &+ *426 42*-',% .*4249 ;/:'% @&%) 0,%)-+-/42) )42- 0+K.%) 0+, &%) %2-,%0,/)%)B -+23/) :'% &%) *&/%2-8&%) E 0'1&/:'% F @&4=/:'% )-+-'-+/,% %- 3% ,%0,.)%2-+-/42B<%- )?4X 1')/2%)) @&%) /;0.,+-/5) 3% 0,4;4-/42 /;04)%2- &+ *42)4;;+-/42 3% 0,%)-+-/42) 3% &'(%B &% )42- ;4/2) > • %&&%) 2 42- 0+) &% ;L;% /;0+*- %2 -%,;%) 3 /;+=% &4,) :'% &+ *&/%2-8&% /*% %)- 2%'-,% %2 -%,;%) 3 /;+=%<&%) *?%5) 3 -+-<3/0&4;+-%) 4' &%) +,9 -/)-%) 3% ,%24;;.% /2-%,2+-/42+&% *42-,/1'%2- D 5+/,% ,+K422%, & /;+=% &'(% 3% &+ ,+2*% D & /2-%,2+-/42+& 3+2) &+ ;%)',% 4G/&) 1.2.5/*/%2- 3 '2% 54,-% ;.3/+-/)+-/42 %', 0,.)%2*% 3+2) '2 0+K) 0%'- )% -,+3'/,% 0+, 3% 24;1,%'(,.3+*-/422%&) %- 3%) ,%0,/)%) 0,%))%) /;04,-+2-%) +2) 0,.)+=%, 3%) ,.)'&-+-) :'/ ,%))4,-/,42- 3% & .-'3% 3.5/2/-/7%<3%) 0,%9 ;/%,) .&.;%2-) 3 +2+&K)% 3% &+ *&/%2-8&% +55+/,%) 0%'7%2- 3 4,%) %- 3.6 D L-,% 0,404).) )', &+ 1+)% 3% &+ *422+/))+2*% :' + ',4)-+53' )%=;%2- 3' &'(% %3%) .&.;%2-) 3% ,.042)% 41-%2') &4,) 3%) %2-,%-/%2) ,.+&/).) 3+2) &% *+3,% 3% &+ 0,.9.-'3% 87 88 le tourisme de luxe en France 3 & E ! F G 6" N E ] > L ' @ > $ $ ? $ ? + >G ] - ) ? N # + N N , $ F $ I ] ' I I ' E E @ ' ' ( ' ' ' ] *+ ] ! ( + *+ & ,%7/%23,+ D & .-'3% 5/2+&% 3% ;%)',%, &% 04/3) :'% ,%0,.)%2-% *?+*'2% 3% *%) 5+;/&&%) 2 -%& /23/*+-%', 0%,;%--,+ 3% ;%)',%, & +--,+*-/7/-. 3% &+ 3%)-/9 2+-/42 ,+2*% +'0,8) 3% &+ *&/%2-8&% 1')/2%)) Y *% -/-,%</& 04',,+ )%,7/, 3 4'-/& 3% ,.5&%(/42 04', /;0'&)%, 3%) )-,+-.=/%) 3% *4;;'2/*+-/42 7/)+2- D 0,4;4'74/, &+ 3%)-/2+-/42 ,+2*% 89 le tourisme de luxe en France " J % • ! " " . ) > P ? ) • ! • ) > P • ?) ) 4', +2+&K)%, &%) *4;04,-%;%2-) 3 +*?+- 3+2) &% )%*-%', 3' -4',/);% 3% &'(%</& %)- 2.*%))+/,% 3% 3/)-/2='%, 3%'(0+,+;8-,%) • &+ 5,.:'%2*% :'/ )% ;%)',% +' 24;1,% 3% ).6 4',) 3% &'(% 0+)).) %2 ,+2*% )', 0&')/%',) +22.%) @3%'(<-,4/)<:'+-,% 4' */2:B % *,/-8,% *42)9 -/-'% & 4'-/& +3.:'+- 04', )%,7/, ) %2 -+2- :'% 3%)-/2+-/42 3% &'(% @*+0+*/-. D 5+/,% ,%7%2/, &%) *&/%2-)B > )%,7/, 3 /23/*+-%', 3% &+ *+0+*/-. 3% ).3'*-/42 3' -4',/);% 3% &'(% 5,+2Q+/) @*+0+*/-. D ,%*,'-%, 3% 24'7%+'(*&/%2-)B > • &% 1'3=%- :'/ )K2-?.-/)% &%) 3.0%2)%) +=,.=.%) 3 '2 *&/%2- )', '2% +22.% %- :'/ 0%,;%! :'/ )42- .=+9 &%;%2- &%) 0&') %(/=%+2-) &) " Y 0+,-/, 3' 34'1&% *,/-8,% 5,.:'%2*%91'3=%-<:'+-,% 5+;/&&%) 3% *&/%2-8&% 0%'7%2- L-,% 3.=+=.%) 90 J le tourisme de luxe en France C ' H ' H J I ' ,%=+,3 3%) 0,%;/%,) ,.)'&-+-) *42*%,2+2- &%) 1'3=%-) %- &+ 5,.:'%2*% 3%) 7/)/-%) %2 ,+2*% 3%) -4',/)-%) 3% &'(%</& )%,+ 04))/1&% 3% 5/(%, &+ 5,42-/8,% 1'3=.-+/,% ).0+,+2- '2 *&/%2- D 54,- 04-%2-/%& 3 '2 *&/%2- D 0%-/- 04-%2-/%& ( ) 2% 0,%;/8,% -K04&4=/% %55%*-'.% 0+, ',4)-+50%,;%- 3% ;%--,% %2 .7/9 3%2*% :'+-,% 5+;/&&%) 3% *&/%2-) & ,%7/%23,+ D & .-'3% 5/2+&% 3% ;%)',%, 0,.9 */).;%2- &% 04/3) 3% *?+*'2% 3% *%) 5+;/&&%) %- &%) 1'3=%-) ;4K%2) :' /&) *42)+*,%2- +'( 0,%)-+-/42) -4',/)-/:'%) 3% &'(% %--% =,/&&% 3 +2+&K)% 0%,9 ;%--,+ 3 +55/2%, &+ *4;;'2/*+-/42 )', &+ 3%)-/2+-/42 ,+2*% 0+, */1&% 3% *&/%2-8&% %- 3% ;%)',%, & +--,+*-/7/-. 3' &'(% 5,+2Q+/) 4' %2*4,% 3% ;%)',%, &+ )4&/3/-. 3%) 0%,54,;+2*%) ,.+&/).%) 0+, &% )%*-%', 3' -4',/);% 3% &'(% +2) 0,.)+=%, 3%) ,.)'&-+-) +'(:'%&) +14'-/,+ & .-'3% 3.5/2/-/7%<24') 04'742) 3.6 D 0,404)%, 3%) .&.;%2-) 3% ,.042)% :'+2- D & /2-.,L- :'% *%) 3/55.,%2-%) *&/%2-8&%) 0,.)%2-%2- 04', & /23')-,/% 5,+2Q+/)% 3' -4',/);% 3% &'(% • • = 01 ! %--% *&/%2-8&% 0+))% 5,.:'%;9 ;%2- 3%) ).6 4',) %2 ,+2*% %2 *42)4;;+2- 3%) 0,%)-+-/42) 3% &'(% &&% 3.0%2)% 5+*/&%;%2- %)- .7/3%;;%2- '2% *&/%2-8&% D *'&-/7%, %2 0,/4,/-.< & .,4)/42 3% *%--% *&/%2-8&% 04'7+2- +74/, 3%) *42).:'%2*%) 3.)+)-,%')%) 04', & /23')-,/% 3' -4',/);% 3% &'(% %2 ,+2*% %*/ %)- 3 +'-+2- 0&') 7,+/ :'% *%--% *&/%2-8&% 0%'- L-,% -%2-.% 0+, 3 +'-,%) 3%)-/2+-/42) 0,%)-/=/%'9 )%) > = ! ,%274/% D 3%'(*+) 3% 5/=',% %&&% %)- 0%'- L-,% +' 3.1'- 3 '2% ,%&+-/42 0&') )'/7/% +7%*&+ 3%)-/2+-/42 ,+2*% %- 0%'- /2-.=,%, D -%,;% &+ *+-.=4,/% 3%) *&/%2-) ?+1/-'.) D 54,04-%2-/%& > +' *42-,+/,%<%&&% 0%'- 2 L-,% ;4-/7.% :'% 0+, '2 .7.2%;%2- 0+,-/*'&/%, @;+,/+=%<+22/7%,)+/,%P B :'/ *,.% & 4**+)/42 3% ) 455,/, '2 ).6 4', %(9 *%0-/422%& ;+/) 3+2) '2% &4=/:'% E 42% )?4- F +2) &% 0,%;/%, *+) 3% 5/=',%</& *427/%2- 3% *42)4&/3%, &+ ,%&+-/42 04', 5/3.&/)%, '2% *&/%2-8&% )')*%0-/1&% 3% ,%7%2/, %2 ,+2*% %- 3% *42)4;;%, 3 +'-,%) 0,%)-+-/42) 3% &'(% 3+2) &%) +22.%) D 7%2/, +2) &% )%*423 *+)< *%)- & /;+=% &'(% 3% &+ ,+2*% :'/ %)- %2 6 %' 2 ,+/)42 3' *+,+*-8,% %(9 *%0-/422%& 3% & +*?+-<*%--% *&/%2-8&% +--%23 '2% ,%*422+/))+2*% 54,-% 91 le tourisme de luxe en France L;% )/ %&&% 2% ,.+&/)%,+ 0&') +7+2- &42=-%;0) 3% -%&) ).6 4',)<%&&% 0%'/25&'%2*%, &% *%,*&% 3+2) &%:'%& %&&% .74&'% @5+;/&&%<+;/)B /23/,%*-%;%2-<D -,+7%,) &% 14'*?%9D94,%/&&% > • = !G 1 H %)- +--/,.% 0+, &%) 0,%)-+-/42) 3% &'(% ;+/) &%) 0,/(*42)-/-'%2- '2% 1+,,/8,% 54,-% %) *&/%2-) *42)4;9 ;%2- &% 0&') )4'7%2- 3%) 0,%)-+-/42) +00+,-%2+2- +' &'(% %2-,.% 3% =+;;% )+2) 6 +;+/) 5,+2*?/, &+ 5,42-/8,% :'/ &%) ).0+,% 3' &'(% *U', 3% =+;;% & ) +=/- )4'7%2- 3 '2% %(0.,/%2*% '2/:'% :'/ 2% )%,+ 0+) ,%24'9 7%&.% %0%23+2-<*%--% *&/%2-8&% 0%'- *,4O -,% ,+0/3%;%2- %2 0.,/43% 3 %'0?4,/% .*424;/:'% > %&&% 0%'- +&4,) ,%0,.)%2-%, '2 04/3) .*424;/9 :'% /;04,-+2- 27%,)%;%2-<%2 *+) 3% ,+&%2-/))%;%2- .*424;/:'%<*%--% *&/%2-8&% )%,+ ;+))/7%;%2- -4'*?.% > • = 01 ! 1 ;.,/-% '2% .-'3% +00,45423/% 3% )%) ;4-/7+-/42) *+, %&&% 0%'- ,%0,.)%2-%, '2 04-%2-/%& 3% 3.7%&400%;%2/;04,-+2- %) +*?+-) 0,4'7%2- )42 +--+*?%;%2- +' &'(% 5,+2Q+/) %- /& %)0,41+1&% :'%<1/%2 0,/)% %2 *?+,=%<%&&% 2 ?.)/-%,+ 0+) D /27%)-/, '2 1'39 =%- 0&') /;04,-+2- /& ,%7/%23,+ D & .-'3% 3.5/2/-/7% 3% ;%)',%, 0&') %2 3.-+/& &% *4;04,-%;%23% *%) 3/55.,%2-%) 5+;/&&%)<'2% 0,%;/8,% =,/&&% 3 +2+&K)% 0%'- 2.+2;4/2) L-,% 0,.)%2-.% " " . ! I " I G ^ I " ^ ^ ^ ' ! & L ' ' ( O ( P ] > $ ? 92 le tourisme de luxe en France ! - • # & , - • # • # (3 +2+&K)% 3% &+ *&/%2-8&% 3' -4',/);% 3% &'(% %2 542*-/42 3% )+ 2+-/42+&/-. ,%7L- '2 *+,+*-8,% )-,+-.=/:'% 3+2) &+ ;%)',% 4G &% 04'74/, 3 +*?+- J %-< 0+,-+2-<&% -K0% 3% &'(% *42)4;;. J %)- 54,-%;%2- *4,,.&. D &+ 2+-/42+&/-. 3% &+ *&/%2-8&% 2 4'-,%<)%&42 &+ 2+-/42+&/-. *42)/3.,.%<&%) ;4-/7+-/42) 3 +*?+- 3% 0,43'/-) %- 3% 0,%)-+-/42) 3% &'(% 3/7%,=%2- 3% 5+Q42 )%2)/1&% 2% /3%2-/5/*+-/42 %- '2% :'+2-/5/*+-/42 5/2%) 3%) -4',/)-%) 3% &'(% %2 542*9 -/42 3% &%', 2+-/42+&/-. +/2)/ :' '2% +2+&K)% 3% &%', 0%,*%0-/42 3' &'(% %- 3% &%',) +--%2-%) 34/- 0%,;%--,% 3% • 4,=+2/)%, &%) +*-/42) ;+,N%-/2=0+, M42% =.4=,+0?/:'% > • /3%2-/5/%, &%) M42%) =.4=,+0?/:'%) D 0,4)0%*-%, > • *4;0,%23,% &% 04/3) 3% 3.-%,;/2+2-) -%&) :'% &% -+'(3% *?+2=% 3+2) &+ *42)4;;+-/42 3%) -4',/)-%) .-,+2=%,) > • ;%)',%, & /;+=% 3% &+ ,+2*% %- 3' -4',/);% 3% &'(% 5,+2Q+/) D & .-,+2=%, 93 le tourisme de luxe en France &) & + + + + F N O M # : • N I S • • + " " ( + 1422% *422+/))+2*% :' + ',4)-+53' &'(% *426 '='.% +'( %2-,%-/%2) ,.9 +&/).) 3',+2- &+ 0,.9.-'3% + 0%,;/) 3% 3,%))%, '2% -K04&4=/% 3% &+ *&/%2-8&% 0+, M42% =.4=,+0?/:'% 8) D 0,.)%2-</& +00+,+O - :'% &%) 0,/2*/0+&%) 2+-/42+&/-.) 3' -4',/);% 3% &'(% )42- &%) )'/7+2-%) • &+ *&/%2-8&% +;.,/*+/2%< • &+ *&/%2-8&% 6 +042+/)%< • &+ *&/%2-8&% +)/+-/:'% ?4,) +042 @%))%2-/%&&%;%2- ?/2%< 42=9^42= %+/X+2B< • &+ *&/%2-8&% 3%) .;/,+-) +,+1%)< • &+ *&/%2-8&% ,'))%< • &+ *&/%2-8&% %',40.%22%< • &+ *&/%2-8&% 5,+2Q+/)% le tourisme de luxe en France & ,%7/%23,+ D & .-'3% 5/2+&% 3% ;%)',%, 0,.*/).;%2- &% 04/3) 3% *?+:'% 2+9 -/42+&/-. %- &%',) *4;04,-%;%2-) 3 +*?++, +/&&%',)< /& *427/%23,+ 3 /3%2-/5/%, 0,.*/).;%2- &%) +--%2-%) 3% *%) *&/%2-8&%) +5/2 3% " • &+ *&/%2-8&% +;.,/*+/2% )% 0&+*%,+/- 3+2) '2% 3.;+,*?% ,+-/422%&&% 3% *42)4;;+-/42 %2 ,%*?%,*?+2- &% ;%/&&%', ,+004,- :'+&/-.\0,/( %--% *&/%2-8&% )%,+/- +/2)/ ,%&+-/7%;%2- ;4/2) )%2)/1&% D &+ 3/;%2)/42 /;;+-.9 ,/%&&% 3% &+ 0,%)-+-/42 @/;+=%<7+&%', 7.?/*'&.%P B > • %2 *42)4;;+2- 3%) 0,43'/-) %- 0,%)-+-/42) 3% &'(%<&+ *&/%2-8&% 6 +049 2+/)%<)%2)/1&% D & '2/7%,) 3' &'(% 4**/3%2-+&<,%*?%,*?%,+/- &%) )K;14&%) -,+3/-/422%&&%;%2- +--+*?.) +' &'(% &&% )%,+/- +/2)/ ,+))',.% 0+, &%) ;+,9 :'%) .-+1&/%) &%) 0&') %;1&.;+-/:'%) 3' &'(% > • 04', &+ *&/%2-8&% %',40.%22%<&% &'(% )%,+/- )K242K;% 3% 142 =4R- +' )%2) +,/)-4*,+-/:'% 3' -%,;% &&% )%,+/- 54,-%;%2- +--+*?.% +'( 24-/42) 3 .&/-/);% )4*/+& %- *'&-',%& %) 7+&%',) 3 +'-?%2-/*/-. %- 3% &.=/-/;/-. 6 4'%,+/- +/2)/ '2 =,+23 ,C&% 3+2) & +*-% 3 +*?+- > • &+ *&/%2-8&% ;4K%22% 4,/%2-+&% %)- '2% *&/%2-8&% ?+1/-'.% +' &'(% %- ,4;9 0'% D )%) *43%) + *42)4;;+-/42 )%,+/- )-+-'-+/,% @/;04,-+2*% 3% &+ ;+,:'%<+--,+/- 04', &% E '0 =,+3% FB %- %(/=%+2-% @&% )0%*-,% 3 +--%2-% 3% *%--% *&/%2-8&% )%,+/- *4;0&%-B %--% *&/%2-8&% +',+/- '2 54,- 1%)4/2 3% ,%9 *422+/))+2*% %- 3% 0,/)% %2 *?+,=% > • &+ *&/%2-8&% 0,47%2+2- 3%) 0+K) .;%,=%2-)<24'7%&&%;%2- ,/*?%<)%,+/- %2 :'L-% 3 /;+=% 4', %&&%< &% &'(% )%,+/- )K242K;% 3 +**';'&+-/42< 3 /;;.3/+-%-. %- 3 4)-%2-+-/42 94 95 le tourisme de luxe en France .> " " " " " 42*%,2+2- &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 3% &'(% 0,.)%2-% %2 ,+2*%<&+ ;.-?4349 &4=/% 0,404).% 3+2) *%--% 0,.9.-'3% 04',)'/- '2 34'1&% 416 %*-/5 • = & ) +=/- 3% 0,404)%, 3/55.,%2-%) )4&'-/42) 04', ,.0423,% +'( :'%)-/42) *%2-,+&%) )'/7+2-%) *4;1/%2 )42- &%) -4'9 ,/)-%) 3% &'(% %2 ,+2*% T :'%& 5&'(,%0,.)%2-%2-9/&) *?+:'% +22.% T )42-9 /&) 0&') 24;1,%'(J 4' ;4/2) 24;1,%'(J :'% & +22.% 0,.*.3%2-% T • = 2 )% 1+)+2- )', &%) -K04&4=/%) 0,404).%) 0+, ',4)-+53+2) &+ 0,%;/8,% 0+,-/%</& ) +=/,+ 3% ,.0423,% +'(/2-%,,4=+-/42) )'/7+2-%) :'%&) -K0%) 3% -4',/)-%) *42)-/-'%2- &+ *&/%2-8&% *42)4;;+23%) 0,%)-+-/42) 3% &'(% T %)-9*% :'% &%) 74K+=%',) 3 +55+/,%) 42- 7' &%', 24;1,% 0,4=,%))%, 0&') ,+0/3%;%2- :'% &%) -4',/)-%) &4/)/,) T &+ 3%)-/2+9 -/42 ,+2*% ).3'/-9%&&% %2*4,% &%) =,+23%) 54,-'2%) 3% *% ;423% T :'%&) )42- &%) 0+K) :'/ %(04,-%2- &% 0&') 3% -4',/)-%) 3% &'(% 7%,) &+ ,+2*% T 5/2 3 /3%2-/5/%,<3% *+,+*-.,/)%, %- 3% :'+2-/5/%, &+ *&/%2-8&% 3' -4',/);% 3% &'(% %2 ,+2*%</& %)- 2.*%))+/,% 3% / 0 > @?.1%,=%;%2-B +, 3.5/2/-/42<'2 -4',/)-% 0+))% +' ;4/2) '2% 2'/?4,) 3% )+ ,.)/3%2*% 0,/2*/0+&% '+2-/5/%, &+ *&/%2-8&% 3%) ;+,*?.) 0,/;+/,%) ,%7/%23,+ 342* D :'+2-/5/%, & %2)%;1&% 3%) *&/%2-) 3' -4',/);% 3% &'(% %2 ,+2*% 96 le tourisme de luxe en France $ *) + D ] > ' • ? , ) • • • E >( ? • • ' ' 4', ;%2%, D 1/%2 &+ :'+2-/5/*+-/42 %- &+ :'+&/5/*+-/42 3% &+ *&/%2-8&% 3% &'(%< /& %)- 2.*%))+/,% 3% *%2-,%, & +2+&K)% )', &%) ;+,*?.) 0,/;+/,%) 4'-%54/)< 3%'(40-/42) ;.-?434&4=/:'%) )42- 04))/1&%) K 0 %--% +00,4*?% )/;0&/5/.% %)- 1+).% )', & +2+&K)% 3% &+ *&/%2-8&% 3' ;+,*?. 3% & ?C-%&&%,/% 2% -%&&% +00,4*?% 0,.)%2-% 3% 24;1,%'(+7+2-+=%) • • 5+*/&/-. 3% & +2+&K)% %- 3' )'/7/ 3% &+ *&/%2-8&% ,%0,.)%2-+-/7/-. % ;+,*?. 3% & ?C-%&&%,/% 3% &'(% *42*%,2% -+2- &+ *&/%29 -8&% +55+/,%) :'% &+ *&/%2-8&% &4/)/,) - 42 0%'- 7,+/)%;1&+1&%;%2- *42)/9 3.,%, :' /& %)- '2 ;+,*?. 455,+2- '2 +0%,Q' 5/+1&% 3% &+ 2+-',% 3% &+ *&/%29 -8&% -4',/)-/:'% 3% &'(% %0%23+2-<'2% +2+&K)% *%2-,.% )', &% ;+,*?. 3% & ?C-%&&%,/% 0,.)%2-% '2 *%,-+/2 24;1,% 3% &/;/-%) :' /& *427/%2- 3% 0,%23,% %2 *4;0-% • ,/):'% 3% )',0423.,%, &% 04/3) 3' -4',/);% 3 +55+/,%) 2 %55%-<%2 542*9 -/42 3%) ;+,*?.) *42)/3.,.)<&+ 0+,- 3' -4',/);% 3 +55+/,%) 3/558,% )%2)/9 1&%;%2- ,<& ?C-%&&%,/% 3% &'(% )% *+,+*-.,/)% 0+, &+ 0+,- /;04,-+2-% 3% &+ *&/%2-8&% 1')/2%)) @0+, *4;0+,+/)42<&+ &4*+-/42 3% 7/&&+ %)- '2% +*-/7/-. 4G &+ *&/%2-8&% 1')/2%)) %)- ;+,=/2+&%B • /;04))/1/&/-. 3% :'+2-/5/%, &% 24;1,% -4-+& 3% -4',/)-%) 3% &'(% %2 ,+2*% K 9 : %--% +00,4*?% *4;0&8-% %)- 1+).% )', & +2+&K)% 3% &+ *&/%2-8&% )', & %2)%;1&% 3%) ;+,*?.) 0,/;+/,%) / '2% -%&&% +00,4*?% 0%,;%- 3% :'+2-/5/%, &% 24;1,% -4-+& 3% -4',/)-%) 3% &'(% %2 ,+2*%<*%&&%9*/ 0,.)%2-% .=+&%;%2- *%,-+/2%) &/;/-%) 97 le tourisme de luxe en France • • 3/55/*'&-. 3% ;/)% %2 U'7,% %- &4',3%', 3% & +2+&K)% D ;%2%, 3/55/*'&-.) 3% ;%2%, '2% +2+&K)% :'+&/-+-/7% )', *%,-+/2) ;+,*?.) @+19 )%2*% 3% )4',*%) )-+-/)-/:'%)B L% % " ! 1 ! 1 ! ! + & + G : + + : ' @ : + ' @ E G ' + : ' @ & *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% &%) 3%'(+00,4*?%) 0%'7%2- )% *426 '='%, 3+2) &% -%;0) /2)/< / = > = E'2% +2+&K)% :'+2-/-+-/7% %- :'+&/-+-/7% 04')).% @+00,4*?% *4;9 0&8-% 1+).% )', & %2)%;1&% 3%) )%=;%2-) 3% & ?.1%,=%;%2-B )%;1&% 2.*%)9 )+/,% +5/2 3% ,%*%2)%, 3% 5+Q42 %(?+')-/7% &% 24;1,% 3% -4',/)-%) 3% &'(% %2 ,+2*% %- 3 .-+1&/, '2% -K04&4=/% 0,.*/)% 3% *%) 3%,2/%,) " E/& %)- %27/)+=%+1&% 3 %)-/;%, & .74&'-/42 3' 24;1,% 3% *&/%2-) 3% &'(% %2 ,+2*% %2 ) +00'K+2- )', '2% +00,4*?% )/;0&/9 5/.% 0&') 5+*/&% D ;%--,% %2 U'7,% 2 *42)/3.,%,+ :'% &%) .74&'-/42) 41)%,9 7.%) )', &% ;+,*?. 3% & ?C-%&&%,/% 0%'7%2- L-,% %(-,+04&.%) D & %2)%;1&% 3%) )%=;%2-) 3' -4',/);% / &% 1%)4/2 ) %2 5+/- )%2-/,</& )%,+ 04))/1&% 3 .&+,=/, &% 0.,/;8-,% 3%) ;+,*?.) ,%0,.)%2-+-/5) D 3 +'-,%) )%=;%2-) @&4*+-/42 3% 7/&9 &+)P B , " / % % M 2 *% :'/ *42*%,2% & +2+&K)% :'+&/-+-/7%<'2% ;.-?434&4=/% 1+).% )', 3%) %2-,%-/%2) +7%*&%) *&/%2-) %)- D 0,4)*,/,% 2 %55%-<&+ *&/%2-8&% &'(% )% 0,L-% ;+& D *% -K0% 3 +00,4*?% • &%) *&/%2-) )42- 3/55/*/&%) D +00,.?%23%, @+=%23+ *?+,=.P B • /& 5+'- '2 .&%7. 98 le tourisme de luxe en France • /& %(/)-% 3% 24;1,%'( 1/+/) *+, &%) 0%,)422+&/-.) &%+3%, /25&'%2*%2- &%) =,4'0%) /2-%,,4=.) J ( J@ B +, *42).:'%2-<:'+23 3%) %2-,%-/%2) )42- 2.*%))+/,%)< ',4)-+50,/7/&.=/% )K)-.;+-/:'%;%2- & /2-%,7/%X 3%) 0,45%))/422%&) 3' )%*-%', :'/ )42- %2 *42-+*- 3/,%*- +7%*&%) -4',/)-%) 3% &'(% 1 " / • % # G & ) W ' $ " + & ' " • # & > ' ? ' G ' " $ ' G & > ( ) ?" @ B 5 ?/&/00% 4/M%&%-<3/,%*-%', .-'3%) %- )-+-/)-/:'%) 3' =,4'0% **4, 99 le tourisme de luxe en France .-?434&4=/% )/;0&/5/.% ,%*%2)%;%2- 3%) -4',/)-%) 3% &'(% *%2-,. )', & ?C-%&&%,/% 0 & 2 %(/)-% 0+) 3 4,=+2/);% 0,404)+2- 3%) )-+-/)-/:'%) *42*%,2+2- &+ *&/%2-8&% 3% & ?C-%&&%,/% 3% &'(% -%&&% :' ',4)-+5& + 3.5/2/% 4', 41-%2/, 3%) /254,;+9 -/42) @:'+&/-+-/7%) %- :'+2-/-+-/7%)B 0%,-/2%2-%)</& )%,+ 342* 2.*%))+/,% 3% ;%--,% %2 0&+*% '2% ;.-?434&4=/% 0,40,% , % " + $ # 1 .5 E 5 ?" S >[ /5 # G # $ $ ) ) ) ' ' + " ;5 : ' ) + .5 @ ' " # 1 ) " ' ) " /5 % + ) ) >D F ? > ' ' ?$ • ' D F ( ( > ' ) W ' • , ' ) D F ?Y ' > ( W ' ' ?" ;5 : ' ) + " > ' $ <$0 ' ' "@ ' & ? + " $ <$0 100 le tourisme de luxe en France ! 7 , % 5/2 3 +74/, '2% 7/)/42 0,.*/)% 3' 24;1,% 3% -4',/)-%) 3% &'(% %2 ,+2*%</& *427/%2- 3% 3.-%,;/2%, &% 24;1,% 3% -4',/)-%) 3% &'(% )', *?+*'2 3%) 3/55.9 ,%2-) ;+,*?.) 0,/;+/,%) /3%2-/5/.) • ?C-%&&%,/% • ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) • K+*?-/2=0,/7. • &4*+-/42 3% 0&+/)+2*% @&4*+-/42) )'0.,/%',%) D '2% 6 4',2.%B • ,.)/3%2*%) 3% -4',/);% • &4*+-/42 3% 7/&&+) • %)*+&%) • ?.1%,=%;%2- =,+-'/- & *427/%2- 3% 24-%, :'% *%--% ;.-?434&4=/% 5+/- *4',/, &% ,/):'% 3% )',.7+9 &'%, &% 24;1,% -4-+& 3% -4',/)-%) 3% &'(% @0+, %(%;0&%<'2 ;L;% -4',/)-% 04',,+ 0+))%, '2% 0,%;/8,% 0+,-/% 3% ).6 4', 3+2) &% *+3,% 3 '2 ?C-%& 3% &'(% %- %2)'/-% &4'. '2% 7/&&+ %- )%,+ +/2)/ *4;0-+1/&/). 3%'( 54/)B 4'-%54/)<&+ 24-/42 3% E *&/%2- '2/:'% F ) +78,% %(-,L;%;%2- 3/55/*/&% D /)4&%, +, +/&&%',)< *% ,/):'%<) /& %)- ,.%&<34/- L-,% 2'+2*. ! • &+ ;+6 4,/-. 3%) -4',/)-%) 3 ?.1%,=%;%2- 3',+2- '2 ).6 4', • -%23+2*/%&&%;%2-<'2% -%&&% +00,4*?% ,%)-% 0%,-/2%2-% 3+2) &+ ;%)',% 4G %&&% 0%,;%- 3% ;%)',%, 0,.*/).;%2- & +'=;%2-+-/42 4' &+ 1+/))% 3% -4'9 ,/)-%) 3% &'(% %2 ,+2*% 3 '2% +22.% D & +'-,% L L 0,/7/&.=/% '2 ;43% '2/:'% ) ) " % 6 ■ % 5/*?/%, /&4*4; %(0&4/-. 0+, &+ /,%*-/42 V.2.,+&% 3%) ;0C-) @ V B 0%,;%- 3% ,%*%2)%, &% 24;1,% 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 0+, -K0%) 3% 1/%2) % 5/*?/%, 3/)-/2='% 3%'( *+-.=4,/%) '(% %- V,+23 &'(% 4', *?+:'% ,.)/9 3%2*% )%*423+/,% +00+,-%2+2- +'(*+-.=4,/%) '(% %- V,+23 &'(%<&% 24;1,% 3% 0/8*%) %)- 0,.*/). 101 le tourisme de luxe en France ■ 7 43 .-%,;/2+-/42 3' 24;1,% 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 3% &'(% D 0+,-/, 3%) 5/*?/%,) 3/)042/1&%) +'0,8) 3% &+ V 53 423.,+-/42 0+, &% 24;1,% 3% *?+;1,%\*4'*?+=%) 04', 41-%2/, &% 24;1,% -4-+& 3% ,.)/3%2-) 0+, 1/%2 @?K04-?8)% /;0&/*/-% '2% 0/8*% 3% *4'*?+=% [ '2 -4',/)-% 3+2) & +22.%B %&+ 2.*%))/-%,+ '2% %(-,+*-/42 ;+2'%&&% &42='% ;+/) 0,.*/)% 63 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% 24;1,% 3% -4',/)-%) )', &% ;+,9 *?. 3%) ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) $ "! 3 @ ' < 7 6 6 111 E ' 01\ 7 61\ 6 71\ ; ' E ' S _ ' ' ' " ` >6 111 01\ 7?a >6 111 61\ 6?a >6 111 71\ _ = <11` ( $ ;?_ = <11" 2% -%&&% ;.-?434&4=/% 0,.)%2-% 3%'(&/;/-%) • & %2)%;1&% 3%) *?+;1,%) 3 '2% ,.)/3%2*% 2 %)- 0+) 41&/=+-4/,%;%2'-/&/). • &+ 3.-%,;/2+-/42 3' 24;1,% 3% *?+;1,% 2 .:'/7+'- 0+) &+ 3.-%,;/2+-/42 3' 24;1,% 3% *4'*?+=%) @/& 0%'- K +74/, 0&')/%',) *4'*?+=%) 3+2) '2% ;L;% *?+;1,%B %0%23+2-<*%--% +00,4*?% 3%;%',% &+ ;%/&&%',% 04))/1&% 3+2) &+ ;%)',% 4G 2% *4;0-+1/&/)%, :' '2 )%'& *&/%2- @&% 0,40,/.-+/,%B ,%7/%23,+/- D ;/2/;/)%, =,+23%;%2- &% 24;1,% 3% -4',/)-%) @'2 0,40,/.-+/,% &4=%,+ 3+2) )+ ,.)/3%2*% )+ 5+;/&&% 4' 3%) +;/)</& K +',+ +&4,) 0&')/%',) -4',/)-%) 04', '2% ;L;% ,.9 )/3%2*%B ■ $ +7%*&+ V :'/ 3/)04)% 3% & /254,;+-/42 &+ 0&') 0%,-/9 2%2-% 04', :'+2-/5/%, &% 24;1,% 3% 0,40,/.-+/,%) 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) 102 le tourisme de luxe en France 3% &'(% %- &% 7%2-/&%, 0+, M42% =.4=,+0?/:'% %'&% &+ *?/%,) %- 0%'- %(0&4/-%, 4' *4;;%,*/+&/)%, *%) 3422.%) L ) " % V 04))83% &%) 5/9 ) 6 '*'2% )4',*% )-+-/)-/:'% 2% -,+/-% 0,.*/).;%2- 3%) 0,40,/.-+/,%) 3%) ,.)/9 3%2*%) 3% &'(% %0%23+2-<0&')/%',) )4',*%) 0%,;%--%2- 3 +74/, '2% /254,9 ;+-/42 0+,*%&&+/,% *42*%,2+2- *%) -4',/)-%) ! • &% 5/*?/%, /&4*4; ,%*%2)% &% ,%7%2' 1,'- 3.*&+,. 3% *?+:'% 0,40,/.-+/,% 3% ,.)/3%2*% )%*423+/,% > • &% 5/*?/%, %)34 ,%*%2)% &%) +*?+-) 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) %55%*-'.) 0+, 3%) .-,+2=%,) 242 ,.)/3+2-) /& 0%,;%- 3 +74/, '2 142 +0%,Q' 3%) 5&'( 3 +*?+-) 0+, 2+-/42+&/-. 3% & +22.% 0,.*.3%2-%</& 2% 0%,;%- 0+) 3% *422+O -,% &+ 2+-/42+&/-. 3%) 0,40,/.-+/,%) 3' )-4*N 3% ,.)/3%2*%) )%*423+/,%) L L ) ) " ) % ) % % 6 ■ +2) &% *+3,% 3% & +2+&K)% :'+2-/-+-/7% 3' 24;1,% 3% -4',/)-%) )', &% ;+,*?. 3' K+*?-/2=0,/7.<)%'& &%) 5/*?/%,) ) +78,%2- 0%,-/2%2-) %'(9*/ 0%,;%-9 -,42- 3 /)4&%, • & S=% 3' 1+-%+' • &% -K0% 3% 1+-%+' @*42)-,'*-%',<&42='%',<*+-.=4,/%P B • &+ ;4-4,/)+-/42 %0%23+2-<&+ 2% ,%*%2)% :'% &%) 1+-%+'(/;;+-,/*'&.) %2 ,+2*% '9 *'2% )4',*% )-+-/)-/:'% 2% 0%,;%- 3% ,%*%2)%, &%) 1+-%+'( /;;+-,/*'&.) D & .-,+2=%, %- ;4'/&&.) %2 ,+2*% ■ 7 43 2+&K)% 3' 5/*?/%, 04', 3.-%,;/2%, &% 24;1,% 3% 0,40,/.-+/,%) 3% K+*?-) 3% &'(% /;;+-,/*'&.) %2 ,+2*% % 5/*?/%, *42*%,2% -4'- &% )-4*N 3% 0,40,/.-+/,%) 3% K+*?-) %- 0%,;%- 3 +74/, '2% 7/)/42 %(?+')-/7% 3' 0+,*3% K+*?-) /;;+-,/*'&.) %2 ,+2*% & *427/%2- 3% )/=2+&%, :'% &% 5/9 *?/%, .-+2- 24;/2+&<& +**4,3 3% &+ 2/& )%,+ 2.*%))+/,% 04', :'% &% /7/%,+ C-% 3 M', 0'/))% -,+7+/&&%, )', *%) 3422.%) 103 le tourisme de luxe en France 53 423.,+-/42 3' 24;1,% 3% 1+-%+'( %2-,+2-) 3+2) 24-,% 0.,/;8-,% &'(% 0+, &% 24;1,% 3% *4'*?+=%) 4', 41-%2/, &% 24;1,% 3% *4'*?+=%) 04', *?+:'% 1+-%+'</& )%,+ 2.*%))+/,% 3% )% ,.5.,%, +' *+-+&4='% 3%) 5+1,/*+2-) /2)/<&% ;438&% '2 3K))%K H 3% %+22%+' %(/)-% %2 3%'( 7%,)/42) @ *4'*?+=%) %- Z*4'*?+=%)B</& )% 7%,,+ 0+, '2 *4%55/*/%2- < 2% &429 ='% %(-,+*-/42 ;+2'%&&% )%,+ 2.*%))+/,% 04', ,.+&/)%, *% -,+7+/&<;+/) &% ,.)'&-+- 41-%2' )%,+ 0,.*/) 63 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% 24;1,% 3% -4',/)-%) )', &% ;+,9 *?. 3' K+*?-/2=0,/7. $ "! < 3 @ + E 7 6 ' ' 7 111 01\ ' 7 61\ ' 6 71\ ' ; ' E ' S _ ' ' ' " ` >7 111 01\ 7?a >7 111 61\ 6?a >7 111 1\ _ 0 ;11` ( $ ;?_ 0 ;11" 2 +340-+2- '2% -%&&% ;.-?434&4=/%</& %(/)-% '2 ,/):'% 3% )',.7+&'+-/42 3' 24;1,% 3% -4',/)-%) @& %2)%;1&% 3%) *4'*?+=%) 3 '2 1+-%+' 2 %)- 0+) 41&/=+9 -4/,%;%2- '-/&/).B %0%23+2-<*%--% +00,4*?% 3%;%',% &+ ;%/&&%',% 04))/1&% 3+2) &+ ;%)',% 4G2% *4;0-+1/&/)%, :' '2 )%'& *&/%2- @&% 0,40,/.-+/,%B 0+, 1+-%+' ,%7/%23,+/- D ;/2/;/)%, =,+23%;%2- &% 24;1,% 3% -4',/)-%) @'2 0,49 0,/.-+/,% %;;82%,+ )+ 5+;/&&% 4' 3%) +;/) 04', 2+7/='%,</& K +',+ +&4,) 0&'9 )/%',) -4',/)-%) 04', '2 ;L;% 1+-%+'B +/,% & ?K04-?8)% :'% -4'- 1+-%+' %)4**'0. +' ;+(/;'; 3% )%) *+0+*/-.) 3 ?.1%,=%;%2- 0&') 7,+/)%;1&+1&% ■ $ &% ;+,*?. 3% & 4**+)/42 & *427/%2- 3% 0,%23,% %2 *4;0-% &+ *4-% 3%) 1+-%+'(3 4**+)/42 04', 2% ,%-%2/, 3+2) &% 0.,/;8-,% :'% *%'(342- &% 0,/(3' ;+,*?. ,%)-% )'0.,/%', D HHHH%',4) % 5/*?/%, 24') 3422+2- & S=% 3%) 1+-%+'(</& %)- %2 %55%- 04))/1&% 3 /)4&%, &%) 1+-%+'( -,40 7/%'(342- &+ *4-% %)- /25.,/%',% D 24-,% )%'/& +7%*&% 3.0+,-%;%2- 3%) )K)-8;%) 3 /254,;+-/42 3% +/2-9 +&4 2 %55%-<&% 3/)04)% 3% & /254,;+-/42 &+ 0&') 0%,-/2%2-% 3+2) &% *+3,% 3 '2% .-'3% 7/)+2- D :'+2-/5/%, &% 24;1,% 3% 0,40,/.-+/,%) 3% K+*?-) 3% &'(% %2 ,+2*% 104 le tourisme de luxe en France L ) " % ) ) % 6 %) 5/*?/%,) 0%,;%--%2- 3 /)4&%, &%) 0,40,/.-+/,%) 3%) 1+-%+'(/;;+-,/*'9 &.) %2 ,+2*% @2+-/42+&/-.<S=%< P B %) /254,;+-/42) )42- ,.*4&-.%) )', '2% 1+)% 3.*&+,+-/7% %- %&&%) 2% )42- 0+) -4'6 4',) ,%2)%/=2.%) %0%23+2-< *4;0-% -%2' 3% &+ &+,=%', 3% &+ 1+)%<&% 5/*?/%, 04',,+ L-,% *42)/3.,. *4;;% '2 .*?+2-/&&42 ,%0,.)%2-+-/5 !! L ) 9 L ) " / : % / 6 ■ @ ) % H&4'%',) 3% 1+-%+'(%2 ,+2*% B 3/)04)% 3 '2 5/*?/%, 3% 0 (& ,%*%2)% & %2)%;1&% 3%) 1+-%+'( /;;+-,/*'&.) %2 ,+2*% %- & /254,;+-/42 :'+2- D &%', 0,40,/.-+/,% %--% /254,;+-/42 0%,;%3 /3%2-/5/%, &%) &4'%',) +/2)/ :'% &+ 5&4--% 342- /&) 3/)04)%2■ 7 43 .-%,;/2+-/42 3 '2 .*?+2-/&&42 ,%0,.)%2-+-/53% &4'%',) 3% K+*?-) @;.9 -?434&4=/% 0,.)%2-.% 3+2) &+ 0+,-/% *42)+*,.% D &+ 7+&4,/)+-/42 3' ;+,9 *?.B 53 2-,%-/%2) 04', 3.-%,;/2%, &% 24;1,% 54/) 4G &%) 1+-%+'(42- .-. &4'.) 3+2) & +22.% 0+, -K0% 3% K+*?-) 63 423.,+-/42 3' 24;1,% 3% &4*+-/42 0+, &% 24;1,% 3% *4'*?+=% 04', *?+*'2 3%) 1+-%+'( 93 =,.=+-/42 3%) 3422.%) %- %(-,+04&+-/42 04', 41-%2/, &% 24;1,% -4-+& 3% -4',/)-%) )', &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 0&+/)+2*% $ "! 3 E < 71 > <1\ E ' ? ' 7 <11' 5 6 E 71 ' ' + ; 105 le tourisme de luxe en France E ' ; 01\ ' 7 61\ ' 6 71\ ' ; ' S E 0 ' ' ' _ ' _ < 1=1 ` / E ' <1=11`` ' " ` >;11 01\ 7?a >;11 61\ ( 6?a >;11 71\ $ ;?_ < 1=1" `` < 1=1R<1\ _ <1=11" 2 +340-+2- '2% -%&&% ;.-?434&4=/%</& %(/)-% '2 ,/):'% 3% )',.7+&'+-/42 3' 24;1,% 3% -4',/)-%) @& %2)%;1&% 3%) *4'*?+=%) 3 '2 1+-%+' 2 %)- 0+) 41&/=+9 -4/,%;%2- '-/&/).B %0%23+2-<*%--% +00,4*?% 3%;%',% &+ ;%/&&%',% 04))/1&% 3+2) &+ ;%)',% 4G2% *4;0-+1/&/)%, :' '2 )%'& *&/%2- @&% &4*+-+/,%B 0+, 1+-%+' ,%7/%23,+/- D ;/2/;/)%, =,+23%;%2- &% 24;1,% 3% -4',/)-%) ■ $ ,+7+/&&%, D 0+,-/, 3 '2 .*?+2-/&&42 ,%0,.)%2-+-/53%) 40.,+-%',) .74&'+2- )', &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 2+7+&% 2% +00,4*?% 3% & %2)%;1&% 3%) 40.,+-%',) ) +7.,%,+/- %2 %55%- %(-,L;%;%2- &4',3%<&42='% %- *4R-%')% L ) " % ) / 6 & 2 %(/)-% +'*'2 /254,;+-/42 *42*%,2+2- &% -K0% 3% *&/%2-8&% &4'+2- 3%) K+*?-) 3% &'(% & *427/%23,+ 342*3% 0,/7/&.=/%, '2% +00,4*?% 1+).% )', 3%) %2-,%-/%2) ;%2.) +'0,8) 3%) 40.,+-%',) 106 le tourisme de luxe en France !# L L ) ) " % 6 ■ & 2 %(/)-% 0+) 3 4,=+2/);% 2/ 3% )4',*% 0,404)+2- 3%) )-+-/)-/:'%) *42*%,9 2+2- *% ;+,*?. 4', 41-%2/, 3%) /254,;+-/42) @:'+&/-+-/7%) %- :'+2-/-+-/7%)B 0%,-/2%2-%)</& )%,+ 342*2.*%))+/,% 3 %2-,%, %2 *42-+*- +7%*&%) 40.,+-%',) ■ 7 4;0-% -%2' 3% & .-,4/-%))% 3' ;+,*?. @)%'&%) 3%'(,.)/3%2*%) 3% -4',/);% +00+,-/%22%2- D &+ )0?8,% 3' &'(%B</& *427/%23,+ 3% 0,/7/&.=/%, 3%) %2-,%-/%2) 3/,%*-) +7%*&+ 3/,%*-/42 3% *%) .-+1&/))%;%2-) +5/2 3% 3.-%,;/2%, &% 24;1,% 3% -4',/)-%) 5,.:'%2-+2- *%) ,.)/3%2*%) +22'%&&%;%2L ) " % ) 6 & 2 %(/)-% +'*'2% /254,;+-/42 *42*%,2+2- &+ *&/%2-8&% 3% ,.)/3%2*%) 3% -4'9 ,/);% 3% &'(% %0%23+2-<&%) %2-,%-/%2) ;%2.) +7%*&%) 3/,%*-/42) 3%) 3%'( ,.)/3%2*%) 3% -4',/);% 3% &'(% ,%*%2).%) 0%,;%--,42- 3 +74/, '2% 7/)/42 0,.*/)% 3% &+ *&/%2-8&% 5,.:'%2-+2- *%) .-+1&/))%;%2-) !' L L ) ) " % % % 6 ■ & 2 %(/)-% 0+) 3 4,=+2/);% 0,404)+2- 3%) )-+-/)-/:'%) *42*%,2+2- &+ *&/%2-8&% 3%) 7/&&+) 3% &'(% 4', 41-%2/, 3%) /254,;+-/42) 0%,-/2%2-%)</& )%,+ 342* 2.*%))+/,% 3 %2-,%, %2 *42-+*- +7%* &%) 40.,+-%',) /3%2-/5/.) 40.,+2- )', &% ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7/&&+) 3% &'(% %- 3% 0,4*.3%, 0+, %2-,%-/%2) ■ 7 43 .-%,;/2+-/42 3' 24;1,% 3% 7/&&+) %2-,+2- 3+2) &% 0.,/;8-,% &'(% %&+ +',+ 3.6 D .-. 5+/- &4,) 3%) %2-,%-/%2) ,.+&/).) 3+2) &% *+3,% 3% &+ 7+&4,/)+9 -/42 3' ;+,*?. 3% &+ &4*+-/42 3% 7/&&+) 3% &'(% 53 .-%,;/2+-/42 3' 24;1,% 3% &4*+-/42) %55%*-'.%) 0+, 7/&&+ 3+2) & +22.% %&+ +',+ .=+&%;%2- .-. 5+/- &4,) 3% &+ 7+&4,/)+-/42 3' ;+,*?. 3% &+ &4*+9 -/42 3% 7/&&+) 3% &'(% 107 le tourisme de luxe en France 63 423.,+-/42 0+, &% 24;1,% 3% *?+;1,%)\*4'*?+=%) 04', 41-%2/, &% 24;1,% 3% -4',/)-%) $ "! 3 E < 7 6 ' E < 111 ' E 6 + ' <0 111` ' " ` >< 111 6 + 0 ' E ' ( $ 0?_ <0 111" 2 +340-+2- '2% -%&&% ;.-?434&4=/%</& %(/)-% '2 ,/):'% 3% )',.7+&'+-/42 3' 24;1,% 3% -4',/)-%) @& %2)%;1&% 3%) *4'*?+=%) 3 '2% 7/&&+ 2 %)- 0+) 41&/=+9 -4/,%;%2- '-/&/).B %0%23+2-<*%--% +00,4*?% 3%;%',% &+ ;%/&&%',% 04))/1&% 3+2) &+ ;%)',% 4G2% *4;0-+1/&/)%, :' '2 )%'& *&/%2- @&% &4*+-+/,%B 0+, 7/&&+ ,%7/%23,+/- D ;/2/;/)%, =,+23%;%2- &% 24;1,% 3% -4',/)-%) @& %2)%;1&% 3%) 0%,)422%) &4=%+2- 3+2) &+ 7/&&+B L ) " % ) % 6 & 2 %(/)-% +'*'2% /254,;+-/42 *42*%,2+2- &+ *&/%2-8&% )', &% ;+,*?. 3%) 7/&9 &+) 4', 41-%2/, 3% -%&&%) /254,;+-/42)</& )%,+/- 04))/1&% 3% *42)-/-'%, '2 0+2%& ,+))%;1&+2- &%) 40.,+-%',) &%) 0&') ,%0,.)%2-+-/5) 3% *% ;+,*?. +5/2 3 .-'3/%, &+ -K04&4=/% 3% &%',) *&/%2-8&%) !* L L ) ) " % ? 6 ■ +0 1 + 3/)04)%2- 3% 24;1,%')%) )-+-/)-/:'%) *42*%,2+2- &%) *,4/)/.,/)-%) 5+/)+2- %)*+&% 3+2) &%) 04,-) 342- /&) 42- &+ *?+,=% • 24;1,% =&41+& 3% *,4/)/.,/)-%) • 24;1,% 3% *,4/)/.,/)-%) 0+, 0+:'%14- 108 le tourisme de luxe en France • • 2+-/42+&/-. 3%) *,4/)/.,/)-%) 24; 3' 0+:'%14- )', &%:'%& /&) 74K+=%2- %--% /254,;+-/42 0%,;%--,+ 3% *42-+*-%, & 40.,+-%', 4' 3% )% 0,4*',%, )42 *+-+&4='% 04', 3.-%,;/2%, & +00+,-%2+2*%<4' 242<3' 0+:'%14- D & '2/7%,) 3' &'(% +, +/&&%',)< % $ + ,.*%;;%2;/) %2 0&+*% '2 1)%,7+-4/,% 3' -4',/);% )')*%0-/1&% 3% 54',2/, 3% -%&&%) 3422.%) 04', &+ ,/2*/0+'-. 3% 42+*4 %) )-+-/)-/:'%) )%,42- 3/)042/1&%) D &+ 5/2 3% & +22.% HH ■ 7 7 43 3%2-/5/*+-/42 3%) 1+-%+'(3% &'(% D 0+,-/, 3' &/)-/2=3%) 53 3' 24;1,% 3 %)*+&%) 3%) 0+:'%14-) 3% &'(% 3+2) &%) 04,-) 5,+2Q+/) @/29 54,;+-/42 3/)042/1&% +'0,8) 3%) ?+;1,%) 3% 4;;%,*% %- 3 23')-,/%B 63 3%2-/5/*+-/42 3' 24;1,% 3% 0+))+=%,) 0+, 0+:'%14-) @/254,;+-/42 3/)9 042/1&% +'0,8) 3%) B %- %)-/;+-/42 3% &+ 0+,- 3% &+ *&/%2-8&% 3% &'(% 93 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% 24;1,% 3% *,4/)/.,/)-%) 3% &'(% 5+/)+2- %)*+&% %2 ,+2*% $ "! < 3 @ ' ' @ ' 7 ' 6 E ' <01 711 + 61111` ' " ( $ ` ><01 711?_ 61111" & *427/%2- 3% 24-%, :'% &% 24;1,% 3% -4',/)-%) 3% &'(% )%,+ )',7+&4,/). 0+, *%--% ;.-?434&4=/% @)', '2 0+:'%14- 0,404)+2- 3%) 0,%)-+-/42) 3% &'(%< -4'-% &%) *+1/2%) 2 %2-,%2- 0+) 3+2) &% 0.,/;8-,% 3' &'(%B 7 43 53 3%2-/5/*+-/42 3%) 0+:'%14-) 5+/)+2- %)*+&% 3+2) &%) 04,-) 5,+2Q+/) 3%2-/5/*+-/42 3' 24;1,% 3% 0+))+=%,) 74K+=%+2- 3+2) 3%) *+1/2%) ,.9 0423+2- +' *,/-8,% 3' ;'&-/0&/*+-%', %2 *,4/)+2- &%) /254,;+-/42) 3/)049 2/1&%) +'0,8) 3%) @24;1,% 3% 0+))+=%, -4-+& 0+, 0+:'%14-B %- &%) %29 109 le tourisme de luxe en France -,%-/%2) +7%* &%) 40.,+-%',) @24;1,% 3% *+1/2%) &'(% %- -+'( ;4K%2 3 4**'0+-/42B 63 =,.=+-/42 3%) 3422.%) 04', 41-%2/, &% 24;1,% 3% *,4/)/.,/)-%) 3% &'(% 5+/)+2- %)*+&% %2 ,+2*% $ "! 3 @ ' < <01 @ ' 61 7 + 6 + ' E ' ; 011` ' " ( $ ` ><01 61?_ ; 011" ■ $ " '2% +00,4*?% 5/2% 4;0-% -%2' 3%) 24;1,%')%) %(-%,2+&/-.) 04)/-/7%) =.2.,.%) 0+, *%--% *&/%2-8&%</& *427/%2- 3% 0,/7/&.=/%, '2% ;.-?4349 &4=/% 3% :'+2-/5/*+-/42 5/2% 3%) *,4/)/.,/)-%) 5+/)+2- %)*+&% 3+2) &%) 04,-) 5,+2Q+/) @;.-?434&4=/% 2';.,4 3%'(B L ) " % ? ) 6 /254,;+-/42 3/)042/1&% +'0,8) 3% &+ < 342- 3.0%23 *?+:'% 04,3 %)*+&%<*4'0&.% +'(%2-,%-/%2) +7%*&%) 40.,+-%',) 3' ;+,*?. 3% &+ *,4/)/8,% 0%,;%- 3 41-%2/, '2 7/)/42 5/2% 3%) 3/55.,%2-%) -K04&4=/% 3% *&/%2-8&% 5+/)+2%)*+&% %) 42- 3%) /254,;+-/42) =.2.,+&%) )', &+ 2+-/42+&/-. 3%) *,4/)/.9 ,/)-%)<&%) 40.,+-%',) +',42- 3%) 3422.%) 0&') 5/2%) /254,;+-/42 %(/)-%< -4'- 3.0%23,+ 3' 3%=,. 3% *4&&+14,+-/42 3%) 40.,+-%',) !C L ) + *&/%2-8&% 1.2.5/*/+2- 3 '2 ?.1%,=%;%2- =,+-'/- 2% 04',,+ L-,% /3%2-/5/.% 04', &%) ,+/)42) )0.*/5/.%) 3+2) &+ 5/*?% *42)+*,.% D *% ;+,*?. 110 le tourisme de luxe en France % % 4'74/, ;%)',%, 3+2) &% -%;0) & .74&'-/42 3% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 3% &'(% J -+2- 3 '2 04/2- 3% 7'% :'+2-/-+-/5@/ % *4;1/%2 )42- &%) -4',/)-%) 3% &'(%B :'% :'+&/-+-/5@/ % :'/ )42- &%) -4',/)-%) 3% &'(%B J %)- '2 %26 %' %))%29 -/%& 2 %55%-<*%)- )', &+ 1+)% 3% *%) /23/*+-/42) :'% 04',,42- L-,% /;0'&).%) &%) /2/-/+-/7%) 7/)+2- D 3.5%23,% 4' D 5+/,% 0,4=,%))%, &%) 0+,-) 3% ;+,*?. 3% &+ ,+2*% 5+*% +'(+'-,%) 3%)-/2+-/42) -4',/)-/:'%) 3% &'(% / *% )'/7/ %)- 0,/;4,3/+&</& *427/%2- 3% )/=2+&%, :' '2 -%& -,+7+/& 0%'- L-,% %(-,L;%;%2- &4',3<24-+;;%2- )/ *?+:'% +22.% '2 ,%*%2)%;%2- 3% &+ *&/%29 -8&% -4',/)-/:'% 3% &'(% %)- ,.+&/). )', & %2)%;1&% 3%) )%=;%2-) &/.) D & ?.1%,=%;%2- %)- 04',:'4/< ',4)-+50,.*42/)% &+ *426 '=+/)42 3% 3%'( -K0%) 3 /23/*+-%',) • *42*%,2+2- &+ 0,%;/8,% +22.% 04', &+:'%&&% )%,+ ,.+&/). &% ,%*%2)%;%23% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 3% &'(%</& *427/%23,+ 3% ;%--,% %2 U'7,% '2% +00,4*?% %(?+')-/7% 1+).% )', & %2)%;1&% 3%) )%=;%2-) 3% & ?.1%,=%;%2-4',/)-/:'% @&%) ;+,*?.) 0,/;+/,%)B 2 -%& -,+7+/& )%,+ +))',.;%2- &42=%5+)-/3/%'(;+/) /& 0%,;%--,+ '2 3.24;1,%;%2- 0,.*/) 3%) *&/%2-) 3% &'(% %2 ,+2*% • *42*%,2+2- &%) +22.%) )'/7+2-%)<& .74&'-/42 3% &+ *&/%2-8&% -4',/)-/:'% 3% &'(% 04',,+ L-,% %)-/;.% D 0+,-/, 3 '2 4' 3% 0&')/%',) )%=;%2-) ,%0,.)%2-+-/5) / '2 )%'& )%=;%2- 3%7+/- L-,% ,%-%2'<*% )%,+/- & ?C-%&&%,/% • ,.='&/8,%;%2- @0+, %(%;0&%<-4') &%) 3/( +2)<D & /;+=% 3' ,%*%2)%;%23% &+ 040'&+-/42 5,+2Q+/)% 4' 0&') 5,.:'%;;%2- )/ &% 1%)4/2 ) %2 5+/- )%29 -/,B /& )%,+/- 0,4*.3. D '2% 24'7%&&% :'+2-/5/*+-/42 %(?+')-/7% 3% &+ *&/%29 -8&% -4',/)-/:'% )', & %2)%;1&% 3%) )%=;%2-) 3% & ?.1%,=%;%2- %&+ 0%,9 ;%--,+/- 3% ,%3,%))%, *%,-+/2) .*+,-) &/.) +'(%)-/;+-/42)