La prüma e l`ultima tuorta per la scoula
Transcription
La prüma e l`ultima tuorta per la scoula
Examen d’admissiun 1G Ram: Rumauntsch puter 1 La prüma e l’ultima tuorta per la scoula 2 54 tuortas fo üna buna mamma da trais iffaunts düraunt il temp da la scoula primara. 3 Eau, Ludmilla Cahenzli, nu sun bricha üna buna mamma. Mia figlia pü pitschna ho 4 glivro la sesevla classa l’eivna passeda ed eau d'he fat per la prüma vouta üna tuorta 5 per in scoula. Uossa m’arüvli da nun avair fat dapü tuortas, perque ch’eau d’he 6 chatto our il tric. 7 Infra ün an da scoula survegnan ils genituors invids sainza fin: l’invid per la saireda 8 da genituors, l’invid per l’orientaziun davart l’instrucziun sexuela, l’invid per 9 l’orientaziun davart la prüma comuniun, l’invid per gnir a güder al di da sport e.u.i. 10 Giosom la pagina d’invid do que ün talun chi’d es d'implir our e da returner a la 11 magistra. Cul talun nu’s fo que a savair, scha’s partecipescha a l’occurrenza. Anzi, 12 sül talun esa scrit: “Chenüna mamma füss pronta da fer üna buna tuorta e la purter a 13 scoula?“ La mamma po fer üna crusch in ün queder e signaliser uschè ch’ella 14 fatscha gugent üna tuorta. In qualche maniera m’ho quista crusch adüna trat 15 adimmaint als Indiauns chi suottascrivaivan pü bod cun cruschs. Ma il motiv principel 16 ch’eau nu d'he mê fat üna crusch vain da mieu penser emancipatoric: „Las mammas 17 haun fat uossa tuortas düraunt 2000 ans, uossa vegnan ils baps landervi.“ Quist 18 penser vain rinfurzo d’üna daschütlia profuonda chi correspuonda a mieu caracter 19 natürel. 20 Mieus iffaunts haun adüna ruvo cha eir eau fatscha üna tuorta. La figlia pü granda ho 21 dafatta üna vouta crido e dit: „Tuot las mammas faun üna tuorta, be tü brich.“ „Scha 22 tuot las mammas portan tuortas a scoula, do que inamöd memma bgeras“, es steda 23 mia resposta. 24 Aunz trais eivnas ho mia figlia pü pitschna purto a chesa l’invid per la finischun da la 25 sesevla classa. Ella ho be miss il scrit sülla maisa da chadafö e nun ho niauncha 26 dumando, sch’eau fatscha üna tuorta. Eau d'he let l’invid, piglio il culli, fat üna crusch, 27 taglio our il talun e l'he purto a mia figlia in staunza. „Quist poust der a la magistra.“ pagina 1 da 3 Examen d’admissiun 1G Ram: Rumauntsch puter 28 „Tü fest üna tuorta?“, ho’la dumando e m’ho guardeda cun ün’öglieda skeptica. 29 „Cler.“ „Sest tü insomma fer tuortas?“ Buna dumanda, d'heja penso e respus cun tun 30 sgür: „Cler.“ 31 „Che tuorta fest?“ – „Forsa üna da rischmelnas.“ 32 Mia figlia ho miss il talun aint il sach da scoula e nun ho dit ünguotta. Eau sun ida in 33 chadafö a tschercher la recetta per la tuorta da rischmelnas. 34 Ella nu d’eira inüngür. Prubabelmaing è’la giò’n murütsch in quella s-chacla da 35 bananas, ch’eau nu d'he paquetto our daspö cha nus essans gnieus co aunz desch 36 ans. Che fer? Insè pudessi cumprer simplamaing üna tuorta tal pastizier. Quel stu a 37 la fin finela eir viver. Scha tuot las mammas fessan svess las tuortas, fess quel pover 38 pastizier auncha fallimaint. 39 Da l'otra vart fatschi üna figüratscha, sch’eau vegn cun üna tuorta dal pastizier. 40 Quellas sun telmaing perfettas e memma perfetta nu suos-cha üna tuorta fatta in 41 chesa brich esser. 42 Zieva lungias ponderaziuns m’esi gnieu adimmaint cha que do masdüras finidas per 43 fer tuortas. Cun quellas faregia perfin eau üna buna tuorta. 44 Eau sun pelegrineda aint il Migros e davaunt la curuna da las spezchas ed 45 ingredienzas m’es ida sü üna glüsch. „Schokoladencake“, „Zitronencake“, 46 „Rüeblitorte“, „Tirolercake“ e.u.i. d’eira scrit süls paquets cun las masdüras. Que sun 47 bain quellas tuortas ch’eau d'he mangio ils ultims ans a las sairedas da genituors! 48 Sch’eau vess savieu que! 49 Eau d'he cumpro ün paquet „Tirolercake“ scu surpraisa per mia figlia ed eir perque 50 ch’eau il d'he il pü gugent. A chesa, intaunt cha la tuorta d’eira aint il fuornin, d'heja 51 calculo quauntas tuortas ch’eau vess pudieu fer, sch’eau vess adüna fat üna crusch 52 sül talun. Mia calculaziun: Düraunt ün an da scoula do que in media trais taluns da 53 tuorta per mincha scolar. Scha s’ho trais iffaunts, fo que nouv tuortas l’an. Düraunt la pagina 2 da 3 Examen d’admissiun 1G Ram: Rumauntsch puter 54 scoula primara – la fasa intensiva da tuortas, i’l s-chelin ot svanescha quist fenomen 55 – fess que dimena 54 tuortas. 56 Cur ch’eau d'he sternieu il zücher da puolvra sül „Tirolercake“, chi d’eira gnieu ün pô 57 nair, am d'heja arüvleda d’avair fat in tuot quels ans be ün’unica crusch. Ad es insè 58 uschè simpel da fer tuortas. Eau las vess perfin pudieu lascher fer a mieu Eugen. (La Quotidiana 04-07-2008, p. 14) pagina 3 da 3