Qui est l`ennemi - The House Of The Rising Stars

Transcription

Qui est l`ennemi - The House Of The Rising Stars
Quiestl’ennemi?
ChadO’Carroll
Décembre2015
Quiestl’ennemiquandils’agitdel’Asiedunord-est?Pourquoidetelles
perceptions?Aquellesretombéesfaut-ils’attendrepourpromouvoirunepaix
futuredanslarégion?
Commepourbeaucoupdeconflitsdanslemonde,laréponseàcesquestions
dépendbeaucoupdelavilledanslaquellevousêtesencemomentassis.
DepuislaclôturedelaguerredeCoréeparunarmistice1953avec–etnonpas
untraitédepaix–unétatdeguerreinachevéeacontinuédejetersonombresur
lapéninsuleetau-delà.Plusde60ansaprèslasignaturedel’armistice,untraité
officielentrelesdeuxCoréesrestetoujoursillusoire,lamilitarisationdela
péninsuleélevée,etleseffortssérieuxpourrésoudrel’étatdeguerreéternelle
risiblementabsents.
Al’origine,leconflitreflètelemondetelqu’ilétaitdivisépendantlaGuerre
Froide–avecl’USSRetlaChinesoutenantleNordcommunisteetlesUSAetles
alliésoccidentauxappuyantlesud.Maisdescirconstancesgéopolitiques
changeantesontchangélafaçondont«l’ennemi»estperçuparcertainsenAsie
dunord-est.SiMoscouetPékinontpuàuneépoquesoutenirlaCoréeduNord
aupointderefuserd’entretenirtouterelationdiplomatiqueouéconomiqueavec
lesud,laChineestdevenuesonplusgrospartenairecommercialet,misesàpart
quelquesdifférentsrécents,lesinteractionsentrelaRussieetlaCoréedusud
sontencroissancedepuislachutedel’UnionSoviétique.
Enrevanche,lesrelationsentrelaCoréeduNord,lesUSAetlaCoréeduSudont
peuchangédepuislaguerrecoréenne.LesEtats-Unissontencorel’ennemi
numérounpourlaCoréeduNord;laCoréeduSud,vuecommeune
«marionnette»,estnumérodeux.Laviolencedudiscourssudcoréencontrele
Nordestplusdissimulée.C’estlecasdanscertainesouverturesdiplomatiques
ayantcherchéàengagerledialogueavecleleadershipdeKimJongII,par
exempledurantladécenniedela«politiquedurayondesoleil».Ilrestequela
CoréeduNordesttechniquementl’ennemiprincipalpourleSud,commepour
Washington.LegéantaméricainestcertesleprotecteurdeSéoul,maisses
propresrivessonttoutaussivulnérablesauxmenacesàlongtermevenantdela
CoréeduNordpuisquelaRépubliqueDémocratiquePopulairedeCorée(RDPC)
restesaprincipalemenacedanslarégion.
Lesimplicationssécuritairesdelaguerreinachevéerestentaucœurdecet
engrenagehostile.Maisn’ya-t-ilpasautrechosequifigelesperceptions
mutuellesentrecestroispays?Jetonsunregardverscequidéterminela
politiquedanslarégion.
1
LadictaturehéréditairedelafamilleKimestdeplusenplussensibleau
dépassementéconomiqueduSudetàlafuited’informationsversleNord.Dans
cettesituationdélicate,l’étatde«guerreirrésolue»aveclesEtats-Unisetla
CoréeduSudadenombreuxbénéfices.
Toutd’abord,bienqu’ellesnevisentpasofficiellementl’économieglobale,les
sanctionsaméricainessontsouventutiliséesparlegouvernementdePyongyang
pourexpliqueràsescitoyenslepiètreétatdel’économienordcoréenne,ses
infrastructuresdilapidéesetl’ébranlementdesonindustrielourde.Ensuite,la
menacemilitairedesEtats-UnisetdelaCoréeduSudexpliqueenpartie
l’immenseallocationderessourcesparleNorddansladéfenseetjustifiele
développementexorbitantdunucléaireetdesmissilesbalistiquesquipourraient
autrementboucherdestrousbudgétairescritiquesdanslesdomainesdela
santé,delasécuritéalimentaireetdel’assistancesociale.Enfin,lafuite
d’informationdepuisl’extérieurconstitueunemenaceidéologiquepourle
leadership.Celle-cialongtempsétéutiliséepourjustifierunedécennie
d’embargomédiatique,delibertédecirculationréprimée,etunepersécution
politiqueimportante.
Enbref,pourcestroisraisonsetbiend’autres,ladésignationdesEtats-Uniset
delaCoréedusudcommeennemiesdel’Etatnordcoréenoffreauxélites
politiquesdePyongyangd’innombrablesavantages,sanslesquelslafamilleKim
seraitpeut-êtredepuislongtempsendifficulté.Iln’estdoncpasétonnantque
l’onretrouve,ausujetdesleadershipsaméricainetsudcoréen,unepropagande
extrêmementvirulentesousformedeposters,diffusionstélé,journauxetmême
œuvresd’artd’unboutàl’autredelaCoréeduNord.
TandisquelaCoréeduSudvoitleNordcommeunennemiétatique,cette
hostilitéestbeaucoupmoinsmarquéedanslediscoursofficieletpublicémanant
duSud.Pourtant,commeavecleNord,l’étatdeguerrenonrésoluetla
désignationduRDPCcommeennemioffrequelquesunsdesespropres
avantagesindirects,pourlegouvernementcommepourlasociétéausenslarge.
L’intérêtleplusnotabledumaintiendustatutquo–quiestrarementévoquéen
public–portesurlesujetdel’unification.Alorsqu’ostensiblementlesdeux
Coréesrêventdeseréunifier,laréalitéfaitqu’untelprocessusproduiraitde
sérieuxetdéstabilisantsproblèmesàcourttermepourlesdeuxpays.Depuisla
perspectiveduNord,lesélitespolitiquess’inquiètentàjustetitresurleurrôle
futur–s’ilenestun–dansunsystèmecoréenunifié.Maisdepuislaperspective
méridionale,legrandpublicautantquelegouvernements'alarment,avecraison,
delamyriadedecoûtsassociésàl’unificationavecleNord.
Enrésumé,desdécenniesdedivisionontdébouchésurdeuxCorées
drastiquementdifférentes,aupointoùl’unificationcoûteraitconsidérablement
plusàlaCoréeduSudqu’ellen’acoûtéàl’Allemagnedel’Ouestpourabsorber
l’Est.Defait,lesentimentgrandissantd’apathieenverslaréunificationesttrès
répanduenCoréeduSud,aveclesjeunesgénérationsbienplusinquiètesdeleur
proprefuturéconomiquequedeceluideleurscousinsd’antanenCoréeduNord.
Leraisonnementestsouventlesuivant:sil’accueild’unseulréfugiécoûteàla
2
sociétésudcoréenneauminimum$100,000,combiencoûteraitlamodernisation
etl’intégrationd’unpaysde25milliondepersonnes?
Parconséquent,saufchangementmajeurdanslafaçondontlessudcoréens
conçoiventlesavantagesdel’unification,ilestdifficiled’imaginerdanslefutur
prochedescirconstancesfacilitantunchangementradicaldanslapostureenvers
leNord.Sil’onestloind’unepercéedanslesrelationssusceptibled’enclencher
uneréunification,ilestplusprobablequel’onassisteàunecontinuationdela
politique‘stop-start’inter-coréennequidepuisquelquesannéess’estinstaurée
commenorme,avecdespoliticienssudcoréensnaturellementréticentsà
contrarierleursélecteurs.
Delaperspectiveaméricaine,lanaturenonrésoluedelaguerrecoréenneetle
rôledel’ennemiassignéàlaCoréeduNorddanslediscourspolitiqueetmilitaire
neseprésentepeut-êtrepascommefaisantpartiedesintérêtspremiersde
Washington.Eneffet,audelàdescoûtshumainssouffertsparl’arméeaméricaine
lorsdesaparticipationàlaguerrede1950-53,lescoûtsfinanciersliésau
maintiendelasécuritésudcoréenneontétéconsidérablesdepuis.Etbien
évidemment,l’arsenalmilitairecroissantdontdisposelaCoréeduNord
menaceralesintérêtsaméricainsdemanièrecrédiblenonseulementenAsie
Pacifique,maistrèsbientôtsurlesolduvoisinaméricainsileschosesne
changentpas,cequipourraitunjourentraînerdesconséquences
catastrophiques.
Néanmoins,ilseraitnaïfdepenserquelavisiondelaCoréeduNordcomme
ennemiedesEtatsUnissoitentièrementnégativepourWashington.Ayantune
premièrefoisservicommeargumentpourstationnerunequantiténon
négligeabled’armementsurlepasdelaportesoviétiquedurantlaplupartdela
GuerreFroide,lethéâtrecoréencontinuedejouerunrôlesimilaire,celuidelieu
convenabledepuislequeldécouragerl’agressionetl’expansionrusseset
chinoisesdansl’est.EnplusdesestroupesauJapon,laprésenceaméricaineen
Coréesertaussiundoubleobjectifstratégique.D’unepart,c’estunebasedepuis
laquelleprojeterlapuissanceaméricainedanslarégionfrontalière.D’autrepart
elleaidelaCoréeduSud–undesespartenairescommerciauxetclientmilitaires
important–àseprotégerdelamenacedel’arsenalmilitaireclassiqueetnon
conventionnelnordcoréen.Iln’estdoncpassurprenantquenombred’officiels
américainspréoccupésparlarégions’interrogentsurlesconséquences
éventuellesd’uneunificationsurlacapacitéaméricaineàlongtermed’utiliserla
péninsulecommebasedeprojectiondepouvoirenAsie.Eneffet,sanslamenace
nordcoréennepourjustifiercetteprésence,lescitoyensd’uneCoréeunifiée
continueraient-ilsàsaluerl’occupationparunepuissanceétrangère?
Cesraisons,entreautres,fontquel’émergenced’unesolutionglobaleàunconflit
coréenvieuxdeplusieursdécenniesresteutopique.Malheureusement,jusqu’à
cequesoientsurmontéeslescontradictionsentrelesdiversintérêtsdesparties
prenantesetquedébutentdesnégociationscrédiblespourfinirlaguerre,la
péninsuleresterasouslejougdesrisquesd’unconflitinvolontaireet
potentiellementgrave.
3

Documents pareils