Repertorium van het ernstige drama in de Nederlanden 1600-1650

Transcription

Repertorium van het ernstige drama in de
Nederlanden 1600-1650
Hubert Meeus
bron
Hubert Meeus, Repertorium van het ernstige drama in de Nederlanden 1600-1650. Acco, Leuven 1983
Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/meeu006repe01_01/colofon.htm
© 2008 dbnl / Hubert Meeus / erven Lieven Rens
7
Inleiding
Op 8.12.1978 hechtte het Belgische Fonds voor Kollektief Fundamenteel Onderzoek zijn goedkeuring
aan een project dat het nr. 2.0001.79 kreeg. Het ging om een interuniversitair project, ingediend door
de promotoren C. Neutjens (UIA en UFSIA), L. Roose (KUL en UCL) en L. Rens (UFSIA, Centrum
voor de studie van het renaissancedrama der Nederlanden), die als verantwoordelijke zou optreden.
Bedoeling van het project was het ‘genologisch onderzoek van het ernstige drama in de Nederlanden
m.b.t. alle bewaarde stukken uit de periode 1626-1650’, volgens de methode ontwikkeld in L. Rens,
Genres in het ernstige renaissancetoneel der Nederlanden tot 1625. Met de medewerking van G. Van
Eemeren. Hasselt 1977 (verder: Genres).
Op 20.2.1979 kon, als FKFO-medewerker voor dit project Drs. H. Meeus worden aangeworven, die
op deze taak reeds goed was voorbereid door zijn licentiaatsverhandeling over Zacharias Heyns. Hij
nam zijn intrek bij het Centrum voor de studie van het renaissance-drama bij de UFSIA en vatte zijn
taak aan in nauwste samenwerking met de vaste leden van het Centrum, en op basis van het daar reeds
verzamelde materiaal en de daar reeds verworven know-how.
Onderhavig Repertorium, zijn werk, is de eerste vrucht van dit project.
Het was nochtans in de oorspronkelijke plannen niet voorzien, maar groeide spontaan uit het
voorbereidend werk. De eerste taak was vanzelfsprekend bepaling en aanleg van het corpus van alle
ernstige renaissancistische stukken uit de periode 1625-1650. Prof. L. Roose suggereerde daarbij
bibliografisch grondiger tewerk te gaan dan dit was gebeurd voor Genres, dat de lijst der onderzochte
werken slechts met een zeer summiere opgave van de titel bezorgde. Opdat die inspanning ook de
studie van de in Genres behandelde werken zou dienen, zou ook voor deze stukken een grondiger
bibliografische beschrijving worden gegeven. Het materiaal dat H. Meeus in dit opzicht bijeen bracht,
bleek spoedig zo interessant, dat de idee van een werkinstrument met de ruimst mogelijke bruikbaarheid
zich a.h.w. opdrong. Uiteindelijk werd gekozen, niet voor een bibliografie in de strikte zin (die veel
tijd zou hebben gevergd en te ver aflag van het hoofddoel van het project), maar voor een repertorium
in de richting van W.M.H. Hummelens Repertorium van het Rederijkersdrama (1968). Per stuk zou
dat repertorium bieden: beschrijving
Hubert Meeus, Repertorium van het ernstige drama in de Nederlanden 1600-1650
8
van de titelpagina van de eerste druk en eventueel andere relevante drukken - weliswaar telkens zonder
collatie, beschrijving van het voorwerk met de lijst van personages, de datum van de première (voor
zover achterhaalbaar), een lijst van vindplaatsen, een opgave van secundaire literatuur. Alle problemen
die mochten rijzen i.v.m. identificatie, toeschrijving, datering van het stuk zouden daarbij aan bod
komen. Dit werkinstrument zou tevens, behalve voor de inhoudsopgave, de al zo lang verhoopte
aanvulling brengen van de bewonderenswaardige catalogus, die J.A. Worp met zijn Geschiedenis
van het drama en van net tooneel in Nederland reeds in 1904-1908 had bezorgd.
Vanzelf kwamen Drs. H. Meeus alsook Dr. G. Van Eemeren en ondergetekende, die zijn werk van
nabij bleven volgen en begeleiden, bij elk onderdeel van dit repertorium voor vragen te staan, die
oplossingen vergden. Op de situering van die vragen en de verantwoording van de oplossingen wil
deze inleiding nu verder ingaan.
Welke werken kwamen in aanmerking voor het Repertorium (en tevens voor de studie die het eigenlijke
voorwerp van project nr. 2.0001.79 uitmaakt)? Het leek aangewezen hier de weg te blijven volgen
die voor Genres was ingeslagen, en dus retoricale, komische en gelegenheidsspelen te weren. De
criteria van Genres, 10-12 konden behouden blijven. In concreto kwamen de moeilijkheden evenwel
enigszins anders te liggen. Zo leek zich, na de achteruitgang van het rederijkerstoneel in het tweede
en derde decennium van de 17e eeuw, in het onverdacht renaissancistische vierde decennium een
soort herleving van het allegorische, zelfs van het zinnespel, voor te doen. Dit kon niet langer zo maar
als een archaïsch verschijnsel gelden, dat rechtstreeks samenhing met de rederijkerstijd. We besloten
dus het principieel bij de studie te betrekken, ook al om de vergelijking met de oudere vormen mogelijk
te maken. Alleen uitgesproken gelegenheidsspelen sloten we uit. Zelfs hier bleek het niet zo eenvoudig
de grens te trekken. Verantwoorden we hier even onze beslissing voor de grensgevallen. Vielen weg:
de Commedy van Baillioot (1626) als dialoogachtige en al te beknopte bewerking van een stof die bij
Goudanus (1630) wel een volwaardig toneelstuk wordt; P. Nootmans' Verthooning-spel (1630) als
louter gelegenheidsstuk bij de verovering van 's Hertogenbosch; V. Mathijsz' Welcomspel (1641) als
louter allegorisch en zeer kort; H. Soetebooms Beemsters Dank-offer (1649) als uitgesproken
gelegenheidsspel. Bleven behouden, ondanks sommige tegen-indicaties: S. Costers Kallefs-Val (1628),
ondanks het pamflettaire karakter toch tot een echt en niet louter-komisch spel uitgegroeid; N. Fonteyns
Triumphs-Trompet (1629), ook een spel over Den Bosch, maar met voor het onderzoek interessante
bucolische elementen; J. van Swols Margrietje (1634), op het randje van het blijspel, maar toch ook
door Worp al bij de tragi-comedie behandeld; A. Kemps Bly-eind-spel van wegen de Gorkomze Kamer
(1634), een echt retoricaal antwoord-spel, maar met elementen die vergelijking met b.v. Senecaanse
spookverschijningen wettigen; M. Michaelis' historiael-spelen uit 1629 en 1645, zeer archaïsch, maar
belangrijk voor de vergelijking met 16e-eeuwse historiael-spelen; P. van Haps' Hollants Vree-tonneel
(1648), een gelegenheidsspel
9
voor de vrede van 1648, maar klassiek opgebouwd en met pastorale en ongewone mythologische
elementen; A. van Steyns Den volstandigen Minnaer (1648), wel uiterst kort, maar met alle trekken
van een echte tragi-comedie. De nieuwe variantes van pastorale spelen, als J.H. Kruls' pastorel
musyck-spel van Juliana en Claudiaen (1634), namen we op ondanks hun lichtvoetig
‘Singspiel’-karakter.
Het werk werd vergemakkelijkt doordat Prof. W.M.H. Hummelen de Nijmeegse collectie fotocopieën
van 17e-eeuwse dramadrukken bereidwillig voor het Antwerpse onderzoek openstelde. Zijn
medewerker Drs. W. Hüsken verstrekte daarbij kostbare hulp. Op deze wijze kon de basisdokumentatie
in vrij korte tijd worden bijeengebracht.
De speurzin van Drs. H. Meeus had evenwel het (ambivalente) gevolg dat er als maar stukken
bijkwamen. Stukken, die om diverse redenen aan de aandacht van althans de synthetiserende vroegere
onderzoekers ontsnapt waren. Zo vond hij b.v. stukken van Joris Berckmans en Claude de Grieck,
die in handschrift in de KB Brussel berusten, en waarop voordien slechts zeer occasioneel was
gezinspeeld. Zo vond hij vooral, dank zij de catalogus 1852 van de Haarlemse stadsbibliotheek, vier
spelen in handschrift waarop bij ons weten nooit eerder was ingegaan: M.F. Besteben, De
'tsamensweringe Catalinae (1647); B. Kroes (?), De bedroge bedriegers (1646); C.D. Wittenoom,
Thiëstes en Anticlia (1639); P. van Zeerijp, D'eersuchtige wraak (1647). Werd het corpus aldus
alsmaar uitgebreid, ook daarbinnen konden we verfijningen en correcties aanbrengen. Zo bleken b.v.
zes in de drukken later gedateerde spelen in feite nog in de periode 1600-1625 thuis te horen (terwijl
ze in Genres ontbreken): D. Scabaeljes Spel tot Ephesen moet op 1614 (en niet 641) gedateerd worden;
Harcilia van A. van Millert (of Van Mildert) blijkt in 1622, S. Questiers' Griecxen Amadis en H.
Roelandts Biron in 1625 te zijn opgevoerd; de Pandosto-spelen van Meynert Voskuyl moeten wel in
1624 zijn geschreven. Snouckaerts Procris blijkt reeds in 1620 te zijn gedrukt, voor spelen van Coster,
Starter, Van Wassenburgh moet rekening worden gehouden met plausibele andere dateringsvoorstellen.
Met dat alles kwamen we voor het Repertorium aan een corpus van 300 spelen tussen 1600 en 1650.
Dat zijn er 33 meer dan Worp vermeldde, nl.: G. Caudron sr., Nabugodonosor (1612?); Z. Heyns,
Spel voor de Roo Rosen uit Schiedam (1616); G. Caudron sr., Rosimonda (1622); L. Zasius,
Borgerliicke Huyshoudingh (1628); M. Michaelis, Koningin Elysabeth (1629); J. Revius, Haman
(vóór 1630); F. Roest, Droeve Iulia (1633); P. van der Lust, Petrus Tryumph-spel (1635); J. Berckmans,
Dido en Hyarba (1636); J. Strijpen jr., Carite en Trasillus (1636); F.C. de Conincq, Liefdens
Behendicheyt en Herdersche Ongestadicheyt (1638); J. Berckmans, Alphonsus en Genevera en Captas
(1639); G. Caudron sr., David (1639); C.D. Wittenoom, Thiëstes en Anticlia (1639); J. Berckmans,
Amon (1642); P. van Reynegom, Iesus Christus (1642); J. Berckmans, David en Suavitas (1643); A.
Kemp, Bly-eind-spel van wegen de Gorkomze Kamer (1643); J. Berckmans, Stabilitas (1644); P. de
Groot, Sophompaneas (1645); M. Michaelis, Sigismunda (1645);
10
B. Kroes (?), De bedroge bedriegers (1646); J. Berckmans, Joseph (1647); M.F. Besteben, De
'tsamensweringe Catalinae (1647); P. van Zeerijp, D'eersuchtige wraak (1647); J. Berckmans, Cara
(1648); A. van Steyn, Den volstandigen minnaer (1648); J. Berckmans, Esther (1649); A.V.H., Asotus
(1650); Cl. de Grieck, Palene (1650). Er is dus een onmiskenbare vooruitgang, vooral in de kennis
van Zuidnederlandse en in handschrift overgeleverde spelen.
De volgende vraag was de voorstelling van het corpus. Binnen de studie die het hoofdobject uitmaakt
van het project 2.0001.79 komen de stukken in chronologische volgorde aan bod. Voor het Repertorium
bleek echter de alfabetische ordening op auteur, chronologisch per auteur te verkiezen. Kennen we
alleen de initialen, dan is daarop gealfabetiseerd. Bij volslagen anonimiteit alfabetiseren we op de
titel. Overigens zijn de auteursnamen qua spelling geüniformeerd op de eenvoudigste vorm. En de
stukken worden in die volgorde doorgenumnerd. De later gevonden Haarlemse spelen dienden in die
ordening te worden ingeschakeld door middel van een A. Met het oog op het hoofdvoorwerp van het
project is echter voor een chronologisch register gezorgd, volgens de ordeningsprincipes van Genres,
13. Wel is de bedoeling, later de in Genres gebruikte sigle, waartegen van verschillende zijden terecht
bezwaar was gerezen, te vervangen door de auteursnaam gevolgd door het jaartal. Waar betwistingen
of onzekerheid over de datum bestonden, hebben we ons doorgaans bij de meest recente gezaghebbende
studie aangesloten, zij het soms met een vraagteken. De Aspasia van Cats b.v. staat op 1644 (?).
Welke gegevens worden nu voor ieder stuk geboden en welke vragen dienden we daarbij op te lossen?
Bovenaan staat de auteursnaam, gevolgd door een verwijzing naar MEW, NBW of NNBW; ontbreekt
hij daar, dan zijn ook Van der Aa en Frederiks en Van den Branden gebruikt. Wordt de auteur ook
daar niet vermeld, dan blijft hier een aanduiding achterwege. Dat betekent dan niet noodzakelijk dat
er geen (eventueel zelfs biografische) literatuur over hem bestaat, maar die figureert dan gewoon
onder de secundaire literatuur. Een voorbeeld: Jan Thieullier, over wie Olbrechts 1939 de meeste
biografische gegevens verstrekt.
Dan komt de beschrijving van de titelbladzijde en van het kolofon, volgens een systeem dat nauw
aansluit bij de door Oversteegen (in Tengnagel 1969) en Buitendijk (in Vos 1975) gehuldigde praktijk.
Het staat in detail beschreven op blz. 16.
Welke titelbladzijde wordt beschreven? Zo mogelijk die van het handschrift (de handschriften), en
in ieder geval die van de eerste (de oudste beschikbare) druk, indien er een is. Bestaan er variërende
exemplaren van eenzelfde druk (vignet, drukkersnaam of -adres, kolofon enz.), dan wordt het verschil
daartussen vermeld. Voorbeelden: van Hoofts Achilles en Polyxena verschijnen de titels van het
Berlijnse en van het Haarlemse handschrift, alsook die van de druk van 1614; van G. van der Eembd,
Haerlemse Belegeringhs Treur-bly-eynde-spel (1619), heeft het exemplaar in de SBH een ander
vignet; van De Konings Simson (1618) hebben het
11
exemplaar in de UB Gent en in de BN een ander drukkersadres. Uitzonderlijk bestaan er twee
verschillende stukken uit hetzelfde jaar, waartussen de prioriteit twijfelachtig is. Andere stukken
krijgen in een latere druk een andere titel en/of bevatten er belangrijke inhoudsvarianten. In beide
gevallen worden de bedoelde drukken apart beschreven. De laatste krijgt dan bis aan het volgnummer
toegevoegd. Minder belangrijke inhoudsvarianten staan in de bespreking vermeld. Voorbeelden: bij
194 Rodenburgh, Jalourse Studentin [sic], Amsterdam 1617 nemen we als 194bis op de druk Ialoersche
Studenten, Leiden 1617. Bij Jan van Arps Ivno [sic] verschijnt een nr. 3bis terwille van de nieuwe
titel Prixus, Prins van Theben; voor Costers Ithys krijgt de uitgave van 1615 het nummer 58, die van
1618 het nummer 58bis; de wijzigingen in de druk uit 1630 van Costers Iphigenia staan echter gewoon
in de bespreking vermeld. In zeldzame gevallen is de eerste druk niet voorhanden, soms ontbreekt
zelfs iedere oude druk. Dan geven we de titelpagina van de vroegste bekende. Voorbeelden: J. Struys,
Styrus en Ariame (de eerste druk zijnde voorlopig onvindbaar, werken we met de tweede); J. van
Zevecote, Ontset van Leyden (een oude druk zijnde onvindbaar, werken we met de editie-Blommaert
van 1840).
Ook van het vooren het nawerk wordt een beschrijving gegeven. Die zet in met de volgorde van de
delen door codeletters aangegeven. Als elementen worden vermeld: (1) de opdracht, (2) de voorrede,
(3) de proloog - indien die los van het stuk in het voorwerk staat, (4) afbeeldingen, (5) de inhoud, (6)
eerdichten, (7) aparte auteursteksten, (8) de lijst van personages, (9) bijvoegsels.
Bij opdracht geven we op aan wie het stuk is opgedragen, en wie de opdracht heeft geschreven,
als dat een ander is dan de auteur van het stuk. Bij voor-rede de titel en, andermaal de naam van de
schrijver, als dat niet de auteur van het stuk is. Het onderscheid tussen opdracht en voor-rede is
gemaakt niet op grond van de inhoud maar volgens een louter formeel criterium: opdracht noemen
we die tekst, waar in de titel een specifieke persoon of groep van personen wordt aangesproken; in
de andere gevallen houden we het bij voor-rede.
De inhoud staat alleen vermeld wanneer hij onder een andere benaming dan inhoud (of
spellingsvariant) verschijnt. In ieder geval staat hij als I in de voorwerkcode.
Zijn teksten van die drie types niet in proza geschreven dan attenderen we daarop. Wanneer
auteursteksten (7) niet in dichtvorm staan, eveneens.
Bij eerdichten die alleen met een kenspreuk ondertekend zijn, pogen we de auteur te achterhalen
en voegen we zijn naam tussen haakjes toe.
Met bijvoegsels worden teksten bedoeld, die in feite geen verband met het stuk vertonen, b.v. in
G. Brandts Veinzende Torquatus de ‘Traanen over de doodt van den heer Niklaas van Reeden, ...’.
De benaming boven de lijst van personages wordt alleen aangegeven wanneer het een andere is dan
personagien (of spellingsvariant). De lijst zelf is letterlijk weergegeven zoals ze in de gebruikte
12
druk verschijnt, met een sic voor klaarblijkelijke zetfouten. Functieaanduidingen worden overgenomen,
indien ze relevant zijn. Afwijkingen tussen de lijst en de feitelijke bezetting worden ten hoogste
occasioneel gesignaleerd: in deze fase van het project is nog geen sprake van systematische opsporing
daarvan. In een aantal gevallen, doorgaans handschriften, zoals Berckmans' Dido en Hyarba (1636)
of Caudrons David (1639) ontbrak de lijst. Dan heeft Drs. H. Meeus er zelf een opgemaakt op grond
van de aanduidingen bovenaan de scènes of anders binnen het spel.
Overal waar mogelijk geven we de datum of althans het jaar van de première. In een aantal gevallen
gebeurt dat op grond van data in de titelpagina (telkens gecontroleerd en, bij afwijking, besproken).
Voor de Amsterdamse schouwburg steunen we op het répertoire van Worp (hs. UB Leiden Ltk. 1730).
Tegenspraak binnen de gegevens is gesignaleerd en besproken. Voor spelen die van vóór 1638 dateren,
ontbreken zulke gegevens veelal, al zijn ook Worp 1920 en Geesink 1976 erop nageslagen. W.M.H.
Hummelens archiefonderzoek over het toneel te Amsterdam, dat persklaar ligt, kan hier heel wat
aanvulling brengen, zodra het verschijnt *.
Voor alle stukken van het corpus bronnen opgeven, is onbegonnen werk. Wel vermelden we, waar
mogelijk, bij vertalingen de naam van het origineel en zijn auteur. Daarbij werd kritisch gebruik
gemaakt van de lijsten bij Worp. Occasioneel was aanvulling daarvan mogelijk op basis van eigen
onderzoek, zoals voor de Palene van Claude de Grieck, waarvoor drs. H. Meeus het Franse voorbeeld
heeft gevonden.
Indien er een moderne editie (d.i. vanaf de 19e eeuw) bestaat, dan vermelden we die. Bestaan er
verschillende, dan verwijzen we naar de meest recente plus eventueel naar de standaardeditie. Bij de
secundaire literatuur kunnen wel andere edities vermeld worden, die een belangrijke inleiding bevatten:
b.v. de Granida-editie van Van den Bosch uit 1931.
Behalve wanneer men op exhaustieve opsporingen kan steunen, is het aangeven van vindplaatsen
altijd een probleem. Van zo'n exhaustieve opsporing kon, voor een corpus van bijna 300 spelen,
uiteraard geen sprake zijn. Afgezien van die beperking streefden we een maximaal nut voor de
gebruiker na. Aldus heeft Drs. H. Meeus de catalogi van de volgende instellingen systematisch
onderzocht: AUB (catalogus Van Aken), BM (gedrukte catalogus), BN (gedrukte catalogus), KB
Brussel, KB Den Haag, UB Gent, UB Leuven, UB Leiden (plus de MNL), SB Antwerpen, SB Haarlem,
UB Nijmegen, UFSIA-biliotheek Antwerpen, alsook enkele gedrukte catalogi als DSU, Thysius.
Voor alle aldus genoteerde exemplaren geeft hij ook de signatuur. Daarnaast heeft hij gebruik gemaakt
van de gegevens van Prof. Hummelen, die gebaseerd zijn op de Centrale Catalogus in
*
Dat werk is intussen verschenen als W.M.H. Hummelen, Amsterdams toneel in het begin van de Gouden Eeuw,
's-Gravenhage 1982. Het kwam te laat om hier nog in de bibliografie verwerkt te kunnen zijn.
13
de KB Den Haag, b.v. voor de UB Groningen en de UB Utrecht. Occasioneel ter kennis gekomen
vindplaatsen zijn, ten behoeve van de gebruiker, weer zo volledig mogelijk vermeld. Dat brengt een
zeker onevenwicht mee: soms zal een gebruiker ook zelf nog een catalogus moeten raadplegen; maar
de verstrekte gegevens duiden hem op z'n minst de dichtstbijzijnde bibliotheek aan waar het werk
zich bevindt. Het exemplaar dat Drs. H. Meeus voor de beschrijving gebruikt heeft, is met een asterisk
gemerkt. Toch gaat het ook hier in vele gevallen om een fotocopie.
Inzake exhaustiviteit geldt voor de secundaire literatuur iets gelijkaardigs als voor de vindplaatsen:
ze is binnen ons bestek onmogelijk te garanderen. Toch hebben we ook hier weer het ons mogelijke
maximum ter beschikking gesteld. Drs. H. Meeus heeft systematisch de biografische en letterkundige
lexica en de klassieke literatuurgeschiedenissen nagekeken. Worp (Geschiedenis van het drama en
van het tooneel) en Te Winkel zijn, als referentie, altijd opgenomen wanneer zij het stuk vermelden.
Overigens werd het volgende systeem gehuldigd: is de secundaire literatuur over een werk niet
uitgebreid, dan verschijnen alle door ons gekende referenties; in het andere geval werden de
belangrijkste studies geselecteerd. Telkens is gepoogd ook de meest recente publikaties te verwerken.
Voor sommige stukken bestaat er een tekstuitgave of een bespreking in het raam van een Belgische
licentiaatsverhandeling. Van zulke scripties bestaat er een globale lijst (Ada Deprez, 1976) die
aangevuld wordt met de jaarlijkse lijsten in het tijdschrift Spiegel der letteren. Daar de waarde van
deze werken zeer ongelijk is, hebben we ze niet in de secundaire literatuur opgenomen. Maar omdat
ze voor de gebruiker toch interessant kunnen zijn, staan de ons bekende in een aparte lijst
samengebracht, als aanvulling van de globale literatuuropgave. De ordening van de scripties gebeurde
volgens de nummering van de stukken waarop ze betrekking hebben, wat ons praktischer toescheen
dan alfabetisch op auteursnaam. Uit die lijst wordt tevens duidelijk op welke verdienstelijke wijze
m.n. Prof. L. Roose en Dr. K. Porteman aan de KUL/UCL belangstelling voor het drama uit de periode
1600-1650 hebben gewekt; bij een aantal scripties is ook het Centrum Renaissance-drama van de
UFSIA betrokken.
Na de data per stuk brengt het repertorium een reeks nuttige registers, waarvan sommige heel wat
tijd hebben gevraagd. Het chronologisch register volgt de criteria van Genres (13). Verder zijn er
registers van verkorte titels (alfabetisch); drukkers en uitgevers (alfabetisch per naam en per plaats);
vertaalde auteurs (alfabetisch); auteurs van opdracht, voorrede en bijvoegsels (indien niet de auteur
van het stuk); auteurs van eerdichten; kenspreuken van toneelauteurs en lofdichters, voor zover ze
bij de ondertekening van het stuk of in het voorwerk worden gebruikt (alleen wanneer de drager van
de kenspreuk verder niet geïdentificeerd is, wordt rechtstreeks naar de stukken verwezen); adressaten
van opdrachten en eventueel van de bijvoegsels; benamingen van de opdracht, de voorrede, de inhoud,
de losse proloog en de lijst van personages; de proloogsprekers; de afbeeldingen en de
14
bijvoegsels. Speciaal wil ik de aandacht vestigen op het rijke (en leerrijke) register van de personages.
Qua spelling zijn de namen er naar de eenvoudigste of meest gangbare vorm (mythologische, bijbelse,
historische figuren) geüniformeerd. Fictieve personages met gelijke naam zijn niet gedifferentieerd.
Geen mensenwerk is volmaakt: dat geldt ook voor dit repertorium, temeer (en hoewel) auteur noch
projectleider het de auteur gemakkelijk hebben gemaakt. Toch geloven we een up to date
werkinstrument ter beschikking te stellen, dat voor het eerst met betrekking tot alle Nederlandstalige
drama's uit de periode 1600-1650 de volledige titelbladbeschrijving en lijst van personages opgeeft,
plus de beschikbare data van premières, en daarenboven gegevens qua vindplaatsen en secundaire
literatuur, die iedereen die in de toekomst over het 17e-eeuwse drama werkt, een vlotte toegang
verlenen tot een originele druk en tot de bibliografie. Tevens is aldus een uitstekende basis gelegd
voor de verdere uitwerking van FKFO-project 2.0001.79.
De promotoren van het project en de auteur zijn het FKFO dankbaar, dat dit werk mogelijk heeft
gemaakt, alsook de redactie van ‘Leuvense Studiën en Tekstuitgaven’, die het in haar prestigieuze
reeks heeft willen opnemen. En om hier al even het woord aan de auteur zelf te verlenen: zijn speciale
dank gaat nog naar Prof. W.M.H. Hummelen van de K.U. Nijmegen, diens medewerker Drs. W.
Hüsken, naar Dr. Breugelmans van de Leidse U.B., de h. Duijzer van de Haarlemse S.B. en naar Drs.
M. de Schepper van de K.U. Leuven die hem kostbare vingerwijzingen en vaak daadwerkelijke hulp
hebben geboden.
Lieven Rens
15
Beschrijving van de spelen
16
Gebruikte tekens en afkortingen
//
nieuwe regel
/
leesteken in gotische teksten (oorspronkelijk)
// - //
horizontale lijn
(g)...(g)
tekst gedrukt in gotische letters
(c)...(c)
tekst gedrukt in civilité
A
auteursdicht
A.S.
Amsterdamse Schouwburg
B
bijvoegsel
E
eerdicht
G
gravure
I
inhoud
O
opdracht
P
lijst van personages
PR
losse proloog
V
voorrede
m
gedicht tegen de spotters of momisten
n
nawerk
p
proza
v
verzen
Afkortingen van de vindplaatsen
AUB
Universiteitsbibliotheek van Amsterdam
BM
British Museum, Londen
BN
Bibliothèque Nationale, Parijs
DSU
Bibliotheek van het Genootschap ‘Diversa sed
Una’, Dordrecht.
GUB
Universiteitsbibliotheek van Groningen
KB
Koninklijke Bibliotheek, Brussel
KH
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
LUB
Universiteitsbibliotheek van Leiden
MMW
Museum Meermanno-Westreenianum, Den Haag
MNL
Bibliotheek van de Maatschappij voor
Nederlandse Letterkunde, Leiden (in LUB)
MPM
Museum Plantijn-Moretus, Antwerpen
NUB
Universiteitsbibliotheek van Nijmegen
SBA
Stadsbibliotheek van Antwerpen
SBH
Stadsbibliotheek van Haarlem
UBG
Universiteitsbibliotheek van Gent
UBL
Universiteitsbibliotheek van Leuven
UFSIA
Bibliotheek van de Universitaire Faculteiten
Sint-Ignatius, Antwerpen
UUB
Universiteitsbibliotheek van Utrecht
17
Reyer Anslo
MEW I, 131-132; NNBW I, 154.
1
R. ANSLOOS //PARYSCHE // BRUYLOFT. // TREURSPEL. // Tantum Relligio potuit suadere
malorum! // (vignet met onderschrift: ‘MYN GLAS LOOPT RAS’) // t' AMSTERDAM, // - // Voor
JOOST HARTGERS, Boeck-verkooper op den // Dam, bezijden het Stadt-Huys, in de Boeck-Winckel.
1649.
O - O(v) - I - P
O: aan Michael le Blon; aan Magdalena Baak (v).
P: Catryn; Cardinaal van Bourbon; Anjou; Karel; Ammiraal; Navarre; Margareet; Conde; Guise;
Teligni; Rey van Navarroische Maaghden.
Van deze eerste druk bestaan een aantal exemplaren met een andere titelbladzijde.
R. ANSLOOS // PARYSCHE // BRUILOFT. // TREURSPEL. // Tantum Relligio potuit suadere
malorum! // (vignet met randschrift ‘EST A PRESSURA LARGIOR ET MELIOR’) // t'
AMSTERDAM, // - // Gedrukt voor Adam Karels. 1649.
Volgens Duits 1982, 397 is het spel geschreven vóór de dood van Frederik Hendrik (14 maart 1647).
Première A.S. volgens Knippenberg (Anslo 1958, 26) op 8 juni 1649, volgens Wybrands 1873, 259
op 14 oktober 1650 en volgens het Repertoire van Worp op 14 november 1650.
Moderne uitgave door H.H. Knippenberg (Anslo 1958).
voor Joost Hartgers: BM: 11754.g.15; Gemeentelijke Bib. Rotterdam; *KH: 851D46.
voor Adam Karels: AUB: Port. ton. 28-30; BM: 11754.bbb.3; BN: Yi.862; KB: II,27650: vol. no 4;
MNL: 1091B100; SBH: 73G1:1; *UBG: H763 (6).
zonder titelblad: AUB: 687H52); NUB: Instituut Nederlands.
Duits 1981b; Duits 1982; Knippenberg 1913, 145-151, 167-204; Smits-Veldt en Teusink 1978, 56-59,
92-95; Verkuyl 1973b; Te Winkel 1973, IV, 121-122; Worp 1920, 145, 175; Worp 1970, I, 302.
B.D. van Antwerpen
Van der Aa 1852, VII, Bijvoegsel, 9.
2
(g) De Behouden // Onnooselheyt (g) // Tragicomedie. // (g) Wtte Fransse tale inde Nederlant= // se
ghestelt / door B.D. van // Antwerpen. (g) // Seer stichtelijck en vermakelijck te lesen. //
18
(vignet: een weegschaal met onderschrift ‘Credit Debit’ en een randschrift ‘GHELYCKHEIT
BEVREDICHT’.) // T'AMSTELREDAM, // (g) By Hendrick Baerentsz. Boeck= // vercooper inde
Warmoesstraet / int // vergulden Schrijf-boeck. (g) 1612
I-P
I: Argument.
P: Marsilie; Thomas, de dienaar; De Minnemoeder; Den Medecijn; Fabricius; Phocus; Marsilie Man,
den Vader; Antonius, Marsilie Soon; Den eersten Raetsheere; Den tweeden Raetsheere; Den Rechter;
Den Beul.
Vertaling van J. Auvray L'Innocence Découverte (1609) (Worp 1970, II, 119).
*MNL: 1091G59.
Rens 1977a, 77, 227; Worp 1895c, 205-206; Worp 1970, I, 344, 363.
Jan van Arp
NNBW IV, 63-64
3
I.V. Arps // (g) Hel = Vaert (g) // Van // IVNO [sic] // Ghespeelt op de Oude Camer, In Liefd'
Bloeyende, den 19. // Januarij, ANNO 1631. // (gravure) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Cornelis
Willemsz. Blaeu-laecken, (g) Boeckvercooper // woonende in Sint Jans straet in 't vergulde (g) A.B.C.
// ANNO 1631.
I-P
P: Athamas, Coninck der Theben; Ino, Coningin; Phrixus, Prins; Brusarta, Graef; Krios, Edelman;
Voetster; Rey van Thebanen; Iuno, Godin; Pluto, Godt der Hellen; Alecto, Megera en Tesiphone,
Drie Helsche Goddinnen.
Voor ‘IVNO’ in de titel dient men INO te lezen.
In de tweede druk van 1640 zijn een aantal belangrijke wijzigingen aangebracht. (zie 3bis).
Opgevoerd 19 januari 1631.
*AUB: 689C96 en Port. ton. 59-1; BM: 11755.d.49. (4.); BN: Yth. 66592; KH: 447G182; MNL:
1089B11).
3 bis
J. van Arps // PRIXUS, // PRINS VAN THEBEN. // (vignet: blazoen van de Academie met spreuk
‘Door Yuer in liefde Bloiende’.)//
19
t' AMSTERDAM, // - // Voor Dirck Cornelisz. Hout-haeck, Boeckverkooper // op de Nieuwe-zijdts
Kolck, Anno 1640.
Kolofon: t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Nicolaes van Ravesteyn, // Anno 1640.
O-I-P
O: Op-Draght aan Tobias van Domcelaer.
P: Pluto, Alecto en Megera komen niet meer voor in de lijst van personages. Een nieuw personage
‘Helles, overleden Princesse’ is toegevoegd.
Vanaf het Vijfde deel, derde Uytkomst is het stuk herschreven.
BM: 11755.d.49. (2.); BN: Yth. 66665; KH: 447G13; *MNL: 1089B14); SBA: C257273; SBH:
129A1:5.
Te Winkel 1973,III,144; Worp 1892,176-182; Worp 1970,I,292-293.
4
Jan van Arps // TOLIMOND, // PRINCE van RODES. // (g) Op de regel/ (g) // Door 't geylbeminnen,
doolen de sinnen. // (vignet: blazoen van de Academie met de spreuk ‘Door Yuer: in Liefde Bloiende’.)
// t'AMSTERDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // Voor Dirck Cornelisz Houthaeck,
Boeck-verkooper // op de Nieuwe zijdts Kolck, Anno 1640.
O - I - O - P - B(n)
O: Toe-eygheningh aan Margareta Holthuysen; aan de ‘Hoofden vande Amsterdamsche Schouburg’
(v).
B: Brief van Helena aan Menelaus. door J. van Arp.
P: Tolimond, Prins van Rodes; Angelica, Vorstinne; Gloriaen, Graef; Coninck van Athenen; Flora,
Atheens Princes; Antinior, Camerlingh; Bode; Alecto, een der Furien; Diana, Jacht-Goddin.
In een vers aan de Hoofden van de Amsterdamsche Schouwburg zegt Van Arp: Dit Treurspel 't geen
ick hier op draegh door yvers lust, Heeft van mijn achtien Jaer, tot noch by mijn berust. C.H. Ph.
Meyer (NNBW IV,64) leidt hieruit af dat het stuk ± 1631 moet geschreven zijn.
Première A.S. op 17 september 1646.
AUB: 687H183); BM: 11755.d.49.(1.); BN: Yi.933; KH: 447G196; *MNL: 1089B13); SBH: 129A1:4;
UBG: BL4866.
Worp 1892, 183; Worp 1970, I, 325.
20
5
I. van Arps // CHIMON. // Op de Reeghel: // Door Liefde verstandigh. //
TREUR-BLY-EYNDENT-SPEL. // Ghespeelt in de Schouw-Burgh op Kerremis, 1639. // (gravure)
// t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz Hout-haeck,
Boeckverkooper // op de Nieuwe zijds Kolck, Anno 1639.
O-P
O: ‘Toe-eygeningh’ aan Iohan Soetteman.
P: Arestippus; Barnando; Theodoor; Astrea; Celadon; Chimon; Luciana; Giliette; Venus; Pallas;
Polidoor; Crispiaen; Neptunus; Florimondt; Licimachus; Pagie; Casandra.
Première A.S. 16 september 1639.
AUB: 687H181); BM: 11755.d.49. (3); BN: Yi.1036; KH: 447G187; MNL: 1089B12); SBA: C257272;
SBH: 129A1:1; *UBG: H763(1); UUB.
Smits-Veldt en Teusink 1978, 35-37, 74-75; Worp 1897, 393-394; Worp 1920, 124; Worp 1970,I,382.
A.V.H.
6
ASOTUS // Treur-eyndend' Spel, // OF // DEN OVERTOLLIGEN // IONGELINGH. // Tot bevestinghe
van // Medio tutissimus ibis. // DAT IS: // (g) Maet hout staet. (g) // Door een maet-lievende. Geest
van // A.V.H. // (typografisch ornament) // In 's Graven-Hage, By Michiel Stael, en Ian Breeckevelt
// Boeck-verkoopers woonende op 'tBuyten-Hof. 1650.
V-P
V: Aen den Gunstighen Leser (v).
P: Dystyches, een out Koopman; Asotus en Phronimus, soonen van Dystyches; Philedonia, den
Overdaet; Aporia, de dochter van Philedonia; Sophus, de leer-meester van Asotus; Astrea,
Rechtvaerdigheyt.
Dit spel is geen vertaling van Macropedius' Asotus.
*AUB: Port. ton. 45-35; BM: 11755.b.27; BN: Yi. 666; UBG: BL6615.
21
Jan Bara
NNBW IV, 85-87
7
J. BARA // HERSTELDE VORST, // OFTE // GELUCKIGH ONGELUCK. // Tantae molis erat
caput eripuisse periclis, // Quassatamque ratem tuto committere portu. // (vignet: nr. XXX van het
eerste Schock in Roemer Visschers Sinnepoppen (Roemer Visscher 1949, 30), met de spreuk ‘Kruÿt
voor de Wilde -Woeste.’ De gravure is ondertekend Magdalena Rogmans sc.) // t'AMSTERDAM, //
Voor Lodowijck Spillebout, Boeck-verkooper in de Kalver- // straet, in de Amsterdamsche Bibliotheeck.
// In 't jaer MDCL.
G - V - E - I - P - B(n)
G: scène uit het spel.
V: Voor-reden aen den Dicht-lievenden.
E: A. Boelens; P. Dubbels; J. Viretus.
B: Aen Juffrou P. Dan Limburgh door J. Bara.
P: Forminius, Koning van Engeland; Castreo, Konings Sone; Flosandra, Konings Dochter; Lodowyck,
Konings Basterd; Rasimo, Vorst van Sterta; Metelle, suster van Rasimo; Ramilte, Camenier van
Metelle; Phocas en Philips, Broeders van Rasimo; Geest van Rasimôs Vader; Ferrugo, Capiteyn van
Forminius; Bode; Fridrich, Edelman van Forminius; Celtimon en Lamides, twee Edelen van Rasimo;
Eerste, twede en derde Rover; Eerste en Twede Raeds-Heer; Stemme van den Hemel; Geest van
Lodowijck; Cypier; Scherp-Rechter.
AUB: 687H142); BM: 11755.e.22; BN: Yi.1074;*KB: II,27650,vol.8;
KH: 760E69; SBH: 129A2:1.
Van Hamel 1973,127; Hummelen 1967,34-35; Worp 1892, 256; Worp 1970, I,386; Zuidema 1905b,
287-288.
Willem de Baudous
NNBW III, 73-74.
8
TRAGEDIE, // Ofte // (g) Treur-Spel / (g) // Van // Edipes (g) en (g) Antigone. // Ghedicht door //
VV. D. BAVDOVS. // (g) Incarnatie Regel op 't Treur-Spel. (g) // HIer aen ghI hooren kont, ó EDel
BorgerI, // VVat reIne LIef D' kan Doen, en s' KonInghs TIrannI. // (vignet: wapen van Amsterdam)
// 't AMSTERDAM. // - // (g) Voor Jan Marcusz / op de Dam-sluys / inde beslagen Bybel. (g) // - //
Ao CI . I . XVIII [sic]
V-O-I-E-P
V: Tot den goetwillighen Leser (v).
O: Toe-eygheningh aan Cornelis Iacobsz en Heyndrick Iacobsz.
22
E: Heyndrick Lambertsz Roghman, Wie blijft als een?; I.P. (= Jan Pietersz. van Hoorn (?), 'T best is
beter; Wie faelt mach keeren, (= G.G.).
P: Edipes, Coninck van Thebes; Antigone, dochter van Edipes; Bode van Polenies; Hemon, Coninck
Creons zoon; Iocaste, Edipes vrou; Polonies, Edipes zoon; Galo, een Capiteyn van Polenies; Tvvee
Soldaten van Polenies; Eteocle, Broeder van Polenies; Ismene, Edipes dochter; Sitolus, een hovelingh;
Macolphus; Broershert; Koddigert; Creon, de 2. Coninc van Thebes; Prudentio, Creons Raedts-Heer;
Vredice, Vrou van Creon; Cerbo, een Eedel-Man; Antetus, Hovelingh.
Volgens Briels 1974, 515 heeft het exemplaar van de AUB een ander adres op het titelblad: Ghedruct
by Ioris Iacobsz Veseler Ao MDXVIII.
De datum op de titelbladzijde is verkeerd, er moet 1618 staan i.pl.v. 1518.
Vrije vertaling van Robert Garnier Antigone (1580), (Worp 1970, II, 121).
AUB; 687D12; BN: Yi. 319 en Yi. 1048; KH: 448H159; *MNL: 1090B11; SBH: 73G1:4; UBG:
BL6401(1).
Van Hamel 1973, 72, 176; Rens 1977a, 88, 227; Te Winkel 1973, III, 141-142; Worp 1895c, 208-211;
Worp 1970, I, 344.
Johan Beets
NNBW III, 80-82.
9
Mr. JOHAN BEETS // MELISSA // Blyeindspel. // Semel insanivimus omnes. // (vignet: afbeelding
van de Amsterdamse Bibliotheek) // Tot HOORN, // - // By Hendrick Iansz. Marius, Boeck-verkooper
op de Nieuwe - // straet, 1668.
O-E-I-P
O: Toe-eygheningh aan Anna Hazes, gedateerd 16 december 1626.
E: D. van Zeevangh; I. Buyck; J.B.B.; I.V.D.
P: Toneelisten: Rufino; Melissa; Mentor; Claertjen; Carbijn; Theodoor; Goosen; Lijs; Wacht waer
van spreeken, de Capiteyn en een van de Ronde; Jongen.
Het stuk is pas in 1668 voor het eerst uitgegeven door Franciscus Hadrianides Piëns, de neef van
Beets, in:
Mr. JOHAN BEETS // DICHTKONST // Van verscheide stoffen: // WAAR ACHTER //
BYGEVOEGHDE BRIEVEN // VAN // R. HOGERBEETS, //
23
EN ANDREN, // Rakende den Auteur en vrunden, zijn // toegepast, // (typografisch ornament) // Tot
HOORN, // - // By Hendrick Iansz. Marius, Boeck-verkooper op de Nieuwe- // straet, 1668.
Kolofon: Tot HOORN, // - // Gedrukt by Abraham Iacobsz. van der Beeck, 1668.
AUB: 459F13; BM: 1156.cc.18; BN: Yi.1268; GUB; *KH: 764D32; SBH: 76A17 en 129A4; UBG:
BL353; UUB.
Gruys en De Wolf 1979, nr. 16; Kalff 1906, V, 101, 109; Te Winkel 1973, III, 326; Worp 1970, I,
373; Zuidema 1905b, 292.
10
Mr. JOHAN BEETS // DAPHNE, // OF // BOSCHVRYAGIE. // Het eerste Deel. // BLYHOOPSPEL.
// -- Mutatio nomine de te // Fabula narratur -- // (vignet: afbeelding van de Amsterdamse Bibliotheek)
// Tot HOORN, // - // By Hendrick Iansz. Marius, Boeck-verkooper op de Nieuwe- // straet, 1668.
O-P
O: Op-draght aan Agnes Heubens, echtgenote van Francois Coget door F. Piëns.
P: Toneelisten: Nysa; Tyter; Daphne; Amaryllis; Hylander; Phillis; Galla; Coridon; Lykoris; Mopsus;
Amyntas.
C.H.P. Meyer veronderstelt dat Daphne geschreven is tussen Melissa (1626) en 1630 (NNBW III,
82).
Het stuk is uitgegeven door F. Piëns in Dichtkonst van verscheide stoffen ... (1668) (zie 9), blz. 51-106.
Vindplaatsen zie 9.
Kalff 1906,V,140; Te Winkel 1973,III,326; Worp 1970,I,403-404,408.
11
Mr. JOHAN BEETS // DAPHNE, // OF // BOSCHVRYAGIE. // Het tweede Deel. // BLYHOOPSPEL.
// Magno cum periculo custoditur, quod // multis placet. // (vignet: afbeelding van de Amsterdamse
Bibliotheek) // Tot HOORN, // - // By Hendrick Iansz. Marius, Boeck-verkooper op de Nieuwe- //
straet. 1668.
O-P
O: zie 10.
P: Toneelisten: Laura; Sylvia; Tyter; Chryses; Acme; Thyrsis; Amyntas; Damon; Doris; Pan, Hylas,
Oros en Coros, Satyrs.
24
Datering zie 10.
Het stuk is uitgegeven door F. Piëns in Dichtkonst van verscheide stoffen ... (1668) (zie 9) blz. 107-163.
Vindplaatsen zie 9.
Literatuur zie 10.
12
Mr. JOHAN BEETS // DAPHNE, // OF // BOSCHVRYAGIE. // Het derde Deel. // BLYEINDSPEL.
// Coelum non animum mutant, qui // trans mare currunt. // (vignet: afbeelding van de Amsterdamse
bibliotheek) // Tot HOORN, // - // By Hendrick Iansz. Marius, Boeckverkooper op de Nieuwe- //
straet. 1668.
O-P
O: zie 10.
P: Toneelisten: Tyter; Venus; Cupido; Thetis; Daphne; Coridon; Galla; Orestes; Amyntas; Mopsus;
Phyllis; Govertje; Sylvander; Nyza.
Datering zie 10.
Het stuk is uitgegeven door F. Piëns in Dichtkonst van verscheide stoffen ... (1668) (zie 9) blz. 165-217.
Vindplaatsen zie 9.
Literatuur zie 10.
Joris Berckmans
Frederiks en Van den Branden, 55.
13
Dido en Hyarba // Tragedie // door // Joris Berckmans. // gespeeld 4 febr. 1636.
Achteraan: Ghecomponeert door Georgius // Berckmans wijlen Gomerssone // Lust Breckt Rust //
anno 1635 den 20[?] Martij. // Gespeelt te vastenavont // anno 1636 den 4. Febru.
P: (geen afzonderlijke lijst van personages): Elisia; Anna; Eusebia; Flionus; Venus; Cupido; Eneas;
Roesus; Sinneloos-begin; Onbedacht-voorstel; Fama; Hyarba; Mars; Eenen Boer; Ander Boer; Jupiter;
Mercurius; Soldaat A; Soldaat B; Heer van Hyarbas A; Heer van Hyarbas B.
25
Opgevoerd op 4 februari 1636.
Handschrift in KB: 19312.
Arras 1954, 129-130; De Maeyer 1944; Willems 1844,311; Te Winkel 1973,IV,48.
14
Spel van een // Tragicomedie // Van Alphonsus en Genevera // door // Joris Berckmans wijlen
Gommersone.
Achteraan: Lust Breckt Rust // Joris Berckmans fecit.
P: Alphonsus; Genevera; Quaden Raet, sin en pagie van Genevera; Onbedachte daet; Twist;
Tweedracht; Statighen Sin, een knecht; Moeder van Genevera; Bloet-suyper; Wilt-van-leven;
Wreet-hert; Anselmus, knecht van Casandra; Casandra; Talversij; Xerxes; Henri; Cupido; Fama; 1.
Herder; 2. Herder; Herderin; Anselmus, herder.
Opgevoerd op 8 februari 1639 (Willems 1844,311).
Arras 1954, 129-130; De Maeyer 1944; Willems 1844,311.
15
Captas // Joris Berckmans Gomarssone // 1639 // Lust Breckt Rust.
Achteraan: Lust breckt rust // Joris Berckmans // wijlen gommerssone fecit.
P: Captas, coninck van Lemba; Brusus, coninck van Lecka; Disca en Turba, coninginnen; Onghebonden
Wil; Vleeschelijcken Lust; Voorsichticheijt; Eerghiericheijt; Rechtveerdicheijt Gods; Selas, een Prins;
Dastus, edelman; Besris, edelman; Petus, edelman; Coridon, Tyter, Daphnus en Menalckus, herders;
Silvia, Anna, Amaril en Alexis, herderinnen; Wraeck; Oproer; Ghewelt; Filtsack; Galghen aes.
Opgevoerd op 9 juni 1639 (Willems 1844,311).
Handschrift in KB:19323.
Arras 1954,129-130; De Maeyer 1944; Willems 1844,311.
26
16
(Amon)
Titelblz. en scène 1 ontbreken.
Achteraan: Lust Breckt Rust // Jor. Berckmans.
P: Boos Opset; Onkuysheyt; Joab; Amon; Jonadab; Moetwillich bedrijff; Deucht; Absalon; Thamar;
Suijsbos; Galghenaes; Fauni en Frequas, saters; Ghewelt; Achitophel; Chusaï; David; Sibilla; Martha;
Knecht; Coppen, een satten boer; Anna; Wraeck; Coridon; Tyter; Menalchus.
Opgevoerd op 3 februari 1642 (Willems 1844, 311).
Arras 1954, 130; De Maeyer 1944; Willems 1844,311.
17
Den Koninglijken // Propheet David.
Boven de tekst: Den Koning David // en // zijnen trotschen zoône // Absalon // treurspel in 5 Deelen.
P: Vertoonders: David, Koning te Jeruzalem; Joab en Abizaï, Davids hovelingen; Absalon, Davids
zoône; Amaza en Joas, getrouwelingen van Absalon; Semeï, neve van Saul; Sadoc en Abjathar,
Tempel=lingen; Achitophel en Cusaï, raedsmannen; eenen Bode; eenige Stedelingen.
Het handschrift is anoniem en niet gedateerd. Het is mogelijk een afschrift of bewerking(?) van latere
datum.
Opgevoerd op 16 augustus 1643 (Willems 1844,311).
Handschrift in KB:19314.
Arras 1954,130; Johannessen 1963, 210-211; De Maeyer 1944; Willems 1844,311.
18
Suavitas // bly eyndich Treurspel // vertoond Ao 1643 // in rijm gesteld door Joris Berckmans
Achteraan: Lust breckt Rust // Jor. Berckmans fecit // 1643.
P: (geen afzonderlijke lijst van personages) Cremes; Protheus; Bonus; Nydichert; Boosen Raedt;
Suavitas; Drusus; Gewelt; Wraeck; Cosmas; Phocas; Zelas; Afgunsticheyt; Optimus, prins en broeder
des Conincks; Pelas, oom des conincks; Cephas,
27
coninck van Verra; Daphnis, edelman; Zephyrus, edelman; Fidelitas, herderin.
Opgevoerd in 1643.
De Maeyer 1944; Willems 1844,311.
19
(Stabilitas)
Titelblz. ontbreekt.
Achteraan: Lust Breckt Rust // 1644
De approbatie door Caspar Smits is gedateerd 24 mei 1644.
P: Stabilitas; Dilector; Punittor; Cupido; Boosen Raedt; Onbedacht Voortstel; Coridon; Tijter; Menalch;
Silvia; Anna; Eerbaerheyt; Wellust; Eerzucht; Venator; Senator; Zephirus; Assistens; Cephas; Fama;
Pelas; Onkuijsheyt; Pelagas; Pandoras; Prologus; Epilogus.
Opgevoerd op 3 mei 1644 (Willems 1844,311).
20
(Joseph)
Titelblz. ontbreekt.
Achteraan : Lust Breckt Rust, // 1647 febru.
P: Jacob; Joseph; Beniamin; Ruben; Simeon; Levi; Issachar; Zabilon; Aser; Gad; Nephtali; Judas;
Dan; Dina; Pharo; Putiphar; Zephira; Solon; Bias; Pitagoras; Nijt; Fama; Tales; Boosen Wille;
Onbedachte Daet; Zatten Boer; Celadon; 1,2,3,4,5 roover; Onkuysheydt; Suijverheyt; Schencker;
Backer; Een Egiptische Vrouwe; Brootgebreck; Armoet; Den Honger; Zephirus; Boer A,B,C,D,
E,F,G,H; Epilogus.
Opgevoerd in februari 1647 (Willems 1844,311).
28
21
Cara // Treur-Spel // Door // Joris Berckmans // 1648.
P: Hertoch Carel; Nessus; Cara; Boosen Raedt; Listich Voortstel; Florisel; Joas; Chusaï; Abisai;
Montsluyter; Voorsichticheyt; Eerbaerheyt; Gestadicheyt; Onkuysheyt; Titer; Coridon; Silvia; Zephirus;
Celadon; Priester; Prologus; Epilogus; Echo.
Opgevoerd op 15 mei 1648 (Willems 1844,311).
22
Esther // Bly-eyndich Treurspel // van de Coninghinne Esther // 1649.
P: Prologus; Boosen Raedt; Onbedacht Voortstel; Assuerus, Coninck; Vasthi, de coninginne; Esther;
Aman; Mardocheus; Charsena; Sethar; Admatha; Tharsis; Mares; Marsana; Hooverdicheyt; Sares;
Epilogus; Mamuchan; Heirhout; Bigithan; Thares; Wanhope; Deucht; Abisach; Ager; Hatbach;
Nauman; Cock.
Door Willems 1844,311 en De Maeyer aan J. Berckmans toegeschreven.
De Maeyer 1944; Willems 1844,311.
Adriaen vanden Bergh
NNBW III,93.
23
A. vanden BERGHS // IERONIMO, // Verthoond op de Kamer // VVTRECHTE LIEFD', // Der Stadt
Vtrecht, Den 6. May 1621. // (vignet: Pelikaan die zijn borst openpikt om zijn jongen te voeden, met
randschrift ‘WTRECHTe LIEFD’, ANNO 1621' en 'Ioannes Ameliss Ex.) // 't Vtrecht, // - // (g) By
(g) IAN AMELISZ, (g) Boeck-verkooper in 't vergulden // A.B.C. (g) Anno 1621.
Kolofon: (vignet: man die zichzelf doorsteekt, met randschrift ‘IMPACIENCE RAISON DE FAUT
OVGIST’) // 'tVTRECHT, // - // (g) By (g) IAN AMELISZ, (g) Boeck-verkooper in 't vergulden //
A.B.C. (g) Anno 1621.
O-E-I-P
O: Toe-eygheningh aan Ioannis Backx. (v).
29
E: Noyt ongeluck alleen; Door liefden Aert (= B. Verdoes); I.A.B. (= I.A. Backx); In hoop van Wissel.
P: Prins van Portegael; Don Pedro, soon vanden Hartogh van Kastieljen; Coninck van Spangien;
Oratius, soon van Ieronimo; Ieronimo, Maerschalck van Spangien; Hartogh van Kastilien; Bellemperia,
zijn dochter; Coninck van Portugael; Twee Ambassadeurs; Pedron Gano, knecht van Bellemperia;
Isabel, de vrou van Ieronimo; Twee Boeren; Een schilder; Drie Kleppers; Portegaels knecht; Pedroos
Jongen; Een Hencker; Marti Slof-toffels; Kees Achterlam.
Opgevoerd op 6 mei 1621.
Vertaling van Th. Kyd Spanish Tragedy (Worp 1970, II, 129).
Moderne uitgave door Schoenwerth 1903,51-111.
AUB: 689C107; BM: 11755.bb.72 (1.); BN: Yi.770; KH: 848B30 en 230 O 15; *SBH: 129A12:8;
UUB.
Plard 1968,643-646; Rens 1977a,94-95,227; Schoenwerth 1903, XXXVI-XC; Te Winkel 1973,IV,223;
Worp 1970,I,315-319; Zuidema 1905b, 269-270.
24
A. vanden BERGHS. // (g) Treur-spel / // Van (g) // POLIDOOR, // (g) Ghespeelt op de Kamer (g)
// WT-RECHTe LIEFD'. // (vignet: pelikaan die zijn borst openpikt om zijn jongen te voeden;
randschrift: ‘WTRECHTe LIEFD’ ANNO 1622'; ondertekend Joannes Ameliss) // t'VTRECHT, (g)
By (g) Ian Amelissz, (g) Boeck-vercooper / in 't ver- // gulden (g) A.B.C. ANNO 1622.
O-E-P
O: Toe-eygeningh aan Bruno Verdoes (v).
E: I.A. Backx; B. Verdoes, Door liefden Aart; H. van Niendael, 'k Tracht nae een; H.H., Eer langh;
N. Iansz.
P: De Maeght Rhetorica; Rymer; Momus; Celistyn; Cipriaens Geest; Polidoor, een Hartogh; Coninck;
Egmont, een Graef; 'sIaco; Roysgier, een Prins; Priester; Povlina; Amerens; Royella; Cvpido; Leon;
Pagis vanden Coninck.
BM: 11755.bb.72(2.); BN: Yi.1181; DSU: 1536; KH: 443A86; *MNL: 1089B91; SBH: 129A12:9.
Rens 1977a,95,227; Schoenwerth 1903, XXVI-XXVII; Worp 1970,I,319; Zuidema 1905b,270-272.
30
M.F. Besteben
25
M.F. Bestebens // (g) Vlissinghen Geus, (g) // Of // Vlissingens verwerpinghe van't // Spaensche Iuck,
en begevinghe onder de be- // scherminge vande Prins van Orangie. // Geschiet den 8. April (zijnde
Paeschdagh) 1572. // (vignet met opschrift ‘NOBILITAS SOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS’)
// 'tAMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Iohannes Iaquet. // (g) Voor (g) Pieter Jansz Fortuyn, (g)
Boeckverkooper op den Nieuwen Dijck // inde Fortuyn / by den Dam. (g) Anno 1646.
O-E-A-I-P
O: Toe-eygening aan B. Kroes.
E: B. Kroes, 't Kruys verheerlijckt.
A: Sonnet; Aen den berispers (m).
P: Vlissingers: Koenraet, Eelhart, Reynhert en Heereman, Burgermeesters; Iohan van Kuyck, Heer
van Herpst; Talbout, Capiteyn vande Lumische Soldaten; Ian Alleman, Vredenrijck, Vryhert,
Tijngsieck, Stout, Gijsbert en Geerhert, gemeene Burgers; Rey van Burgers; Fobert en Iorden, twee
onnosele; Theodoor, een Paep; Magdalena, een Bagijn; De Torenwachter; Ielis, de ghevanghenhuys
bewaerder; De Beul; Spangiaerden: Anthonie van Bourgonie, Gouverneur; Laurenso en Diego, sijn
Raden; De Fourier; Andreâ en Philippo, Soldaten; Paciêco, Duc de Albas Neve; Pedro en Rodrigo,
Capiteynen; Gewapende Krijgsknechten.
AUB: 687D47; BN: Yi.940; KH: 447G189; *MNL: 1091B85; Prov. Bib. Middelburg; UUB.
Worp 1970,I,385-386; Zuidema 1905b, 286-287.
25A
De 'tsamensweringe Catalinae. (titelblz. ontbreekt).
In het laatste vers: Beraemt ten besten (= M.F. Besteben).
I - P - A(n)
A: Lied (3).
P: Lucius Spurius Catalina, P. Lentulo Sura, P. Antonius, L. Cassius Longius, C. Cethegus, P. Sylle,
L. Vergunterus, Q. Annius, M. Portius Leca, L. Bestia, Q. Curius, M. Fulvius nobilior, L. Cornelius,
Umbrenus, Statillus, Gabinus, G. Manlium, Vulturtio, Fulvia, Curius huysvrou en Bode,
'tsamensweerders; Q. Marcius, Q. Metellus Creticus, Pompeius Refus, Metellus Celer, A. Catullus,
A. Fabro Sange, O. Junius Silanus, C. Cesaris en M. Portius Cato, Roomsche raden; M.T. Cicero en
C. Antonius, Roomsche Burgermeesteren; L. Valerio Flacco en C. Promtino, Roomse Schouten;
Gellius en Lenius, Roomse Burgers; Iulette;
31
Pontifice; Atius Nalus, vogel wiggelaar; Reij van Priesters; Bode; Twee Gesanten der Allobroges;
Megera, een helsche geest; Roomsche gemeente; Romeijnen; Krijgskechten; M. Petrio, veltoverste;
De geest van Catalinas soon.
De drie liederen achter het spel zijn gedateerd 19, 20 en 21 september 1647.
Handschrift in SBH: 187B33.
Cornelis Pietersz Biens
Van der Aa 1852, BI,162.
26
TREVRSPEL // VAN // PIRAMVS // en // THISBE. // Op den Reghel. // VVie d'eygen Herten-lust,
te yverich betracht // VVerdt lichtelijck daer door in prijkelen ghebracht. // (typografisch ornament)
// GHEDRVCKT TOT ENCHUYSEN. // - // (g) By Jan Jacobsz Palensteyn / Boeckver= // kooper
op't Zuyder Speuy inde Boeck = // druckery. (g) 1623.
P-V
V: Voor-Reden door C.P. Biens, Aensiet den tijt.
P: Piramus; Thisbe; Thisbes Vader; Phillido, vrient Piramy; Iuliana, Thisbes -gespeel; Nescio; Echo
niet verthoonende.
*AUB: Port. ton. 59-6; BN: Yi.1189; KH: 8F21; SBA: C29881.
Kalff 1906, V,101,106; Rens 1977a,96,227; Te Winkel 1973, III,323; Worp 1895,235; Worp 1970,
I,324; Zuidema 1905b,284.
Hendrik Bloemaert
NNBW II,183.
27
DEN // GETROUWEN // HERDER, // Herdersch bly-eyndende Truer-spel, // Van den doorluchtighen
Heere // GIO. BAPTISTA GUARINI // RIDDER. // Op nieuws uyt het Italiaensch vertaelt ende
gerijmt // DOOR // HENR. BLOEMAERT. // (typografisch ornament) // TOT UTRECHT, // - // By
WILLEM VERBRUGH, Boeck- // verkoper woonende by de Gaerdt-brugh, // ANNO 1650.
(Deze titelblz. wordt voorafgegaan door een gegraveerde titel.)
32
O-E-I-V-P
O: Toe-Eygeninge aan Wilhelm Vincent van Wittenhorst.
E: I.V. Vondel; Abrahamus Bocstadius; A. Hogerbeets.
V: Aen den Leser.
P: Personen: Alpheo, een Reviere in Arcadien; Silvio, de Soon van Montano; Linco, een oudt Man,
Dienaer van Montano; Mirtillo, de Minnaer van Amarilli; Ergasto, de Metgesel van Mirtillo; Corisca,
de verliefde op Mirtillo; Montano, de vader van Silvio en Priester; Titiro, de Vader van Amarilli;
Dameta, een oudt Man, Dienaer van Montano; Satir, een oudt Man, Minnaer eertijds van Corisca;
Dorinda, de verliefde op Silvio; Lupino, een Geyten-hoeder, Dienaer van Dorinda; Amarilli, de
Dochter van Titiro; Nicandro, den Opper--Dienaer des Priesters; Coridon, de Minnaer van Corisca;
Carino, een oudt Man, gewaende Vader van Mirtillo; Uranio, een oudt Man, met-gesel van Carino;
Een Bode; Tirenio, een blinde Waersegger; Rey van Herders; Rey van Jagers; Rey van Nimphen;
Rey van Priesters.
Vertaling van Guarini Il Pastor Fido.
AUB: 1821J17; BN: 8oYth.68177; *MNL: 1091G.601; UBG: BL7825(1) en H134.
Verkuyl 1971, 287-309; Te Winkel 1973,III,157; Worp 1970,I,400.
Johan Bodecher Benningh
NNBW IV, 178-179; MEW I, 458.
28
I. BODECHERS BENNINGHS // DIDO // Oft' Heylloose Minnetocht. // TREVRSPEL // (typografisch
ornament) // TOT LEYDEN, // By Iacobus Beecke, Boeckvercooper, woonende // op de Breede straet,
int jaer M.D.C. XXXIV.
Kolofon: Gedruckt tot Leyden, By Ian Claesz. van Dorp, op Marendorp // in de vergulde Son, Anno
1634.
V-P
V: Gonstige, wijse Leeser door F. van Leeuwen de Gouda.
P: Dido; Anna; Schaer van Carthaegsche Maeghden; Aeneas; Achates; Ascanius; Schaer van
Troiaensche Bootsgesellen; Ivno; Venus; Schaer van Iaeghers; Mercurius.
Achter het stuk staat de datum ‘Mense Octob. CI .I C. XXXII.’ (1632).
*AUB: 690F19; BM: 11754.bbb.7.; BN: Yi.700; KH: 448J187; MNL: 1089B3; SBH: 129A5 en
129A6:1 en 122A29:2; UUB.
33
Van Hamel 1973,149,172; Kalff 1906, V,103; Te Winkel 1973,III, 145; Worp 1892,186-187; Worp
1970,I,294.
Reinier Bontius (De Bondt)
NNBW IV, 197.
29
(g) Belegering ende het Ontset // der Stadt (g) // LEYDEN, // (g) Geschiedt inden Jare 1574.
Beginnende // den 27. May / ende eyndigde den derden Octobris / // seer levendigh Afgebeeldt (g) //
DOOR // REINERIVS BONTIVS. // (g) Gedenckwaerdig voor alle vrome Christenen. (g) // (gravure:
twee mannen die met de ene hand het wapen van Leiden en in de andere hand respectievelijk een
brood en drie vissen houden) // GEDRVCKT tot LEYDEN. // (g) By Carel Wernerusz. van Tuernhout
/ (g) // - // (g) Voor (g) GYSBERT de VVIT, (g) Boeck-verkooper / Woonende op de // Hooge-woert.
Anno (g) 1645.
Kolofon: GEDVRCKT [sic] tot LEYDEN. // - // (g) By Carel Wernerusz. van Tuernhout / // Woonende
op 't Hoeckje van de Heere-steegh / inde // Gekroonde Vogelen-Sangh. Anno (g) 1645.
O-E-P
O: Dedicatie aan Wilhelmus Bontius.
E: M. H. [sic] Besteben, Beraemt ten besten; B. Kroes, Tkruys verheerlijckt; Isaack Elsevier.
P: Leytsche maecht; Gouverneur Verdoes; Leytse Raet; Stadts Capiteynen; Rey van Burgers; Rey
van vrijbuyters; Rey van muyteneerders; Strijdtbre Invvoonders; Rey van Boeren; VVees Iongen;
Boer; Rey van Leytsche maechden; Drie klagende Burgers; Den Prince van Oranje; Louwiis de Boysot
Admirael van Zeeland; Den tijt; Den boode; Soldaet alleen; Brouckhoven Schout; Verscheyde
vertooninge; Baldeus oversten van't Spaensche leger; Carion Capiteyn; Don Allonso; Geraert van
Sichem; Spaensche Soldaten; Trompetter; Soldaet alleen.
BM: 11755.b.5; *BN: Yi 688.
Bergman 1870; Hogedoorn 1968, 70-73; Terwen 1978; Te Winkel 1973, IV, 242-243; Worp 1970,
I,382-384.
34
Pieter Bor Christiaensz.
NNBW VI, 160-163; MEW I,502-503.
30
Tvvee // TRAGI-COMEDIEN // (g) In prosa / // D'eene van (g)
31
Appollonius (g) Prince van Tyro. (g) // Ende d'ander // (g) Van den zelven / ende van (g) Tarsia // (g)
syn Dochter. (g) // 'tKort inhoudt volght naer de Voor-reden. // (g) Wesende niet alleen lustich ende
vermackelick om lesen: // maer oock vorderlick om weten / hoe men hem in voorspoedt ende
teghenspoedt // behoort te draghen. (g) // Door P.B.C. // (vignet: zeilschip) // IN 'sGRAVEN-HAGE,
// (g) By Aert Meuris / Boeck-verkooper // woonende in de Pape-straet / in // den Bybel. (g) 1617.
A-O-I-A-P
O: Voor-reden aan Pieter Bor Iansz.
A: 't Boeck tot den Besienders; Tot den Berispers (m); Sonnet.
P: Appollonius, Prince van Tyro; Guido; Doria, syn Wijf; Elimatus, een oudt Man; Fama; Bode, van
den Koninck Antiochus; Verdriet en Blijschap, Nichte en Neve; Strangulio, Overste der Stadt Tarsien;
Dionisiades, syn Wijf; Argutus, Schipper ofte Stuerman; Piscator, een Visscher; Simplicia, syn Wijf;
Verneem-al en Veel-snaps, twee vrouwen, zijnde Nichten; Altistratus, Koninck van Pentapolitanen;
Lucinia, syn Dochter; Ardonius, een Hertoghs Sone; Philautus, een Graven Sone; Phesostris, mede
een Graven Sone; Ligosides, Voester van Tarsia; Tarsia, Dochter van Appollonius; Cerimonis, Doctor
in de Medicijnen; Ionathan, syn Discipel; Sofia, syn Dienaer; Theophilus, een Landt-man; Simple,
een Sot; Ardusio, Dienaer van Appollonius; Twee Bootsghezellen; Athanagoras, Prince van Mithilenen/
de man van Tarsia; Aposiatus, een rijck Edelman; Leno, een Roffiaen; Eenighe Burgheren.
Begin van het tweede deel (fol. 43 ro): (g) Het tweede Deel ende // vervolch van 'tleven ende gheschie// denissen van den Prince Appollonius van Tyro/ // ende van syn Dochter Tarsia. (g)
De twee delen zijn samen uitgegeven. De paginering loopt door, en het tweede deel heeft geen
afzonderlijke titelblz. of lijst van personages.
AUB: Port. ton. 5-33; BM: 11755.bbb.42; BN: Yth.66274; GB Rotterdam; KH: 8F67; SBH: 129A10;
*UFSIA: Ren Dra; UBG: BL419.
Kalff 1906, V,87; Rens 1977a,84-85,227; Worp 1970,I,372-373.
35
Willem vander Borcht
32
VV. VANDER BORCHTS // ROSIMVNDA // TREVR-SPEL, // Ghespeelt tot eene af-scheydt van
de Lief-hebbers der Rijmer // konste binnen Brussel op het Stadt-huys. // Mitsgaders eene Antwoordt
op de Vrage (wat oft beter is peys oft oorloge?) // uyt-ghesonden van weghen den Hooft-man van
Onse L. Vrouwe // Krans-kamer binnen Brussel, in't jaer 1650. // door den selven Autheur. // (vignet)
// TOT BRUSSEL, // By GVILLIAM SCHEYBELS, ghesvvoren Drucker ende // Boeck-verkooper,
in de Korte-Ridder-strate, // in S. Ian-Baptist. // - // M. DC. LI.
Kolofon: Tot Brussel, By GVILLIAM SCHEYBELS, ghesworen // Drucker, in de Korte-Ridder-strate,
in S. Jan Baptist.
O - I - P - B(n)
O: Aan Sr. Henrick Bodri.
B: Antwoorde op de Vraghe, Wat oft beter is Vrede oft Krijgh? door W. vander Borcht.
P: Acteurs: Alboinus, Koningh van Lombardyen; Rosimunda, Koninghinne; Helmiges, Hof-meester;
Perideus, Legher-vorst; Diletta, Staet-jonghvrouwe der Koninghinne; Achates, Overste van de zee
ofte Admirael; Den geest van Cunimundus, vader van Rosimunda; Raserny, Haet ende Wraeck,
schimmen; Dry Hop-mannen van't legher van Perideus; Longinus, Stadt-houder des Keysers in Italie;
Eenen Staet-Jonghen ofte Pagie; Thys; Lys; Ghebuer-man.
BN: Yi.873; KB: 8e cl.XIII.,C.vand.; *KH: 448J196; SBH: 129A11; UBG: BL64013.
De Baere 1945, 106; Bib. Belgica I, 320,B.31; De Grieck 1926, 21-23, 28-29; Van Hauwaert 1893,
69-70; Knuvelder 1971, 597-598; De Maeyer 1943d; Rombauts 1952, 448-449; De Ronde 1930,
114-121; Snellaert 1845, 294-295; Te Winkel 1973, IV, 37; Worp 1970, II, 110.
Lambert van den Bos(ch)
NNBW IV, 231-232; MEW I, 513.
33
CAREL DE NEGENDE, // anders // PARYSCHE // BRUYLOFT, // Door // L.V.B. // (gravure:
afbeelding van de moord voor de woning van Coligny, wiens lichaam uit het raam geworpen wordt;
in de rechterbovenhoek de woorden ‘Parisse Moort’.) // Ghedruckt Anno M. DC. XLV.
36
I-P
P: Coninck Carel de negende van Vranckrijck; Oude Coninginne; Coninginne van Vranckrijck;
Hartogh van Anjou; Coninck van Navarre; Prince van Condé; Admirael van Vranckrijck; Telingny;
Hartogh van Guise; Pilles; Hartogh Aumale; President; Baroen Pardillaw; Grave van Montgommery;
Beauvois; Fonteny; Vidame de Chartres; Nanceo, Capit. van de wacht; Quercy en Pruneaux, Heeren
van Raet; Raetsheer; Montrevel; Chailli; Movin, Capit; Proserpina; Wraeckgierigheyt; Bedroch;
Gabriel, Godtsgesant; Sarlaboux en Besme, moorders van de Admirael; Bode; Margarita Valesia,
Conincks Suster; Eenige Edellieden.
*AUB: Port. ton. 56-19; BN: Yth. 66536; SBH: 129A14.
Anslo 1958,27-38; Duits 1981b; Worp 1970,I,300.
34
LINGUA: // Ofte Strijd tusschen de // TONG, // En de // VYF ZINNEN, // Om de Heerschappy. //
Gespeelt op de Amsterdamsche Schouburg. // (typografisch ornament) // t'AMSTELDAM, // - // By
GERRIT van GOEDESBERG, Boeckverkoper op't Water, // tegen over de Nieuwe-brug, in de Delfse
Bybel. 1648.
O - PR - P
O: Aan Marten Kretzer door L. vanden Bosch.
PR: Voor-reden gesproken door Retorika.
P: Steelende persoonen: Tonge; Leugen; Gevoelen; Gezicht; Reuk; Smaek; Gehoor; Appetijt; Fantastes;
Verzieriig; Gemeene Zin; Memory; Gedachten; Licht; Den Hemel; Jongen van 't Gezicht; Herault;
Comoedus; Jongen van de Reuk; Tabak; Een Jongen met Bier; Dronckenschap; Slaep.
Première A.S.: 14 september 1648.
Vertaling van Thomas Tomkis Lingua, or The Combat of the Tongue and the Five Senses for
Superiority.
AUB: 691B86; BM: 11754.g.21; BN: Yi.801; *KB: V.B.6174; KH: 491L59; MNL: 1091B20 en
1124A19; UBG: A6030.
Van Hamel 1973,72; Kalff 1906,V,134; Meeus 1980; Worp 1970,I,412.
35
L.V. Bos. // RAMPZALIGE // LIEFDE // Ofte // Bianca Capellis // TREURSPEL. // Gespeelt op
d'Amsterdamze Schouburg den 25 October, ANNO 1649. // (typografisch ornament) // t 'AMSTERDAM,
// - // Gedrukt by JAN van HILTEN, Boekverkooper in de // Beurs-straat, ANNO 1649.
37
E-P
E: L. de Fuyter.
P: Sprekers: Francisco de Medicis, jong hartog van Florencen; Ferdinand de Medicis, Cardinaal, zijn
broeder; Bianca Capellis, 's hartogs byzit, daar na hartogin; Camilla Morosini, byzit van Pedro; Pedro,
man van Bianca; Antonio en Martio, broeders van Camilla; Galeasso, Antonello en Gradasso, drie
Bravoos; Fabio, edelman van den hartog; Catharina, kamenier van Camilla; Lelio, dienaar van den
hartog; Ferrante, Pagie van den Cardinaal; Grillo, dienaar van Jacobino; Nicolo, dienaar; Bode; Iannet,
kamenier van Bianca; Iacobino, karker-bewaarder.
Première A.S.: 25 oktober 1649.
AUB: 691B59; BN: Yi.884; KH: 448J97; *MNL: 1091B84; SBH: 129A16:1; UUB.
Kalff 1906,V,121; Worp 1970,I,329.
Geeraerd vanden Brande
36
TRAGICOMEDIE, // ROSALINDE // Hertoginne van Savoyen, // Op den Reghel: // Ghelijck als
voor de son den dicken mist verdwijnt, // Soo vliedt de loghen oock, als waerheyts strael verschijnt.
// Vertoont, by de Reden-rijcke Gulde, van onse Lieve // Vrouvve, ghenaemt de // GOVD'-BLOM.
// In Rijm-Conste voor-ghestelt, // Door Geeraerdum vanden Brande, Facteur der selver Gulde. //
(vignet met het devies ‘Brandt in Liefde’) // T' ANTWERPEN, // (g) By Jacob Mesens / op de
Lombaerde veste / Anno (g) 1642.
A - O - I - P - A(n) - E(n)
O: aan het bestuur van de stad Antwerpen.
A: Sonnet; Tot Momus (m).
E: Rust in vrede (= A.V.B.); Iacobus Maymael, De hop' gheeft moet.
P: Alradus, den Hertogh van Savoyen; Rosalinde de Hertoginne; Serballo, eenen Franschen Grave;
Graterus; een Spaens-Edel-man; Rogalde, den Neve van Serballo; Gontanus, edelman; Famasta, de
voester van Rosalinde; Gasto, dienaer van Graterus; Ramos, dienaer van Serballo; Abdias, eenen
Hermijt; Gielen-Leep-oogh, een ouden Quidam; Truy Schoffels, een keuken maert; Twee ghesanten,
van Vranck-rijck.
Snellaert 1845, 294 dateert deze eerste druk verkeerdelijk op 1641.
*BN: Yth.68239.
38
Van Hauwaert 1893, 66-67; De Grieck 1926, 29-33; Keersmaekers 1957a, 260-261, 290; De Maeyer
1943e; Van Praag, 253-254; Rombauts 1952, 448; De Ronde 1930, 113, 121; Snellaert 1845, 294;
Te Winkel 1973, IV, 58; Worp 1970, II, 110.
37
LA GITANILLA // (g) Blij-eyndigh-Treur-spel / (g) // Van Constantia (Dochter van Don Ferdinan// dus, d'Asseuede Ridder van Calatraua) // Ghenaemt het Spaens // HEYDINNEKEN, // Hoe sy
ghestolen wesende (naer veel seltsame ghe- // vallen,) ten lesten weder bekent gheworden is: // tot
groote blijschap van haere Ouders. // Vertoont op de Redenr-ijcke [sic] Camer, van onse Lieve Vrouwe
// ghenaemt de GOVD'BLOM: // In Rijm-Conste voor ghestelt, // Door GEERAERD' VANDEN
BRANDE. // (gravure door F. Bouttats) // t'ANTWERPEN. // (g) By Jacob Mesens / op de Lombaerde
veste / Anno 1649 (g).
O-E-I-E-P
O: aan Iohannes Petrus van Eyck.
E: G van Wolschaten, Croon tot loon; I. Lescaille; I. Dierkens; I.I. Schipper; Rust in vrede, (=A.V.B.);
I.H. Krul; Phil. Michielsen; Bestiert u sinnen; C. Sammers, Seghen baerd haet.
P: Don Ferdinandus, Vader van Constantia; Vrouwe Elisabeth, de Moeder; Don Silvis, Spaens
Edelman; Constantia, het Heydinneken; Don Diego, Spaens Edelman; Christina, een Spaensche
Iouffrouw; Maiombe, een out-Hey-wijff; Norbus, een Hey-man; Phalis, een Heyman; Andreas, dienaar
van Don Siluis; Gonsael, Dienaer van Don Diego; Foxso, eenen Landt-man; Palo, eenen Ermen
Huys-man.
BN: Yth.68238; *UBG: BL7690.
Arents 1962, 144-145; Van Hauwaert 1893, 67-68; De Maeyer 1943e; Van Praag, 77; Rombauts
1952, 448; De Ronde 1930, 113; Snellaert 1845, 294; Te Winkel 1973, IV,47; Worp 1970, II,109.
Geeraerd Brandt
NNBW VI,184-187; MEW I,539-540.
38
De VEINZENDE // TORQUATUS, // TREURSPEL. // La folie dissimulée est en quelque façon une
grande sagesse. // (vignet: waterput met onderschrift ‘ELK ZYN BEVRT’.) // t'AMSTELDAM,
Gedrukt by Iacob Lescaille. // - // Voor ABRAHAM DE WEES, Boekverkooper op den Mid- //
deldam, in't Nieuwe Testament, in't jaar 1645.
39
G - O - E - I - P - (B)
G: scène uit het spel. (in ex. SBA).
O: aan Astrea door G. Brandt.
E: C. Barlaeus; Henrick Bruno.
B: (in ex. AUB) Traanen over de doodt van den heer Niklaas van Reeden, Burgermeester der keizerlijke
vrije Rijxstadt Breemen door Non obstant.
P: Treurspeelders: Torquatus, prins van Rome; Iunius, vriendt van Torq.; Noron, Roomsch keizer,
Torq. oom; Popillius, Metellus, Lentulus en Sabinus, Raaden van Nor.; Iuliane, Pizoos zuster; Pizo,
veltheer; Tiggellinus, broeder van Piz. en Iul.; Geest van Manlius, Torq. vaader; Plancina, Torq.
moeder; Servilius, overste der lijfwacht; Servius, staatjongen van Sabinus; Byrrhene, kooningin van
Thessaliën, Norons boel; Pamphile, zuster van Byrr.; Marcellus en Iulius, zoontjes van Nor. en Byrr.;
Geest van Norons moeder.
Première A.S.: 6 oktober 1644.
*AUB: Port. ton. 20-23; BM: 11755.cc.59.(1.); BN: Yi.953; KH: 787K7; *SBA: C257269 (titelblz.
ontbreekt); SBH: 129A17; UBG: BL8559(7).
Downs 1971, 159-162; Kalff 1906, V, 73,120; Verkuyl 1973a; Te Winkel 1973, IV,102-103; De
Witte van Citters 1873, 142-143; Worp 1892, 245-249; Worp 1920, 97,124-125,145,175; Worp 1970,
I, 327-328; Zuidema 1905a, 160.
Gebrand Adriaensz. Bredero
NNBW VI, 192-198; MEW I, 548-550.
39
G.A. BREDEROOS // (g) Treur-spel (g) // Van // RODD'RICK // (g) ende (g) // ALPHONSVS. // (g)
Eerst ghespeelt op de Amsterdamsche Kamer / in't // Jaar 1611. Ende daer na vervat 1616. (g) // Op
de Reghel: // De Vrunden moghen kyven; // Maar moeten Vrunden blyven. // (vignet: wapen van
Amsterdam) // t' Amsterdam. // - // (g) Voor Cornelis Lodewijcksz. vander Plasse / // Boeck-verkooper
aande Beurs // in d'Ita= // liaansche Bybel. Anno 1616. (g)
Achteraan: Ghedicht en voleyndt in 't Jaar sestienhondert en elf.
O - V - E - I - P.
O: aan Huyghe de Groot.
V: Voor-reden aande Liefhebbers der Nederlandtsche Rym-Kunst.
E: G. Martens, k'Betrouw in een; Men spieghelt sacht aen anderen; Qui-na Dieu, na rien, (= Karel
Quina); Non Nobis, (= J. Franssoon).
40
P: Personen: Alphonses; Rodderick; Elisabeth, de Ioffrouw; Nieuwen-Haan, de knecht; Griet Smeers,
Dienstmaarte; 2 Chooren, Staat-dochteren; Coningh Ferdinandus; Al-Mijn en Haal-Na, Edellieden;
Geeraldus, een verliefde Vryer; Bode; Orondatus, den Indiaanschen Rover.
Opgevoerd in 1611.
Moderne uitgave door C. Kruyskamp (Bredero 1968).
AUB: Port. ton. 59-18; BM: 11755.bb.68(2.); BN. Yi.881; KH: 853G7; MNL: 1501G34; SBA:
C69957; *UBG: BL6880(4).
Bredero 1968; Ten Brink 1858, 149-166; Overdiep 1948, 282-294; Rens 1968; Rens 1977a, 77,227;
Smit 1968, 19,33; Unger 1884a, 33,A; Witstein 1975a; Worp 1920, 20,48; Worp 1970, I,262-263.
40
G.A. BREDEROOS // GRIANE. // (g) Op zyn Spreuck // Het kan verkeeren. // Eerst Ghespeelt 't (g)
AMSTELREDAM (g) Sondaghs // voor Kermis / 'tJaer 1612. doch gedruckt // vier Jaren na dat
'tgespeelt is. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t' AMSTERDAM, // - // Voor CORNELIS
LODEWYCKSZ. // VANDER PLASSE, Boeckvercooper // aande Beurs, in d'Italiaansche Bybel.
1616.
Kolofon: t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. // ANNO 1616.
O - E - V - I - E - P - A(n)
O: Toe-schrijvingh aan M.P.D.
V: Voor-reden aande Verstandichste Rymers der Nederlandtsche Poësye.
E: Antiqua virtute & fide, (= Martinus Becanus ?); B.V. (= B. Verbiest; Non Nobis (= J. Franssoon);
Qui-na Dieu, na rien, (= K. Quina).
A: Vereeringh aende Waan-bet-weters (m).
P: Speelders: Bouwen Lang-lijf, een boer; Sinnelijcke Nel, Sijn Wijf; Florendus, de prins; Griane, de
princes; Lerinde, de voedster; Frene, een ridder; De Keyser Remicklus; Kaniam, Keysers Soon; 2.
Chooren; Tarisius, een Prins; Een knecht; Keyserin; Een Ionghen; Kardin, een knecht; De Tydt; De
Prins van Peere; Promptalion; Oudin; Hermide; Palmerin.
Opgevoerd op 17 september 1612. (Worp 1920, 20)
Moderne uitgave door F. Veenstra (Bredero 1973a).
AUB: 461F82) en 976B151); BN: Yth.66579; KH: 447G86; MNL: 1241H38; Niedersächsische Staatsund Universitätsbibliothek
41
Göttingen: 80. Poet. Dram. IV, 588; Oesterreichische Nationalbibliothek: +44.T.92; *UBG: BL6880(5);
UUB.
Bredero 1973a; Ten Brink 1858, 167-187; Overdiep 1948, 294-298; Rens 1974a; Rens 1977a, 78,
227; Van Selm 1982; Unger 1884a, 36; Veenstra 1972; Worp 1895, 153-154; Worp 1920, 20, 30-31,
69, 70; Worp 1970, I, 361-363.
41
G.A. BREDEROOS // (g) Over=gesette (g) // LVCELLE. // (g) Ghespeelt by d' Oude Kamer (g) //
IN LIEFD' BLOEYENDE, // t' AMSTERDAM, // (vignet: wapen van Amsterdam) // 't Amsterdam,
// (g) Voor Cornelis Lodewijcksz. vander Plasse / // Boeckvercooper aande Beurs / in d'Italiaen= //
sche Bybel. (g) ANNO 1616.
Kolofon: (vignet: Elias wordt door de raven gevoed) // t'Amsterdam, // - // (g) Ghedruckt by Paulus
van Ravesteyn. (g) // Anno 1616.
O-V-I-E-P
O: Toe-eygheningh aan Tessel-scha Roemers Dter.
V: Aan de Lesers en Liefhebbers der Nederlandsche Poesye
E: A. de Koning, Blijft volstandich; Qui-na Dieu, na rien, (K. Quina); Lijdt en hoopt, (= Reinier
Telle).
P: Baron; Adellaer; Pannetie-Vet; Carponny; Lecker-Beetie; Ascagnes; Lucelle; Margriet; Apoteecker;
C. Baustruldes; Ian-Neef.
Vertaling van Louis Le Jars Lucelle (1576), (Worp 1970, II,122).
Moderne uitgave door C.A. Zaalberg en M.J.M. de Haan (Bredero 1972).
AUB: 461F83); BN: Yi.799; KH: 853G8; MNL: 1091B34; *UBG: BL5011(8).
Bredero 1972; Ten Brink 1858, 188-208; Overdiep 1948, 305-307; Rens 1973b; Rens 1977a, 81,227;
Unger 1884a, 46; Worp 1920, 20,70, 94; Worp 1970, I,362-363.
42
G.A. BREDEROODS // (g) Stommen Ridder, (g) // Ghespeelt op de Nederduytsche Academie, // in't
Iaar ons Heeren 1618. // (vignet: wapen der Academie, het onderschrift ‘Yver’ en het randschrift
‘FERVET OPUS REDOLENTQUE THYMO FRAGRANTIA MELLA’) // T'AMSTERDAM. // - //
(g) Voor Cornelis Lodowijcksz. vander Plassen / Boeckver= // kooper / aande Beurs / inden
Italiaenschen Bybel. 1619. (g)
42
Kolofon: (vignet: lelie onder de doornen, met randschrift 'Ghelijck een lelie onder de doornen So is
mijn vriendinne onder de dochteren. Cant 2.2.) // T'AMSTERDAM. // - // (g) By Nicolaas Biestkens
/ inde Lelie onder // de Doornen. (g) 1619.
V-E-P
V: Tot de konst-beminnende Lesers door C.L. vander Plasse.
E: T. Hartoch, Yvert na't recht; A.V. Mildert, Weest milt; I.I. Scheepmaker (2); L. EBA. S, (= L. ab
Emda Studiosus?) C. Biestkens, Wie weet wanneer?
P: Keyser of Soudaan; Lethea, Keyserin; Aartsche Diana, Keysers Dochter; Aardighe, Keysers Nicht;
Palmerin, de stomme Ridder of Zeegeheer; Den Moorschen Ridder; Dominus Gratianus; Brandemant;
Ammaran, met zijn vier Broeders; Een Schilt-knecht; Philebart, Hereman, Alderecht, VVarenaer en
Limius, Edel-lieden; Twee Turksche Iagerinnetjes; Chooren; Amoureusje, de knecht; Manshooft;
Moersgoelick; Modde van Gompe; Twee Iaghers.
Onder het stuk staat de datum 8 juni 1618.
Opgevoerd in 1618.
Moderne uitgave door C. Kruyskamp (Bredero 1973b).
AUB: 461F86) en 505E276); BN: Yi.895; KH: 448J58; *LUB: Bijz. Gedr. Werken; UUB: BM kast
VI A 41.
Bredero 1973b; Ten Brink 1858, 209-244; Overdiep 1948, 298-301; Rens 1974c; Rens 1977a, 91,227;
Unger 1884a, 61; Witstein 1974; Worp 1885; Worp 1920, 94,125; Worp 1970, I,362,363.
43
G.A. Brederoods // ANGENIET. // Vertoont op d'Oude Kamer // In Liefd' Bloeijende, den XXij. //
October, 1623. In // AMSTELREDAM. // (vignet: wapen van Amsterdam) // T' AMSTELREDAM,
// - // Voor Cornelis Lodowijcksz vander Plasse, Boeck- // verkooper, wonende op den hoeck vande
Beurs, // in d'Italiaansche Bybel. 1623.
Kolofon: t'AMSTERDAM. // - // [civ] Ghedruckt by [civ] Paulus van Ravesteyn. // ANNO 1623.
V-I-P
V: Aen den Leser door Cornelis Lodewycksz. vander Plasse.
P: Roosen-daal, Angnieten Vader; Klaremondt, Angnieten Moeder; Angniet, de Vryster; Kloridon,
De toot-ghesette Vryer; Anna, Angnieten Nicht; Endimyon, de Vryer; Melimpior, Kloridons vriendt;
Beatrix, een out Besje; Iupiter; Neptunus; Pallas; Saturnus; Mercurius; Mars; Herculus; Vulcanus.
43
De eerste drie bedrijven zijn door Bredero ondertekend, het vierde en het vijfde bedrijf door J.J.
Starter.
Opgevoerd op 22 oktober 1623.
Moderne uitgave door P.E.L. Verkuyl (Bredero 1982).
*AUB: 461F89) en 078-116; BN: Yth.66104; SBH: 129A499.
Bredero 1982; Ten Brink 1858, 245-272; Brouwer 1940, 108-113; Brouwer 1948b, 327-328; Kalff
1906, IV,146-147; Kalff 1915a; Kleerkooper 1911, 17, nr. XVI; Knuttel 1949, 121-123; Overdiep
1948, 302-303; Rens 1977a, 96,227; Unger 1884a, 65; Te Winkel 1973, III,156; Worp 1970, I,362.
Jacob Cats
MEW II, 65-67; NNBW VI, 279-285.
44
(gegraveerde titelblz. met opschrift)
I. Cats / KONINGK / LYKE / HERDERIN / NE / ASPASIA / BLYEYNDEND / SPEL.
Met afzonderlijke titelblz. en paginering opgenomen in: Alle de // WERCKEN, // So ouden als nieuwe,
// van de Heer // IACOB CATS, Ridder, // oudt Raedtpensionaris // van // HOLLANDT, &c. // t'
Amsterdam, // By IAN IACOBSZ SCHIPPER 1655. // Met Privilegie.
I-V-P
V: Aen d'Aenschouwers (v).
P: Damon, een Herder; Philos, Damons vrient, mede een herder; Aspasia, een Herderinne; Phorbas,
een Koolman; Lodippe, een Spoockster; Lepante en Milanor, Hofghezanten; Alexis, Vader van
Aspasia; Palemon, een bedaeght Huysman; Cleon, een boerejongen; Aulicus, een Hovelingh; Eutrapel,
een Ridder; Phryx, de Schalcknar van 't Hof; Celer, een Page; Nestor, een Laquay; Cyrus, de Keyser;
Theon, een van 's Keysers Ontfangers; Pancaste, Chariclea, Lamia, Phryne, Lais en Aegle, Hoofsche
Ionkvrouwen; Phorax, een Hooftman; Alcippes, een Hofjonker; Parisatis, 's Keyser Moeder; Majombe,
een tweede Spoockster; Phaon, 's Keysers Heraut.
Volgens Ten Berge 1977, 130 en 1979, 244 dateert het stuk van 1644.
AUB: 611A19; BM: 11565.k.4; BN: Yi.383 en Yth. 66233; KH: M111H17; LUB: 1482B242 en
1018C83; MMW; NUB: 17Cat1, Instituut Nederl. en 25.a.4.; Prov. Bib. Leeuwarden; Prov. Bib.
44
Middelburg; SBA: C14770; SBH: Dir. 850A16; *UBL: Bib. Theologie 45 10 E 7; UUB.
Ten Berge 1976; Ten Berge 1977; Ten Berge 1979, 136-144, 176-177, 244; Van Es 1948, 89-90; De
Jonge van Ellemeet 1887, nr. I,1; Krispyn 1981; Schenkeveld - van der Dussen 1978; Smits-Veldt
1978, 60-61, 96-98; Worp 1970, I, 386-387.
Guilliam Caudron Sr.
Frederiks en Van den Branden 152.
45
(Nabugodonosor.)
Het spel draagt in het handschrift geen titel. Keersmaekers 1957b,70 veronderstelt dat het stuk
oorspronkelijk Spel van Zedechias Zedechias of van Hierusalems Ondergang heette.
Er is geen afzonderlijke lijst van personages. Boven de scènes vinden wij de volgende namen:
Nabugodonosor; Nabuzardan; Megarus; Zedechias; Saphatias; Jhedelias; Jucael; Jeremias; Phasur;
Juchal; Abedmelech; Kinderen; Scherprechter.
Over de datering is men het niet eens: Keersmaekers 1957b, 70 dateert het spel tussen 1612 en 1622,
Asselberghs 1961 tussen 1605 en 1610, en Van der Heyden 1962 op 1606.
Moderne uitgave door A.A. Keersmaekers (Keersmaekers 1957b).
Handschrift in het Stedelijk Archief te Aalst nr. X48c
Asselbergs 1961; Van der Heyden 1962; Keersmaekers 1957a, 236-238; Keersmaekers 1957b;
Knuvelder 1971; Rens 1977 a, 78, 228.
46
ROSIMONDA // treurspel // uyt het Latijn van den Eerw: ende geleerden p: // J van Zevecote Aug
int' Vlaemsche overgestelt bij // Guilliame Caudron dichtsteldere der Camere van S. Catharijne // tot
Aelst.
O-E-I-P
O: aan het bestuur van het Augustijnencollege te Gent.
E: F. vander Beken; anoniem.
I: Inhoud ofte verklaringe.
P: Persoonen: Ziele van Cunimundus; Rosimonde; Diletta; Helmiges; Edelman; Soldaten; Ziele van
Alboinus; Longinus; Ouderlinck; Choor.
45
Keersmaekers 1960, 51 dateert het stuk op 1622.
Vertaling van Jacob van Zevecote Rosimunda (1621), (Keersmaekers 1960).
Moderne uitgave door A.A. Keersmaekers (Keersmaekers 1960).
Handschrift in het Stedelijk Archief te Aalst nr. X48a.
Keersmaekers 1957a, 235-236; Keersmaekers 1957b, 74; Keersmaekers 1960; Knuvelder 1971, 587;
Rens 1977a, 95-96, 228.
47
(David)
Geen titelblz. In margine staat met een andere hand: ‘het spel van David staet hier naer ende is verbetert
ende ghespelt by de Catharinisten int jaer 1682.’.
Onder het stuk: Conste verheught // Caudron // Gheregistreert by mij onderschreuen gulde= // broeder
vande Camere vande H maghet // Catharina den tweeden derden & andere // daeghen vande maent
septembris 1639. // p van Hecke
P: geen lijst van personen; boven de scènes worden de volgende personen vermeld: Dochters van
Israël; Saul; Samuel; David; Jonathas; Achinas; Pythonissa; Amalechiet; Rechtveerdigheyt.
In 1682 is het spel door Guilliam Caudron Jr. omgewerkt tot een spel met 5 bedrijven en heet dan
Sauls Vall' tot Davids Klemm' (Keersmaekers 1957a, 238).
Handschrift in het Stedelijk Archief van Aalst nr. X48c.
Keersmaekers 1957a, 236-239; Keersmaekers 1957b, 73.
Pieter Adriaansz. Codde
NNBW III,245.
48
P.A. Codde // ALFREDA. // Droef-Eyndend'-Toneel-Spel. // Non Hospes ab Hospite tutus. // (vignet:
wapen van Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn, // - // Voor
JACOB HEERMAN, Boeckverkooper op den // Dam, in't Kruydtboeck. Anno 1641.
46
O-E-P
O: Toe-eygeninge aan Ioost van den Vondel.
E: I. Soet.
P: Sprekende Perzoonen: Edgar, Koningh van Engeland; Ludoval, Prins van Walles; Edmund en
Arthur, Graven; Ridzard, Tristan, Gilbert en Houmfrid, Ridders en Edellieden; Alfreda, Dochter van
Graef Marcomir; Bette, Staet-Ioffer van Alfreda; Kamerlingh des Koninghs; Pagie van Grave Arthur.
Première A.S.: 18 maart 1641.
Volgens Van Praag, 54-55 waarschijnlijk een zeer vrije bewerking van Lope de Vega Carpio La
hermosa Alfreda; volgens Te Winkel 1881, 106 een vertaling van Jean Rotrou's La belle Alfrède
(1636).
AUB: 694G383) en Port. ton. 37-20; BM: 11755.cc.33; BN: Yth.66102; GUB; KH: 504B164; MNL:
1090E67; SBH: 73G3:2; *UBG: H763(3).
Van Hamel 1973, 57,205; Van Praag 54-55; Smits-Veldt 1979, 248-249; Te Winkel 1881, 106; Te
Winkel 1973, IV,276; Worp 1898; Worp 1970,I, 325-326.
49
P.A. CODDES, // HERDOOPERS // Anslagh op // AMSTERDAM. // Den x. May, 1535. //
TREUR-SPEL. // Plebs furibunda ruit. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // - //
Voor Dirck Cornelisz. Hout-haeck, Boeckverkooper // op de Nieuwe-zijdts Kolck, Anno 1641.
G-O-I-P
G: scène uit het spel (?).
O: Toe-eygheningh aan Marten Codde.
P: Boose Geest; Ian van Geel, Iacob van Kampen, Henrick Goedbeleyd en Rey, Herdoopers; Dirck
den Otter en Ian Hollesloot, Schepenen; Mr. Pieter Colijn en Gozewijn Rekalf, Borgermeesteren;
Boode; Coenraed, Prins van de Rederijckerskamer; Rey van Borgers; Verklicker; Bultenaer; Vincent,
zijn Buerman; Schouwts dienaer; Ratelwaght; Dienst-maeght; Graef van Hooghstraten.
Première A.S. 23 mei 1641.
AUB: 689C92 en Port. ton. 34-11 en Port.ton. 59-16; BM: 11755.c.14. en 11754.bbb.15.; BN:
Yth.66195; Catalogus Thysius 1879,220; GUB; *KB: V.B.6174; KH: 760E6O; MNL: 1090B54;
*SBA: C257280 (titelblz. ontbreekt); SBH: 129A21:2; UUB.
47
Kalff 1906, V,104; Smits-Veldt 1979, 248; Smits-Veldt/Teusink 1978, 52-54,88-90; Worp 1892,
239-240; Worp 1920, 10,106,109; Worp 1970, I,296.
Jacob Janszoon Coleveldt
Van der Aa 1852, II, C 190.
50
I.I. COLEVELDTS // (g) Hartoginne van (g) // SAVOYEN // Treur-Blyd'-Endend-Spel. // Hoe seer
door valsche Min 't vergiftigh Hart comt stoocken, // Soo laet Godt nimmermeer het quade
onghewroocken. // Ghespeelt op d'Amsterdamsche Camer, den 9. April 1634. // (gravure) // t'
AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeckvercooper op de //
Nieuwezijdts Kolck. (g) ANNO 1634.
O - I(v) - P
O: Toe-eygheningh aan Ian Iansz Verwou.
P: Don Jean de Mendosse; Hartogh van Savoyen; Hartoginne van Savoyen; Coningh van Enghelandt;
Grave Pancelier; Isabella, suster van Don Jean de Mendosse; Emilia; Apian; Neve des Graefs van
Pancelier; Eerste en Tweede Edelman van 't Hoff des Hartoghs; Eerste en Tweede Raedtsheer van 't
Hoff des Hartoghs; Edelman van Thurin; Edelman des Hofs van d'Hartogh; Edelman van den Coningh
van Enghelandt; Broeder Jacob; 'tGherucht ofte Fama; Trompetter in Spangien op den Tooren; Helsche
Geest; Cupido; Bode van Vranckrijck; Bode van Enghelandt; Eerste en Tweede wachter; Dienaer
van Mendosse; Dienaer des Hartoghs; Dienaer des Hartogins; Eerste en Tweede Soldaet van Spangien;
Eerste en Tweede Pagie des Graefs van Pancelier.
In de opdracht aan Ian Iansz Verwou lezen wij: ...dit Spel ('twelck ick ontrent gheleden twaelff jaren
/ uyt lust gherijmt hebbe.... Dit betekent dat het stuk rond 1622 zou geschreven zijn.
Opgevoerd op 9 april 1634.
AUB: 687B53 en 693H62; BM: 11754.g.22; BN: Yi.1301; Catalogus Thysius 1879, 199; GUB; KH:
448J177 en M109C7; MMW; *MNL: 1090B255); SBH: 73G3:3; UUB.
Rens 1977a, 96,228; Te Winkel 1973, III,138; Worp 1892, 168; Worp 1920, 79; Worp 1970, I,377-378;
Zuidema 1905b, 281.
48
51
I.I. COLEVELTS // (g) Droef=Eyndend'=Spel/ (g) // Tusschen // Graef Floris, en Gerrit van Velsen.
// Op de Regel: // Eerst ghedaen, daer nae bedacht, // Heeft menigh in 't verdriet ghebracht. // (g)
Gespeelt // Op de Brabantsche Camer / (g) Wt levender Ionst, // (g) in Amsterdam / daeghs naer
Nieuwe-Jaer/ // Anno 1628. (g) // (vignet: wapen van Amsterdam) // T'AMSTELREDAM, // - // (g)
Voor Cornelis Willemsz Blaeuw-laken / Boeck-verkooper / // woonende in S. Jans straet / in't vergulde
A.B.C. (g)
O-E-I-P
O: Toe-eygeningh aan Hendrik Oetjens.
E: P.R.N.; I. Sywerts (Kolm), Bemint de waerheydt; D. Gabry, Op Godt betrouwt; Conando B.; Iean
Ploucque, Rien impossible a Dieu; N. Fontanus, 'tHart springht in vreuchden.
P: Graef Floris; Isabella de schoone, Boel van G. Floris; Luystervinck, Dienaer; Goet-hart, Dienaer;
Philips van Wassenaer, Secretaris; 2. Edelmannen in't geweer; 'tGherechte der wel-gebore mannen;
Cypier; Boer en Scherp-rechter; Fama; Post-Bode; Heer Gijsbert van Ysselsteyn; Heer van Zuylen,
Heer Wolphert ter Veer en Heer Loes van Cleef, Adel des Graefs; Heer Gerret van Velsen; Machtelt
Ven Velsen; Heer Harman van Woerden; Heer Gijsbert van Amstel; Schilt-knaep van Velsen; Cathrina,
Camenier van Vrou Velsen; Hemel-Rey, singende; Hemel-Rey, sprekende; Helsche Geest; Een Paap;
Heer Gerret van Craeyenhorst, Heer Willem van Zaenden, Heer Willem van Teylingen en Heer Arent
van Benscop, Adel van Velsen.
Opgevoerd op 2 januari 1628.
AUB: 690F87 en 693H62; BM: 11754.bbb.16; BN: Yi.1300; KH: 448J176; *MNL: 1090B254); SBH:
73G3:4.
Van Hamel 1973, 57, 74, 171; Kalff 1906, V,96; Te Winkel 1973, III, 137-138; Worp 1892, 168;
Worp 1920, 76; Worp 1970, I,320.
Frederico Cornelio de Conincq (Deconinck, De Coninck).
52
COMEDIE // OP DEN REGHEL // Bedwongen liefde baert veel onrust', leet en' pijn: // Maer vry
verkoren trouw is heyl en' medecijn. // (g) Verthoont den 18. October vanden Jare 1635. // op de
Camer der (g) // VIOLIEREN. // Door F.C. de C. // (gravure: een verliefd paar in een doolhof) // (g)
t' Antwerpen / By Jan Huyssens Boeckvercooper/ // woonende by de Nieu Borse. (g)
49
I-E-A-P
E: Si pax, Virebo; Hope voedt den arbeyt, (= P. Meulewels); Christophorus van Essen.
A: In Momum (m).
P: Don Garcia, Edelman; Don Rodrigo, Edelman; Emilia, Edel dochter; Den Vader van Emilia; Den
Graef van Catalonien; Mostaert, Garcias knecht; Dry Roouers; Argenes, Touenaer; Een hof-joncker
vanden Graef; Een dienaer vanden Graef; Twee lackeyen vanden Vader; Den Helschen gheest; De
Pagi van Emilia.
BM: 11754.g.81. (4); BN: Yi.1444; MPM: R50.44; *SBA: C50571; SBH: 129A47:3.
Van Hauwaert 1893, 64-65; Keersmaekers 1975, 48-49, 112-113; De Maeyer 1943e; Van Praag, 244;
De Ronde 1930, 112-113; Snellaert 1845, 292; Te Winkel 1973, IV,57; Worp 1970, II,109.
53
TRAGYCOMEDIE // Op den Reghel. // De Liefde en 'tgeual speelt somvvijl met den mensch: // Maer
vvaere trouvv en deucht brenght hem noch tot sijn wensch. // Vertoont // Op de Camer der Violieren,
den eersten // September deur F.C. de C. // (typografisch ornament) // T' ANTWERPEN, // By Ian
Huyssens, Boeckvercooper aen de nieu Borse. // Anno 1636.
V-P-I-E
V: Goetgunstighe Leser.
E: I.R. de L.
P: Coninck van Arragonien; Brisida, Princers van Arragonien; Capiteyn der Barbaren Struyckroouers;
Tvveede Barbare roouer; Alexander; Orlando, sijnen dienaer; Graue van Rossilion; Eerste Raedtsheer;
Tvveede Raedtheer; Eenen Edelman; Eenen knecht; Camenier; Pagie; Cipier; Klaes, eenen Boer;
Lijs, een Boerin; Scharprechter.
Opgevoerd op 1 september 1636.
BM: 11754.g.81.(1.); BN: Yi.1443; *KB: II12823B; KH: 760E39; MPM: A4192; SBA: C16116;
SBH: 129A47:4 en 129A48:1.
Van Hauwaert 1893, 65; De Maeyer 1943b; Van Praag, 250-251; De Ronde 1930, 112-113; Snellaert
1845, 292; Worp 1970, II,109.
50
54
(g) Liefdens Behendicheyt. (g) // Bestaende // Inde listighe ghelijckvvesendtheyt eens anders, //
SPEELWYS VERTHOONT // OP DE CAMER VANDE GVLDE // VAN // SINTE LVCAS // diemen
noempt de // VIOLIERE, // Ten af-scheyt van // SR. IOAN IANSSENS Prince der selve Gulde, // in
Antwerpen den XXXI, May. // (vignet: bloempot) // T'ANTWERPEN, // (g) By Jan Huyssens / aende
nieuw Borse / 1638. (g)
G-V-I-P
G: wapen.
V: Aen alle konst-lievende Rijmbeminders.
P: Don Alphonsus; Mallegijs, sijnen knecht; Don Carel; Don Ian; Aertus, knecht van Don Ian; Den
eersten Waecker; Den tweeden Waecker; Don Felix; Claes, sijnen dienaer; Cornelia, Don Felix
dochter; Lijn en Anna, haere dinstmaeghden; Doctoor Pancratius; Ioos, sijnen Ionghen.
Van den Branden 1914, 34 en Keersmaekers 1975, 50 schrijven dit stuk toe aan F.C. de Conincq.
Snellaert 1845, 293 schrijft het toe aan Joris Berckmans. Dit laatste is echter weinig waarschijnlijk
daar Berckmans tot de Lierse rederijkerskamer behoorde en het hier duidelijk om een stuk van een
lid van de Antwerpse kamer gaat.
Opgevoerd 31 mei 1638.
*AUB: Port. ton. 34-1; BN: Yi.1444(2); SBA: C13595; SBH: 129A47:2 en 129A48:3.
Keersmaekers 1975, 50; De Maeyer 1943b; Snellaert 1845, 293; Van den Branden 1914, 34.
55
(g) Herdersche Ongestadicheyt (g) // Op den Sin // (g) Gheen Liefde sonder strijdt: (g) // SPEELWYS
VERTHOONT // OP DE CAMER VANDE GVLDE // VAN // SINT LVCAS // diemen noempt de
// VIOLIERE, // binnen Antwerpen. // Den 18. October.1638. // (typografisch ornament) //
T'ANTWERPEN, // (g) By Jan Huyssens / aende nieuw Borse / (g) 1638.
I - P - A(n) - E(n).
E: P.M. (= Peter Meulewels).
A: Waerschouwinghe (m), (p) door F.C.D.C. (= F.C. de Conincq).
P: Celedon, Coridon, Hylas, Philander, Mopsus en Silenus, Herders; Galathea, Amarillis, Lucia, Celia,
Laura en Cloris, Herderinnen; Ariaen, een boer; Truy, eene boerinne.
BM: 11754.g.81. (4.); BN: Yth.66594; *SBA: C62367; SBH: 129A47; UBG: 139D18 (onvolledig).
51
Keersmaekers 1975, 50,113; De Maeyer 1943b; Snellaert 1845, 292; Te Winkel 1973, IV,59.
Th. de Coningh
Van der Aa 1852, II, C, 204.
56
DEN ONDERGANCK // VANDE // MONARCHYE // DER PERSEN, ENDE HET // rampsaligh
eynde van Darius, haer-luyder // Coningh, Tragedissche wijse in // Nederduytsch ghedicht // by Th.
de Coningh // uyt-gebeeldt. // Nihil est certium quam humanarum // rerum incertitudo. // Niet soo
gewis / in ellick dingh, // Op Aerdt is / als veranderingh. // (typografisch ornament) // IN
s'GRAVEN-HAGE, // - // Ghedruckt by Ioost Iansz Verheul, woonende op // de lange Gracht naest
de Geele Laers: ANNO 1635.
O-V-I-P
O: Aan het bestuur van Holland, Zeeland en Friesland.
V: Voor-reden
P: Alexander de groote; Parmenion, Lieutenant Generael van syn Legher; Ephestion, een der
voornaamste Hoofden des Leghers; Philotas, Soon van Parmenion, en mede een van des Legers
Opper-Hoofden; Leonnatus, Capiteyn over des Coninghs Lijfknechten; Polystratus, een Macedonisch
Soldaet; Pagie; Darius, Coningh van Persen; Sisygambis, syn moeder; Statyra, syn oudste; Drypetis,
syn jonghste Dochter; Occhus, syn Soontje; Tyriotes, een gelubde Kamerlingh der Coningin; Artabanus,
een aensienlijck Persiaen, Lieutenant Generael van des Coninghs Heyr; Tissaphernes, ghesandt van
Darius; Bessus, Satrapa der Bactrianen; Nabarzanes, Vooght van Hircanien; Bubaris, een Bactriaensch
Soldaet.
BN: Yth.69309; *MNL: 1091G62.
Van Hamel 1973, 187; Worp 1892, 143; Worp 1970, I,324.
Samuel Coster
NNBW VI,351-356; MEW II,215-217.
57
SPEL // van // TIISKEN // VANDER // SCHILDEN. // Op 't spreeckwoordt: // Luy, Lecker en veel
te meughen, // Dat zijn drie dinghen die niet en deughen. // (vignet: wapen van Amsterdam) // TOT
AMSTERDAM, // - // By Willem Iansz. op 't waeter, inde vergulde Sonnewyser. // - // ANNO CI
I C XIII.
52
PR - P
PR: Voorreden gesproken door Rederijcker en Kijcker.
P: Rederijcker; Kijcker; Tijsken vander Schilden; Vroutjen vander Schilden; Luy, de knecht; Lecker,
de meyt; Ian Rap; Ian Raps maet; Den Boer; Roo Roe; Waert; Vrou onbescheyts; Sangher; Noch twee
jonghers.
Toegeschreven aan Coster (Luyt 1910).
Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 493-550).
AUB: 688A59; BN: Yi.917; KH: 448J132; MNL: 1090B71); SBH: 129A26:1; UBG: BL5011(7) en
BL8032; *UFSIA: Ren Dra; UUB.
Bib. Belgica I,819-827, nr. C654-C656; Brouwer 1948a,245-246; Coster 1883, 491-492; Kalff 1906,
IV,121-123; Kalff 1915b, 261-264; Luyt 1910; Rens 1972b, 337-339; Rens 1977a, 78,228; Te Winkel
1973, III,170-171; Worp 1920, 19,52,69,94; Worp 1970, I,360.
58
(g) Hollandtsche Kamers tot // Amsterdam / (g) // IN LIEFD' BLOEYENDE, // ITYS // TREVRSPEL.
// (vignet: wapen van Amsterdam) // t' AMSTERDAM, // - // (g) By Cornelis Lodewijcksz. vander
Plasse / Boeck- // vercooper op de hoeck vande Beurse / inden Italiaenschen // Bijbel. (g) Anno 1615.
V-P
V: Den goed-gunstighen Leser door C.L. vander Plasse.
P: Tereus; Progne; Philomela; Itys; Baucis; Caralena; Silvia; Grusella; Titirus; Coridon; Daphnis;
Reyen.
In de voorrede bij de 2de druk (1618) zegt Coster: ‘De eerste uyt-verkochte druckvan dit miin
Treur-spel ken ick niet, en dat vooral om het mom-aensicht daer mede het voor den dach komt: Voorts
ziinder in menichte van falen die bymiin schult niet toe en komen, menichte van reghelen daer
uytghelaten anderen nae den zin des Druckers verandert, een staart daar achter aan gelapt die nochte
miins is, nochte daer niet aen en schict. (Zie 58bis)
*AUB: Port. ton. 113-15 en 688A58; BN: 4o Yi.733; KH: 848C6; MNL: 1090B73) en 1070F29; SBH:
129A25:4 en 128A47:3.
58 bis
Samuel Costers // ITHYS // Treur-spel. // Vertoont inde Nederduydtsche Academie, // int Iaar 1618.
Op Kermis. // Tvveede Druck. // (vignet: schildpad met spreuk ‘OVER.AL THVYS’) //
T'AMSTELREDAM, // - // By Nicolaes Biestkens, Drucker der Duytsche // ACADEMIE, inde Lelie
onder de Doornen. // ANNO M. DC. XVIII.
53
V-P
V: Tot de lezers.
P: Sprekende Persoonen: (zie 58) + Alecto, Megaera, Tisiphone; Eristheus; 2. Dienaers; 2. Staet-juffers.
Moderne uitgave met varianten van 58 door Kollewijn (Coster 1883, 75-140).
AUB: Port. ton. 56-11; UBG: BL7202; *UFSIA: Ren Dra.
Bib. Belgica I,829-831, nr. C659-C662; Brouwer 1948a, 251; Coster 1883, 57-76; Kalff 1906, IV,
124-126; Kalff 1915b, 230; Knuvelder 1971, 264-265; Rens 1972b, 340-342; Rens 1974b, 78-88;
Rens 1977a, 79,228; Rens 1981a; Te Winkel 1973, III,140-141; Worp 1892, 118-119; Worp 1920,
19,69,94,107; Worp 1970, I,256.
59
Spel vande // (g) Rijcke-Man / // Ghespeelt op de Lotery van 't Oude // Mannen ende Vrouwen
Gast-huys / binnen // Amsterdam. 1615 (g) // Op Kermisse // Luce capit. 16, vers. 9. // Maeckt u
Vrienden van den onrechtveerdighen Rijckdom, op dat, // wanneer u lieden ontbreken sal, zy u lieden
mogen ontfan- // ghen in de eeuwighe Woonstede. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'Amsterdam,
// (g) By Cornelis Lodewijcksz. vander Plassen / Boeck= // vercooper aende Beurs / in d'Italiaensche
// Bybel. Anno 1615. (g)
V-P
V: Tot de Lesers door C.L. vander Plasse.
P: Amstel-God; Amsterdam; Vaderlijcke zorch; Dichter; Waerheydt; Rycke-man; Wellust; Overdaedt;
Onnutte zorch; Ghemeene Man; Eerzucht; Eyghen-baet; Armoede; Ouderdom; Lazarus; Rey der
Enghelen; Rey der Maechden; Doctor; Quade Gheest.
Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 141-205).
BM: 11754.bbb.59; BN: Yi.871; *KH: 851D35; MNL: 1090B72; SBH: 129A26:2 en 128A56:7.
Bib. Belgica I,827-829, nr. C657-C658; Brouwer 1948a, 246-247; Coster 1883, 141-144; Hummelen
1968a,4 30; Kalff 1906, V,123-124; Proost 1933, 112-113; Rens 1972b, 339-340; Rens 1977a, 80,228;
Te Winkel 1973, III,125; Worp 1892,119-120; Worp 1920, 19; Worp 1970, I,410-411.
54
60
SAMVEL COSTERS // IPHIGENIA // Treur-Spel. // Exod. cap. 4, vers. 16. // Moses ghy sult Aarons
God ziin. // Aaron ghy sult Moses mondt ziin, etc. // Lactantius. // Homo dum vult videri nimis religiosus
// Fit superstisiosus et delirat. // (vignet: schildpad met spreuk ‘OVER.AL. THVYS’) //
t'AMSTERDAM, // - // By Nicolaes Biestkens, inde Lelie onder de Doornen, // ANNO 1617.
G - I - P - G(n)
G: allegorische voorstelling; wapen van de Academie van Coster (n).
P: Personen: Achillis; Agamemnon; Calchas; Menelaus; Prositilaus; Tersites; Euripylus; Palamedes;
Nestor; Rey der Griecken; Vlysses; Iphigenia; Clytaemnestra; Diana; Rey der Priesteren.
*AUB: 514D34; UBG: H644.
Er is nog een tweede druk uit 1617:
60 bis
SAMVEL COSTERS // IPHIGENIA // (g) Treur=Spel. (g) // Exod. cap. 4 vers. 16. // Moses ghy sult
Aarons Godt zijn. // Aaron ghy sult Moses mondt zijn, etc. // Lactantius. // Homo dum vult videri nimis
religiosus // Fit superstisiosus et delirat. // (typografisch ornament) // Na de Copy. // 'tAMSTERDAM,
// - // (g) By Nicolaas Biestkens / inde Lelie onder de Doornen. (g) // Anno 1617.
I-P
P: Personen: (zie 60), Prositilaus is vervangen door Protesilaus.
AUB: 694F103; KB: V.B.6794; MNL: 1090B76); *UFSIA: Ren Dra; UUB.
Moderne uitgave met varianten van 60bis door Kollewijn (Coster 1883, 215-294).
In de druk van 1630 heeft Coster aan het einde nog een scène bijgevoegd (Coster 1883, 294).
BM: 11755.k.6; GUB; KH: Pamflet 2484 en 232N32.5; LUB: 694F103; SBH: 129A26:5 en 129A25:2.
(Alle exemplaren dateren van 1617).
Bib. Belgica I, 794-796; Kalff 1906, IV,127-128; Kalff 1915b, 231-232; Rens 1972b, 342-345; Rens
1977a, 85,228; Rössing 1889; Te Winkel 1973, III,141,298,415; Worp 1892, 120-121; Worp 1920,
54-75 passim; Worp 1970, I,257.
61
S. COSTERS // ISABELLA // Treur-spel. // Vertoont in de Nederduytsche // ACADEMIE. // (vignet:
schildpad met onderschrift ‘Overal Thvys’) // T'AMSTERDAM, // - // Voor Cornelis Lodovvijcksz.
vander Plassen, aan // de Beurs, inden Italiaanschen Bybel. 1619.
55
Kolofon: (vignet: een lelie tussen de doornen, met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornen
So is mijn vriendinne onder de dochteren, Cant 2.2.’) // T'AMSTERDAM, // - // (g) By Nicolaes
Biestkens / inde Lelie onder de // Doornen.(g) 1619.
G-V-I-P
G: wapen van de Academie van Coster.
V: Tot den Leser.
P: Isabella; Rodomont; Zerbiin; Mandricard; Theophilvs; Schiltcnaap; Boer; Boerin; Ian Hen;
Labbe-kack; Barbarossche Soldaten; Rey van Staat-dochters; Rey van Hemel-lieden.
Achter het stuk staat: ‘In 't Iaar 1618 is dit Spel ghespeelt op den huyse tot Muyden // in de groote
zaal, tot onthaal van zijn Excell. Prince // van Orangen.’ Volgens Van Tricht 1980, 85 op 29 sept...
De eerste 362 verzen zijn geschreven door P.C. Hooft.
Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 295-370). De oorspronkelijke druk is herdrukt in
Hooft 1972a, 391-481. De door Hooft geschreven verzen zijn naar het handschrift uitgegeven door
Stoett (Hooft 1899, II,417-434).
AUB: Port. ton. 34-18 en 976B157); BN: Yi.753; GUB; KH: 8F24; MNL: 1090B84); SBH: 129A26:6;
UBG: BL8032(3); *UFSIA: Ren Dra.
Bib. Belgica I,802-808; Brouwer 1948a, 252-253; Van Hamel 1973, 220; Kalff 1906, IV,129-130;
Knuvelder 1971, 263-264; Leendertz 1931, nr. 103-107; Rens 1972b, 345-348; Rens 1977a, 91,228;
Te Winkel 1973, III,236-238; Worp 1892, 121-123; Worp 1895, 162-163, 168-169; Worp 1920,
34-61passim; Worp 1970, I,258-259.
62
S. COSTERS // POLYXENA // Treur-spel. // Vertoont in de Nederduytsche // ACADEMIE. // (vignet:
schildpad, met onderschrift ‘Overal Thvys.’) // T'AMSTERDAM, // - // Voor VVillem Iansz.
Cloppenburch, Boeckver- // kooper aande Beurs, inde vergulde Chroniik. 1619.
Kolofon: (vignet: lelie tussen de doornen, met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornen So is
mijn vriendinne onder de dochteren Cant 2.2.’) // T'AMSTERDAM, // - // (g) By Nicolaas Biestkens
/ Boeckdrucker der Duytsche (g) // Academie, (g) in de Lelie onder de Doornen (g). 1619.
I-G-P
G: wapen van de Academie van Coster.
P: Andromache; Astianax; Hecvba; Polyxena; Polydorus; Polymnestor; Agamemnon; Vlysses; Pyrrhus;
Mantis; Ibis; Rey van Traciers; Rey van Griecken; Rey van Trovanen.
56
Volgens Te Winkel 1973, III, 139 is Polyxena het eerste treurspel dat Coster heeft geschreven. Uit
de woorden van Melpomene in Sixtinus' Apollo over de inwydinghe van de Nederlandtsche Academia,
de Byekorf leiden Worp 1920, 45 en Smits-Veldt 1981, 368 af dat Polyxena in september 1617 is
opgevoerd en vóór Iphigenia zou geschreven zijn. Omdat een paar reizangen uit Polyxena reeds
verschenen waren in Apollo of Gesangh der Musen (1615) (Keersmaekers 1981, 131) acht Smits-Veldt
1981, 368 het niet onmogelijk dat het hele spel dateert van 1615. Kollewijn plaatst het stuk echter
resoluut op 1619.
Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 371-450) en door G. van Eemeren (Coster 1979).
*AUB: 694F105; BM: 11755.e.56.(2.); BN: Yth.66263; KH: 851D34; MNL: 1090B85); NUB: In.
Ned. 10213; SBH: 129A25:7 en 128A47:4; UUB.
Bib. Belgica I,809-810; Brouwer 1948a, 249-251; Coster 1979; Kalff 1906, IV,130-131; Kollewijn
1886; Rens 1972b, 349-350; Rens 1977, 91-92,228; Smits-Veldt 1981; Te Winkel 1973, III,139-140;
Worp 1892, 123-129; Worp 1920, 45,54,69,94,107; Worp 1970, I,259.
63
(g) Kallefs-Val (g) // Speel-ghewijs voorghe- // stelt den 1. Iunij // ANNO 1628. // Seneca Epist. 36.
// Si vis tibi omnia subijcere, te subijce rationi. // (g) Wilt ghy't u alles onderdaen / // Soo moet ghy
in de reden staen. (g) // (typografisch ornament) // ANNO 1628.
V-P
V: Aen den Leser (v); In fastioses Magistratus perturbatores, Remp. inquietantes.
P: Iaucke en Mieuwes, twee Schippers; Blinden Yver; Meest anders Ghevoelen; Philotheus en
Chrisostomus, twee Burgeren; Chrijghs-Overste of Majoor; Burgerlijcke Onderrichtinge, een Maeght;
Koster vande Kerck; 't Gherucht; 't Ghemeen-Volck, of Vreed-lievende; Oproerighe Gemeent, of
Broot-rotten; Burgherlijcke sorge, of Borghemeester; Gomarus, Roelof Pietersz, Triglandus en Eliaser,
Predicanten.
Achter het stuk: A.H.T.F.F. // Finem in Posuit I. die Aprilis 1628.
Toegeschreven aan Coster door M.M. Kleerkooper (Kleerkooper 1899).
Opgevoerd op 1 juni 1628.
*AUB: Port.ton. 26-16; KH: pamflet 3819 en 6J57; LUB; Prov. Bib. Leeuwarden; SBH: 128A58:5;
UBG: Ti. 2232; UUB.
Kleerkooper 1899; Te Winkel 1973, III,407;Worp 1970, I,257 n.4.
57
Cornelis vander Cruyssen
Van der Aa 1852, II, C 280.
64
C. vander CRUYSSENS, // Schakinghe van // IUDITH, // Dochter van Keyser OTTO den derden. //
Gespeelt op de Amsterdamsche Schouwburgh, Anno 1642. // (vignet: bijenkorf met onderschrift
‘Door Yuer in liefde Bloiende’.) // t'AMSTERDAM, Ghedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - //
Voor Dirck Cornelisz. Hout-Haeck, Boeckverkooper op de // Nieuwe-zijdts Kolck, Anno 1642.
V-I-I-P
V: Aen de Lesers (v).
I: Kort begrijp (v); Breeder Inhout.
P: Rey van Boheemsche Juffrouwen; Cupido; Vitellinus, Clorimont en Ascanius, Edelen en Raden
van Bretislaus; Polidoor, Camerlingh van Bretislaus; Bretislaus, Prins van Bohemen; Eldimon,
Voedsterheer en Agent van Bretislaus; Bodevinus, een Edelman van het Boheemsche Hof; Iudith,
Dochter van Keyser Otto den derden; Abdisse; Sybille, Poortresse van 't Clooster; Felicia en Martilda,
Edele Juffrouwen; Riwaldus, een Edelman uyt het Hof des Keysers; Pagie van Eldimon; Rey van
Nonnen.
Première A.S. 8 december 1642.
AUB: 691B69; BM: 11754.g.24; BN: Yi.908; KH: 443A6; MNL: 1089B17; *SBA: C41147 en
C41149; SBH: 73G2:10.
Worp 1970, I,384; Zuidema 1905b, 285-286.
(Anoniem)
65
DON // JERONIMO // MARSCHALCK van Spanjens // Treur-spel. // Vertoont // Op d'Amsterdamsche
Schouwburgh, // Den 12. October, 1638. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t' AMSTELREDAM,
// - // Voor Ioost Hartgersz. Boeck-verkooper, woonende in de Gasthuys- // steegh, by 't Stadt-huys.
ANNO 1638.
P: De Coningh van Spanjen; Don Jeronimo, Marschalck van Spanjen; Don Lorenzo, Prins van
Portugael; Don Pedro, Prins van Castilien; Don Oratius, des Marschalcx soon; Bellemperia, Princesse
van Castilien; De Coningh van Portugael; De Bode; Pedron Gano, dienaer van Bellemperia; Serberyn,
dienaer van Don Lorenz; Isabella, huysvrouw van Jeronimo; Twee Soldaten; Pagie van Don Pedro;
Scherprechter; Hartogh van Castilien; Bosardo, Schilder; Wraeck; Bedroch.
58
Première A.S. 12 oktober 1638. *
Vertaling (?) van Th. Kyd Spanish Tragedy (Worp 1970, II,129).
Moderne uitgave door Schoenwerth (Schoenwerth 1903, 113-208) en Flemming (Flemming 1973,
65-158).
AUB: Port. ton. 30-12; BN: Yi.707; *KH: 448J191; LUB: 731E11; SBA: C50574; SBH: 128A58;
UB Luik; UUB; Wolfenbüttel.
Flemming 1973; Hummelen 1967, 24-26; Plard 1968, 646-652; Schoenwerth 1903, XXX-XC; Te
Winkel 1973, IV,223; Worp 1920, 145,175; Worp 1970, I,318.
Justinus Crinesius (Joost Krijnen) van Dorsten
NNBW VII,378.
66
I.C. Van DORSTENS // (g) Tragedie / // Van (g) // LUCIDAMOR // EN // FLURIA. // Gespeelt op
de Amstelredamsche Camer. Anno M. DC. // XXXIII. Den 18. December. // (vignet: wapen van
Amsterdam) // T'AMSTELREDAM. // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeckverkooper
op // de Nieuwe-zijts-Kolck. (g) Anno 1633.
E-P
E: In his cor sine Fraude (4).
P: Lucidamor, Vrijer van Fluria; Valleran, Bruyd'gom van Amerill'; Clorisando, Vrijer van Fluria;
Silvester, Vrijer van Isabella; Lisis, Vrijer van Leonoor; Florisel, Hofmeester van Clorisando;
Alexander, Hofmeester van Lucidamor; Iacobijn en Knecht, knechts van Clorisando; Flurja, vrijster
van Lucidamor; Amerillis, Bruydt van Valleran; Isabella, vrijster van Silvester; Leonoor, Vrijster van
Lisis; Cloris, Nicht van Lucidamor; Doria, speelgenoot van Amerillis; Ardenia, Maeght van Flurja;
Cupido, een Cramer.
Opgevoerd op 18 december 1633.
AUB: 687D18; BM: 11755.bb.21.; BN: Yi.803; KH: 760E54; *MNL: 1089B86; SBH: 73G3:8.
Kalff 1906, V,101; Worp 1892, 144; Worp 1970, I,323; Zuidema 1905b, 280-281.
*
Volgens W.M.H. Hummelen, Amsterdams toneel in het begin van de Gouden Eeuw. 's-Gravenhage, 1982, 102,265,
is dit spel reeds gespeeld vóór 2 april 1637.
59
G. Andriesz. Duirkant
Van der Aa 1852, II,D119.
67
G.A. DVIRKANTS // SISTILIAEN, // Bly-eyndigh-Spel. (g) // Op de Reghel: // Of schoon de Mensch
in 't boos voort gaet: // In't eynd de straf syn Meester slaet. // (g) Vertoont // Op de Brabandtsche
Camer / (g) Wt Levender Ionst; // (g) Sondaeghs voor Paesschen. (g) Anno 1628. // (vignet: wapen
van Amsterdam) // T'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor (g) Cornelis Willemsz Blaeu-Laken, (g)
Boeck-ver- // kooper / woonende in Sint Jans-Straet / in't Vergul= // de A.B.C. (g) ANNO 1628.
O-I-E-A-P
O: Toe-eygeninge aan Cornelis Eggers.
E: Mr. K.L., Niet te; Mr. A.G., Leert ondersoeck.
A: Tot den Berisper (m).
P: Mustapha; Mamey; Murath; Saban; Hameth; Slimman; Keyser; Sistiliana, syn Dochter; Dalinda,
haer Kamenier; Argantus en Arban, Vryers van Sistiliaen; Montebel, Arbans broeder; Ampedon,
Lurcayn en Giscardo, Edel-lieden; Gibber, Argantus knecht.
De opdracht is gedateerd ‘Thunis den drie-en-twintighsten Majus, Anno 1626’.
*AUB: 687H161); BN: Yi.1205; KH: 28L9; MNL: 1089B43; SBH: 129A29:2.
Kalff 1906, IV,97; Te Winkel 1973, III,418; Worp 1920, 70,76; Worp 1970,I,375-376; Zuidema
1905b, 277.
68
G.A. DVIRKANTS // VIOLENSE // (g) Droef-eyndigh-Spel. // Gespeelt (g) // Op de Amsterdamsche
Academy. // (g) Sondachs voor Paesschen den 4. April Anno 1632. (g) // (vignet: bijenkorf met
onderschrift ‘YVER’ en randschrift ‘Fervet opus, redolentque thymo fragrantia mella’ (wapen van
de Academie) // t'AMSTERDAM, // (g) Voor (g) Cornelis Willemsz Blau-Laken, (g) Boeck-verkooper
/ // woonende in Sint Jans-straet int Vergulde (g) A.B.C. 1632.
O-I-P
O: Toe-eygeningh aan Marten Dirgksz. vander Lier.
P: Don Diego, Edelman; Propert, sijn knecht; Els, Koppelaerster; Violens, Juffrou; Joane, de Meyt;
Don Alphonso, Edelman; Phillippo en Ferdinand, Violens Broed; Jacoby, Priester; Marry, Violens
Moeder; Dirck en Jan, 2. Ratel Wacht; Pedro, Buyrman; Vice-Roy; 1. Raedt; 2. Raedt.
60
*AUB: 687H162); BN: Yi.890; KH: 443A87; SBH: 129A29:1; UBG: BL6401(5) en BL6881(5).
Te Winkel 1973, III,418; Worp 1970, I,323; Zuidema 1905b, 277.
Johan Dullaert
NNBW III,306-308.
69
J.D. // KAREL STUART, // OF // Rampzalige Majesteit. // TREURSPEL. // O Condemnation injuste,
Dieu ne vous // Laisserais [sic] pas Impunië. // (vignet: fontein met onderschrift ‘Eeuwigh’) //
t'AMSTERDAM, // By Gerrit van Goedesberg, Boekverkoper op 't Water, tegen // over de Nieuwebrug,
in de Delfze Bybel. 1652.
A - O - O(v) - I - P - A(n)
O: Aan de Volmaakte Diane; Aan Joannes le Blon(v).
A: Voorzangk; Op de Vadermoort van Brittanje.
P: Karel Stuart; Tomlisson, Oppervoogt van een Vaandelrot Voetknechten; Tomas Fairfax,
Algemeenhoofdman der Oorlogsbenden; Olivier Kromwel, Stedehouwer van Fairfax; Hakker,
Oppervoogt over een Vaandelrot Voetknechten; Bredshaw, Voorzitter in den Bloetraadt; Dooresla,
Stele, Aske en Koke, Bloetraden; Dr. Juxon, Kerkvoogt van London; James, Konings Zoon; Elizabet,
Konings Dochter; Eduart, Dienaar van Fairfax; 2. Helbaardiers; Rey van Londze Maagden; Rey van
Schotze Maagden.
Opdracht gedateerd op 12 maart 1649.
Première A.S. 17 maart 1653.
AUB: 693H624); BM: 11755.aa.42. (5.); BN: Yi.796; Catalogus Thysius 1879,200; KH: 504B190;
MNL: 1099B40; *SBA: C60021.
De Jong 1976, 552-554; Kalff 1906, V,112; Te Winkel 1973, IV,268; Worp 1892, 254; Worp 1920,
96,136; Worp 1970, I,302.
61
Jacob Duym
NNBW I,775-776; MEW II,458.
70
DEN // SPIEGHEL DER // EERBAERHEYT; // Ghenomen uyt seecker Boeck dat ge- // naemt vvort
Histoires Tragikes, in dicht // ghestelt op de maniere van een Tragi-comedie, // dat is van heerlicke
menschen, vviens bedrijf eerst droevich, doch de // uytcoemst blijde is. // Door I. DVYM. // Eerbaerheyt
is een deucht // Die somtijts 'thert besvvaert, // Maer naer brengt groote vreucht, // Als Elips hier
verclaert; // VVel haer die d'eer bevvaert. // (typografisch ornament) // Reden vervvint. I.D.
V-P
V: Cort onderricht.
P: Namen der ghener die haer dit Spel zijn moeyende: Den Dichter oft Poeet; Vleeschelicke Begheerte;
Quaet Ingheven; Coninck Eduard; Elips, Gravinne; De Vader van Elips; De Moeder van Elips; Drie
gebroeders van Elips.
Dit stuk is opgenomen in het Spiegelboeck van J. Duym, fol. Alro-F4vo.
EEN // SPIEGELBOECK // INHOVDENDE SES // Spiegels, vvaer in veel deuchden // claer aen te
mercken zijn. // Seer cortvvijlich ende stichtelijck voor // alle Menschen om te lesen. // Nieu gevonden,
ende Speelwijs in Dicht // ghestelt door IACOB DUYM. // (vignet: strijd tussen David en Goliath,
met randschrift ‘Hy heeft gewelt gedaen doer zynen arm ende de hoveerdige in haers herten gedachten
Vstroit’) // TOT LEYDEN, // By Ian Bouvvensz. ANNO M. DC.
Sommige exemplaren hebben op de titelblz. nog een uitgeversadres: Men vindtse te koop tAmsterdam
by Hans Matthijsz. boeckver- // kooper in de Pas-caerte. (Burger 1915, 362-364).
BM: 11754.bb.31.(2.); BN: Yi. 1326-1332; GUB; *KB: II19019; KH: 760F8; MNL: 1089B40; UBG:
BL7100 en H444.
Hummelen 1968a, 3 I1; Poll 1898, 19-25; Rens 1977a, 71, 229; Worp 1920, 46,47; Worp 1970,
I,358-359.
71
DEN // SPIEGHEL DER // LIEFDEN, // Ghenomen so uyt Valerio Maximo, als // uyt andere Schrijvers,
in dicht ghestelt op // de maniere van een Tragi-comedie, dat is van // heerlijcke menschen, vviens
bedrijf int // beginne droevich, doch de uyt- // coemst blijde is. // Door I. DVYM. // Bewijst doch
liefde tot aller stont // Aen u Ouders in dit aertsche dal, // Liefde is van deucht den rechten gront, //
Hebt lief, maer uwen God boven al, // Die u liefd' uyt liefden loonen sal. // (typografisch ornament)
// Reden verwint. I.D.
62
V-P
V: Een cort onderricht.
P: De namen der ghener die haer dit Spel zijn moeyende: Poeet oft Dichtstelder; Praetor; Miltiades,
een stock out man; Cimon, een bedaecht man; De Borgemeester; Stadts Bode; Eersten Raedt; Tvveeden
Raedt; Andere Raden; Ghevangenis bevvaerder, ofte Steenwachter; Drye Crijschlieden [sic] vvachters;
Cimona, Cimons dochter.
Dit stuk is opgenomen in Een Spiegelboeck (1600) fol. G2ro-L4ro. (zie 70) Van dit spel is ook nog
een handschrift bewaard in de KH: 134C55 (Hummelen 1968, 1W13).
Volgens Poll 1898, 45-46 zou dit spel reeds in 1596 opgevoerd zijn (Rens 1977, 13).
Vindplaatsen zie 70.
Hummelen 1968a, 3 I2 en 1 W13; Poll 1898, 40-47; Rens 1977a, 71,229; Worp 1920, 46; Worp 1970,
I,359.
72
DEN // SPIEGHEL DER // RECHTVOORDERING, // Ghenomen uyt Valerio Maxima, ende // andere
Schrijvers: ende in dicht gestelt in // de maniere van een Tragedie, dat is van heer- // lijcke menschen,
vviens bedrijf int // beginsel blijde, doch opt // lest droevich is. // Door I. DVYM. // Die 't Recht naer
Recht wil onderhouwen // Behoort van Saleuco te lesen, // Hy leert u ghelt en jonst te schouwen, //
De Wetten te laten in haer wesen, // Die 't Recht wel dient is weirt ghepresen. // (typografisch ornament)
// Reden vervvint. I.D.
V-P
V: Cort onderricht.
P: De namen der ghener die haer dit Spel zijn moeyende: Oncuysschen vvil; Gebots verachting;
Saleucus, den jonghen; Iulia, een lichte vrou; Saleucus den ouden; Eersten, tvveeden, derden, vierden,
vijfsten volgende Raden; Eenen Griffier; Den Mayer; Tvvee dienaers; Eenen verclicker; Een
voorspraeck; Het ghemeynt; Den Scharp-richter.
Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600) fol. Mlro-R4vo. (zie 70)
Hummelen 1968a, 3I3; Poll 1898, 26-32; Rens 1977a, 71,229; Worp 1920, 46; Worp 1970, I,248.
63
73
DEN // SPIEGHEL DER // GETROVWICHEYT, // Ghenomen uyt verscheyden Schrij- // vers van
'tgheen in de Duytsche landen is // geschiet, ende in dicht gestelt in de maniere van een //
Tragi-comedie, dat is van heerlijcke men- // schen, vviens bedrijf int begin // droevich, doch de uyt// coemst blijde is. // Door I. DVYM. // Ghetrouwicheyt is / een al te groote deucht, // Maer noch
boven al / voor ghetroude vrouwen, // Een ghetrouwe vrou / is des mans meeste vreucht, // Daer den
man die heeft / is hy meest behouwen, // Maer daer ontrou is / raect hy int benouwen. // (typografisch
ornament) // Reden vervvint. I.D.. Anno 1600.
V-P
V: Een cort onderricht.
P: Dit zijnse die haer int Spelen laten ghebruycken: Den Poeet oft Dichter; VVelphus; Veltmaerschalck
VVelphi; Een van VVelphus knechten; Conrardus Keyser; Veltmaerschalck des Keysers; Eenen
Heraut; Eerste en Tweede Borgemeester van Wijnsberch; 1en,2en,3en, 4en Hopluyden; Muylken Vet
en Schoonteuch, twee Crijchsknechten; Eenen Boer; Welphi huysvrou; Een ander vrou.
Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600), fol. S2ro-Z2vo. (zie 70).
Hummelen 1968a, 3I4; Poll 1898, 47-53; Rens 1977a, 71-72,229; Worp 1920, 46; Worp 1970, I,359.
74
DEN // SPIEGHEL DER // REYNICHEYT, // Ghenomen uyt den Oudt-Vader // Hieronymo, is in
een gedaente van een // Tragedie gestelt, dat is van heerlijcke men- // schen, vviens bedrijf heel
droevich // is, ende in Dicht ghestelt // Door I. DVYM. // Een suyver hert is veel eeren waerdich, //
Wel haer, die haer heel reyn van herten toont, // Lof en prijs coemt sulck een toe rechtvaerdich, //
Oncuys ghedacht' in haer gheensins en woont, // Een reyn hert wort hier en naermaels gecroont. //
(typografisch ornament) // Reden vervvint. I. D. Anno 1600.
V-P
V: Een Cort onderricht.
P: Dit zijnse die haer int Spelen laten ghebruycken: Den Poeet oft Dichtstelder; Aristoclides, eenen
Coninck; Onmatighen lust en Boosen vvil, dienaers van den Coninck; Eenen Sangher; Stymphalis;
Celestina; Een dienstmaecht van Stymphalis; Een der ghemeynten; Tvveede der Ghemeynten.
Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600), fol. Z4ro-Ff4vo. (zie 70)
64
Hummelen 1968a, 3I5; Oostendorp 1964, 356-361; Poll 1898, 33-40; Rens 1977a, 72,229; Worp
1920, 46-47; Worp 1970, I,248.
75
DEN // SPIEGHEL DES // HOOCHMOETS, // VVesende Troiados, eensdeels uyt Homero, // ende
eensdeels uyt Virgilio ghenomen, ende // in de ghedaente van een Tra- // gedie ghestelt // Door I.
DVYM. // De hoochmoedighe hier/moghen wel nemen acht // Wat der stadt Troyen is / ervaren en
misschiet, // Haren hoochmoet heeft haer / gheheel t'onder ghebracht, // En een oorsaeck gheweest
/ vant jammer en verdriet, // Hoochmoet bringt landen, en / de menschen al te niet. // (typografisch
ornament) // Reden vervvint. I. D. Anno 1600.
V - P - A(n)
V: Een Cort onderricht.
A: Tot den afionistighen (m).
P: De namen der gener die haer int Spelen laten ghebruycken: Hecuba; Ghemeen vrouvven; Pyrrus;
Agamemnon; Calchos; Andromache; Een out man; Vlisses; Astianax; Helena; Den Poeet oft
Dichtstelder.
Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600), fol. Gg2ro-Ll5vo. (zie 70)
Hummelen 1968a, 7 14; Poll 1898, 124-127; Rens 1977a, 72, 229; Rens 1978, 141; Worp 1892,
69-89; Worp 1920, 47; Worp 1970, I,248.
76
EEN // NASSAVSHCE [sic] // PERSEVS, // verlosser van Andromeda, // OFTE // de Nederlantsche
Maeght. // Nieus ghevonden ende Tragi-Comedische vvijse // voor ijder-mans ooghen ghestelt // Door
IACOB DVYM. // (portret van Prins Willem met randschrift ‘GVILELMVS. DEI GR. PRIN. AVRANI.
CO. A. NASSAV. GVB. BEL.’) // Reden Verwindt.
V-P
V: Tot den Leser.
P: Personagien, oft Menschen die tot dit Spel gebruijckt worden: Den Dichtstelder oft Poeet; Eenen
Trommelslagher; Eerste, Tweede, Derde der Crijchsluyden; Eenen Hopman; Andromeda; Perseus;
Eenen Boer; Eenen Statighen Borgher; Cepheus, Vader van Andromeda; Cassiope, Moeder van
Andromeda; Een Mutsaitze, oft Ionghen; De Maechden.
Opgenomen in Een Ghedenck-boeck met afzonderlijke paginering.
EEN // GHEDENCK-BOECK, // Het welck ons Leert // aen al het quaet en den grooten moetwil van
// de Spaingnaerden en haren aenhanck
65
ons // aen-ghedaen te ghedencken. // ENDE // de groote liefde ende trou vande Princen uyt den huyse
van // Nassau, aen ons betoont, eeuvvelick te onthouden. // (g) Speel-wijs in dicht ghestelt door (g)
// IACOB DVYM. // (portret van Prins Maurits met randschrift ‘MAVRITIVS. PR. AVR. CO. NASS.
ET. MOERS. CAT. MARC. VERE. ET. VLISSIN.’) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By
Henrick Lodowijcxszoon van Haestens / (g) // In den Iaere. 1606.
BM: 11754.bb.31.(1.); BN: Yi. 311-317; GUB; KB: II19019; KH: 706F9; LUB: 707C4 en Thys 252b;
MNL: 1089B41; Nederlands Legermuseum Leiden: HB/P2122; SBA: C11194; SBH: 123A40 en
76B6; UBG: BL7100(1) en *H443 en M1043 en H762; UUB: S qu 988-1.
Van Hamel 1973, 176,183; Hummelen 1968a, 3K1; Kalff 1906, III,512; Poll 1898, 11-19; Rens
1977a, 74-75,229; Vermaseren 1951, 55-56; Worp 1970, I,359.
77
HET // MOORDADICH STVCK // VAN // Balthasar Gerards, begaen aen den // Doorluchtighen
Prince van Oraingnen. 1584. // (g) Tragedische wijse in Dichte ghestelt / door (g) // IACOB DVYM.
// (portret van Prins Willem met randschrift ‘GVILELMVS. DEI GR. PRIN. AVRANI. CO. A.
NASSAV. GVB. BEL.) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowixsoon van
Haestens / // Int Jaer 1606. (g)
O-V-P
O: Aan Henrick-Frederick van Nassau.
V: Tot den Leser.
P: Personagien, oft menschen die in dit spel ghebruyckt worden: Den Prins van Oraingnen; Overicheyd,
Edel-lieden en Glemeynte, Gevluchte Vlamingen; Inquisitie; Spaenschen raed; Bloed-dorst; Lovvisa,
Princesse; De Minne; De Coopman en Ghemeynte, Gevluchte Brabanders; Balthasar Gerards; Den
Hoofmeester; De Steden en Ghemeynte, Hollanders; Heymelijken Haed; Gravin van Zvvartzenburch;
Hopman vander VVacht; Eenen Rith-meester; De Vrijheyd des Lands; Graeff Mauritz.
Opgenomen in Een Ghedenck-boeck met afzonderlijke paginering (zie 76).
Vertaling naar Daniel Heinsius Auriacus sive Libertas Saucia (1602) (Worp 1970, II,118).
Moderne uitgave door L.F.A. Serrarens en N.C.H. Wijngaards (Duym 1976).
Duym 1976; Hummelen 1968a, 7 15; Poll 1898, 128-146; Rens 1977a, 75,229; Vermaseren 1951,
51-55; Wijngaards 1972, 121-125,128; Worp 1970, I,248.
66
78
BENOVDE // BELEGHERINGE // der stad Leyden, uyt bevel des // Machtighen Conincx van
Hispaingnen, in den // Iaere 1574. haer aen-ghedaen. // Ende het vvonderbaerlijck ontset daer op
den // derden dagh Octobris 1574 ghevolght. // (g) Comedische wijse in Dichte ghestelt / door (g)
IACOB DVYM. // (vignet: klimmende leeuw met in de rechterklauw een zwaard en in de linkerklauw
het schild van Leiden, met randschrift ‘LVGDVNI BATAVORUM’) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN,
// (g) By Henrick Lodowixsoon van Haestens / // Int jaer (g) 1606.
O-V-P
O: aan het stadsbestuur van Leiden.
V: Tot den goetwillighen Leser.
P: Verscheyden Personagien ende Menschen int spelen ghebruycket: Baldeso, Ouer-Veldheer des
Conincx; Alonso en Carion, Tvvee Hopluyden; Eerste, Tweede, Derde en Vierde der Borgheren;
Eerste en Tweede der Borgermeesteren; Eenen Bode; Eenen Boer; Vander Does en Havicx, Hopluyden
van binnen; Eenen Soldaet van Binnen; Eenen Soldaet van buyten; Eerste en Tweede Vrou, elc met
een kind; Tvvee Boods-ghesellen; Eenen Jonghen; Lovvys Boysot; De Prins van Oraignen; Al de
Borgherije t'samen.
Opgenomen in Een Ghedenck-boeck (1606) met afzonderlijke paginering (zie 76).
Vindplaatsen zie 76; SBA: C11195.
Van Hamel 1973, 133-134; Hogendoorn 1968, 68-70; Hummelen 1968a, 3K2; Poll 1898, 53-64; Rens
1977a, 75,229; Worp 1920, 47; Worp 1970, I,359.
79
Belegheringhe // (g) Der Stadt (g) // ANTWERPEN, // By den Prince van Parma // Vyt crachte van
sijne Conincklijcke Majesteyt // van Hispaignen, in den jaere 1584. // Mitsgaders, // (g) Het droevich
overgaen der selver Stadt: (g) Tragedische // (g) wjise [sic] in Dichte ghestelt / door (g) // IACOB
DVYM. // (vignet: wapen van Antwerpen, met het randschrift ‘ANTWERPIA. 1606’) // GHEDRVCKT
TOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowixsoon van Haestens / // in den jaere (g) 1606.
O-V-P
O: aan Lodewijck Meganck, en de Raad van Braband in Holland.
P: Verscheyden Menschen, tot het Spel dienende: Antvverpia; Schoffierighe begheerte; Quaet regiment;
Schaldis; Ghemeynen man; Rijckdom; Neeringhe; Troost der Schriftueren; Gods stranghe
rechtvaerdicheyt.
67
In Een Ghedenck-boeck (1606) met afzonderlijke paginering. (Zie 76)
Vindplaatsen zie 76; KH: Pamflet 1344; SBA: C11220.
Hummelen 1968a, 3K3; Poll 1898, 72-79; Rens 1977a, 75,229; Worp 1970, I,410.
80
DE // CLOECK-MOEDIGHE // ENDE // Stoute daet, van het innemen des // Casteels van Breda en
ver- // lossinghe der Stad. // Onder het beleyd van den Hoogh-Gheboren Prins // Graeff Mauritz van
Nassau, etc. // (g) Comedische wijse in Dichte ghestelt / door (g) // IACOB DVYM. // (gravure: het
binnenvaren van het turfschip.) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowixsoon
van Haestens / // Int jaer (g) 1606.
O-V-P
O: aan Iustinus van Nassau en de Heeren van Breda.
P: Personagien oft menschen die in dit spel ghebruycket worden: Adriaen van Berghen; Graeff Mauritz
van Nassau; Graeff Philips van Nassau; De Knecht van Adriaen van Bergen; Hopman Herrogeire;
Een pagie van Graef Mauritz; Capiteyn Lambert; Capiteyn Logier; Een der Soldaten van Herrogeire;
Eenen Sergeant van 't Casteel; Een der Soldaten van 't Cstaeel [sic]; Eenen Torf-dragher; Een der
Soldaten vander Stad; Een der Borghermeesteren.
Opgenomen in ‘Een Ghedenck-boeck’ met afzonderlijke paginering. (zie 76)
Asselbergs 1967, 128-134; Hallema 1925, 103-105; Hummelen 1968a, 3K4; Poll 1898, 64-72; Rens
1977a, 75, 229; Worp 1920, 47; Worp 1970, I,359.
81
EEN // BEWYS // DAT BETER IS // eenen goeden Crijgh, dan eenen // gheveynsden Peys. //
Midsgaders t'gene ghebeurt is inden jaere 1600. // (g) Comedische wijse in Dichte ghestelt / door (g)
// IACOB DVYM. // (vignet: de Nederlandse Leeuw) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By
Henrick Lodowixsoon van Haestens / // Int jaer (g) 1606.
O - V - P - A(n)
O: aan Iohan van Oldenbarneveld.
68
A: Tot den afjonstighen (m).
P: Personagien ende Menschen int spel ghebruycket: Bloed-dorstich Gemoed; VVraeck-gierich hert;
Gheveynsden Peys; t' Verplichte Land; Trouvven raed; Goeden Crijgh; T'gheldt; Goede Ghemeynte.
Opgenomen in Een Ghedenck-boeck (1606) met afzonderlijke paginering (zie 76).
Vindplaatsen zie 76; KH: Pamflet 1345.
Hummelen 1968a, 3K5; Poll 1898, 79-88; Rens 1977a, 76,229; Rens 1981b, 231-233; Wijngaards
1972, 125; Worp 1970, I, 410.
Govert vander Eembd
NNBW IV,554-555.
82
Den // (g) Getrouwen (g) // HERDER // (g) uyt Arcadien. (g) // Overgestelt uyt de Italiaense in de
Fran- // se sprake, Door BAPTISTA // GUARINI, Ridder. // (g) Ende nu (g) // Uyt de Franse in
Neder-duyts vertaeldt // (g) Door (g) // Mr. GOVERT vander EEMBD. // (typografisch ornament) //
t'Haerlem, Gedruct by Vincent Casteleyn. // - // (g) Voor Jan Evertsz. Kloppenburch / op't // water /
in den Vergulden Bybel. (g) // Anno 1618.
V-O-I-A-P
V: Tot den Leser.
O: aan Pieter Liesvelt, Ian Iansz, Ian Gerritsz Terhorst en het bestuur van de rederijkerskamer ‘Met
Genuchten’ in s' Gravenhage.
A: Aen de Stant-vastighe Dochteren / Godinnen des Nederlandts.
P: Silvio, Een Zone van Montan; Linco, dienaer van Montan; Myrtil, verlieft op Amarillis; Ergasto,
mede-maet van Myrtil; Corisque, een nymphe verlieft op Myrtil; Montan, Priester, de vader van
Silvio; Tytir, de vader van Amarillis; Dametas, dienaer van Montan; Satyr, een oudt man; Dorinde,
een nymphe, verlieft op Silvio; Lupyn, een herder, dienaer van Dorinde; Amarillis, een dochter van
Tytir; Nicandre, opper-dienaer der Priesteren; Coridon, verliefd op Corisque; Carino, vermeynde
vader van Myrtil; Uranio, mede-maet van Carino; Bode; Tyrenio, een blinden Propheet; Choor van
Herderen; Choor van Jageren; Choor van Nymphen; Choor van Priesteren.
*AUB: 494G42; BN: Yth. 68173; MNL: 1089B233); SBH: 74L32; UUB: Bk. Moltzer K6C9.
Rens 1977a, 88,229; Verkuyl 1971, 227-251; Te Winkel 1973, III,157; Worp 1892, 104; Worp 1970,
I,400 en II,129.
69
83
G. vander EEMBD // (g) Haerlemse Belegheringhs (g) // TREVR-BLY-EYNDE-SPEL. // Gespeelt
by de VVijn-gaerd-ranken onder // Liefd' boven al, tot HAERLEM, op den // 26. Iulij, in't Iaer 1619.
// (typografisch ornament) // IN 'sGRAVEN-HAGE. // (g) By (g) Aert Meuris, (g) Boeck-vercooper
inde Pape-straet / in den // Bybel. Anno M.D C. XIX. (g)
O - E - A - G - PR - P
O: Toe-eygheningh aan Niclaes Suycker, Willem Klaesz. Vooght, Arent van Druyvesteyn, Gerrit
Willemsz Teylingen, Iohan Teyts, D. Gillis de Glarsius, Ian van Napels, Reyer Buys, Pieter Iacobsz.
Olykan, Ian Klaesz. Loo, Aelbert vander Meyde, Hans Damius, Ian Verkamere en het stadsbestuur
van Haarlem.
E: Victor Rijckelsma; Vel duo, vel nemo; Festina lente; Reyn liefde Kroont, (= J. Targier); Luyckt
gheen deught; Haeckt na vrede, (= Adam vander Hagen); Verblijdt in 't Cruys, (= N. Wollewijns).
A: Aen de voor-by-loopende beschimpers (m).
G: Blazoen van de rederijkerskamer de Wijngaardranken van Haarlem.
PR: Voor-reden gesproken door Mercurius.
P: Speelders: Prince van Orangien; d'Heer van St. Aldegonde; Ripparda; Bordet, Frans Kapiteyn;
Sijnen Knecht; Steenbach, Kapiteyn; Dirck de Vries; Jr. Kristoffel van Schagen; Assendelft,
Pensionaris; Klaes van der Laen; Jr. Jan van de Vliet; Gerrit Stuyvers; Pieter Kies; Eerste Borgher;
Tweede Borgher; Eerste Vrouw; Tweede Vrouw; Eerste Soldaet; Tweede Soldaet; Don Frederico;
Juliaen Romero; Mons Dragon; Noircarmes; 'tGheruchte; De stad HAERLEM; Waerheyd; Tijdt;
Alecto; Megera; Verklaringhe.
In het exemplaar van de SBH: 1B8 is het typografisch ornament vervangen door het blazoen van de
Haarlemse rederijkerskamer de Wijn-gaerdranken.
Opgevoerd op 26 juli 1619.
AUB: 691B100; BM: 11755.b.20; BN: Yi.748; Gemeente. Bib. Rotterdam; KH: 760E41; *MNL:
1089B23; SBH: 1B8 en 129A30:1.
Kalff 1906, V,97; Kelder 1981; Hummelen 1968a, 4 34; Rens 1977a, 92,229; Te Winkel 1973, III,
143-144; Worp 1892, 145-146; Worp 1970, I,373.
84
Mr. G. vander Eembd. // (g) Treur-spel (g) // SOPHONISBA. // Gespeelt by de Oude Kamer binnen
// Amsterdam, op den 21. Septemb. 1620. // (typografisch ornament) // IN s'GRAVEN-HAGHE. //
By Aert Meuris, Boeckverkooper in de Papestraet, in den // Bybel, Anno 1621. Met Consent.
70
V-E-P-A
V: Tot de vroege Berispers ende late Beteraers.
E: Luyckt geen deught.
A: Tot den Na-neven Zoili ende Momi (m).
P: Speelders: Sophonisba; Gerundula en Hypiarda, Staet-dochteren Sophonisbae; Masinissa; Amystas,
Dienaer Masinissae; P. Scipio, Hooftman der Romeinen; M. Lelius, Onderhooft-man; Priscvs, dienaer
Scipionis; Iongen, van Masinissa; T'Gerucht; Rey; De Geest Sophonisbae.
AUB: 687D42; BM: 11754.bb.9; BN: Yi.898; KH: 504B193; MNL: 1089B232); SBH: 129A30:2;
*UFSIA: Ren Dra; UUB.
Van Hamel 1973, 53,74,155,176; Kalff 1906, V,97; Rens 1977a,94,229; Schönle 1968, 111-113; Te
Winkel 1973, III,144; Worp 1892, 146-148; Worp 1970, I,289; Zuidema 1905b, 268.
Bernard Fonteyn
MEW III,87; NNBW I,875.
85
Tranquilli de Mont // (g) Droef // Bly-Eyndent-Spel. (g) // EN // FORTUNATI // Geluck en Ongeluck.
// Gespeelt op de Amsterdamsche Camer. Anno M. DC. // XXXIII. // (vignet: wapen van Amsterdam)
// T'AMSTELREDAM. // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeckverkooper // op de
Nieuwe-zijts-Kolck / (g) Anno 1633.
I-P
P: Gosstanso, verlieft op Dorothea; Fortunatus, verlieft op Portia die hy bevrucht heeft; Genura, een
dochter in Mans kleeren verlieft op Gosstanto; Portia, bevrucht van Fortunatus en verlieft op Rubert
(= Genura); Dorothea, Cortisana; Andriana, Coppelaerster en Moeder van Dorothea; Doct: Panthalion
verlieft op dorothea; Tranquillus, vader van Fortunatus en Genura; Maximus, vader van gosstanso
en Portio; Tullius, een Edel-man; Cadmus, den Rechter; Lucius Agnello, Notarius; Sylujus, een
Burger; Vespa, de knecht van Gosstanso; Chima, de knecht van Doct: Panthalion; Digna, de
Kraem-bewaerster; Tanneken, de Vroe-vrouw; Odabassi, den Turck; Schiavo, den Turricks knecht
of slaef.
Achter het stuk staan de initialen B.F.
Opgevoerd op 18 december 1633 (Worp 1920, 78).
Naar het Italiaans van Nic. Secchi Gl' Inganni (1562) (Worp 1970, II,129).
71
AUB: 694E27 en 455F212) en Port. ton. 59-2; BM: 11556.cc.45; BN: Yi.926; KH: 760E53; *MNL:
1089B391); SBH: 129A38:2.
Te Winkel 1973, III,433-434; Worp 1884,145-146; Worp 1920,78; Worp 1970,I,428-429; Zuidema
1905b, 282-283.
86
Dr. B. FONTEYNS, // FORTUNATUS // Beurs en vvensch-Hoedt. // BLY-DROEF-EYNDEND
SPEL. // Gespeelt op de Amsterdamsche Schouw-burgh. // (gravure) // t' AMSTERDAM, Gedruckt
by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz. Hout-Haeck, Boeckverkooper op de //
Nieuwezijds Kolck, Anno 1643.
V-E-I-P
V: Aen den Leser.
E: Iacob Block; A. Fonteyn, vander Meye; T.G.; M. Croock, Me cecinit; I.H. Krul.
I: Kort Begryp.
P: Fortunatus, Edelman in Cyprus; Cassandra, Huysvrouw van Fortunatus; Ampedo en Andolosia,
Soontjens van Fortunatus en Cassandra; Fortuna; Providentia; Bellisarius, wel eer Overste der
Romeynen, nu een blind bedelaer; Dionysius, eertijds Coninck van Syracusen, nu een Schoolmeester;
Perseus, voor dees Coninck van Macedonien, nu een Smit; Christophorus, voor heen Paus van Romen,
nu een arme Munnick; Suadocopus, eertijds Coninck van Moravien, nu in ballingh met drie Prinçen;
Leopoldus, een arrem out Edelman; Mala-testa, een Waert tot Constantinopelen; Charinus, een out
arrem man, Vader van Lesbia; Syra, Huysvrouw van Charinus; Lesbia, de dochter van Charinus en
Syra; Meso-matto, de Vryer van Lesbia; Soudaen, Keyser van Turckyen; Marcholandus, den Admirael,
en Gesant aen Fortunatus; Halybata, den grooten Visier in Turckyen.
Première A.S. 6 april 1643.
AUB: Port. ton. 34-151) en *455F213); BM: 11755.c.16.; BN: Yi.717; KH: 44G184; MNL: 1089B392);
SBH: 129A38:3.
Kalff 1906, V,106; Worp 1884, 147-152; Worp 1970, I,384.
87
Dr. B. FONTEYNS, // FORTUNATUS // SOONEN, // Op en Onder-gangh. // TWEEDE DEEL. //
(gravure) // t'AMSTERDAM, Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz.
Hout-Haeck, Boeckverkooper op de // Nieuwe-zijds Kolck, Anno 1643.
I-P
P: Koninck van Engelandt; Koninginne van Engelandt; Agrippina, Princesse van Engelandt; Antonio,
Gesant van den Konick aen de
72
Koninginne; Ampedo en Andolosia, Soonen van Fortunatus; Nicandro, Lupino en Galdrano, Edellieden
van Ampedo en Andolosia; Pater Benedictus, een Heremijt; Docter Valerianus; Meso-matto, dienaer
van Andolosia; Provindentia.
Vervolg van 86.
AUB: *690 F53 en Port. ton. 34-152) en 455F214); BM: 11755.c. 16; BN: Yi. 718; KH: 447G185;
MNL: 1089B393); SBH: 129A38:3.
Kalff 1906, V,106; Worp 1884, 152-159; Worp 1970, I,384-385; Zuidema 1905b, 283.
88
ROMILIVS // EN // PELAGIA, // Bly-Eyndend'-Spel. // Musica multis est incitamentum Amoris. //
Menand. in The. // (vignet: fontein met onderschrift ‘EEUWIGH’) // t'Amsterdam, Gedruckt by
Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz Hout-haeck, Boeckverkooper op de // Nieuwe-zijds
Kolck, in 't Bourgoens Kruys, Anno 1644.
G-O-I-P
O: Opdragt aan Jacob Block Dieliesoon, Kasper Vinckel, Gerrit Brant, Symon Engelbreght, Kornelis
Danckers.
G: Wapen.
P: Persoonen: Romilius, Soone van Victorius, verliefd op Pelagia; Pelagia, geliefd van Romilius en
Prosperus; Victorius, Vader van Romilius; Prosperus, verliefd op Pelagia; Arnulphus, verlieft op
Galathea; Xenophylus, een oud geleerd Man; Debora, een Toveres; Francotrijpe, dienaer van Romilius;
Tityrus, verliefd op Laura, Cloris, verliefd op Galathea en Coridon, verliefd op Galathea, Harders;
Laura en Galathea, Harderinne; Apollo.
De opdracht is ondertekend met de initialen B.F.
*AUB: 455F216); BN: Yi.1199; KH: 448J173 en 8F61; MNL: 1089B394); SBH: 129A38:4.
Te Winkel 1973, III,434; Worp 1884, 159-160; Worp 1970, I,404-405; Zuidema 1905b, 283.
73
Nicolaas Fonteyn
MEW III,87; NNBW I,876.
89
D. NICOLAI // FONTANI // (g) Triumphs-Trompet. (g) // Speelghevvijs uytghebeeldt op 't Veroveren
// VAN // 'sHERTOGHEN-BOSCH. // (typografisch ornament) // T'AMSTELREDAM, // - // Voor
Willem Davidsz Pabrue Boeckvercooper, woonende inde // Stilsteegh naest 'tVergulde Hardt. // By
Ian Fredericksz. Stam in de Hope. M. DC. XXIX.
O-A-P
O: aan Andreae Bicker, Antonio Oetgenio, Ioanni Geelvinckio, Abrahamo Boomio.
A: aan Fredericum Henricum (2).
P: Personen: 'TVereende Nederlandt; Wysheyt; Theophilus; Cypriaen; Florentius; De Tydt.
AUB: Port. ton. 112-16; BN: Yi.625; *KH: Pamflet 3895; SBH: 73G4:4; UBG: M2082.
Te Winkel 1973, III,399; Worp 1970, I,417.
90
NICOLAAS FONTEYNS // CASTA, // OFTE // SPIEGHEL // DER // KUYSHEYD. // (vignet:
wapen van Amsterdam) // t'AMSTELDAM. // - // Ghedruckt by Joost Broersz. Boeck-drucker
woonende // inde Pijl-steegh, inde Druckerije. // - // CI I XXXVII. [sic]
O-A-I-P
O: aan Guillaume de Nassau en Louise de Nassau
A: Carmen Frederico Henrico.
P: Britto, Koningh van Enghelandt; Cratlinda, Koninginn' van Engelandt; Romeer, 'sKoninghs Soon
van Engelandt; Sophia, 'sKoninghs Nichte; Diana; Casta, een Harderin; Amerosia; Agata, een Harderin;
Crates, Romeers Leer-meester; Oriswaides en Aristides, twee Heremijten; Rembalt, der Schotten
Koningh; Waanwys en Hoogmoet, twee Schotse Capiteynen; Eel-hart en Pamphilus, twee Harders;
Charles, een Edelman, Commodus, Balju; Ritzart en Adelaar, twee Spiejons; Cupido; Dorus, een
knecht.
De datum op de titelblz. is een drukfout en moet 1637 zijn.
BN: Yi.628; *MNL: 1091D131).
Kalff 1906, V,108; Te Winkel 1973, III,433; Worp 1970, I,381; Zuidema 1905b,282.
74
91
NICOLAAS FONTEYNS // ESTHER, // OFTE // 'tBeeldt der Ghehoorsaamheid. // (vignet: wapen
van Amsterdam) // 'tAMSTELREDAM. // - // Gedruckt by Iohannes Iaquet, op de Prince-graft. // Voor
Balthazar van Dorsten, Boeckverkooper woonende // op den Nieuwen Dijck, by de Vrouwesteegh.
// ANNO 1638.
O-E-P
O: aan Isaac Pecreau en Maria Pecreau.
E: Isaac Pecreau, Avec Pais çera (2).
P: Asseurus, de Coningh; Esther, de Coningin; Haman; Zares, sijn Huysvrouw; Mardocheus, een
Iode; Sophronia, Propheters; Hatat; Thares en Bagatan, twee Verraders; Den Rechter; Ian Smul en
Lecker, Tafel dienders; Kapiteyn Kokodrillo; Leeghwagen en Quaetbedrijf, 2 timmerlieden; De Rey
der Sanghsters; Harbona, Pagie; De raet van Haman.
De opdracht is gedateerd 17 maart 1637.
BN: Yi.626; *MNL: 1091D132).
Kalff 1906, V,108,110; Te Winkel 1973, III,433; Worp 1970, I,294; Zuidema 1905b,282.
92
Nicolaas Fonteins // ARISTOBULUS. // EXODUS 20. vers. 12. // (g) Ghy sult uwen Vaeder ende
uwe Moeder eeren / op // dat ghy langhe levet in den lande/dat u // de Heere uwe God geeft. (g) //
(vignet: wapen van Amsterdam) // 'tAMSTELREDAM. // Ghedruckt by Joost Broersz. woonende
inde Pijl- // steegh, inde Druckerye, Anno 1638.
O-P
O: aan het Bestuur van het Amsterdamse Weeshuis.
P: Liefd Bloeyende; Twee Weeskinderen; Twee Ouwe Mannen; Judas Esserus, De Propheet;
Aristobulus; Antigonus; Salome; Twee Capiteynen; Pamphilius; Ambubaia; Chalista, de Meyt van
de Kol; Twee Geestelijcke Priesteren; Vier Raads-Heeren; Ray der Maaghden; Maria; Chalcias;
Ananias; Alexander; Athalia; Pagie; Maximus Doctor; Davus; Vier Burgeren; Twee Soldaten;
'tGherucht.
BN: Yi.627; *MNL: 1091D133).
Kalff 1906, V,106; Te Winkel 1973, III,433; Worp 1970, I,294; Zuidema 1905b, 282.
75
Arent Jans Fries
Van der Aa 1852, II, F 177.
93
HET LOON DER MINNEN. // Een Treurspel oft Tragoedie // (g) Inhoudende de // Historie van Iphis
ende // Anaxarete. // Wiens inhoudt vertelt wort in het xiiij. boec // der herscheppinghe ofte
transformatie beschreven // door den Hoochgeleerden ende wijdt= // beroemden Poeet / (g) // PVBL,
OVIDIVS NASO. // (g) Speelsche wijs in Duyts Overgeset. (g) // (gravure) // (g) Tot Hoorn by Willem
Andriesz. woonende // op het Noordt int Schrijfboeck. Anno 1600. (g)
Kolofon: (g) Ghedruckt tot Hoorn / by Willem // Andriesz. Woonende op het Noordt // Int Schrijfboeck.
Anno 1600. (g)
P-A
A: Van de Zoilist (m). Het acrostichon in dit gedicht levert de auteursnaam ARENT IANSZ FRIES.
P: Persoonen: Deen; Dander; Onryp Oordeel; Redelick Onderwys; Brandt der Minnen; Hovaerdich
Ingheven; Desperaet Voornemen; Anaxarete; Iphis; De Neve; Twee knapen; Twee Burghers; Echo;
Nemesis.
BN: Yth. 68983; MNL: 1095H2.
Gruys en De Wolf 1979, nr. 97; Hummelen 1968, 4 20; Kalff 1906, III, 513; Rens 1977a, 72,227;
Worp 1970, I,248.
Leon de Fuyter
NNBW V,194 en VI,529-530.
94
L. De Fuyters // Bedekten // VERRADER. // TREURSPEL. // Malum ad Malum Revertit. // Gespeelt
op d'Amsterdamze Schouburgh, den 18 IUNY 1646. // (typografisch ornament) // t'AMSTELDAM. //
- // Gedruckt by IAN van HILTEN, Boeck-verkooper in de // Beurs-straat, in de geborduyrde
Handt-schoen, ANNO 1646.
O-E-P
O: Opdraght aan Adam Karels van Garmes.
E: I. Vos; D.L. Bleu; A.B. (= Abraham Bormeester), Niet eygens; I. Noozeman.
P: Vertoonders: Apalestra, Sophesse van Parsen; Artamizia, Princes van Parsen; Dobas en Chiades,
Prince van Parsen; Artabanes, Maarschal van Parsen; Bacorees, Charmon en Partinax, Parsiaansche
Raaden; Rey van Tempeliers; Samos Geest, Sophi van Parsen; Bode; Adolisus, Parsiaans Ridder;
Horatinus Teodatus, Rooms Keyser; Publi Turilio, Rooms Generaal; Marcus Marcellus en Tulius
Hostilio,
76
Opperburgemeesters; Faustus Cilla, Lucius Domitius en Camillus, Tught-Heeren; Astramar, Toveraar;
Tomedes, zijn Dienaar.
Première A.S. 18 juni 1646.
AUB: 690F114; BM: 11755.b.25; BN: Yth.66110; KH: 448J105; *MNL: 1098B311); SBH: 129A40:1.
Te Winkel 1973, IV,276; Worp 1970, I,329.
95
LOPE DE VEGA // CARPIOOS // VERWERDE-HOF. // Gerijmt in Nederduytse vaarzen, door //
L.D. FUYTER. // Gespeelt in de Amsterdamse SCHOVBVRGH den 18 Sept. 1647. // (vignet:
wijzerplaat met in het midden een Fortunafiguur en het randschrift ‘NOCH TYT NOCH RUST’) //
t' AMSTERDAM. // Voor JOHANNES JACOT in de vergulde Kronijck, In 't jaar CI I CXLVII.
Kolofon: 'tAMSTERDAM, // - // Gedruckt by Pieter Dircksz Boeteman.
O-E-P
O: aan Marten Kretzer.
E: Isaac Vos; B.V.E.; I.R.V. Staeveren; D.L. Bleu.
P: Verthoonders: Libio; Floro; Frederico, Hertogh van Trapano; Octavio, Edelman; Matilde, Coninginne
van Cecilien; Porcia, Hertoginne van Messine; Helena, Princesse van Salerne; Fabritio, Eedelman;
Pompeo, Cesiliaenschen Graaf; Carel en Henrico, Onbekende Princen van Cecilien; Barlovento,
Dienaer van Carel; Ernesto, Slotvoocht van Palermo; Ludovicus, Gheheym Schrijver van den staet;
Lisardus, Voester-vader van Henrick; Pagie; Herault.
De Fuyter berijmde een prozavertaling van Jac. Baroces (zie opdracht).
Volgens titelblz. première A.S. 18 september 1647. Volgens het répertoire van Worp en volgens
Wybrands 1873, 259 op 19 september 1647.
Het oorspronkelijke stuk is niet van Lope de Vega maar van Ant. Mira de Amuescua El Palacio
Confuso (Van Praag, 75).
AUB: 694E42; BN: Yth. 68988; *UBG: BL8559(3).
Hummelen 1967, 23-24; Van Praag, 75-76; Te Winkel 1881, 95; Te Winkel 1973, IV,276; Worp
1920, 145,176; Worp 1970, II,54,128.
77
G.C.
96
G.C. // IACOBUS VI. // CONINGH // VAN // SCHOTLANDT. // Bly-eyndende // Ongheval, en
Perijckel. // Op het Spreeck-woordt, // Haest ghelooft, haest bedrogen. // (gravure: twee duellerende
ruiters op zeepaarden) // IN s'GRAVEN-HAGE. // Ghedruckt voor Gijsbrecht Ernst, Boeck-verkooper
woonende // inde Vlamingh-straet, Anno 1639.
I-P
P: Persoonen: De Grave van Gore; Alexander Ruthven, des Graven Broeder; Iacob de VI. Coningh
van Schotlandt; Anna de Coninginne van Schotlandt; Hendrick Frederick, Conings Soon, oudt ontrent
ses Iaren; Den Hertogh van Lijnox; Den Grave van Marre; Thomas Areskin, Ridder; Een Schots
Edelman; Hugo Heresius, Doctor Medicijn vanden Coningh; Agnes en Elisabeth, twee Staet Dochters
van de Coninginne; Andreas Hendrickson, Ontfanger van den Grave van Gore; Ian Ramsey en Wilson,
twee Dienaers vanden Coningh; Claes Clomp en Willem Stref, twee Boeren; Kock Sederon; Griet
Smeers; Wraeck; Thisiphone, Megera, Hecate en Pluto, Helsche Geesten.
BN: Yi.773; KH: *504B268 en 8F52; SBH: 128A58:2; UBG: BL64018.
Worp 1892, 190-192; Worp 1970, I,384.
Adam Karels van Germez (Zjermez)
NNBW V,200-201.
97
ADAM KARELS // VERVOLGDE // LAVRA. // (vignet: wijzerplaat met in het midden een
fortunafiguur en het randschrift ‘NOCH TYT NOCH RUST’) // t'Amsterdam, Gedrukt by Iacob
Lescaille. // - // Voor JOHANNES JACOT, Boekver- // kooper in de Stilsteeg, in de vergulde kronijk,
// in 't jaer cI I CXLV.
G-O-E-P
O: aan Abraham Alewyn, Iakob van Stralen, Willem Kieft, Willem van Erpekom, Hendrick Vastincx,
Ioan van Helmont.
E: L.D. Fuiter.
P: Graef, Maerschalk van Hongerijen; Orantee, Prins van Hong.; Laura; Lidia, Staetjuffrou van Laura;
Octave, Eedelman van Orantee; Koning van Hong., vader van Orantee; Klidamas, voedsterheer van
Laura; Arban, dienaer van Orantee; Porcia, Infante van Poolen; Kleonte, Eedelman van de Koning.
In de inleiding zegt Van Germez dat hij een prozavertaling van Jan Hendrikszoon Glaezemaeker
berijmd heeft.
78
Vertaling van J. Rotrou Laure persécutée (Worp 1970, II,125).
BM: 11758.a.6.(3.); BN: Yth.70035; *MNL: 1097F1123.
Van Hamel 1973, 41,135; Hummelen 1967, 28-30; Kossmann 1915, 94; Te Winkel 1973, IV,282;
Te Winkel 1881, 93-94; Worp 1900, 307-309; Worp 1920, 97,146; Worp 1970, II,54,125.
98
ADAM KARELS // Klaagende // KLEAZJENOR, // En Doolende // DORISTEE. // (typografisch
ornament) // t'AMSTERDAM; // Gedrukt voor d'Autheur, by Jacob Lescaille, // in 't jaar 1647.
O-E-P
O: aan Kornelia Bikkers.
E: R. Anslo.
P: Kleazjenor; Theander; Doristee; Ozanor; Filak en Grypaart, 2 Bosloopers; Hopman van de
Boswachters; Raatsheer van 't Gerecht; Dorante; Diane; Filakte.
Volgens de opdracht is het stuk in proza vertaald door Anthony van Baerle.
Vertaling van J. Rotrou Doristée et Cléagenor (Worp 1970, II,125).
BN: Yth.68697; *MNL: 1097F1121); SBH: 129C98.
Van Hamel 1973, 135; Kossmann 1915, 94; Te Winkel 1973, IV, 282; Worp 1900, 306-307; Worp
1920, 97; Worp 1970, II,125.
Joh. van Gesperden
Van der Aa 1852, III, G 44.
99
I.v. GESPERDENS // Wanckelbaer Fortuyn // OFTE // (g) Treur-bly-eyndich-spel (g) // VAN //
CROESUS. // Op het woort // (g) Niemant sit soo hooch in eer / // Of hy can haest vallen neer. (g) //
(vignet: landschap met schildpad op de voorgrond) // T'WTRECHT, // - // (g) Ghedruckt by (g) Amelis
Ianssz, (g) Boeck-vercooper inde // Lijnmerckt / (g) Anno 1636.
79
E - O - I - P - E(n)
O: Toe-eygeninge aan Arend van Deuverden.
E: Rochus Hofferus; Arn. à Slichtenhorst; Nihil est tertium.
P: Croesus, Coninck van Lydien; Bocchus, Bomilcar, Atherbal en Hanno, Croesi Raets-Heeren;
Semiramis, Bocchi Huys-vrouw; Andromache, Bocchi Suster; Maximiliaen, Bocchi Soon; Solon;
Cyrus, Coninck van Persen; Bessus, Darius, Ochus en Nabarzanes, Sijn Raets-Heeren; Mallepier, een
Panlecker; Een Kock; Blinde met een Iongen.
Vertaling van J.P. Crusius Croesus (Worp 1970, II,118).
BN: Yi.955; KH: 448J156; MNL: 1091B122; *SBA: C247279; SBH: 73G5:9.
Worp 1970, II,118.
Goudanus
100
GOVDANI. // (g) Baillju van Suydt-Hollandt / (g) // OFTE // (g) Ghetoomde Vermetelheyt. (g) //
Droefbegin, Bly-eynde-Spel. // SCELERVM POENA COMES. // (gravure: de baljuw steelt de koe
van de arme boer) // Ghedruckt tot HAERLEM, // Voor den Autheur tot der Goude. By Adriaen
Rooman, woonende // aen 't Marckt-Veldt inde Vergulde Parsse. // cI . I . CXXX.
O - I - P - A - E - A(n)
O: aan Iohan Westerhout.
E: E.P.
A: Aen den Goeden Grave van Hollandt; Aen den Leser.
P: Bailliu van Zuydt-Hollandt; Maecht van Dordrecht; Schout van Dordrecht; Huysman; Rey van
Deuchden; De Graef van Hollandt; Een gheselschap van Nickers; Eenighe Dortsche Burgers;
Schildt-Knaep; Rhadamantus; Minos; AEacus; Burghers tot Dordrecht; Bode; Rey van
Zuydt-Hollandtsche Maeghden.
AUB: Port. ton. 84-9; BN: Yth. 66177; Gemeentelijke Bib. Rotterdam; KB: II,26165; KH: 504B218;
MNL: 1091B13 en 1087B24); *SBA: C41147; SBH: 128A15; UUB: Moltzer 6 B77.
Worp 1892, 169-170; Worp 1970, I,292.
80
Claude de Grieck
MEW III,383.
101
CLAVDII DE GRIEKS // HERAKLIVS // TREVR-SPEL // MET OP-DRAGT // AEN SYNE
DOORLVCHTICHEYT // LEOPOLDVS WILHELMVS, // Aertz-hertog van Oosten-rijk, Hertog
van // Bourgoignien, Gouverneur general vande // Neder-landen. // (typografisch ornament) // TOT
BRVSSEL, // By Claudius de Griek, Boek-verkooper van zijne Doorluch- // ticheyt den Aerts-hertog
Leopoldus VVilhelmus, woonende // in den Steen-weg in de dry Kroonen 1650.
O - A - P - G(n)
O: aan Leopoldus Wilhelmus.
A: Faam den roem uutblasende van Leopoldus Wilhelmus.
G: allegorische voorstelling (?).
P: Fokas, Kaizer in den Oosten; Heraklius, zone van den overleden Kaizer Mauritius; Martiaan, zone
van Fokas; Pvlcheria, dochter van Mauritius; Krispvs, schoon-soon van Fokas; Evdoxia, dochter van
Leontine; Amintas; 1. Pagien; De Wacht.
Vertaling van Pierre Corneille Heraclius (1647) (Worp 1970, II,120).
BN: Yth.66193; GUB:EEhXIII; KB: II,25974 en *V.B.6777B; SBH: 73G7:1.
Bauwens 1921, 168-170; De Maeyer 1943c; Picot 1876, nr. 977; De Ronde 1930, 118; Snellaert 1845,
295; Te Winkel 1973, IV,63; Worp 1970, II,110,120.
102
Claudius de Griecks // PALENE // Blij-Eyndend-Treurspel // Gerijmt Ao 1650
I-P
I: Historie.
P: Sijthon, Coninck der Hodomantes; Palene, zijne dochter; Precinte, haer Staetjuffer; Clijtus, Prince;
Driante, prince; Damon, prince; Eurilas, prince; Hipparine, suster van Clijtus; Almedor, edelman van
Hipparine; Caumis, edelman van Driante; Wicchelaer; Pironte, zijn dienaer; Polinice, edelman van
de Coninck; Lijfwacht des Conincks.
Vertaling van Boisrobert Palène (1640).
KB: hs. II 133.
De Maeyer 1943c.
81
Pieter de Groot
NNBW X,305-306.
103
SOPHOMPANEAS // TRAGEDIE // Vertaelt wt het Latijn vanden Heer // H. DE GROOT. // (vignet:
een sfeer met links chronos met zijn zeis en rechts Heracles met zijn knots, met onderschrift
‘INDEFESSVS AGENDO’) //t' AMSTERDAM, // By WILHELM BLAEV, // CI I CXXXV
O-I-P
O: aan de Volmaeckste Joffrou dieder leeft (= Maria van Reigersberch volgens Sterck 1937a).
P: Ioseph ofte Sophompaneas; Rey van Moorsche Maeghden; Ramses, hofmeester van Sophompaneas;
Iudas en Ruben, broeders van Ioseph; Bode; Simeon en Beniamin, broeders van Ioseph; Pharao.
Toegeschreven aan Pieter de Groot door J.F. M. Sterck (Sterck 1937a).
Vertaling van Hugo de Groot Sophompaneas (Sterck 1937a).
*KH: 448L56; MNL: 1098.B.54.
Ter Meulen en Diermanse 1950, nr. 161; Sterck 1937a.
P. van Haps
NNBW II,544.
104
HOLLANTS // VREE-TONNEEL // Of // BLY-EYNT SPEEL. // Op den Sin // B'THONTT LAANG
VRE. [sic] // Gherijmt over den beslooten VREED tot Munster den 30 20 des Maents JANI. 1648. //
De Ratificatien aldaer Publijcq Wt-gewisselt, en Be-eedight den 15 9 May // Gepubliceert den 16 6
dito. // (vignet: met in het midden de woorden: 'PaX Maneat patrIae, non // gaVDet beLgIa beLLIs.
// Bellica BELLONAE non sua // BELGA canet. // P.H.) // Tot NYMEGEN, // - // Gedruckt by Niclaes
van Hervelt. 1648.
O-V-A-P
O: aan Bartholt van Gent door P. van Haps.
V: Aen den Leser.
A: Aen den vrygevochten Batavier; Aen den Speeler (p+v).
P: Parsoonen: Mars; Thisiphone; Alecto; Megera; Pax; Concordia; Religio; Apollo; Pallas; Larbaeus
geest; Thalia; Diana; Linco; Sylvio; Cupido; Ceres; Carinus; Tyter; Galathe; Mopsus; Nysa; Vigilans,
waeckent oogh; Morio, den Sot.
82
De jaardichten op het vignet en aan het slot geven beiden het jaar 1668.
BM: 11755.c.17; BN: Yth.66600; KH: Pamflet 5753; SBH: 73G5:16; *UBG: M9163.
Worp 1970, I,417.
Johan van Heemskerk
MEW III,540-541.
105
DE // CID. // Bly-Eyndend // TREURSPEL. // In Franse vaersen gestelt door d'Heer // CORNEILLE.
// Nu in Nederlandse Rijmen vertaald. // (vignet: waterput met onderschrift ‘ELCK ZYN BEURT’)
// t' AMSTERDAM, (g) by Dominicus vander Stichel. (g) // - // Voor Abraham de Wees, Boeckverkooper
op den Middel-dam, // in 't Nieuwe Testament. Anno 1641.
I-P
P: Elvire, Staet-joffer van Chimene; Don Gomes, Graef van Gormas, Vader van Chimene; Chimene,
Vryster van Don Rodrigo, en van Don Sanche; D. Uracke, Infante van Castilien; Leonora, Voetster
van d' Infante; D. Diego, Vader van Don Rodrigo; Don Rodrigo, Vryer van Chimene; D. Arias,
Castiliaens Edelman; Pagie van d'Infante; D. Ferdinando, Eerste Koningh van Castilien; D. Sanche,
Vryer van Chimene; D. Alonso, Castiliaens Edelman.
Volgens de opdracht van 105bis en 105ter is dit een niet geautoriseerde druk.
Première A.S. 2 mei 1641 (Wybrands 1873, 257 en Smits-Veldt 1979, 267), volgens Worp op 5 mei
1641.
Vertaling van Pierre Corneille Le Cid (1636) (Worp 1970, II,120).
AUB: 687H53) (titelblz. ontbreekt); BM: 11755.b.13; BN: Yf.566; KH: 448G104; SBA: *C50567
en C14497; SBH: 129A45:1 en 129A44; UBG: BL501217.
105 bis
De verduytste // CID. // Bly-Eyndend // TREUR-SPEL. // Midtsgaders // Het gantsche Leven en bedrijf
// van den selven CID. // Op t' nieuws daer by ghevoeght. // (typografisch ornament) // TOT HOORN.
// - // Ghedruckt voor Barent Adriaensz. // Berentsma. ANNO 1641.
83
V-B-V-I-P
V: De Drucker tot den Leser; Voor-Reden door Veniam pro laude, (= J. van Heemskerk).
B: Ghetuyghenissen vande waerdye des Cids in syn eygen tale.
P: Speelders: alleen kleine spellingsverschillen met 105.
BM: 11758.a.6 (1.); Hoorn, Archiefdienst Westfriese gemeenten; KH: 839F41; *MNL: 1096H41;
SBA: C40851; UBG: BL7078.
105 ter
De verduytste // CID // Bly-Eyndend // TREUR-SPEL. // Midtsgaders // Het gantsche leven en hedrijf
// van den selven CID. // Op 't nieuws daer by ghevoeght. // (typografisch ornament) // t'
AMSTERDAM, // - // By NICOLAES van RAVESTEYN, // M.DC. XLI.
V-B-V-I-P
V: zie 105bis.
B: zie 105bis.
P: zie 105bis.
BM: 11755.aaa.8.; BN: *Yf.8003 en Yi.2046 en Yth.67571; KH: 810G14.
Bauwens 1921, 57-85; Gruys en De Wolf 1979, nr. 71; Van Hamel 1973, 126; Picot 1876, nr. 927-940;
Te Winkel 1881, 105-106; Te Winkel 1973, IV,282; Worp 1920, 97,125,146; Worp 1970, I,344.
Willem (van) Heemskerk
NNBW IX,339-340.
106
W. HEEMSKERKS // HEBREEUSCHE // HELDINNE. // TREUR-SPEL. // Vertoont op de
Amsterdamsche // SCHOUBURG. // (typografisch ornament) // Tot ROTTERDAM, // - // Gedrukt
by JOANNES NAERANUS, Boeckverkooper, woo- // nende op 't Steyger, in den Boeckbinder, 1647.
A-E-P
E: Brandt; R. Anslo.
P: Holophernes; Abdon, soldaet; Achior; Balak; Azoth en Javas, Assyrische Kolonellen; Bagoas,
Holophernes Kamerlingk; Wachter; Rey van Assyrieren; Sethar, Kapitein in Bethulia; Rey van
Bethulianen; Charmin, Oudste; Osias, Stadhouder; Nachor, Burger; Judith; Abra, hare Dienstmaegd.
Première A.S. op 27 juli 1645.
84
AUB: 689C84; BM: 11755.b.28; BN: Yth.66188; KB: III27.574A; KH: 448J189; MNL: 1098B88;
SBH: 129A45:2; *UBG: BL4695.
Kalff 1906, V,112; Musschoot 1972, 136-143; Proost 1933, 125-126; Te Winkel 1973, IV,112; Worp
1970, I,300.
Jacob Heerman
NNBW V,224.
107
CHRYSEIDE // en // ARIMANTS // TREVR-BLY-EYNDE-SPEL. // (vignet: wapen van Amsterdam)
// T'AMSTELREDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Iacob Heerman,
Boeck-verkooper op den Dam, op den // hoeck van de Voghel-steech, in 't Cruydt-Boeck, 1639.
V=I-O-P
V: Tot den Leser is tegelijk Inhoudt.
O: Toe-eygingh aan Floris Soop.
P: Bellimard, Gouverneur van 't Casteel; Alexander, Capiteyn aldaer; Arimand, vryer van Chryseide;
Bellaris, Dienaer van Arimand; Philander, Sergeant; Chryseide, Vryster van Arimand; Clarinde,
Kamer Iuffer van Chryseide; Gondebout, Coningh van Borgondien; Gheheymraet des Koninckx;
Pagie; Climene en Olimpe, Bewaersters van Chryseide; Boer; Zophir, een Sergeant; Aenplackers;
Waerd; Rey van Sangers; Priester.
Première A.S. op 25 april 1639.
Vertaling van J. Mairet, Chryseide et Arimant (1620) (Worp 1970, II,122).
AUB: 687D2 en 690F78; BN: Yth.66141; KH: 448J61; MNL: 1091B91; SBH: 73G4:6 en 73G5:15;
*UFSIA: Ren Dra; UBG: BL3782.
Te Winkel 1973, IV,281; Worp 1895c, 213-214; Worp 1970, I,344 en II,122.
Dirck Heink Pietersz. (ook: Heinck, Heyn(c)k)
NNBW X, 370.
108
DE GESTRAFTE // KROONZUGT. // TREURSPEL. // Gerijmt door // DIRCK HEINK PIETERSZ'.
// Gespeelt op d'Amsterdamsche Schouwburg. // (vignet: fontein met onderschrift ‘EEUWIGH’) //
t'AMSTERDAM,
85
Gedrukt by TYMON HOUTHAAK, // Voor Dirck Cornelisz. Houthaak, Boekverkooper op de hoek
// van de Nieuwezijds Kolck. MDC. L.
E-P
E: P. Dubbels.
P: Vertoonders: Leonora, Koninginne van Aragon; Alfonzus, zoontje van Leonora; Graaf Barmudo
en Graaf Urgel, Raden der Koninginne; Don Ramon de Moncade; Don Pedro d'Aragon; Don Felix,
Zoon van Urgel; Baron van Monpeillier, Zoon van Barmudo; Don Sanchio d'Aulage, Onbekende
Zoon van Barmudo; Nunio d'Aulage, Edelman; Florinde, Staatjuffer der Koningin, Dochter van
Barmudo; Elvire, Kamenier van Florinde; Liron, Dienaer van Don Pedro; Godefroy en Allarcon,
Braven; Pagien; Trompetter; Secretaris; Theodore, Vrouw van Nunio d'Aulage; 1.2. 3. 4. Soldaten.
Première A.S. op 28 maart 1650.
Vertaling van Alarcon y Mendoza La Crueldad por el Honor (Worp 1970, II,127).
AUB: 690F36; BM: 11755.F.37.(2.); BN: Yi.1059; *KB: VB6174; KH: 443A82; MNL: 1089B311;
SBH: 129A50 en 129A51:2.
Van Praag, 66; Te Winkel 1973, IV,276; Worp 1970, II,127.
Christiaan Henricx
Van der Aa 1852, III, H 190.
109
CHRISTIAEN HENRICX // (g) Treur-Spel / (g) // van // DAVID // (g) Ende (g) // ABSALON. // O
consulentis rebus humanis Dei // Spectamen ingens / o supremi vindicis // Miranda virtus / exstat &
piis honor, // Et clauda tandem poena noxios premit. // (vignet: harpspelende man) // t'Arnhem, // (g)
Ghedruckt by (g) Ian Ianssen, (g) Boeck-verkooper. (g) // - // Anno M DC XXV.
O-E-I-A-P
O: Toe-schrijvingh aan EG. B. ST.
E: W.H.; A.L.
A: Tot den veelgunstighen Leser (m).
P: David; Ioab; Absalon; Ahitophel; Abisai; Amasa; Ethai; Simei; Chusai; Hab-al; Grijp-aen;
Houw-vast; Sadok; Abiathar; Ionathan; Ahimaas; Hanna; Frijburch; Deckleta; Vrederijck; Cusi;
Wachter; Dochter Syons; Rey der Ioden; Lombaert; Lijs Achtetvvorps.
*AUB: 694F108; BN: Yi.711; KH: 448J95; SBH: 73G7:2.
Johannessen 1963, 210,227,300; Proost 1933, 118-119; Rens 1977a, 98,229-230; Worp 1970, I,290.
86
Elias Herckmans
NNBW III,579-580.
110
E. GERCKMANS [sic] // (g) Slach van Vlaenderen // Gheschiedt tusschen den (g) // PRINCE VAN
// ORANIEN // ENDE // (g) den Doorluchtighen Eerts-Hertogh (g) // ALBERTVS. // OP DEN REGEL
// Eendracht Maeckt Macht. // (vignet: wapen van Amsterdam) // 'tAMSTELREDAM, // - // (g) Voor
(g) Ian Evertsz. (g) Cloppenburgh / woonende op 't Water // over de Kooren-Beurs (g) 1624.
V-O-I-P
V: Voor-Reden.
O: Toe-eygen-dicht aende Liefhebbers des Vaderlandts (v).
P: Hollandia; Geldria; Zeelandia; Transisulania; Trajectum; West-Frisia; Groeninga; Dry Staten; Prins
Maurits; Graef Henderick; Graef Lodowijck; Graef Ernst; Graef Everadt van Solms; Commandeur
Piron; Generael Veer; Horatio Veer; Ritmeester Cloet; Twee Helbaerdiers; Een Knecht; De Wacht;
Eendracht; Coninck van Spangyen; Twee Raden; Inquisity; Graef van Bucquoy; Luytenant van
Bucquoy; Albertus van Oostenrijck; Isabella Clara; Don Avalos; Don Augustinus de Herclo; Don
Lowijs de Valasco; Don Pedro Galero; Don Maistro del Campo; Admirandt van Aragon; Een Bode;
Een Monick; Ian sonder Knopen; Lysjen veur open; Claes Smeerkorst.
AUB: 973E2911); Catalogus Thysius 1879, 199; KB: II,26149; KH: 448J109 en Pamflet 3531; *MNL:
1089B38; SBH: 73G5:2 en 129A41; UBG: BL68812 en G7435.
Kalff 1906, V,85; Rens 1977a, 97,230; Te Winkel 1973, III,521; Worp 1970, I,290.
111
TYRUS // BELEGERINGHE EN ONDERGANGK // door // De laeste veroveringhe van Alexander
de Groote // Coninck van Macedonien de Derde // Monarch der bewoonder werelt. // Anno salutis
1627. Idiis februarij // IN // AMSTERDAM //op het spreekwoort // HOOGHMOET KOMT VOOR
// DEN VAL.
O-I-P
O: Toe-eijgening aan Pieter Codde (v) door Elias Herckmans.
P: Tempus; Tyrus; Strato, Koninck van Tyrus; Azelmicus, Tyrus Cantsler; Pasicrates, Tyrus Hooftman;
Gerastus, Stratonis Camerlinck; Boode van Tyrus; Parmenion, Alexanders Hoofftman; Baguses,
Tyrus legaet; Abbarus en Mittonus, twee Tieriers in plaats van reyen; Alexander, Coninck van
Macedonien; Hephaestion, des Alexandri vrient; Perdiccas, den neeff Alexandri; Clijtus, een overste
Alexandri; Tamaseus, Koninck van Pargos; Pythagoras, Coninck van Salamine; Alexippus en Damon,
twee Grieksche soldaten in plaats van reyen; Aristander, waarsegger; Dienaer Alexandri; Schiltknecht
Clijti.
87
Te Winkel 1973, III,521; Worp 1893, 166; Worp 1970, I,290.
Zacharias Heyns
MEW III,618-619; NNBW II,576-579.
112
Vriendts-Spieghel. // (g) Waer in de Hi = // storie Joannis Bocatij de vriendt= // schap prysende /
Speelsche wyse klaer= // lijck t'aenschouwen voor ooghen // ghestelt wordt / door // Z. Heijns. (g) //
Mids dat d'onvast geval den mensch brenght duy- // sent wonden, // De vriendtschap over al zeer
kostlijck wordt be- // vonden. // - // (g) Ghespeelt by de Camer uyt (g) LEVENDER IONSTEN, // (g)
den 25. februarij / Anno 1602. (g) // (vignet: bloem met aan beide zijden een naakte figuur) //
t'AMSTERDAM, by Zacharias Heijns, in de // Hooft-deuchden. 1602.
Kolofon: (g) t'Amsterdam / by Herman de buck / inde Mol-steegh. (g)
E - O - E - P - PR - I - E(n).
O: aan Gillis Koninghslo.
E: C. Ketel, Deught verwinnt; Iacob Claesz, Hope vertroost; Rutgaert Iansz.; Mijn haters zijn sot, (=
Anthonie Smijters).
PR: Voor-reden gesproken door Thalia en Erato.
P: Thalia en Erato; Aristippus, Philosooph; Gisippus, een Grieck; Titus, een Romeijn; Spaer-noy,
Gisippi dienaer; Selden thuijs, Titi dienaer; Sophronia, de Bruijdt; Verneem-al, de Maerte; Dulcop,
de Kock; Reysigher; Pub. Ambrosius en Leeghwaghen, Dieven; Schoutet; Dienaer; Varro, Rechter;
Schryver; Octavianus, de Keyser.
Opgevoerd op 25 februari 1602.
Vertaling van Rodolphus Radclif De Titi et Gisippi firmissima Amicitia, Comoedia (Worp 1970,
II,118).
*MNL: 1097F96; SBH: 960B15:4; UBG: BL8585.
Bib. Belgica III,458-459; Kalff 1906, IV,80-81; Rens 1977a, 73, 230; Te Winkel 1973, III,248; Worp
1897, 390-392; Worp 1920, 25; Worp 1970, I,358.
88
113
(Spel van de Roo Rosen van Schiedam)
opgenomen in:
(c) Vlaerdings // Redenrijck-bergh // met middelen beplant // Die noodigh sijn 'tGemeen, en voorderlijck
het Landt. (c) // (gravure: Mercurius en Minerva tegenover Apollo en de Muzen op de Parnassus) //
t'AMSTERDAM, // - // (g) Gedruckt by (g) Kornelis Fransz. (g) Boeckdrucker / wonen= // de by de
Zuyder kerck / Anno (g) 1617. // Met privilegie.
Fol. Yy3ro-Ccc2ro. Geen afzonderlijke titelblz.
G - B - A - I - P - A(n)
G: Blazoen van De Roo Roosen, ‘Aensiet de Ionckheyt’ van Schiedam.
B: Liefde des Vaderlants; Vlaerdingh tot Schiedam.
A: Refereyn(2); Liedeken; Schiedam tot Vlaerdingh.
P: Haet en nijt; Twist en strijt; Liefde; Mennich vroom Man; Meest alle man; Eendracht; Overigheyt
1; Overigheyt 2; Wijsheyt; Gerechtigheyt.
Opgevoerd tussen 10 en 18 juli 1616.
AUB: 976B16 en 2340E7; BN: Yi.318 en Yi1453; GUB; KH: 759B21 en 10G23; LUB: 706C25;
MNL: 1184A23; *SBA: C16561; SBH: 76A5 en 76A6; UBG: BL19795 en H116.
Bib. Belgica IV,866-867 en V,744-745; Hummelen 1968a, 3Q 14; Rens 1977a, 83,230; Van de Wael
1967, 84-85; Te Winkel 1973, III,249.
Gijsbrecht van Hogendorp
MEW IV,1; NNBW VIII,791-792.
114
(Spel van de Rapen-Bloem van Delft)
Opgenomen in Vlaerdings-Redenrijck-bergh (zie 113), fol.V2ro-Z2vo.
G - B - A - V - I - P - A(n)
G Blazoen van de Rapenbloem, ‘Wy rapen geneught’ van Delft.
B Liefde des Vaderlants; Vlaerdingh tot Delf.
A Refereyn (2); Liedeken; Delf tot Vlaerdingh; Uutlegging vanden gantschen zin des Spels.
V: Voor-reden (v).
I: De vijf delen des Spels.
P: Xerxes; Mardonius; Artabasus; Autarctus; Masistius; Iupiter; Phebus; Pallas; Mercurius;
Themistocles; Aristides; Phania; Licomedes; Pausanias; Tymophanes; Ariobulus; Bode; Rey van
Ionckvrouwen.
89
Opgevoerd tussen 10 en 18 juli 1616.
Moderne uitgave door F.K.H. Kossmann (Van Hogendorp 1932, 1-41).
Bib. Belgica IV,866-867 en V,744-745; Hummelen 1968a, 3Q 7; Van Hogendorp 1932, XIV-XXI;
Rens 1977a, 83,230; Van de Wael 1967, 78-79; Te Winkel 1973, III,124; Worp 1970, I,411-412.
115
TREVR-SPEL // (g) Van de Moordt / // begaen aen (g) // WILHEM // (g) by der Gratie Gods / Prince
// van Oraengien / etc. (g) // Ghedicht door // G. van HOGHENDORP. // (gravure) // t'AMSTERDAM,
Voor Cornelis vander Plasse, // Boeckvercooper, wonende aen de Beurs, 1617.
Kolofon: t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. // ANNO 1617.
O-V-E-P
O: aan ‘Zijn Excellentie’ (Prins Maurits).
V: Voor-Reden.
E: S. Coster; R. Telle; A. de Koning, Blijft volstandich; I.A.
P: Philippus, den Coninck van Spaengien; Ruy Gomez de Silva, Raets-heer; d'Inquisitie; De Geveynsde
Religie; Superstitie; Megera; Moorder, Balthasar Geraerts; De Prins van Parma; Assonville; Iesuyt;
Prins van Orangien; Hofmeester; Princesse Louysa; Voetster; Capiteyn van de wacht; De dry Staten;
Den Tydt; De Chooren.
Opgevoerd in juni 1617 (Worp 1920, 45).
Vertaling naar Daniel Heinsius Auriacus, sive Libertas Saucia (Worp 1970, II,118).
Moderne uitgave door F.K.H. Kossmann (Van Hogendorp 1932, 43-175).
AUB: 687D11; BM: 11754.bbb.31; BN: Yi.348(1); Catalogus Thysius 1879, 199; Gemeentelijke
Bib. Rotterdam; KB: V.B.6794; KH: 448J172; *MNL: 1098B68; SBH: 129A52:1; UUB: Moltzer
6B60.
Kalff 1906, IV,64; Van Hogendorp 1932, XIX-XXX; Rens 1977a, 87,230; Vermaseren 1951, 56-60;
Te Winkel 1973, II,230; Wijngaards 1972, 125-126,129; Worp 1892, 137-138; Worp 1920, 45; Worp
1970, I,260-261; Wybrands 1873, 38-39.
90
Pieter Cornelisz. Hooft
MEW IV,36-43; NNBW IV, 771-777.
116
Tweede Spel, van Achilles ende Polijxena.
Achteraan: Verandren Candt.
Deutsche Staatsbibliothek Berlin: Ms. germ. 4o 154, fol. 33r-62v.
P: Persoonen: 2 Chooren; Achilles; Agamemnon; Menelaus; Nestor; Ulysses; Diomedes; Aiax;
Automedon; Polyxena; Pryamus; Hecuba; Hector; Andromache; Paris; Helena; Aeneas; Antenor;
Deïphobus.
De juiste ontstaansdatum is niet bekend, wschl. tussen 1597 en 1601 (Hooft 1972b, 3-6).
Waarschijnlijk reeds opgevoerd in 1597? (Worp 1920,16).
Het hs. SBH: 187B4 is een afschrift van 1606.
Anth. Van der Hel. // T'Spel van Trooijen gespeelt // op de Camer in Liefd bloeijende // Ao 1606.
Achteraan: A. vander Hel Verandren Cant. Ao 606 den 24 april.
De eerste (niet geautoriseerde) druk dateert van 1614.
P.C. HOOFTS, // ACHILLIS // en // POLYXENAS // Treur-spel. // Met AYAX en Vlisses
Reden-strijdt. // (typografisch ornament) // TOT ROTTERDAM, // - // Voor David Iacobsz. van
Hakendover, Boecverkooper int Westnieulant. // - // ANNO 1614.
Kolofon: Gedruct by Harman Huyghensz Monincx.
V-P
V: Den Drucker (David Iacobsz van Hakendover) tot den Leser.
P: (zie boven).
Moderne uitgave naar het hs. door Stoett (Hooft 1899, 44-97) en Th. C.J. van der Heijden (Hooft
1972b). Herdruk van de uitgave van 1614 in Hooft 1972a, 107-159.
AUB: 1485B11); BM: 11754.g.29; BN: Yi.1006; DSU: 329; KH: 853G1; MNL: 1090B313); SBH:
128A2:2; *UBG: BL50112.
D'Angremond 1943; Duits 1981a, 55-58; Hooft 1954, 15-21; Hooft 1972b; Kalff 1915b, 218-219;
Kamphuis 1942; Kluyver 1929, 114-126; Leendertz 1931, 38-40; Overdiep 1948b, 349-352; Rens
1973a, 226-233; Rens 1977,72-73,230; Smit 1968, 32; Van Tricht 1980, 26-27; Tuynman 1981,
passim; Veenstra 1946, 42-57; Witstein 1975b; Te Winkel 1973, III,126-127; Worp 1892, 92-98;
Worp 1920, 17,48; Worp 1970, I,249-250.
91
117
(Theseus en) Ariadne
Hs. A, AUB: IIC14, blz. 129-184 (Leendertz 1931, 50).
Hs. B, Deutsche Staatsbibliothek Berlin: Ms. germ 4o 154, fol. 63r-86v. Het derde Spel // van Theseus
en Ariadne. (ondertekend: Veranderen Cant.)
P: Personen: Minos, Deucalion; Ariadne; Corcyne, haer voester; Theseus; Aegle, een veltgodin;
Alecto, quae geest; Bacchus; Venus; Cupido; t'Gerucht; Choor.
Het stuk is ontstaan rond 1602, maar pas gedrukt in 1614.
HET SPEL // van // THESEVS // ende // ARIADNE // P.C. Hoofts. // (vignet: wapen van Amsterdam)
// TOT AMSTELREDAM, // - // (g) By Jan Gerritsz. Boeckvercooper / op den Dam / inde // Cas /
onder 'tStadt-huys. (g) 1614.
V-P
V: Aen den const-lievende Leser (door Jan Gerritsz.).
P: (zie boven).
Moderne uitgave door Stoett (Hooft 1899, II,98-144) en A.J.J. de Witte (Hooft 1972c). Herdruk van
de uitgave 1614 in Hooft 1972a, 63-105.
AUB: Port. ton. 34-19 en 1485 B12); BM: 11754.b.27; BN: Yi.981; DSU: 329; Gemeentelijke Bib.
Rotterdam; KH: 853G2 en 8F43; MNL: 1090B312); SBH: 128A1:3 en 128A2:3; UBG: BL50113.
Duits 1981a, 58-61; Hooft 1954, 15-21; Hooft 1972c; Kalff 1915b, 219-222; Kazemier 1974; Leendertz
1931, nr. 41-43 Overdiep 1948b, 352-354; Rens 1973a, 220-226; Rens 1976a; Rens 1977a, 74,230;
Smit 1949; Van Tricht 1980, 39-41; Veenstra 1946, 57-74; Te Winkel 1973, III,127-132; Worp 1892,
98-102; Worp 1920, 18; Worp 1970, I,250-252.
118
Granida.
Hs. A: AUB IIC14, blz. 185-248 (Leendertz 1931, 52).
Hs. B: Deutsche Staatsbibliothek Berlin. Ms. germ 4o 154, fol. 2r-32r. Geen titelblz.; ondertekend:
Verandren Candt.
I-P
P: Granida; Daifilo; Tisiphernes; Dorilea; Coning; Ostrobas; Artabanus; Voester; Rey van Joffrouwen;
Rey van Harderinnen.
Hs. A is gedateerd 1-3-1605.
92
Het stuk is de eerste maal gedrukt in 1615.
P.C. HOOFTS // GRANIDA // SPEL. // (vignet: wapen van Amsterdam) // TOT AMSTERDAM, //
- // By Willem Iansz. op 't water, inde vergulde Sonnewyser. // - // ANNO CI I [C] XV.
I-P
P: (zie boven).
In een aantal exemplaren van de eerste druk is de foutieve datum 1515 achteraf verbeterd tot 1615
(Leendertz 1931, nr. 44a).
Moderne uitgave door Stoett (Hooft 1899, II,145-211) en door A.A. Verdenius, A. Zijderveld en C.A.
Zaalberg (Hooft 1975). De uitgave van 1615 is herdrukt in Hooft 1972a, 161-224.
AUB: 694H32; BN: Yi.721; DSU: 329; KH: 851D19; MNL: 1090B314) en 1090B316); SBH: 128A2:4;
*UBG: BL50114.
Ten Berge 1976b, 35-36; Busken Huet 1917; Duits 1981a, 61-65; Geerligs 1891; Hooft 1931; Hooft
1975; Kalff 1915b, 222-224; Kluyver 1929, 168-191; Kossmann 1917; Leendertz 1931, nr. 44-55;
Overdiep 1948b, 355-359; Rens 1972c; Rens 1977a, 74,230; Rens 1981a; Smit 1968, 21-24, 32-33;
Van Tricht 1980, 49-53; Verkuyl 1971, 448-452; Te Winkel 1973, III,148-153; Worp 1920, 18,69-144
passim; Worp 1970, I,401-402; Zijderveld 1928.
119
P.C. HOOFTS // GEERAERDT // van // VELSEN // Treurspel. // (vignet: wapen van Amsterdam) //
TOT AMSTERDAM, // - // By Willem Iansz. op't waeter, inde vergulde Sonnewyser. // - // ANNO
CI I C XIII.
I-P
P: Heer Geeraerdt van Velsen; Graef Floris van Hollandt; Vrouw Machtelt van Velsen; Heer Harman
van Woerden; Heer Gijsbert van Aemstel; Schildknaep; Gheest van Velsen; Timon, Tooveraer; Twist;
Gheweldt; Bedroch; Eendracht; Trouw; Onnooselheydt; Helsche Geest; Trompetter; De Vecht,
stroomgod; Rey van Aemstellandsche Iofferen; Rey van Hemellieden; Rey van Naerders.
Moderne uitgave door Stoett (Hooft 1899, II,212-281) en A.J.J. de Witte (Hooft 1976). Herdruk
uitgave 1613 in Hooft 1972a, 1-61.
AUB: Port. ton. 34-3; BN: Yth. 66164; DSU: 329; KH: 448L24; MNL: 1090B311); SBA: C69952;
SBH: 128A1:1; UBG: *BL50111 en BL6400; UUB.
Duits 1981a, 66-72; Hooft 1954, 21-55; Hooft 1976; Kalff 1915b, 224-228; Kluyver 1929, 192-199;
Leendertz 1931, nr. 19-37; Lenselink
93
1975; Muller 1931; Overdiep 1948b, 365-371; Rens 1972a; Rens 1977a, 78-79,230; Van Tricht 1980,
72-74; Veenstra 1946, 74-86; Veenstra 1968, 9-101; Veenstra 1981; Van Wel 1941; Te Winkel 1973,
III,132-137; Worp 1892, 104-108; Worp 1920, 18,89-175 passim; Worp 1970, I,252-253.
120
Baeto.
Hs. G in de Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam. (Leendertz 1931, 58).
P: Baeto, Vorst der Catten; Rycheldin, Baetoos Gemaalin; Catmeer, Koning der Catten; Penta,
Koningin der Catten; Hes, Zoontjen van Baeto; Zeghemond, Paapin; Proserpina; Medea; Circe;
Luidewyck, Heer van 's konings bloede; Burgherhart, Heer van 's konings bloede; Ot, Vinlandsch
joncker; Rei van joffrouwen; Rei van Nonnen; Rei van Soldaten.
Het handschrift is gedateerd 29 mei 1617 (Leendertz 1931,58).
Het stuk is de eerste maal gedrukt in 1626.
P.C. HOOFTS // BAETO, // Oft // Oorsprong der Hollanderen. // TREVRSPEL. // (vignet: wapen
van Amsterdam) // 't AMSTERDAM, // Gedruckt by Willem Iansz. Blaeuw, op't Water, // in de gulde
Zonnewyzer. // MDC XXVI.
I-P
P: (zie boven).
Moderne uitgave door Stoett (Hooft 1899, II,360-418) en F. Veenstra (Hooft 1954). Herdruk van de
uitgave 1626 in Hooft 1972a.
AUB: 690B73 en 1485B16); BM: 11755.bb.29; BN: Yth.66106; DSU: 329; KH: 232N326; MNL:
1090B315); SBH: 128A1:5 en 128A2:6 en 128A3:5; UBG: BL50128; *UFSIA: Ren Dra.
Duits 1981a, 72-75; Hooft 1954; Leendertz 1931, nr. 108-113; Muller 1931a; Overdiep 1948b,
371-376; Rens 1977a, 87-88,230; Van Tricht 1980, 79-83,89-90; Veenstra 1946, 86-96; Te Winkel
1973, III,138-139; Worp 1892, 108-115; Worp 1920, 18,93,144; Worp 1970, I,253-255.
94
Rutgaert Iansen
Van der Aa 1852, IV, J 31.
121
Troost-Spel. // (g) Vvaer in de gena= // de Christi den Gheloovigen // toegheseydt / speels-ghewyse
voor ooghen ghe= // steldt wort: Wtwysende de // de [sic] Historie: (g) // Vant Vrouken by den put,
// Siet wat 'tgheloof vermach: // 't Wordt tot veel menschen nut // Ghegheven aenden dach. // Door
Rutgaert Iansen. // (vignet: de drie hoofddeugden, met devies ‘SIC ITVR AD ASTRA’) // (g)
t'Amsterdam by Sacharias Heyns / inde // drie Hooft-deuchden. 1602. (g)
E-A
E: Wie weet wanneer, (= Nicolaas Biestkens); Zacharias Heyns.
A: Clinck-dicht.
P: (Geen afzonderlijke lijst van personages): Menich Mensch; Rethorica; Stichtelijck Onderwijs;
Verachtinghe Zijns Naesten; Menich Partydich Gheest; Nicodemus; Ioseph van Armetia; Annas;
Cayphas; Ioannis de Dooper; Twee Discipelen van Iohannes; Iesus; Sadduceus; Herodes dienaers;
Samaritaensche Vrouwe; Eerste en Tweede Samaritaen; Conincxken; Twee Galileers; Schriftgeleerde;
Eerste en Tweede Discipel Christi; Twee dienaers.
MNL: 1093G6.
Hummelen 1968a, 4 21; Rens 1977a, 73-74,230; Worp 1970, I,135.
I.I.V.N.
122
I.I.V.N. // (g) Nederlantsche (g) // OORLOGEN. // (g) Met de Wrede Tieranni van (g) // Duc d'Alba.
// (g) Menich acht / het landt ghewonnen / // Eer den Oorloch / is beghonnen. (g) // (vignet: leeuw
met in de linkerklauw het schild van Leiden en in de rechter een zwaard; met randschrift ‘HAEC
LIBERTATIS ERGO’) // GEDRUCKT TOT LEYDEN. // - // By Iosephus vander Nave, (g)
Boeckvercoper inde Sonne // velt straet inde Gekroonde Bybel Anno. (g) 1632.
P: Keyser Carel; Coninck Philippus; Ad. Filewaert; Inquisiteur; Spaense Raetsheer; Madama de
Parme; Barlemont; Duc d'Alba; Don Frederic; Mansvelt; Prins van Oranien; G. van Egmont; G. van
Hooren; G. van Mege; G, van Bossu; H. van Bredero; Marquijs van Berge; De Heer van Montigny;
Doct. Maes; Gemeen Burger; Leytse Burger; Schipper; Bode.
BM: 11755.bb.42; BN: Yi.842; *KH: 504B261; MNL: 1091B59; SBH: 128A59:1.
Kalff 1906, V,107; Worp 1892, 142-143.
95
I.V.D.M.D.H.
123
DEN // GHETROVVVEN // HERDER, // HERDERLIICK // bly-eyndende // TREUR-SPEL. // (vignet:
een spittende man, omringd met een lauwerkrans) // IN 'sGRAVEN-HAGE, // - // Vyt de Druckery
van // DIRCK MAIRE. // ANNO 1638.
O-V-I-P
O: Toe-eygen-brief aan Maria Bommer door I.V.D.M.D.H.
V: Aen den Leser.
P: Namen vande gene die in dit Spel t'samenkomen: Alpheus, de Riviere van Arcadien; Sylvio, den
Zoon van Montanus; Linco, een ouwdt Dienaer van Montanus; Mirtillo, den vrijer van Amarilli;
Ergasto, den met-ghesel van Mirtillo; Corisca de verliefde van Mirtillo; Montanus, den Vader van
Sylvio, ende Priester; Titirus, de Vader van Amarilli; Dametas, een ouwdt Slave van Montanus; Satir,
wel eer Minnaer van Corisca; Dorinda, de verliefde van Sylvio; Lupino, een Geyten-hoeder, ende
Knecht van Dorinda; Amarilli, de Dochter van Titir; Nicander, den Opper-Dienaer vanden Priester;
Coridon, Vrijer van Corisca; Carinus, een ouwdt man, Voester-Vader van Mirtillo; Uranius, een
ouwdt man, metgesel van Carinus; Een Bode; Tirenius, een blint Waer-segger; Schare van Herders;
Schare van Iagers; Schare van Nimphen; Schare van Priesters.
Vertaling van Guarini Il Pastor Fido (Worp 1970, I,400).
*AUB: 2480 E 30; KH: 29.D.33.
Verkuyl 1971, 255-286; Worp 1970, I,400.
Abraham Kemp
MEW IV,392; NNBW IV,827-828.
124
A. KEMPS // (g) Droeff-eyndich Spel / // vande Moordt van (g) Sultan Osman, (g) Keyser // van
Turckijen: gheschiet den 20sten Mey 1622. // ende eerstmael vertoont by de Camer (g) Vernieut uyt
Liefden, // (g) binnen (g) Gorinchem, (g) op den 20sten Mey (g) 1623. // (g) Op den zin / (g) // Beter
bemindt, dan ghevreest. // (gravure: Blazoen van de rederijkerskamer 'T Segel-bloemken uit Gorinchem
met het devies ‘VERNIEVT UYT LIEFDEN’) // GHEDRUCKT TOT GORINCHEM. // (g) Voor
Adriaen Helmichsz. Boeck-verkooper / woonende // aent Mermitvelt int Schrijf-boeck. Anno 1623.
(g)
O-V-I-E-P
O: aan Cornelis Vinck.
V: Aende Gedicht-lievende Lesers.
96
E: 'kVerbey den tijt, (= H. van der Muyr); A. Vosberghen, 'tHert treckt na Conste; gheleent is maer
die Eer (?); G.V.W., Magnes Amoris Amor (= G.V.W.D. Heyndricx); A.C. Vos, Noot baert list;
Hensberck, Wt Rechter Lieffden.
P: Sultan Osman; Silactar Aga; Capi Aga; Queissilar Aga; Soltana Thiossem, 'skeysers moeder; Flora;
Helena, een Weerdin; Boustangj Bassa; Ianitzer Aga; Sultan Mustapha; Dahout Bassa; Celia; Phafarel,
een boosen Gheest; Osmans Geest.
BN: Yi.824; *MNL: 1098B901).
Kalff 1906, V,103; Rens 1977a, 97,230; Te Winkel 1973, III,143; Worp 1892, 149; Worp 1970, I,320.
125
A. KEMPS, // BLY-EIND-SPEL. // Van wegen de Gorkomze Kamer, // VERNIEVD' uit LIEFDE //
Tot Antwoord op de Vraag van de Kaamer tot // RYSWYK, // (c) Beeld' af hoe Bataviers, soo veel
en lange tijden, // Kloek hebben weder-staan, haar vyant in het strijden, (c) // Met d'Antwoorden, op
alle d' and're vragen, in de selve // KAART, door verscheyden Konst-Liefhebbers, tot // GORINCHEM.
// Eerst Gespeeld tot Gorinchem, den 6. van // Somer-Maand s'Iaars, 1643. // (gravure: Blazoen van
de rederijkerskamer 'T Segelbloemken uit Gorinchem) // Tot Gorinchem, Voor Helmich van Cappel,
Boeck-verkooper // woonende op de Merckt ANNO 1643.
O-B-E-I-P
O: Toe-eygening aan Iacob van Paffenrode en het stadsbestuur van Gorinchem.
B: Wtschrivinghe door de Camer van de Willige Rysen, Wy rysen geneught door Gydeon Loquevier,
Schout Nijt altijt.
E: C.V. Kerck-wijck, een of geen; Iacob Kemp; 'k Verbey den Tijd, (= H. van der Muyr); A. Vosbergen,
't Hert trekt na konsten; 't kan dalen; D.V. Buren, Tracht na Vrede; A.V. Burg, Rust baard Lust;
I.V.W., Liefde wind het al, (= J. van Wevelinckhoven); P. Heucklum, 'k Verbeter my.
P: uit-legger der vertooningen; Wijs-heid; Reden-rijk; On-verstand; Tijd; Histori; Hollands ‘Staat;
Raazerij; Goeden Raad; Goede Daad; Hulpe Godts; Hollands Edel-man; Gorcoms’ Burger; Arkels'
Boer.
AUB: 691B87; BM: 11556.ccc.40; KH: 848F27; MNL: 1098B902); *SBA: C41370.
Schotel 1871, II,88.
97
Jan Siewertsz. Kolm
NNBW IX, 541-543
126
BATTAEFSCHE: // Vrienden-Spieghel: // WT LEVENDER IONSTE. // (vignet: Blazoen van de
Brabantsche Kamer van Amsterdam, Het Wit Lavendel, met devies ‘VVT LEVENDER IONST’ en
randschrift: ‘De Brabandtsche Rethorica Camer 1613) // t' Amstelredam. By Gerrit H. van Breugel,
1615.
O - V - E - A - I -P
O: aan Theodore Rodenburgh door Jan Sievertsen Kolm.
V: Tot den Cunst Lievenden Leser.
E: Acuerdo Olvida; Wie faelt mach keeren, (=G.G.); Getrou altijt, (= T. Sergant); P.V.Z., Sondich is
den mensch, (= P. van Zon); G.A. Bredero, T'kan verkeeren; I.R.; Dient om beter, (= Ed. Warffum).
A: Mey-liedt.
P: Cinthia; Dondalfado, een edelman uut Hispanien; Laselva, een Frans Edelman; Mesisterna, een
dienaer van Delio; Delio, een Veneetiaens Adel; Sargeant Mayoor; Signoor Rodrigo; Sr. Anthonio,
Edelman tot Veneetia; De Cameniere van Cinthia; Laurentia; Den ouden Rijckaert, Rechter tot
Veneetia; Den Knecht van Sr. Rodrigo; T'gherucht; Sr. Mariole del Poette; Thoren-Wachter; Den
Waert.
AUB: 237F61) en Port. ton. 45-38 en 976 B 158); BM: 11755.c.39.(1.); KH: 853G 10; *MNL:
1090B251); SBH: 129A22:21; UBG: BL64017; UUB: 100C27.
Van Hamel 1973, 52,56,204; Kalff 1906, V,82-84; Kalff 1915b, 203; Rens 1977a, 80,230; Te Winkel
1973, III,220,255; Worp 1892, 134; Worp 1920, 27,29; Worp 1970, I,360-361; Zuidema 1905b,
263-264.
127
I.S. KOMLS [sic] // (g) Nederlants Treur-spel. // Inhoudende // Den Oorspronck der Nederlandsche
// Beroerten / 'tscheyden der Ed'len / 'tsterven der // Graven van (g) EGMONT, HOORN, // (g) ende
der (g) BATENBORGERS. // Speel-wijs vertoont // (g) By de Brabandtsche Camer (g) // UYT
LEVENDER IONST. // Binnen // AMSTELREDAM. // (vignet: wapen van Amsterdam) //
'tAMSTERDAM, // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn, // - // (g) Voor Abraham Huybrechtsz. /
Boeckvercooper // wonende in den Dortsen Bybel / inde Eng- Kerck- // Steegh. (g) ANNO 1616.
Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van
Ravesteyn. // ANNO. 1616.
O - V - E - I - E - P -A
O: aan het Bestuur van de Vereenichde Provincien.
V: Tot de Lant-lievende en Konst-beminnende Lesers.
98
E: Verkiest het goede, (= J. Couvershof); Non omnia possimus omnes, (= Hans Roelandt); Wie faelt
mach keeren, (= G.G.); Rijckdom baert sonde, (= C. Felbier); Elck raept wat, (= P. Adriaensz Raep);
Liefd baert eendracht; G. Martens, 'k Betrou in een.
A: Balade.
I: Argument.
P: Belgica; Grave van Egmont; Grave van Hooghstraten; Graef Lodewyck van Nassouwen; Vals
Hypocrisie; Bloedtdorstich Ghewelt; Meest Elck Een met zijn Vrouwe; Prince van Oraengien; Grave
van Hoorn; Heer van Barleymont; Grave van Megen; Madame de Parma; Heer Heyndrick van
Brederoode; Heer Gysbert van Batenburch; Grave van Cuylenburch; d'Ouder; Oproerighe Ghemeent;
Lantman; Sabyna van Beyeren; Heer Dirck van Batenburch; Duck D'Alba; Den Tydt.
AUB: Port. ton. 56-4 en 237F62); BM: 11754.bb.7.; BN: Yi.1167; *KH: 447G188; MNL: 1090B252);
SBH: 129A22:2 en 129A23:1; UBG: BL64012 en M8892.
Hummelen 1968a, 4 31; Kalff 1906, IV,82-85; Kalff 1915b, 202; Rens 1977a, 81,230-231; Te Winkel
1973, III,255; Worp 1892, 134-135; Worp 1920, 27; Worp 1970, I,319-320.
Abraham de Koningh (De Koninck)
MEW IV,485; NNBW II,706-707.
128
Tragedi-comedie // Speels-wijse in dicht gestelt, over de doodt van // Henricus de vierde, koning van
vrancrijk // ende Naverra: geschiedt den 14en // Maij 1610., ende uijtgeschreven // 25. november anno
1610. // Door ABRAHAM DE. KONING. // Hoe Henri wordt van Francois vermoort, // 'Sdaegs na
den dach, als men Maria kroonde, // Dit schrift verhaalt. O ontrouw, nooijt gehoort, // Dat een vasael
zijns selfs Heer niet verschoonde!
P-A
A: Sonnet (m).
P: Memorie; Historie; Liefde des Vaderlandts; Eendracht; Goddeloos voornemen; Valsch ingeven;
Ravaillak; Nieusgierich begeeren; Slechte meeninge; Fama; Eerste Edelman; Tweede Edelman;
Gemeine droefheydt; Maria de Koningin; Eersten Raadt; Tweeden Raadt; Den Chancelier, Mijn Heer
Serwijn; Louis de Koning; Gewillige Gehoorsaemheijdt.
KH: hs. nr. 74 G 12 hs. 40 (blz. 59-127).
Moderne uitgave door G.R.W. Dibbets (De Koning 1967).
99
Dibbets 1969b; Hummelen 1968a, 1V1; Knuvelder 1971, 316-318; De Koning 1967; Rens 1977a,
76,231; Te Winkel 1973, III,257; Witstein 1969; Worp 1920, 26.
129
ACHABS // TREVR-SPEL. // Op de Reghel: // (g) Al is de loghen snel / // De waerheyt achterhaeltse
wel. (g) // (gravure: Achab in zijn strijdwagen dodelijk getroffen) // TOT ROTTERDAM. // - // (g)
By Jan van Waesberghe de jonghe / // op 't Steygher aende Koren-marct. (g) // - // ANNO 1618.
O-E-V-E-P
O: Toe-eygheningh aan Servaes Degens.
V: Voor-reden.
E: Trou die kroont; Raept vreught wt deught; A.F. (= Alex van Fornenbergh); A.F., Levende sterf
ick (m), (= Alex van Fornenbergh); D. Moor, Tis verloren gewasschen; Cornelis Veeris.
P: Achab; Iosophat; Benhadat; Hador; Sophar; Meladon; Amon; Iohanam; Arpharad; Adna; Naeman;
Baesa; Hasael; Amanus; Herault Elida; Verkeert oordeel; Dwaes voornemen; Zedekia; Ripa; Heman;
Mathania; Valsche Gheest; Micha; Rust zoeckende oudtheyt; Leegh-wagen; Quist-goedt; Lichtmis;
Onrust; Ian Rap; Voorzichticheyt; Gherechticheyt; Iesebel; Fame; Kuythaen; Echo.
Onder het stuk staat: A. DE KONING, den 21 Iulij ANNO 1612. In zijn Toe-eygheningh zegt De
Koning dat hij het stuk reeds acht jaar geleden (dus in 1610) geschreven heeft.
AUB: 694 F 112; BM: 11755.bb.68.(1.); BN: Yi.1374; Gemeentelijke Bibliotheek Rotterdam; *MNL:
1098B922); UBG: BL6655 en BL68816.
Dibbets 1969b, 301-303; Hummelen 1968a, 4 33; Johannessen 1963, 43-50,58-59; Kalff 1906,
IV,89-90; Rens 1977a, 76-77,231; Te Winkel 1973, III,258; Worp 1892, 135; Worp 1920, 26; Worp
1970, I,261,284-285,409; Zuidema 1904, 159-161; Zuidema 1905b, 296.
130
IEPHTHAHS // (g) Ende zijn // Eenighe Dochters (g) // TREVR-SPEL // (gravure) // 'tAMSTERDAM
// - // Voor Abraham de Koning, Kunst-vercooper wonende // op de Beurs, inden Konings-Hoet.
ANNO 1615.
Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // 'tAMSTERDAM, // -// Ghedruckt by Paulus van
Ravesteyn. // ANNO 1615.
O-E-V-P
O: aan het bestuur van de Brabantse kamer, Het Wit Lavendel.
E: I.V.V., ( = Joost van den Vondel); Garbrandt Bredero, 'tKan verkeeren; Jan Sievertsen Kolm,
Bemint de waerheyt.
100
V: Voor-reden.
P: Chooren; Iephthah; Thola; Zarezar; Israel, Rey; Ivda; Propheet; Miria; Silpa; Knecht; Gevanghen
Geliaditers; 3 Boden; Herder; Levyt; Trochaeus; Fame; Bode; Ammon; Sinesius; Serach; Ziziphus;
Bode.
AUB: Port. ton. 56-29 en Port. ton. 57-20; BM: 11754.bb.14; BN: Yi.1371; KH: 854G4; MNL:
1098B921); *SBA: C150164; UBG: BL6401 en BL66551.
Dibbets 1969b, 300-302,304-305; Hummelen 1968b, 78-79,80; Johannessen 1963, 51-53; Kalff 1906,
IV,88,90-91; Proost 1933, 114-115; Rens 1977a, 80,231; Te Winkel 1973, III,221,258; Worp 1892,
135; Worp 1920, 26; Worp 1970, I,261-262,284-285; Zuidema 1904, 161-163.
131
(g) 't Spel van Sinne/ // Vertoont op de // Tweede Lotery van d'Arme Oude // Mannen ende Vrouwen
Gast-huys. (g) // Tot // Lof, Eere en Leere der Wijt Beroemder // COOPSTADT // AMSTELREDAM,
// REGEL. // (g) Laet (g) Meest Elck Een (g) door (g) Liefd' (g) tot (g) d'Armen (g) hem beweghen
// Soo Erft hy (g) Godes Rijck, (g) en hier zyn (g) Milde zeghen. // (vignet: wapen van Amsterdam)
// t'AMSTERDAM, // Ghedruckt, by Paulus van Ravesteyn. // -// (g) Voor Abraham de Koningh
woonende aen de // Beurse inden Koninghs Hoedt. (g) // ANNO 1616.
A - O - E - V - PR - P -B
A: Aen alle Christelicke Steden.
O: aan Pelgrim van Donckelaer, Hendrick Hendricksz, Paulus Claesz.
E: Non omnia possumus omnes, (= Hans Roelandt); Deucht louter dan Goudt is; P.V.Z., Sondigh is
den Mensch, (= P. van Zon); Wie faelt mach keeren, (= G.G.)
V: Tot de constlievende Leser.
PR: gesproken door Inhout.
B: Den Drucker (m) door P. van Ravesteyn.
P: Namen: Inhout; Ovt; Arm; Vreemde; Goede Gemeynte; Meest elck een; Vaderlycke Toesicht;
Genegentheyt; Onnutte bedelaer; Offici Bedienaer; Chooren; Amsterdam; Liefde; 'tBesluydt.
Opgevoerd in 1615.
BM: 11755.e.34; BN: Yi.1372; GUB; KH: 853G3; MNL: 1098B924); *UBG: BL68818.
Dibbets 1969a, 126; Dibbets 1969b, 301,303; Van Hamel 1973, 171; Hummelen 1968a, 4 29; Kalff
1906, IV,88; Rens 1977a, 80-81,231; Te Winkel 1973, III,221,254; Worp 1920, 26; Worp 1970,
I,411; Zuidema 1904, 163-164.
101
132
Hagars vluchte // Ende weder-komste: gerijmt ofte t'sa- // men gestelt door Abraham de // Koningh
Onder het stuk: Blijft volstandich. // A. Koning. // Lang 1260 reglen. // anno 1616 in Januario.
B-P
B: Genesis 16. 4.
P: Abram; Sarai; Hagar; Klappige jannetjen; Marri Labbekak; Lijsjen Klonterpels; Duijfjen albedils;
Chooren of gesang; Ahia; Ada; Drusilla; Engel; Grootsheidt; Eersucht; Gehoorsaemhz.
KH: hs. nr. 74 G 12. hs.40. (blz. 131-190).
Dibbets 1969b, 301,303-305; Hummelen 1968a, 1 V2, 137,183; Rens 1977a, 83-84,231; Te Winkel
1973, III,258-259; Worp 1920, 26.
133
Maegden-Spel. // Over de gelijkenisse Christi, van 't Koningrijke // der Hemelen by de 5 wijse ende
5. dwase // maegden. // Door Abraham de Coningh. // Den regel was, na mijn onthoudt; // In't Hemels
cieraedt versorgen, o Maechden, uwen prijs leijdt: // Want voorsichticheidt is de Moeder der wijsheidt.
B: Matth. 25:1.
P: (geen afzonderlijke lijst van personages): 1e,2e,3e,4e,5e Dwase maegd; 1e,2e,3e,4e,5e wijze maegd;
Chooren; 'T Geloof; 'T Ongeloof; Engel; Den Bruijdegom; Eerste; Tweede; Gerechticheidt; 7 kleine
engelen.
Mogelijk geschreven in 1616? (Dibbets 1969b, 302).
KH: hs. nr. 74 G 12 hs. 40 (blz. 195-246).
Dibbets 1969b, 301-303; Hummelen 1968a, 1 V3,137,381-382; Rens 1977a, 84,231; Stroop 1968;
Worp 1920, 26.
134
Het tweede Dochters-Speeltjen, // Op den Regel; // De wereldt wil, verblindt, te waenwijs haer
bedriegen: // Zij hoort, voor wijse leer, bedroch veel liever liegen. // Ofte // De wereldt wil, met wil,
te waenwijs haer bedriegen: // De wijsheidt is haer dwaes en' waerheidt is haer liegen. //
P: Eerste; Tweede; Twijffel; Vreese Godts; Liefde des naesten; Voorsichtighen; Wijsheidt;
Vol-maektheidt; Dwase leer; Eijgen vernuft; Wereldt; Hoovaerdije; Ijdelheidt; Grootsheidt; Dwaling;
'S wereldts bedroch; De kleijnste schare of Minste menichte; Chooren.
102
Mogelijk geschreven in 1616? (Dibbets 1969b, 302).
KH: hs. nr. 74 G 12 hs.40 (blz. 251-286).
Dibbets 1969b, 302-304; Hummelen 1968a, 1 V4,138,382; Rens 1977a, 84,231; Te Winkel 1973,
III,257; Worp 1920, 26.
135
SIMSONS // (g) Treur-spel. (g) // Op de Reghel: // (g) Wie zyn leet met leet wil wreken / (g) //
SIMSONS (g) kracht sal hem ghebreken. (g) // Ieremia Cap. 9. vers. 22. // Een stercke en beroeme
hem niet zijner // sterckheyt. // (vignet: wapen van Amsterdam) // Micha. Cap. 7. vers. 5. // Bewaert
de deure uws monts voor die in // uwen arm slaept. // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Abraham
de Koningh, (g) Konst-verkooper // wonende op de Beurs / in den Konings-hoedt. (g) // ANNO M.D.C.
XVIII.
Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed, met devies 'PERFER ET OBDVRA') //
'tAMSTELREDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. // ANNO 1618.
O - E - I - E - P - E(n)
O: Toe-eygening aan Hans Roelants.
E: Ghenoech om te volghen; Weet of rust; Wie faelt mach keeren, (= G.G?); Vreest Godt voor al;
L.V.Y.; Een boven al, (= Burgert van der Wael).
P: Simson; Amri; Rey der Ioodsche; Delila; Thoy; Ahvsath; Sobab; Rehob; Phicol; Rey der
Phylistynsche; Hilla; Barnevs; Heyntje, een boer; Thimniters geest; Scherp-Rechter.
De exemplaren BN: Yi.1373, KH: 8F26, UBG: BL66552 en BL68811 hebben een ander drukkersadres:
(g) Voor Cornelis Lodewijcksz. vander Plasse / Boeck= // vercooper wonende op den hoeck vande
Beurs / // in d'Italiaensche Bybel. (g) 1618.
De rest van de titelblz. is identiek.
AUB: 691B67; BM: 11754.bbb.36; BN: Yi.1373; KH: 8F26; *MNL: 1098B923; UBG: BL66552 en
BL68811; UUB: Moltzer 6B 88.
Dibbets 1969b, 301,303,305; Johannessen 1963, 42-43,54-55; Kalff 1906, IV,89; Kalff 1915b,
201,204-206; Proost 1933, 115-117; Rens 1977a, 88-89, 231; Te Winkel 1973, III,259; Worp 1892,
135-136; Worp 1970, I,262,285; Zuidema 1904, 171-174; Zuidema 1905b, 296-297.
103
B. Kroes(?)
135A
De Bedroge Bedriegers // Treurspel // Door Marten Frank Besteben.
Achteraan: 't Kruijs verheerlijkt: // 1646
I-P
P: Sultan Soliman, Turx keijser; Rostan; Ali; Piates; Abrahum; Ulusali; Rose, de keijserin; Anossa,
haar dogter; Gangier, haar soon; De Hogepriester; Mustaffa, Solimans soon; Halli, sijn
onderwijs-meester; Bagon en Hiron, priesters; Bode; Reij van Priesters.
De oorspronkelijke auteursnaam is uit de titelblz. gesneden en de naam Marten Frank Besteben is
erop geplakt. Het stuk is echter ondertekend met het devies van B. Kroes. Het lijkt dan ook meer
waarschijnlijk dat B. Kroes de auteur van dit spel is.
Jan Harmens Krul
136
MEW IV,543; NNBW IX,556-558.
Dianaes // (g) Treur-bly-eyndigh-Spel. (g) // Op het Spreeckwoordt: // Gedenckt te sterven. // (vignet:
een brandende kolom, met randschrift ‘Ende de Heer tooch voor hen des daechs in een Wolck Calomme
ende des Nachts in een Vierige Calomme. Exod. 14’) // TOT AMSTELDAM, // - // (g) By (g) Iacob
Aertsz. Calom, (g) Boeck-verkooper / woonende // op 't Water / inde vyerighe Calom / (g) 1627.
E-G-A-E-I-P
A: onderschrift bij G.
E: A.S. (m); C.V.; L.V.V.; C.I.V.; anoniem.
P: Diana, princes; Florentius, Grieckse Prins; Cecilia, Coningsdochter van Griecken; Coningh; Coridon,
herder; Laura, herderin; Floriaen; Kluysenaer; Alerdus; Choor; Rey der Jufferen; Labbekack;
Verneem-al; VVaersegger; Plvto.
Onder het stuk staat de naam I.H. Krul.
Opgevoerd op 7 februari 1623 (Wijngaards 1964,22-23).
AUB: 459F141); BN: Yi.1543; KH: 448K27.
Kalff 1906,IV,72, V,99; Horre 1894, 78-80; Rens 1977a, 97,231; Wijngaards 1963, 71-73; Wijngaards
1964, 163-179; Te Winkel 1973, III, 426; Worp 1892, 161-162; Worp 1920, 9,41,106; Worp
1970,I,373.
104
137
Amsteldamsche Vryage
Opgenomen in:
I. KRVLS // (g) Vermaeckelijcke uuren, (g) // EERSTE DEEL. // (g) Waer in (g) // Amsteldamsche
Vryage. // (vignet: een brandende kolom, met randschrift 'Ende de Heere tooch voor hen des Daechs
in een Wolck Calomme Ende des Nachts in een Vierige Calomme Exod. 14') // TOT AMSTELDAM,
// - // (g) By (g) Iacob Aertsz. Colom, (g) Boeckverkooper / woonende // op 't Water / inde vyerighe
Colom / 1628.
(g) blz. 1-36.
P: Persoonen: Leander, Camillis, Sirenus, Fabricio, Cypriaen, Alerdus en Dionisius, Seven Vryers;
Emilia, Emmerens, Peternel, Jacamyn, Celestina, Lesbia en Helena, Seven Vrysters; Venus; Cupido;
Araeta.
AUB: 690B11 en 1307C1; BM: 11555.e.15; KH: 758B263 en 12E241; MNL: 1204A11; NUB: Instituut
Nederl. 5592; *SBA: C16062.
Kalff 1906, V,99; Morre 1894, 77-78; Wijngaards 1964, 179-182; Te Winkel 1973, III,426-427;
Worp 1970, I,403.
138
I. KRULS // HELENA. // Op het Spreeck-woordt: // Wat d'Hemel t'samen voeght, // dat sal de Mensch
niet // scheyden. // (vignet: een brandende kolom) // TOT AMSTELDAM, // - // (g) By (g) Iacob
Aertsz. Colom, (g) Boeck-verkooper / wonende // op't Water / inde Vyerighe Colom / (g) 1629.
P-I
P: Persoonen : Rogier, een Burgers zoon; Helena, een Edelmans Dochter; Cassandra; Karel, een
Edelman; Elisabeth, een Edel-Iuffrou; Toveresch; Hels Geest; Lucia, Staet-dochter van Elisabeth;
Waerheydt; Liefde.
Dit stuk is mogelijk reeds in 1626 of 1627 geschreven (Wijngaards 1964, 182).
*AUB: 459 F142); MNL: 1090B14.
Morre 1894, 84-86; Wijngaards 1964, 182-191; Te Winkel 1973, III, 427; Worp 1892, 162-163; Worp
1970, I,374.
139
I.H. Kruls. // Pastorael // (g) Bly-eyndigh-Spel / (g) // VAN // CLORIS // EN // PHILIDA // Gemaeckt
ende gerymt, op de sin. // Een Maeght die voor haer kuysheyt stryt // Noyt afbreck in haer eere lydt.
// (g) Gespeelt op de Oude-Kamer / (g) In liefd
105
bloeyende, (g) Anno 1631 (g) // (gravure) // t'AMSTERDAM. // - // Voor Dirck Cornelisz Hout-Haeck,
Boeck-verkooper // op de Nieuwe zyds Kolck, in't Borgoens Kruys Anno 1631.
I-P
P: Philida, Lerinde, Silvia en Amarillis, Harderinnen; Cloris, een Hovelingh; Philander, Thirsus,
Amyntas en Coridon, Harders; Coninck; Venus; Jaep en Kees, Boeren; Margriet, een Hoofsche Dienst
Maecht; Meulenaer; Cupido.
*AUB: 459F143); BM: 11754.bbb.37; KB: II24078 en V.B. 6793.
Kalff 1906, V,98; Morre 1894, 80-82; Wijngaards 1964, 192-206; Te Winkel 1973, III,427; Worp
1970, I,403.
140
I.H. Kruls. // Rosemondt en Raniclis // BLY-EYND-SPEL. // Op de Spreuck: // De Liefde een vvonder
dingh // Sy vverckt veel veranderingh. // (gravure) // t'AMSTELREDAM. // - // Voor Dirck Cornelisz.
Houthaeck Boeckverkooper op // op [sic] de Nieuwe zyds Colc int Borgoens Cruys, 1632.
P-I
P: Persoonen: Cipriaen, verlooft aan Celestyn; Celestina, een Amsteldamsche Dochter; Rosemondt,
woonachtich tot Amsteldam; Raniclis, verlieft op Rosemondt; Cupido; Margriet, Kamenier van
Rosemondt.
AUB: Port. Ton. 54-5 en *1306 E 15); BM: 11754.bbb.48.
1970, I,374.
141
PASTOREL // MVSYCK-SPEL. // VAN // JULIANA, en CLAUDIAEN. // (gravure) //
t'AMSTELREDAM, // - // Ghedruckt by PIETER IANSZ. SLYP, Boeck-drucker // op de Nieuwe-zijds
achter Borch-wal, inde Goude Knoop. 1634
Met afzonderlijke titelblz. en afzonderlijke paginering opgenomen in:
EERLYCKE // TYTKORTING // Bestaende // In verscheyde Rymen // Gemaeckt door // IAN
HERMANSZ. KRVL.
I-P
P: Amarillis en Grucella, Harderinnen; Coridon, Harder; Juliana, Coninghs dochter van Athenen;
Phylomenus, Griecx Hertogh; Marcellus,
106
Coninck van Athenen; De Musyck; Pallas; Apolonia, Des Hartoghs Suster.
AUB: 1754C318) en 1756J713) en Port. ton. 80-16; BM: 638.i.27; KB: II24078 en V.B.6793; KH:
758B25; MNL: 1206A107; *SBA: C15251; SBH: 76C23 en 76C24; UUB: Moltzer 2C1 en Instituut
voor Iconographie en Kerkelijke Kunst.
1970, II,6-7.
142
THEODORVS // en // DIANIRA // Treur-spel. // (g) Op de Woorden: (g) // Wie Godt in teghenspoet
afgaet, // Vervalt in't eynd' tot grooter quaet. // (gravure) // 'tAMSTELREDAM, // - // Ghedruckt by
PIETER IANSZ. SLYP, // Boeck-drucker woonende op de Nieuwe-zijds // achter Borgh-wal, inde
Gouwe Knoop, 1635.
O-V-I-P
O: Dedicati aan P.C. Hooft.
V: Aen alle de Liefhebbers (v).
P: Persoonen: Dianira en Theodoor, Echte luyden; Gustavius, Dianiraes oude Vryer; Heraclivs,
Gustavi vrient; Florentivs en Celestina, Ouders van Dianira; Emmerens, Suster van Dianira; Nydicheyt;
Avgvstinvs, Munnick.
De opdracht is ondertekend I.H. Krvl.
Volgens Te Winkel 1973, III,430, dateert dit stuk van 1634.
AUB: 691D44.
Kalff 1906, V,99; Morre 1894, 99-100; wijngaards 1964, 224-226; Te Winkel 1973, III,430; Worp
1970, I,324.
143
't Vonnis van // PARIS, // (g) En d'onschaekinghe van (g) // HELENA. // Op den Reghel // Die sich
van't spoor des Deuchts maer eenmael af laet raden, // Vervalt hoe langs hoe meer tot velerhande
quaden. // Gespeelt op d'Amsterdamsche Kamer, den 11. October, 1637. // (vignet: wapen van
Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeckverkooper
op de // Nieuwe-zijds Kolck. (g) ANNO 1637.
A-P
A: Sonnet met de inhoud door I.H. Krul.
P: Oenone, Een Harderin; Paris, Een Harder, doch Koninghs Soon;
107
Mercurius; Pallas; Venus; Iuno; Menander, een Harder; Priamus, Koninck van Troyen; Senicus, een
Geck; Pagie; Cupido; Helena, Koningin van Griecken; Menelaus, Koninck van Griecken; Elicia,
Dienst-maeght; Aiax; Ulisses; Rey van Velt-Nimphjes.
Volgens de titelblz. opgevoerd op 11 oktober 1637, volgens Geesink 1976, 39 reeds in 1636.
AUB: 459F144) en 691B82; BN: Yi.1246; BM: 11754.bbb.38; KH: 447G192 en M109C73; *MNL:
1090B15; SBH: 128A17:1.
Morre 1894, 115-118; Wijngaards 1964, 226-231; Te Winkel 1973, III,430; Worp 1970, I,294.
144
I.H. KRULS // ALCIP, // EN // AMARILLIS. // BLY-EYND-SPEL.
opgenomen in:
Ian Harmensz Kruls, // MINNE-SPIEGEL // TER // DEUGHDEN. // (typografisch ornament) //
t'AMSTERDAM, // - // Voor Cornelis Danckertsz van Zeevenhoven, Papier, Kunst, Caert, // en
Boeck-verkoper op de fluweele Burgh-wal by S. Jans Brugh, 1639.
fol. Cc1ro-L14ro (blz. 201-271).
I-P
P: Bedryvers: Alcip, een Herder; Clindor, zijn Neef; Cleante, Vader van Clindor; Amarillis, Herderin;
Gabrina, Koppelaerster; Lucia, Princes; Wraeck; Marcellus, Edelman; Helbardier; Amasis, Vorstin
van Marcilien; Alphonsus, Spaens Ridder; Rodus, Edelman; Alderick, Coninck van Gotten; Pagie;
Piemander, Generael in 't Hof te Marcilie; Leon, Oom van Amarillis; Rodrigo, Edelman; Bode; Ionker;
Iuffer.
Volgens Wijngaards 1964, 314 mogelijk van 1634.
AUB: 277D232) en 1756J72) en 1307C13); BM: 11556.dd.33.; KH: 12E23 en 758B26(1,2); LUB:
Prentenkabinet; *MNL: 1203B41; NUB: 365C137; Prov. Gen. v. Kunsten en Wetenschappen,
's-Hertogenbosch; *UBG: BL7237; UUB: Instit. v. Iconographie en Kerkelijke Kunst en Z.qu.257.
Kalff 1906, V,98-99; Morre 1894, 86-93; Wijngaards 1964, 208-213; Te Winkel 1973, III,430; Worp
1970, I,374-375; Zuidema 1905b, 265, 266.
108
145
CELION EN BELLINDE. // Pastorel // Bly-eyndt-Spel. // (c) Ghetrocken (c) // Wt de Fransche Astrea.
// (typografisch ornament)
Opgenomen in Minne-spiegel ter Deughden blz. 148-232 (K3ro-V4vo) (zie 144).
P-I
P: Personen: Amarante, Ionghe Herderinne; Bellinde, Ionghe Herderinne; Celion, Herder; Diamis en
Calidon, Herders; Phillis, Herderin; Damon, Oudt Herder; Cloridon, Celions Vader; Ergastus, een
Ionghen Herder; Philemon, Bellindes Vader.
Volgens Wijngaards 1964, 313 mogelijk reeds geschreven in 1632.
Morre 1894, 95-97; Wijngaards 1964, 207-208; Te Winkel 1973, III, 430; Worp 1970, I,403.
146
FAVSTINA // Bly-eindt-Spel. // (c) Op de Spreuck. (c) // De leughen selden wel geluckt, // Hoe seer
sy vvaerheydt onderdruckt.
opgenomen in Minne-spiegel ter Deughden (zie 144) blz. 73-147.
I-P
P: Personen: Faustina, herderin; Constantinus, Coninck van Grieken; Calista, Coninx Suster; Cantisa,
Staet-Juffer; Ferdinandus, Ridder; Twee Raets-Heren; Dienaer; Rey van Herderinnen; Casterna,
Princes van Persien; Rechter; Scherp-Rechter.
Volgens Wijngaards 1964, 313 mogelijk van 1634.
147
ROSILION // en // ROSANIRE // Bly-eynde-Spel, // VVT de Fransche ASTREA in Nederduytsche //
Rijmen ghestelt, // Door I.H. KRUL. // (gravure) // t'Amsterdam, Ghedruckt voor den Autheur, ANNO
1641.
Kolofon: t'AMSTELREDAM, // Ghedruckt by Joost Broersz. woonende inde Pijl-steegh, // inde
Druckerye. ANNO 1641.
109
I-P
P: Personen: Polikander, Koninck van Boyens en Ambarres; Rosanire, 's Koninx Doghter; Erguntus;
Rosilion, onbekende Prins van Pictes, en Santons; Celiodant, onbekenden Soon van Polikander;
Cephise, voor-Doghter van Polikanders overleden Koninghinne; Bellinde, staet Juffer van Rosanire;
Oronte, Hof-Meester van Celiodante; Raedts-Heer van den Koninck; Verance, een Landt-man;
Hoveling; Argire, Koninghin van Pictes en Santons.
Première A.S. 4 februari 1644.
AUB: 459F151) (titelblz. ontbreekt) en Port. ton. 84-7; *KH: 448G101.
148
J.H. KRULS, // HELLEVAERT // Van // RODOMOND. // Gerijmt in 't Iaer 1645. // (vignet: wapen
van Amsterdam) // t' AEMSTELREDAM, // -// Ghedruckt by NICOLAES van RAVESTEYN, //
Ende men vintse te koop, by Pieter de la Burght, // in den Ysel. Anno 1645.
V-P
V: Opdracht aen den Leser.
P: Bedryvers: Rodomond, koninck van Sarce; Schildknaep van Rodomond; Karel, Keyser en Koninck
van Vranckrijck; Roeland; Aymon, Hertogh van Dordonne; Rogier, de Soon van Aymon; Bradamant,
des Keysers Dochter; Charon, Helschen Veerman; Pluto; Proserpina; Heintje Pick en Stokebrand,
Helsche Geesten; Gradasse, Mandrichert en Agramand, 3 Heydensche Konincklijcke Geesten; Ixion,
Sisiphus en Tantalus, drie verdoemde slaven onder Pluto.
Première A.S. 6 januari 1648.
AUB: 690G112; KH: 787L24; *MNL: 1094D117; SBH: 128C92.
Kalff 1906, V, 100; Morre 1894, 108-115; Wijngaards 1963, 66-67; Wijngaards 1964, 231-243; Te
Winkel 1973, III,430; Worp 1892, 163-164.
149
De // TIRANNISCHE // LIEFDE. // Treur-blij-eynde-Spel. // DOOR // Ian Harmensz Krul, //
(typografisch ornament) // By Cornelis Iansz, Boek-verkoper, woonen- // de aen de nieuwe Kerck,
by 't Groot- // School. ANNO 1646.
110
Opgenomen in:
I.H. Kruls, // Vrolikke, en leerzame // OEFFENINGEN, // bestaende in de // TIRANNISCHE LIEFDE.
// Italiaensche // SCHOORSTIEN-VEGER. // RAMPSALIGEN MINNAAR. // en den // BEMINDEN
DIEF. // Beneven eenige aertige Zang-Rijmen, en // MINNE-DICHTEN. // (typografisch ornament)
// t'AMSTERDAM, // - // By Cornelis Iansz., Boekverkoper, woonen- // de aen de nieuwe Kerck, by
'tGroot- // School. ANNO 1646.
P: (zie 149bis).
Dit is een prozavertaling naar het Frans van G. de Scudéry L' Amour Tyrannique (1638) (Worp 1970,
II,126).
*AUB: 523 G 241); KH: 3C19.
Literatuur zie 149bis.
In 1647 is een berijming van deze vertaling uitgegeven door Symon Engelbrecht (149bis).
149 bis
TIRANNIGE // LIEFDE, // Bly-eindend Treurspel. // Uit de Fransche Taal in Nederduit- // sche
Rijmen gestelt // door // JAN HERMANS KRUL. // (typografisch ornament) // t' AMSTERDAM, //
Gedrukt voor A.K. VAN GERMEZ, by // Jacob Lescaille, in't jaer 1647.
O - P - B(n)
O: aan Geeraardt Brand, Marten Kretzer, Kasper Venkel door Symon Engelbrecht.
B: Brief aan Eedelaardt door P.
P: Bedryvers: Orosmanu, Koning van Kapadocia; Tigranus, zijn zoon; Tiridatus, Koning van Pontus;
Ormena, koningin van Pontus en dochter van Orosmanus; Polixcena, vrouw van Tigranus en dochter
van den Koning van Frigia; Troilus, Broeder van Polixcena; Fernabussus, Raed van Tiridatus, Fraartus,
overste Luytenant van Tiridatus; Cassandra en Hecuba, Staet-Iufvrouwen van Ormena; Euforbus,
Kapiteyn van den Koning van Frigia; Lijfwacht van Tiridatus; Landzaten van Orosmanus.
Première A.S. 25 november 1647.
AUB: 693F147.
Morre 1894, 100-108; Wijngaards 1964, 244-245; Te Winkel 1973, III,430; Worp 1970, II,126.
111
150
I. Kruls // Blinden - Minnaer // Van // SMIRNE. // Tooneel-Spel. // Vyt de Fransche Tael overgeset,
// (vignet: wapen van Amsterdam) // t'Amsterdam, Gedrukt by Gillis Ioosten. // - // Voor ADAM
KARELSZ, 1648.
O-P
O: aan Maria Spiegels, gemalin van Geeraert Schaap door Adam Karels (van Germez).
P: Uytbeelders: Terfile, Vrund van Filarke; Filarke, Edelman, Soon van Attalante; Filiste, Verlieft
op Arristee; Arristee, Beminde van Filarke; Heliane, Dochter van Attalante; Pauline, Staat Dochter
van Heliane; Silene, Boeyen meester; Olinte, Moeder van Arristee; Alcinon, 'tNeefjen van Filarke.
Geschreven voor 11 april 1646, sterfdatum van J.H. Krul.
Vertaling van L'Aveugle de Smirne (1638) door de Société des cinq auteurs (Worp 1970, II,120).
AUB: 691D179; BN: Yth.67413; *MNL: 1094D118); UBG: BL7943.
Morre 1894, 115; Wijngaards 1964, 245-246; Worp 1970, I,349, II, 120.
P. le Febure
151
P.L.F. // TREVR-SPEL // VAN // Lucidorus en Lucella. // (gravure) // TOT LEYDEN, // (g) In de
Boeck-druckerij van (g) Willem // Christiaens, (g) woonende op de Univer- // siteyt. (g) ANNO 1636.
I-E-P
E: V.V.I.M.B.; T.B.D.S.; F.R., Ick lief en krijgh niet; Iohannes du Pré.
P: Persoonen: Paganus; Lucidorus; Dionisus; Organus; Pallas; Rey van Hemel Nimphjes; Celia;
Amarillis; Ivliana; Margriet; Catharina; Lvcella; Piracha; Alphisvs; Nyt.
Het exemplaar in de BN: Yth. 69840 heeft op de titelblz. een vaas met bloemen i.p.v. een gravure.
De tekst is dezelfde als in het exemplaar van de MNL.
*BN: Yth.69840; *MNL: 1091G69.
Kalff 1906, V,97; Worp 1970, I,323-324; Zuidema 1905b, 272.
112
Jan Lemmers
NNBW V,314-315.
152
SCIPIO, // BLY-ENDIGH- // SPEL. // (vignet: salamander in vlammen, met onderschrift
‘PERSEVERANTER’) // t'AEMSTELDAM, // By Jacob Lescaille, op de Middeldam, naast de
Vis-markt. // M D C LI.
O - E - I(v) - P
O: aan Geeraard van Papenbroek door Jan Lemmers.
E: J. Nooseman.
P: Festus, Gouverneur van Karthago; Lindus, Bode; Lucidan, Prins van Celtiberien; Olinde, Princesse
van Hispale; Garamant, Prins van Numidien; Orcade, Staat-juffer van Olinde; Arymbas, Narbal,
Adhrubal en Polidas, Karthaagsche Soldaaten; Hianisba, Princesse der gelukkige Eylanden; Elise,
Staatjuffer van Hianisba; Klindor, Schiltknaap van Hianisba; Rooms Herault; Scipio, Rooms Veltheer;
Marcelyn, Rooms Kapiteyn; Iunius, Philippus, Camillus en Livius, Roomsche Soldaaten; Phorbas,
Edelman van Garamant.
De tweede druk (1657) is getiteld Scipio en Olinde, of kuysche Veldheer.
Vertaling van J. Desmarets de Saint Sorlin Scipion (Worp 1970, II, 121).
AUB: 691B58 en 688A67; BN: Yi.891; *KB: 8e cl.,XIII,C.Treur.2; KH: 443A111; MNL: 1090B241);
SBH: 128A18:1.
Van Praag, 254-255; Worp 1970, II,121; Zuidema 1905b, 288.
Steven Theuniszoon van der Lust
NNBW II, 852.
153
S.T.V. Lust, // (g) Petrus Tryumph-Spel / // Op den Regel: (g) // Al woet de Tyrans dulle daet, // Godt
noyt in noot de sijn verlaet. // Gespeelt by de hondert ende twee-en- // dertich jaerighe Reden-Camer,
// (g) Onder 'tWoord: (g) // LIEFD' BOVEN AL. // (g) Tot Haerlem / op den 4. Martij 1635. (g) //
(Blazoen van de Haarlemse rederijkerskamer met het devies ‘Liefd’ boven al', met in de rand:
‘KMandre Inv. Maetham sculp. Anno Inv. 1600’) // Tot Haerlem, // (g) Gedruct by Jan Pietersz de
Does / inde Smede- // straet / inde witte Passer (g) 1635.
113
V - E - A - PR - P - E(n)
V: Tot den goed-willighen Leser (v) door Den Drucker (Jan Pietersz de Does).
E: Met arbeyt heen, (= Marten Beheyt); D.S.C.; Verblijt int kruis, (= N. Wollewyns); Liefd doet
doolen; Heynsoon, Weest voorsichtich; I.W., Wy hebben een; I.V.B., Denct en swijght; Haet het
quaet; Altijdt benijdt; Haet is Quaet; Moyses Bos, 't Lam betaelt 't al; Zijt voorsigtig, (= Jan
Nanningszoon?); Hend' is 'tend.
A: Aenden loftuyter Momi (m); Aan de voorbylopende berispers (m).
PR: Haerlems Marctpraetjen door Ghemeene Burger en Loutjen Lichthart.
P: Speelders : Petrus, Apostel; Phariseus; Bekeerde Iode; Rhode, Ionge-dochter; Enghel; Rey der
geloovigen; Herodes Agrippa; Calip en Ebyon, Raets Heeren; Wacht-meester; Adelborst; Ioodsche
bloetdorst; Op-roer helsche fury; Echo.
Opgevoerd op 4 maart 1635.
BN: Yi.1192.
154
Steven Theunisz vander LUST. // KINDER- // MOORDT, // Van HERODVS, begaen aende //
Betleemsche Zuygelingen, // Speel-wij's verthoont op Aller-Kinderen-dach, ende naevolgende dagen,
// by de Reden-Camer van Liefd' boven al, binnen Haerlem // (blazoen van de Haarlemse
rederijkerskamer ‘Liefd’ boven al'; een ander blazoen dan in 153) // Tot Haerlem, Gedruct by Ian
Pietersz de Does, 1644.
B - E - PR - P - I - B(n)
E: Iders Spoed Aen ziet, (= Jan Pietersz. de Does); Ick raep deucht; H. Ockers, Weest eendrachtigh;
Hend' is 'tend.
B: Job 15.20; Proverbia 28.15; Sirach 10.12; Af-scheydt-Liedt en eer ghesanck opt spelen vanden
Wingaert ranck (n) door Weest eendrachtigh, (= H. Ockers).
PR: Prologie door Redenaer en Momus.
P: Herodes, Ascalonijt Coning in Indea [sic]; Morobal, velt Hoofdt-man; Nestobelus en Ribsa, twee
Raedts Heeren; Overpriester; Schriftgeleerde; Eerste Soldaet; Tweede Soldaet; Asdat, Herodes knecht;
Byloop, een Ionghen; Staetsucht, helsche furye; Echo of weerklanck; Ioseph, uyt den huyse Davids;
Maria, Iesus Moeder; Drie Wysen uyt 't Oosten; Lupyn, een Bethlemsche Harder; Elysa, een
Bethlemsche Harderinne; Eerste Vrou; Tweede Vrou; Rey van ghelovighe Harders; Thoorn Gods als
ghewapent; Heroult, uytlegger der vertooninghe.
BN: Yi.790.
Van Hamel 1973, 134; Proost 1933, 127; Te Winkel 1973, III,321; Worp 1892, 243-244; Worp 1970,
I,299.
114
Peter Meulewels
NBW VII,581-590
155
TIMΩN MIΣANΘPΩΠOΣ // Vertaelt, vermeerdert, ende in Rijm ghestelt // DOOR // PEETER
MEVLEWELS. // Ende verthoont // (g) Op de Rethorijck Camer vande Gulde // diemen noemt de
(g) // VIOLIERE // Op den Iaerlijckxschen Feestdach // VAN // SINTE LVCAS // Den 18. October.
1636 // (typografisch ornament) // T'ANTWERPEN, // (g) By Jan Huyssens Boeckvercooper aen de
Nieuw Borse. (g)
O-A-E-I-P
O: aan Frederiquo Cornelio de Conincq.
A: Auctor ad Zoilum (m).
E: Ian Goossens, Leeft in rust; I.S. Kolm, Bemint de waerheydt.
P: Pluymstrijcker; Rethorijcker; Philosoph; Timon; Arbeyt; Gnatonides; Demeas; Thrasycles; Iupiter;
Mercurius; Plutus; Fortuna; Armoede; Wijsheyt.
Bewerking van een dialoog van Lucianus Timon Misanthropos (Geerebaert 1924, 367).
BN: Yi.1224; KH: 543K27 en 3104F12; *SBA: C16119; SBH: 128A24; UBG: BL8133.
Geerebaert 1924, 367; Keersmaekers 1957a, 67,249; Keersmaekers 1975, 116-146; Snellaert 1845,
292; Te Winkel 1973, IV,44; Worp 1970, II,110.
Jacob Coenraedsz Meyvogel (Mayvogel)
MEW IV,460-461; NNBW V,345-346.
156
Thamars- Ontschakingh, // OF, // De Verdoolde-Liefde van // AMNON. // Op de Sin, // Waer de
Liefde heftigh brant, // Daer is dwaesheyt in 't verstant. // (vignet) // Tot HOORN. // - // (g) Voor (g)
Arent Jansz Chalon, (g) Boeck-verkooper op de drie- // boomde Singel / Anno (g) 1646.
I-P
P: Amnon, Sone van David; De Deucht, in forme als een Geest; Jonadab, Vrient van Amnon; David,
Coninck over Israël; Thamar, suster van Amnon; Absalon, Thamars broeder; Valsch-schijn; Pagie;
Dienstmaecht.
*KH: 447G68; *MNL: 1091B104.
115
Gruys en De Wolf 1979, nr. 176; Proost 1933, 119-120; Te Winkel 1881, 97; Te Winkel 1973, III,547;
Worp 1970, I,328-329.
Michael Michaelis
157
Spel van Koningin Elysabeth.
Geen titelblz.
Onder het stuk: Traght naar 't Beste // per Michael Micaelis [sic] // 1629 // April ii // 1629 // 11 // 4
gecom (rest ontbreekt)
P: De lijst van personages is onvolledig. Hummelen 1968a geeft de volgende lijst: Graef Essex; Graaf
Southamton; Coninginne Elisabet; Bochorst; Robbert Cecil; Sir Walter Raleijgh; Cobham; Menich
Advocaat; Jaloers Bedrijf; Schijn van Recht; Edewardt Darie; Mr. Carow; Jhon Killegruw; Cnollis;
Secretaris; Sommigh Raetsheer; Menich Edelman.
Hs. Gemeente-archief 's-Gravenpolder 387 no 21. Momenteel wordt dit hs. bewaard in NUB: 1U21.
Hummelen 1968a, 1 U 21a, 378-380.
158
Sigismunda
Geen titelblz.
Onder het stuk: Traght naart beste Michaal Michiaelis // Dit spel is gespeelt den // 16 Julij 1645.
PR - P
PR: Prologe door Retorica, Waanwijs, Onrijp Oordeel, Graach om leren en Liefde tot Const.
P: Sigismunda; Ghuijschaart; Den Prince; Carel, een Ridder; Vierighe Min; Haastich Begin; Cornelia;
Catarina; Phelippus; Marcelus.
Opgevoerd op 16 juli 1645.
Hs. Gemeente-archief 's-Gravenpolder 387 no, 20. Momenteel wordt dit hs. bewaard in NUB: 1 U
20.
Hummelen 1968a, 1 U 20, 377-378.
116
Johannes Michaelius (J. van Michiels)
NNBW IX, 674-675.
159
I. MICHAELII // IVLIVS CAESAR, // Ofte // KAISER-MOORDERS, // Treur-spell. [sic] // - // Stob.
de Rep. Serm. XLI. // Bασιλε α Θεομ ματον πρ γμα, κα δυσφ λακ- // τον πο νθρωπ νας
φυχ ς. ταχ ως γαρ πο // τρυφ ς κα
βριος αλλ σσεται. // (vignet: een zittende vrouwenfiguur,
met een veer in de hand, met het opschrift ‘Virgo Dordracena’ en het onderschrift ‘Libros non Liberos
Pariens’) // TOT DORDRECHT, // - // Gedruckt by HENDRICK VAN ESCH, wo- // nende naest de
Brouwerye van 'tCruys. // (g) In't Jaer (g) 1645.
V - P - E - E(n) - A(n)
V: Voor-reden aen den Leser.
E: J. v. Someren J.C.; P. Godewiick.
A: Klinckdicht; Grieks gedicht.
P: Spurinna, Waersegger; C. Julius Caesar; C. Cassius; Calpurnia; M. Brutus; D. Brutus; Voedster,
onder de naem van Cyrille; Clitipho, Schild-knape; Rey van Romeinsche Vrouwen.
Vertaling van M.A. Muretus Julius Caesar (1550) (Worp 1970, II,118).
AUB: 687C66; BN: Yi.2439; KH: 850E35; *MNL: 1093G14.
Van Hamel 1973, 173; Kalff 1906, V,71,111; Worp 1892, 249-250; Worp 1970, I,299.
Abraham van Mildert
NNBW V,346.
160
A.V. Milderts // VIRGINIAS // (g) Treur-spel, (g) // Tertoont [sic] by de Duytsche Academi. // (vignet:
wapen van de Academie met randschrift ‘Fervet opus redolentque Thymo Fragrantia Mella’) //
t'Amsterdam, // - // (g) Voor Cornelis Lodowijcksz. vander Plassen / // aen de Beurs / in d'Italiaensche
Bybel. (g) 1618.
Kolofon : t'Amsterdam, // - // (g) By Nicolaes Biestkens op de Keysersgracht / naest de // Duytsche
(g) Academi, (g) in de Lelie onder de Doornen (g) 1618.
V - P - E(n) - A(n)
V: Voor-reden.
E: I.S. Kolm, Bemint de waerheyt; I.I. Scheepmaker; Suffridus Sixtinus, Symb. Heu! numium sero;
P.D.H., Leeft om 't leven.
A: Sonnet.
P: Appius Claudius; Virginia; Marcus Claudius; Icilius; Publius Numitorius; Daphne; Quaet
gheselschap; Licht verleyt; Theodore;
117
Titus Ienutius; Publius Cescius; Lucius Virginius; Galbam; Gheweeten; Venus; Cupido; 't Ghehoor;
't Ghesicht; De Reuck; De Smaeck; 't Ghevoel; Eerste Soldaet; Tweede Soldaet; Trou Ghemeen.
AUB: 687H151); BN: Yi.942; KH: 448J55; *MNL: 1091B971);
SBH: 128A27:1 en 128A26:1; UBG: BL68807.
Van Hamel 1973, 45,53,94; Kalff 1906, V,91; Rens 1977a, 89,231; Te Winkel 1973, III,239; Worp
1892, 136-137; Worp 1895, 235; Worp 1970, I,260; Zuidema 1905b, 280.
161
A.V. MILLERTS // HARCILIA // (g) Treur=Spel. (g) // Ghespeelt op d'Oude Camer in Liefd'
bloeyende, // den I. Februarij. ANNO 1632. // (gravure) // t'AMSTERDAM. // - // Voor Dirck
Cornelisz. Houthaeck, Boeck-vercooper // op de Nieuwe-Zydts Kolck int Bourgoens Cruys.
I-P
P: Phelander en Belcarius, Adel; Christyn en Mari, Harderinnen; Harcilia, Princesse van Vranckrijck;
Twee Satyrs; Tyter en Pasquyn, Twee Herders; Mandonius, Edelman; Lerdenia, Staet-Dochter;
Koninck van Vranckryck; Lubbert, Knecht van Phelander; Marco, Toveres; Pandora, Tweede
Staet-Dochter; Morpheus.
Volgens Worp 1920, 58 is Harcilia reeds opgevoerd voor september 1622.
AUB: 687H152); BM: 11754.g.36; BN: Yi.1077; KH: 443A88; MNL: 1091B972); SBH: 128A26:2;
*UBG: BL8126.
Kalff 1906, V,91; Te Winkel 1973, III,239; Worp 1892, 183-184; Worp 1897, 392-393; Worp 1920,
41,54; Worp 1970, I,323; Zuidema 1905b, 279-280.
Hendrik Moor
Van der Aa 1852, V,M322.
162
H. MOORS // (g) Hel / en Hemel=vaert: // Van (g) // THEODORE // En // CONSTANCY. //
TREVR-Bly-eynde-SPEL. // (g) Op t' Spreeckwoort. // Min Breeckt Wet. (g) // Ghespeeld' op de
AMSTERDAMSCHE ACADEMY, // op den 1 april Anno 1630 // (vignet: wapen van Amsterdam) //
t'AMSTERDAM, // (g) Voor (g) Cornelis Willemsz Blaeulaecken, (g) Boeckverkooper in= // de (g)
Sint Ians-straet, (g) int (g) vergulde ABC. Anno 1630.
118
I-P
P: Constancy, Jagerinne; Theodoor, Prins van Florencen; Admerille, Harderinne; Silvester, Harder;
Floris, Ridder; Arbas, Tovenaer; Gallas, Coningh; Iulius, Sijn Broeder; Pluto, de Helsche Voorst;
Proserpyn, Sijn Vrou; Marcurius, Bode van den Hemel; Lardeo, Page.
AUB: 687D262); BM: 11755.b.43; BN: 4oYth.66190; KH: 447G211; *MNL: 1090B331); SBH:
128A29:3.
Kalff 1906, V,107; Te Winkel 1973, III,417; Worp 1892, 171-173; Worp 1970, I,376.
163
HENDRICK MOORS // (g) Engelsche Tragedie: (g) // Ghemaeckten // GECK. // Ghespeelt op de
Oude Kamer, In Liefd' Bloeyende. // Op 't Spreeck-woordt. // (g) Men graef voor ander wel somtijdt
// Een Put daer selfs men inne glijdt, (g) // (gravure) // 'tAMSTELREDAM, // - // (g) Voor (g)Dirck
Cornelisz Hout-haeck, (g) Boeck-verkooper // op de Nieuwe zijds Kolck / int Borgoens Cruys. Anno
(g) 1630.
Kolofon: AMSTELREDAM, // Ghedruckt by Pieter Jansz Slyp.
V-I-P
V: Inleydinge.
P: Philomena; Rosemonda; Gabriotte; Reynhart; Lamorette; Wraeck; Hoochmoet; Giericheyt;
Beveynsd'heyt; Connigh: Pagiens des Conings; Geraldus, Pagie; Gemaeckten Geck; Phinolphus,
pagie van Gabriotte; Venus; Cupido.
BN: Yth. 66290; *SBH: 128A30:2.
Een aantal exemplaren heeft de datum 1631 op de titelblz. maar is voor het overige identiek met deze
van 1630: AUB: 687D261); BM: 11755.bbb.66; BN: 4oYth.66289; KH: 448J48; MNL: 1090B332);
SBH: 128A29:1 en 128A30:3.
Kalff 1906, V,107,108; Te Winkel 1973, III,425; Worp 1892, 173-175; Worp 1970, I,322.
164
H. MOORS // OLIMPHIA. // Ghespeelt op de Amsterdamsche Camer, op // NIEVWE -IAER 1635.
// (vignet: wapen van Amsterdam) // t'Amsterdam, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g)
Boeckvercoper / woonen- // de op de Nieuwe-zijds Kolck / in't Borgoens Cruys. (g) ANNO 1635.
119
Kolofon: t'Amsterdam, // - // Ghedruckt by Iacob Thomasz. Sergeant, woonende in // de Thuyn-straet,
in st. Ioris. ANNO 1635.
I-P
P: Olimphia, Princes van Wallia; Landyn, Prins van Noorweghen; Casandra, Hartoginne van Wallia,
Toveres; Ganimedes, Coninck van Yerlandt; Dalidon, Prins van Yrlandt; Insper, een Sepier; Colinde,
Staet-dochter van Olimphia; Sevragdes, een doolende Ridder; Arbant, Coninck van Hebuden; Derdan,
sijn Hooftman; Astra, dochter van Arbant; Venus en Cupido; Zinghende Reyen; Heybert, Coninck
van Hebernyen; Pagie.
Opgevoerd op 1 januari 1635.
AUB: 687D263); BM: 11755.b.44; BN: Yi.1176; KH: 448J47; *MNL: 1090B333); SBH: 128A29:2
en 128A30:4 en 128A30:5.
Te Winkel 1973, III,425; Worp 1892, 175-176; Worp 1970, I,377.
Daniel Mostart
NNBW X,653-654.
165
Th: Ag: // TREURSPEL. // De Moord der Onnoozelen. // (vignet: wapen van Amsterdam) //
t'AMSTERDAM, by Dominicus vander Stichel. // - // Voor JACOB HEERMAN, boekverkooper op
den Dam, // in 't Kruydt-boek. Ao. 1639.
I - P - B(n)
B: Lof-zangh, Op de geboorte Jesu Christi door Th. Ag. (= Theocritus A. Ganda = Daniel Heinsius).
P: Herodes; Doris, Koningin; 3 Wyzen uyt het Ooste; Josef; Maria; Anna, Profeetin; Simon en Judas,
Hovelinghen; Ananaël, Priester en Malkus, Maerschalck, Raedsheeren; Rey van Profeten; Rey van
Harders; Rey van Godvruchtige Iooden; 2 Burgers; 1 Priester; Boode; Soldaet; Albina, Min van 's
Koninx zoon; Helsche Geest; David, Profeet.
In een brief van 7 mei 1639 spreekt Hooft D. Mostart aan als auteur van dit stuk (Van Tricht 1979,
nr. 953 en Van Moerkerken 1894).
Vertaling van Daniel Heinsius (Theocritus a Ganda) Herodes Infanticida (Worp 1970, II,118).
AUB: Port. ton. 59-21; BN: Yi.822; KH: 448K33; *UBG: G6973(2).
120
Van Hamel 1973, 68,104; Kalff 1906, V,93-94; Van Moerkerken 1894; Proost 1933, 126-127; Van
Tricht 1979, nr. 953; Te Winkel 1973, III,145; Worp 1892, 243; Worp 1970, I,295.
166
D: M: // MARIAMNE. // TREURSPEL. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // // Gedrukt by Nicolaes van Ravesteyn, // - // Voor JACOB HEERMAN, Boekverkooper op den Dam,
// in 't Kruydt-boek. Ao. 1640.
I-P
P: Mariamne, Koningin, Gemaelin van Herodes; Marta, Voedster van Mariamne; Sohem, Hopman
van 's Konings Lijfschutten; Herodes; Salome, Herodes Suster; Schenker van Herodes; Benjamin,
Bewaerder van 't Vrouwentimmer; Alexandra, moeder van Mariamne; Raedsman; 1 Bode; Rey van
Staetjuffers van Mariamne; Alexander en Aristobulus, Zoonen van Herodes; 2 Boode.
Première A.S. 11 februari 1641.
AUB: 691B76; BM: 11754.g.35.; BN: Yi.829; KH: 448K18; MNL: 1051H45; *SBA: C41148; SBH:
128A31; UBG: BL501216.
Van Hamel 1973, 173; Kalif 1906, V,94; Smits-Veldt/Teusink 1978, 50-51,86-87; Te Winkel 1973,
III,145; Worp 1892, 237; Worp 1970, I,295.
Guilliam van Nieuwelandt
MEW VI,140; NBW II,629-632.
167
LIVIA // TRAGOEDIE, // DOOR // GVIL. van NIEWVELANDT // SCHILDER VAN ANTWERPEN.
// (gravure) // T'HANTWERPEN; // By Guilliam van Tongheren, Boeck-vercooper inde Cam- //
merstraet, inden Griffioen. Anno,1617. // Met Gratie ende Priuilegie.
O-E-I-P
O: aan Ioan Coomans.
E: P. Lenaerts, In liefde verheught; Veel deughs van den Bosch, (= H. van den Bosch).
P: Macrinus Opilius; Diadumenus; Placidus; Labinus; Livia; Darida; Adrastus; Sabellus; Fulvius;
Chooren.
De approbatie door Franciscus Hovius is gedateerd 4. Nonas Martij. Anno 1614.
121
BN: Yth.66639; KB: V.B.6823 en III 10.849A en II,12822.B.L.P.; KH: 851D32; MNL: 1089B353);
MPM: R 47.38; *SBA: C21351; UBG: BL8247 en H438.
Bib. Belgica IV,475; Van Hauwaert 1893, 51-54; Kalff 1906, V,391; Keersmaekers 1957a,
78-80,97-98,passim; De Maeyer 1943a, 6; Rens 1977a, 79,231; Snellaert 1845, 289; Te Winkel 1973,
IV,41,60, 61; Worp 1892, 150; Worp 1970, II,107,115.
168
SAVL // TRAGOEDIE, // DOOR // GVIL. van NIEVVVELANDT // SCHILDER VAN
ANTWERPEN. // (gravure) // T'HANTWERPEN, // By Guilliam van Tongheren, Boeck-vercooper
inde Camer- // straet, inden Griffoen. Anno, 1617. // Met Gratie ende Priuilegie.
O - E - P - I - A(n)
O: aan Balthasar Charles.
E: Iustus de Harduyn; Deught is haer selfs loon(2), (= J.D. Heemsen); Liefde doet hopen, (= J.
Ysermans); P. Lenaerts, In liefde verheught; Veel deughs van den Bosch, (= H. van den Bosch).
A: Tot Besluytinghe van deze Saulsche Tragedie (p).
P: Saul; David; Ionathan; Abner; Abisai; Michol; Abiathar; Godt den Heere; Abigail; Ahinoam;
Samuel; Pythonissa; Voester; Boosen gheest; Pashur; Arah; Propheet; Amelechiet; Egiptenaer; Choor
Israelitische Vrouwen.
Opgevoerd in 1615 (Keersmaekers 1957a, 36). Het lofdicht van Justus de Harduijn is gedateerd 1
januari 1616.
BM: 11755.b.46; BN: Yi.906; KB: V.B.6823 en II,12822.B.L.P.; KH: 851D30; MNL: 1089B352);
MPM: R47.38; Rijksmuseum Amsterdam; *SBA: C16117; SBH: 128A34; UBG: BL82471.
Bib. Belgica IV,474; Van Hauwaert 1893, 54-56; Johannessen 1963, 61-65; Kalff 1906, V,391;
Keersmaekers 1957a, 80-82,98-101,passim; De Maeyer 1943a, 6,7; Rens 1977a, 81,231; Snellaert
1845, 289-290; Te Winkel 1973, IV,25,41,60; Worp 1892, 150,151; Worp 1970, II, 107,115.
169
CLAVDIVS // DOMITIVS NERO // TRAGOEDIE. // DOOR // GVIL. van NIEVVVELANDT //
VAN ANTWERPEN. // (gravure) // T'HANTWERPEN, // By Guilliam van Tongheren,
Boeck-vercooper inde Camer- // straet, inden Griffoen. Anno,1618. // Met Gratie ende Priuilegie.
122
O-E-I-P
O: aan Johan vander Ast.
E: Deught is haer selfs loon, (= J.D. Heemsen); Selden rust, (=H. Fayd'herbe); Hans Thieullier, Troost
u in Godt; P., In liefde volhert alias Nou noch, (= P. van Langendonck).
P: Prologus; Nero; Claudius; Actea; Claudius Senecius; Agrippina; Tyber Coor; Roma Coor; Seneca;
Burrus Afranius; Octavia; Ecloge, Voester; Anicetus; Romeynsche Vrou Coor; Epraproditus; Faon;
Sabina Poppea; Tigellinus; Soldaet Coor; Herault; Siluanus; Mellichus; Anthonius Natalis; Statius;
Nymphidius Sabinus; Praetorianen; Eenius; Pompea Paulina; Knecht van Fenius; Sporus; Megoera;
Petinus; Icelus.
BM: 11755.e.40; BN: Yth.66543; KB: II,12822 B L.P.; KH: 851D31; MNL: 1089B351); MPM:
R47.38; *SBA: C21352; UBG: BL5367 en BL82472.
Bib. Belgica IV,475; Van Hauwaert 1893, 56-57; Keersmaekers 1957a, 82-85,102-105, passim; De
Maeyer 1943a, 6,7; Rens 1977a, 89,231; Snellaert 1845, 290; Te Winkel 1973, IV,41,60,61; Worp
1892, 151, 152-156; Worp 1970, II,107,115.
170
AEGYPTICA // OFTE // AEGYPTISCHE // TRAGOEDIE // VAN // M. ANTHONIVS, EN
CLEOPATRA. // Op den Regel // VVanhoop, nijdt, en dwaes beminnen, // Reden, deught, en eer
verwinnen. // DOOR // GVIL. VAN NIEVWELANDT. // Ghespeelt op de Reden-rijcke Camer vande
VIOLIERE // den I. Mey, 1624. // (vignet) // T'ANTWERPEN // By GVILLIAM VAN TONGEREN
inde Camerstraet // inden Griffoen, 1624.
O-E-I-P
O: aan Gillis Fabri
E: Franciscus Sweertius; Ioannes Croes Goidsenhovius; Iacobus I.F.I.N. Roelans; De deucht gaet
sonder vrees, (= S. Vrancx); L. Brooman; Wil naer macht, anagr. Selon qui Scaurai; Nicolaes vander
Grootendaele, Die climt moet daelen; Francoys Diertijdts; I.V. Mael, Al doende (men) leert; I. Wouters,
'T Verandert haest; Hoop voedt den Arbeydt, (= P. Meulewels); H. de Pooter, Hope versterckt; Gillis
Coygnet; Leeft in rust, (= Hans Goossens).
I: Cort begryp.
P: Prologus; M. Anthonius; Lucillus; Niger; Cleopatra; Canidius; Iras; Charmion; Anthoniado;
Hopman; Decretaeus; Aristocrates; Ostrobas; Vier ghevanghenen; Euphronius; Eros; Diomedes;
Landt-man; Seleucus; C. Augustus; M. Agrippa; Titus; Plancus; Caluisius; Thyreus; Proculeius;
Gallus; Daemon; Charon; Choor van twee Herderinnen; Choor van twee Egyptische soldaten; Choor
van twee soldaten van Caesar; Choor van Poësis en Violier.
123
BM: 11755.bbb.68.; BN: Yth.66704; KB: II,12822B L.P.; KH: 851D26; MNL: 1089B354); *SBA:
C21353; UBG: BL82473.
Bib. Belgica IV,475-476; Van Hamel 1973,53,89; Kalff 1906, V,391; Keersmaekers 1957a,
85-87,105-110; passim; De Maeyer 1943a,6; Rens 1977a, 97-98,231; De Ronde 1930, 110; Schönle
1968, 104,112; Snellaert 1845, 290; Te Winkel 1973, IV,44,60,61-62; Worp 1892, 150; Worp 1970,
II,107.
171
(g) Treur-Spel / // Van (g) // SOPHONISBA // APHRICANA. // Op den Reghel // (g) Wie dat hem
self verwint / bethoont veel grooter cracht / // Dan die van Steden groot / de Mueren breeckt met
macht. (g) // Door // GUIL. VAN NIEUWELANDT. // (gravure) // t'Amsterdam, // - // (g) Gedruckt
by (g) Anthony Iacobsz. (g) Boeck-drucker / op de Achter-burgh- // wal by de Raem-brugh / Anno
1635. (g)
O-I-P
O: aan Ioan Baptista van Lemens.
I: Cort begrijp.
P: P.C. Scipio; Sillanus; M. Lelius; Albinus; Mesinissa; L. Martius; Q. Fabius Maximus; Den Raedt;
Sabinas; Siphax; Hastrubal; Bochhar; Sophonisba; Edissa; Voester; Mandonius; Babactus; Methonus;
1. Soldaet; 2. Soldaet.
Volgens Keersmaekers 1957a, 42 is het stuk geschreven in 1625. De eerste uitgave van 1626 is
verloren (Keersmaekers 1957a, 284).
BN: Yi.899; *SBA: C21354.
Bib. Belgica IV,476; Van Hauwaert 1893, 57-58; Kalff 1906, V,391; Keersmaekers 1957a,
87-89,110-113, passim; De Maeyer 1943a, 6; Rens 1977a, 99,231-232; Rombauts 1952, 424; De
Ronde 1930, 110; Schönle 1968, 100-105,111-120; Snellaert 1845, 290; Te Winkel 1973, IV,61;
Worp 1892, 150-151; Worp 1970, II,108.
172
SALOMON // TRAGOEDIE. // Op den Reghel, // God smijt den hooghmoet neer, en oort den dvvaes
sijn leven, // Den mensch die ned'rich is, vvordt door den Heer verheven. // Door // gVILIAM Van
nIeVWeLanDt // Verthoont op de Redenrijcke Camer // van de // VIOLIERE. // AN. M. DCXXVIII.
// (vignet) // T'HANTWERPEN, // (g) By Hendrick Aertssens / inde Cammerstraet / inde // witte
Lelie, (g) 1628.
124
O-E-I-P
O: Dedicatie aan Gillis Fabri.
E: Michaelis Fabri; P. Meulewels, Spes quoque calcar habet; P. Meulewels, Hoop voedt den arbeydt;
Zijt recht uyt; F. Bruynincx, Ick kan noch leeren; H.N., Mont en gront eendrachtich, (= Hubert Neeffs).
P: Godt den Heere, Oft stem van Godt; David; Salomon; Adonias; Ioab; Bersabee; Gheest van Absalon;
Benaja; Abiathar; Abisagh van Sunen; Nathan; Zadoch; Eleasar; Ionathan; Pedania, een hoere; Tersira,
een hoere; Semei; Wraecke; Oproer; Twist; Geweldt.
AUB: 694F104; BN: Yi.901; KB: II,12822, B.L.P.; KH: 448J190; MNL: 1089B355; SBA: C16115;
*UBG: BL82474.
Bib. Belgica IV,476; Johannessen 1963, 65-68; Kalff 1906, V,391; Keersmaekers 1957a, 89-91,
113-116, passim; De Maeyer 1943a, 6; De Ronde 1930, 110; Snellaert 1845, 290; Te Winkel 1973,
IV,25, 44,60; Worp 1892, 156-158; Worp 1970, II,108.
173
Ierusalems Verwoestingh, // DOOR // NABUCHODONOSOR. // (g) Treur-Spel / (g) // Op den Regel
// Den droeven onderganck, van Zedechias thoont, // Hoe Godt d'ondanckbaerheyt, en ongetrouheyt
loont. // Beschreven door // GUIL. VAN NIEUWELANDT. // (gravure) // t'AMSTELREDAM. // // (g) Gedruckt by (g) Anthony Iacobsz. (g) Boeck-drucker / woonende op de Nieuwe- // zijdts
Achter-burgh-wal / by de Raem-brugh / Anno 1635. (g)
O-I-P
O: aan Gaspar Duarte.
I: Cort begrijp ofte inhoudt.
P: Nabuchodonosor; Nabusardan, Veldt-oversten van Nabuchodonosor; Nargal en Zarezar, Capiteyns
onder Nabusardan; Zedechias, Coninck van Israel; Hamiltal, Moeder van Zedechias; Jeremias;
Gramschap Godts; I. en II. Soon van Zedechias; Gadalia, Vorst in Israel; Pashur, Vorst in Israel;
Juchal, Vorst in Israel; Ebedmelech, eenen Moer ende Camerlinc van Zedechias; Thssalia[sic], Een
Assyrische Vrouwe; Melinda, Een Assyrische Vrouwe; Nebo, Edelman van Nabuchodonosor.
Volgens Keersmaekers 1957a, 44-45 is het zeer aannemelijk dat dit stuk reeds in 1629 werd opgevoerd.
BM: 11755.b.47; BN: Yi.769; *KH: 851D25; MNL: 1089B357; SBA: C 21355.
Johannessen 1963, 59-71; Kalff 1906, V,391; Keersmaekers 1957a, 91-93,116-121, passim; De
Maeyer 1943a, 6; Te Winkel 1973, IV, 25,61; Worp 1892, 151-152; Worp 1970, II,108.
125
Pieter Nootmans
NNBW V, 376-377
174
P. NOOTMANS // BORIAS // OFTE // WVLPSCHE-MINS-TOCHT // TREVR-SPEL. // Eerst
Vertoont op de Amsterdamsche Academie, Anno 1627. // Ende nu wederom vertoont op de Ionge
Bataviersche Kamer // van s'Graven-Haghe, Anno 1635, // OP DEN REGEL, // Door geyle Min, ,komt
dolle zin. // (vignet: wapen van 's-Gravenhage) // IN s'GRAVEN-HAGE. // - // Ghedruckt by Ioost
Iansz Verheul, woonende inde Zuylen-straet, // naest de Bancquet Schotel, Anno 1635.
E-O-I-P
O: Op-Dracht oft Spels-Toe-eygheningh aan Ian Hendricksz vander Kisten.
E: Thomas de Keyser, Geeft Reden plaets; C. Stribbe, Deught teelt rijckdom; I.F. D'Angelo, Zijt op
u hoede.
P: Borias, Prins van Rhodis; Bassianus Solyman; Parsidia, De Stadthouders; Dochter; Prophyrio, Een
uytheemsch Edelman; Vitellia, De Stadthouders Huysvrouwe; Ascanius, Camerlingh van Borias;
Pluto; Marinda, den tweeden Stadthouder; Garanta, Bassorius en Ascaridas, Ridders; Pagie.
Het exemplaar UBG: BL68819 heeft een ruitvormig vignet waarop drie figuren en het devies ‘Ieught
neemt an Hage’. Voor het overige is de titelblz identiek.
De Borias is waarschijnlijk voor Slach van Pavyen (1627) geschreven, want in een lofdicht op dit
laatste wordt Borias reeds vernoemd.
Volgens de titelblz. opgevoerd in 1627, volgens Geesink 1976, 19-20 reeds opgevoerd in april 1626.
BN: Yth.66131; *KH: 447G161; MNL: 1090B413; SBH: 128A35;3; UBG: BL68819.
Kalff 1906, V,104; Te Winkel 1973, III,416,418-419; Worp 1892, 169; Worp 1970, I,324; Zuidema
1905b, 281-282.
175
P. NOOTMANS SPEL, // (g) Van den Bloedigen (g) Slach van Pavyen, // GHESLAGEN, // (g)
Tusschen den Victorieusten Roomschen (g) // Keyser CAREL de Vijfde, // (g) Ende den Stoutmoedighen
(g) // Coninck FRANCISCUS Primus // (g) van Vranckrijck. (g) // CI . I . XXV den XXIV. Februarij.
// (gravure) // t'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor (g) Hessel Gerritsz. (g) Boeck-vercooper / wonende
op den // hoeck van de Doele-straet. Anno 1627. (g)
126
E - O - I - A - P - E(n)
O: aan Adriaen Brouwer.
E: A. Brouwer, Ick hoop noch meer; A. vander Heyden, Niet voor Leer; A. Valesius, Victrix Triumphat
Veritas; anoniem; G.C. Fortiter(m); E. Pels, Al met der tijdt(2); A. Molengraaf, Perfer & obdura.
A: Ad Momum (m).
P: Coninck Francoys; Hertoch Carel Borbon; Monsieur Bonivet, Veltoverste; Ian de Marignan,
Monsuer de Virone en Nicolaes Salines, Raetsheren; Lowiza, 'sConinghs Moeder; Vrou Margrieta,
sijn Suster; Paus Clemens de sevende; Basurta, Rodrigo de Piza, Alphonzo de Ribera en Don
Ferdinando, Cardinalen; Keyser Carel de V; Ferdinandus, Iesuwijt, Biechtvader; Don Charles de
Lannoy, Velt-Overste; Alphonzo d' Avilos Marquis del Guasto, Gouv. van Pavyen; Capiteyn Urbiette.
AUB: 691B66; BM: 11755.bb.76. (2.); BN: Yi.1178; KH: 447G169; MNL: 1090B411); SBH:
128A35:1 en 128A36; *UFSIA: Ren Dra.
Kalff 1906, V,107; Unger 1884b, 164-165; Te Winkel 1973, III,419; Worp 1892, 168; Worp 1970,
I,373.
176
P. NOOTMANS // VLYSSES // (g) Treur=spel. (g) // Op den Regel: // VVie Echt en ware liefd' deur
overspel verset, // Breekt deughd, mint lust, en kneust oock Godes wet. // (g) Verthoont by de jonge
Bataviers in s'Graven-Hage // den 27. Martij. 1629. (g) // (drukkersvignet met randschrift 'DVM
STABANT PISAE SIC VIGVERE FABAE' en het devies 'IEVCHT NEEMT AN'.) // IN
s'GRAVEN-HAGE. // - // g) Voor (g) Ian Philipsz van Steen-wegen, (g) Boeck-vercooper op // de
Sael / 1629. (g)
O-I-P
O: aan Iohan van Holst.
P: Iupiter; Pallas; Neptunus; Aeolus; Telemachus; Aegistus; Clytemnestra; Nestor; Agamemnon;
Orestes; Penelope; Vlysses; Circe; Geest van Achilles; Minos; Harcules; Tantalus; Eumaeus; Karidus;
Floridan; Diana.
Opgevoerd op 27 maart 1629.
AUB: 691B89; BM: 11755.bb.76.(1.); BN: Yth. 66275; *MNL: 1090B412; SBH: 128A35:2.
127
Jan Noozeman
MEW VI, 195; NNBW IV,1034.
177
DE // Gelukkige // BEDRIEGERY. // Gerijmt door // JAN NOOZEMAN. // Gespeelt op d'Amsterdamze
Schouburg, den 31en in // Bloeimaand, 1649. // (typografisch ornament) // t'AMSTERDAM, // - // By
GERRIT van GOEDESBERG, Boekverkoper op 't Water, // tegen over de Nieuwe-Brug, in de Delfze
Bybel. 1649.
O-E-P
O: Opdragt aan Jan Meures.
E: P. Zeerijp; Izak Vos.
P: Vertoonders: Diana, mede genoemt Celiree; Dorothea, Speel-noot van Diana; Orante; Filemon,
Vader van Orante; Silvian; Damon, Voester-Vader van Diana; Lizimant; Ariste; Rosinde; Orimant,
Vader van Rosinde; Laquai van Orimant; Lizander, Broeder van Diana; Wachtmeester.
Vertaling van J. Rotrou Diane (Worp 1970, II,125).
AUB: 336E2; BM: 11754.g.37; BN: Yi.728; *GUB: EEhXIII; KB: 8e cl,XIII, C. Treur. 1.; MNL:
1091B31; SBH: 128A39:5.
Te Winkel 1973,IV,282; Worp 1900,305-306; Worp 1970, II,125.
Guilliam Ogier
MEW VI, 257-258; NBW V,649-654.
178
DE // ONKUYSHEYDT // SPEEL-GEWIJS VERTHOONT // OP DE KAMER VAN DE // VIOLIERE
// DEN 18. OCTOBER 1646. // BINNEN ANTWERPEN.
Opgenomen in:
Titelplaat waarop het portret van de hoofdpersoon uit elk van de zeven stukken in U-vorm geschikt
is, met in het midden de volgende tekst: SIET DE GENADE // VYT IONSTEN VERSAEMT // DE
SEVEN // HOOFT-SONDEN // SPEELS-GHEWYS. // VERMAKELYCK // ENDE LEERSAEM //
VOOR-GESTELT, // DOOR // G. OGIER, // Van Antwerpen // T'Amsterdam voor Michiel de Groot.
Boeck-ver: // cooper op den Nieuwen dijck, Ao 1682. // Gasp Bouttats. invent: et fecit. blz. 79-134.
G - V - V(v) - P
G: scène uit het spel door G. Bouttats.
V: Voor-reden; Waerschouwinghe aen de Goetwillighe Toehoorders (v). P: Ian de Quist, Een oude
Man; Livijn, Een Hoere, sijn Bastaert; Gores de Quist, Sijn eyghen Sone; Adolf, Stiefvader van Livijn,
128
Timmerman; Petronel, Een lichte Dochter; Sandryn, haere Moeder; Wouter, haeren Vader.
Volgens De Maeyer 1943f, 6 is er een identieke uitgave van 1682 maar met een ander drukkersadres:
t'Antwerpen by Henderick van Dunwalt, Boeckvercooper op de Melckmarckt in de drij Monicken
1682.
Moderne uitgave Ogier 1889, 95-152.
AUB: 687H27 en 217G71 en 2392D11); Bibliotheek van het Filosofisch en Theologisch College van
de Societeit Jezus, Heverlee: 844D; BM: 11755.a.96. (1); BN: 8oYi.73 (1.); GUB; KB: II,93.451.A.L.P.
en V.B.6790 en Van Hulthem 1188.R.P.; KH: 909F59; MNL: 1103.G.5.3 en 1095D113; NUB; SBA:
C1774; SBH: 129B28:1; UBG: BL19741 en BL8537 en H839; *UFSIA: Ren Dra; UUB.
Van den Branden 1914, 69-72; Kalff 1906, V,401-402,404-405; De Maeyer 1943f, 6; Te Winkel
1973, IV,52-53; Worp 1970, II,113.
179
DEN // HAET EN NYDT // SPEEL-GEWYS VERTHOONT // OP DE KAMER VAN DE //
VIOLIERE // DEN 18. OCTOBER 1647. // BINNEN ANTWERPEN.
Opgenomen in G. Ogier De Seven Hooft-Sonden (1682) blz. 135-182 (zie 178).
V-P-G
V: Voor-reden (v).
G: scène uit het spel door G. Bouttats.
P: Teeuwen en Lucas, Schoen-lappers; Margriet, de vrouw van Teeuwen; Abraham, eenen Weert;
Clara, syne Vrouwe; Tanneken, hunne Maerte; Lieven, hunnen knecht; Ioris, Gauw-dief; Tys, Dief.
Moderne uitgave Ogier 1889, 153-204.
Van den Branden 1914, 72-80; Van Hauwaert 1893, 86-88; Hijmans 1951; Kalff 1906, V,401; De
Maeyer 1943f; Te Winkel 1973, IV,53; Worp 1920, 152,177,194; Worp 1970, II,113.
129
Joachim Oudaan
MEW VI,320-321; NNBW IX,739-741.
180
Iohanna Grey, // Off // Gemartelde Onnoselheyt. // TREUR-SPEL. // .... at te, quia foemina, rebar //
a ferro tutam; cecidisti & foemina ferro. // (gravure: onthoofding) // TOT ROTTERDAM, // - //
Gedruckt by Bastiaen Wagens, Boeckverkooper op't // Steyger in Iosephus, M.DC.XLVIII.
O - I - P - A(n)
O: aan Kornelis van Kampen.
A: Graf-schrift; Op 't Martel-jaer van Iohanna Grey; Wreed! Wreder! Allerwreedst!.
P: Thomas Bridgis, Capiteyn van den Tour; Henrik Grey, Hartog van Suffolk etc.; Feknam,
Mis-priester; Iohanna Grey, gekore Koningin van Engeland; Rey van Staat-Iufferen; Gilford Dudley;
Weston, Mispriester; Meestris Ellin, Kamenier.
*AUB: Port. ton. 29-10 (0 ontbreekt) en Port. ton. 29-7; BM: 11755.e.44; KH: 504B258; MNL:
1094G1.
Van Es 1952, 315; Van Hamel 1973, 127; Kalff 1906, IV,477-478; Knuvelder 1971, 437; Melles
1958, 37-38; Te Winkel 1973, III,495; Worp 1892, 251; Worp 1970, I,301.
181
KONINGH // KONRADYN // EN // Hartoogh Frederijck, // TREUR-SPEL: // Falso damnati crimine
mortis. // (vignet: wingerd) // Gedruct tot Leyden, // Voor Iacob Roels, Boeckvercooper, woonende
by den // Burch, inde Nievve Kerck Bybel. Anno 1649.
O - E - A - I - P - A(n).
O: Op-draght aan Geertruid Taats van Amerongen.
E: W. van Heemskerck.
A: Aan W. van Heemskerck; Op de Gruwel van Brittanie (n); Graff-schrift (n); Ander (n).
P: Konradijn, Koningh van Sicilië, etc.; Frederijck, Hartoogh van Oostenrijck; Robert, Grave van
Vlaanderen; 's-Graven-dienaer; Bende van Guelfen, Gibelynen en Geen-sijdighen; Karel, Grave van
Anjou, etc.; Hals-reghters; Robert Bariënser, Sekretaris; Boode; Margariet, Konradijns moeder.
BM: 11755.f.36. (1.); BN: Yi.1115; KH: 470F29; MNL: 1090B13; SBH: 73G7:1; *UBG: A6032.
Van Es 1952, 315; Harmsen 1980, 175-176; Kalff 1906, IV,478; Knuvelder 1971, 437; Melles 1958,
38-39; Worp 1970, I,301.
130
David de Potter, Lodowyckszoon
Van der Aa 1852, VI, P 134.
182
Den // GETROUWEN // HERDER. // Bly-Eynd' Herders Treurspel, // Van den seer doorluchtigen
Heer Ridder // BATTISTA GUARINI. // Vertaelt uyt Italiaensche in Neder- // duytsche Vaersen, //
door // DAVID de POTTER, LODOVVYCKS SOON. // (typografisch ornament) // t'AMSTELDAM,
// - // By NICOLAES van RAVESTEYN, // op S. Anthonis Marckt, 1650.
O - I - P - PR - A - G - A(n)
O: Opdraght aan Lucas van Neck door N. van Ravesteyn.
G: Portret van Guarini.
PR: Voorreden gesproken door Alpheo.
A: Aenwysingen op de Voorreden (p); Nae-Reden over den Getrouwen Herder (p).
P: Alpheo, een Rivier in Arcadia; Silvio, een sone van Montano; Linco, een oud'man, Dienaer van
Montano; Mirtillo, Minnaer van Amarillis; Ergasto, Mede-gesel van Mirtillo; Corisca, de verliefde
op Mirtillo; Montano, Priester; Titiro, Vader van Amarillis; Dameta, een oud' man, Dienaer van
Montano; Satiro, een oude Satyr, eertijds Minnaer van Corisca; Dorinda, de verliefde op Silvio;
Lupino, een geyten-herder, Dienaer van Dorinda; Amarillis; Nicandro, Opperdienaer des priesters;
Coridone, Minnaer van Corisca; Carino, een oud' man, gemeende vader van Mirtillo; Uranio, een
oud' man, Medegesel van Carino; De Bode; Tirenio, een blinde Waersegger; Rey van Herders; Rey
van Iagers; Rey van Nymphen; Rey van Priesters.
*AUB: 344E14; BM: 11755.aa.9.; BN: Yth.68175; DSU: 1472; Gemeentebibliotheek Rotterdam:
1392D30; KH: 448K95.
Van Hamel 1973, 49,167; Kalff 1906, V,140; Thijssen-Schoute 1967, 195-205; Verkuyl 1971, 310-339;
Te Winkel 1973, V,145; Worp 1970, I,400.
Salomon Davidsz Questiers
NNBW II, 1146.
183
Salomon Davidsz Questiers // (g) Griecxsen Amadis. (g) // Die in een Vrouwen kleet hem selfs bracht
uyt den noot, // En Bilarts valsche schijn leyt hem tot in de doot. // Gespeelt op d'Academie, den 12
September, 1633. // (gravure) // t'AMSTELREDAM: // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck,
(g) Boeckverkooper op de // nieuwe-zijdts-Klock / (g) Anno 1633.
131
O-I-P
O: aan het bestuur van het Weeshuis en Oude-Mannenhuys.
P: Grademerta, Prins van Italia; Amedis van Griecken; Bilart, Prins van Tracien; Estebel, den Tovenaer;
Tesyfone, een geest; Keyser van Nyque; Oret en Amor, Princen des hofs; Vllartijn, Prins van Asien;
Busanda, den geck; Nyque, Keysers dochter; Lerette, Camenier; Cyfax, een Pasie[sic].
Opgevoerd in oktober 1625 (Worp 1920, 75).
AUB: 688D2; BN: Yth.66293*; KH: 443A92; MNL: 1098B48; *UBG: BL83002.
Kalff 1906, V,97; Worp 1920, 75; Worp 1970, I,377.
Jakob Revius
MEW VII, 257-258; NNBW VI, 1174-1176.
184
HAMAN // (g) Treurspel, (g) //
Opgenomen in:
OVER-YSSELSCHE // SANGEN // EN // DICHTEN // IACOBI REVII. // Psalm: 146. vers: 2. // (g)
Ick wil den Heere loven soo lange als ick leve / // ende mijnen God lof-singen dewijle // ick hier ben.
(g) // (vignet: adelaar met onderschrift ‘RENOVABITVR’) // TOT DEVENTER. // (g) By Sebastiaen
Wermbouts / Boeckdrucker woo= // nende op den Poot / inden Vergulden Bybel. (g) // - // ANNO
M.DC. XXX.
blz. 150-179 (fol. S2vo-Y1ro.)
I(v) - P
P: Ahasueros, Coninck; Esther, Coninginne; Charbonna, Conincx Raet; Abagtha, Conincx Camerlinck;
Mardochai; Haman; Zeres, Hamans wijf; Tharsis, Zethar en Mares, Hamans vrienden; Bode; Rey van
Iodinnen inden rou.
Moderne uitgave door W.A.P. Smit (Revius 1930, I,153-182).
Athenaeumbibliotheek van Deventer; *MNL: 1204B17.
Arens 1961; Van Es 1948, 182-185; Kalff 1906, IV,408; Knuvelder 1971, 195; Proost 1933, 120-121;
Smit 1975, 146-152.
132
P. v. Reynegom
185
IESUS CHRISTUS // ofte // Vermoorde Onnooselheyt // Treur-Spel. // Daer helpt geen raet, of middel,
aen // Die selver wil verloren gaen: // Of namaels van sijn boose daet // Wel heeft berou, doch veels
te laet. // Gherijmt door // P.V. REYNEGOM. // (vignet: Christus aan het kruis, met onderschrift
‘REYNE LIEFDE’) // Ghedruckt in't Iaer ons Heeren. 1642.
V-P
V: Tot den Leser.
P: Christus; Den geheelen Raet der Priesters, Scriben, Phariseen, en d'Ouderen des volcks; Cayphas,
Opperste Priester; Discipulen Christi; Iustitia ofte Rechtveerdicheyt; Vindicta ofte de wraeck; Iudas;
Rey van Ongeloovige; Petrus; Schare volcks; Ongeloof; Onrechtveerdicheyt; 2 Valsche getuygen; 2
Dienst Maeghden; Eenige Dienaers; Pilatus; Soldaten van Pilatus; 2 Moordenaers; Den Capiteyn van
die Iesum bewaerden; Ioseph van Arimathien; Nicodemus.
BN: Yi.751; *SBA: C1772.
W. Robyn
Van der Aa 1852, VI, R 120.
186
W. ROBYNS // FERDINANDT // EN // ORATYN: // OF // 't Tooneel der Dwaesheyt. // TREURSPEL.
// Gespeelt op de Amsterdamsche Schouburg, 1647. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'Amsterdam,
Ghedruckt by Tymen Houthaeck. // - // Voor Dirck Cornelisz. Houthaeck, Boeckverkooper woo- //
nende op de hoeck van de Nieuwe-zijds-kolck, // in't Bourgoens Kruys. Anno 1647.
I-P
P: Ferdinandus, de Keyser; Marcelyn, Keysers Raet; Eliander, onbekende Prins; Irene, Keysers
Dochter; Juliane, Irenes Suster; Lydia, haer Camenier; Lavinus, Keysers Neef; Oratyn, Eliands
onbekende Broeder; De Gheest van Oratyns Moeder; Rodrigo, dienaer van Oratijn; Artabaen en
Phlippyn, twee Zee-Roovers; Clorandus de Moor, Overste der Zee-roovers; Polidoor, Elianders
Dienaer; Keysers Dienaer; Rey van Priesters; Coninck van Persen; Arab, sijn Hooftman; Dienaer
vande Koninck; Armatyn, Vader van Eliander en Oratyn; Rey van Apollos Priesters; Diana.
*AUB: 690G38; BN: Yth.68021 en Yth.68022; MNL: 1094D49.
Van Praag, 248; Worp 1892, 250; Worp 1970, I,329; Zuidema 1905b, 287.
133
Theodoor (Dirk) Rodenburg(h)
MEW VII, 323-324; NNBW VII,1054-1057.
187
ANNA // RODENBVRGHS // (g) Trouwen (g) // BATAVIER // (g) Treur-bly-eynde-spel. (g) //
(vignet met opschrift ‘NOBILITAS SOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS’) // T'AMSTELREDAM,
// - // (g) Voor Dirck Pietersz. Vos-cuyl / Boeck-vercooper op den // hoeck vande Doel-straet / inden
witten Enghel. (g)
Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // 't AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van
Ravesteyn, // ANNO 1617.
O-I-P
O: aan Anna Rodenburg door Chi sara sara (= Th. Rodenburg).
P: Woud-heer; Roemert; Cypriaen; Reyn-hert; Margriet; Zeeg-heer; Heere-man; Warnaer; Theodora;
Mieuwes; Orania; Rey van Ioff'ren; Horatius; Adriaen; Eel-hert; Wel-hem; Vrede-ryck; Bode;
Hymeneus.
De exemplaren BM: 11755.bb.81.(6.); *KH: 1350B1294 hebben een andere titelblz. maar zijn overigens
identiek met het beschreven exemplaar. (g) Treur-bly-eynde-spel / // Vande // Trouwe Liefd (g) //
VAN // CYPRIAEN // EN ORANIA. // Eerst [sic] en tweede deel. // (vignet met opschrift ‘NOBILITAS
SOLA EST ATQUE UNICA VIRTUS’) // T'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor Dirck Pietersz.
Voscuyl / Boeck-vercooper / // inde kas / onder het Stadt-huys. (g) 1618.
Volgens de opdracht is het stuk 16 jaar vroeger geschreven, dus in 1601.
Opgevoerd in 1609 (Worp 1890, 136-137)
Vertaling van Guarini Il Pastor Fido (Worp 1970, II,129).
AUB: 688A54; BM: 11755 bb.81.(6.); BN: Yi.927; *KH: 760F6; MNL: 1090B.15; *SBA: C202260;
SBH: 76D32:6; UBG: H1783 en A108811; UUB: Moltzer 6.B.62.
Alblas 1894, I,A,VI; Brouwer 1948a, 262; De Groote 1974, 165-166; Kalff 1906, IV,106,112,117,118;
Knuvelder 1971, 202; Rens 1977a, 73, 232; Van Selm 1978; Verkuyl 1971, 129-226; Te Winkel
1973, III, 153-155,232; Worp 1890, 136-137; Worp 1895a, 75-76; Worp 1920, 28; Worp 1970, I,407;
Zuidema 1902, 266-270.
188
BATAVIERSE // VRYAGIE-SPEL // Nobilitas sola est atque unica virtus // (vignet) //
t'AMSTELDAM. // (g) By Procevant Morgan Boeckdrucker // woonende inde Calverstraet by de
Bagijne steegh // naest de blauwe koe. (g) Anno 1616.
134
O-P
O: aan Franscoise Steenborn door Porcevant Morgan.
P: Theophilus en Piracles, twee oude Batavieren; Celia, een loos meysken; Polotheus, een beveynst
Jonghelingh; Sephalus; Panphilio; Lucia; Emerentia; Hermilio; Celestina; Heliodoor; Schijn-deught;
Schoon-praet; Tyter, Polotheus dienaer.
AUB: 2489F1; BN: Yi.1027; KH: 1350B127; MNL: 1090B12); UBG: BL5011 en *H17832.
Alblas 1894, I,A,I; Kalff 1906, IV,106,112; Kalff 1915b, 208; Knuvelder 1971, 91-92; Rens 1977,
82,232; Te Winkel 1973, III,156, 221; Worp 1895a, 146-147; Worp 1920, 29,96; Worp 1970, I,366;
Zuidema 1902, 270-275.
189
KEYSER OTTO // DEN DERDEN, EN // GALDRADA // BLY-EYNDE-SPEL. // HET EERSTE
DEEL. // Nobilitas sola est atque unica virtus // (vignet) // t'AMSTELREDAM. // (g) By Porcevant
Morgan Boeckdrucker woonende inde Calver- // straet by de Bagyne-steeg naest de blaeuwe Koe.
(g) Anno 1616.
O - PR - P
O: aan Ioffrou Waelburg van Boshuysen door Chi sara sara (= Th. Rodenburgh).
PR: Voor-reen gesproken door Ialourse, Niet-gheliefde en D'afzijnde. P: Keyser Otto den 3.; Hertoch
van Brandenburg; Octavio, Keysers camerling; Galdrada; Theophelos, geomancien; Cupido; Tyter,
getrout met Laura; Laura Camillo, Tyters dienaer; Kluysenaer; Guydeon; Billincion, Galdradas vader;
Flavio; Bedil-al; Araeta, Goddinne der deughde; Verstant; VVille; Lust; Ialourse; Niet-gheliefde;
D'afzijnde.
AUB: 689C68 en 2489F82) en 687D33(3dln.) en 2489F83) (3dln.); BM: 11755.83.(4.); BN: Yi.786
en Yi.787-Yi.789 (3dln.); KH: 1350B128 (3dln.); MNL: 1090B11) (3dln.); SBH: 76D343-5; UBG:
H124 (3dln.) en *H17835 (3dln.) en BL8213 en BL688110.
Alblas 1894, I,A,II; Brouwer 1948a, 263; Kalff 1906, IV,106-107, 108,110,113; Rens 1977a, 82,232;
Te Winkel 1973, III,219,222,223; Worp 1895a, 147-148; Worp 1920, 29,30; Worp 1970, I,366;
Zuidema 1902, 275-278.
135
190
KEYSER OTTO // (g) Den derden / (g) // En // GALDRADA // Bly-eynde-spel. // Tvveede deel. //
Nobilitas sola est atque unica Virtus. // (vignet) // t'Amsterdam, // - // (g) Voor Abraham de Coningh
/ Boeck-vercooper / wonende // aende Beurs / inde Coninghs Hoet. (g) 1617.
Kolofon: (vignet: een lelie onder de doornen met randschrift 'Ghelijck een lelie onder de doornen. So
is mijn vriendinne onder de dochteren, Cant 2.2.) // t'Amsterdam, // (g) By Nicolaes Biestkens
Boeck-drucker / woonende op // de Keysersgracht / inde Lelie onder de Doornen. // Anno (g) 1617.
A-P
A: Sonnet.
P: Keyser Otto den derden; Hertoch van Brandenburch; Octavio; Galdrada; Theophelos; Tyter;
Thessalia; Laura; Camillo; Kluyzenaer; Guydeon; Billincion; 'tGherucht; Flavio; Bedil-al.
Literatuur zie 189.
191
KEYSER OTTO // (g) Den derden / (g) // En // GALDRADA // Bly-eynde-spel. // Derde deel. //
Nobilitas sola est atque unica Virtus. // (vignet) // t' Amsterdam, // (g) By Nicolaes Biestkens /
woonende op de Keysers gracht / // in de Lelie onder de Doornen, (g) 1617.
Kolofon: (vignet: lelie onder de doornen met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornen. So is
mijn vriendinne onder de dochteren, Cant 2. 2.’) // - // T'AMSTERDAM, // (g) By Nicolaes Biestkens
/ inde Lelie onder de Doornen. // M. DC. XVIII.
A-P
A: Sonnet.
P: Keyser Otto den derden; Hertoch van Brandenburch; Octavio; Galdrada; Laura; Kluysenaer;
Guydeon; Billincion; Flavio.
Literatuur zie 189.
192
CASANDRA // (g) Hertoginne van Borgonie / (g) // EN // KAREL BALDEVS // (g)
Treur-bly-eynde-Spel. (g) // Nobilitas sola est atque unica virtus. // (vignet) // 'tAMSTERDAM. // // (g) Voor Cornelis Lodewijksz vander Plasse Boeck-verkooper // woonende op de hoeck vande
Beurs inde Italiaensche Bybel,(g) 1617.
136
G-O-I-E-P
G: wapen.
O: aan Emilia van Nassau door Chi Sara Sara (= Th. Rodenburgh).
E: Acuerdo Olvido.
P: Aernout, Hertoch van Borgonie; Casandra, d'Hertoginne; Vrou Leonora, Hertoginne van Kleef;
Karel Baldeus, d'Hertochs Camerling; Graef Lodewijk; Prudentio, d'Hertochs secretaris; Feliciano,
Eedelman; Lucino en Eraclio, Ambassadeurs van Vrankrijk; Camilla, staet Iuffrou van Cansandra;
Grimaldus, Karel en Leonoraes Zoon; Dienaer van Graef Lodewijk; Lambrecht en Casou, twee
soldaten; Bode.
Vertaling van Lope de Vega El Perseguido (Worp 1970, II,128).
AUB: 1820D37 en Port. ton. 59-10; BM: 11755.bb.83 (3.); BN: Yth.66137; KH: 1350B127; SBA:
C69958; SBH: 76D33:4; UBG: *H17833 en 108813.
Alblas 1894, I,A,IV; Kalff 1906, IV,107,115,118; Moltzer 1889; Van Praag, 62; Rens 1977a, 85,232;
Te Winkel 1973, III,220,223, IV,255; Worp 1892, 133; Worp 1895a, 149-150; Worp 1920, 29,79,
96,145; Worp 1970, I,365,II,128; Zuidema 1902, 279-280.
193
(g) Hertoginne (g) // CELIA // (g) En Grave (g) // PROSPERO // (g) Bly-eynde-spel. (g) // Nobilitas
sola est atque unica virtus. // (vignet) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor Jacob Pietersz. Wachter /
Boeckverkooper // wonende op den Dam / inde Jonge Wachter. // ANNO M.DC.XVII.
O-I-E-P
O: aan Iohan Betsen Rodenburg door Chi Sara Sara (= Th. Rodenburgh).
E: Blijft volstandigh, (= Abraham de Koning).
P: Hertoginne Celia; Theodora, heur staet Ioffrou; Grave Prospero; Arcelo en Gallo, dienaers;
Aristippus, Prince van Spangien; Valerio, de Princens Camerling; Koning van Spangien; Rufino,
edelman; Pagie; Molimpo en Millido, molenaersknechts; Leridano, meester-molenaer; Laura,
Leridaenos dochter; Princesse van Vrankrijk; Alberto, heur Hofmeester.
Vertaling van Lope de Vega El Molino (Worp 1970, II,128).
AUB: Port. ton. 57-14; BM: 11755.bb.81.(1.); BN: Yi,736; KH: 1350B127; MNL: 1090B13); SBH:
76D33: 1; UBG: *H17834 en H1241.
Alblas 1894, I,A,III; Kalff 1906, IV,107; Kollewijn 1891, 352-357; Van Praag, 61; Rens 1977a,
86,232; Te Winkel 1973, III,219, 220, 223; Worp 1892, 134; Worp 1895a, 148-149; Worp 1920,29,145;
Worp 1970, I,365,II,128; Zuidema 1902, 278-279.
137
194
(g) Jalourse (g) // STVDENTIN [sic] // BLY-EYNDE-SPEL. // Nobilitas sola est atque unica Virtus.
// (vignet) // t' Amstelredam, // - // (g) Voor Willem Jansz. Stam / inde Warmoes-straet / op den //
hoeck vanden Niesel / inden Hoochduytschen Bybel. (g) 1617.
Kolofon: (vignet: lelie onder de doornen met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornen. So is
mijn vriendinne onder de dochteren, Cant 2.2.’) // t'Amstelredam, // - // (g) By Nicolaes Biestkens /
woonende op de Keysers // Gracht / in de Lelie onder de Doornen, (g) 1617.
O-A-P
O: aan Maria Steenburen door Chi Sara Sara (= Th. Rodenburgh).
A: Anagram op Maria Steenburen; Aen Maria Steenburen; aan de kunstlievende Lezers en Leesters.
P: Iuliana; Cardenio; Valerio; Vireno; Octavio; Ostilio; Celia; Marcio; Tembranda; Dienaer van
Marcio; Olympio; Theodosio; Fabricio; Porcelio.
Vertaling van Lope de Vega La Escolastica Zelosa (Worp 1970, II, 128).
AUB: Port.ton. 30-14; BM: 11755.bb.83. (5.); BN: Yi.768; KH: 760F6; MNL: 1091B32; SBH:
76D33:6; *UBG: H17831.
194 bis
IALOERSCHE // STVDENTEN // BLY-EYNDENDE SPEL. // Nobilitas sola est atque unica virtus.
// (vignet) // TOT LEYDEN, // (g) By Bartholmeeus Jacobsz. de Fries / Boeckver= // cooper / tegen
over t' groot School / Anno (g) 1617.
P: zie 194, behalve Theodosio.
Volgens Alblas 1894, 11 is de Amsterdamse druk de oudste. Volgens Oey-de Vita 1974, 676 zou
echter de Leidse druk teruggaan op een autograaf.
AUB: 687D31; BM: 11755.b.83.(6.); BN: Yi.767; *MNL: 1091B65; SBH: 76D33:7; UUB.
Alblas 1894, I,A,V; Brouwer 1948a, 262; Kalff 1906, IV,107,112,113; Kalff 1915b, 209; Kollewijn
1891, 343-352; Oey-de Vita 1974, 676; Van Praag 48-50; Rens 1977a, 86,232; Te Winkel 1973,
III,223; Worp 1892, 134; Worp 1895a, 150; Worp 1920, 29,32,125; Worp 1970, I,365; Zuidema
1902, 281-282.
138
195
(g) Eerste deel / (g) // MELIBEA // (g) Treur-bly-eynde-spel. (g) // (vignet met opschrift ‘NOBILITAS
SOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS’) // t'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor Jan Evertsz.
Cloppenburch / Boeck-ver= // cooper / inde vergulden Bybel (g) 1618.
Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // 'tAMSTELREDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van
O - E - G - A - PR - P
O: Toe-eygheningh aan Pilgrom van Dronckelaer, Hendrick Hendricksz en Hendrick Teulingh.
E: S.B.A.; Sublata causa tollitur effectus; I. Bravane; Perse in virtude; anoniem; Conciliant homines
mala; I. Fonteyn; I.S.D.B., Deughd' verwint (= Joh. Sybr. de Bont); Vreest niet zo sterft ghy niet;
Blijft volstandich, (= Abraham de Koning); Wie ghenoecht?; Armoedt baert doefheydt [sic], (= I.E.S.);
In hoop verblijdt; 't Verkeert haest, (= M.P. Voskuyl).
PR: Voor-Spel gesproken door Eglentier Lievert en In Liefd' Bloeyende.
G: Blazoen van de Kamer ‘In liefde Bloeiiende’ (1528).
A: Anagram van ‘In Liefde Bloeyende’.
P: Heracleo; Emilia; Melibea; Phillido; Anchriso; Thessalia; Dorothea; Nescio; Ganaffo; Thoris;
Silvio; Sirenus; Silleman; 'tGhemoed; Onschuld; Tydt; Waerheyd.
De opdracht is gedateerd 31 december 1617.
AUB: 687D35; BM: 11755.bb.81. (2.); BN: Yi.826-828; KH: 1350B128(7-9); MNL: 1090B22); SBH:
76D346-8; UBG: *H17836 en BL8292 en H1242 en A10881.
Alblas 1894, I,A,VII; Van Hamel 1973, 53; Kalff 1906, IV,107,108, 115,116; Kalff 1915b, 209; Rens
1977a, 86-87,232; Te Winkel 1973, III,219,233,234; Worp 1895a, 151-152; Worp 1920, 29,32,33;
Worp 1970, 1,367-368; Zuidema 1902, 282-286.
196
(g) Tweede deel (g) // MELIBEA // (g) Treur-bly-eynde-spel. (g) // (vignet met opschrift ‘NOBILITAS
SOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS’) // 'tAMSTELREDAM, // - // (g) Voor Jan Evertsz.
Cloppenburch / Boeck- // vercooper inden vergulden Bybel. (g) 1617.
Kolofon: (vignet, Elias door de raven gevoed) // t'AMSTELREDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van
P: Melibea; Dorothea; Anchryso; Nescio; Ganaffo; Phillido; Sirenus; Thoris; Silvio; Fop, een kluchtighe
Personage; Cleo, vader van Melibea; Philla, Moeder van Melibea.
Literatuur zie 195.
139
197
(g) Derde deel (g) // MELIBEA // (g) Treur-bly-eynde-spel. (g) // (vignet met opschrift ‘NOBILITAS
SOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS’) // t'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor Jan Evertsz.
Cloppenburch / Boeck-ver= // cooper inden vergulden Bybel. (g) 1617.
Kolofon: 'tAMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. // ANNO 1618.
P: Melibea; Silvio; Thoris; Anchryso; Phillido; Sirenus; Ganaffo; Nescio; Cleo; Eliso; Philla; Bode;
Dorothea; Tydt; Waerheyd; Onschult; 'tGemoedt; Schaepharder; 2. Duynmayers; Boerinneken.
Literatuur zie 195.
198
(g) Treur-bly-eynde-spel // Van (g) // ALEXANDER. // (g) In vier en veertich uuren gerymt. (g) //
Op de Reghel: // Onghezien, 'Ken gheschien. // (vignet met opschrift ‘NOBILITAS SOLA EST
ATQUE VNICA VIRTUS’) // t'AMSTERDAM, (g) Voor Jan Evertsz. Cloppenburch / //
Boeckvercooper / inden vergulden Bybel / op't water, (g) 1618.
G-O-E-P
O: aan Iohan Sybrantsz. de Bont.
E: Ie blijfd In Eele Doen; Odio fu el principio. W.F.M.K.
G: Blazoen van de kamer ‘In liefde bloeiiende’ (1528).
P: Rocabruna, ridder; Clavela, zijn Huysvrouw; Alexander, hunliens Zoon; Vier Musiciens; Lodewyck,
Prins van Vranckryck; Keyser; Florentina, Keyzers dochter; Guydeon, Prins van Spaingien; Hisoch
en Philpoto, twee Egyptenaers; Calilla, Egyptinne; Pagie van de Keyzer; Coningh van Egypten;
Thephisna, zijn Dochter; Vyf Edelen van den Coningh van Egypten; Phillopon, Lodewijckx
Camerlingh; Broer Hendrick, Capusyn; Don Ieronimo, Edelman van Prins Guydeon; Voedster met
twee eerst-gheboren kinderen; Edelman van Lodewijck.
AUB: 687D24; BM: 11755.bb.83. (9.); BN: Yi.667; KH: 1350B127; MNL: 1090B23); SBH: 76D33:8;
*UBG: H17838.
Alblas 1894, I,A,VIII; Kalff 1906, IV,107,115; Rens 1977a, 89,232; Te Winkel 1973,III,234; Worp
1895a, 158-160; Worp 1920, 33; Worp 1970, I,368-370; Zuidema 1902, 289-294.
140
199
RODOMONT // EN // ISABELLA // (g) Treur-spel. (g) // Op de Reghel: // Om de eere niet te derven,,
Ken de eerb're willich sterven. // (vignet met opschrift ‘NOBILITAS SOLA EST ATQUE VNICA
VIRTUS’) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor Jan Evertsz. Cloppenburch / inden vergul= // den Bybel
/ op't Water / Anno (g) 1618.
Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // t' AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van
O-G-E-P
O: Toe-Eygheningh aan Reynier Ewoutsz.
E: I.F.P.; Io. C.S.P.M.
G: Blazoen van de kamer ‘In liefde Bloeiiende’ (1528).
P: Angelica; Medor; Roeland; Wandelaer; Anzelmo, grave; Vier Edelluyden van den Grave Anzelmo;
Zerbyn; Isabella; Gabrina, coppelaerster; Almont, ridder; Corebe, edelman; Oderic; Rodomont,
Koningh van Argier; Mandricard, Koning van Tartaryen; Doralice; Bode; Heremyt; Vier huysliens;
Stantvasticheyt; Liefde; Reynicheyt; Afterdocht; Araete; Trouwicheyt; Diana; Vrese Gods; In Liefd'
Bloeyende; Uyt Levender Ionst.
AUB: Port. ton. 57-15 en 688C55; BM: 11755.bb.83. (2.); BN: Yi.879; KH: 1350B129; MNL:
1091B66; SBH: 76D33:3; *UBG: H178310.
Alblas I,A,XI; Kalff 1906, IV,107,109; Rens 1977a, 90,232; Smit 1968, 34; Te Winkel 1973,III,
237-238; Worp 1892, 62; Worp 1895a, 161-162; Worp 1920, 33-34,96; Worp 1970, I,318-319;
Zuidema 1902, 286.
200
T'QUAEDT // (g) Syn Meester loondt // Bly-eynde-Spel. (g) // (vignet met opschrift ‘NOBILITAS
SOLA EST ATQUE UNICA VIRTUS.’) // 'tAMSTERDAM, // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn.
// - // (g) Voor Dirck Petersz. Voskuyl / woonende inde // Hoogh-straet / inden witten Enghel. (g)
1618.
O-G-E-V-P
O: aan Aleta Queckels door Th. Rodenburgh.
E: Een lief ick.
V: Voor-reden (v).
G: Blazoen van de kamer ‘In Lieft Bloeiiende’ (1580).
P: Astolfo, Hertogh van Ferrara; Ricardo, Edelman; Dienaer; Norandino, Hertoch van Milaenen;
Porcea, Hertoginne, zijn Huysvrouw; Hertoch van Mantua, Vader van Porcea; Priulle; Fabricio,
Edelman; 4. Bedelaers; Octavio, Oratio, Claudio en Tulio, Hovelinghen; Stadthouder; Hof-meester;
Emilia, zuster van den Hertogh van Ferrara; Twee Metselaers; Zommige Zoldaten; Een Scherprechter.
141
Volgens Alblas 1894, 18 heeft het exemplaar in SBH een drukkersadres: Voor Dirck Petersz Voskuyl,
in de kas onder / 't Stadhuys, Anno 1618.
Vertaling van G. Aguilar Venganza Honorosa (Worp 1970, II,127).
AUB: Port. ton. 57-16; BM: 11755.bb.81.(4.); BN: Yi.935; KH: 447G8; MNL: 1091B33; SBH:
76D33:9, *UBG: H17839.
Alblas 1894, 18-19; Kalff 1906, IV,107,114; Kalff 1915b, 210; Van Praag, 71; Rens 1977a, 90,232;
Te Winkel 1973, III,223,234; Worp 1895a, 160-161; Worp 1920, 35,97; Worp 1970, I,365; Zuidema
1902, 287-288.
201
WRAECK- // GIERIGERS // (g) Treur=spel.(g) // Op de Reghel. // De dulle woeste mensch ,, die al
zijn leet wil wreken, // Blijft inde nickers wensch ,, ellendelijcke steken. // (vignet met opschrift
‘NOBILITAS SOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS.’) // t'AMSTELREDAM, // - // Ghedruckt by
Paulus van Ravesteyn. // ANNO 1618.
O - G - PR - P
O: aan Cornelis van Campen, Iohan Fonteyn, Iohan Sybrantsz Bont door Chi Sara Sara (= Th.
Rodenburg).
PR: Voor-Spel gesproken door Horatius en Mr. Adolf, schermmeester.
G: Blazoen van de kamer ‘In Lieft Bloeiiende’ (1528).
P: Hertoch; Hertoginne; Lussurioso, Ambitioso, Supervacuo en Iunior, Echte zonen vanden Hertoch;
Spurio, de Hertochs bastert; Vendici en Hippolito, Edeluyden ghebroeders; Eliza, moeder; Dondolo,
dienaer; Antonio, Pirenio en Aliaga, Treffelijcke Edeluyden; 1. Edeldom; 2. Edeldom; 1. Rechter; 2.
Rechter; Offiiere [sic] vande ghevanghenis; 2. Dienaers van Spurio.
Vertaling van C. Tourneur The Revenger's Tragedy (Worp 1970, II, 130).
AUB: 687D49; BM: 11755.bb.81.(3.); BN: Yi.960; KH: 1350B129; SBA: 50570; SBH: 76D33:5;
*UBG: H17837.
Alblas 1894, I,A,X; Brouwer 1948a, 262; De Groote 1974, 166-167; Kalff 1906, IV,107-109; Rens
1977a, 90,232; Te Winkel 1973, III, 225,234; Worp 1895a, 165-167; Worp 1920, 35-36,69,79,97;
Worp 1970, I,315-318; Zuidema 1902, 288-289.
142
202
EERSTE DEEL // HERTOGINNE VAN SAVOYE // EN // DON JUAN DE MENDOSSA // Historiael
bedryf // Op de Regel Waen bedrieght. // (opgeplakt vignet met randschrift ‘NOBILITAS SOLA EST
ATQVE VNICA VIRTVS’) // Chi sara sara // Door Theodoor Rodenb...
O - E - O(v) - A - E - P
O: Toe-eygening aan Steven Iakobszoon Vennekool; T'Boeck aan Mr. S.J. Vennekool (v).
E: Notra Damus Leti, (= Daniel Mostaart); S.J. Vennekool.
A: Ephemeryd.
P: Don Juan de Mendossa; Isabella de Mendossa; Julio; Lorindo; Iacinta; Senpronia; Philardo; Hertoch
van Savoyen; Hertoginne van Savoyen; Grave van Pancalier; Emilia; Doctor Appian; Babtista en
Zerby, twee pages van de hertoginne; Anphronio en Theantonio, raedts heeren van den hertog; Biscob
van Turyn.
De opdracht is gedateerd 1619.
Handschrift: UUB: Hs. 1848 (4L15) en translitteratie door J. Alblas UUB: hs. 1848 (8A44).
Alblas 1894, I,A,XII; Kalff 1906, IV,107; Oey-de Vita 1974, 668-676; Rens 1977a, 92-93, 232; Te
Winkel 1973, III,244-245; Worp 1895a, 172; Worp 1920, 36,96; Worp 1970, I,370; Zuidema 1902,
294-296.
203
Twede deel // Hertoginne van Savoyen // En // Don Juan de Mendossa // Treur-spel // Op Regel,
Waren der gheen zonden der waren gheen plagen // (opgeplakt vignet met randschrift ‘NOBILITAS
SOLA EST ATQVE VNICA VIRTVS’) // Chi sara sara. // Door Theodoor Rodenburch.
O-P
O: aan Elisabet Dirckx vanden Hoef.
P: Hertoch van Savoyen; Hertoginne; Theantonio en Anfronio, raedtsheeren; Grave van Pancalier;
Emilia; Appian; Babtista; Zerby; Isabella; Senpronia; Philardo; Juan de Mendossa; Julio; Iacinta;
Augustina, een boerinne; Bode; Diego en Alfonso.
Geschreven in 1619.
Handschrift zie 202.
Literatuur zie 202.
143
204
Derde Deel // Hertoginne van Savoyen // en // Don Juan de Mendossa // Treur-Bly-spel. // op de Regel
Warheyt wert onder // (opgeplakt vignet met randschrift ‘NOBILITAS SOLA EST ATQVE VNICA
VIRTVS’) // Chi sara sara. // Door Theodoor Rodenburch.
O-P
O: Toe-eyghening aan Elisabeth Dieryckx vanden Hoef Vennekools.
P: Hertoch van Savoyen; Hertoginne van Savoyen; Theantonio; Anfronio; Grave van Pancalier;
Emilia; Appian; Zerby; Isabella; Philardo; Don Juan de Mendossa; Iulio; Iacinta; Augustina; Gillis;
Heremyt; Vier edelen van Mendossa.
Achteraan: Gheeyndicht den 3. february 1619.
Literatuur zie 202.
205
VIERDE DEEL // HERTOGINNE VAN SAVOYEN // EN // DON JUAN DE MENDOSSA //
BLY-SPEL // Op de Regel // In liefd bloeyende // (opgeplakt vignet met randschrift ‘NOBILITAS
SOLA EST ATQVE VNICA VIRTVS’) // Chi sara sara. // Door THEODOR RODENBURCH.
P: Hertoch van Savoyen; Hesiadoor, edelman; Pagie van de Koning van Vranckryck; Koning van
Vranckryck; Koninghinne van Vranckryck; Koning van Engheland; Koninginne van Engheland;
Maria, Princesse van Engheland; Hertoch van Suffock; Hertoch van Noordthumberland; Grave van
Darby; Grave van Zuyd-Hamson; 'tGherucht; Hertoginne van Savoyen; Broeder Augustyn; Iacinta;
Iulio; Augustina; Cosmus; Nicander; Koning van Spangien; Hertoch de Linfantado; Koninginne van
Spangien; Prins van Spangien; Hertogin de Linfantado; Hertogin Medina Sidonia; Hertoch van Alba;
Don Alvaro de Luna; Don Jeronimo de gusman; Don Christoval de Manrique; Don Juan de Hurtado;
Don Juan de Mendossa; Doctor Appian; Emilia; Zerby; Philardo.
Achteraan: Gheeyndicht den Achsten Iunii 1619. // Theodore Rodenburg // Chi sara sara.
Literatuur zie 202.
206
THEODORI RODENBVRGI // HOECX en CABELIAVVS // OFT // HARTOCH KAREL DEN
STOUTEN, // EN // BATAVIANA. // (vignet door C. van Sichem met randschrift ‘NOBILITAS
SOLA EST ATQVE VNICA VIRTVS’) //
144
't AMSTELREDAM. // (g) Gedruckt by (g) Iacob Aertsz. Colom, (g) Boeck-verkooper op 't Water
// inde Vyerighe Colom. (g) 1628.
E-I-E-P
E: C.I. Vinckel; N. Fontanus; I.E.S., Armoede baert droefheydt.
P: Hertoch Karel den stouten; Heer Vrederijck Stadt-houder; d'Heer van Gruytsen; d'Heer van
Rassingam; d'Heer van Beveren; Heer Adolf van Kleef; Pagie; 4. Hellebardiers; Balthazar en Bataviana,
Man en vrouw; 2. Soontjens van haer; Godefroy en Eduwardt haer Neven; Droeve-Vertrooster, ofte
Priester; Ghevanghens-Hoeder; Scherp-Rechter.
AUB: 687D28; BM: 11755.bb.83.(8.); BN: Yi.738-739; Catalogus Thysius 1879, 199; *KB: V.B.6794
L.P.; KH: 300H29; MNL: 1090B32; SBH: 76D34:2; *UBG: H1243; UUB.
Alblas 1894, I,A,XIII; Kalff 1906, IV,107,114,115; Kollewijn 1891, 357-359; Te Winkel 1973,
III,245,246; Worp 1895a, 215-217; Worp 1970, I,338; Zuidema 1903a, 90-94.
207
THEODORI RODENBURGII // HOECX en CABELIAWS // OFT // Hertogh Karel den Stouten, //
EN // BATAVIANA. // (g) Tweede Deel (g) // (vignet door C. van Sichem met randschrift:
‘NOBILITAS SOLA EST ATQUE UNICA VIRTUS’) // TOT AMSTELDAM, // (g) By (g) Iacob
Aertsz. Colom, (g) Boeck-verkooper / wonende op 't Water / inde Vyerighe Colom / (g) 1628.
P-I
P: Hertogh Karel den Stouten; Heer Vrederijck Stadt-houder; d'Heer van Gruythuysen; d'Heer van
Rassingam; d'Heer van Beveren; Heer Adolf van Kleef; Pagie; 4. Hellebardiers; Balthazars Geest;
Bataviana; 2. Zoontjes van haer; Godefroy en Eduward, haer Neven; Droeve Vertrooster, ofte Priester;
Gevangens-hoeder; Scherp-rechter.
Vindplaatsen zie 206, behalve SBH en UBG.
Literatuur zie 206.
208
Theod. Rodenborghs // SIGISMVND // En // MANVELLA // (g) Bly-Eynde-Spel. (g) // Op de Reghel:
// (g) Deughde veel vermach. (g) // (vignet door C. van Sichem met randschrift ‘NOBILITAS SOLA
EST ATQVE VNICA VIRTVS’) // t'Amsterdam, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz. Houthaeck, (g)
Boeckvercooper / woonende // op de Nieuwe-zijds Kolck / in't Borgoens Cruys. ANNO 1635.
145
O-P
O: aan Steven Iacobsoon Vennekool.
P: Sophia, Philomella; Manuella; Simonia; Arter; Terens; Sigismundus; Iustiniaen; Constantyn;
Basilius en Arestina, Vader en moeder van Manuella; 'T Gelt; Cupido; Dienstbode.
De opdracht is gedateerd 'Op't Slot van Nassau buyten Brussel den 13 Iunij 1632.
Blijkens de opdracht van de Aurelia (211) zou het ook reeds opgevoerd zijn in 1632.
AUB: 687D17; BM: 11755.bb.83.(7.); BN: Yi.1209-1210; KH: 300H25; MNL: 1090B 34); SBH:
76D33:11-12; UBG: H9424 en BL68814 en *H1246; UUB.
Alblas 1894, I,A,XVI; Kalff 1906, IV,110; Te Winkel 1973, III,245; Worp 1895a, 218; Worp 1920,
40; Worp 1970, I,370; Zuidema 1903a, 94-97.
209
Theod. Rodenborghs // SIGISMVND // En // MANUELLA // (g) Bly-eynde-Spel. (g) // TWEEDE
DEEL. // Op de Reghel: // (g) Deughde veel vermach. (g) // (vignet door C. van Sichem met randschrift
‘NOBILITAS SOLA EST ATQVE VNICA VIRTVS’) // t'AMSTELDAM, // - // (g) Voor (g) Dirck
Cornelisz. Houthaeck, (g) Boeckvercooper / woonende // op de Nieuwe-zijds Kolck / in 't Borgoens
Cruys. (g) ANNO 1636.
P: zie 208.
Datering en opvoering zie 208.
Literatuur zie 208.
210
RODENBORGS AVRELIA. // TREUR-BLY-EYNDE. // OPDE REGEL. // DIE GODT VREEST.
// WINDT HET MEEST. // Voor de lofwaerde kamer // IN-LIEFD-BLOEYENDE-YVER. // Chi sara
Sara. // op het Casteel van Nassou buijten // Brussel den laesten Octobris // 1632.
O-P
O: Toe-eygeningh aan Nicolaes Hasselaer, Frans de Neve, Gerbrant Claesz Pancras, Cornelis Jacobsz
Weijer, Claes van Campen,
146
[fraction] Gerrit Schaep, Roelof de Vrij, Willem Wijntgens, Tymon Jacobsz. Hinlopen en Philips
Louwerensoon.
P: Bedryvers: Koning Arganthomus; Koninginne Terentia; Princesse Aurelia; Prince Charisus; Hertoch
Aristarchus; Theophelos Baron; Palamedes, Nicander, Ortelius en Hippolitus, Edelluijden van Coning
Arganthomus; Pirot, een aerdich moorken; Pirotta, een aerdich morinneken; Lintellus en Silvio, twee
herders; Eerste dienaer van Theophelos; Pantellus, een herdersknecht; Ghevangens Hoeder;
Scherprechter.
Achteraan: Chi sara sara 10/30 1632.
Handschrift: SBH: 187B6.
Alblas 1894, I,A,XIV; Kalff 1906, IV,110; Oey- de Vita 1974, 668-669,673,674; Te Winkel 1973,
III,245; Worp 1895a, 219-221; Worp 1920, 40; Worp 1970, I,370; Zuidema 1903a, 97-102.
211
Theod. Rodenborgh // MAYS // (g) Treur-bly-eynde-Spel. (g) // Op de Reghel: // IN LIEFD'
BLOEYENDE YVER. // Ghespeelt op de Amsterdamsche Camer, den 11. Iunij 1634. // (vignet door
C. van Sichem met randschrift ‘NOBILITAS SOLA EST ATQVE VNICA VIRTVS’) //
t'AMSTERDAM, // - // Voor Dirck Cornelisz Houthaeck, Boeckvercooper op de Nieu- // we-zijds
Kolck, int Bourgoens Cruys. ANNO 1634.
O-P
O: aan Iohan Bets Rodenborgh.
P: Bedryvers: Theodora; Emilia; Cupido; Centilius; Felix; Volckaert; Floor, Roel, Kees, Koen en
Mees, Land Knechten; Styn, Ael, Duyf, Swaen en Nel, Land Meyssens; Reynhert; Adriaen; Eeste
[sic], Tweede en Derde, Dienaers van Reynhert.
De opdracht dateert van 1633.
AUB: 687D34; BM: 11755.bb.81.(5.); BN: Yth.66240*; GUB; KH: 300H26; MNL: 1090B33; SBH:
76D33:10; *UBG: H1245; UUB.
Alblas 1894, I,A,XV; Kalff 1906, IV,110,112,117; Knuvelder 1971, 202; Te Winkel 1973, III,156,245;
Worp 1895a, 221-222; Worp 1970, I,370; Zuidema 1903a, 102-107.
147
212
Theod. Rodenborgh // VROU IACOBA, // Erf-Gravinne van Hollandt, etc. //
Historiael-Treur-bly-blyvende. // (gravure) // t'AMSTERDAM, // - // Voor Dirck Cornelisz. Houthaeck,
Boeck-verkooper op de Nieu- // we-zijds Kolck, int Bourgoens Cruys. Anno 1638.
O - P - O(v) - E
O: aan Michael le Blon; 'tBoeck aan Gerrit Schaep (v).
E: A. de Brull, Ie Brusle en Dieu; anoniem.
P: Bedryvers: Vrouw Iacoba, Gravinne van Hollandt; Willem de Bie, Kamerlingh van Vrouw Iacoba;
Silla en Dolabella, Staet Ioffrouwen van me-Vrouw Iacoba; Theantomo en Walterus, Kamer Ionckeren
van me-Vrouw Iacoba; Grave van Meurs; Twee Ghesanten van me-Vrouw Margriet van Bourgoine;
Kluyzenaer; Vredrick en Gijsbrecht, Haegsche Burgers; Acht Haegsche Burgers; Vranck van Borsele,
Stadt-houder van Hertogh Philips; Haspelster en Spinster, Haegsche Burgerinnen; Hertogh Philips;
Sijn dienaer; Twee Raedts-heeren, van Hertogh Philips; Casteleyn, van de ghevangens; Hooft-man
van Delft.
AUB: 687D46; BM: 11755.bb.83.(1.); BN: Yi.952; Catalogus Thysius 1879, 200; GUB; KH: 300H28;
MNL: 1090B35; SBA: C204451; SBH: 76D34:1 en 128A44:2; UBG: H9425 en *H1247; UUB.
Alblas 1894, I,A,XVII; Kalff 1906, IV,110,114,117; Oey-de Vita 1974, 661-662,666-668; Peletier
1912, 1-21; Te Winkel 1973, III,246-247; Worp 1895a, 226-228; Worp 1920, 96; Worp 1970,
I,338,370-372; Zuidema 1903a, 107-121.
Hendrik Roelandt
Van der Aa 1852, VI,R 124.
213
H. ROELANDTS // BIRON // TREUR-SPEL. // Ghespeelt op de // Nederduytsche Academie. // Op
de Reghel: // Hoe machtich, Edel, Rijck of Groot, // Niemandt gheluckich voor sijn doodt. // (vignet:
wapen van de Academie met randschrift ‘FERVET OPUS REDOLENTQUE THYMO FRAGRANTIA
MELLA.’) // T'AMSTELDAM, // - // Voor Cornelis Willemsz Blau-Laken, Boeckvercooper in 't S.
Ians // straet, in 't Vergulde A.B.C. Anno 1629.
P: Coningh van Vranckrijck; Coningin van Vranckrijck; Mareschal de Biron; Ieannin, 'sConincx
Camerlingh; Nemoer, 'sConincx Secretarius; Lafin, Edelman; Ambassadeur van Spangien; Renaze,
Edelman; Graef Avergnes; Edelman van't Hof; Pieter, Nicolaes, Ieremias en Philiph, vier cale
Franschen; Ciria, Boel van Biron; Fuentes, Edelman in
148
Bourgoignien; Laforce, Bierons Bloedt-Vriendt; Vitry, Capiteyn van de Guarde; Vier Raedts-Heeren;
Soldaet; Beul.
Volgens Geesink 1976, 17 opgevoerd op 6 januari 1625.
*AUB: Port. ton. 86-11; BN: Yi.692; KH: 504B389; MNL: 1090B40; SBH: 73G9:1; UBG: BL6617.
Van Hamel 1973, 54,180; Kalff 1906, V,106; Te Winkel 1881, 98-99; Te Winkel 1973, III,416; Worp
1920, 76,97,145; Worp 1970, I,320.
Frederik Roest
Van der Aa 1852, VII, R130.
214
F. ROESTII. // TREVR-SPEL // Van den Droeve // IVLIA // (gravure) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN.
// - // By Josephus vander Nave Boeckverkoper woonen- // de inde Sonnevelt steech inde ghekroonde
// Bybel. Anno 1633.
O-A-E-V-I-P
O: aan het bestuur van de Amsterdamse kamer ‘Yverich in Liefd' Bloeyende’.
A: Aen alle Rymlievende Geesten (v).
E: Argues mala duris (anagr.).
V: Tot de goetwillighen Leeser.
I: Inhout (v) door Lusor Musa Legi (anagr.).
P: Persoonen: Aeschines, een Vrijer van Iulia; Urbanus, een Vrijer van Iulia; Iulia; Richard, de vader
van Iulia; Artus, vrient van Urbanus; Gano, Knecht van Urbanus; Priester; Venus; Cupido; Belsebub,
een Duyvel; Ian Byster, een Vryer; Trijn Smuls, sijn Moer; Claertie Mieuw, sijn Vryster.
BN: Yth.69839.
Dirck Scabaelje (Schabalie)
NNBW V,660.
215
SPEL // (g) Des (g) // OPROERS // (g) Tot (g) // EPHESIEN, // DOOR // DIRICK SCHABALIE. //
(vignet: met randschrift ‘DRAECHT MAER KENNIS.’) // Ghedruckt tot Haerlem, // - // (g) By my
Jacob Pauwelsz. Houwaert / // voor (g) Daniel de Keyser, (g) Boeckvercoper // woonende aen de
Merct / anno (g) 1641.
149
I-P
P: Beelden: Paulus; Goet Ghehoor; Ghelaten Mensch; Partije; Oproer; Vervolch; Demetrijo, Gout-Smit;
Aertsch Ghewin, Heeren yver en Valsche Gods-dienst, syne Ghesellen; Alexander; Stadts Schrijver;
Rey der bekeerde; Choor der Leerlickheyt.
Volgens Gruys en De Wolf 1980 zou Jacob Pauwelsz. alleen in 1614 gedrukt hebben, en Daniel de
Keyser van 1611 tot 1615.
Briels 1974, 310 vermoedt dat Jacob Pauwelsz. Hauwaert overleden is voor 1616. Daniel de Keyser
is gestorven in 1619 (Briels 1974, 578). Geen van beide drukkers kan dus in 1641 hebben gewerkt.
We mogen dan ook aannemen dat de datum ‘1641’ een drukfout is, en in feite 1614 moet zijn.
SBH: 73G10:2.
Kalff 1906, V,84; Steenbergen 1952, 470; Worp 1892, 239; Worp 1970, I,412.
216
(g) Spel des gheschils // tot (g) // ATHENEN, // (g) ghenomen uyt het 17 Cap. van de Hande= //
linghen der Apostelen: (g) // Ende in Rijm ghesteldt // (g) door (g) // Dierick Scabaelje. // (vignet:
lelie onder de doornen, met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornen So is mijn vriendinne
onder de dochteren, Cant 2.2.’) // t'Amsterdam, // (g) By Nicolaes Biestkens / op de nieuwe-zijts
achter- // burghwal / in de Lelie onder de Doornen. (g) 1617.
I-E-P
E: R. Telle.
P: Beelden: Paulus; Corydon, Iason en Epistemon, 3 Griecken; Gelasius; Rabbi; Lechi, een Iode;
Epicurus en Cleanthes, 2 Philosophen; Titus, Talus en Eurialus, 3 Koopluyden; President ende
Raets-Heeren; Ioodtsche Zanghers ende hoorders der VVet; Choor.
AUB: 691B94 en 976B156); BM: 11754.bbb.51; BN: Yth.66300*; Catalogus Thysius 1879, 199;
KH: Pamflet 2487 en 2487a; *MNL: 1090B43; SBH: 73G10:1 en 29D17:5; UBG: M1522.
Hummelen 1968a, 4 32; Kalff 1906, V,84; Molkenboer 1950, 455-459; Proost 1933, 129-131; Rens
1977a, 87,232; Steenbergen 1952, 468; Te Winkel 1973, III,299; Worp 1892, 136; Worp 1970, I,261.
150
Jan C. van Schaghen
Van der Aa 1852, VI,S67.
217
(g) Vryagie / // Van Alleran van Sacxen / // en Adelasie / dochter van Keyser Otto // den derden. (g)
// (vignet) // TOT DORDRECHT. // - // (g) Gedruckt / By Jan Canin / Boeck-vercooper / // woonende
by de Visch-marckt / inde groote Druckery / (g) // Voor Ian van Schaghen, Anno 1632.
Kolofon: Een Nieuwe Comedie, die noyt in druck gheghe- // ven is geweest, als voor dese mael,
deftigh // om te Lesen ofte Spelen, voor eenige // Ionghe maets. // Ghecompaneert door Ian van
Schaghen, // TOT DORDRECHT. // - // (g) Gedruckt / By Jan Canin / Boeck-vercooper / // woonende
by de Visch- marckt / inde groote Druckery / // Anno (g) 1632.
I-P
P: Adelasie; Alleran; Voester; Twee Staet-Iuffren; Een Pagie; Keyser; Oudin; Gunt-fort; Twee Edelen;
Corsseligghe leen; Willem den Sone van Adelasie; Droncken Driesje en Quanselachtighe Kees,
Struyckroovers; Waerdinne; Ruyghe Lijs en Swarte Maey, Twee Snollen; Twee Coop-lieden; Een
Ionghen; Coninck van Hongherije; Twee Capiteyns.
*AUB: 691B80; KH: 448L23; SBH: 127A3.
De Witte van Citters 1873, 143; Worp 1892, 143; Worp 1970, I,377; Zuidema 1905b, 279.
Jan Jacobsz. Schipper
NNBW II,1286-1287.
218
I.I. SCHIPPERS // Verovering van // RHODES, // MET // D'ONNOZELE BLOED-SCHANDE. //
Vertoond op d'Amsterdamsche Schouw-burgh, 1640. // (gravure) // t'AMSTERDAM // - // Gedruckt,
by Paulus Matthijsz. woonende in de stoof-steegh. // - // Voor Ian Iacobsz Schipper, op de Prince
Gracht. 1640.
Kolofon: t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt, by Paulus Matthijsz. woonende inde Stoof- // steegh, in
de Boeck-Druckerye, ANNO 1640.
O-I-P
O: aan Tobias van Domselaer, Willem Dircksz. Hoofd, D. Pieter Codde, Claes Moyaert, Willem van
Buyl.
P: Personen: Soliman, Turckse Keyzer; Alcippes, een van zijn Princen; Turckse Bode; Gradimart en
Polanes, Krijgs Overste; Fidamant, Italiaens Edelman; Florinisse, zijn Vrijster; Claris, haer Slavinne;
Taelman des Konings van Schythen; Knecht; Priandre,
151
Françoys Edelman; Slavinne; Groot Mr van Rhodes; Adrastes, zijn Krijgs-overste; Gezant van
Gethulien; Rey van de Rhodiaense Maeghden; Rhodiaens Ridder; Clarimene, zuster van Fidamant;
1,2 en 3 Rodiaensch Ridder; Rhodiaensche Bode; Rey van d'uyt treckende Rhodianen; Schiltwacht;
Camerlink; Messenia, Moeder van Periandre; Lyliane, zijn eerste Vryster; Celinde, Dochter, zuster,
en vrouw van Periandre.
AUB: 687D13; BM: 11754.bbb.37; BN: Yi.945; KH: 448J98; *MNL: 1246G40; SBH: 73G10:4 en
128A45; UBG: BL8335.
Van Hamel 1973, 16,95,128,206; Hummelen 1967, 20-21; Smits-Veldt 1979, 253-254; Te Winkel
1973, IV,237; Worp 1892, 237; Worp 1970, I,325; Zuidema 1905b, 284-285.
219
J.J. SCHIPPERS // ARIANE, // Treur-spel. // Op d'Aemsteldamse Schouburg, in 't Iaer 1644. vertoont.
// Die naer zijn welstant staet, en onheyl zoekt t'ontvliên, // Moet, daer de nyd hem dreygt, met duyzend
oogen zien. // (typografisch ornament) // t'AMSTELDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravensteyn,
// - // Voor Dirck Cornelisz Hout-haeck, Boeckver- // koper op de Nieuwe -zijds Kolck, in't Bour- //
goens Kruys, Anno 1644.
G-O-P
O: aan Jacob Block, Kasper Vinkel, Barent Fontein, Gerrit Brant, Symon Engelbrecht, Kornelis
Danckaertz.
G: portret van I.I. Schipper.
P: Persoonen: Emilia en Camilla, Roomse Iufferen, Weduwen; Melinte en Palamedes, Seciliaensche
Edellieden; Marcelinus, Hoog-gezaghebber van Nero; Livius, Rooms Ridder; Nero, Keyzer van
Roomen; Otho, Rooms Heer; Cyane, Emiliaas Kamenier; Arcas, Melintes Schiltknecht; Nize,
Palamedes Schiltknecht; Cornelius, Rooms Edelman; Fabius, Marcellinus Schiltknecht; Deurwaerder
van Maximus; Trebace, Overste van 'sKaizers Lijfwacht; Aristides, Palamedes Vader; Ariane, Aristides
dochter; Epicharis, Arianes gezellinne; Maximus, Rooms burger; Virginia, Priesterin van Dianaas
tempel; Zangsters in de Hemel; Diana, Een Roomse toneelspeelster; Minnegoden; Lucie, Maximus
dienstmaegt; 2 Knechten van Maximus; 1. Soldaet; 2. Soldaet.
Volgens titelblz. première A.S. 1644. Volgens Worp (hs) en Wybrands 1873, 260 op 19 april 1655.
AUB: 689H17 en 2343H182); BN: Yth.67188; MNL: 1094G7; *UBG: BL8559.
De 2de druk verscheen onder een andere titel maar is vort het overige praktisch identiek. (219bis)
152
219 bis
I.I. SCHIPPERS // Onvergelijkelijke // ARIANE, // OF // Verloste Kuysheyt uyt ROMEN. // Vertoond
op d'Amsteldamse Schouburg in 't Iaer 1655.[sic] // (typografisch ornament) // t'AMSTERDAM, // // By I.I. SCHIPPER. // CI I CXLVI.
O-P
O: zie 219.
P: zie 219.
*AUB: 687H10; BN: Yth.69348; MNL: 1094G8; SBH: 850G41:3; UBG: BL49832.
Kalff 1906, V,121; Te Winkel 1973, IV,237; Worp 1892, 237; Worp 1970, I,325; Zuidema 1905b,
285.
Schouwenbergh
Van der Aa 1852, VI, S 149.
220
HET LEVEN IS MAER DROOM. // - // BLY-EYNDIGH // TREVR-SPEL, // VERTOONT // In de
vvonderlycke Op-voedinghe // VAN // SIGISMVNDVS, // PRINCE VAN POLEN, // Door de Vrye
Lief-hebbers ende der Rymer- // Konste binnen Brussel. // Met een bevallige KLUCHTE van de
Gilde-broeders // van Koeckelbergh, // daer op passende. // (typografisch ornament) // TOT BRVSSEL.
// By JAN MOMMAERT, achter 'tStadt-huys, // in de Druckerye. C . I C.XLVII.
O - I - V(v) - P - B(n) - E(n)
O: aan Elisabeth Gravinne en Princesse tot Hoogenzolre door Joan Mommaert.
I: Kort Begryp.
V: Den Drucker tot den Leser (v) door Joan Mommaert, Naer 't duyster hop' ick 'tlicht.
B: Kluchte met Meester Koenraet, Lysken, Margriet, Duyvels, Hand-uyt, (= J. de Grieck, Meester
Coenraedt Bierborst).
E: C.V.V.; J.V.C.; Ex ungue Leonem, (= C. de Grieck); Castra qui se vincit, (= Willem vander Borcht);
L. van Bont.
P: Basilius, Koningh van Polen; Sigismundus, sijnen Sone; Astolfus, Hertogh van Moscovien, Neve
van Basilius; Aurora, Nichte van Basilius; Rosaura, Miscovietsche Ioffrouwe, Vrijster van Astolfus;
Clotaldus, Vader van Rosaura ende Voester-heer van Sigismundus; Clarin, knecht van Rosaura;
Edel-mans; Soldaten; Borghers.
Het stuk is uitgegeven door Joan Mommaert zonder toestemming van
153
de auteur. Uit de lofdichten achter het stuk blijkt dat Schouwenbergh de auteur is.
Volgens De Baere 1945, 105 is het stuk reeds opgevoerd in 1645. Première A.S. 18 mei 1654.
Vertaling van Calderon de la Barca La Vida es Sueno (Worp 1970, II,127).
MNL 1097F91; SBH: 128B13; *UBG: BL6263.
De Baere 1945, 105; De Grieck 1926, 24-26,112-132; Langendijk 1978, 18-19,21; Van Praag, 116-132;
Rombauts 1952, 447; De Ronde 1930, 113-114; Te Winkel 1881, 99-100; Te Winkel 1973, IV,56-57;
Worp l920, 97,145,176,195; Worp 1970, I,395.
Gerr. Severins van Cuilla
221
G. SEVERINS van CUILLA // TRAGOEDIA, // OFTE // (g) Treur-Spel / (g) // van // CEYX ende
HALCYONE // Op den Regel: // De doot die is alsoo geaert // Dat sy noch kleyn noch groot en spaert.
// Mors servat legem, tollit cum paupere Regem. // Mors ultima linea rerum. // (typografisch ornament)
// In 'sGraven-Hage, // - // By ISAAC BVRCHOORN, Boeck-drucker, CI I C XXXII.
P-I
I: Compraehensio argumenti.
P: Ceyx, Koninck van Thessalien; Halcyone; Koningin; Fama; Juno; Iris, de Bodinne van Juno;
Somnus, den Godt des slaeps; Morpheus, ofte de geest van Ceyx; Nutrix, de Voedster van Halcyone.
*AUB: Port-ton. 56-7; BN: Yth.66670(1.); KH: 443A98; SBH: 73G9:9.
Te Winkel 1973, III,145; Worp 1892, 184; Worp 1970, I,293.
222
G. SEVERINS van CUILLA // TRAGOEDIA, // ofte // (g) Treur-eynd-Spel/ (g) // VAN // IASON
ende MEDEA. // Op den Regel: // Te volgen haest, en ongetrout, // Is menigmael een Maegt berout.
// Omnia si perdas, famam servare memento. // Quae semel amissa, posteà nullus eris. // Nemo antè
obitum beatus. // (typografisch ornament) // In 'sGraven-Hage, // - // Gedruckt by ISAAC
BVRCHOORN, Boeck-drucker, // woonende op het Speuy, alder-naest de Keyser. CI I CXXXII.
154
P-I-A-E
I: Argumentum breve.
A: Ad Poetas hujus aetatis.
E: I. Burchoorn, Semper amans.
P: Jason, Zethes en Calais, Griecxsche Ridders; Koninck van Colchis; Medea, Konincks dochter;
Gerechticheyt; Liefde totte Ouders; Beschaemtheyt; Vertoonder; Dienaer; Bacchus; Pelias Dochter;
Pelias, een oudt Man.
*AUB: Port. ton. 56-8; BN: Yth.66670(2.); KH: 443A85; SBH: 73G9:9.
Gysbert de Sille
223
IOODT van MALTA, // OFTE // WRAECK door MOORDT, // TREVR-SPEL. // Gerijmt door //
GYSBERT de SILLE. // (gravure) // TOT LEYDEN, // By Iacob Roels, Boeckverkooper, Ende de
Erfgenaemen van // wijlen Ian Claesz. van Dorp, Anno 1645.
Kolofon: TOT LEYDEN, // Gedruckt by de Erfgenamen van wijlen Jan Claesz. van // Dorp, woonende
op Marendorp, inde vergul- // de Son. Anno 1645.
P-I-V
V: Aen den quaet-willighen Leser.
P: Gouverneur van Malta; Calibuth, Velt-Overste der Turcken; Bernardo, Broeder vande Gouverneur;
Balthasar, Neef vande Gouverneur; Barrabas, een Ioodt van Malta; Laban, een Ioodt van Malta;
Abigal, Dochter van Barrabas; Abdisse; Artabos, Slaef van Barrabas; Gorganes, Opper-slaef van
Bernardo; Pedro, Kamerlingh van de Gouverneur; Achab en Sedecheus, twee Monicken; Hoereweert;
Hoer.
Mogelijk ontleend aan Christopher Marlowe The Jew of Malta, maar geen vertaling (Worp 1970, II,
129).
AUB: 689C105; BM: 11754.bbb.55; BN: Yi.779; *SBA: C41150; SBH: 73G9:7.
Kalff 1906, V,73; Worp 1970, I,326-327; Zuidema 1905b, 286.
155
Jan Six
Frederiks en Van den Branden, 722-723.
224
MEDEA. // TREVRSPEL. // (vignet: waterput met onderschrift ‘ELCK SYN BEVRT’) //
t'AMSTERDAM, // By Abraham de VVees, en Jacob Lescaille, Boeck- // verkoopers op den
Middeldam, // in't jaer 1648.
V-I-P
V: Voor-reden.
P: Persoonen: Jason, gehuwt aen Medea; Hercules, Iasons vriendt; Medea, dochter van Aëta koninck
van Colchis; Enioche, voedster van Medea; Euippe, kamenier van Medea; Rey, gevolgh; Creüsa,
eenighste dochter van Creon, gehuwt aen Iason; Creon, koninck van Corinthen; Bode, soldaet; Eriope,
eenigste dochterken van Iason en Medea; Aglaura, voedster van Creüsa; Philippus, kaemerlingh van
Iason.
Het stuk is ondertekend door Jan Six.
Première A.S. 24 oktober 1647.
BM: 11754.g.41; BN: Yth.66641; KB: VB.6809; KH: 760D1; MNL: 1099A5; Rijksmuseum
Amsterdam; *SBA: C207948; SBH: 73E1:1.
Van Hamel 1973, 73,75,103-104; Kalff 1906, V,111; Smits-Veldt/ Teusink 1978, 55,91; Te Winkel
1973, IV,152; Worp 1892, 251-253; Worp 1970, I,300-301.
Suffridus Sixtinus
NNBW I,1474.
225
SVFFRIDI SIXTINI // GERAERT // van // VELSEN // LYENDE. // TREUR-SPEL. // (vignet: wapen
van Amsterdam) // TOT AMSTELREDAM, // - // Voor Iosephus vander Nave Boeckvercooper,
woonende in 't S. Ians-straet // inden ghecroonden Bybel. ANNO 1628.
O - I - P - A(n)
O: aan Samuel Coster (v).
A: Vonnisse van Geraert van Velsen (p).
P: Heer Geraert van Velsen; De Graef van Cleve; De Gheest van Graef Floris van Hollandt;
Schildknaep; Didrick van Wassenaer Burgh-graef van Rhynlandt; Raeden welborene Mannen;
Landtschryver; Vluchtende edelman met syn vrouw; Rey van vroome Inghesetenen; Rey van Naerders,
Kenemaers en Waterlanders; Wraeck; Eyghenbaet; Twist.
156
AUB: Port. ton. 34-13; BN: Yi.730; GUB; KH: 448G69 en 232N328; MNL: 1090B352); SBH:
128A47:2 en 129A26:8; UBG: BL8053; *UFSIA: Ren Dra.
Kalff 1906, V,94; Te Winkel 1973, III,137; Worp 1892, 164-167; Worp 1920, 106,109; Worp 1970,
I,291-292.
Gerbrant Smit
NNBW II,1330.
226
G. SMIT // ABSALOMS // (g) Treur=Spel / // Vertoont in Januarius / (g) // ANNO 1620. // (g) Op
de (g) // Brabandtsche Camer // Ghenaemt 'tVVit Lavendel, // VVT LEVENDER IONST // (g) Op 't
spreeck-woordt: // Hoochmoet komt voor den val (g) // (vignet: wapen van Amsterdam) //
'tAmstelredam, // - // (g) Ghedruckt by (g) IORIS VESELER, (g) woonende by de // Zuyder-kerck
inde (g) HOPE. Ao. 1620,
E-O-I-E-P-B
O: aan het bestuur van de rederijkerskamer ‘Het Wit Lavendel’ te Amsterdam.
E: G.G., Wie faelt mach keeren; C. Felbier, Rijckdom baert sonde.
B: gedicht van de drukker Ioris Veseler.
P: David; Absalom; Salomon; Ioab; Abysay; Itay; Husay; Sadoc; Abiathar; Ionathan; Ahimas;
Mephiboseth; Siba; Cusy; Een Vrou of Boerin; Een Maecht; Achitophel; Amasa; 1. en 2. d'Outste
van Hebron; Iongen oft Schilt-knecht; Siemey; 1.2. en 3. Byvvijf; Soby; Barsilay; Chimeham; De
Wachter.
Opgevoerd in januari 1620.
BN: Yi.665; KH: 447G149; *MNL: 1091B72; UBG: BL9490 en BL64016; UUB.
Johannessen 1963, 210; Kalff 1906, V,88; Proost 1933, 117-118; Rens 1977a, 93,233; Te Winkel
1973, III,259; Worp 1892,136; Worp 1920, 27; Worp 1970, I,262.
157
Martinus Snouckaert van Schauwenburg
227
PROCRIS // (g) Treur-spel. (g) // Door M. Snouckaert. // OVID: Lib: 3. de Art: Amand: // -Quantum
cito credere laedat // Exemplum nobis non leve Procris erit. // (vignet: lauwerkrans) // TOT LEYDEN,
// By Vlderick Cornelissz. Honthorst. Anno 1620.
I-P
P: Personen: Aurora; Cephalus; Procris; Voedster; Diana; Rey van Iongvrouwen; Rey van Nimphen.
BN: Yi.864.
De tweede druk met kleine varianten is in 1621 samen met Aiax (zie 228) verschenen.
227 bis
PROCRIS // (g) Treur-spel. (g) // Door M. Snouckaert // (g) van Schauwenburg. (g) // OVID. Lib. 3.
de Art. Amand. // ---Quantum cito credere laedat // Exemplum nobis non leve Procris erit. //
(typografisch ornament) // Ghedruckt voor Ian Tomassz. int Serpent aen die Buers // Anno 1621. //
TOT AMSTERDAM,
Opgenomen in:
PROCRIS // (g) En (g) // AIAX // (g) Treur-spelen. (g) // Door M. Snouckaert // (g) van Schauwenburg.
(g) // (typografisch ornament) // Ghedruckt voor Ian Tomassz. int Serpent aen die Buers // Anno 1621.
// TOT AMSTERDAM,: fol. A4ro-E1ro.
E-I-P
E: Dan. Heinsius; Guilielmus Nivellius; Altoos in Leve, (= Wilhelmus van Nivelle); W.V.N.S.F.(m).
P: Personen: zie 227.
*AUB: 691B46; BM: 11754.bbb.57; BN: Yi.861; KH: 448J178.
Rens 1977a, 95,233; De Saedeleer 1979; Te Winkel 1973, III,144; Worp 1970, 289-290.
228
AIAX // (g) Treur-spel. (g) // DOOR M. SNOVCKAERT. // Fortior est, qui se, quam qui fortissima
vincit // Moenia --- // Veel stercker is hy, die zijn ongetoomde sinnen, // Dan die de stercste wal en
vestingh can verwinnen.
Opgenomen in:
PROCRIS // (g) En (g) // AIAX // (g) Treur-spelen. (g) //
158
Door M. Snouckaert // (g) van Schauwenburg. (g) // (typografisch ornament) // Ghedruckt voor Ian
Tomasz. int Serpent aen die Buers // Anno 1621. // TOT AMSTERDAM, fol. E1ro-J1vo.
I-P
P: Personen: Apollo; Neptunus; Priamus; Paris; Hecuba; Andromache; Agamemnon; Vlysses; Nestor;
Aiax; Teucer; Rey van Griecken; Rey van Trojaensche vrouwen.
Vindplaatsen zie 227bis.
Rens 1977a, 95,233; Te Winkel 1973, III,144; Worp 1970, I,290.
Jan Soet (Zoet)
MEW IX,482-483; NNBW I,1477-1478.
229
Jan Soets // CLORINDE // En // DAMBISE. // Bly-Eynd-Spel. // (g) Op het Speelen: (g) //
'tTonneel-spel, als men 't wel besiet, // Vertoont de Werelt in 't verschiet. // Ghespeelt op //
d'AMSTERDAMSCHE SCHOUWBORGH, // Den 14 May, Anno 1640. // (vignet: wapen van
Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz
Houthaeck, Boeck-verkooper // op de Nieuwe zijdts Kolck, Anno 1640.
O-I-P
O: Op-draght aan Willem Dircksz Hooft, Jacob Block, Hereman Dircksz, Symon Enghelbreght,
David Zes.
I: Spels Sin.
P: Clorinde, Princes van Aetiopien; Dambise, Prins van Griecken; Lysander en Amintas, Herders;
Cloris en Philida, Herderinnen; Hans, een Hovelingh; Don Brusartus, een Griecx Ridder; Amidor,
een Herders Jonghen; Menon, Prins van Aetiopien; Don Balthasar, een Aetioops Ridder; Figmon,
Coningh van Aetiopien; Panthasilea, Coninginne van Aetiopien; Aemilia, Princes van Griecken;
Bruno, Aetiopijs Edelman.
AUB: Port. ton. 45-21 en 687H66); Bib. Filosofisch en Theologisch College van de Sociëteit Jezus,
Heverlee: 844C; BM: 11755.e.58.(1.); BN: Yi.629; KH: 447G199; MNL: 1090B256); SBH: 128A48:2
en 128A49:5; UBG: H7632; *UFSIA: Ren Dra.
Van Hamel 1973, 135; Kalff 1906, V,122; Kalff 1915b, 251; Smits-Veldt 1978, 106-107,110-111;
Smits-Veldt 1979, 254-255; Worp 1970, I,404; Zuidema 1905b, 285; Zuidema 1905c, 96-98.
159
230
JAN SOETS, // OLIMPIAS // TREUR-SPEL. // Ghespeelt op de // Amsterdamsche Schouwburgh, op
Kermis, Anno 1640. // (vignet: wapen van de Academie met onderschrift ‘Door Yuer in liefde
Bloiende’) // t'AMSTERDAM, // - // Voor Dirck Cornelisz. Hout-haeck, Boeckverkooper // op de
Nieuwe-zijdts Kolck, Anno 1640.
Kolofon: t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Nicolaes van Ravesteyn, // Anno 1640.
O-I-P
O: Op-draght aan Tobias van Domseler.
I: Cort Begryp.
P: Olimpia, Princes van Parzen; Cloridan, een Parziaenze Prins; Alidor, een Griecxze Prins; Leandre,
een Parziaenze Prins; Melante, zoon van den Koningh van Creten; Aldebas, Sophy van Parzen, vader
van Olimpia; Nothus en Partinax, Raden van den Sophy; Zeno en Altimon, Vrunden van Alidor;
Kanabas, Pagie van Alidor; Damban, Gouverneur van Belloor; Zophie en Brizette, Staet-Juffren van
Olimpia; Cresus en Melgior, Vrunden van Melante; Priester; Tempel-sanghers.
AUB: 687H61) en 691B48; Bib. Filosofisch en Theologisch College van de Sociëteit Jezus, Heverlee:
844C; BM: 11755.e.58.(2.); BN: Yi.630; KH: 848D9; *MNL: 1090B257); SBH: 128A48:3.
Van Hamel 1973, 135; Kalff 1906, V,121; Smits-Veldt 1979, 252-253; Smits-Veldt/Teusink 1978,
47-49,84-85; Te Winkel 1973, IV,237; Worp 1970, I,324-325; Zuidema 1905b, 285; Zuidema 1905c,
91-96.
231
JAN SOETS, // THIMOKLEA. // (vignet: wapen van de Academie met onderschrift ‘Door Yuer in
liefde Bloiende’) // t'AMSTERDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn, // - // Voor Dirck
Cornelisz. Hout-haeck, Boeckverkooper // op de Nieuwe-zijdts Kolck, Anno 1641.
O-I-P
O: aan P. Cornelisz. Hooft.
I: Zin.
P: Sprekers: Alexander de Groot; Philota; Amphoterus; Arthabazus; Parmenion en Andromenis,
Macedoonze Veld-Oversten; Thimoklea, Thebaenze Edel-Vrouw; Hellanice en Cleophes, Gesellinnen
van Thimoklea; Lincestus en Craterus, Zoontjes van Thimoklea; Pindaris, Thebaenze Rijm-schrijver;
1.2.3. Thebanen; Hector en Hephestion, Vry geboorene Mascedoniers; Rey van Thebaenze Burgerinnen;
1.2.3. Mascedoonse Soldaten; Delos, Mascedoons Wiggelaer; Rey van Offerzangers; Boode.
160
AUB: 687H62); Bib. Filosofisch en Theologisch College van de Sociëteit Jezus, Heverlee: 844C;
BM: 11755.e.58.(3.); BN: Yi.631; KH: 443A2; *MNL: 1090B258); SBH: 128A48:5 en 128A49:3.
Worp 1970, I,296; Zuidema 1905b, 285; Zuidema 1905c, 98-104.
232
KORNELIA BENTIVOGLI. // OF: // GELUCKIGE ONGELUCKEN. // In Needer-duitze vairzen,
// Door JAN ZOET, // Gerijmt // (vignet: fontein met onderschrift ‘EEUWIGH’) // t'Amsterdam,
Gedruckt by TYMON HOUTHAACK, // - // Voor DIRCK CORNELISZ. HOUTHAACK, Boeck// verkoper op de hoeck vande Nieuwe-zijds Kolck. 1650.
O - I - P - A(n)
O: aan Johan Bouw-Man.
I: Kort Begrip.
A: Op de vertoningen.
P: Be-drijvers: Don Jean de Gamboa en Don Anthonio Isunca, Spaansze Ridders en geswoore
Hals-vrienden; Katharina, Dienstmaagd van Don Ian en Don Anthony; Santistivan, Knaap van Don
Ian; Kornelia Bentivogli, Onder-troude van de Hartoog van Ferraren; Laurens Bentivogli, Broeder
van Korneli, Vorstelik Eedelman; Gonsago, Knaap van Laurens Bentivogli; Zulpisia, Kamenier van
Kornelia Bentivogli; Alfonsus d'Est, Hartoog van Ferraren; Fabio, Knaap van de Hartoog van Ferraren;
1.2.3.4. Bolongnoysen; Leonardo, Knaap van Don Anthony; Rey van Engelen; Bernardus d'Est,
Priester en Na-neef van de Hartoog; Kornelia de Bruno, Kortisaen van Santistivan; Zabina,
Dienst-maagd van de Priester.
De opdracht is gedateerd 31 januari 1649.
AUB: Port. ton. 37-21 en 687H64); Bib. Filosofisch en Theologisch College van de Sociëteit Jezus,
Heverlee: 844C; BM: 11755.e.58.(4.); BN: Yi.632; KH: 760E67; MNL: 1090B259); SBH: 128A48:4;
*UBG: BL76072; UUB.
Arents 1962, 145-146; Kalff 1906, V,122; Te Winkel 1973, IV,323; Worp 1970, I,386; Zuidema
1905b, 285; Zuidema 1905c, 177-180.
161
Hendrik Jacobsz Soet(eboom)
NNBW V, 765-767.
233
H.I. Soets, // BATAVISCHE ENEAS. // of // (g) Getrouheyts Voor-beelt / (g) // Nevens de
verwoestinghe, van West- // Zanen ende Crommenije, ge- // schiet Anno 1574. // TREUR-SPEL. //
(gravure) // t'ALCKMAER. // - // Ghedruct, by Symon Cornelisz. Breken-Geest, Boeck-vercoo- //
er[sic] wonende inde Lange-straet, inde Vinder vande Druc-Konst. 1645.
A-V-I-P
A: Batavische Aeneas.
V: Voor-reden.
P: Baron de Chreveaux, Lant-voocht van Waterlant; Mons: de Capres, overste van Walen; Polwyler,
overste vande Duytschen; Rey, van Walen ende Duytschen; Schild-Wacht, van Hopman Aecker;
Hopman Aecker, van Edam, Statische Capiteyn; Rey van Lantlien, woonachtigh tot Crommenie;
Bode van Hopman Aecker; Hopman Coenraet van Steenwijck, Statische Capiteyn; Rey van
Crommenier vluchtelingen; Broeck-huysen, overste Luytenant ende swager van Sonoy; Hopman
Schetter, Statische Capiteyn; Aelbrecht Gerritsz. en Hendrick Dircksz., Waersmannen; Rey van
Lantlien, woonachtigh tot Westzanen; Joriaen Fronsbergh, overste vande Duytschen; Herder, of
Batavische Eneas; Rey van Westzaner vluchtelingen; Raphael, den Engel; Ouwe Maria, de Moeder
van de Harder; Hannibal, Barnhert en Vitellius, Hooghduytsche Soldaten; Carolus Boysot, Algemeen
Commissaris van 't Noorder-Quartier; 3. Raets-Luyden van den Oversten Sonoy; Oudt-Heermans,
Hoorns Burger; Rey van Hoornsche Burgh-saeten.
AUB: 690F99; BN: Yth.66109; *KH: 443A5; MNL: 1235G47.
Worp 1892, 244-245; Worp 1970, I,299.
Jan Janszoon Starter
MEW VIII, 196-197; NNBW VIII, 1286-1289.
234
I.I. STARTERS // (g) Blyeyndich=Truyrspel / (g) // VAN // TIMBRE DE CARDONE // ENDE //
FENICIE VAN MESSINE, // (g) Met een Vermaecklijck Sotte=Clucht van een (g) // Advocaet (g)
ende een (g) Boer (g) op't plat friesch. (g) // (Gravure door P(etrus) F(eddes) H(arlingensis) // TOT
LEEVWARDEN, // (g) Voor Jan Jansen Starter / Boeckvercooper by de Brol / // in d'Engelsche Bybel.
Anno / (g) 1618.
V-E-I-P
V: Tot de Kunst-vroede Lesers (v).
E: Boudewijn I. Wellens, Verkiest het Beste; Olivier, Zoekt vrede.
162
P: Timbre de Cardone, de Graef; Gironde, Eedelman van Messine; Pagie van Gironde; Faustina, een
olde vrouwe; Fenicie, de dochter; Alberigo, Knecht van Timbre; Rodrigo, Eedelman; Pagie van Timb;
Leonato, vader van Fenicie; Balacco, een Panlicker; Eerste Verthoonder; Tweede Verthoonder; Pedro,
knecht van Gironde; Ephigenia, moeder van Fenicie; Doctor; Bode van Lionato; Suster van Lionato;
Pagie van de suster van Lionato; Bellefleur, Suster van Fenicie.
In Bredero 1981, 32 suggereert Keersmaekers dat het stuk reeds in 1613 zou kunnen geschreven zijn.
BM: 11755.bbb.80; BN: Yi.937; *KH: 447G12; LUB: 1100D351); SBH: 87B14:1; Stadsbib.
Leeuwarden; UBG: GUS.130 NL.17N.141.
Bredero 1981, 32. Brouwer 1940, 82-97; Brouwer 1948b, 325-326; Buitendijk 1952, 126,138; Kalff
1906, IV,173,178; Kleerkooper 1911, A,II; Knuvelder 1971, 227; Moltzer 1881, 157-181; Rens 1977a,
90,233; Te Winkel 1973, III,165; De Witte van Citters 1873, 143; Worp 1970, I,363-364.
235
I. STARTERS // DARAIDE. // Eerst verthoond op de // LEEUWARDER KAMER // (c) Och mocht
het rysen! (c) Den 21. Septemb: 1618. // Ende // Daer na hervat t'AMSTERDAM op de Eerste Ne// derduytsche Academi den 25. February 1621. // Op den Regel: // (c) Seght niet, dit vvil ick dus, o
Mensch! // Want God schickt alles na syn vvensch. (c) // (vignet: wapen van Amsterdam) // 't
AMSTELREDAM, // - // (g) Voor (g) Dirck Pietersz. Voskuyl, (g) Boeck-vercooper // inde Kas
onder't Stad-huys (g) 1621.
Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed, met randschrift ‘PERFER ET OBDVRA’) //
t'AMTSTELDAM, // - // (c) Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn.(c) // ANNO 1621.
O-E-P
O: Toe-eigen-Brief aan Theodorus Graswinckel.
E: A.V. Mildert; 'tVerkeert haest, (= M.P. Voskuyl); I. Scheep-maker; P.V. Malsen.
P: Prologus; Sidonia, Coninginne van Guindaye; Diana, haer dochter; Amadis, Keyser; Florisel, Prins
van Griecken; Briantes, een ridder; Bruneon, Coningh van Gaze; Agesilan, daer na Darayde, een
jonge Prins van Grieken; Arlanges, daer na Garaye, Prince van Spangien; Lardenie, Hertoginne;
Cleophile, een Coninginne; Florarban, een ridder; Galtasar, een ridder; Gundastes, zijn broeder;
Bruserbe, Coningh van Magazet; Ian Soetekauw; Neel Snaversnel; Trijn Appelmongts; Griet Kackx;
I. Verthoonder; II. Verthoonder.
163
Het exemplaar AUB: 690F11 heeft een ander adres:
(g) Voor (g) Ian Amelisz. (g) Boeck-verkooper tot (g) WTRECHT // (g) in 't vergulde A.B.C. (g)
1621.
Buiten het adres is het een volledig identieke druk.
*AUB: 690F11; BM: 11754.bb.24; BN: Yi.703; MNL: 1100D352; SBH: 87B13; Stadsbib. Leeuwarden.
Brouwer 1940, 97-108; Brouwer 1948b, 326-327; Buitendijk 1952, 126-127, 139-141; Kalff 1906,
IV,173,174,180; Kleerkooper 1911, A VII; Knuvelder 1971, 228; Moltzer 1881, 181-212; Rens 1977a,
91, 233; Te Winkel 1973, III,165; Worp 1970, I,364-365.
Adr. van Steyn
Van der Aa 1852, VI, S314.
236
DEN // VOLSTANDIGEN // MINNAER. // Kort-Spel. // Gerymt door A. VAN STEYN. // (vignet:
bloempot) // TOT DELF, // - // (g) By (g) Jacob Dircksz. Plantenburgh, (g) Boeckverkoo- // per op
de Marckt in den Bybel / (g) Anno 1662.
P: Speelders: Clito, Geheym-vrient van Karel; Karel, Minnaer; Brandyne, geminde.
AUB: *690C106 en 271H53); BN: Yth.68907(3) en Yth.68189 en Yth.70095 (1.); MNL: 1094G504)
en 1095B223); SBH: 129B38:3 en 128B22:3.
Wybrands 1873, 256.
Jan Strijpen (de Jonge)
237
TREVR-SPEL // der deughdelijcke // CARITE // en ongheregelden // TRASILLVS // Op den Reghel
// (g) Een deughdelijcke Vrou // onreynicht noyt haer trou. (g) // (typografisch ornament) //
T'ANTWERPEN. // By Ian Huyssens, Boeckvercooper aen de nieu Borse. // Anno 1636.
O - E - I - P - A(n)
O: Op-draght aan Robert Tucher door Ian Striipen de Ionge.
E: G. van Wolschaten, Croon tot loon.
164
A: Graf-Dicht; Op de ongeregelde liefde.
P: Trasillus, een rijck Edelman; Hyacinthus; Lepolomeus, een rijck Coopman; Lucius, een rijck
Coopman; Carite, de dochter van Lucius; Rosette, de dienst-maert van Carite; Furio Cornelio, Quaetsaet
en Deugeniet, Dieven of Vagebons; Timo en Slepus, Iagers; Cloris en Dio, Edelieden.
AUB: Port. ton. 31-12; BN: Yi.696; *SBA: C14469.
Er bestaat nog een tweede druk van 1636 (zie 237bis).
237 bis
TREVR-SPEL // der deughdelijcke // CARITE // en ongeregelden // TRASILLVS // Op den Reghel
// (g) Een deughdelijcke vrou // ontreynicht noyt haer trou (g) // (gravure) // T'ANTWERPEN, // By
Geeraert van Wolschaten naest d'Abdye van S. Michiels. // Anno 1636.
O - E - I - P - A (n)
O: zie 237.
E: zie 237.
A: Graf-Dicht.
P: zie 237.
UBG: BL64014.
Keersmaekers 1975, 114,116; Snellaert 1845, 293; Te Winkel 1973, IV,46.
Jakob Struys
Van der Aa 1882, VI, S329.
238
JACOB STRUYS // Ontschakingh van Proserpina, // Met de // BRVYLOFT van PLVTO. // Ghespeelt
op de Amderdamsche ACADEMIE. // (gravure) // t'AMSTELREDAM, // Ghedruckt voor CORNELIS
DANCKERTSZ. Papiere-Cunst // en Caert-vercooper inde Warmoestraet, int Fusteyn-Vat. Anno
1634.
V - A - E - A - P - G - A(n)
V: Aen de wan-gunstighe Spotters door C.D. (= Cornelis Danckertsz).
E: Humana vana; E.F.B.
A: Epitaphium; Sonnet; Toegift(n).
P: Pluto, Helschen Coninck; Proserpina, de Coninginne; Rhadamanthus, Helsche Rechter; Ascalaphus,
Hels hofjoncker; Tisiphone; Alecto; Megera; Rey van Danaides, ghepynde Susteren;
165
Titius, Sisiphus, Ixion en Tatalus, Ghepynichde Sondaers; Charon; Iupiter; Ceres; Mercurius; Venus;
Cupido; Vulcanus; Rey der dochteren Achelois, gespelen van Proserpina.
Opgevoerd op 21 maart 1627 (Geesink 1976, 22).
AUB: 687D38; BM: 11754.g.42.; BN: Yth.66256*; KH: 443A1; MNL: 1091B671a; Rijksmuseum
Amsterdam; SBH: 128A52:2; *UBG: BL64005; UUB.
Kalff 1906, V,106,108; Te Winkel 1973, III,418; Worp 1970, I,293-294; Zuidema 1903b, 242-244.
239
JACOB STRVYS // STRYRVS // En // ARIAME // Droef-eynde-spel. // Ghespeelt op de Oude Kamer:
Ende op de Am- // stelredamsche ACADEMY. // Den Tweden Druck. // (gravure) //
'tAMSTELREDAM. // - // (g) Voor (g) Cornelis VVillemsz Blaeu-Laecken, (g) Boeck- // verkooper
/ woonende in S. Jans straet in 't // vergulde (g) A.B.C.
Kolofon: t'AMSTELREDAM. // Ghedruckt by PIETER IANSEN SLYP. // (g) Anno (g) 1631.
O-I-E-P
O: Opdracht aan Samuel Coster door Cornelis Keyser.
E: Iacob Colevelt, Een int Hert; Velden; Cornelis Keyser.
P: Styrus; Ariame; Cleo; Helrano; Dranor; Cranor; Nacht; Alecto, Megera, Tisiphonae, Helsche
Furien; Selous, de Vader; Katharina, de Maeght; Doctor Faulsi; Tooveres; Helsche Geest; Pagie;
Landt-Man; Schout en Dienaers.
Van de eerste druk heb ik geen exemplaar gevonden.
Opgevoerd in december 1629 (Geesink 1976, 29).
BN: Yi.904; *KH: 447G208; MNL: 1091B129.
Te Winkel 1973, III,418; Worp 1892, 160-161; Worp 1920, 97,145; Worp 1970, I,321; Zuidema
1903b, 220-232.
240
IACOB STRVYS // ALBONUS // EN // ROSIMONDA // (g) Treur-Spel. (g) // Op de Reghel: //
Sachtmoedigheydt in als betoont, // Siet hoe de wraeck sijn meester loont. // (gravure) //
t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Cornelis Willemsz. Blaeuw-Laecken, (g) Boeckvercoper / //
woonende in't Sint Jans-straet in 't vergulde (g) A.B.C. Anno 1631.
166
O-P
O: Opdracht aan Anthoni vander Horst door V. Velde.
P: Rosimonda, coningin; Albonus, coningh; Helmichus, Schiltknaep; Climena, de Camenier; Peredus,
Edelman; Lantvooght; Pedosus en Edelrecht, Raeden; Priester; Longinus, Gouverneur van Ravenne;
Felix en Bierhaen, twee Iaghers.
BN: Yi.997; *KH: 443A89; MNL: 1091B671.
Kalff 1906, V,105,108; Te Winkel 1973, III,418; Worp 1892, 160; Worp 1895c, 213; Worp 1970,
I,321; Zuidema 1903b, 188-192; Zuidema 1905b, 278,291.
241
I. STRUYS // (g) Amsterdamsche Juffertjen, (g) // Terent: Com: I. Scena 5. art 4. // (g) 'tBedrogh
bedrieght sijn Bedrieger. (g) // (gravure) // T'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor (g) Gerrit Jansz: (g)
Boeck-verkooper / woonende in= // de Hoogh-straet inden witten Enghel. (g) // Anno CI I CXXXIII.
I-P
P: Sirenus, een beveynst Iongelingh; Maria, een licht Brabands Meysjen; Lucretia, een Amsterdams
Iuffertjen; Rodrigo, bemint Lucretia; Antonia, een Amsterdams Iuffertjen; Schijn-schoon, dienaer
van Sirenus; Drekans, bemint Laurentia; Laurentia, een Amsterdams Iuffertjen; Spuria, bemint Antonia;
Cilus, vader van Antonia; Dienst-maeght van Antonia.
Geschreven voor 1631, sterfjaar van Struys.
AUB: 694G414); BN: Yi.1001; KH: 443A112; *MNL: 1091B673); SBH: 128A52:1; UUB.
Te Winkel 1973, III,228,418; Worp 1970, I,377; Zuidema 1903b, 186-187; Zuidema 1905b, 278-279.
242
I. STRVYS // ROMEO // EN // IVLIETTE. // Op de Reghel: // Naer een te hooghen vaert, en vlucht
te seer verbolghen, // Plach dickmael in't ghemeen een haeste val te volghen. // Ghespeelt op de
Amsterdamsche Camer, op Kermis, Ao. 1634 // (gravure) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Dirck
Cornelisz Houthaeck, (g) Boeckvercooper op de // Nieuwe-zijds Kolck / in't Bourgoens Cruys. (g)
ANNO 1634.
167
E-P
E: De tijdt leert, (=I. van Arp); Ghedenct te sterven, (= J.H. Krul);
P: Romeo; Iuliette; Graef Paris; Anthonius Capellets; Tibout; Pater Lourens; Phebidas, Carlo, Paulo
en Iacomo, Montessches; Marco en Bastro, Capellets; Diego Montessches; d'Heer vander Schale;
Voetster; Pedro; Anselmus; Docter.
Geschreven voor 1631, sterfjaar van Struys.
Opgevoerd in 1634.
Geen vertaling van Shakespeare.
*AUB: Port. ton. 56-27; BM: 11755.bbb.81; BN: Yi.876; KH: 448J212; MNL: 1091B672a; *SBA:
C257275 (titelblz. ontbreekt); UUB.
Kalff 1906, V,105; Te Winkel 1973, III,418; De Witte van Citters 1873, 142; Worp 1970, I,321;
Zuidema 1903b, 232-242.
Jan van Swol
NNBW V,868.
243
ZWOLS // (g) MARGRIETJE, (g) // Ghespeelt op de Amsterdamsche Academie, op Kermis, // ANNO
1630. // (gravure) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Ghedruckt by (g) Iacob Thomasz Sergeant, (g)
woonende inde // Thuyn-straet in S. Joris. (g) ANNO 1634.
Kolofon: t'Amsterdam, // - // (g) Ghedruckt by (g) Iacob Thomasz Sergeant, (g) woonende // inde
Thuyn-straet in S. Joris. (g) ANNO 1634.
I-P
P: Margareta; Frederick, Ionckheer van Noort; Adriaen; Vry-Heer van Noort; Belot, Huys-Meyt;
Claes Clomp, Huys-Knecht; Philippo, Hoff-Ioncker; Ian Ioppen, oudt Hollander; Piet Vaeck, Goosen
Geeuw, Corporael en Crimp, vier Stoepjes; Prutje en Platje, Gauwdieven; Een Iagher, en Iaghers;
Stoet van Speelluy in Masques.
Opgevoerd in 1630.
AUB: *Port.ton. 25-13 en Port.ton. 28-13; BM: 11755.bb.67.; BN: Yi.838; KH: 448J44.
Te Winkel 1973, III,416; Worp 1970, I,382.
168
244
Constantinus: // Aen // Me Iuffr. Anna Roemers, In Sprockel, 1630. // (gravure) // t'Amsterdam, By
Gerrit Iansz Boeck-verkooper, op de hoeck vande // Doele-straet in den Engel. 1637.
Kolofon: T'AMSTELREDAM, // - // Gedruckt by NICOLAES van RAVEN- // STEYN. Anno 1637.
O-I-P
O: aan Anna Roemers(v).
P: Grave Constantin, van Charlois; Vrouw Catharine, eenighe Dochter van Bourgonjen; Prince Carel
Dolphijn, van Vranckrijck; Hartoch van Bourgonjen; Iulliette, Staet-Dochter; Ioost de Grijn, des
Graven Dienaer; Maerschalck, en Dienaers; Coria, Kol; Galathe en Celidon, Herders; Branckies Brest,
Kees Krynen en Etrijntje, wat meer als Boers; Philesooph, Floris en Celia, steets; Venus en Cupido;
Boere-Ioncker; Claes-Kees-Corssen; Iaep-Ian-Gysen; Wel-gheboren Mannen; Pasquijn; Aura, sijn
Vrouw; Kees-knor- Knaap; Alexander, Courtisaen; Een Hencker.
Het stuk is reeds in 1630 door J. van Swol aan Anna Roemer Visscher opgedragen (Te Winkel 1973,
III,416).
AUB: 689C112; BN: Yth.66545; KH: 448J115; MMW; *MNL: 1090B17; SBH: 73G7:6.
Kalff 1906, V,102; Te Winkel 1973, III,416; Worp 1970, I,381-382.
Mattheus Gansneb Tengnagel
MEW VIII, 380-381; NNBW II,1418-1419.
245
DE // SPAENSCHE HEIDIN. // BLY-SPEL.
opgenomen in:
HET // LEVEN // VAN // KONSTANCE: // VVaer af volgt het // TONEELSPEL, // De // SPAENSCHE
HEIDIN: // Door M,G,T. // (vignet: tijdcirkel met randschrift ‘NOCH-TYT-NOCH-RVST’, rondom
de cijfers I t/m XII, en in het midden een Fortunafiguur) // t'AEMSTERDAM, Gedrukt by Nicolaes
van Ravesteyn. // - // Voor Iohannes Iacott, // Boekverkoper by de Beurs, // op 't Rockin inde vergulde
Cronijck, 1643.
blz. 45-156.
V - A - P - G - A(n) - O(n)
O: Opdraght aan Daniel Mostart.
V: Aen de verstandige Liefhebbers.
A: regieaanwijzingen (p); Lied: Rome vol onredelijkheid.
169
P: Pretioze, recht genaemt Konstance; Majombe, een Heidin; Francisco, een Heiden; Don Jan,
bygenaemt Andreas; Jager; Valkenier; Jonge van Don Jan; Don Philippo, Vader van Don Jan; Leonora,
Dochter van Don Philippo; Kamerling van Don Philippo; Jonge van Don Philippo; Djego, minnebode
van Gohanne; Gohanne, een adelijke juffer in Murcia; Windbreeker, Snoever en Manshart, Boeren;
Kapitein van de Rooroe; Grabbel, dienaer van de Kapitein; Giomara, Drostin van Murcia, en moeder
van Konstance; Karel, kamerlingh van Don Ferdinando; Don Ferdinando, Drost van Murcia, en vader
van Konstance; Antonette, weduw van Grabbel.
Moderne uitgave door J.J. Oversteegen (Tengnagel 1969, 417-514).
AUB: 690B10 en 687H54) en 208C24; BM: 11755.f.33.; BN: Yi.810; KH: 788K13; MNL: 1089B44;
*SBA: C14979; SBH: 87B21; UBG: BL5057; UUB: Bk Moltzer VI.A.51.
Arents 1962, 138-142; Ten Berge 1979, 137-138; Van Hamel 1973, 126; Kalff 1906, V,352; Van
Praag 77; Tengnagel 1969, 618-620; Te Winkel 1973, III,524; Worp 1920, 145,175,194; Worp 1970,
I,385.
Jan Thieullier
246
PORPHYRE // En // CYPRINE // TREVR-SPEL // VERTHOONT // By de Redenrijcke Gulde die
PEOEN binnen // Mechelen, op hen-lieder heer-lijcke BLASOEN-FEEST: // Gehouden den derden
Mey anno 1620. // TER EEREN VAN ALLE // PRINCEN, HOOFTMANNEN, DEKENS, OVDERS,
// FACTEVRS, ende COMPONISTEN, van alle onliggende // Steden, die op dese haerlieder Feeste
de PEOEN sijn comen // besoeken ende vereeren. // (gravure) // TOT MECHELEN, // Gedruckt by
HENDRICK IAYE, // - // Anno M. DC. XXI.
opgenomen met afzonderlijke paginering in:
DE SCHADT-KISTE // DER // PHILOSOPHEN ENDE POËTEN // WAER INNE TE VINDEN
SYN // VEEL SCHOONE LEERLYCKE // BLASOENEN, // REFEREYNEN ENDE LIEDEKENS
// Gebracht ende gesonden // op de PEOEN-CAMERE binnen Mechelen // van d'omliggende steden
in Brabant, // Vlaenderen, Hollandt // ende Zeelandt: // Geprononciert ende gesonghen // op henlieder
Feeste den 3. Mey vanden Iaere 1620 // Achtervolghens den eysch der Caerten // te voren by henlieder
wt gesonden. // Gedruckt tot Mechelen by Hendrick Iaye. Ao 1621.
E - A - PR - I -P
E: Iustus de Harduyn; De deucht gaet sonder vrees, (= S. Vrancx); Laet lauwers groeyen; H. Goossens,
Leeft in rust; P.L. van Hooghstraten; Guil. van Nieuwelandt, Dient uwen Al.
170
PR: Prologhe gesproken door T'Ghemeyn Constminnende Hert en T'Ghemeyn Onverstant.
A: Sonnet.
P: Porphyre; Cyprine; 3. Herders; 3. Maeghden; Vader van Porphyre; 2. Ioden; 2. Knechten; Vader
van Cyprine; Moeder van Cyprine; Brancille; Den Gebuerman.
BM: 11555.g.13.; BN: Yi.86-87; KB: II,47347; KH: 765A132 en 12A5(2) en M106A14(2); MMW;
MNL: 1497A7; SBA: C1650 en CM167931; SBH: 74E8; UBL: B9372; *UFSIA: Ren Dra.
Bib. Belgica V,76-80; Hummelen 1968a, 3R2; Keersmaekers 1957a, 70,244-248; Olbrechts 1939,
159-172; Rens 1977a, 94,233; De Ronde 1930, 98,111; Snellaert 1845, 290-291; Te Winkel 1973,
IV,40,58-59; Worp 1970, II,111; Zuidema 1905b, 269.
Jan Tonnis
Van der Aa 1852, VII, T55-56.
247
IOSEPHS // DROEF // EN // BLY-EYND'-SPEL // (g) Eerste Deel, (g) // OP DEN REGEL // Of
schoon de Nijt met pylen mickt, // Godt voeghtet soo't op't beste schickt. // Wt lust voor gestelt door
// J.T. // (vignet: drukkerij) // Gedruct tot Groeningen, // - // (g) By (g) AUGUSTYN EISSENS (g)
Boeck-drucker / wo= // nende by 't Kijck-int-jadt inde graeuwe Kater / (g) 1639.
De drie stukken zijn te samen uitgegeven in 1639 in een bundel met volgende titelblz. (zie ook 249
en 250).
Titelprent met in het midden volgende tekst: IOSEPHS // Droef en Bly-eind Spel, // niet min stichtelick
// als Droef // en Vermaeckelick // om lesen // In III Bysondere Spelen // Veruaetet // Door I.T. // IN
EMBDEN.
O-E-V-I-P
O: aan Bernhardo Swalve, Isebrando Harckenroth, Wilhelm van Coevorden, Gelderico Crumminga,
Martino Fabro, Henrick Cromme, Dirck Arents, Paulo van Wingene, Nicolao Menger, Doconi Conradi,
Herman van Duiten, Fehwe Fehwen, Wilh. Christophori, Stephano Iorg.
E: M.W.(2); N.S.; P.V.L.; Proevet al, 't is Prijsselyck; Josephus Drew; Een in 't Gemoet; H.E.; A.D.L.;
A.v.D.b.L.d. Retor., Aenmercken doet leren.
V: Tot den Leser (v).
P: Jacob; Joseph; Ruben; Simeon; Levi; Juda; Isaschar; Sabulon;
171
Dan; Nephtalin; Gad; Asser; Benjamin; Demas, een Landtman; Caspin, Cnaena en Charan,
Ismaelijtsche Koopluyden; Potiphar; Mus, sijn Knecht; Syphora, sijn Vrou; Milca, haer Maeght;
Archippa, Stockmeester; Chalcol, die Backer; Dyson, Schencker; Eber, een ghevanghen; 1,2,3,4,5
Chooren.
Onder het stuk: JAN TONNIS Anno 1636 // den 24 Januar. in Embden.
AUB: 694H3; BM: 11555.d.41; BN: Yi.764-766; GUB: EEe225; *KB: VB.8789; KH: 30H62; MNL:
1098B95 en 1091B68; SBH: 128A53; UBG: A6033.
Van den Boogerd 1961, 129; Kalff 1906, V,90-91; Proost 1933, 122-124; Smit 1956, 308-312;
Wijnman 1940; Wijnman 1959, 137-148; Te Winkel 1973, IV,192-193,199-201; Worp 1892, 143-144;
Worp 1970, I,294-295.
248
IOSEPHS // DROEF // EN // BLY-EYND'-SPEL // (g) Tweede Deel,(g) // OP DEN REGEL // Door
vele tegenspoet, die vrome noch ten lesten // Raect aen het waerdste goet, en synes eyghen // besten.
// (g) Door (g) J.T. // (vignet: drukkerij) // Gedruct tot Groeningen, // - // (g) By (g) AUGUSTYN
EISSENS (g) Boeck-drucker / wo= // nende by 't Kijck-int-jadt inde graeuwe Kater / (g) 1639.
I-P
P: Coninck Pharao; Echanum, syn Kamerlingh; Potyphar; Mus, syn Dienaer; Ebedmelech en
Dorimenes, Edellieden; Nabal, Conincks Sot; Harmognes, Hagmoni en Goulon, Aegyptische
Waerseggers; Deurwaerder; Dyson, Schencker; Joseph, daernae Psontonphanechus; Andronicus, syn
Rentemeester; Philomethor, Hofmeester; Pachon, Schryver; Syphora; Putiphar, Priester; Assenat, syn
Dochter; Bilha en Silpha, haer Dienst-Jufferen; Echo; Bode; Kenas en Jor, twee Boeren;
2.Koren-verschieters; 1,2,3,4 Choren.
Onder het stuk: (g) Ge-endight den (g) 13. Septemb. Anno 1637. // Door J.T. Niet sonder yiet.
Literatuur zie 247.
249
JOSEPHS // DROEF // EN // BLY-EYND /'-SPEL, // (g) Derde Deel, (g) // OP DEN REGHEL //
Hoe wonder vreemt en on-ghesien, // Des Hoogsten wille moet geschien. // (g) Door (g) J.T. //
172
(typografisch ornament) // Gedruct tot Groeningen. // - // (g) By (g) AUGUSTYN EISSENS (g)
Boeck-Drucker / wo= // nende by 't Kijck-int-Jadt inde grawe Kater/ (g) 1639.
I-P
P: Coninck Pharao; Nabal, sijn Sot; Meest Elck Een; Nootwendigh Behoeven, syn Vrou;
Psontonphanechus oft Joseph; Asnat, syn Gemael; Manasses, Ephraim, haer soontjes; Philomethor,
syn Hoof-Meester; Andronicus, Rentemeester; Pachon, Schryver; Kenas en Jor, Huyslieden; Jacob;
Ruben; Simeon; Levi; Juda; Isachar; Sabulon; Dan; Nephtalim; Gad; Aser; Benjamyn; Den Tydt;
1,2,3,4 Choren.
Onder het stuk: Ge-endight Anno 1638. den 10. December olde st. // in Embden door JAN TONNYS
// ANAGR: Noyt nae sin.
Literatuur zie 247.
Jan de Valckgrave
250
MARIAMNE // TREVR-SPEL // Verthoont door de Redenrycke Gulde der // FONTEYNE // Binnen
de Stadt van Corteryck // den 18. dach Octobris 1634. // Ende op gheoffert aende Edele wyse ende
voorsienighe, // Heeren, // BVRGMEESTER ENDE SCHEPENEN. // der seluer Stede // DOOR //
d'Her Mr. IAN DE VALCKGRAVE, // DOCTOOR INDE MEDICYNEN. // (vignet: wapen van
Kortrijk) // TE CORTERYCK, // By de Weduwe Ian van Ghemmert inde dry Duyuen. // 1635.
A-E-V-I
A: Sonnet.
E: D.R. de Baes, Nomine et Omine; Cornelius Vermeulene, Al doende leermen; Ioris de Lacoert,
Merckt d'occasie; Cristiaen Meersschaert, Lijdt en vermijdt; Guilliame Riet, In Spruiten groen;
Guilliame Crommelinck, Maecket crom recht.
V: Voor- Reden.
I: Begryp.
P: (geen lijst): Herodes; Sameas; Pollio; Ananelus; Alexander; M. Antonius; Cleopatra; Gellius; 1ste
Edelman; Iosephus; Aristobulus; Gheveynstheyt; Wraeckghiericheyt; Knechten; Bode; Mariamne;
Choor; Salome; 2de Edelman; Nydigheyt; Moeder van Herodes; Onruste; Quaet Vermoeden; Hyrcanus;
Sohemus; Augustus; Schincker; Eerste Raedtsheer; 2de Raedtsheer; 1ste en 2de Ionckvrouwe.
173
UBG: BL68813.
Van Hauwaert 1893, 59-60; Keersmaekers 1957a, 250-260; Van Praag 234; De Ronde 1930, 110;
Snellaert 1845, 291-292; Te Winkel 1973, IV,34,60; Worp 1970, II,108.
Willem Cornelisz. van Velde
Van der Aa 1852, VII, V 22.
251
VV. VAN VELDES // REINHERTE // treurende // HOFSPEL. // Senec. in Herc. Oetao. // - Miserias
properant suas // Audire miseri. // (vignet: spittende man in lauwerkrans) // IN 'sGRAVEN-HAGE: //
Vyt de Druckerije van DIRCK MAIRE. // M. DC. XL.
O-I-E-P
O: aan Johan vanden Broeck.
E: C.B.; I.V.
P: Spreeckers ende verschiiners: Quaden Engel; Santa Cruz; De Schim van Spinola; Reinherte; Isabel;
Waremond, Raed van Isabel; Balanson; Een Spy; Hidalgo; Drie Schimmen van nee'rgeslagenen op
de Vloot; De Schim van Vermander, man van Reinherte; Een Bode; Rey van Spaensche Kriigsluiden;
Rey van Rozendaelsche Huisluiden; Rey van Bredanaers.
AUB: 687D41; BM: 11754.bb.30.(2.); BN: Yi.875; KH: 448L51; MNL: 1091B8; *SBH: 73G10:9;
UBG: BLB132.
Van Hamel 1973, 74,104,143; Kalff 1906, V,122; Te Winkel 1973, IV,100-101; Worp 1892, 238-239;
Worp 1970, I,295-296.
Matthijs van Velden
NNBW V,996.
252
M.V. Velden // CALASIRES // STERFDAGH. // Ghenomen uyt de Historie van HELIODORUS, //
belanghende de kuysche Vryagie van THEAGENES // ende CARICLEA. // Gespeelt op d'Oude
Camer in Liefde Bloeyende op den 21. Septem. 1631. // AENEAD. Lib.2. // De Misere neci, nunc
cassum lumine lugent. // LVCRETIVS Lib. 3. // Dulcia linquebant lamentis lumina vita. // (gravure)
// T'AMSTELREDAM, // - // By Cornelis Willemsz Blaeu-Laken Boeck-vercooper in S. Ians // Straet
in 't Vergulde A,B,C, M.DC. XXXI.
174
O-I-E-P
O: Opdracht aan I.I.K.
E: Nec Morte Moritur Amor.
P: Cariclea; Nausicles; Gnemon; Calasires, priester; Soldaet van Mitranes; Borghers van Memphis;
Thiamis, Hooft van de Roovers; Bende van Roovers; Herault van Egypten; Arsaces, Princesse van
Persien; Canida, Tooveres; De Gheest van haer Soon; Theagenes; Cybele, Voester; Tempelhoeder
of koster; Achemenes, hovelingh; Gheest van Calasires; Ptosires, Hooghepriester.
Volgens de titelblz. opgevoerd op 21 september 1631, volgens Geesink 1976, 30 reeds opgevoerd in
januari 1630.
AUB: 690F72; BM: 11754.bb.30(1.); BN: Yth.66535; KH: 846D29 en 447G91 en 767B19; *MNL:
1091B95.
Kalff 1906, V,92; Te Winkel 1973, IV,132; Worp 1892, 170-171; Worp 1970, I,322.
253
G.A. BREDEROODS // Spel, op't oud Liedt // (g) Het daget uyt den Oosten, (g) // Op de Reghel, //
Die quaet doet, quaet ontmoet. // (g) By hem in sijn overlyden onvolmaeckt ghe= // vonden / en voort
ghemaeckt door een Lief= // hebber der Poesye. (g) // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'
AMSTERDAM, // - // Voor Cornelis Lodowijksz van der Plasse, Boeck-verkooper, // aen de Beurs,
in den Italiaenschen Bybel. 1638.
E - V - I(v) - P
E: Al metter tijdt, (= Evert Pels).
V: Voor-reden door Cornelis Lodewycksz. vander Plasse.
P: Margarita, Iuffrouw; Fytjen en Claertjen, Staetdochters; Vechthart, Edelman; Periosta, vader van
Roemer; Roemer, Lichthart en Koenraet, Edelluyden met haer knechts; Capiteyn, van 't Hof; Willighart,
knecht van Roemer; Vader, van Margriet; Bicht-Vader, of Priester; Ratel-wacht; Heremijt; Rey, van
Iufferen; Secretaris; Mieuwes en Ian Tijngh, Borgher-luyden; Rey, van Nonnen.
Met afzonderlijke titelblz. en paginering opgenomen in: (g) Alle de (g) // WERCKEN // (g) So Spelen
/ Gedichten / Brieven en Kluchten van // den gheest-rijcken Poëet (g) // GERBRAND ADRIAENSZ:
// BREDERO // (g) Amsterdammer, (g) // Verbetert en daer by ghevoeght eenighe die noyt // voor
desen ghedruckt zijn gheweest. // (gravure: portret van Bredero, met spreuk ‘'t kan verkeeren’) //
t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Cornelis Luidewijckz vanden Plasse, (g) Boeck-verkooper op //
den hoeck vande Beurs in d' Italiaensche Bybel / (g) 1638.
Over het auteurschap zie Bredero 1976, 46-73 en Rens 1977b.
175
Moderne uitgave door B.C. Damsteegt (Bredero 1976).
AUB: 229F19) en 505E279); BM: 11755.e.28.; BN: Yi.334 en Yi.1290; KB: III.89.220.A. L.P. en
VI.70.013.A; KH: 767.B.19; LUB: 1402H3; MNL: 1090B5 en 1236C29; SBA: C36826; SBH:
77A18:1-17; UBG: H2737; *UFSIA: Ren Dra.
Bredero 1976; Ten Brink 1858, 228-244; Kalff 1906, IV,144,146; Overdiep 1948, 301-302; Rens
1977b; Unger 1884a, 68-69; Te Winkel 1973, IV,132; Worp 1970, I,382.
Adolphus Tectander Venator (A. de Jager)
NNBW IX,445-446.
254
REDEN-VREVCHT // (g) Der Wijsen in haer wel-lust / // Ende (g) Belachen (g) der dwasen quel-lust
/ // In't lachen (g) Democriti (g) door // Persoon-tooningh. // Ghemaeckt van den wijs-gheerighen (g)
// Adolpho Tectandro Venatore. // (g) Als onverstandt macht heeft nae zijnen wil / // Soo moet verstandt
recht-hebbend swijghen stil. // Soo onverstandt dan seyt / ghy zijt een Vercken bot / // Sal dan verstand
gaen moeten in het Verckens schot. // Als d' (g) d'Abderitanen (g) hier sotlijck wenden voor / (g) //
Democritus (g) zy geworden mal / sot / dwaes / en door / // Daerom (g) Hippocrates veratrum (g)
gheven sal: (g) // Helleborum (g) behoeven selfs dees ghecken al. // Want t'volck dickwils veel dinghen
recht verkeerdlijck acht. // Wel hem / die sich voor onverstandlijck oordlen wacht. (g) // (vignet: met
randschrift: ‘GHY GHEVEYNSDE WERPT EERST DEN BALCK VVT V OOGHE Mat. 7.91.’) //
TOT ALCMAER, // - // (g) Ghedruckt bj Jacob de Meester / woonende in de Langhestraet / in de //
Druckerije. (g) Anno M. VIc. III. // (g) Ende men vindtse te coop by den Autheur / ende den Drucker.
(g)
A - E - O - P - B(n)
E: C. Spont.
O: aan Ian Nachtegael.
A: gesproken door Afflictio, Quel-lust en Voluptas, Wei-lust.
B: Lied: De secte der Hillisten tegen de Magistraat van Haarlem; Van de sichtbare Ghemeynte ons
Heeren Iesu Christi (p).
P: Persoonen: Prologus; Hippocrates, Medecijn-meester; Neaniscus, zijn knecht; Damagetus, zijn
vriend; Cratevas, cruyden-soecker; Dionysius, zijn bekende; Geert, Cratevas meyt; Sophus, Hippocratis
schoon-vader; Arethe (Deucht), zijn schoon-moeder; Sophrosyne (Maticheyt), zijn huysvrouwe;
Abderitanen: Democritus, de Lachert; Mathetes, zijn discipel; Anoëthus, een burgher; Elythius(sot),
een burgher; Orgizomenus (vertoornt), een burgher; Philopoemen,
176
een Burgher; Eubulus (goede rader), een raedts-heer; Eugenes (welgheboren), een raedtsheer; Laos,
(volck) een schare menschen; Authades (hem selfs behaghende) en Hyperephanus (hoveerdich), twee
philosophen.
AUB: 687D39 en 302F30; BM: 11755.bb.59.; BN: Yi.1198; *GUB: EEe250; KH: 939G30; MNL:
1098B89; SBH: 76E1; UUB.
Kalff 1906, III,513; Knuvelder 1971, 94; Rens 1977a, 74,233; Te Winkel 1973, III,283-284; Worp
1901; Worp 1970, I,285,358.
Hendrik Verbiest
NNBW IV,1375.
255
DE // DOODT // VAN // JULIUS CAEZAR. // Gerijmt door // H. VERBIEST. // Vertoont op
d'Amsterdamsche Schouwburg, // In't Jaar M D C L. // (typografisch ornament) // t'Amsteldam, Gedrukt
by TYMON HOVTHAAK. // Voor Dirck Cornelisz. Houthaak, Boekverkooper // op de hoek van de
Nieuwezijds Kolck. 1650.
O-P
O: Opdragt aan Symon Engelbregt.
P: Vertoonders: Julius Caezar; Calphurnia; Geest, in de gedaante van Caezar; Brutus, Cassius, Labeo,
Quintus, Albinus, Lepidus en Mar. Anthonius, Roomsche Raaden; Porcia, vrouw van Brutus;
Arthemidorus, Griekx rechtsgeleerde; Emilia, Staet-juffer van Calphurnia; Philippus, Dienaer van
Caezar; 1.2.3.4. Burgers van Rome.
Vertaling van G. de Scudéry La mort de César (1630) (Worp 1970, II, 126).
*AUB: 690H74; BN: Yth. 67790; KH; MNL: 1095D411); SBH: 127B38:1; UBG: A6333.
Worp 1970, II,47,126.
177
Catharina Verwers Dusart
Van der Aa 1852, VII, V62.
256
JUFFROUW // C.V. DUSARTS, // SPAENSCHE // HEYDIN. // BLYSPEL. // Gespeelt op
d'Amsterdamsche Schouburg. // Den 12 Junij, Anno 1644. // (vignet: korf met boompje) //
t'AMSTERDAM, // - // Voor AELTIE VERVOUW Weduwe van BAL- // THAZAR van DORSTEN
Boeckverkoopster // op den Middel-Dam in 't Schult-boeck, Anno 1644.
E-P
E: I. s'Herwouters, In all's is lijden(2); P. Dubbels (2).
P: Don Jan de Garcame, gebynaemt Andreas; Fredricus en Hendricus, Eedeluyden; Jorde, de Geck
van Don Jan; Cupido; Maiombe, een oude Heydin; Constance d'Asevedo, gebynaemt Preciose; Gryside
en Ancil, Heydinnetjes; Philippus, een Heydens Priester; Guiomara de Menesses, Landt-Drostin van
Murcia; Catharyn, Camermaegt vande Land-Drostin; Pagie van Don Ian; Leanna, een eedel Iuffrouw;
Wilhelmus, jonge van Leanne; Aeltje en Fytje, Buyrwijven van Leanne; Schout; Machiel en Robbert,
Dienaers van de Schout; Sandert; Don Ferdinando d'Asevedo, Lant-Drost van Murcia; Lovys,
Camerling van Don Ferdinando.
In de opdracht aan Daniel Mostart (14 juli 1643)-achter zijn Spaensche Heydin- zegt Tengnagel dat
C. Verwers Dusart haar stuk reeds geschreven had. Dit stuk moet dus voor juli 1643 geschrever zijn.
BN: Yi.2527; *MNL: 1091G68; SBH: 72K5:11.
Arents 1962, 143-144; Ten Berge 1976, 128-129; Van Praag 77; Te Winkel 1973, III,524; Worp
1970, I,385.
J.P. Victornius (Victorijn, Vechter)
MEW IX, 48.
257
I.P.V. // GOLIATH // TREVR-SPEL. // Op het Veroveren van // 'sHERTOGHEN-BOSSCHE. //
Ghespeeld op den // Nederduydtsche Academie. // (vignet: wapen van de Academie met randschrift
‘FERVET OPUS REDOLENTQUE THYMO FRAGRANTIA MELLA’) // T'AMSTELREDAM, // // By Ian Benningh Boeckvercooper op de Middeldam, op de hoeck // van de Vispoort, in de vergulde
Bybel, Anno 1629.
178
I-P
P: Speelers ende Sprekers: Achis, Coningh der Philisteen; Eerste en Tweede Philisteus; Goliath, de
Reuse; Tgherucht; Saul, Coningh der Ioden; Ionathan, 'sConinghs Sone; Schildwacht; Isai, een oud
Man; David, een schaepherder; Eliab, Davids Broeder; Abner, Veldt-Hooftman; Rey van Iodinnen.
Facsimilé uitgave met inleiding door P. Minderaa (I.P.V. 1963).
KH: 448J121.
I.P.V. 1963; De Waard 1970; Wijnman 1959, 125-128; Worp 1920, 76; Worp 1970, I,292.
Jacob Vleugels
258
(g) D'ontsettinghe (g) // VAN // BERGEN OP // ZOOM, // (g) Gheschiet inden jare (g) 1623. // Op
den Reghel: // Menich acht een Stadt ghevvonnen // Eer den krijgh vvel is begonnen. // (g) Ghespeelt
binnen Amstelredam / op d' Oude Kamer (g) // In Liefd' Bloeyende. (g) Den 9. April (g) 1624. //
(vignet: wapen van Amsterdam) // GHEDRVCKT T'VTRECHT, // - // (g) By Jan Amelissz /
Boeck-vercooper / in't vergulden A.B.C. (g) // ANNO 1624.
Kolofon: (vignet met onderschrift: ‘Hij heeft nedergeknielt ende hem gelegert als // een leeuwe ende
als een leeuwinne wie wil // hem tegen hem Verheffen genes. 49. 8.’) // GHEDRVCKT T'VTRECHT,
// - // (g) By Jan Amelissz / in't Vergulden A.B.C. (g) // ANNO 1624.
V-p
V: Voor-Reden.
P: Prins Maurits van Nassau; Prins Henrick van Nassau; Gr. Ernst van Nassau; Gr. Ernst van Mansveld;
Twee Staten; Lambert Charles; Ryhoven, Morgan, Famars, Hindersom en Lokeren, Cornels; Joncker
Willem; Cap. Backer; Mr. Balfort; Raefdexter, Preau en Carry, Capiteins; Friers Luytenant; Twee
soldaten; Trompetter; Bode; Overlopers; Vertoonder; Coninck van Spangien; Infante van Brussel;
Ambrosius Spinola; Don Valasco; Don Cordua; Don Ian de Portugael; Gr. Henrick vanden Bergh;
Inigo de Borgia; Guilhelmo de Sparto; Gouverneur van Steenberghen; Spaens Capiteyn; Spaense
Soldaten; Bode van Spangien; Paep; Eerste Hovelingh; Tweede Hovelingh; Een spion; Toornwachter.
*AUB: 687D37; BN: Yth.66657; KH: 760E35; MNL: 1099D21.
Kalff 1906, V,106; Rens 1977a, 98,233; Worp 1970, I,373 en II,25.
179
Joost van den Vondel
MEW IX,185-198; NNBW IV,1397-1409.
259
Het // PASCHA // ofte DE VERLOSSIN // ge Israels wt Egijpten. // TRAGECOMEDI // scher wij
se een yeder // tot leeringh opt // tonneel gestelt. // Den goeden vind' my goed // Den quaden straf en
strengh // Wanneer ick d'een behoed // En d' ander t'onderbrengh. // TOT SCHIEDAM, // BY
ADRIAEN CORNELISON BOECKDRVCKER. // 1612.
(Deze titel staat op een schild vastgehouden door Mozes en Aaron.)
Kolofon: TOT SCHIEDAM, // Voor Ian Wolffertsz Boecverkooper woonende by de Kercke. // Anno
1612.
V - O - E - I - P - A(n)
O: Epistre aan Iean Michiels van Vaerlaer (v).
V: gericht tot den Goedtwillighen Leser.
I: Kort Begrijp.
E: Ghetrou altijt, (= T. Sergant); T'kan verkeeren, (= G.A. Bredero); Godt is mijn Heyl, (= W. Bartjens);
Bemint de waerheydt, (= J.S. Kolm); Liefd' al volmaect.
A: Verghelijckinghe vande verlossinge der kinderen Israels met de vrijwordinghe der Vereenichde
Nederlandtsche Provincien.
P: Beelden: Godt de Heere; Moyses; Aaron; Corach; Iosua; Caleb; Pharao; Tiphus en Serax,
Droombedieders ende Toovenaers; Albinus, Velt-hooftman; Den Reye der Egyptenaren; Den Reye
der Israelieten; Fama; Choor.
Het stuk is reeds opgevoerd in 1610 (Smit 1956, 31).
Moderne uitgave WB I,159-264.
AUB: 375G24; BM: 11755.d.45.; LUB: 2143B31; *MNL: 1098B77.
Asselbergs 1940; Van Eemeren 1981, passim; Johannessen 1963, 73-80; Molkenboer 1950,
161-199,207-210; Overdiep 1948c, 439-443; Rens 1965,214; Rens 1969, 86-88; Rens 1977a, 77,233;
Rens 1979, 286-287; Smit 1956, 31-60; Unger 1888a, nr. 66-70; Te Winkel 1973, III,262-267; Worp
1892, 299; Worp 1920, 27,69,94,175; Worp 1970, I,263-265,284-286.
260
HIERVSALEM // (g) Verwoest. (g) // TREVRSPEL. // (c) Den Joden tot naedencken, den Christenen
// tot vvaerschouwingh als op het tooneel // voorgestelt (c) // Door I. v. VONDELEN. // MAT. XXIII
// (g) Ziet u Huys word u woest gelaten. (g) // (vignet: gelauwerd ridder die op de wereldbol staat,
met randschrift ‘Anagr: ICK STRII OP ONS EERDE’) // Virg: in AEneas I. Boeck. // Hier zyn de
tranen van ons smert, // En d'ongevallen roeren 't hert. // T'AMSTELDAM, // - // (g) Voor Dirck
Pietersz. Boeckverkooper op 't Water / // inde witte Persse / recht over de Korenmerckt. (g) // ANNO
1620.
180
E - O - V - I - A - P - A(n)
O: aan Cornelis Pietersz. Hoofd.
E: Guilhelmus Vondel.
V: Aen den Gedichtlievenden Lezer.
A: Aende Ioodsche Rabbijnen; Davids Lofzangh van Hierusalem (n).
P: Treurspeelders: Iosephus, voorvechter der Ioden; Titus, de Keyzer; Librarius, Rothmeester; De
Rey van Roomsche Soldaten; De Dochter sion; De Rey van StaetIonffren; De Rey van Ioodsche
Vrouwen; De Rey van Iodinnen in't algemeen; Phineas, priester; De Rey van Priesteren; Terentius,
hopman; Fronto, drossaert; Simeon, Bisschop van Ierusalem; De Rey van Christenen; Gabriel, een
Engel.
Moderne uitgave WB II,74-215.
AUB: 196D61; BM: 11754.e.31; BN: Yi.740; KH: 822A383; MNL: 1088B32; NUB: 110C311 en
Instit. Nls. 4324; UBL: A13469 en *A13470.
Asselbergs 1965; Van Eemeren 1981, passim; Johannessen 1963, 80-85; Kamphuis 1943; Molkenboer
1950, 627-657; Overdiep 1948c, 443-447; Rens 1969, 88-92; Rens 1977, 94,233; Smit 1956, 61-96;
Unger 1888a, nr. 91-97; Worp 1892, 299; Worp 1970, I,255,266,284,286.
261
I.V. VONDELENS // PALAMEDES // (g) OFT (g) // Vermoorde Onnooselheyd. // (g) Treur=spel,
(g) // NVNC CASSVM LVMINE LVGENT. // (vignet: een brandende kolom) // (g) Ghedruckt na
de Copye (g) // Tot AMSTERDAM, // - // (g) By (g) Jacob Aertsz. Colom, (g) Boeckvercooper op 't
Water / // in de vyerighe Colom. (g) Anno 1625.
A-V-I-P
A: Klinckert.
V: Voor-Reden.
P: Palamedes; Rey van Euboeers; Rey van Ithakoisen; Megeer; Sisyphus; Ulysses; Ulysses dienaer;
Diomedes; Rey van Peloponnesers en Ithakoisen; Euripilus; Schildwacht; Agamemnon; Agamemnons
dienaer; Nestor; Aiax; Oates; Thersites; Calches; Bode; Neptuin; Priam; Hecuba; Rey van Trojaensche
Maegden.
Moderne uitgave door N.C.H. Wijngaards (Vondel 1978) en WB II, 615-753.
AUB: 196F16; BM: 11754.bbb.65; BN: Yi.865; KB: V.B.6794; KH: 232L25(2); MNL: 1093G34;
NUB: 306.C.594 en 131.C.132; SBA: C43580; UBG: BL75956 en Ti2103 en Ti2104; *UFSIA: Ren
Dra; UBL: RésA31480.
(Alle exemplaren dateren van 1625, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukken zijn.)
181
Bomhoff 1950, 161; Van Eemeren 1981, passim; Gerritsen 1978; Gerritsen 1980, passim; Muller
1931b, 296-309; Overdiep 1948c, 449-452; Rens 1965, 214; Rens 1969, 92-96; Rens 1977a, 98, 233;
Smit 1956, 99-131; Szarota 1967, 274-285; Unger 1888a, nr. 112-146; Unger 1888b; Vondel 1978;
Walch 1906; Te Winkel 1973, III,400-404; Worp 1892, 299; Worp 1920, 94,95,107,129,145,194;
Worp 1970, I,267-288 passim.
262
DE // AMSTELDAMSCHE // HECUBA // (g) Treur-Spel, (g) // πλ ρης στεναγμ ν, ο δ δακρ ων
κεν ς // (vignet: brandende kolom) // T'AMSTELDAM, // (g) By (g) Iacob Aertsz. Calom. (g)
Boeckvercooper opt water / // inde vyerige Calom (g) 1626.
A-G-O-I-P
A: Hecuba.
O: aan Antonis de Hubert.
P: Hecuba; Rey van Vrouwen; Talthybius; Pyrrhus; Agamemnon; Calchas; Andromache; Raedsman;
Ulysses; Astyanax; Helene; Bode.
De opdracht aan Antonis de Hubert is gedateerd 6 augustus 1625.
Bewerking van Seneca Troades (Worp 1970, II,117).
Moderne uitgave WB II,529-612.
AUB: 196D31; BM: 11755.e.49; BN: Yi.1003; MNL: 1501A26; UBG: BL50126; *UFSIA: Ren Dra.
Van Eemeren 1981, 27-28; Gerritsen 1980, 209; Overdiep 1948c, 447-449; Rens 1977a, 99,233; Smit
1956, 132-143; Unger 1888a, nr. 107-113; Worp 1892, 298.
263
VONDELENS // HIPPOLYTVS // OF // Rampsalige kuyscheyd. // (vignet: wapen van Amsterdam)
// Gedruckt in 'tIaer ons Heeren. 1628.
I - P - O - A(n)
O: Opdracht aan den getrouwen Hollander(v) (= Hugo de Groot volgens WB III,200).
A: Liicktraenen.
P: Treurspeelders: Hippolytus; Phaedra; Voester; Rey; Theseus; Bode.
182
De uitgever is waarschijnlijk Willem Jansz Blaeu (WB III, 198).
Vertaling van Seneca Hippolytus (Worp 1970, II,117).
Moderne uitgave WB III,197-254.
AUB: 196D12; MNL: 1501A6; *NUB: 110C3118.
Van Eemeren 1981, 28, 197; Smit 1956, 144-153; Unger 1888a, nr. 162-167; Worp 1892, 299; Worp
1970, I,268.
264
HVIGH DE GROOTS // IOSEF // OF // SOFOMPANEAS. // TREVRSPEL. // Vertaelt door I. v.
VONDEL. // Gen. Iosef zal groeien, hy zal groeien als een spruit aen een bron. // (drukkersmerk:
een sfeer met links Chronos met zijn zeis en rechts Heracles met zijn knots, met onderschrift
‘INDEFESSVS AGENDO’) // t' AMSTERDAM, // By WILHELM BLAEV, // CI I CXXXV.
V - P - E(n)
V: aen alle Nederlanders
E: I. Liscali.
P: Iosef mede Sofompaneas genoemt; De Rey der Moorinnen; Ramses, Iosefs hofmeester; Iudas en
Ruben, Iosefs broeders; Bode; Simeon en Beniamin, Iosefs broeders; Farao, Koning van Egypten.
Vertaling van Hugo de Groot Sofompaneas (Worp 1970, II,118).
Moderne uitgave WB III, 431-483.
AUB: 196D6 en Ned. Sem.; BM: 11755.aa.38. (5.); BN: Yi.1092; *MNL: 1501A25.
Van Eemeren 1981, 28; Ter Meulen en Diermanse 1950, 162-169; Smit 1956, 154-173; Unger 1888a,
nr. 216-233; Worp 1920, 94,95,106,109,125,144,145; Worp 1970, I,272.
265
I.V. VONDELS // GYSBREGHT // VAN // AEMSTEL, // d'Ondergang van zijn stad en zijn
ballingschap. // TREVRSPEL. // Vrbs antiqua ruit. // (vignet: een sfeer met links Chronos met zijn
zeis en rechts Herakles met zijn knots, met onderschrift ‘INDEFESSVS AGENDO’) // t'
AMSTERDAM, // By WILHELM BLAEV. // cI I CXXXVII.
O-A-I-P
O: aan Huigh de Groot.
I: Kort Begriip.
183
A: Voorspel (aan het bestuur van Amsterdam); Op den nieuwen Schouwburg aan Nikolaes van Kampen.
P: Gysbreght van Aemstel; Willebrord, Vader van 't Kathuizers Klooster; Arend van Aemstel,
Gijsbreghts broeder; Vosmeer, de spie; Rey van Amsterdamsche Maeghden; Willem van Egmont,
veldheer; Diedrick van Haerlem, maerschalck; Hoplieden; Poortier van 't Klooster; Rey van Edelingen;
Badeloch, Vrouw van Aemstel; Broer Peter, deken; Bondtgenooten; Rey van Klaerissen; Gozewyn
van Aemstel, Bisschop van Uitrecht; Klaeris van Velsen, abdis; Rey van Burghzaten; Bode;
Vlughtelingen; De heer van Vooren met den trompetter; Adelgund, Gijsbreghts dochter; Veenerick,
Gijsbreghts zoontje; Rafael, een der zeven Engelen.
Moderne uitgave door W.A. Ornée (Vondel 1975b), WB III,514-600 en door T. Terwey, C.G.N. de
Vooys en L.M. van Dis (Vondel 1974b).
AUB: Kamer I; BM: 11755.b.66; BN: Yth.66581; KB: VI 36.698 A; KH: 448K37; *NUB: 110C3119;
UBG: BL75959.
Albach 1935; Albach 1937a; Albach 1937b; Van der Blom 1975; Bomhoff 1950, 161; Bruch 1932;
Van Eemeren 1979; Van Eemeren 1981, passim; Hellinga 1968; Hummelen 1967, 44-49; Johannessen
1971; Johannessen 1979, 289-290, 298-299; De Jong 1952, 15-16; De Leeuwe 1964; Molkenboer
1937; Oey-de Vita 1973; Rens 1966, 253,257; Rens 1969, 96-100; Scholz-Heerspink 1975; Simons
1931; Smit 1956, 174-219; Smits-Veldt/Teusink 1978, 21-27,30,70-71; Sterck 1932; Sterck 1937b;
Unger 1888a, nr. 236-286; Vondel 1975b; Te Winkel 1973, I, 440-449; Worp 1892, 299; Worp 1920,
passim; Worp 1970, II,508.
266
I.V. VONDELS // ELEKTRA // van // SOPHOKLES. // TREVRSPEL. // Sola Sophocleo tua carmina
digna cothurno. // Ghespeelt in de Amsterdamsche Schouwburgh, in November, 1640. // (vignet:
waterput met devies ‘ELCK ZYN BEVRT’) // t' AMSTERDAM, // - // Gedruckt by Nicolaes van
Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz Hout-haeck, Boeckverkooper // op de Nieuwe zijds Kolck,
Anno 1639.
O - B - I - P - I(n)
O: aan Maria Tesselscha Roemers.
B: Aulus Gellius in het zevenste boeck, en vijfde hoofdstuk van zijn Attische nachten; Justus Lipsius
in het eerste boeck der Standvastigheid.
P: Leermeester; Orestes; Elektra; Rey van inlandsche Maeghden; Chrysothemis; Klytemnestra;
Aegisth.
Sommige exemplaren hebben op de titelblz. ‘November, 1639’ (Unger 1888, nr. 305).
184
Vertaling van Sophocles Elektra (Worp 1970, II,117).
Moderne uitgave in WB III, 639-707.
AUB: 196D46 en 1451E67); BN: Yi.715; *KB: IV, 58.251.A; LUB: 2143B37; MNL: 1501A24; SBH:
76E22:11. (Alle exemplaren dateren van 1639, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukken
zijn.)
Van Eemeren 1981, 28-29,195; Van Hamel 1973, 220; De Jong 1952, 18-20; Smit 1956, 229-240;
Smits-Veldt 1979, 250-254 passim; Unger 1888a, nr. 305-310; Worp 1892, 299; Worp 1970, I,271,273.
267
J.V. VONDELS // MAEGHDEN. // TREVRSPEL. // Υμ ς τ ν ζω, το ς δ τε βλαψω θαν ν.
// Mediisque in millibus ardet. // (vignet: waterput met spreuk: ‘ELCK ZYN BEVRT’) //
t'AMSTERDAM, // - // Voor Abraham de Wees, Boeckverkooper op den Vygen- // Dam, in't Nieuwe
Testament. In den Jaere 1639.
Kolofon: t'Amsterdam, Gedruckt by Dominicus vander Stichel.
O - I - P - A(n)
O: Opdraght aen Agrippine (v).
A: Op de Tweedraght der Christe Princen. Aen Iesus Christus.
P: Aquilin, Aertsbisschop van Keulen; Burgemeesters; Bode; Attila, Koning der Hunnen; Juliaen,
Veldmaerschalck; Ursul, Koningin van Britanje; Rey van Agrippiners; Beremond, Aerts-offervinder,
en Legerwichelaer; Sinte Ursuls Geest; Sint Aethereus Geest.
Moderne uitgave WB III, 708-780.
AUB: 2451E72); BM: 11754.bb.42. (16.); BN: Yi.835; KB: V.B.6774; KH: 443A95; MNL: 1501A13;
NUB: 110.C.3120 en TZ.C738; SBA: C87021; SBH: 76E23:3; UBG: BL580031; *UFSIA: Ren Dra.
(Alle exemplaren dateren van 1639, maar het zijn niet allemaal eerste drukken.)
Bomhoff 1950, 161; Van Eemeren 1981, passim; De Jong 1952, 22-24; Rens 1965, 213; Rens 1966,
254,258; Rens 1969, 101-105; Schönle 1968, 71-76; Smit 1956, 241-262; Smit 1968, 36; Smits-Veldt
1979, 250-256, passim; Smits-Veldt/Teusink 1978, 31-34, 72-73; Szarota 1966; Szarota 1967, 147-161;
Unger 1888a, nr. 311-319; Worp 1892, 233; Worp 1920, 95, 119; Worp 1970, I,271,273,286.
185
268
J.V. VONDELS // GEBROEDERS. // TREURSPEL. // Fuimus Troës. // (vignet: waterput met spreuk
‘ELCK ZYN BEURT’) // t'Amsterdam, by Dominicus vander Stichel. // - // Voor Abraham de Wees,
Boeckverkooper op den Middel- // Dam, in't Nieuwe Testament. ANNO 1640.
O - I - P - A(n)
O: aan Geeraerd Vossius.
A: Davids Lyckklaght over Saul en zijn zoonen; (in het exempl. SBA tussen O en I: De Koninghlycke
Harp aen Kornelis van Kampen).
P: Abjathar; Rey van Priesteren; David; Levyten; Gabaonners; Benajas; Rispe; Michol; De Gebroeders;
Mephiboseth.
De opdracht aan Geraerd Vossius is gedateerd 29 november 1639.
Moderne uitgave door K. Langvik-Johannessen en K. Porteman (Vondel 1975a) en WB III,797-878.
KB: V.B.6774; KH: 392H28(1); MNL: 1501A12; *SBA: C43576; UBG: BL50123.
Bomhoff 1950, 161; Van Eemeren 1981, passim; Johannessen 1963, 114-132; De Jong 1952, 20-22;
Rens 1965, 211; Rens 1966, 252; Rens 1969, 105-110; Smit 1956, 265-302; Smits-Veldt 1979,
257-260; Smits-Veldt/Teusink 1978, 38-41, 76-78; Unger 1888a, nr. 321-329; Vondel 1975a; Worp
1892, 299; Worp 1920, 88-145 passim; Worp 1970, I,271,286.
269
J.V. VONDELS // JOSEPH // In DOTHAN. // TREVRSPEL. // Infidos agitans Discordia Fratres. //
(vignet: Waterput met spreuk ‘ELCK ZYN BEVRT’) // t'AMSTERDAM, By Dominicus vander
Stichel. // - // Voor ABRAHAM de WEES, Boeckverkooper op den Middel- // dam, in 't Nieuwe
Testament. Anno CI I C XL.
O-I-P
O: aan Ioachim van Wickevorst.
P: Rey van Engelen; Ioseph; Simeon; Levi; Iudas; Ruben; Vrachtmeester.
Moderne uitgave door J.D.P. Warners en F.L. Zwaan (Vondel 1977), door L. Strengholt (Vondel
1974a) en WB IV, 71-147.
186
AUB: 196D25; BM: 11754.bb.42.(4.); BN: Yi.1461; KH: 2105A11(1) en 448L9; MNL: 1501A7;
*NUB: 110C312.
Antonissen 1971; Bomhoff 1950, 161; Van Eemeren 1981, passim; Van den Eerenbeemt 1939;
Johannessen 1963, 134-140; De Jong 1952, 24-25; Korpershoek 1937; Noë 1952-1953; Rens 1965,
213; Rens 1969, 110-116; Smit 1948; Smit 1956, 303-354; Smits-Veldt 1979, 260-261;
Smits-Veldt/Teusink 1978, 42-43, 79-81; Unger 1888a, nr. 334-354; Vondel 1974; Vondel 1977; Te
Winkel 1973, IV,192-197; Worp 1892, 299; Worp 1920, 95-145passim; Worp 1970, II,514.
270
J.V. VONDELS // JOSEPH // In EGYPTEN. // TREURSPEL. // Nusquam tuta Fides. // (vignet:
waterput met onderschrift ‘ELCK ZYN BEURT’) // t'AMSTERDAM, Gedruct by Dominicus vander
Stichel. // - // Voor ABRAHAM de WEES, Boeckverkooper op den Middel- // dam, in 't Nieuwe
Testament. Anno CI I CXL.
O-I-P
O: aan Ioan Vechters of Victorijn.
P: Rey van Engelen; Joseph; Voester; Staetjoffers; Jempsar; Potiphar.
Moderne uitgave WB IV, 148-208.
AUB: 196E27; KH: 2105A112 en 448L10; LUB: 1091B42; MNL: 1501A11; *NUB: 110C313.
Van Eemeren 1981, passim; Johannessen 1963, 140-150; De Jong 1952, 25-26; Rens 1965, 213; Rens
1969, 116-119; Smit 1956, 355-385; Smits-Veldt/Teusink 1978, 44-46,82-83; Unger 1888a, nr.
355-370; Te Winkel 1973, IV,197-198; Worp 1892, 299; Worp 1920, 72,95,106,109,119,144,145;
Worp 1970, II,514.
271
J.V. VONDELS // PETER // en // PAUWELS. // TREVRSPEL. // Tantae molis erat ROMANAM
condere GENTEM. // (vignet: waterput met spreuk ‘ELCK ZYN BEURT’) // t'AMSTERDAM, (g)
Gedruckt by Dominicus vander Stichel. (g) // - // Voor Abraham de Wees, Boeckverkooper op den
Middeldam, // in 't Nieuwe Testament. Anno 1641.
O-B-I-P
O: Opdragt aan Eusebia (= Maria Tesselscha Roemers, WB IV, 221).
B: Citaat uit Huigh de Groot, Uitlegginghe over de Anti-Christ.
187
P: Simon Toveraer en Elymas, Geesten; Petronel en Plautil, Leerlingen der Apostelen; Peter en
Pauwels, Apostels; Rey van gekerstende Soldaten; Cornelia, Moeder der Nonnen van Vesta;
Aertsofferwichelaer; Domitius Nero, de Keizer; Agrippa, zijn Opperste; Linus, Sint Peters nazaet.
Moderne uitgave WB IV,220-294.
AUB: 196D76 en 689C79 en 2451E515); BM: 11754.bb.42. (14.); BN: Yi.1471; KB: V.B.6774 en
V.B.6776; KH: 2105A141 en 946C19 en 448K149 en 448L11; LUB: 2143B313; MNL: 1501A142;
NUB: 110C315 en 18.C.24; SBA: C50568 en C87046; SBH: 76E21:13; UBG: BL580028; UBL:
*A18902 en A13474.
(Alle exemplaren dateren van 1641, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukken zijn.)
Bomhoff 1950, 161; Van Duinkerken 1966, 95-103; Van Eemeren 1981, passim; De Jong 1952,
26-28; Michels 1949; Notermans 1938; Rens 1965, 214; Rens 1969, 119-126; Smit 1956, 386-411;
Stuiveling 1967; Unger 1888a, nr. 374-382; Te Winkel 1973, III,485-486; Worp 1892, 299; Worp
1970, I,273,286.
272
MARIA // STUART // OF // GEMARTELDE // MAJESTEIT. // (vignet: portret van Maria Stuart,
met onderschrift ‘MYN HARTEKENNER ZIT OM HOOGH’) // TE KEVLEN // IN D'OUDE
DRUCKERYE. // MDCXLVI.
Gedrukt door Dominicus vander Stichel, uitgegeven door Abraham de Wees (Unger 1888a, 431).
O - I - P - A - A(n)
O: aan Eduart, Palts-grave bij den Rijn.
A: Anagramma; Epitaphium; Bijschrift op d'afbeeldinghe van Maria Stuart; Triomf van Maria Stuart
(n); Getuygenis uyt Kamdeen (n); Voorbyganger (n); Grafschrift en Grafdicht door Koning Jakobus
(n); Klaghte over de weerspannelingen in Groot Britanje (n); Grafschrift uyt Vondels Poëzye (n).
P: Biechtvader; Melvin, Hofmeester; Burgon, Lijfarts; Rey van Staetjofferen; Maria Stuart, Monarche
van Groot Britanje; Kenede, Kamenier; De Graven, Halsrechters; Paulet, Slotvooght.
Moderne uitgave WB V, 162-238.
AUB: 2451E611); BM: 11755.e.60. (13.); BN: Yi.1479; KB: V.B.6777 en V.B.6774; KH: 2105A145
en 448K104; LUB: 2143B314; NUB: 110C3122 en 306C593 en 18C31 en 18C.914; SBA: 87023;
SBH: 76E23 en 128A22:1; UBG: BL50125 en BL75955 en H7635 en BL343aa en BL530020; UBL:
A18902 en A13474 en Bib. Theologie; *UFSIA: Ren Dra. (Alle exemplaren dateren
188
van 1646, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukken zijn.)
Bomhoff 1950, 161; Van Eemeren 1981, passim; Flemming 1929, 116-120, 184-189; De Jong 1952,
43-45; Rens 1965, 214; Rens 1966, 254, 257-260; Rens 1969, 126-128; Smit 1956, 412-445; Szarota
1967, 216-233; Unger 1888a, nr. 431-439; Verhofstadt 1969, 393-297; Te Winkel 1973, III,494-496;
Worp 1892, 299; Worp 1920, 119-120; Worp 1970, II,520.
273
I.V. VONDELS // LEEUWEN- // DALERS. // LANTSPEL. // PAX OPTIMA RERUM. // (vignet:
waterput met spreuk ‘ELCK ZYN BEVRT’) // t'AMSTERDAM, Gedruckt by Jacob Lescaille. // - //
Voor Abraham de Wees, Boeckverkooper op den Middeldam, // in 't nieuwe Testament, in't jaer
M.D.C.XLVII.
O-I-P
O: aan Michiel Le Blon.
P: Kommeryn, Vredegunts minnemoeder; Blinde Wouter, Roeper, en bode; Adelaert, Lantskroons
voesterkint; Hageroos, Groote Vrericks voesterkint; Rey van Leeuwendalers; Heereman, Heemraet
van de Zuidtzijde; Volckaert, Heemraet van de Noortzijde; Lantskroon en Vrerick, Heerschappen;
Warner en Govaert, Huismans; Velleede, Priesterin en Waerzeggerin van Pan; De Wildeman; Pan,
Vee-en-jaghtgodt.
Een aantal exemplaren van de eerste druk hebben een gecorrigeerde datum 1648.
Moderne uitgave WB V,261-353, Vondel 1948, 69-199;
AUB: 2451E613); BM: 11754.bb.43 (14.); BN: Yi.804; KB: V.B.6774; KH: 448K153 en 863E49(9);
LUB: 2143B316; MNL: 1501A5; NUB: 110C3123 en 306.C.595 en 18C32; UBG: BL580013; UBL:
A18902 en *A13474.
(Alle exemplaren hebben de datum 1647, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukken zijn.)
Van Eemeren 1981, passim; Geerts 1934; De Jong 1952, 48-51; Rens 1966, 254-255; Rens 1969,
129-130; Schönle 1968, 56-59; Smit 1956, 446-495; Unger 1888a, nr. 444-454; Verkuyl 1971, 452-456;
Vondel 1948; Te Winkel 1973, III,155-156,496-497; Worp 1920, 95; Worp 1970, I,405-408.
189
274
I.V. VONDELS // SALOMON. // TREURSPEL. // Quantum mutatus ab illo! // (vignet: waterput met
onderschrift ‘ELCK ZYN BEURT’) // t'AMSTERDAM, Gedruckt by Jacob Lescaille. // - // Voor
ABRAHAM DE WEES, Boeckverkooper op den Mid- // deldam, in 't Nieuwe Testament, in 't
Vredejaer 1648.
O-I-P
O: aan Iustus Baeck.
P: Wetgeleerde; Ithobal, een Sidonisch Hofpriester; Rey van Jerusalemmers; Sidonische Hofjoffers;
Sidonia, de Koningin; Salomon, de Koning; Benajas, Veltheer en hooft der lijfwacht; Sanhedrin, De
Breede Raet; Sabud, 'sKonings Vertrouweling; Sadock, d'Aertspriester; Nathan, de profeet.
Moderne uitgave WB V,373-449.
AUB: 196D55 en 2451E513; BM: 11755.e.59. (14.); BN: Yi.1649; KB: V.B.6774; KH: 448I113;
LUB: 2143B315; *MNL: 1501A10; NUB: 221.C.133 en 110C316 en 18.C.915; SBA: C60631 en
C87029 en C87028; SBH: 76E21:2; UBG: BL343bb en BL530013 en BL75957 en BL580027; UBL:
A13474 en Bib. Theologie.
(Alle exemplaren hebben de datum 1648, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukken zijn.)
Van Eemeren 1981, passim; Johannessen 1963, 151-164; Johannessen 1979, 300; De Jong 1952,
53-54; Molkenboer 1934; Rens 1965, 215; Rens 1969, 131-134; Smit 1970, 11-53; Unger 1888a, nr.
458-464; Worp 1920, 95,106,111,125,144; Worp 1970, II,529.
Isaac (de) Vos
NNBW III,1346.
275
IEMANT // EN NIEMANT, // Gerijmt door // ISAAC DE VOS. // (vignet: salamander in vlammen
met onderschrift ‘PERSEVERANTER’) // T'AEMSTELDAM, // By Jacob Lescaille, Boekverkooper
op den Middeldam, in 't // Schultboek, in 't jaer MDCXLV.
O-E-P
O: aan Dirck Pietersz Brugman.
E: Nut en schaedelijck, (= J. Lemmers); Jan Meerhuysen, Oordeelt na 't voorbeelt; Quo doctior, eo
perversior; Post nubila Phoebus, (= Is. Burchoorn?).
P: Speelders: Iemant; Elck-een; Niemant; Niemendal; Eygenselfs; Waerheyt; Rechtveerdicheyt;
Ioncker Gnor, den Drost; Iuffrou Diewertje, sijn Vrou; Katelijn, de Meyt; Rutgert, de knecht;
Lodewijck, de boel van Iuffer Diewertje; Hans Yservresser, een Hoochduytse Ioncker; Ioost, zijn
knecht; Man; Vrou; 1 Burger;
190
2 Burger; 1,2,3, en 4 Boer; Floris Fransen; 1 en 2 Boerin; Cipier; 1,2,3 en 4 Gevangen; Priester;
Koster; 1,2 en 3 Schepen; Knecht van Eygenselfs.
Vertaald uit het Duits dat op zijn beurt een vertaling is van het Engelse Nobody and Somebody (Worp
1970, II, 130).
AUB: 691B77; BN: Yi.760; KH: 30H67; *SBA: C24889; SBH: 128A62:3; UBG: BL7607.
Kalff 1906, V,183; Te Winkel 1973, IV,274; Worp 1883, 67-81; Worp 1920, 97,146,176,197; Worp
1970, I,412.
276
Lope de Vega Carpioos // Gedwongen // VRIENT. // In Duyts Gerijmt: // DOOR // ISAAK VOS. //
Gespeelt op d'Amsterdamze Schouburgh den // 3. MAY. 1646. // (typografisch ornament) // - //
t'AMSTELDAM, // Gedrukt by IAN van HILTEN, Boek-verkooper in de // Beurs-Straat, in de
geborduyrde Handt-schoen. ANNO 1646.
P-O-E
O: Toe-eygheningh aan Ian Vos.
E: L.D. Fuyter.
P: Perzoonen: Turbino, Prins van Ong'ren; Luzinda, Princes van Ong'ren; Rozimondo, Koningh van
Ong'ren; Astolfo, Ongaerze Graaff; Lizaura, Zuster van de Graaf; Euandra, Staat-juffer van de Princes;
Arnoldo, Velt-heer van Ongeren; Lenato, Capiteyn van de Lijf-waght; Ortenzio, Edel-man van de
Prins; Leonizio en Fulgentio, Ongaarze Edellieden; Cotaldo en Rufino, Dienaars van de Prins; Klarin
en Pinabel, Dienaars van de Graaf; Theodozio, Koningh van Bohemen; Mauritio, Bheemzen Hertogh;
Gofredo, Bheemzen Graaff; Ernesto, Gouverneur; Cipier; Pagy van den Hertogh; Hans Michel en
Louweris, Twee Sodaten; 1 en 2 Helbardier; Schilt-waght; Heraut.
Volgens de opdracht is de vertaling van Jacobus Baroces door Isaak Vos berijmd.
Vertaling van Lope de Vega El Amigo por Fuerza (Worp 1970, II,127).
BM: 11726.f.96; BN: Yg.1515; MNL: 1090B48; *SBA: C24890; SBH: 128A62:1; UBG: BL85596.
Kalff 1906, V,73; Van Praag,44; Te Winkel 1881, 94; Te Winkel 1973, IV,276; Worp 1883, 81-82;
Worp 1920, 97,125,145,176; Worp 1970, II,54,127.
191
277
De // BEKLAAGLYCKE // DWANGH // Bly-eindend Treurspel. // In Nederduytsche Rijmen gestelt,
// Door ISAAK VOS. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt voor
A.K. VAN GERMEZ, by // Gillis Ioosten, in 't jaer 1648.
O-P
O: aan Adriaen Boelens.
P: Eduardo, Koninck van Engelandt; Dionisia, Princes van Engelandt; Celinde, Staadt-Iuffer van
Dionisia; Henryck, Engelsche Graaf; Oktavio, Graaf van Oxfoort; Fabio, Kapiteyn van 's Koninckx
lijfwacht; Klenardo, Gheheymschrijver van de Koningh; Altenio, Eedelman van den Koningh; Iaght-Mr
van de Kooningh; Rudolf, Graaf van Bristol; Rosaura, Dochter van Rudolf en Vrou van Graaf Henrijck;
Mauritius, Soon van Henrijck en Rosaura; Lisaura, Suster van Mauritius; Grimaldo en Belardo,
Dienaars van Graaf Hen.; Karel, Kapiteyn van Graaf Rudolfs lijfwacht; Fenicio, Thebandro en
Bisschop, Soldaten van Rudolf.
Volgens de opdracht is de vertaling van Jacobus Baroces door Isaak Vos berijmd.
Vertaling van Lope de Vega La Fuerza Lastimosa (Worp 1970, II,128).
BN: Yth.67304; SBH: 72L55; *UBG: BL85596.
Kalff 1906, V,73,116-117; Van Praag, 50-51; Te Winkel 1881, 94-95; Te Winkel 1973, IV,276; Worp
1883, 82-89; Worp 1920, 97,145,176,195; Worp 1970, II,54,128.
Jan Vos
MEW IX,206-208; NNBW III,1346.
278
ARAN en TITUS, // OF // Wraak en Weerwraak: // TREURSPEL // Van // IAN VOS. // (gravure:
slottoneel) // t'AMSTELREDAM, (g) Gedruckt by Dominicus vander Stichel. (g) // - // Voor Aeltje
Verwou, Weduwe van Balthazar van Dorsten, Boeckverkoop- // ster op de Middeldam, in 't
Schuldtboeck. Anno 1641.
O-E-I-P-E
O: Opdraght aan Caspar van Baerle.
E: Caspar van Baerle; J. vander Burgh; Vechtersen; Yver, (= Samuel Coster (?), Vos 1975, 493).
192
P: Saturninus, Rooms Keyzer; Marcus Andronicus, Broeder van Tit. An.; Titus Andronicus, Romeyns
Veldheer; Lucius, Oudste zoon van Tit. Andron.; Pollander, Melanus, Claudillus en Gradamard, zonen
van Tit. Andron.; Ascanius, 't Zoontje van Lucius Andron.; Roselina, Dochter van Tit. Andron.;
Bassianus, Keyz. Broed. en Vryer van Roz.; Thamera, Koningin van Godland, Keyzers Bruyd, en
Arans boel; Quiro en Demetrius, Zoonen van Thamera; Aran, de Moor, der Gotten Veldheer;
Leeuwemond, Wichelaar; Quintus, Staetjongen van Aran; Tacitus, Boode; Rey van Roomsche Borgers;
Rey van Tempeliers; Rey van Gotten; Rey van Roomsche Jofferen; Rey van Andronicenzer Jofferen.
Première A.S. 30 september 1641. Volgens Worp 1915 zou het stuk reeds in 1638 opgevoerd zijn.
Moderne uitgave door W.J.C. Buitendijk (Vos 1975, 99-215).
AUB; BM: 11754.bb.41. (l.); BN: Yi.1491; KH: 447G96; SBA: C50569; *UBG: 119B10.
Braekman 1968; Van Hamel 1973, 219; Hummelen 1967, 31-34; Kalff 1906, IV,449-450, V,113-116;
Kalff 1915b, 213-217; Knuvelder 1971, 356-360; Rens 1976b, 47-53; Van Selm 1976; Smit 1968,
36-37; Verkuyl 1977; Vermeer 1972; Vos 1975, 47-97, 493-497; Wagner 1913; Te Winkel 1973,
IV,218-227; Worp 1879, 39-60; Worp 1892, 240-243; Worp 1915; Worp 1920, passim; Worp 1970,
I,296-299.
Meynert Pietersz Voskuyl
NNBW III, 1351-1352
279
M.P. VOSKUYLS // BELLARIA // EN // PANDOSTOS // Treur-Spel. // EERSTE DEEL. // (gravure)
// t'AMSTELREDAM, // - // (g) Gedruckt voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeck-verkooper
// op de hoeck vande Nieuwe zijds Kolck / in 't Bourgoens // Kruys / (g) ANNO 1637.
O-E-P-V
O: aan Iohan Holthuysen.
E: I. van Arp, Tijt leert; I. Meures.
V: Aen de Rijm-lievers (v).
P: Pandosto, Coningh van Egypten; Franion, zijn Camerlingh; Egistus, Coninck van Cicilien; 2 Pagien
vande selve Coningh; Een Toornwachter; Barbas, de Cancelier van Egypten; Redolphus, de
Stadthouwer; Bode, in 'tselve Rijck; Bellaria, de Coningin van Egypten; Garinter, de jonge Prins van
Egypten; Gallanus, de Sepier; Porrus, een herder; Mopsa, zijn Vrouw; Bisschop met eenige Iongetjes
int wit; Apollo, Godt van Delphos; Badard, een Edelman.
193
In de opdracht aan Johan Holthuysen zegt Voskuyl dat dit spel in 1624 geschreven is.
AUB: 690F82; BM: 11754.g.50; BN: Yi.1504; GUB; KH: M109C8; LUB: 646H674); *SBA: C257277;
SBH: 127A2:1 en 128A64:1; UBG: BL7101; UUB.
Kalff 1906, V,105; Te Winkel 1973, III,159; Worp 1895b, 85-89; Worp 1970, I,378-379; Zuidema
1905b, 272-273.
280
M.P. VOSKUYLS // DORASTUS // EN // FAUNIAAS // Treur-bly-eyndend' Spel. // HET TWEEDE
DEEL. // (gravure) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Ghedruckt voor (g) Dirck Cornelisz. Hout-haeck,
(g) Boeck-vercooper // op de hoeck vande Nieuwe zijds Kolck / in 't Bourgoens // Kruys / Anno (g)
1637.
O-E-P
O: aan Margareta Holthuysen.
E: I. v. Arp, De tijd leert; I. Lemmers, Nut en schaedelijck.
P: Porrus, een Herder; Mopsa, sijn Vrouw; Egistus, Coninck van Sicilien; Dorastus, Prins vat Sicilien;
Sijn Pagie; Philander, een Herder; Faunia, een Herderin, en die Coninckx Dochter van Egypten; Tijter,
een Herder; Laura, een Herderin; Phillis, een Herder; Astrea, een Herderin; Magnus en Franion,
Edelieden; Caponio, Dorastus sijn Camerlingh; Ieronimo, de Doctor; Olef en Laris, Twee Boeren, de
buren van Porrus; Twee oft drie Matroosen; Pandosto, Coninck van Egypten; Barbas, en Rodolfus,
Twee Edelieden; Pagie; Scherf-rechter.
Deel I zie 279.
In de opdracht aan Maria Holthuysen zegt hij dat hij het stuk geschreven heeft toen hij in dienst was
van haar vader. Het is dus niet onwaarschijnlijk dat ook dit stuk dateert van 1624. (cfr. 279)
AUB: 690F20; BM: 11754.g.51; BN: Yi.1505; KB: 8ecl.XIII,C,Gram.; KH: 8F20 en M109C8; LUB:
646H673); *MMW; MNL: 1098B62; SBA: C257278; SBH: 127A2:2 en 128A64:2; UBG: BL7101.
Kalff 1906, V, 105; Te Winkel 1973, III,159; Worp 1892, 142; Worp 1895b, 89-93; Worp 1970,
I,378-380; Zuidema 1905b, 273.
194
281
M.P. VOSKVYLS // Tragische Comoedie // VAN // DON CAREL // VAN CASTILIEN // Met den
// (g) Prins van Portigael. (g) // Ghespeelt op de Amsterdamsche Camer, Ao. 1635. in Februarij. //
(gravure) // t'Amsterdam, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeckvercoper / woonen=
// de op de Nieuwe-zijds Kolck / in 't Borgoens Cruys, (g) ANNO 1635.
O - E - I (v) - P
O: Toe-eygheningh aan Anthoni vander Horst.
E: A.V. Horst, 'tMoet verwacht zijn; I.V. Arp, De tijdt leert.
P: Isabella, Coninginne van Spangien; Twee Staet-Iuffers; Don Carel van Castilien; Coninck van
Spangien; Zijn Dienaer; Pagie; Iesuyt; Heraut, een afghevaerdichde van Vranckrijck; Anthonio,
dienaer van Don Carel; Post, een Posteljon; Adelaert, Velt-Overste van Vranckrijck; Prins van
Portigael; Leonora, Princesse van Castilien; Huysman; Met sijn wijf; Pandora, Camenier van Leonora;
Scherprechter; Adel twee of drie.
Opgevoerd in februari 1635.
AUB: 691B92; BN: Yi.1506; *KH: 448J46; UBG: BL71011 en BL83003.
Kalff 1906, V,109; Van Praag 245; Te Winkel 1974, III,158; Worp 1895b, 79-83; Worp 1970, I,378;
Zuidema 1905b, 273-274, 276-277.
282
M.P. VOSKVYLS // Kuyssche // ROELANDYNE // (g) Bly-Eynde-Spel. (g) // Op de Reghel: // (g)
Onghesien ken gheschien. (g) // Ghespeelt op de Amsterdamsche Kamer, Anno 1636. // (gravure) //
t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz. Houthaeck, (g) Boeckvercooper / woo= // nende
op de Nieuwe-zijds Kolck in 't Bourgoens Kruys / (g) Anno 1636.
O-P-V
O: aan Mr. Steven, Willem Hooft, Iohan Meurs, Heereman Dirckxsz.
V: Voor-reden op de Vertooningh (v).
P: Prins Lodewyck van Normandye; Princes Dorothea, zijn suster; Roelandyne, een Borghers dochter;
Ferdinando, een Edelman van Lodewyck; Princes Camilla, haer beyder Moeder; Prins Balthasar, van
Enghelandt; Sijn Dienaers; Robbert, sijn Edelman; Margriet, een oude Vrouw; Een Pagie; Een Lakay;
Twee Choorsangertjes.
De opdracht is gedateerd 21 october 1635.
Opgevoerd in 1636.
195
*AUB: 691B47; BM: 11754.bbb.69; BN: Yi.1509; KH: 448J45 en M109C8; LUB: 646H671); MMW;
SBH: 128A64:6; UBG: BL71014.
Te Winkel 1973, III,158; Worp 1895b, 83-85; Worp 1970, I,378; Zuidema 1905b, 274.
283
M.P. Voskuyls // TRAGISCHE -COMEDI // van de Boelerende // AVANTVRADE, // met de kuysche
// FLORINDE. // (g) Op de Reghel: (g) // Hy spieghel hem sacht, die hem Spieghel aen een ander. //
(gravure) // t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz
Hout-haeck, Boeckverkooper // op de Nieuwe zijds Kolck, Anno 1639.
Onder het stuk: Actum desen 29sten Iulij 1638. In't Schip // Rhijnberck aen 't Vinesche gat boven //
Rees, ter wacht.
V-P
V: Voor-reden (v).
P: Cupido; Avanturade, Huysvrouw van Romio; Amador, sijn Camerlingh; Tyter, een Herder; Galathea,
een Herderin; Coridon, Philida, Dayphilo en Laura, Herders en Herderinne; Romio, Ridder; Dienaer
van Romio; Docter; Perida, Camenier van Avanturade: Rodrigo, Ambassadeur van de Coninck
Alphonso; Sijn Dienaer; Schiltwacht van Romio; Florinda, Rodrigos Huysvrouw; Paulina, Coningin;
Alphonso, Coninck van Napels; Longino, Conincks Edelman; Twee Pagien des Conincks; Dorothea,
Camenier van Florinde.
AUB: 694F99; BM: 11754.bbb.70; BN: Yi.1507; GUB; KH: 447G194; LUB: 1504G3; MMW; *SBA:
C257276; SBH: 127A2:4 en 128A64:5; UBG: BL71012; UUB.
Te Winkel 1973, III,158; Worp 1892, 190; Worp 1895b, 249-254; Worp 1970, I,380-381; Zuidema
1905b, 274-275.
284
M. VOSKUYLS // (g) Ouden ende Jonghen (g) // HILLEBRANT. // BLY-EYNDE-SPEL. // Op de
Reghel: // Om veel te versoecken vaeck elck wel ghemoet is, // Doch eyndelijck pooght yder weer te
zijn daer by [sic] gebroet is. // Gespeelt op d'Amsterdamsche Schouburgh, den 30 Ianu. 1639. //
(gravure) // T'AMSTELREDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz
Hout-haeck, Boeckverkooper, // op de Nieuwe zijds Kolck, Anno 1639.
I(v) - P
P: Ouden Hillebrant; Hanssop, syn Dienaer; Hertogh Abeloen; Ioncker Diederick; Jongen Hillebrant;
Syn Pagie; Vredelyn, dochter
196
van Abeloen; Felicia, haer gespeel, en Suster van Diederick; Joncker Adelaert, een Vryheer oft
Marck-Broeder; Syn Dienaers, Ses ofte seven in 't ghetal; Hertoginne Vrou Goedele; De Landt-Drost
met sijn Dienaers; Een Heremyt.
AUB: Port.-ton. 59-12; BN: Yi.1510; KH: 504A64 en M108C86; LUB: 646H672); *MMW; SBH:
128A64:7 en 127A2:7; UBG: BL71015.
Hummelen 1967, 42-43; Kalff 1906, V,106,108; Te Winkel 1973,, III,132; Worp 1895b, 241-248;
Worp 1970, I,380; Zuidema 1905b, 275-276.
285
M.P. Voskuyl, // FIAMETA, // Treur-Bly-eynde-Spel, // (g) Op de spreuck / (g) // Den sweep der
ongenadige, Geesselt haer vaeck selve. // (vignet: wapen van de Academie, met onderschrift ‘Door
Yuer in liefde Bloiende’.) // t'AMSTERDAM, // - // Voor Dirck Cornelisz Houthaeck, Boeck-verkooper
// op de Nieuwe zijdts Kolck, Anno 1640.
Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed, met randschrift ‘PERFER ET OBDVRA’) //
t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Nicolaes van Ravesteyn, // Anno 1640.
O-P
O: Toe-eygheningh aan Christina Salms.
P: Heliodoor, Soon vanden Hertogh; Sophia, Camenier; Fiameta, Rijcke Edel joffer; Hertogh; Urbano,
Edelman; Hertogin; Pallesteyn, haer Dienaer; Sepier; Twee Dienaers vanden Hertogh; Pamphillo,
Minjon vanden Hertogh; Silla, sijn Suster; Cupido; Diana; Doctoor; Bruno, Dienaer van Pamphillo;
Stadt-houder; Twee Dienaers; De Tydt.
AUB: 689C121 en Port.-ton.59-3; BM: 11754.g.52; BN: Yi.1508; GUB; KH: 447G195 en M109C87;
*MMW; MNL: 1091.B.79; SBH: 127A2:5 en 128A64:4; UBG: 71013; UUB.
Hummelen 1967, 43; Kalff 1906, V,105,107,108; Te Winkel 1973, III,158-159; Worp 1895b, 254-258;
Worp 1970, I,381; Zuidema 1905b, 276.
197
Job van de Wael
NNBW IV,1431-1432.
286
SCHIEDAMS // Rood Roosjens // SPEL, // (g) Van // David ende Goliath, // Op de Vraghe; (g) //
VVat eer den PRINS behoort, die syn vyandt bestrede, // met Waep ‘nen overwon’, en braght
‘tghemeent’ tot vrede. // (vignet: blazoen van de Schiedamse rederijkerskamer met spreuk ‘AENSIET
DE IONCHEIT’) // TOT ROTTERDAM, // - // (g) By Matthijs Bastiaensz / Boecverkooper op 't //
Steygher in Josephus: (g) Anno 1619.
O - P - A(n)
O: aan Maurits van Oranje.
A: Vijf vierlingh Bedanckens; Een achtendeel Afscheyds.
P: Goliath; I. Philisteen; 2. Philisteen; Saul; Ionathan; Isay; Eliab; David; Isralijtische Vrouwen;
'tRood Roosjen.
AUB: 687D43; BM: 11754.bbb.71; KH: 760E42 en 12G15 en 229K65; *MNL: 1090B34; SBH:
73G7:12; UBG: BL7790.
Bromberg 1967, 14-15; Coigneau 1980, 189; Van Hamel 1973, 126; Kalff 1906, V,87-88; Proost
1933, 117; Rens 1977a, 92,233; Te Winkel 1973, III,143; Worp 1892, 132-133; Worp 1970, I,262.
I.I. van Wassenburgh
NNBW V, 1101.
287
HISTORIAALSPEL // (g) van Koningh // Reynier van Norwegen // ende de schoone (g) Langerta,
// (g) ghetrocken // Wt het vyfde deel der Tragischer-Historien / // Het derde (g) // Speel-wys in rijm
ghestelt. // Door I.I. Van Wassenburgh. // (vignet: nederdaling van de H. Geest, met het devies ‘MET
MINNEN VERSAEMT’) // (g) By Abraham Migoen Schoolmeester inden Rijstuyn. (g)
P: Den Koninck Troo van Sweden; Goeden Raat en Quaden Raat, twee Raadsheren; Veld Overste;
Heraut; Pagie; Een singhende Choor; een sprekende Choor; Koningh Reynier van Denemercken; Den
Adeldom van Denemercken; Lantgertha; D'eerste en Tweede Heldin; De vader van Langertha; Frijdlief,
de Soon; de Dochter; Trompetter; Tamborijn.
De uitgever Abraham Migoen te Rotterdam was werkzaam van 1610-1614. Worp dateert het stuk op
1613 (Worp 1970, I,360). Volgens Gruys en De Wolf 1980 was Migoen werkzaam van 1610 tot 1617.
Het is dus niet onmogelijk dat het stuk van latere datum is.
198
AUB: 687D27; BM: 11754.bb.28; BN: Yi.1204; *MNL: 1090B49; SBH: 73G7:13.
Kalff 1906, V,91-92; Rens 1977a, 79,233-234; Worp 1920, 47-48; Worp 1970, I,360.
I. van Wevelinchoven
NNBW X, 1187.
288
I.V. Wevelinckhovens // ELPENOR // En // RODOPE, // Bly-eyndigh-Spel. // DE LIEFDE WINT
HET AL. // (vignet: een open boek) // TOT GORINCHEM. // - // (g) Voor (g) Ian Willemsz. (g)
Boeck-verkooper woonende // aen de Mart inden vergulden Boom / // Anno / (g) 1643.
I-P
P: Elpenor; Cleandre; Rodope; Circe; Coningh; Een Dief; Serinde; Miramond; Vroegh bedorve;
Grimdamas; Miramijt; Mopsame; Tooveraer; Een Dienaer; Offer-vinder.
AUB: 687D7; BM: 11755.b.73; KH: 448J106 en 8F53; *LUB: 1199E28.
Van Hamel 1973, 126; Worp 1892, 243; Worp 1970, I,384.
Joris de Wijze
NNBW V,1154.
289
DE VRYAADIE // VAN // LACTANCE // EN // NICOLE // Door I. De Wiise. // Vertoont op de
Amsterdamsche Schouburgh, // den 8. Maert 1646. // (vignet: wapen van Amsterdam) //
t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt by Cornelis Iansz. Boeck-verkooper, aen de Nieuwe- // Kerck, by
't Grootschool, in't jaer MDCXLVI.
I-P
P: Nicole; Lactance, Verlooft aen Nicole, vryer van Catelle; Catelle, Vrijster van Lactance; Pizo,
Broer van Nicole; Geeraerd Lanzetti, Vader van Catelle, vryer van Nicole; Ambrosius, Vader van
Pizo en Nicole; Ambrosia, Voedster van Nicole; Lavinia, Dienstmaerte van Catelle; Lorenso, Iongen
van Ambrosius.
199
*AUB: 691B105; BM: 11755.cc.58(1.); BN: Yth.66681; KH: 447G181; SBH: 127A6:2.
Worp 1970, I,385.
290
VOORZIGTIGE // DOLHEIT, // HOF-SPEL. // Qui nescit simulare, nescit Regnare. // (vignet: twee
zittende figuren met onderschrift ‘D’ een lacht en d'ander schreit.) // t'AMSTELDAM, // - // Gedrukt
by Ian van Hilten, Boekverkoper in de Beurstraat, in de // geborduurde Hantschoen. ANNO 1650.
O-V-I-P
O: Opdracht aan Maria Spiegels, echtgenote van Geeraard Schaap door Joris de Wijze.
V: Aen den Lezer.
P: Anthony, koning van Albanien; Morosin, een graaf, broeder van Lucinde; Lucinde, bemint van
den koning; Rosania, stiefmoeder des konings; Dimardo, een hartog en veltheer; Tancredo en Domicio,
Twee graven; Finardo, Hofmeester des konings; Celio, kamerling; Tebandro en Cloro, Twee
staatjongens; Filippo, 'thooft der gemeente; Robbrecht, des konings drankbereider; Reyntje en Floris,
Twee lijfwagten; Zargiant; 1., 2., 3. en 4. Albanoiser soldaten; Ergastus, een harder; Tirsus,
hardersjongen.
Vertaling van Lope de Vega El Cuerdo Loco (Worp 1970, II,127).
AUB: Port.-ton. 59-5 en 694G38; BM: 11755.cc.58.(2.); BN: Yi.939 en Yi.1516; KH: 448H113 en
760E68; *MNL: 1091B125; SBH: 127A6:1 en 127A7.
Van Praag, 47; Te Winkel 1881, 103; Te Winkel 1973, IV,276; Worp 1920, 97, 145,176; Worp 1970,
II,54,127.
Jan de Witt
NNBW III,1459-1468.
291
I.I.Z.D.W.D.I. // HORACE. // Treur-spel. // Tantae molis erat Romanam condere gentem. // (vignet:
wapen van Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt by Gillis Ioosten, // Voor ADAM
KARELSZ. // In 't Vreeden Iaer 1648.
200
E-P
E: anoniem.
P: Sprekers: Tullus Hostilius, Koninck in Roomen; Horace, den ouden, Rooms edelman; Horace,
Soon van Horace Rooms Ridder; Curace, Albaansch Ridder, Bruydegom van Camille; Valere, Roomsch
Ridder, vryer van Camille; Sabine, Vrouwe van den Iongen Horace, en Suster van Curace; Camille,
Bruydt van Curace, en Suster van Horace; Iulie, Roomse Ioffer goede bekende van Sabine ende
Camille; Proculus, een ridder uyt het heyr van Roomen; Flaviaan, Hopman in het Heyr van Alba.
I.I.Z.D.W.D.I. wordt verklaard als Jan Jans Zoon de Witt, Doctor Juris (Bauwens 1921, 88).
Volgens Worp 1970, I,344 zou het stuk dateren van 1647.
Vertaling van P. Corneille Horace (Worp 1970, II,120).
BN: Yth.68456.
Bauwens 1921, 86-109; Dijkshoorn 1925, 200; Picot 1876, nr. 943-948; Veegens 1884, 94-105; Te
Winkel 1881, 107; Te Winkel 1973, IV,283; Worp 1970, I,344.
C.D. Wittenoom
291A
C.D. Wittenoom's. // Tragi=Comediae. // van // Thiëstes en Anticlia. // Op den regel. // De weerelt is
een spel= toneel, // Elck speelt zijn Roll, en krijght sijn Deel. // (monogram CDW) // In Amsterdam:
Geschreven Anno 1639.
I-P
P: Thiëstes, Pools Edelman; Anticlia, Edele Joffrouw; Kooninck van Poolen; Licomedes, Veld=overste;
Manilius, Stadthouder; Macrobius, Polibus en Euphorion, Edellieden; Picus, Cooninx Camerlingh;
Hippodamia en Scilla, Edelvrouwen; Bisschop; Reij van Maeghden; Cupido.
201
Lucas Zasius
Van der Aa 1852, VII, Z11.
292
L. ZASY // BORGERLIICKE // HVYS-HOUDINGH. // Bly-eyndigh-Spel. // (vignet: wapen van
Rotterdam) // TOT ROTTERDAM, // - // Voor Cornelis van Damme, Boeck- // verkooper aende
groote Kerck. Anno 1628.
O - V - E - PR - P - E(n).
O: aan Iacob Corssen door C.V. Damme.
V: Voorreden door Cornelis van Damme.
E: C.V.R., 'kVerlangh altijt; I. Langh-sweert, t' Swaert moet strijden; P.T. Pycolet, Tghebedt is
krachtigh (3).
PR: Prologus.
P: Roel en May, dienst Maeght en Dienst knecht; Vader en Moeder des Huysgesins; Outste zone, een
Theologus; Middelste Zone, een Iurist; Ionghste Sone, een onervaren Ionghelingh.
*AUB: 691B104; BM: 11754.g.56; Gemeentelijke Bib. Rotterdam; KH: 448K21 en 8F39; MNL:
1090B50; SBH: 128A60:8.
Van Hamel 1973, 53-54,84.
Pieter van Zeeryp
NNBW IV, 1503.
293
ARFLEURA // En // BRUSANGES. // Droef Bly-eyndend Spel. // Door // PIETER van ZEERYP. //
(vignet: wapen van de Academie met het onderschrift ‘Door Yver in Liefd' Bloeyende’) // - //
t'Amsteldam, Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz. Hout-haeck,
Boeckverkooper // op de Nieuwe-zijds Kolck, Anno 1646.
O-E-A-I-P
O: aan D.K.
E: Jan Meerhuysen, Oordeelt nae 't voorbeelt.
A: Sonnet (?).
P: Arfleura, een Amasoonsche Edel Ionckvrou; Brusanges, Prins van Canabe, Broeder van Florelle;
Florelle, Coningin van Canabe; Dianora, Hertogin in Canabe; Antenor, Camerlingh van Brusanges;
Lermelle, suster van Arfleura; Brianges, Prins van Beocien; Rogel, Prins van Griecken, Soon van
Florisel; Raedt; Bode; Arad, Chamos en Elimas, Neven van Arfleura en Lermel; Antiphus en Iphidaem,
Edelen van de Coningin; Nicanor en Rhesus, Dienaers van Dianora; Brusarba, Hof-meester van de
Coningin; Boer; De Godinne Themis.
202
AUB: 690F117; BM: 11755.b.76; BN: Yi.663; KH: 443A93; MNL: 1098B961); SBH: 128A60:9;
UBG: BL5123; *UFSIA: Ren Dra.
Van Hamel 1973, 202; Kalff 1906, V,121-122,308; Worp 1892,250; Worp 1970, I,385, II,30.
293A
Pieter Van Zeerijps // D' EERSUCHTIGE // WRAAK. // 1647.
P: Lionide, staatjuffer van Camilla; Camilla, suster van Leonardus; Celia, nicht van den Hertoch; Don
Carel, bijgenaamt Don Jan; Mendosa, dienaar van Don Carel; Leonardus, Hertoch van Florensien;
Teodoor, edelman van den hertoch; Arnestus, de Marquis de Cantelmo; Clarin, edelman van Arnestus;
Octavio, edelman van Arnestus; Rijcardo, edelman van 'thoff; Astolfo, edelman van 'thoff.
Vertaling (?) van G. de Aguilar Venganza honrosa.
Jakob van Zevecote
MEW IV,466; NBW IV,987-996; NNBW V,1172-1173.
294
IACOBI ZEVECOTI // BELEGH // VAN // LEYDEN. // TREVR-SPEL. // (vignet: man die druiven
plukt met bijschrift ‘NON SOLUS’) // TOT LEYDEN, // (g) Inde Druckerije van de (g) ELZEVIERS.
// - // Anno 1626.
B-I-P-O
B: Aen de onwinbare Maegt van Leyden door Daniel Heinsius.
O: aan Christoffel Dircksen van Nieuwenhove, Huyg Pietersen Coediick; Willem Claessen Warmont,
Gerrit Lantschot en Ian Wevelinckhove.
P: Persoonen: De Vrydom; Rey van gevluchte uyt Vlaenderen; Baldeus; Den Honger; Rey van
Leytsche vrouwen; Twee afgeweken borgers; Rey van Leyenaers; Ior. vander Does; Burgemeester
vander Werf; Eenen Kleynhertigen Borger; Rey van Leytsche Vrysters; De Goddelicke
Rechtveerdigheyt.
Moderne uitgave door Ph. Blommaert (Van Zevecote 1840, 217-277).
203
AUB: 589A28; BM: 11755.f.35; BN: Yi.675; KB: II26164; KH: 760E4; MNL: 1098B102; SBH:
73E33; *UBG: G7290.
Kalff 1906, IV,49-50; Snellaert 1845, 288; Te Winkel 1973, III, 144-145; Worp 1892, 159-160; Worp
1970, I,290-291; Van Zevecote 1840, XIV.
295
Jacobii Zevecotii Ontset van Leyden, Bly-eindich spel. Tot Harderwijck, by Nicolaes van Wieringen,
1630.
O-A-I
O: aan Willem Bontius, Jacob van Brouchove, Huygh Pietersen Coediick, Daniel Simonse van Alphen,
Gerrit Lantschot en Jan Wevelinckhove.
A: Aen de zelve achtbare Heeren.
P: (geen afzonderlijke lijst): De Vryheyt; Rey van Leyenaers; Boysot met zijn volck; Rey; Baldeus,
krijgs-oversten van den Spaenschen Leger; Zynen Vrient; Bode; Jonckheer Van der Does; De Heeren
van Leyden; De Goddelicke Rechtveerdigheyt; Leytsche Vrysters.
Van de oorspronkelijke druk heb ik geen exemplaar gevonden. De bovenstaande beschrijving is
ontleend aan Van Zevecote 1840, XIV, 279-337.
Moderne uitgave door Ph. Blommaert (Van Zevecote 1840, 279-337).
Kalff 1906, IV 49-50; Snellaert 1845, 289,325; Te Winkel 1973, III,144-145; Worp 1970, I,291.
Reinier Olivier van Zonhoven
Van der Aa 1852, VII, Z19.
296
(g) Blyeindig-Treurspel / // Van 't Gevecht (g) // Der dry Horatien ende Curiatien, ende der Zu- //
ster moord Horatij, met des zelven gevolg: // (g) Genomen // Wt (g) Tito Livio (g) Rooms History
schryver; (g) // Door // REYNIER OLIVIER (g) van Zonhoven. (g) // (vignet: met randschrift ‘MEDIO
TVTIS/SIMVS IBIS’) // TOT FRANEKER, // - // (g) Gedruckt by (g) Vlderick Balck (g) Boeckdrucker
/ woo- // nende tegenover de Academie / Anno (g) 1616.
204
P: Persoonen: Voor-reden; Libido, een Romeynsche Maget: Horatius, met zijn twee Broeders; Tullus,
Koning der Romeynen; Voedster van Libido; Bode; Metius, Velt Heer der Albanen; Curiatius, met
zijn twee Broeders; Coenhert, Buytgier en Bloodaard, Albaansche Soldaten; Reye van Romeynsche
Maagden; Twee Raads-Heeren des konings Tulli; Ouden Horatius, Vader van de jonge Horatius;
Na-Reden.
BM: 11755.b.78; BN: Yi.686; KH: 365J26; *MNL: 1091B87.
Kalff 1906, V,92; Rens 1977a, 83,234; Worp 1892, 136-137; Worp 1970, I,260.
205
Registers
207
Titels
De genre benamingen die de eigenlijke titel voorafgaan zijn buiten beschouwing gelaten.
Absaloms Treurspel 226
Achab 129
Achilles en Polyxena 116
Aegyptica 170
Aiax 228
Alcip en Amarillis 144
Albonus en Rosimunda 240
Alexander 198
Alfreda 48
Alphonsus en Genevera 14
Amon 16
Amsteldamsche Hecuba 252
Amsteldamsche Vryage 137
Amsterdamsche Juffertjen 241
Angeniet 43
Appollonius Prince van Tyro 30, 31
Aran en Titus 278
Arfleura en Brusanges 293
Ariane 219
Aristobulus 92
Asotus 6
Aspasia 44
Aurelia 210
Baeto 120
Baillju van Suydt-Hollandt 100
Batavierse Vryagie-spel 188
Batavische Eneas 233
Battaefsche Vriendenspiegel 126
Bedekten Verrader 94
Bedroge Bedriegers 135
Bedwongen Liefde baert veel onrust' ... 52
Behouden Onnooselheyt 2
Beklaaglycke Dwangh 277
Belegering ende het Ontset der Stadt Leyden 29
Belegh van Leiden 294
Belegheringhe der Stadt Antwerpen 79
Bellaria en Pandostos 279
Benoude Belegheringhe der Stad Leyden 78
Bewys dat beter is een goeden Crijgh ... 81
Biron 213
Blinden-Minnaer van Smirne 150
Bloedigen Slach van Pavyen 175
Boelerende Avanturade 283
Borias ofte Wulpsche Minstocht 174
Borgerliicke Huys-Houdingh 292
Calasires Sterfdagh 252
Captas 15
Cara 21
Carel de Negende 33
Carite en Trasillus 237, 237bis
Casandra Hertoginne van Borgonie en Karel Baldeus 192
Casta 90
Celion en Bellinde 145
Ceyx ende Halcyone 221
Chimon 5
Chryseide en Arimants 107
De Cid 105, 105bis, 105ter
Claudius Domitius Nero 169
Cloeck-moedighe ende stoute daet van het innemen des Casteels van Breda 80
Clorinde en Dambise 229
Cloris en Philida 139
Constantinus 244
Cypriaen en Orania 187
Daphne of Boschvryagie 10, 11, 12
Daraide 235
David 47
David ende Absalon 109
David en Goliath 286
Diana 136
Dido 28
208
Dido en Hyarba 13
Don Carel van Castilien 281
Don Jeronimo Marschalck van Spanjens 65
Doodt van Henricus de Vierde 128
Doodt van Julius Caezar 255
Dorastus en Fauniaas 280
Droeve Julia 214
Edipes en Antigone 8
Eersuchtige Wraak 293A
Elektra 266
Elpenor en Rodope 288
Esther 22, 91
Faustina 146
Ferdinandt en Oratyn 186
Fiameta 285
Fortunatus Beurs en Wenschhoedt 86
Fortunatus Soonen Op en Ondergangh 87
Gebroeders 268
Gedwongen Vrient 276
Geeraerdt van Velsen 119
Gelukkige Bedriegery 177
Ghemaeckten Geck 163
Geraert van Velsen Lyende 225
Gheschil tot Athenen 216
Gestrafte Kroonzugt 108
Getrouwen Herder 27, 82, 123, 182
Gevecht der dry Horatien ende Curiatien 296
Goliath 257
Gorkomze Kamer (Bly-eind-spel van wegen de) 125
Graef Floris en Gerrit van Velsen 51
Granida 118
Griane 40
Griecxsen Amadis 183
Gysbreght van Aemstel 265
Haerlemse Belegheringhs Treur-bly-einde spel 83
Haet en Nydt 179
Hagars Vluchte ende Weder-komste 132
Haman 184
Harcilia 161
Hartoginne van Savoyen 50
Hebreeusche Heldinne 106
Helena 138
Hel en Hemel-vaert van Theodore en Constancy 162
Hellevaert van Rodomond 148
Helvaert van Iuno 3
Heraklius 101
Herdersche Ongestadicheyt 55
Herdoopers Anslagh op Amsterdam 49
Herstelde Vorst 7
Hertoginne Celia en Grave Prospero 193
Hertoginne van Savoyen en Don Juan de Mendossa 202, 203, 204, 205
Het daget uyt den Oosten 253
Hierusalem Verwoest 260
Hippolytus 263
Hoecx en Cabeliaws 206, 207
Hollants Vree- Tonneel 104
Horace 291
Iacobus VI. Coningh van Schotlandt 96
Ialoersche Studenten 194bis
Iason ende Medea 222
Iemant en Niemant 275
Iephtah ende zijn eenighe Dochter 130
Ieronimo 23
Ierusalems Verwoestingh door Nabuchodonosor 173
Iesus Christus 185
Iohanna Grey 180
Ioodt van Malta 223
Iosef of Sofompaneas 264
Iosephs Droef en Bly-Eynd'-Spel 247, 248, 249
Iphigenia 60, 60bis
Isabella 61
Ithys 58, 58bis
Iulius Caesar 159
Jalourse Studentin 194
Joseph 20
Joseph in Dothan 269
Joseph in Egypten 270
Juliana en Claudiaen 141
209
Kallefs-Val 63
Karel Stuasrt 69
Keyser Otto den Derden en Galdrada 189, 190, 191
Kinder-Moordt van Herodus 154
Klaagende Kleazjenor en Doolende Doristee 98
Koningh Konradyn en Hartoogh Frederijck 181
Koningh Reynier van Noorwegen ende de Schoone Langerta 287
Koningin Elysabeth 157
Koninglijken Propheet David 17
Kornelia Bentivogli 232
Kuyssche Roelandyne 282
La Gitanilla 37
Leeuwendalers 273
Het Leven is maer Droom 220
De Liefde en 'tGeval speelt ... 53
Liefdens Behendicheyt 54
Lingua 34
Livia 167
Het Loon dei Minnen 93
Lucelle 41
Lucidamor en Fluria 66
Lucidorus en Lucella 151
Maegden-Spel 133
Maeghden 267
Margrietje 243
Mariamne 166, 250
Maria Stuart 272
Mays Treur-Bly-Eynde - Spel 211
Medea 224
Melibea 195, 196, 197
Melissa 9
Het Moordadich Stuck van Balthasar Gerards 77
Moordt begaen aen Wilhem 115
Moord der Onnoozelen 165
Moordt van Sultan Osman 124
Nassausche Perseus 76
Nederlantsche Oorlogen 122
Nederlants Treurspel 127
Olimphia 164
Olimpias Treurspel 230
Onderganck van de Monarchye der Persen 56
Onkuysheydt 178
Ontschakingh van Proserpina 238
Ontset van Leyden 295
Ontsettinghe van Bergen op Zoom 258
Onvergelijkelijke Ariane 219bis
Oproers tot Ephesien (Spel des) 215
Ouden ende Jonghen Hillebrant 284
Palamedes 261
Palene 102
Parysche Bruiloft 1
Pascha 259
Peter en Pauwels 271
Petrus Tryumph-spel 153
Piramus en Thisbe 26
Polidoor 24
Polyxena 62
Porphyre en Cyprine 246
Prixus, Prins van Theben 3bis
Procris 227, 227bis
T'Quaedt syn Meester loont 200
Rampzalige Liefde ofte Bianca Capellis 35
Reden-Vreucht der Wijsen 254
Reinherte Treurende 251
Rijcke- Man 59
Rodd'rick ende Alphonsus 39
Rodomont en Isabella 199
Romeo en Iuliette 242
Romilius en Pelagia 88
Rosalinde, Hertoginne van Savoyen 36
Rosemondt en Raniclis 140
Rosilion en Rosanire 147
Rosimunda 32, 46
Salomon 172, 274
Saul 168
Schakinghe van Iudith 64
Scipio 152
Sigismunda 158
Sigismund en Manuella 208, 209
Simson 135
210
Sistiliaen 67
Slach van Vlaenderen 110
Sophompaneas 103
Sophonisba 84
Sophonisba Aphricana 171
Spaensche Heidin 245, 256
Spieghel der Eerbaerheyt 70
Spieghel der Getrouwicheyt 73
Spieghel der Liefden 71
Spieghel der Rechtvoordering 72
Spieghel der Reynicheyt 74
Spieghel des Hoochmoets 75
Stommen Ridder 42
Styrus en Ariame 239
Suavitas 18
Thamars - Ontschakingh 156
Theodorus en Dianira 142
Theseus en Ariadne 117
Thiëstes en Anticlia 291A
Thimoklea 231
Tiisken vander Schilden 57
Timbre de Cardone ende Fenicie van Messine 234
Timon Misanthropos 155
Tirannige Liefde 149bis
Tirannische Liefde 149
Tolimond, Prince van Rodes 4
Tranquilli de Mont 85
Triumphs-Trompet 89
Troost-Spel 121
Trouwen Batavier 187
Tsamensweringe Catalinae 25A
Tweede Dochters-speeltjen 134
Tweede Lotery, (Spel van Sinnen vertoond op de) 131
Tyrus Belegheringhe en Ondergangk 111
Ulysses 176
Veinzende Torquatus 38
Verovering van Rhodes met d'onnozele Bloed-schande 218
Vervolgde Laura 97
Verwerde Hof 95
Violense 68
Virginia 160
Vlissinghen Geus 25
Volstandigen Minnaer 236
Vonnis van Paris 143
Voorzigtige Dolheit 290
Vriendts - Spieghel 112
Vrou Iacoba Erf-Gravinne van Hollandt 212
Vryaadie van Lactance en Nicole 289
Vryagie van Alleran van Sacxen en Adelaise 217
Wanckelbaer Fortuyn 99
Wraeck-gierigers Treurspel 201
211
Chronologie
In dit register zijn de spelen chronologisch geordend volgens het jaar van uitgave. Wanneer echter
een vroegere datum van redactie of opvoering bekend is worden zij onder dat jaar opgenomen met
respectievelijk een g of o achter hun kengetal.
1600:
70, 71(o1596?), 72, 73, 74, 75, 93
1601:
116g, 187g(?)
1602:
112, 117g, 121
1603:
254
1604:
-
1605:
118g
1606:
76, 77, 78, 79, 80, 81
1607:
-
1608: 1609:
-
1610:
128g, 129g, 259o.
1611:
39g
1612:
2, 40o, 45g(?)
1613:
57, 119, 234g(?), 287(?)
1614:
167g, 215
1615:
58, 59, 126, 130, 131o, 168o
1616:
41, 113, 114, 127, 132g, 133g(?), 134g(?), 188,
189, 296
1617:
30, 31, 60, 60bis, 62o(?), 115, 120g, 190, 191,
192, 193, 194, 194bis, 195, 196, 197, 216
1618:
8, 42g, 58bis, 61o, 82, 135, 160, 169, 198, 199,
200, 201, 235o
1619:
83, 202g, 203g, 204g, 205g, 286
1620:
84o, 226, 227, 246o, 260
1621:
23, 227bis, 228
1622:
24, 46g, 50g, 161o
1623:
26, 43, 124, 136o
1624:
110, 170, 258, 279g, 280g(?)
1625:
109, 171g, 183o, 213o, 261, 262g
1626:
9g, 67g, 174o, 294
1627:
111, 175, 238o
1628:
51, 63, 137, 172, 206, 207, 225, 263, 292
1629:
89, 138, 157g, 173o(?), 176, 239o, 257
1630:
10g(?), 11g(?), 12g(?), 100, 162, 163, 184, 243o,
244g, 252, 295
1631:
3, 4g(?), 139, 240, 241g(?), 242g(?)
1632:
28g, 68, 122, 140, 208g, 209g, 210g, 217, 221,
222
1633:
66, 85, 211g, 214
1634:
141, 250o
1635:
13g, 52o, 56, 103, 142, 153, 164, 264, 281, 282g
1636:
53, 99, 143o, 151, 155o, 237, 237bis, 247g
1637:
65o, 90, 91g, 248g, 265
1638:
54, 55, 92, 123, 212, 249g, 253, 278o(?), 283g
1639:
5, 14o, 15g, 47g, 96, 107, 144, 145, 146, 165,
266, 267, 268g, 284, 291Ag
212
1640:
3bis, 166, 218, 229, 230, 251, 269, 270, 285
1641:
48, 49, 105, 147, 231, 271
1642:
16o, 36, 64, 185
1643:
17o, 18g, 86, 87, 125, 245, 256g, 288
1644:
19o, 38o, 44g(?), 88, 154, 219
1645:
29, 33, 97, 148, 158o, 159, 220o, 223, 233, 275,
293o
1646:
25, 94, 135Ag, 149, 149bisg, 150g, 156, 178o,
219bis, 272, 276, 289
1647:
1g, 20g, 25Ag, 95, 98, 106, 179o, 186, 224o, 273,
291g(?), 293Ag
1648:
21g, 34, 104, 180, 236o, 274, 277
1649:
22g, 35, 37, 69g, 152o, 177, 181, 232g, 290o
1650:
6, 7, 27, 32g, 101, 102, 108, 182, 255.
213
Drukkers en uitgevers
Aertssens, Hendrick 172
Amelissz, Ian 23, 24, 235, 258
Andriesz, Willem 93
Baerentsz, Hendrick 2
Balck, Ulderick 296
Bastiaensz, Matthijs 286
Beeck, Abraham Iacobsz. van der 9
Beecke, Iacobus 28
Benningh, Jan 257
Berentsma, Barent Adriaensz. 105bis
Biestkens, Nicolaas 42, 58bis, 60, 60bis, 61, 62, 160, 190, 191, 194a, 216
Blaeu, Willem Jansz. 57, 103, 118, 119, 120, 263, 264, 265
Blaeu-Laecken, Cornelis Willemsz. 3, 51, 67, 68, 162, 213, 239, 240, 252
Boeteman, Pieter Dircksz 95
Bouwensz., Jan 70
Breeckevelt, Jan 6
Breken-geest, Symon Cornelisz 233
Breugel, Gerrit H. van 126
Broersz, Joost 90, 92, 147
Buck, Herman de 112
Burchoorn, Isaac 221, 222
Canin, Jan 217
Cappel, Helmich van 125
Casteleyn, Vincent 82
Chalon, Arent Jansz. 156
Christiaens, Willem 151
Cloppenburgh, Ian Evertsz. 82, 110, 195, 196, 197, 198, 199
Cloppenburgh, Willem Jansz. 62
Colom, Iacob Aertsz. 136, 137, 138, 206, 207, 261, 262
Cornelison, Adriaen 259
Damme, Cornelis van 292
Danckertsz., Cornelis (zie Zeevenhoven)
Does, Jan Pietersz. de 153, 154
Dorp, Ian Claesz. van 28
Dorp, Erfgenaemen van wijlen Ian Claesz. van 223
Dorsten, Balthazar van 91
Dunwalt, Henderick van 178
Eissens, Augustijn 247, 248, 249
Elzevier 294
Ernst, Gijsbrecht 96
Esch, Hendrick van 159
Fortuyn, Pieter Jansz 25
Fransz, Kornelis 113
Fries, Bartholomeeus Jacobsz. de 194bis
Germez, A.K. van 1, 149bis, 150, 277, 291
Gerritsz, Hessel 175
Gerritsz, Jan 117
Ghemmert, Weduwe van Jan van 250
Goedesberg, Gerrit van 34, 69, 177
Griek, Claudius de 101
Groot, Michiel de 178
Haestens, Henrick Lodowijcxsoon van 76, 77, 78, 79, 80, 81
Hakendover, David Iacobsz. van 116
Hartgersz., Joost 1, 65
Heerman, Jacob 48, 107, 165, 166
Helmichsz., Adriaen 124
Hervelt, Niclaes van 104
Heyns, Zacharias 112, 121
Hilten, Jan van 35, 94, 276, 290
Honthorst, Ulderick Cornelissz. 227
Houthaeck, Dirck Cornelisz. 3b, 5, 49, 50, 64, 66, 85, 86, 87, 88, 108, 139, 140, 143, 161, 163,
164, 183, 186,
214
208, 209, 211, 212, 219, 229, 230, 231, 232, 242, 255, 266, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285,
293
Houthaeck, Tymon 108, 186, 232, 255
Houwaert, Jacob Pauwelsz. 215
Huybrechtsz, Abraham 127
Huyssens, Jan 52, 53, 54, 55, 155, 237
Iacobs, Anthony 171, 173
Jacot, Johannes 95, 97, 245
Ianssen, Ian 109
Ianssz, Amelis 99
Iansz, Cornelis 149, 289
Iansz, Gerrit 241, 244
Iansz, Willem (zie Blaeu)
Iaquet, Iohannes 25, 91
Iaye, Hendrick 246
Ioosten, Gillis 150, 277, 291
Keyser, Daniel de 215
Koning, Abraham de 130, 131, 135, 190
Krul, I.H. 147
La Burght, Mieter de 148
Lescaille, Jacob 38, 97, 98, 149bis, 152, 224, 273, 274, 275
Maire, Dirck 123, 251
Marcusz, Jan 8
Marius, Hendrick Iansz. 9, 10, 11, 12
Matthijsz, Hans 70
Matthijsz, Paulus 218
Meester, Jacob de 254
Mesens, Jacob 36, 37
Meuris, Aert 30, 31, 83, 84
Migoen, Abraham 287
Mommert, Jan 220
Monincx, Harman Huygensz. 116
Morgan, Percevant 188, 189
Naeranus, Joannes 106
Nave, Josephus vander 122, 214, 225
Pabrue, Willem Davidsz 89
Palensteyn, Jan Jacobsz. 26
Pietersz., Dirck 260
Plantenburgh, Jacob Dircksz. 236
Plasse, Cornelis Lodewijcksz. vander 39, 40, 41, 42, 43, 58, 59, 61, 115, 135, 160, 192, 253
Ravesteyn, Nicolaes van 3bis, 5, 48, 64, 86, 87, 88, 105ter, 107, 148, 166, 182, 219, 229, 230,
231, 244, 245, 266, 283, 284, 285, 293
Ravesteyn, Paulus van 40, 41, 43, 115, 127, 130, 131, 135, 187, 195, 196, 197, 198, 199, 200,
201, 235
Roels, Iacob 181, 223
Rooman, Adriaen 100
Schaghen, Ian van 217
Scheybels, Jan Jacobsz. 44, 218, 219bis
Sergeant, Iacob Thomasz. 164, 243
Slyp, Pieter Iansz. 141, 142, 163, 239
Spillebout, Lodowijck 7
Stael, Michiel 6
Stam, Ian Fredericksz. 89
Stam, Willem Jansz. 194
Starter, Jan Jansen 234
Steenwegen, Ian Philipsz, 176
Stichel, Dominicus vander 105, 165, 267, 268, 269, 270, 271, 278
Thomassz, Ian 227bis, 228
Tongheren, Guilliam van 167, 168, 169, 170
Tuernhout, Carel Wernerusz. van 29
Verbrugh, Willem 27
Verheul, Ioost Iansz. 56, 174
Verwou, Aeltie (Weduwe van Balthazar van Dorsten) 256, 278
Veseler, Ioris 8, 226
Voscuyl, Dirck Pietersz. 187, 200, 235
215
Wachter, Jacob Pietersz. 193
Waesberghe, Jan van 129
Wagens, Bastiaen 180
Wees, Abraham de 38, 105, 224, 267, 268, 269, 270, 271, 273, 274
Wermbouts, Sebastiaen 184
Wieringen, Nicolaes van 295
Willemsz, Ian 288
Wit, Gysbert de 29
Wolffertsz, Ian 259
Wolschaten, Geeraert van 237bis
Zeevenhoven, Cornelis Danckertsz. 144, 238
216
Drukkers en uitgevers per plaats
ALKMAAR
Symon Cornelisz. Breken-geest
Jacob de Meester
AMSTERDAM
Hendrick Baerentsz.
Ian Benningh
Nicolaas Biestkens
Wilhelm Jansz Blaeu
Cornelis Willemsz Blaeu-laecken
Pieter Dircksz. Boeteman
Gerrit H. van Breugel
Joost Broersz
Herman de Buck
Ian Evertsz. Cloppenburgh
Willem Iansz. Cloppenburgh
Iacob Aertsz. Colom
Cornelis Danckertsz
Balthazar van Dorsten
Pieter Jansz Fortuyn
Kornelis Fransz
A.K. van Germez
Hessel Gerritsz
Jan Gerritsz
Gerrit van Goedesberg
Michiel de Groot
Ioost Hartgersz.
Jacob Heerman
Zacharias Heyns
Jan van Hilten
Dirck Cornelisz Hout-haeck
Tymon Houthaeck
Abraham Huybrechtsz
Anthony Iacobs
Johannes Jacot
Cornelis Iansz
Gerrit Iansz
Iohannes Iaquet
Gillis Ioosten
Abraham de Koning
I.H. Krul
Pieter de La Burght
Jacob Lescaille
Jan Marcusz.
Hans Matthijsz
Paulus Matthijsz
Percevant Morgan
Iosephus vander Nave
Willem Davidsz Pabrue
Dirck Pietersz.
Cornelis Lodewijcksz vander Plasse
Nicolaes van Ravesteyn
Paulus van Ravesteyn
I.I. Schipper
Iacob Thomasz Sergeant
Pieter Iansz Slyp
Lodowijck Spillebout
Ian Fredericksz. Stam
Willem Jansz. Stam
Dominicus vander Stichel
Ian Tomassz
Aeltie Verwou
Ioris Veseler
Dirck Pietersz Voskuyl
Jacob Pieters Wachter
Abraham de Wees
Cornelis Danckertsz Zeevenhoven
ANTWERPEN
Hendrik Aertssens
Henderick van Dunwalt
Jan Huyssens
Jacob Mesens
Guilliam van Tongheren
Geeraert van Wolschaten
ARNHEM
Ian Ianssen
BRUSSEL
Claudius de Griek
Jan Mommaert
Guilliam Scheybels
DELFT
Jacob Dircksz Plantenburgh
217
DEVENTER
Sebastiaen Wermbouts
DORDRECHT
Jan Canin
Hendrick van Esch
Ian van Schaghen
ENCHUYSEN
Jan Jacobsz Palensteyn
FRANEKER
Ulderick Balck
GORINCHEM
Helmich van Cappel
Adriaen Helmichsz
Ian Willemsz
's-GRAVENHAGE
Ian Breeckevelt
Isaac Burchoorn
Gijsbrecht Ernst
Dirck Maire
Aert Meuris
Michiel Stael
Ian Philipsz Steenwegen
Ioost Iansz Verheul
GRONINGEN
Augustijn Eissens
HAARLEM
Vincent Casteleyn
Jan Pietersz. de Does
Jacob Pouwelsz Houwaert
Daniel de Keyser
Adriaen Rooman
HARDERWIJK
Nicolaes van Wieringen
HOORN
Willem Andriesz
Abraham Iacobsz vander Beeck
Barent Adriaensz Berentsma
Arent Jansz Chalon
Hendrick Iansz Marius
KORTRIJK
Weduwe Ian van Ghemmert
LEEUWARDEN
Jan Jansen Starter
LEIDEN
Iacobus Beecke
Ian Bouwensz
Willem Christiaens
Ian Claesz. van Dorp
Erfgenamen van wijlen Ian Claesz van Dorp
Elzevier
Bartholomeeus Jacobsz de Fries
Hendrick Lodowijcxszoon van Haestens
Ulderick Cornelissz Honthorst
Iosephus vander Nave
Iacob Roels
Carel Wernerusz van Tuernhout
Gijsbert de Wit
MECHELEN
Hendrick Iaye
NIJMEGEN
Niclaes van Hervelt
ROTTERDAM
Matthijs Bastiaensz
Cornelis van Damme
David Iacobsz van Hakendover
Abraham Migoen
Harman Huygensz Monincx
Joannes Naeranus
Jan van Waesberghe
Bastiaan Wagens
218
SCHIEDAM
Adriaen Cornelison
Ian Wolffertsz
UTRECHT
Ian Amelissz
Amelis Ianssz
Willem Verbrugh
219
Vertaalde auteurs
A. Ganda, Th. zie Heinsius, D.
Aguilar, G. 200 (?), 293A(?)
Alarcon y Mendoza 108
Anonymus 275
Auvray, J. 2
Boisrobert 102
Calderon de la Barca, P. 220
Corneille, P. 101, 105, 105bis, 105ter, 291
Crusius, J.P. 99
Desmarets de Saint Sorlin 152
Garnier, R. 8
Groot, H. de 103, 264
Guarini, G. 27, 82, 123, 182, 187
Heinsius, D. 77, 115, 165
Kyd, Th. 23, 65
Le Jars, L. 41
Lope de Vega 48, 192, 193, 194, 194bis, 276, 277, 290
Lucianus 155
Mairet, J. 107
Marlowe, Chr. 223(?)
Mira de Amuescua, A. 95
Muretus, A.M. 159
Radclif R. 112
Rotrou, J. 48, 97, 98, 177
Scudéry, G. de 149, 149bis, 255
Secchi 85
Seneca 262, 263
Société des Cinq Auteurs 150
Sophokles 266
Tomkis, Th. 34
Tourneur, C. 201
Zevecote, J. van 46
220
Auteurs van opdracht, voorrede en bijvoegsels
Aganda, Th. zie Daniel Heinsius
Damme, Cornelis van 292
Does, Jan Pietersz. de 153
Engelbreght, Symon 149bis
Gellius, Aulus 266
Germez, Adam Karels 150
Gerritsz, Jan 117
Grieck, Joan de 220
Groot, Hugo de 271
Hakendover, David Iacobsz van 116
Heinsius, Daniel 165, 294
Keyser, Cornelis 239
Leeuwen de Gouda, F. van 28
Lipsius, Justus 266
Loquevier, Gydeon 125
Mommaert, Joan 220
Ockers, H. 154
P. 149bis
Piëns, F. 10, 11, 12
Plasse, C.L. vander 42, 43, 58, 59, 253
Ravesteyn, N. van 182
Ravesteyn, P. van 131
Velde, V. 240
Veseler, Ioris 226
221
Auteurs van eerdichten
Anoniem 46, 136, 195, 212, 291
A.D.L. 247
A.G. 67
A.L. 109
Angelo, I.F. D' 174
Anslo, Reyer 98, 106
Arp, Jan van 242, 279, 280, 281
A.S. 136
A.V.B. 36, 37
A.v.D.b.L.d. Retor. 247
Backx, I.A. 23, 24
Baerle, Caspar van 38, 278
Baes, D.R. de 250
Barlaeus, C. zie Caspar van Baerle
Bartjens, W. 259
Becanus, Martinus 40
Beheyt, Marten 153
Beken, F. vander 46
Besteben, M.F. 29
Biestkens, C. 42, 121
Bleu, D.L. 94, 95
Block, Iacob 86
Bocstadius, Abrahamus 27
Boelens, A. 7
Bont, Joh. Sybr. de 195
Bont, L. van 220
Borcht, Willem vander 220
Bormeester, Abraham 94
Bos, Moyses 153
Bosch, H. van den 167, 168
Brandt, G. 106
Bravane, I. 195
Bredero, G.A. 126, 130, 259
Brooman, L. 170
Brouwer, A. 175
Brull, A. de 212
Bruno, Henrick 38
Bruynincx, F. 172
Burchoorn, I. 222, 275(?)
Buren, D.V. 125
Burg, A.V. 125
Burgh, J. vander 278
Buyck, I. 9
B.V.E. 95
C.B. 251
C.I.V. 136
Claesz, Iacob 112
Coleveldt, I.I. 239
Conando B. 51
Coster, Samuel 115, 278
Couvershof, J. 127
Coygnet, G. 170
Crommelinck, Guillaume 250
Croock, M. 86
C.V. 136
C.V.R. 292
C.V.V. 220
Dierkens, I. 37
Diertydts, F. 170
Does, Jan Pietersz. de 154
Drew, Iosephus 247
D.S.C. 153
Dubbels, P. 7, 108, 256
Du Pré, Iohannes 151
E.F.B. 238
Elsevier, Isaack 29
E.P. 100
Essen, Christophorus van 52
Fabri, Michaelis 172
Fayd'herbe, H. 169
Felbier, C. 127, 226
Fonteyn, I. 195
Fonteyn, Nicolaas 51, 206
Fonteyn van der Meye, A. 86
Fornenbergh, Alex van 129
Fortiter, G.C. 175
F.R. 151
Franssoon, J. 39, 40
Fuyter, L. de 35, 97, 276
Gabry, D. 51
G.G. 8, 126, 127, 131, 135, 226
Godewiick, P. 159
Goidsenhovius, I.C. 170
Goossens, I. 155, 170, 246
Grieck, C. de 220
Grootendaele, N. vander 170
222
Hagen, Adam vander 83
Harduyn, Justus de 168, 246
Hartoch, T. 42
H.E. 247
Heemsen, J.D. 168, 169
Heemskerck, W. van 181
Heinsius, Daniel 227bis
Hensberck 124
Heucklum, P. 125
Heyden, A. vander 175
Heyndricx, G.V.W.D. 124
Heyns, Zacharias 121
Heynsoon 153
H.H. 24
Hofferus, Rochus 99
Hogerbeets, A. 27
Hooghstraten, P.L. van 246
Horst, A.V. 281
I.A. 115
Iansz., N. 24
Iansz, Rutgaert 112
J.B.B. 9
I.E.S. 195, 206
I.F.P. 199
Io. C.S.P.M. 199
I.P. 8
I.R. 126
I.R. de L. 53
I.V. 251
I.V.B. 153
J.V.C. 220
I.V.D. 9
I.W. 153
Kemp, Iacob 125
Kerck-wijck, C.V. 125
Ketel, C. 112
Keyser, Cornelis 239
Keyser, Thomas de 174
K.L. 67
Kolm, J. Siewerts 51, 130, 155, 160, 259
Koning, Abraham de 41, 115, 193, 195
Kroes, B. 25, 29
Krul, I.H. 37, 86, 242
Lacoert, Ioris de 250
Langendonck, P. van 169
Langh-sweert, I. 292
L. EBA. S. 42
Lemmers, J. 275, 280
Lenaerts, P. 167, 168
Lescaille, I. 37, 264
Liscali, I. zie J. Lescaille
L.V.V. 136
L.V.Y. 135
Mael, I.V. 170
Malsen, P.V. 235
Martens, G. 39, 127
Maymael, Iacobus 36
Meerhuysen, Jan 275, 293
Meersschaert, Cristiaen 250
Meulewels, P. 52, 55, 170, 172
Meures, I. 279
Michielsen, Phil. 37
Mildert, A. van 42, 235
Molengraaf, A. 175
Moor, D. 129
Mostart, Daniel 202
Muyr, H. van der 124, 125
M.W. 247
Nanningszoon, Jan 153
Neeffs, H. 172
Niendael, H. van 24
Nieuwelandt, Guilliam van 246
Nivelle, Wilhelmus van 227bis
Noozeman, I. 94, 152
N.S. 247
Ockers, H. 154
Olivier, R. zie Reinier Olivier van Zonhoven
P.D.H. 160
Pecreau, Isaac 91
Pels, E. 175, 253
Pietersz van Hoorn, Jan 8(?)
Ploucque, Iean 51
Pooter, H. de 170
P.R.N. 51
P.V.L. 247
Pycolet, P.T. 292
Quina, Karel 39, 40, 41
Raep Adriaensz, P. 127
Riet, Guilliame 250
Rijckelsma, Victor 83
Roelandt, Hans 127, 131
Roelans, I.I.F.S.N. 170
223
Roghman, Heyndrick Lambertsz 8
Sammers, C. 37
S.B.A. 195
Scheepmaker, I.I. 42, 160, 235
Schipper, I.I. 37
Sergant, T. 126, 259
's Herwouters, I. 256
Sixtinus, Suffridus 160
Slichtenhorst, Arn. à 99
Smijters, Anthonie 112
Soet, I. 48
Someren J.C., J.v. 159
Spont, C. 254
Staeveren, I.R.V. 95
Stribbe, C. 174
Sweertius, Franciscus 170
Targier, J. 83
T.B.D.S. 151
Telle, Reinier 41, 115, 216
T.G. 86
Thieullier, H. 169
Valesius, A. 175
Vechter, J.P. 278
Veeris, Cornelis 129
Velden 239
Vennekool, Steven Iakobszoon 202
Verbiest, B. 40
Verdoes, Bruno 23, 24
Vermeulene, Cornelius 250
Vinckel, C.I. 206
Viretus, J. 7
Vondel, Guilhelmus 260
Vondel, I.V. 27, 130
Vos, A.C. 124
Vos, Isaac 94, 95, 177
Vosberghen, A. 124, 125
Voskuyl, M.P. 195, 235
Vrancx, S. 170, 246
V.V.I.M.B. 151
Wael, Burgert van der 135
Warffum, Ed. 126
Wellens, Boudewijn I. 234
Wevelinckhoven, J. van 125
W.F.M.K. 198
W.H. 109
Wollewijns, N. 83, 153
Wolschaten, G. van 37, 237, 237bis
Wouters I. 170
W.V.N.S.F. 227bis
Zeerijp, P. 177
Zeevangh, D. van 9
Zon, P. van 126, 131
Zonhoven, Reinier Olivier van 234
224
Kenspreuken
Acuerdo Olvida 126, 192
Aenmercken doet leren: A.v.D.b.L.d. Retor
Aensiet den tijt: C.P. Biens
Aensiet Ionste: Arent Jansz Fries
Al doende leermen: Cornelis Vermeulene
Al doende (men) leert: I.V. Mael
Al met der tijdt: E. Pels
Altoos in leve: Wilhelmus van Nivelle
Altijdt benijdt 153
Antiqua virtute & fide: Martinus Becanus
Arbeydt verlooren: H. Moor
Argues mala duris 214
Armoedt baert droefheydt: I.E.S.
Avec pais çera: Isaac Pecreau
Bemint de waerheydt: I. Siewerts Kolm
Beraemt ten besten: M.F. Besteben
Bestiert u sinnen: Phil. Michielsen
Bij tijden coddigh: P.A. Codde
Blijft volstandich: Abraham de Koning
Brandt in liefde: Geraerd vanden Brande
Castra qui se vincit: Willem vander Borcht
Chi sara sara: Th. Rodenburg
Conciliant homines mala 195
Conste verheught: G. Caudron
Croon tot loon: G. van Wolschaten
De deucht gaet sonder vrees: S. Vrancx
De hop' geeft moed: Jacobus Maymael
Denct en swijght: I.V.B.
Deucht louter dan goudt is: 131
Deughd' verwint: Joh. Sybr. de Bont
Deught is haer selfs loon: J.D. Heemsen
Deught teelt rijckdom: C. Stribbe
Deught verwinnt: C. Ketel
Die climt moet daelen: Nicolaes van Grootendaele
Dient om beter: Ed. Warffum
Dient uwen al: G. van Nieuwelandt
Door een is 't nu voldaen: Joost van den Vondel
Door liefden aert: B. Verdoes
Een boven al: Burgert vander Wael
Een in 't hart: I.I. Coleveldt
Een lief ick 200
Een of geen: C.V. Kerck-wijck
Een of geen: P. Nootmans
Een in 't gemoet 247
Eer langh: H.H.
Elck heeft sijn kruys: Cornelis vander Cruyssen
Elck is sondich: Salomon Davidsz Questiers
Elck mensch moet kempen: A. Kemp
Elck raept wat: P. Adriaens Raep
Espoir me compforte: I.C. van Schaghen
Ex ungue leonem: C. de Grieck
Festina lente 83
Gedenct te sterven: I.H. Krul
Geeft reden plaets: Thomas de Keyser
Getrou altijt: T. Sergant
Gheleent is maer die eer 124
Ghenoech om te volghen 135
Ghetrou altijt 259
225
Godt is mijn heyl: W. Bartjens
Gonst baardt nijdt: I.I. Starter
Haeckt na vrede: Adam vander Hagen
Haet het quaet 153
Haet is quaet 153
Hend' is 't end 153, 154
Hope versterckt: H. de Pooter
Hope vertroost: Iacob Claesz
Hope voedt den arbeyt: P. Meulewels
Humana vana 238
Ick hoop noch meer: A. Brouwer
Ick kan noch leeren: F. Bruynincx
Ick lief en krijgh niet; F.R.
Ick raep deucht 154
Ick wil en ick kan niet: Jacob Struys
Iders spoed aen ziet: Jan Pietersz de Does
Ie blyfd in eele doen 198
Ie brusle en Dieu: A. de Brull
In all's is lijden: I. 'sHerwouters
In his cor sine fraude 66
In hoop van wissel 23
In hoop verblijdt 195
In liefde verheught: P. Lenaerts
In liefde volhert alias nou noch: P. van Langendonck
In spruiten groen: Guilliame Riet
'k Betrouw in een: G. Martens
Kennis baerd liefde: L. Zasius
'k Tracht nae een: H. van Niendael
'k Verbeter my: P. Heucklum
'k Verbey den tijt: H. van der Muyr
'k Verlangh altijt: C.V.R.
Laet Lauwers groeyen 246
Leeft in rust: Ian Goossens
Leert om 't leven 160
Leert in tyds: W. de Baudous
Leert ondersoeck: A.G.
Levende sterf ick: Alex van Fornenbergh
Liefd' al volmaect 259
Liefd' baert eendracht 127
Liefd doet doolen 153
Liefde doet hopen: J. Ysermans
Liefde doet sorgen: G. Ogier
Liefde wint het al: J. van Wevelinckhoven
Liefd' noch: A.V. Mildert
Lijdt en hoopt: Reinier Telle
Lijdt en vermijdt: Cristiaen Meersschaert
Lusor musa legi 214
Lust na rust: S.T. van der Lust
Luyckt gheen deught 83, 84
Maecket crom recht: Guilliame Crommelinck
Maet hout staet: A.V.H.
Magnes amoris amor: G.V.W.D. Heyndricx
Me cecinit: M. Croock
Men spieghelt sacht aen anderen 39
Merckt d'occasie: Ioris de Lacoert
Met arbeyt heen: Marten Beheyt
Mijn haters zijn sot: Anthonie Smijters
Mont en gront eendrachtich 172
Naer 't duyster hop' ick het licht 220
Nec morte moritur amor 252
Ne cui invideas: E. Herckmans
Neemt gunst voor kunst: J.C. Meyvogel
Niet al te rijp: P. van Zeerijp
Niet eygens: Abraham Bormeester
Niet soeter: Jan Soet
Niet sonder yet: Jan Tonnis
Niet te: K.L.
Niet voor leer: A. vander Heyden
Nihil est tertium 99
Nomine et omine: D.R. de Baes
226
Non nobis: Jan Franssoon
Non obstant 38
Non omnia possumus omnes: Hans Roelandt
Noot baert list: A.C. Vos
Nostra damus leti: Daniel Mostart
Noyt nae sin: Jan Tonnis
Noyt ongeluck alleen 23
Nut en schaedelijck: J. Lemmers
Odio fu el principio 198
Oeffening leer u: G. vander Eembd
Oordeelt nae 't voorbeelt: Jan Meerhuysen
Op God betrouwt: D. Gabry
Over al t'huys: S. Coster
Perfer & obdura: A. Molengraaf
Perse in virtude 195
Post nubila phoebus: Is. Burchoorn
Post nubila phoebus: G. Severins van Cuilla
Proevet al, 't is prysselyck 247
Qui-na Dieu na rien: Karel Quina
Quo doctior, eo perversior 275
Raept vreucht wt deught 129
Recht moet recht zijn: Zacharias Heyns
Reden verwint: Jacob Duym
Reyne liefde: P.V. Reynegom
Reyn liefde croont: J. Targier
Rien impossible a Dieu: Iean Ploucque
Rijckdom baert sonde: C. Felbier
Rust baard lust: A.V. Burg
Rust in vrede: A.V.B.
Schout nijt altijt: Gydeon Loquevier
Seghen baerd haet: C. Sammers
Selden rust: H. Fayd'herbe
Selon qui scaurai 170
Semper amans: I. Burchoorn
Si pax virebo 52
Soeckt en ijvert: C.D. Wittenoom
Sondich is den mensch: P. van Zon
Sorght en hoopt: E. Herckmans
Spes quoque calcar habet 172
Sublata causa tollitur effectus 195
Symb Heu! numium sero: Suffridus Sixtinus
'T best is beter: I.P. (Jan Pietersz van Hoorn?)
'T Gae soo God wil: Rutgaert Iansen
Tghebedt is krachtigh: P.T. Pycolet
'T Hart springht in vreuchden 51
'T hert treckt na conste: A. Vosberghen
Tijdt leert: Jan van Arp
Tis verloren gewasschen: D. Moor
'T kan dalen 125
'T kan verkeeren: G.A. Bredero
'T kruys verheerlijckt: B. Kroes
T' lam betaelt 't al: Moyses Bos
'T luct ten lesten: E. Herckmans
'T moet verwacht zijn: A.V. Horst
'T ondersoeck leert: G.A. Duirkant
Tracht na vrede: D.V. Buren
Traght naart tbeste: M. Michaelis
Troost u in Godt: H. Thieullier
Trou die kroont 129
T' swaert moet strijden: I. Langh-sweert
'T verandert haest: I. Wouters
'T verkeert haest: M.P. Voskuyl
Utinam viveres: Goudanus
Wt d'een in d'ander crijgh: Adriaen van den Bergh
Wt rechter lieffden: Hensberck
227
Veel deughs van den bosch: H. van den Bosch
Vel duo, vel nemo 83
Veniam pro laude: Johan van Heemskerk
Verandren candt: P.C. Hooft
Verblijdt in 't cruys: N. Wollewijns
Verkiest het beste: Boudewijn I. Wellens
Verkiest het goede: J. Couvershof
Verwint u selven 218
Victrix triumphat veritas 175
Volcht de deucht 226
Vreest godt voor al 135
Vreest niet zo sterft ghy niet 195
Vrolijck met weldoen: I.I. van Wassenburch
Weest eendrachtigh: H. Ockers
Weest milt: Abraham van Mildert
Weest voorsichtich: Heynsoon
Weet of rust 135
Wie blijft als een: Heyndrick Lambertsz Roghman
Wie faelt mach keeren: G.G.
Wie ghenoecht? 195
Wie weet wanneer: N. Biestkens
Wil naer macht 170
Wy hebben een: I.W.
Yver: S. Coster
Yvert na't recht: T. Hartoch
Zijt op u hoede: I.F. D'Angelo
Zijt recht uyt 172
Zijt voorsigtig: Jan Nanningszoon
Zoekt vrede: Reinier Olivier van Zonhoven
228
Adressaten van de opdracht
Agrippine 267
Alewyn, Abraham 97
Alphen, Daniel Simonse van 295
Amerongen, Geertruid Taats van 181
Arents, Dirck 247
Ast, Johan van der 169
Astrea 38
Baak, Magdalene 1
Backx, Ioannis 23
Baeck, Iustus 274
Baerle, Caspar van 278
Bestuur van de Amsterdamse Schouwburg 4
Bestuur van het Amsterdamse Weeshuis 92, 183
Bestuur van de stad Antwerpen 36
Bestuur van het Augustijnencollege te Gent 46
Bestuur van de stad Gorinchem 125
Bestuur van de stad Haarlem 83
Bestuur van Holland, Zeeland en Friesland 56
Bestuur van de stad Leiden 78
Bestuur van de rederijkerskamer ‘Met Genuchten’ 82
Bestuur van de rederijkerskamer ‘Yverich in liefd' bloeyende’ Amsterdam 214
Bestuur van de rederijkerskamer ‘Het Wit Lavendel’ 130, 226
Bestuur van de Vereenichde Provincien 127
Bicker, Andreae 89
Bikkers, Kornelia 98
Block Dielieszoon, Jacob 88, 219, 229
Bodri, Henrick 32
Boelens, Adriaen 277
Bommer, Maria 123
Bont, Joh. Sybrantsz. de 198, 200
Bontius, Wilhelmus 29, 295
Boomius, Abraham 89
Bor Iansz, Pieter 30, 31
Bouw-man, Johan 232
Brand, Geeraerdt 149bis
Brant, Gerrit 88, 219, 219bis
Broeck, Iohan vanden 251
Brouchove, Jacob van 295
Brouwer, Adriaen 175
Brugman, Dirck Pietersz 275
Buyl, Willem van 218
Buys, Reyer 83
Campen, Claesz van 210
Campen, Cornelis van 201
Charles, Balthasar 168
Christophori, Wilh. 247
Claesz, Paulus 131
Codde, Marten 49
Codde, Pieter 111, 218
Coediick, Huyg Pietersen 294, 295
Coevorden, Wilhelm 247
Coget, Francois 10, 11, 12
Conincq, Frederico Cornelio de 155
Conradi, Doconi 247
Coomans, Ioan 167
Corssen, Iacob 292
Coster, Samuel 225, 239
Cromme, Henrick 247
Crumminga, Gelderico 247
Damius, Hans 83
Danckertz, Cornelis 88, 219, 219bis, 238
Degens, Servaes 129
Deuverden, Arend van 99
Dircksz, Hereman 229, 282
Diane 69
D.K. 293
Domcelaer, Tobias van 3bis, 218, 230
D(r)onckelaer, Pelgrim van 131, 195
Druyvesteyn, Arent van 83
Duarte, Gaspar 173
Duiten, Herman van 247
Eduart, Paltsgrave 272
229
EG. B. ST. 109
Eggers, Cornelis 67
Elisabeth Gravinne en Princesse tot Hoogenzolre 220
Emilia van Nassau 192
Engelbreght, Symon 88, 219, 219bis, 229, 255
Erpekom, Willem van 97
Eusebia 271
Ewoutsz, Reynier 199
Eyck, Iohannes Petrus van 37
Fabri, Gillis 170, 172
Fabro, Martino 247
Fehwen, Fehwe 247
Fontein, Barent 219, 219bis
Fonteyn, Johan 201
Frederik Hendrik 89, 90
Geelvinckio, Joanni 89
Gent, Bartholt van 104
Germez, Adam Karels 94
Glarsius, Gillis de 83
Graswinckel, Theodorus 235
Groot, Hugo de 39, 263, 265
Guillaume de Nassau 90
Harckenroth, Isebrando 247
Hasselaer, Nicolaes 210
Hazes, Anna 9
Heeren van Breda 80
Helmont, Ivan van 97
Hendricksz, Hendrick 131, 195
Henrick-Frederick van Nassau 77
Heubens, Agnes 10, 11, 12
Hinlopen, Tymon Jacobsz 210
Hoef, Elisabet Dirckx vanden 203, 204
Holst, Iohan van 176
Holthuysen, Iohan 279
Holthuysen, Margareta 4, 280
Hooft, C.P. 260
Hooft, P.C. 142, 231
Hooft, W.D. 218, 229, 282
Horst, Anthonie van der 240, 281
Hubert, Antonis de 262
Iacobsz, Cornelis 8
Iacobsz, Heyndrick 8
Iansz, Ian 82
I.I.K. 252
Iorg, Stephano 247
Iustinus van Nassau 80
Kampen, Kornelis van 180, 268
Kampen, Nikolaes van 265
Kieft, Willem 97
Kisten, Ian Hendricksz vander 174
Koninghslo, Gillis 112
Kretzer, Marten 34, 95, 149bis
Kroes, B. 25
Lantschot, Gerrit 294, 295
Le Blon, Johannes 69
Le Blon, Michael 1, 212, 273
Lemens, Ioan Baptista van 171
Leopoldus Wilhelmus 101
Liefhebbers des Vaderlandts 110
Lier, Marten Dirgksz. vander 68
Liesvelt, Pieter 82
Limburgh, P. van 7
Loo, Ian Klaesz 83
Louise de Nassau 90
Louwerenszoon, Philips 210
Maurits (prins) 115, 286
Meganck, Lodewijk 79
Menger, Nicolao 247
Meures, Jan 177
Meurs, Iohan 282
Meyde, Aelbert vander 83
Morgan, Porcevant 188
Mostart, Daniel 245
Moyaert, Claes 218
M.P.D. 40
Nachtegael, Jan 254
Napels, Ian van 83
Neck, Lucas van 182
Neve, Frans de 210
Nieuwenhove, Christoffel Dircksen van 294
Oetgenius, Antonius 89
Oetjens, Hendrik 51
Oldenbarneveld, Iohan van 81
Olykan, Pieter Iacobsz 83
Paffenrode, Iacob van 125
Pancras, Gerbrant Claesz 210
Papenbroek, Geeraard van 152
Pecreau, Isaac 91
230
Pecreau, Maria 91
Queckels, Aleta 200
Raad van Braband 79
Reeden, Niklaas van 38
Reigersberch, Maria van 103
Rodenburg, Anna 187
Rodenburg, Iohan Betsen 193, 211
Rodenburgh, Theodore 126
Roelants, Hans 135
Salms, Christina 285
Schaap, Geeraert 150, 190
Schaep, Gerrit 210, 212
Soetteman, Iohan 5
Soop, Floris 107
Spiegels, Maria 150, 290
Steenborn, Franscoise 188
Steenburen, Maria 194
Stralen, Iakob van 97
Suycker, Niclaes 83
Swalve, Bernhardo 247
Taats van Amerongen, G. zie Amerongen
Terhorst, Ian Gerritsz 82
Tesselscha Roemers, Maria 41, 266, 271
Teulingh, Hendrick 195
Teylingen, Gerrit Willemsz. 83
Teyts, Johan 83
Tucher, Robert 237, 237bis
Vaerlaer, Jean Michiels van 259
Vastincx, Hendrick 97
Vechters, Ioan 270
Venkel, Kasper 149bis
Vennekool, Steven Iakobszoon 202, 208, 282
Verdoes, Bruno 24
Verkamere, Ian 83
Verwou, Ian Iansz 50
Victorijn zie Ioan Vechters
Vinck, Cornelis 124
Vinckel, Kasper 88, 219, 219bis
Visscher, Anna Roemer 244
Vondel, Joost van den 48
Vooght, Willem Klaesz 83
Vos, Ian 276
Vossius, Geraerd 268
Vrij, Roelof de 210
Waelburg van Boshuysen 189
Warmont, Willem Claessen 294
Weijer, Cornelis Jacobsz 210
Westerhout, Iohan 100
Wevelinckove, Jan 294, 295
Wickevorst, Ioachim van 269
Wijntgens, Willem 210
Wingene, Paulo van 247
Wittenhorst, Willem Vincent van 27
Zes, David 229
231
Benamingen van de opdracht
Dedicatie 29, 142, 172
Epistre 259
Op(-)dracht, (Opdraght) 3bis, 10, 11, 12, 88, 94, 174, 177, 181, 182, 229, 237, 237bis, 239,
240, 245, 252, 255, 263, 267, 271, 278, 290
Toe-eygen-brief 123, 235
Toe-eygen-dicht 110
Toe-eyg(h)ening(h)e, (Toe-eygingh) 4, 5, 8, 9, 23, 24, 25, 27, 41, 48, 49, 50, 51, 67, 68, 83, 99,
107, 111, 125, 129, 135, 174, 195, 199, 202, 204, 210, 276, 281, 285
Toe-schrijvingh 40, 109
Voor-reden 30/31
(zonder benaming) 1, 32, 34, 36, 37, 38, 39, 46, 56, 69, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 89, 90, 91, 92,
95, 97, 98, 100, 101, 103, 104, 112, 115, 124, 126, 127, 130, 131, 149bis, 150, 152, 155, 167,
168, 169, 170, 171, 173, 175, 176, 180, 183, 187, 188, 189, 192, 193, 194, 198, 200, 201, 202,
203, 208, 211, 212, 214, 218, 219, 219bis, 220, 225, 226, 231, 232, 244, 247, 251, 254, 260,
262, 265, 266, 268, 269, 270, 272, 273, 274, 275, 277, 279, 280, 282, 286, 292, 293, 294
232
Benamingen van de voorrede
Cort Onderricht 70, 71, 72, 73, 74, 75
Inleydinge 163
Opdracht 148
Voor-Reden 6, 7, 8, 26, 39, 40, 56, 105bis, 105ter, 110, 114, 115, 129, 130, 159, 160, 178, 179,
200, 224, 233, 247, 250, 253, 258, 260, 282, 283, 292
(zonder benaming) 27, 28, 41, 42, 43, 44, 53, 54, 58, 58bis, 59, 61, 63, 64, 76, 77, 78, 79, 80,
81, 82, 84, 86, 104, 105bis, 105ter, 107, 116, 117, 123, 124, 126, 127, 131, 142, 153, 185, 214,
220, 223, 238, 245, 259, 260, 264, 279, 290
233
Benamingen van de inhoud
Argument 2, 127
Argumentum breve 222
Compraehensio Argumenti 221
Historie 102
Inhoud(t), (kort Inhout) 1, 3, 3bis, 4, 8, 9, 23, 25, 25A, 27, 30, 31, 32, 33, 36, 37, 38, 39, 40,
41, 43, 44, 46, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 60bis, 61, 62, 64, 67, 68, 69, 82, 85, 88, 90, 96,
99, 100, 103, 105, 105bis, 105ter, 107, 109, 110, 111, 112, 113, 118, 119, 120, 123, 124, 125,
126, 135, 135A, 136, 138, 139, 140, 141, 142, 144, 145, 146, 147, 151, 152, 154, 155, 156,
161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 172, 173, 174, 175, 176, 180, 181, 182, 183, 186,
187, 192, 193, 206, 207, 214, 215, 216, 217, 223, 224, 225, 226, 227, 227bis, 228, 233, 234,
237, 237bis, 239, 241, 243, 244, 246, 247, 248, 249, 251, 252, 253, 257, 260, 261, 262, 263,
266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 278, 281, 284, 288, 289, 290, 291A, 293, 294, 295
Kort Begrijp 64, 86, 170, 171, 173, 220, 230, 232, 259, 265
Sin (Zin) 229, 230
Verklaringe 46
Vijf delen des Spels 114
234
Proloogbenamingen
Haerlems Marctpraetjen 153
Prologe 158, 246
Prologie 154
Prologus 292
Voor-Reden 34, 57, 83, 112, 182, 189
Voor-Spel 195, 201
(geen benaming) 131
235
Benamingen van de lijst van personages
Acteurs 32
Beelden 215, 216, 259
Bedryvers 144, 148, 149bis, 210, 211, 212, 232
Die haer int spelen laten ghebruycken 73, 74
Menschen tot het spel dienende 79
Menschen die tot dit spel gebruijckt worden 76, 77, 78, 80, 81
Namen 131
Namen der gener die haer int spelen laten ghebruycken 75
Namen der ghener die haer dit spel zijn moeyende 70, 71, 72
Namen vande gene die in dit spel t'samenkomen 123
Parsonaadjen 69, 277
Parsonages 162
Parsonagien 14, 125, 244, 256
Parsoonen zie Personen
Parzonadien 102
Personaadjen 1, 7, 97, 98, 101, 120, 152, 165, 166, 181, 272, 273, 274, 278, 290
Personagien 2, 3, 3bis, 4, 5, 6, 8, 15, 19, 21, 23, 24, 25, 25A, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 33, 36, 37,
41, 42, 43, 44, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 61, 62, 63, 64, 66, 67, 68, 76, 77, 78,
80, 81, 82, 85, 86, 90, 91, 92, 99, 100, 103, 105, 106, 107, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115,
118, 119, 122, 124, 126, 127, 128, 129, 130, 132, 134, 135, 135A, 136, 139, 141, 143, 149,
154, 155, 156, 158, 159, 160, 161, 163, 164, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176,
178, 179, 180, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 194bis, 195,
196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 217, 220, 221, 222, 223, 225,
226, 229, 230, 233, 234, 235, 237, 237bis, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 245, 246, 247, 248,
249, 252, 253, 258, 261, 262, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 279, 280, 281, 282, 283,
284, 285, 286, 287, 288, 289, 291A, 292, 293, 293A
Personen 39, 46, 60, 60bis, 89, 93, 96, 104, 116, 117, 137, 138, 140, 142, 145, 146, 147, 151,
214, 218, 219, 219bis, 224, 227, 227bis, 228, 254, 276, 294, 296
Speel(d)ers 40, 83, 84, 105bis, 105ter, 153, 236, 257, 275
Speelende Persoonen 34
Sprekende perzoonen 48, 58bis, 88
Sprekers 35, 231, 251, 257, 291
Toneelisten 9, 10, 11, 12
Treurspeelders 38, 260, 263
Uytbeelders 150
Verschiiners 251
Vertoonders 17, 94, 95, 108, 177, 255
236
Proloogsprekers
Mr. Adolf 201
Alpheo 182
D'Afzijnde 189
Eglentier Lievert 195
Erato 112
Ghemeene Burger 153
Graach om leren 153
Horatius 201
Ialourse 189
Inhout 131
In Liefd' Bloeyende 195
Kijcker 57
Liefde tot const 158
Loutjen Lichthart 153
Mercurius 83
Momus 154
Niet-gheliefde 189
Onrijp Oordeel 158
Redenaer 154
Rederijcker 57
Retorika 34, 158
T'Ghemeyn Constminnende Hert 246
'T Ghemeyn Onverstant 246
Thalia 112
Waanwijs 158
237
Sprekende personages *
A
Aardighe 42
Aaron 259
Aartsche Diana 42
Abagtha 184
Abbarus 111
Abdias 64, 223
Abdon 106
Abedmelech 45
Abeloen 284
Abigail 168
Abigal 223
Abisagh (van Sunen) 22, 172
Abisai 17, 20, 109, 168, 226
Abjathar 17, 109, 168, 172, 226, 268
Abner 168, 257
Abra 106
Abraham 179
Abrahum 135A
Abram 132
Absalom 16, 17, 109, 156, 226
Achab 129, 223
Achates 28, 32
Achemenes 252
Achilles 60, 60bis, 116
Achinas 47
Achior 106
Achis 257
Achitofel 16, 17, 109, 226
Acme 11
Actea 169
Ada 132
Adel 281
Adel(l)aer 41, 90
Adelaert 273, 281, 284
Adelasie 217
Adelborst 153
Adeldom van Denemercken 287
Adelgund 265
Adhrubal 152
Admatha 22
Admerille 162
Admirael (van Vranckrijck) 1, 33
Admirandt van Aragon 110
Adna 129
Adolf 178
Adolf van Kleef 206, 207
Adolisus 94
Adonias 172
Adrastes(us) 167, 218
Adriaen 187, 211, 243
Adriaen van Bergen 80
*
Graag wil ik op deze plaats Mevr. F. Willemen danken voor de grote hulp die ik van haar heb ontvangen bij het
maken van dit register.
Aeacus 100
Aecker van Edam 233
Aegisth(us) 176, 266
Aegle 44, 117
Ael 211
Aelbrecht Gerritsz 233
Aeltje 256
Aemilia 229
Aeneas 13, 28, 116
Aenplackers 107
Aeolus 176
Aernout 192
Aertsch Ghewin 215
Aertsofferwichelaer 271
Aertus 54
Aechines 215
Afgunsticheyt 18
Afterdocht 199
Afzijnde 189
Agamemnon 60, 60bis, 62, 75, 116, 176, 228, 261
Agata 90
Ager 22
Agesilan 235
Aglaura 224
Agnes 96
Agramand 148
Agrippa 271
M. Agrippa 170
Agrippina 87, 169
Ahasveros 184
Ahia 132
Ahima(a)s 109, 226
238
Ahinoam 168
Ahusath 135
Aiax 116, 143, 228, 261
Alberigo 234
Alberto 193
Albertus van Oostenrijk 110
Albina 165
Albinus 171, 255, 259
Albo(i)nus 32, 240
Alcinon 150
Alcip 144
Alcippes 44, 218
Aldebas 230
Alderecht 42
Alderick 144
Alecto 3, 4, 58bis, 83, 104, 117, 238, 239
Alerdus 136, 137
Alexander 53, 66, 92, 107, 166, 198, 215, 244
Alexander de Grote 56, 111, 231
Alexander Ruthven 96
Alexandra 166, 250
Alexippus 111
Alexis 15, 44
Alfonso 68, 203, 283
Alfonsus 12, 39, 54, 108, 144
Alfreda 48
Ali 135A
Aliaga 201
Alidor 229
Allarcon 108
Alleran 217
Almedor 102
Al-Mijn 39
Almont 199
Al(l)onso 29, 78, 105, 105bis, 105ter
Alpheo 27, 182
Alpheus 123
Alphisus 151
Alphonsus d'Est 232
Alphonzo d'Avilos Marquis del Gasto 175
Alphonzo de Ribera 175
Alradus 36
Altenio 277
Altimon 230
Altistratus 30, 31
Alvard de Luna 205
Amadis (van Grieken) 183, 235
Amador 283
Amalechiet 47, 168
Aman zie Haman
Amanus 129
Amarante 145
Amaril(li(s) 10, 15, 27, 55, 66, 82, 123, 139, 141, 144, 151, 182
Amasa 17, 109, 226
Amasis 144
Ambassadeur 23
Ambassadeur van Spangien 213
Ambitioso 201
Ambrosia 289
Ambrosius 289
Ambubaia 92
Amerens 24
Amerosia 90
Amidor 229
Amintas 10, 11, 12, 101, 139, 229
Ammaran 42
Amnon 16, 129, 130, 156
Amor 183
Amoureusje 42
Ampedo 86, 87
Ampedon 67
Amri 135
Amphoterus 231
Amstel-God 59
Amsterdam 59, 131
Amystas 84
Ananaël 165
Ananelus 250
Ananias 92
Anaxarete 93
Anchriso 195, 196, 197
Ancil 256
Andolosia 86, 87
Andreâ 25
Andreas 37, 245, 256
Andreas Hendrickson 96
Andriana 85
Andromache 62, 75, 99, 116, 228, 262
Andromeda 76
Andromenis 231
Andronicus 248, 249
Angelica 4, 199
Angniet 43
Anicetus 169
Anjou 1, 33
Anna 13, 15, 16, 19, 28, 43, 54, 96, 165
Annas 121
239
Q. Annius 25A
Anoëthus 254
Anossa 135A
Anphronio 202, 203, 204
Anselmus 14, 242
Antenor 116, 293
Antetus 8
Anthony 290
Anticlia 291A
Antigone 8
Antigonus 92
Antinior 4
Antiphus 293
Antonello 35
Antonette 245
Antonia 241
Anthoniado 170
Anthonie van Bourgonie 25
Ant(h)onio 35, 87, 126, 201 281
Anthonio Isunca 232
Antonius 2
C. Antonius 25A
M. Antonius 170, 251, 255
P. Antonius 25A
Anthonius Capellets 242
Anthonius Natalis 169
Antwerpia 79
Anzelmo 199
Apalestra 94
Apollo 88, 104, 228, 279
Apolonia 141
Aporia 6
Aposiatus 30, 31
Apoteecker 41
Appetijt 34
Ap(p)ian 50, 202, 203, 204, 205
Appius Claudius 160
Appolonius 30, 31
Aquilin 267
Arab 186
Arad 293
Araeta 137, 189, 190, 199
Arah 168
Aran 278
Arban 67, 97
Arbant 164
Arbas 162
Arbeyt 155
Arcas 219, 219bis
Arcelo 193
Archippa 247
Ardenia 66
Ardonius 30, 31
Ardusio 30, 31
Arend van Aemstel 265
Arent van Benscop 51
Arestina 208, 209
Arestippus 5
Arethe 254
Arfleura 293
Arganthomus 210
Argantus 67
Argenes 52
Argire 147
Argutus 30, 31
Ariadne 117
Ariaen 55
Ariame 239
Ariane 219, 219bis
Arias 105, 105bis, 105ter
Arimand 107
Ariobulus 114
Aristander 111
Aristarchus 210
Ariste 177
Aristides 90, 114, 219, 219bis
Aristippus 112, 193
Aristobulus 92, 166, 250
Aristoclides 74
Aristocrates 170
Arlanges 235
Arm 131
Armatyn 186
Armoede 20, 59, 155
Arnestus 293A
Arnoldo 276
Arnulphus 88
Arpharad 129
Arristee 150
Arsaces 252
Artabaen 136
Artabanus 56, 94, 118
Artabasus 114
Artabos 223
Artamizia 94
Arter 208, 209
Arthabazus 231
Arthemidorus 255
Arthur 48
Artus 214
Arymbas 152
Ascagnes 41
Ascalaphus 238
240
Ascanius 28
Ascanius 64, 174, 278
Ascarides 174
Asdat 154
Aske 69
Asotus 6
Aspasia 44
As(se)nat 248, 249
Assendelft 83
As(s)er 20, 247, 248, 249, 250
Assistens 19
Assonville 115
Assuerus 22, 91
Astianax 62, 75, 262
Astolfo 200, 276, 293A
Astolfus 220
Astra 164
Astramar 94
Astrea 5, 6, 280
Athalia 92
Athamas 3, 3bis
Athanagoras 30, 31
Atherbal 99
Atius Nalus 25A
Attila 267
Augustina 203, 204, 205
Augustinus 142
Augustinus de Herclo 110
Augustus 250
C. Augustus 170
Aulicus 44
Aura 244
Aurelia 210
Aurora 220, 227, 227bis
Atarctus 114
Authades 254
Automedon 116
Avalos 110
Avanturade 283
Avergnes 213
Aymon 148
Azelmicus 111
Azoth 106
B
Babactus 171
Babtista 202, 203
Bacchus 117, 222
Backer 20
Backer (cap.) 258
Bacorees 94
Badard 279
Badeloch 265
Baesa 129
Baeto 120
Bagatan 91
Bagoas 106
Bagon 135A
Baguses 111
Bailliu van Zuid-Hollandt 100
Balacco 234
Balak 106
Balanson 251
Baldeso 78
Baldeus 29, 294, 295
Balfort 258
Balthas(z)ar 206, 223, 229, 282
Balthasar Gerards 77, 115
Barbas 279, 280
Barlemont zie Heer van Barleymont
Barlovento 95
Barmudo 108
Barnando 5
Barneus 135
Barnhert 233
Baroen Pardillaw 33
Baron 41
Baron de Chreveaux 233
Baron van Montpeillier 108
Barrabas 223
Barsilay 226
Basilius 208, 209, 220
Bassianus 278
Bassianus Solyman 174
Bassorius 174
Bastro 242
Basurta 175
Bataviana 206, 207
Batavische Eneas 233
Baucis 58, 58bis
C. Baustruldes 41
Beatrix 43
Beauvois 33
Bedelaer 200
Bedil-Al 189, 190
Bedrog 33, 65, 119
Belardo 277
Belcarius 161
Belgica 127
Bellaria 279
Bellaris 107
241
Bellefleur 234
Bellemperia 23, 65
Bellimard 107
Bellinde 145, 147
Bellisarius 86
Belot 243
Belsebub 214
Benaja 172, 268, 274
Bende van Guelfen, Gibelynen en Geen-sijdighen 181
Benhadat 129
Benjamin 20, 103, 247, 249, 264
Benjamin 166
Beremond 267
Bernardo 223
Bernardus d' Est 232
Bersabee 172
Beschaemtheyt 222
Besluydt 131
Besme 33
Besris 15
Bessus 56, 99
L. Bestia 25A
Bette 48
Beul 2, 25, 213
Beveynsd'heyt 163
Bianca Capellis 35
Bias 20
Biechtvader 253, 272
Bierhaen 240
Bigithan 22
Bilart 183
Bilha 248
Billincion 189, 190, 191
Biscob van Turyn 202
Bisschop 277
Bisschop 279, 291A
Blinde 99
Blinden Yver 63
Blinde Wouter 273
Bloed-Dorst 77, 153
Bloedt-Dorstigh Gemoed 81
Bloedtdorstich Ghewelt 127
Bloet-suyper 14
Bloodaard 296
Blijschap 30, 31
Bocchus 99
Bochhar 171
Bochorst 157
Bode 4, 7, 8, 17, 25A, 27, 29, 30, 31, 33, 35, 39, 49, 50, 65, 78, 82, 94, 100, 103, 110, 111, 114,
122, 123, 130, 135A, 144, 165, 166, 181, 182, 184, 187, 192, 197, 199, 203, 218, 224, 231,
233, 234, 248, 250, 251, 258, 261, 262, 263, 264, 265, 267, 279, 293, 295
Bodevinus 64
Boer 13, 20, 23, 29, 51, 57, 61, 73, 76, 78, 107, 125, 275, 293
Boere-Ioncker 244
Boerin 61, 197, 226, 275
Bolongnoysen 232
Bomilcar 99
Bondtgenooten 265
Bonivet 175
Bonus 18
Boose(n) Geest 49, 168
Boosen Raedt 18, 19, 21, 22
Boosen Wil 20, 74
Boos Opset 16
Bootsgesellen 30, 31, 78
Bordet 83
Borger zia Burger
Borgherije 78
Borias 174
Bosardo 65
Boustangj Bassa 124
Bouwen Lang-Lijf 40
Boysot zie Lowijs de Boysot
Bradamant 148
Brancille 246
Branckies Brest 244
Brandemant 42
Brandt der Minnen 93
Brandyne 236
Bredshaw 69
Bretislaus 64
Brianges 293
Briantes 235
Brisida 53
Britto 90
Brizette 230
Broeck-Huysen 233
Broeder Augustyn 205
Broeder Jacob 50
Broer Hendrick 198
Broer Peter 265
Broershert 8
Brootgebreck 20
242
Broot-Rotten 63
Brouckhoven 29
Bruneon 235
Bruno 229, 285
Brusanges 293
Brusarba 293
Brusarta 3, 3bis
Brusartus 229
Bruserbe 235
Brusus 15
D. Brutus 159
M. Brutus 159, 255
Bruydegom 133
Bubaris 56
Bultenaar 49
Burgemeester 63, 71, 73, 78, 80, 267
Burger(s) 29, 30, 31, 76, 78, 83, 92, 93, 100, 122, 125, 165, 212, 220, 252, 255, 275, 294
Burgerlycke Onderrichtinge 63
Burgerlycke Sorge 63
Burgherhart 120
Burgon 272
Burrus Afranius 169
Busanda 183
Buytgier 296
Byloop 154
Byrrhene 38
Bywijf 226
C
(zie ook K)
Cadmus 85
Calais 222
Calasires 252
Calchas 60, 60bis, 75, 261, 262
Caleb 259
Calibuth 223
Calidon 145
Calilla 198
Calip 153
Calista 146
Calpurnia 159, 255
Caluisius 170
Camilla 192, 219, 219bis, 282, 293A
Camilla Morosini 35
Camille 291
Camillis 137
Camillo 189, 190
Camillus 94, 152
Canida 252
Canidius 170
Cantisa 146
Capi Aga 124
Caponio 280
Captas 15
Cara 21
Caralena 58, 58bis
Carbijn 9
Cardenio 194, 194bis
Cariclea 252
Carino 27, 82, 182
Carinus 104, 123
Carion 29, 78
Carite 237, 237bis
Carlo 242
Carolus Boysot 233
Carow 157
Carponny 41
Carry 258
Casou 192
Caspin 247
Cassandra 5, 14, 86, 138, 149, 149bis, 164, 192
Cassiope 76
Cassius 159, 255
L. Cassius Longius 25A
Casta 90
Casteleyn 212
Casterna 146
Castreo 7
Catalina 25A
Catelle 289
Catmeer 120
A. Catullus 25A
Caumis 102
Cecilia 136
Celadon 5, 20, 21,
Celedon 55
Celer 44
Celestina 74, 137, 140, 142, 188
Celia 55, 124, 151, 188, 193, 194, 194bis, 244, 293A
Celidon 244
Celinde 218, 277
Celio 290
243
Celiodant 147
Celion 145
Celiree 177
Celistyn 24
Celtimon 7
Centilius 211
Cephalus 227, 227bis
Cephas 18, 19
Cepheus 76
Cephise 147
Cerbo 8
Ceres 104, 238
Cerimonis 30, 31
C. Cesaris 25A
C. Cethegus 25A
Ceyx 221
Chailli 33
Chalcias 92
Chalcol 247
Chalista 92
Chamos 293
Charan 247
Charbonna 184
Chariclea 44
Charinus 86
Charisus 210
Charles 90
Charles de Lannoy 175
Charmin 106
Charmion 170
Charmon 94
Charon 148, 238
Charon 170
Charsena 22
Chiades 94
Chima 85
Chimeham 226
Chimene 105, 105bis, 105ter
Chimon 5
Choor 40, 42, 46, 82, 115, 116, 117, 130, 131, 132, 133, 134, 136, 167, 216, 247, 248, 249,
250, 259, 287
Choor van Egiptische Soldaten 170
Choor van Herderen 82
Choor van Herderinnen 170
Choor van Israelitische Vrouwen 168
Choor van Jageren 82
Choor der Leerlickheyt 215
Choor van Nymphen 82
Choor van Poesis en Violier 170
Choor van Priesteren 82
Choor van Soldaten 170
Choorsangertjes 282
Chrisostomus 63
Christina 37
Christophorus 86
Christoval de Manrique 205
Christus 185
Christyn 161
Chryseide 107
Chryses 11
Chrysothemis 266
Chusai 16, 17, 20, 109, 226
M.T. Cicero 25A
Cilus 241
Cimon 71
Cimona 71
Cinthia 126
Cipier 7, 51, 53, 275, 276
Cipriaens Geest 24
Circe 120, 176, 288
Ciria 213
Claertie Mieuw 214
Claertjen 9, 253
Claes 53, 54
Claes Clomp 96, 243
Claes-Kees-Corssen 244
Claes Smeerkorst 110
Clara 179
Clarin 220, 276, 293A
Clarinde 107
Claris 218
Claudillus 278
Claudio 200
Claudius 169
Claudius Senecius 169
Clavela 198
Cleandre 288
Cleante 144
Cleanthes 216
Clemens de Sevende 175
Cleo 196, 197, 239
Cleon 44
Cleopatra 170, 250
Cleophes 231
Cleophile 235
Climena 240
Climene 107
Clindor 144
Clito 236
Clitipho 159
Cloet 110
244
Clorandus de Moor 186
Cloridan 230
Cloridon 43, 145
Clorimont 64
Clorinde 229
Cloris 55, 66, 88, 139, 229, 237, 237bis
Clorisando 66
Cloro 290
Clotaldus 220
Clytaemnestra 60, 60bis, 176, 266
Clytus 102, 111
Cnaena 247
Cnollis 157
Cobham 157
Colinde 164
Comoedus 34
Commodus 90
Concordia 104
Conde 1, 33
Coninck zie Koning
Conrardus Keyser 73
Konstance 245
Constance d'Asevedo 256
Constancy 162
Constantia 37
Constantin van Charlois 244
Constantinus 146
Constantyn 208, 209
Coppen 16
Corach 259
Corcyne 117
Cordua 258
Corebe 199
Coria 244
Coridon(e) 10, 12, 15, 16, 19, 21, 27, 55, 58, 58bis, 82, 88, 123, 136, 139, 141, 182, 216, 283
Corisca 27, 82, 123, 182
Cornelia 54, 158, 271
Kornelia Bentivogli 232
Kornelia de Bruno 232
Cornelius 219, 219b
L. Cornelius 25A
Coros 11
Cosmas 18
Cosmus 205
Cotaldo 276
Cranor 239
Craterus 231
Crates 90
Cratevas 254
Cratlinda 90
Cremes 18
Creon 8, 224
Cresus 230
Creusa 224
Crimp 243
Crispiaen 5
Croesus 99
Cupido 12, 13, 14, 19, 24, 50, 64, 66, 90, 104, 117, 137, 139, 140, 143, 160, 163, 164, 189,
208, 209, 211, 214, 238, 244, 256, 283, 285, 291A
Curace 291
Curiatius 296
Q. Curius 25A
Cusi 109, 226
Cyane 219, 219bis
Cybele 252
Cyfax 183
Cypriaen 89, 137, 140, 187
Cyprine 246
Cyrille 159
Cyrus 44
Cyrus 99
D
Daemon 170
Dahout Bassa 124
Daifilo 118, 283
Dalidon 164
Dalinda 67
Damagetus 254
Damban 230
Dambise 229
Dameta 27, 182
Dametas 82, 123
Damon 11, 44, 102, 111, 145, 177
Dan 20, 247, 249
Dander 93
Daphne 10, 12, 160
Daphnis 18, 58, 58bis
Daphnus 15
Darayde 235
Darida 167
245
Darius 56, 99
Dastus 15
David 16, 17, 47, 109, 156, 165, 168, 172, 226, 257, 268, 286
Davus 92
Debora 88
Deckleta 109
Decretaeus 170
Deen 93
Deïphobus 116
Delila 135
Delio 126
Delos 231
Demas 247
Demeas 155
Demetrius 278
Demetryo 215
Democritus 254
Derdan 164
Desperaet Voornemen 93
Deucalion 117
Deucht 16, 22, 156
Deugeniet 237, 237bis
Deurwaarder 219, 219bis, 248
Diadumenus 167
Diamis 145
Diana 90, 136, 177, 219, 219bis, 227, 227bis
Diana 4, 60, 60bis, 104, 176, 186, 199, 285
Diane 98
Dianira 142
Dianora 293
Dichter 59, 70, 73
Dichtstelder 71, 74, 75, 76
Dido 28
Didrick van Wassenaar 225
Diederick 284
Diedrick van Haerlem 265
Dief 288
Diego 25, 37, 68, 105, 105bis, 105ter, 203, 245
Diego Montessches 242
Dienaar 50, 52, 58bis, 72, 111, 112, 121, 146, 181, 185, 186, 192, 194, 194bis, 200, 201, 210,
211, 212, 222, 238, 244, 261, 281, 282, 283, 284, 285, 288
Dienstbode 208, 209
Dienst-Maagd 49, 74, 156, 185, 241
Diewertje 275
Digna 85
Dilector 19
Diletta 32, 46
Dimardo 290
Dina 20
Dio 237, 237bis
Diomedes 116, 261
Diomedes 170
Dionisia 277
Dionisiades 30, 31
Dionisus 151
Dionysius 86, 137, 254
Dirck 68
Dirck den Otter 49
Dirck de Vries 83
Dirck van Batenburgh 127
Disca 15
Discipelen 121, 185
Dobas 94
Dochter 287
Dochter Syons 109, 260
Dochters van Israel 47
Docter 54, 59, 85, 87, 122, 234, 239, 242, 283, 285
Dolabella 212
Domicio 290
Dominus Gratianus 42
Dondalfado 126
Dondolo 201
Dooresla 69
Doralice 199
Dorante 98
Dorastus 280
Doria 30, 31, 66
Dorilea 118
Dorimenes 248
Dorinda 27, 82, 123, 182
Doris 11, 165
Doristee 98
Dorothea 85, 177, 195, 196, 197, 282, 283
Dorus 90
Dranor 239
Drekans 241
Driante 102
Droeve Vertrooster 206, 207
Droncken Driesje 217
Dronckenschap 34
246
Drusilla 132
Drusus 18
Drypetis 56
Dry Staten 115
Duc d'Alba 122, 127
Dulcop 112
Duyf 211
Duijfjen Amadis 132
Duynmayers 197
Dwaes Voornemen 129
Dwaling 134
Dwase Leer 134
Dwase Maegd 133
Dyson 247, 248
Dystyches 6
E
Ebedmelech 173, 248
Eber 247
Ebyon 153
Echanum 248
Echo 21, 93, 129, 153, 154, 248
Ecloge 169
Edeldom 201
Edellieden 33, 77, 199, 204, 217, 220, 280
Edelman 46, 50, 51, 53, 96, 125, 128, 198, 213, 250
Edelrecht 240
Edewardt Darie 157
Edgar 48
Edipes 8
Edissa 171
Edmund 48
Eduardo 277
Edward 69, 70, 206, 207
Eelhart 25, 90, 187
Eendracht 110, 113, 119, 128
Eenius 169
Eerbaerheijt 19, 21
Eergiericheijt 15
Eerste 133, 134
Eerzucht 19, 59, 132
Egelentier-Lievert 195
Egiptenaer 168
Egiptische Vrouwe 20
Egistus 279, 280
Egmont 24, 122, 127
Elck-een 275
Eleasar 172
Elektra 266
Elesia 13
Eldimon 64
Eliab 257, 286
Eliander 186
Eliaser 63
Elicia 143
Elimas 293
Elimatus 30, 31
Elips 70
Elisabeth 37, 39, 69, 96
Elisabeth (koningin) 157
Elise 152
Eliso 197
Eliza 201
Elpenor 288
Els 68
Elvire 105, 105bis, 105ter, 108
Elymas 271
Elysa 154
Elythius 254
Emerentia 188
Emilia 50, 52, 137, 195, 200, 202, 203, 204, 205, 211, 219, 219bis, 255
Emmerens 137, 142
Endimyon 43
Engel 132, 133, 153
Enioche 224
Ephestion 56
Ephigenia 234
Ephraim 249
Epicharis 219, 219bis
Epicurus 216
Epilogus 19, 20, 21, 22
Epistemon 216
Epraproditus 169
Eraclio 192
Erato 112
Ergasto 27, 82, 123, 182
Ergastus 145, 290
Erguntus 147
Eriope 224
Eristheus 58bis
Ernesto 95, 276
Ernst 110
Ernst van Mansfeld 258
Ernst van Nassau 258
Eros 170
Estebel 183
Esther 22, 184
247
Eteocle 8
Ethai 109
Etrijntje 244
Eubulus 254
Eudoxia 101
Euforbus 149, 149bis
Eugenes 254
Euippe 224
Eumaeus 176
Euphorion 291A
Euphronius 170
Eurialus 216
Eurilas 102
Euripylus 60, 60bis, 261
Eusebia 13
Eutrapel 44
Evandra 276
Everardt van Solms 110
Eyghen-Baet 59, 225
Eygenselfs 275
Eygen Vernuft 134
F
Fabio 35, 232, 277
Fabius 219, 219bis
Q. Fabius Maximus 171
Fabricio 137, 194, 194bis, 200
Fabricius 2
Fabritio 95
A. Fabro Sange 25A
Fama 13, 14, 19, 20, 30, 31, 50, 51, 128, 129, 130, 221, 259
Famars 258
Famasta 36
Fantastes 34
Faon 169
Farao 20, 103, 248, 249, 259, 264
Faulsi 238
Fauni 16
Faunia 280
Faustina 146, 234
Faustus Cilla 94
Feknam 180
Felicia 64, 284
Feliciano 192
Felix 54, 108, 211, 240
Fenicie 234
Fenicio 277
Ferdinand 68
Ferdinand de Medicis 35
Ferdinando 105, 105bis, 105ter, 175, 245, 282
Ferdinando D'Asevedo 256
Ferdinandus 37, 39, 146, 175, 186
Fernabassus 149, 149bis
Ferrante 35
Ferrugo 7
Festus 152
Fiameta 285
Fidamant 218
Fidelitas 18
Figmon 229
Filak 98
Filakte 98
Filarke 150
Filemon 177
Ad. Filewaert 122
Filippo 290
Filiste 150
Filtsack 15
Finardo 290
Flaviaan 291
Flavio 189, 190, 191
Flionus 13
Floor 211
Flora 4, 124
Florarban 235
Florelle 293
Florendus 40
Florentia 198
Florentinus 89, 136, 142
Floriaen 136
Floridan 176
Florimondt 5
Florinda 283
Florinde 108
Florinisse 218
Floris 162, 244, 290
Floris (Graaf van Holland) 51, 119
Floris Fransen 275
Florisel 21, 66, 235
Floro 95
Flosandra 7
Flurja 66
Fobert 25
Fokas 101
248
Fonteny 33
Fop 196
Forminius 7
Fortuna 86, 155
Fortunatus 85, 86
Fourier 25
Foxso 37
Fraartus 149, 149bis
Francisco 245
Francisco de Medicis 35
Francotrijpe 88
Francoys 175
Franion 279, 280
Frederick 122, 243
Frederico 83, 95
Frederijck 181
Fredricus 256
Frene 40
Frequas 16
Fridrich 7
Friers Luytenant 258
Fronto 260
Fryburch 109
Frydlief 287
Fuentes 213
Fulgentio 276
Fulvia 25A
Fulvius 167
M. Fulvius Nobilior 25A
Furio Cornelio 237, 237bis
Fytje(n) 253, 256
G
Gabaonners 268
Gabinus 25A
Gabriel 33
Gabriel (engel) 260
Gabrina 144, 199
Gabriotte 163
Gad 20, 247, 249
Gadalia 173
Galathe(a) 55, 88, 104, 244, 283
Galbam 160
Galdrada 189, 190, 191
Galdrano 87
Galeasso 35
Galghen Aes 15, 16
Galileers 121
Galla 10, 12
Gallanus 279
Gallas 162
Gallo 193
Gallus 170
Galo 8
Galtasar 235
Ganaffo 195, 196, 197
Gangier 135A
Ganimedes 164
Gano 214
Garamant 152
Garanta 174
Garaye 235
Garcia 52
Garinter 279
Gasto 36
Gebots Verachting 72
Gebroeders 268
Gebroeders van Elips 70
Gebuerman 32, 246
Gedachten 34
Geeraldus 39
Geerhert 25
Geert 254
Geest
Geest van Absalon 172
Geest van Achilles 176
Geest van Balthazar 207
Geest van Caezar 255
Geest van Calasires 252
Geest van Catalinas Soon 25A
Geest van Ceyx 221
Geest van Cipriaen 24
Geest van Cunimundus 32
Geest van Graaf Floris van Holland 225
Geest van Lodowijck 7
Geest van Manlius 38
Geest van Moeder van Noron 38
Geest van moeder van Oratyn 186
Geest van Osman 124
Geest van Sint Aethereus 267
Geest van Sint Ursul 267
Geest van Soon van Canida 252
Geest van Sophonisba 84
Geest van Thimniter 135
Geest van Vader van Rasimô 7
Geest van Velsen 119
Gheheymraet des Koninckx 107
Gehoor 24, 160
Gehoorsaemhz. 132
249
Gelasius 216
Ghelaten Mensch 215
Geld 81, 208, 209
Geldria 110
Geliaditers 130
Gellius 25A, 250
Geloof 133
Gemaeckten Geck 163
Ghemeene Man 59, 79
Ghemeen-Volck 63
Ghemeen Vrouwen 75
Gemeene Zin 34
Gemeine Droefheydt 128
T'Ghemeyn Constminnend Hert 246
T'Ghemeyn Onverstant 246
Ghemeynte 72, 74, 77, 81, 131
Gemoedt 195, 197
Genegentheyt 131
Genevera 14
Genura 85
Geraerd Lanzetti 289
Geraerd van Velsen 51, 119, 225
Geraert van Sichem 29
Geraldus 163
Gerastus 111
Gherecht der Wel-Ghebore Mannen 51
Gerechtigheyt 113, 129, 133, 222
Gerret van Craeyenhorst 51
Gerrit Stuyvers 83
Gerucht 50, 63, 83, 84, 92, 117, 126, 190, 205, 257
Gerundula 84
Gesang 132
Gesicht 160
Gestadicheyt 21
Gevangen(en) 170, 275
Ghevangenis Bewaerder 71, 206, 207, 210
Geveynsden Peys 81
Geveynsde Religie 115
Gheveynstheyt 250
Gevoel 160
Gevoelen 34
Geweeten 160
Geweld 15, 16, 18, 119, 172
Gewillige Gehoorzaamheydt 128
Gezant(en) 25A, 36, 212, 218
Gezicht 34
Ghuijschaart 158
Gibber 67
Gielen Leep-oogh 36
Giericheyt 163
Gilbert 48
Giliette 5
Gilford Dudley 180
Gillis 204
Giomara 245
Gironde 234
Giscardo 67
Gisippus 112
Gloriaen 4
Gnatonides 155
Gnemon 252
Gnor 275
Goddelicke Rechtveerdigheyt 294, 295
Goddeloos Voornemen 128
Godefroy 108, 206, 207
Gods Stranghe Rechtvaerdigheyt 79
Godt de Heere 168, 172, 259
Goede Daad 125
Goeden Crijgh 81
Goeden Raad 125, 287
Goedele 284
Goet Gehoor 215
Goet-Hart 51
Gofredo 276
Gohanne 245
Goliath 257, 286
Gomarus 63
Gomes 105, 105bis, 105ter
Gondebout 107
Gonsael 37
Gonsago 232
Gontanus 36
Goosen 9
Goosen Geeuw 243
Gores de Quist 178
Gorganes 223
Gosstanso 85
Goulon 248
Gouverneur van Malta 223
Gouverneur van Steenberghen 258
Govaert 273
Govertje 12
Gozewijn Rekalf 49
Gozewijn van Aemstel 265
Graach om Leeren 158
Graaf 272
Graaf van Bossu 122
Graaf van Bucquoy 110
250
Graaf van Cataloniën 52
Graaf van Cleve 225
Graaf van Cuylenburch 127
Graaf van Darby 205
Graaf Essex 157
Graaf van Gore 96
Graaf van Hollandt 100
Graaf van Hoogstraten 49, 127
Graaf van Hoor(e)n 122, 127
Graaf van Marre 96
Graaf van Mege(n) 122, 127
Graaf van Meurs 212
Graaf van Montgommery 33
Graaf van Pancalier 50, 202, 203, 204
Graaf van Rossilion 53
Graaf Southamton 157
Graaf van Zuyd-Hamson 205
Grabbel 245
Gradamard 278
Gradasse 148
Gradasso 35
Grademerta 183
Gradimart 218
Graef 97
Gramschap Godts 173
Granida 118
Graterus 36
Gravin van Zwartzenburch 77
Griane 40
Griet Kackx 235
Griet Smeers 39, 96
Griffier 72
Grillo 35
Grimaldo 277
Grimaldus 192
Grimdamas 288
Groeninga 110
Grootmeester van Rhodes 218
Grootsheidt 132, 134
Grucella 141
Grusella 58, 58bis
Grypaart 98
Gryp-aen 109
Gryside 256
Guido 30, 31
Guilhelmo de Sparto 258
Guiomarade Menesses 256
Gundastes 235
Gunt-Fort 217
Gustavius 142
Guydeon 189, 190, 191, 198
Gysbert 25
Gysbert van Aemstel 51, 119, 265
Gysbert van Batenburch 127
Gysbert van Ysselsteyn 51
Gysbrecht 212
H
Haal-Na 39
Haastich Begin 158
Hab-Al 109
Hador 129
Haerlem 83
Haet 32
Haet en Nijt 113
Hagar 132
Hageroos 273
Hagmoni 248
Hakker 69
Halcyone 221
Halli 135A
Hals-Reghters 181
Halybata 86
Haman 22, 91, 184
Hameth 67
Hamiltal 173
Hanna 109
Hannibal 233
Hanno 99
Hans 229
Hans Michel 276
Hans Ysservresser 275
Hanssop 284
Harbona 91
Harcilia 161
Harman van Woerden 51, 119
Harmognes 248
Hasael 129
Haspelster 212
Hastrubal 171
Hatat 91
Hatbach 22
Havicx 78
Hecate 96
Hector 116
Hector 231
Hecuba 62, 75, 116, 149, 149bis, 228, 261, 262
Heer
251
Heer van Barleymont 122, 127
Heer van Beveren 206, 207
Heer van der Schale 242
Heer van Gruythuysen 206, 207
Heer van Hyarbas 13
Heer van Montigny 122
Heer van Rassingham 206, 207
Heer van St. Aldegonde 83
Heer van Vooren 265
Heer van Zuylen 51
Heereman 25, 187
Heeren van Leyden 295
Heeren Yver 215
Heintje Pick 148
Helbaardiers 69, 110, 144, 206, 207, 276
Heldin 287
Helena 95, 124, 137, 138,
Helena 75, 116, 143, 262
Heliane 150
Heliodoor 188, 285
Hellanice 231
Helles 3bis
Helmichus 240
Helmiges 32, 46
Helrano 239
Helsche Geest 50, 51, 52, 119, 138, 165, 239
Heman 129
Hemel 34
Hemel-Rey 51
Hemon 8
Hencker 23, 244
Henderick 110
Hendrick Dircksz 233
Hendrick Frederick 96
Hendricus 256
Henri 14
Henrick Van den Bergh 258
Henrick Goedbeleyd 49
Henrick van Nassau 258
Henrik Grey 180
Henrico 95
Henryck 277
Hephaestion 111, 231
Heracleo 195
Heraclius 142
Heraklius 101
Harault Elida 129
Heraut 22, 34, 73, 95, 152, 154, 169, 252, 276, 281, 287
Hercules 43, 176
Hercules 224
Herder(en) 14, 233, 246
Herderin 14
Hereman 42
Heremyt 199, 204, 253, 284
Hermide 40
Hermilio 188
Herodes 154, 165, 166, 250
Herodes Agrippa 153
Herrogeire 80
Hertog 201, 285
Hertog van Alba 205
Hertog van Aumale 33
Hertog van Bourgonjen 244
Hertog van Brandenburg 189, 190, 191
Hertog van Bredero 122
Hertog van Castilien 23, 65
Hertog van Guise 1, 33
Hertog de Linfantado 205
Hertog van Lynox 96
Hertog van Mantua 200
Hertog van Noordthumberland 205
Hertog van Savoyen 50, 202, 203, 204, 205
Hertog van Suffock 205
Hertogin 201, 285
Hertogin de Linfantado 205
Hertogin Medina Sidonia 205
Hertogin van Savoyen 50, 202, 203, 204, 205
Hes 120
Hesiadoor 205
Heybert 164
Heymelijken Haed 77
Heyntje 135
Heyndrick van Brederode 127
Hianisba 152
Hidalgo 251
Hilla 135
Hillebrant(jongen) 284
Hillebrant (oude) 284
Hindersom 258
Hipparine 102
Hippocrates 254
Hippodamia 291A
Hippolito 201
Hippolitus 210
Hiron 135A
Hisoch 198
Historie 125, 128
Hoer 223
252
Hoereweert 223
Hof-Joncker 52
Hofmeester 77, 115, 200
Hogepriester 135A
Hollandia 110
Hollands' Staat 125
Holophernes 106
Honger 20, 294
Hooft-man 212
Hoogmoed 90, 163
Hopman 32, 73, 76, 77, 78, 98, 170, 265
Horatinus Teodatus 94
Horatio Veer 110
Horatius 187, 291, 296
Houmfrid 48
Houw-Vast 109
Hovaerdije 134
Hovaerdich Ingheven 93
Hoverdicheyt 22
Hoveling 147, 258
Hugo Heresius 96
Hulpe Godts 125
Huysliens 199
Huysman 100, 281
Hyacinthus 237, 237bis
Hyarba 13
Hylander 10
Hylas 11, 55
Hymeneus 187
Hyperephanus 254
Hypiarda 84
Hyppolytus 263
Hyrcanus 250
I
(zie ook J)
Iacinta 202, 203, 204, 205
Iacomo 242
Ianitzer Aga 124
Iaucke 63
Ibis 62
Icelus 169
Icilus 160
Ieannin 213
Ielis 25
Iemandt 275
Ieremias 213
Iesebel 129
Infante van Brussel 258
Inhout 131
Inigo de Borgia 258
In Liefd' Bloeyende 195, 199
Ino 3, 3bis
Inquisiteur 122
Inquisitie 77, 110, 115
Insper 164
Iocaste 8
Iphidaem 293
Iphigenia 60, 60bis
Iphis 93
Iras 170
Irene 186
Iris 221
Isabel 23, 251
Isabella 50, 61, 65, 66, 199, 281
Isabella Clara 110
Isabella de Mendossa 202, 203, 204
Isabella de Schoone 51
Isai 257, 286
Ismene 8
Israelitische Vrouwen 286
Issaschar 20, 247, 249
Itay 226
Ithobal 274
Ithys 58, 58bis
Iuda 130
Iustitia 185
Ixion 148, 238
J
(zie ook I)
Jacamyn 137
Jacob 20, 247, 249
Iacob VI 96
Iacob van Campen 49
Iacoba 212
Iacobino 35
Jacoby 68
Iacobyn 66
Jaep 139
Iaep-Ian-Gysen 244
Jager(en) 42, 243, 245
Iagerinnetjes 42
Iaghtmeester 277
Ialoerse 189
253
Jaloers Bedrijf 157
James 69
Jan 54, 68, 245, 293A
Ian Alleman 25
Ian Byster 214
Jan de Garcame 256
Ian de Marignan 175
Ian de Portugael 258
Ian de Quist 178
Ian Hen 61
Ian Hollesloot 49
Ian Ioppen 243
Ian- Neef 41
Iannet 35
Ian Ramsey 96
Ian Rap 57, 129
Ian Raps Maet 57
Ian Smul 91
Ian Soetekauw 235
Ian sonder Knopen 110
Ian Tyngh 253
Jan van de Vliet 83
Ian van Geel 49
Jason 216
Jason 222, 224
Javas 106
Jean de Gamboa 232
Jean de Mendosse 50
Jefta 130
Jempsar 270
Jeremias 45, 173
Jeronimo 23, 65, 198, 280
Jeronimo de Gusman 205
Iesuyt 115, 281
Jezus 121
Jhedelias 45
Jhon Killegrew 157
Joab 16, 17, 109, 172, 226
Joane 68
Ioannis de Dooper 121
Joas 17, 20
Ioden 153, 246
Iohanam 129
Iohan van Kuyck 25
Iohanna Grey 180
Jonadab 16, 156
Ionathan 30, 31, 47, 109, 168, 172, 226, 257, 286
Ionckvrouwen 250
Jongen 9, 23, 34, 40, 57, 76, 78, 84, 99, 217, 226, 245
Ionker 144
Ioodsche Zangers 216
Ioos 54
Ioost 275
Ioost de Grijn 244
Jor 248, 249
Ior. van der Does 294
Jorde 256
Iorden 25
Joriaen Fronsbergh 233
Ioris 179
Jozef 20, 103, 247, 248, 249, 264, 269, 270
Jozef 154, 165
Jozef van Arimatea 121, 185
Iosephus 250, 260
Iosephat 129
Iosua 259
Juan de Hurtado 205
Juan de Mendossa 202, 203, 204, 205
Juchal 45, 173
Juda 20, 103, 247, 249, 264, 269
Judas 165
Iudas 185
Judas Esserus 92
Judith 64, 106
Iuffer 144
Iulette 25A
Iulia 72, 214
Juliaen 267
Juliaen Romero 83
Juliana 26, 141, 151, 194, 194bis
Juliane 38, 186
Iulie 291
Iuliette 242, 244
Julio 202, 203, 204, 205
Iulius 38, 162
Julius Caesar 159, 255
Iunior 201
Iunius 38, 152
O. Junius Silanus 25A
Juno 3, 3bis, 28, 143, 221
Jupiter 13, 43, 155, 176, 238
Iustiniaen 208, 209
Juxon 69
254
K
(zie ook C)
Kamenier 53, 126
Kamerling 48, 218, 245
Kanabas 230
Kaniam 40
Kapiteyn 9, 53, 80, 92, 115, 185, 217, 253
Kapiteyn van de Rooroe 245
Kardin 40
Cardinael van Bourbon 1
Karel 21, 54, 95, 122, 138, 148, 158, 181, 236, 244, 245, 293A
Carel V 175
Carel IX 1, 33
Karel Baldeus 192
Carel Borbon 175
Carel van Castilien 281
Carel Dolphijn 244
Karel de Stoute 206, 207
Karel Stuart 69
Karidus 176
Katelijn 275
Katharina 35, 151, 158, 232, 239
Catharine 244
Catharyn 256
Cathrina 51
Catryn 1
Cayphas 121, 185
Kees 139, 211
Kees Achterlam 23
Kees-Knor-Knaap 244
Kees Krynen 244
Kenas 248, 249
Kenede 272
Keyser 42, 67, 198, 217
Keyser van Nyque 183
Keyserin 40
Kinderen 45
Klaeris van Velsen 265
Klaes van der Laan 83
Klappige Jannetjen 132
Klaremondt 43
Kleazjenor 98
Klenardo 277
Kleonte 97
Klepper 23
Kleynste Schare 134
Klidamas 97
Klindor 152
Kluysenaer 136, 189, 190, 191, 212
Knapen 93
Knecht 16, 23, 40, 53, 66, 73, 80, 83, 110, 126, 130, 169, 218, 219, 219bis, 246, 250, 275
Kock 22, 96, 99
Koddigert 8
Koen 211
Coenhert 296
Koenraet 25, 49, 253
Coenraet van Steenwijck 233
Koke 69
Kokodrillo 91
Kommeryn 273
Conincxken 121
Koning 24, 118, 136, 139, 163, 288
Koning van Arragonien 53
Koning van Athenen 4
Koning van Colchis 222
Koning van Egypten 198
Koning van Engeland 50, 87, 205
Koning van Frankrijk 161, 205, 213
Koning van Hongarije 97, 217
Koning van Persen 186
Koning van Polen 291A
Koning van Portugal 23, 65
Koning van Schotland 96
Koning van Spanje 23, 65, 110, 193, 205, 258, 281
Koninginne 33
Koninginne van Engeland 87, 205
Koninginne van Frankrijk 33, 205, 213
Koninginne van Spanje 205
Konradijn 181
Cooplieden 217
Coopman 77
Koren-Verschieters 248
Corporael 243
Corsseligghe Leen 217
Koster 63, 252, 275
Krios 3, 3bis
Krispus 101
Kristoffel van Schagen 83
Krijgsknechten 25, 25A
Krijgslieden 71, 76
Krijgsoverste 63
Kuythaen 129
Kycker 57
255
L
Laban 223
Labbe-Kack 61, 136
Labeo 255
Labinus 167
Lactance 289
Lafin 213
Laforce 213
Lais 44
Lakei 52, 177, 282
Lambert 80
Lambert Charles 258
Lambrecht 192
Lamia 44
Lamides 7
Lamorette 163
Landt-Drost 284
Land-Man 127, 170, 239
Landtschryver 225
Landvooght 240
Landyn 164
Landzaten 149, 149bis
Langerta 287
Lantskroon 273
Laos 254
Larbaeus 104
Lardenie 235
Lardeo 162
Laris 280
Laselva 126
Laura 11, 55, 88, 97, 136, 189, 190, 191, 193, 280, 283
Laurens Bentivogli 232
Laurenso 25
Laurentia 126, 241
Lavinia 289
Lavinus 186
Lazarus 59
Leander 137
Leandre 230
Leanna 256
Lechi 216
Lecker 57, 91
Lecker-Beetie 41
Leeghwagen 91, 112, 129
Leermeester 266
Leeuwemond 278
Lelio 35
M. Lelius 84, 171
Lenato 276
Lenius 25A
Leno 30, 31
P. Lentulo Sura 25A
Lentulus 38
Leon 24, 144
Leonardo 232
Leonardus 293A
Leonato 234
Leonizio 276
Leonnatus 56
Leonoor 66
Leonora 105, 105bis, 105ter, 108, 192, 245
Leopoldus 86
Lepante 44
Lepidus 255
Lepolomeus 237, 237bis
Lerdenia 161
Lerette 183
Leridano 193
Lerinde 40, 139
Lermelle 293
Lesbia 86, 137
Lethea 42
Leugen 34
Levi 20, 247, 249, 269
Levyt 130, 268
Leytsche Maecht 29
Leytse Raet 29
Libido 296
Libio 95
Librarius 260
Licht 34
Lichthart 253
Lichtmis 129
Licht Verleyt 160
Licimachus 5
Licomedes 114, 291A
Lidia 97
Liefd Bloeyende 92
Liefde 113, 131, 138, 199
Liefde des Naesten 134
Liefde des Vaderlandts 128
Liefde tot Const 158
Liefde totte Ouders 223
Lieven 179
Ligosides 30, 31
Limius 42
Lincestus 231
Linco 27, 82, 104, 123, 182
Lindus 152
Lintellus 210
256
Linus 271
Lionide 293A
Liron 108
Lisardus 95
Lisaura 276, 277
Lisis 66
Listich Voortstel 21
Livia 167
Livius 152, 219, 219bis
Livyn 178
Lizander 177
Lizimant 177
Lodewijck 7, 110, 192, 198, 275
Lodewijck van Nassouwen 127
Lodewijck van Normandye 282
Lodippe 44
Loes van Cleef 51
Logier 80
Lokeren 258
Lombaert 109
Longino 283
Longinus 32, 46, 240
Lorenzo 65, 289
Lorindo 202
Louis 256
Louis de Boysot 29, 78, 295
Louis de Koning 128
Lowijs de Valasco 110
Louisa 77, 115, 175
Louweris 276
Lubbert 161
Lucas 179
Lucella 151
Lucelle 41
Lucia 55, 138, 144, 188
Luciana 5
Lucidamor 66
Lucidan 152
Lucidorus 151
Lucie 219, 219bis
Lucillus 170
Lucinde 290
Lucinia 30, 31
Lucino 192
Lucius 237, 237bis, 278
Lucius Agnello 85
Lucius Domitius 94
Lucius Virginius 160
Lucretia 241
Ludoval 48
Ludovicus 95
Luidewyck 120
Lupino 27, 87, 123, 182
Lupyn 82, 154
Lurcayn 67
Lussurioso 201
Lust 189
Luy 57
Luyster-vinck 51
Luytenant 258
Luytenant van Bucquoy 110
Luzinda 276
Lydia 186
Lyfwacht 102, 149, 149bis
Lykoris 10
Lyliane 218
Lyn 54
Lys 9, 32, 53
Lys Achtetworps 109
Lysjen Klonterpels 132
Lysjen veur open 110
Lysander 229
M
Machiel 256
Machteld van Velsen 51, 119
Macolphus 8
Macrinus Opilius 167
Macrobius 291A
Madame de Parme 122, 127
Maeghd 76, 100, 226, 246
Maerschalck 244
Maes 122
Magdalena 25
Magnus 280
Maistro del Campo 110
Majombe 37, 44, 245, 256
Majoor 63
Mala-Testa 86
Malkus 165
Mallegijs 54
Mallepier 99
Mamey 67
Mamuchan 22
Man 275
Manasses 249
Mandonius 161, 171
Mandricard 61, 199
Mandrichert 148
Manilius 291A
G. Manlium 25A
257
Manshart 245
Manshooft 42
Mansvelt 122
Mantis 62
Manuella 208, 209
Marcelinus 219, 219bis
Marcel(l)us 38, 141, 144, 158
Marcelyn 152, 186
Marcholandus 86
Marcio 194, 194bis
Q. Marcius 25A
Marco 161, 242
Marcurius 162
Marcus Andronicus 278
Marcus Claudius 160
Marcus Marcellus 94
Mardochai 184
Mardocheus 22, 91
Mardonius 114
Mares 22, 184
Mareschal de Biron 213
Margareet 1
Margareta 243
Marg(a)riet 41, 139, 140, 151, 179, 181, 187, 282
Marg(a)rita 175, 263
Margarita Valesia 33
Mari 161
Maria 92, 128, 205, 241
Maria 154, 165
Maria Stuart 272
Mariamne 166, 250
Marinda 174
Mariole del Poette 126
Marquijs van Berge 122
Marri Labbekak 132
Marry 68
Mars 13, 43, 104
Marsana 22
Marsilie 2
Mart(h)a 16, 166
Martiaan 101
Martilda 64
Martio 35
Marti Slof-Toffels 23
L. Martius 171
Masinissa 84, 171
Masistius 114
Mathania 129
Matilde 95
Mathetes 254
Matroosen 280
Mauritio 276
Mauritius 277
Maurits van Nassau 77, 80, 110, 258
Maximiliaen 99
Maximus 85, 92, 219, 219bis
May 292
Mayer 72
Medea 120, 222, 224
Medecijn 2
Medina Sidonia 206
Medor 199
Mees 211
Meest Alle Man 113
Meest Anders Ghevoelen 63
Meest Elck Een 127, 131, 249
Meestris Ellin 180
Magarus 45
Megera 3, 25A, 58bis, 83, 96, 104, 115, 169, 238, 239, 261
Meladon 129
Melante 230
Melanus 278
Melgior 230
Melibea 195, 196, 197
Melimpior 43
Melinda 173
Melinte 219, 219bis
Melissa 9
Mellichus 169
Melvin 272
Memorie 34, 128
Menelaus 60, 60bis, 116, 143
Menalch 19
Menalchus 15, 16
Menander 143
Mendosa 293A
Menich Advocaat 157
Menich Edelman 157
Menich Mens 121
Menich Partydich Gheest 121
Mennich Vroom Man 113
Menon 229
Mentor 9
Mephiboseth 226, 268
Mercurius 13, 28, 43, 114, 143, 155, 238
Mesisterna 126
Meso-Matto 86, 87
Messenia 218
Metelle 7
258
Metellus 38
Metellus Celer 25A
Q. Metellus Creticus 25A
Methonus 171
Metius 296
Metselaer 200
Meulenaer 139
Micha 129
Michol 168, 268
Mieuwes 63, 187
Milanor 44
Milca 247
Millido 193
Miltiades 71
Minne 77
Minnegoden 219, 219bis
Minnemoeder 2
Minos 100, 117, 176
Minste Menichte 134
Miramond 288
Miramyt 288
Miria 130
Mirtillo 27, 123, 182
Mittonus 111
Modde van Gompe 42
Moeder 14, 70, 246, 250, 292
Moersgoelick 42
Moetwillich Bedrijf 16
Momus 24
Molimpo 193
Monick 110
Mons: de Capres 233
Mons Dragon 83
Monsuer de Virone 175
Montan(us) 27, 82, 123, 182
Montebel 67
Montrevel 33
Montsluyter 21
Moordenaers 185
Mopsa 279, 280
Mopsame 288
Mopsus 10, 12, 55, 104
Morgan 258
Morio 104
Morobal 154
Morosin 290
Morpheus 161, 221
Mostaert 52
Movin 33
Moyses 259
Murath 67
Mus 247, 248
Musiciens 198
Mustaffa 135A
Mustapha 67
Musyck 141
Mutsaitze 76
Muylken Vet 73
Myrtil 82
N
Nabal 248, 249
Nabarzanes 56, 99
Nabuchodonosor 45, 173
Nabusardan 45, 173
Nachor 106
Nacht 239
Naeman 129
Nanceo 33
Narbal 152
Na-Reden 296
Nargal 173
Nathan 172, 274
Nauman 22
Nausicles 252
Navarre 1, 33
Neaniscus 254
Nebo 173
Neel Snaversnel 235
Neeringhe 79
Nel 211
Nemesis 43
Nemoer 213
Nephtali 20
Nephtalin 247, 249
Neptunus 5, 43, 176, 228, 261
Nero 169, 271, 219, 219bis
Nescio 26, 195, 196, 197
Nessus 21
Nestobelus 154
Nestor 60, 60bis, 116, 176, 228, 261
Nestor 44
Neve 50, 93
Nicander 27, 123, 205, 210
Nicandre 82
Nicandro 87, 182
Nicanor 293
Nickers 100
Nicodemus 121, 185
Nicolaes 213
259
Nicolaes Salines 175
Nicole 289
Nicolo 35
Niemant 275
Niemendal 275
Niet-Gheliefde 189
Nieusgierich Begeeren 128
Nieuwen-Haan 39
Niger 170
Nize 219, 219bis
Noircarmes 83
Nootwendigh Behoeven 249
Norandino 200
Norbus 37
Noron 38
Nothus 230
Nunio d'Aulage 108
Nutrix 221
Nydichert 18
Nydicheyt 142, 250
Nymphidius Sabinus 169
Nyque 183
Nysa 10, 12, 104
Nyt 20, 151
O
Oates 261
Ochus 56, 99
Octave 97
Octavia 169
Octavianus 112
Octavio 95, 189, 190, 191, 194 194bis, 200, 277, 293A
Odabassi 85
Oderic 199
Oenone 143
Offer-Vinder 288
Offici Bedienaer 131
Officiere 201
Olef 280
Olimpe 107
Olimphia 164
Olimphia 230
Olinde 152
Olinte 150
Olivier Cromwell 69
Olympio 194, 194bis
Onbedachte Daet 14, 20
Ondedacht Voorstel 13, 19, 22
Oncuysschen Wil 72
Onghebonden Wil 15
Ongeloof 133, 185
Onkuysheyt 16, 19, 20, 21
Onmatighen Lust 74
Onnooselheydt 119
Onnutte Bedelaer 131
Onnutte zorch 59
Onrechtveerdicheyt 185
Onrust 129, 250
Onryp Oordeel 93, 158
Onschuld 195, 197
On-Verstand 125
Oproer 15, 153, 182, 215
Oproerige Gemeent 63, 127
Optimus 18
Orania 187
Orante 97, 177
Oratio 200
Oratius 23, 65
Oratyn 186
Orcade 152
Orestes 12, 176
Orestes 266
Oret 183
Organus 151
Orgizomenus 254
Orimant 177
Oriswaides 90
Orlando 53
Ormena 149, 149bis
Orondatus 39
Oronte 147
Oros 11
Orosmanus 149, 149bis
Ortelius 210
Ortenzio 276
Osias 106
Ostilio 194, 194bis
Ostrobas 118, 170
Ot 120
Otho 219, 219bis
Otto den derden 189, 190, 191
Ouder 127
Ouderdom 59
Ouderen des Volcks 185
Ouderlinck 46
Oudin 40, 217
Oudt-Heermans 233
Out 131
Out Man 75, 92
Outste van Hebron 226
260
Ouwe Maria 233
Overdaedt 59
Overicheyd 77, 113
Overlopers 258
Overpriester 154
Ozanor 98
P
Paap 51, 258
Pachon 248, 249
Paciêco 25
Paganus 151
Pagie 5, 24, 32, 48, 50, 51, 52, 53, 56, 64, 65, 80, 92, 95, 101, 105, 105bis, 105ter, 107, 108,
143, 144, 156, 163, 164, 174, 193, 198, 205, 206, 207, 217, 234, 239, 256, 276, 279, 280, 281,
282, 283, 284, 287
Palamedes 60, 60bis, 261
Palamedes 210, 219, 219bis
Palemon 44
Palene 102
Pallas 5, 43, 104, 114, 141, 143, 151, 176
Pallesteyn 285
Palmerin 40, 42
Palo 37
Pamphile 38
Pamphillo 285
Pamphilus 90, 92
Pan 11, 273
Pancaste 44
Pancratius 54
Pandora 161, 281
Pandoras 19
Pandosto 279, 280
Pannetie Vet 41
Panphilio 188
Pantellus 210
Panthalion 85
Panthasilea 229
Paris 116, 143, 228
Paris 242
Parisatis 44
Parmenion 56, 111, 231
Parsidia 174
Partinax 94, 230
Partye 215
Pashur 168, 173
Pasicrates 111
Pasquyn 161, 244
Pater Benedictus 87
Pater Lourens 242
Paulet 272
Paulina 283
Pauline 150
Paulo 242
Paus 175
Paulus 215, 216, 271
Pausanias 114
Pax 104
Pedania 172
Pedosus 240
Pedro 23, 25, 35, 65, 68, 108, 223, 242
Pedro Galero 110
Pedron Gano 23, 65
Pelagas 19
Pelagia 88
Pelas 18, 19
Pelias 222
Penelope 176
Penta 120
Perdiccas 111
Peredus 240
Perida 283
Perideus 32
Periosta 253
Perseus 76, 86
Peter 271
Peternel 137
Petinus 169
M. Petrio 25A
Petronel 178, 271
Petrus 153, 185
Petus 15
Phaedra 263
Phafarel 124
Phalis 37
Phania 114
Phaon 44
Phariseen 185
Phariseus 153
Phasur 45
Phebidas 242
Phebus 114
Phelander 161
Phesostris 30, 31
Phicol 135
261
Philander 55, 107, 139, 280
Philardo 202, 203, 204, 205
Philautus 30, 31
Philebart 42
Philedonia 6
Philemon 145
Philesooph 244
Philida 139, 229, 283
Philiph 213
Philippo 25, 68, 243, 245
Philippus 115, 122, 152, 158, 224, 255, 256
Philips 7, 212
Philips van Nassau 80
Philips van Wassenaer 51
Philisteen 286
Philisteus 257
Philla 196, 197
Phillido 26, 195, 196, 197
Phillis 145, 280
Phillopon 198
Philopoemen 254
Philomel(l)a 58, 58bis, 208, 209
Philomena 163
Philomethor 248, 249
Philos 44
Philosoph 155
Philotas 56, 231
Philotheus 63
Philpoto 198
Phineas 260
Phinolphus 163
Phlippyn 186
Phocas 7, 18
Phocus 2
Phorax 44
Phorbas 44, 152
Phrixus 3, 3bis
Phronimus 6
Phryne 44
Phryx 44
Phyllis 10, 12
Phylomenus 141
Piates 235A
Picus 291A
Piemander 144
Pieter 213
Pieter Colijn 49
Pieter Kies 83
Piet Vaeck 243
Pilatus 185
Pilles 33
Pinabel 276
Pindaris 231
Piracha 151
Piracles 188
Piramus 26
Pirenio 201
Piron 110
Pironte 102
Pirot 210
Pirotta 210
Piscator 30, 31
Pitagoras 20
Pizo 38, 289
Placidus 167
Plancina 38
Plancus 170
Platje 243
Plautil 271
Pluto 3, 96, 136, 148, 162, 174, 238
Plutus 155
Pluymstrijcker 155
Poeet 70, 71, 73, 74, 75, 76
Polanes 218
Polibus 291A
Polidas 152
Polidoor 5, 24, 64, 186
Polikander 147
Polinice 102
Polixcena 149, 149bis
Pollander 278
Pollio 250
Polonies 8
Polotheus 188
Polwyler 233
Polydorus 62
Polymnestor 62
Polystratus 56
Polyxena 62, 116
Pompea Paulina 169
Pompeius Refus 25A
Pompeo 95
Pontifice 25A
Poortier 265
Popillius 38
Porcea 200
Porcelio 194, 194bis
Porcia 95, 97, 255
Porphyre 246
Porphyrio 174
Porrus 279, 280
Potia 85
262
M. Portius Cato 25A
M. Portius Leca 25A
Post 281
Post-Bode 51
Potiphar 20, 247, 248, 270
Poulina 24
Praetor 71
Praetorianen 169
Preau 258
Precinte 102
President 33, 216
Pretioze 245, 256
Priamus 116, 143, 228, 261
Priandre 218
Priester 21, 24, 92, 107, 165, 206, 207, 214, 230, 240, 253, 275
Prins 158
Prins van Oranje 29, 77, 78, 83, 115, 122, 127,
Prins van Parma 115
Prins van Peere 40
Prins van Portugal 23, 281
Prins van Spanje 205
Prinses van Vrankrijk 193
Priscus 84
Priulle 200
Procris 227, 227bis
Proculeius 170
Proculus 291
Progne 58, 58bis
Prologus 19, 21, 22, 169, 170, 235, 254
Promptalion 40
C. Promtino 25A
Propert 68
Propheet 130, 168
Proserpina 33, 120, 148, 162, 238
Prositilaus 60
Prospero 193
Prosperus 88
Protesilaus 60bis
Protheus 18
Providentia 86, 87
Prudentio 8, 192
Pruneaux 33
Prutje 243
Psonton Phanechus 248, 249
Ptosires 252
Pub. Ambrosius 112
Publi Turulio 94
Publius Cescius 160
Publius Numitorius 160
Pulcheria 101
Punitor 19
Pyrrhus 62, 75, 262
Pythagoras 111
Pythonissa 47, 168
Q
Quade Gheest 59
Quaden Engel 251
Quaden Raet 14, 287
Quaetbedrijf 91
Quaet Gheselschap 160
Quaet Ingheven 70
Quaet Regiment 79
Quaetsaet 237, 237bis
Quaet Vermoeden 250
Quanselachtighe Kees 217
Quercy 33
Queissilar Aga 124
Quintus 255, 278
Quiro 278
Quist-Goedt 129
R
Raad 68, 71, 72, 91, 110, 128, 171, 185, 225, 293
Raadsheer 2, 7, 33, 50, 53, 92, 98, 122, 146, 147, 212, 213, 216, 250, 296
Raadsman 166, 233, 262
Rabbi 216
Raefdexter 258
Rafaël 233, 265
Ramilte 7
Ramon de Moncande 108
Ramos 36
Ramses 103, 164
Raniclis 140
Rasimo 7
Ratelwacht 49, 253
Ravaillak 128
Razernij 32, 125
Rechter 2, 91, 146, 201
Rechtveerdicheyt 47, 185, 275
263
Rechtveerdicheyt Godts 15
Redelick Onderwijs 93
Reden-Rijck 125
Rederijker 57, 155
Redolphus 279
Rehob 135
Reinherte 251
Religio 104
Rembalt 90
Remicklus 40
Renaze 213
Ret(h)orica 24, 121, 158
Reuk 34, 160
Rey 58, 58bis, 84, 164, 224, 263, 295
Rey van Agrippiners 267
Rey van Assyrieren 106
Rey van Bekeerde 215
Rey van Bethulianen 106
Rey van Boeren 29
Rey van Bredanaers 251
Rey van Burgerinnen 231
Rey van Burgers 25, 29, 49, 278
Rey van Burghzaten 233, 265
Rey van Christenen 260
Rey van Danaides 238
Rey van Deuchden 100
Rey van Dochteren Achelois 238
Rey van Edelingen 265
Rey van Egyptenaren 259
Rey van Engelen 59, 232, 269, 270
Rey van Euboeers 261
Rey van Geloovigen 153
Rey van Gotten 278
Rey van Griecken 60, 60bis, 62, 228
Rey van Hemel-lieden 61, 119
Rey van Hemel-Nimphjes 151
Rey van Herderinnen 118, 146
Rey van Herders 27, 154, 165, 182
Rey van Herdoopers 49
Rey van Huisluiden 251
Rey van Inghesetenen 225
Rey van Israel(ieten) 130, 159
Rey van Ithakoisen 261
Rey van Jagers 27, 182
Rey van Jerusalemmers 274
Rey van Ioden 109, 165
Rey van Iodinnen 184, 257, 260
Rey van Ioodsche 135
Rey van Juffrouwen 64, 114, 118, 119, 120, 136, 187, 227, 227bis 253, 278
Rey van Klaerissen 265
Rey van Krijgsluiden 251
Rey van Lantlien 233
Rey van Leeuwendalers 273
Rey van Leyenaers 294, 295
Rey van Maagden 1, 29, 59, 69, 92, 100, 103, 218, 261, 165, 266, 291A, 296
Rey van Moorinnen 264
Rey van Muyteneerders 29
Rey van Naerders, Kenemaers en Waterlanders 119, 225
Rey van Nimfen 27, 182, 227, 227bis
Rey van Nonnen 64, 120, 253
Rey van Offerzangers 231
Rey van Ongeloovige 185
Rey van Peloponnesers en Ithakoisen 261
Rey van Phylistynsche 135
Rey van Priesteren 25A, 27, 60, 60bis, 135A, 182, 186, 260, 268
Rey van Profeten 165
Rey van Rhodiaenen 218
Rey van Sangers 107
Rey van Sanghsters 91
Rey van Soldaten 120, 260, 271
Rey van Staat-Dochteren 61
Rey van Staat-juffers 166, 180, 260, 272
Rey van Tempeliers 94, 278
Rey van Thebanen 3, 3bis
Rey van Traciers 62
Rey van Troyanen 62
Rey van Velt-Nimphjes 143
Rey van Vluchtelingen 233, 294
Rey van Vrouwen 159, 228, 260, 262, 294
Rey van Vrybuyters 29
Rey van Vrysters 294, 295
Rey van Walen ende Duytschen 233
Reynhart 163
Reynhert 25, 187
Reynicheyt 199
Reynier van Denemarcken 287
Reyntje 290
Reysigher 112
Rhadamantus 100, 238
Rhesus 293
Rhode 153
Ribsa 154
Ricardo 200
264
Richard 214
Ridder 42, 218
Ridzard 48
Ripa 129
Ripparda 83
Rispe 268
Rith-meester 77
Ritzart 90
Riwaldus 64
Robbert 256, 282
Robbert Cecil 157
Robbrecht 290
Robert Bariënser 181
Robert van Vlaanderen 181
Rocabruna 198
Rodderick 39
Rodolphus 280
Rodomont 61, 148, 199
Rodope 288
Rodrigo 25, 52, 105, 105bis, 105ter, 126, 144, 186, 234, 241, 283
Rodrigo de Piza 175
Rodus 144
Roel 211, 292
Roeland 148, 199
Roelandyne 282
Roelof Pietersz 63
Roemer 253
Roemert 187
Roesus 13
Rogalde 36
Rogel 293
Rogier 138, 148
Roma Coor 169
Romeer 90
Romeijnen 25A
Romeo 242
Romilius 88
Romio 283
Rood Roosje 286
Roo Roe 57
Roosen-Daal 43
Rosalinde 36
Rosania 290
Rosanire 147
Rosaura 220, 277
Rose 135A
Roselina 278
Rosemonda 163
Rosemondt 140
Rosette 237, 237bis
Rosilion 147
Rosimonda 240
Rosimunda 32, 46
Rosinde 177
Rostan 135A
Rover 7, 20, 52, 53, 252
Royella 24
Roysgier 24
Rozimondo 276
Ruben 20, 103, 247, 249, 264, 269
Rudolf 277
Rufino 9, 193, 276
Rust Zoekende Oudtheyt 129
Rutgert 275
Ruy Gomez de Silva 115
Ruyghe Lijs 217
Rycardo 293A
Rycheldin 120
Ryckaert 126
Ryckdom 79
Rycke-Man 59
Ryhoven 258
Rymer 24
S
Saban 67
Sabellus 167
Sabina Poppaea 169
Sabinas 171
Sabine 291
Sabinus 38
Sabud 274
Sabulon 247, 249
Sabyna van Beyeren 127
Sadduceus 121
Sadok 17, 109, 172, 226, 274
Saleucus 72
Saleucus den ouden 72
Salome 92, 166, 250
Salomon 172, 226, 274
Samaritaen 121
Samaritaensche Vrouwe 121
Sameas 250
Samos Geest 94
Samuel 47, 168
Sanche 105, 105bis, 105ter
Sanchio d'Aulage 108
Sandert 256
265
Sandrijn 178
Sangher 57, 74
Sanghsters in de hemel 219, 219bis
Sanhedrin 274
Santa Cruz 251
Santistivan 232
Saphatias 45
Sarai 132
Sarlaboux 33
Sater 27, 82, 123, 161
Satiro 182
Saturninus 278
Saturnus 34
Saul 47, 168, 257, 286
Schaepharder 197
Schaldis 79
Schare van Carthaegse Maeghden 28
Schare van Herders 123
Schare van Jagers 28, 123
Schare van Nimphen 123
Schare van Priesters 123
Schare van Troiaensche Boots-ghesellen 28
Schare Volcks 185
Schenker 20, 166, 250
Schepen 275
Scherprechter 7, 45, 51, 53, 65, 72, 135, 146, 200, 206, 207, 210, 280, 281
Schetter 233
Schiavo 85
Schilder 23
Schild-Knaep 51, 61, 100, 119 148, 225
Schiltknecht 42, 111, 226
Schilt- Wacht 218, 233, 257, 261, 276, 283
Schim van Spinola 251
Schim van Vermander 251
Schimmen van neergeslagenen 251
Schipper 122
Schoffierighe Begheerte 79
Schoon-Praet 188
Schoonteuch 73
Schout 100, 112, 239, 256
Schouwts Dienaar 49
Schriftgeleerde 121, 154
Schryver 112
Schijn-Deught 188
Schyn-Schoon 241
Schyn van Recht 157
Scilla 291A
Scipio 84, 152, 171
Scriben 185
Secretaris 108, 157, 253
Sedecheus 223
Sederon 96
Selas 15
Selden Thuys 112
Seleucus 170
Selous 239
Semei 17, 109, 172, 226
Semiramis 99
Senator 19
Seneca 169
Senicus 143
Senpronia 202, 203
Sephalus 188
Sepier 285
Serach 130
Serax 259
Serballo 36
Sergeryn 65
Sergeant 80, 290
Sargeant Mayoor 126
Serinde 288
Servilius 38
Servius 38
Serwijn 128
Sethar 22, 106, 184
Sevragdes 164
's Iaco 24
Siba 226
Sibilla 16
Sidonia 235, 274
Sigismunda 158
Sigismundus 208, 209, 220
Silactar Aga 124
Silene 150
Silenus 55
Silla 212, 285
Sillanus 171
Silleman 195
Silpa 130
Silpha 248
Silvanus 169
Silvester 66, 162
Silvia 15, 19, 21, 58, 58bis, 139
Silvian 177
Silvio 27, 82, 182, 195, 196, 197, 210
Silvis 37
266
Simeon 20, 103, 247, 249, 260, 264, 269
Simon 165
Simon Toveraer 271
Simonia 208, 209
Simple 30, 31
Simplicia 30, 31
Simson 135
Sinesius 130
Sinnelijcke Nel 40
Sinneloos Beghin 13
Siphax 171
Sirenus 137, 195, 196, 197, 241
Sisiphus 148, 238
Sistiliana 67
Sisygambis 56
Sisyphus 261
Sitolus 8
Slaep 34
Slavinne 218
Slechte Meeninge 128
Slepus 237, 237bis
Slimman 67
Smaeck 34, 160
Snoever 245
Sobab 135
Soby 226
Sofompaneas 103, 264
Sohem 166
Sohemus 250
Soldaat 8, 13, 29, 46, 50, 61 65, 78, 80, 83, 92, 108, 154, 160, 165, 169, 185, 200, 213, 219,
219bis, 220, 231, 252, 258, 290
Soliman 135A, 218
Solon 20, 99
Soltana Thiossem 124
Sommigh Raetsheer 157
Somnus 221
Sophar 129
Sophia 30, 31, 90, 208, 285
Sophonisba 84, 171
Sophronia 91, 112
Sophrosyne 254
Sophus 6, 254
Soudaen 42, 86
Spaer-noy 112
Speelluy 243
Spinola(Ambrosius) 258
Spinster 212
Spion 251, 158
Sporus 169
Spuria 241
Spurinna 159
Spurio 201
Staat-dochteren 39
Staet-Jonghen 32
Staetjuffers 58bis, 217, 270, 281
Staatsucht 154
Stabilitas 19
Stadt-Houder 200, 285
Stadtsbode 71
Stads Capiteynen 29
Stadts Schryver 215
Stantvasticheyt 199
Staten 110, 115, 258
Statighen Sin 14
Statillus 25A
Statius 169
Statyra 56
Stedelingen 17
Steden 77
Steenbach 83
Steenwachter 71
Stele 69
Stemme 7
Stichtelijck Onderwijs 121
Stokebrand 148
Stout 25
Strangulio 30, 31
Strato 111
Strijdtbre Inwoonders 29
Stymphalis 74
Styn 211
Styrus 239
Suadocopus 86
Suavitas 18
Sultan Mustapha 124
Sultan Osman 124
Superstitie 115
Supervacuo 201
Suster van Lionato 234
Suysbos 16
Suyverheyt 20
Swaen 211
Swarte Maey 217
Sybille 64
P. Sylle 25A
Sylvander 12
Sylvia 11
Sylvio 104, 123
267
Sylvius 85
Syphora 247, 248
Syra 86
Sython 102
T
Tabak 34
Tacitus 278
Taelman 218
Talbout 25
Tales 20
Talthybius 262
Talus 216
Talversy 14
Tamaseus 111
Tamborijn 287
Tancredo 290
Tanneken 85, 179
Tantalus 148, 176, 238
Tarisius 40
Tarsia 30, 31
Tebandro 290
Teeuwen 179
Telemachus 176
Teligny 1, 33
Tembranda 194, 194bis
Tempelhoeder 252
Tempel-zanghers 230
Tempus 111
Teodoor 293A
Terens 208, 209
Terentia 210
Terentius 260
Tereus 58, 58bis
Terfile 150
Tersira 172
Tersites 60, 60bis
Tesyphone 183
Teucer 228
Thalia 104, 112
Thamar 16, 156
Thamera 278
Thares 22, 91
Tharsis 22, 184
Theagenes 252
Theander 98
Theantomo 212
Theantonio 202, 203, 204
Thebandro 277
Thebanen 231
Themis 293
Themistocles 114
Theodoor 5, 9, 25, 142, 162
Theodora 187, 192, 211
Theodore 108, 160
Theodosio 194, 276
Theon 44
Theophelos 189, 190, 210
Theophilus 30, 31, 61, 89, 188
Thephisna 198
Thersites 261
Theseus 117, 263
Thessalia 173, 190, 195
Thetis 12
Thiamis 252
Thiëstes 291A
Thimoklea 231
Thirsus 139
Thisbe 26
Thola 130
Thomas 2
Thomas Areskin 96
Thomas Bridges 180
Tomas Fairfax 69
Thoorn Gods 154
Thoris 195, 196, 197
Thoy 135
Thrasycles 155
Thyreus 170
Thyrsis 11
Thys 32
Tibout 242
Tiggellinus 38, 169
Tigranus 149, 149bis
Timbre de Cardone 234
Timo 237, 237bis
Timon 119, 155
Tiphus 259
Tirenius 27, 123, 182
Tiridatus 149, 149bis
Tirsus 290
Tisiphernes 118
Tisiphone 3, 3bis, 58bis, 96, 104, 238, 239
Tissaphernes 56
Titiro 27, 132
Titirus 58, 58bis, 88, 123
Titius 238
Titus 112, 170, 216, 260
Titus Andronicus 278
Titus Ienutius 160
268
Tolimond 4
Tomedes 94
Tomlisson 69
Tonge 34
Tooveraer 288
Tooveres 138, 239
Torenwachter 25, 126, 258, 279
Torf-Dragher 80
Torquatus 38
Trajectum 110
Tranquillus 85
Transisulania 110
Trasillus 237, 237bis
Trebace 219, 219bis
Triglandus 63
Trijn Appelmongts 235
Tristan 48
Trochaeus 130
Troilus 149, 149bis
Trommelslagher 76
Trompetter 29, 50, 108, 119, 258, 287
Troo van Sweden 287
Troost der Schriftueren 79
Trou Ghemeen 160
Trouw 119
Trouwen Raed 81
Trouwicheyt 199
Truy 55
Truy Schoffels 36
Tryn Smuls 214
Tulio 200
Tullius 85
Tullus Hostilius 94, 291, 296
Turba 15
Turbino 276
Tweede 133, 134
Tweedracht 14
Twist 14, 119, 172, 225
Twist en Strijt 113
Twyffel 134
Tyber Coor 169
Tydt 29, 40, 83, 89, 115, 125, 127, 195, 197, 249, 285
Tymophanes 114
Tyngsieck 25
Tyrenio 82
Tyriotes 56
Tyrus 111
Tys 179
Tysken vander Schilden 57
Tyter 10, 11, 12, 15, 16, 19, 21, 104, 161, 188, 189, 190, 280, 283
Tytir 82
U
Uitlegger 125
Ulusali 135A
Ullartijn 183
Ulysses 60, 60bis, 62, 75, 116, 143, 176, 228, 261, 262
Umbrenus 25A
Uracke 105, 105bis, 105ter
Uranio 27, 82, 123, 182
Urbano 285
Urbanus 214
Urbiette 175
Urgel 108
Ursul 267
Uyt Levender Ionst 199
V
Vader 26, 70, 246, 253, 287, 292
Vaderlijcke Toesicht 131
Vaderlijcke Zorg 59
Valasco 258
Valere 291
Valerianus 87
Valerio 193, 194, 194bis
L. Valerio Flacco 25A
Valkenier 245
Valleran 66
Vals Hypocrisie 127
Valsch Ingeven 128
Valsche Gheest 129
Valsche Getuigen 185
Valsche Godsdienst 215
Valsch-Schijn 156
I. vander Does 78, 295
Van der Werf 294
Varro 112
Vasthi 22
Vecht 119
Vechthart 253
269
Veel-Snaps 30, 31
Veenerick 265
Veer 110
Veldmaerschalck 73
Veld-Overste 287
Velleede 273
Venator 19
Vendici 201
Venus 5, 12, 13, 28, 117, 137 139, 143, 160, 163, 164, 214, 238, 244
Verachtinghe sijns Naesten 121
Verance 147
Verdoes 29
Verdriet 30, 31
Vereende Nederlandt 89
L. Vergunterus 25A
Verkeert Oordeel 129
Verklaringhe 83
Verklicker 49, 72
Verneem-Al 30, 31, 112, 136
Verplichte Land 81
Verscheyde Vertooninge 29
Verstant 189
Vertoonder 222, 234, 235, 258
Vervolch 215
Verziering 34
Vespa 85
Vice-Roy 68
Victorius 88
Vidame de Chartres 33
Vierighe Min 158
Vigilans 104
Vincent 49
Vindicta 185
Violens 68
Vireno 194, 194bis
Virginia 160, 219, 219bis
Vitellia 174
Vitellinus 64
Vitellius 233
Vitry 213
Vleeschelicke Begheerte 70
Vleeschelijcken Lust 15
Vlughtelingen 225, 265
Voetster 3, 3bis, 115, 118, 168, 171, 198, 217, 227 227bis, 242, 263, 270, 296
Volckaert 211, 273
Vol-Maektheid 134
Voor-Reden 296
Voorspraak 72
Voorzichticheyt 15, 20, 129
Voorsichtichen 134
Vosmeer 265
Vrachtmeester 269
Vranck van Borsele 212
Vredelyn 284
Vrederyck 25, 109, 187, 206, 207
Vredice 8
Vredrick 212
Vreed- Lievende 63
Vreemde 131
Vreese Gods 134, 199
Vrerick 273
Vrient 295
Vroegh Bedorve 288
Vrouw 73, 78, 83, 127, 154, 226, 275
Vrou Onbescheyts 57
Vroutjen Vander Schilden 57
Vrydom 294
Vry-Heer van Noort 243
Vryhert 25
Vryheyt 295
Vryheyt des Lands 77
Vulcanus 43, 238
Vulturtio 25A
W
Waanwijs 90, 158
Wacht 9, 101, 110
Wachter 50, 106, 109, 226
Wachtmeester 153, 177
Waecker 54
Waerd 57, 107, 126
Waerdinne 217
Waerheydt 59, 83, 138, 195, 197, 275
Waersegger 136
Walter Raleygh 157
Walterus 212
Wandelaer 199
Wanhope 22
Waremond 251
Warenaer 42
Warnaer 187
Warner 273
Weesiongen 29
Weeskinderen 92
270
Wel-Gheboren Mannen 244
Wel-Hem 187
Wellust 19, 59
Welphus 73
Wereldt 134
Wereldts Bedroch 134
West-Frisia 110
Weston 180
Wetgeleerde 274
Wicchelaer 102
Wildeman 275
Wilhelmus 256
Wille 189
Willebrord 265
Willem 217, 258
Willem de Bie 212
Willem Stref 96
Willem van Egmont 265
Willem van Teylingen 51
Willem van Zaenden 51
Willighart 253
Wilson 96
Wilt-van-Leven 14
Windbreeker 245
Wolphert ter Veer 51
Woud-Heer 187
Wouter 178, 274
Wraeck 15, 16, 18, 32, 65, 96, 144, 163, 172, 185, 225
Wraeckgierigheyt 33, 250
Wraeck-Gierich Hert 81
Wreet-Hert 14
Wyf 281
Wysheyt 89, 113, 125, 134, 155
Wijze Maegd 133
Wyzen uyt het Oosten 154, 165
X
Xenophylus 88
Xerxes 14, 114
Y
Ydelheydt 134
Z
(zie ook S)
Zabilon 20
Zabina 232
Zares 22, 91
Zarezar 130, 173
Zedekia 45, 129, 173
Zeeg-Heer 187
Zeelandia 110
Zeghemond 120
Zelas 18
Zeno 230
Zephira 20
Zephyrus 18, 19, 20, 21
Zerby 202, 203, 204, 205
Zerbyn 61, 199
Zeres 184
Zethes 222
Ziele van Alboinus 46
Ziele van Cunimundus 46
Ziziphus 130
Zoon 173, 206, 207, 292
Zophie 230
Zophir 107
Zulpisia 232
271
Gravures
Allegorische voorstelling 60, 101
Blazoen van een rederijkerskamer 83, 113, 114, 195, 198, 199, 200, 201
Portret 182, 219
Scène uit het spel 7, 38, 49, 97, 178, 179, 238, 245, 262
Wapen 54, 60, 61, 62, 88, 192
272
Bijvoegsels
Aan Juffrouw P. van Limburgh 7
Aen de onwinbare Maegt van Leyden 294
Af-scheydt-liedt en eerghesanck 154
Antwoorde op de Vraghe Wat oft beter is Vrede of krijgh 32
Attische Nachten 266
Boeck der Standvastigheid 266
Brief aan Eedelaardt 149bis
Brief van Helena aan Menelaus 4
Den Drucker 131
Genesis 16.4 132
Ghetuyghenissen van de waerdye des Cids... 105bis, 105ter
Job 15.20 154
Kluchte met Meester Koenraet 220
Liefde Des Vaderlants 113, 114
Lof-zangh Op de geboorte Jesu Christi 165
Mattheus 25.1 133
Proverbia 28.15 154
De secte der Hillisten tegen de magistraat van Haarlem 254
Sirach 10.12 154
Traanen over de doodt van den Heer Niklaas van Reeden 38
Uitlegginghe over de Anti-Christ 271
Wtschrivinghe door de Camer van de Willige Rijsen 125
Van de sichtbare Ghemeynte ons Heeren Iesu Christi 254
Vlaerdingh tot Delf 114
Vlaerdingh tot Schiedam 113
273
Lijst van de licentiaatsverhandelingen
Afkortingen:
KUL:
Katholieke Universiteit Leuven
RUG:
Rijksuniversiteit Gent
UCL:
Université Catholique Louvain la Neuve
UIA:
Universitaire Instelling Antwerpen, Wilrijk
VUB:
Vrije Universiteit Brussel
275
8. O. Montigny,‘Tragedie van Edipes en Antigone’ door W. de Baudous. Tekstuitgave met
verklaring en bespreking. Licentiaatsverhandeling UCL 1979.
36. R. Mannaerts, ‘Rosalinde, Hertoginne van Savoyen’ door Geeraard van den Brande. Een
tekstuitgave. Licentiaatsverhandeling KUL 1972
64. H. Menten, Cornelis van der Cruyssen: ‘Schakinghe van Iudith, dochter van keyser Otto den
derden’. Uitgegeven, ingeleid en toegelicht. Licentiaatsverhandeling KUL 1980.
70. A. Cappaert, ‘Den Spieghel der Eerbaerheyt’ door Jacob Duym. Tekstuitgave met inleiding en
aantekeningen. Licentiaatsverhandeling KUL 1972.
71. M.L. Jaspers, ‘Den Spieghel der Liefden’ door Jacob Duym. Tekstuitgave met inleiding en
aantekeningen. Licentiaatsverhandeling KUL 1975.
73/75. H. Adriaensen, ‘Den Spieghel der Getrouwicheyt’ en ‘Den Spieghel des Hoochmoets’ door
Jacob Duym. Tekstuitgaven van twee toneelstukken met inleiding en aantekeningen.
Licentiaatsverhandeling KUL 1972.
76. I. Janssens, ‘Een Nassausche Perseus verlosser van Andromeda ofte de Nederlantsche Maeght’
door J. Duym. Tekstuitgave met commentaar. Licentiaatsverhandeling KUL 1979.
81. K. Denoo, ‘De cloeckmoedighe ende stoute daet van het innemen des Casteels van Breda ende
verlossinghe der stad’ door Jacob Duym. Licentiaatsverhandeling KUL 1980.
83. M. Verdoodt, Govert van der Eembd: ‘Haerlemse Belegheringhs Treur-Bly-Eynde-Spel’.
Tekstuitgave met inleiding en verklarende aantekeningen. Licentiaatsverhandeling KUL 1979.
109. D. Max, Tekstuitgave: ‘Treurspel van David en Absalon’ door Ch. Henricx (1625).
110. M. del Piero, ‘Slach van Vlaenderen’ door E. Herckmans. Tekstuitgave met commentaar.
124. G. Hanssens, A. Kemps 'Droeff-eyndich-spel van de Moort van Sultan Osman.
Licentiaatsverhandeling UCL 1979.
130. M. de Reuse, Abraham de Koning. Jephtahs ende zijne eenighe dochters treurspel. Tekstuitgave
met inleiding en bespreking. Licentiaatsverhandeling KUL 1962.
132. A. van Haverbeke, Hagars vlucht ende wedercomste door Abraham de Koning. Tekstuitgave
met inleiding en bespreking. Licentiaatsverhandeling KUL 1964.
133. H. Claes, Abraham de Koningh. Maeghden-spel. Licentiaats-verhandeling KUL 1966.
276
168. C. Rutgeerts, Saul van G. van Nieuwelandt. Tekstuitgave en inleiding. Licentiaatsverhandeling
UCL 1974.
171. M.L. Michielen, Sophonisba van G. van Nieuwelandt. Tekstuitgave en inleiding.
Licentiaatsverhandeling UCL 1974.
178. W. Vanlerberghe, Guilliam Ogier. De Onkuysheydt. Tekstuitgave met inleiding en aantekeningen.
Licentiaatsverhandeling RUG 1970.
179. B. Moerman, Willem Ogier: ‘Den Haet en Nijdt’. Uitgegeven, ingeleid en toegelicht.
183. F. Jolie, Een struktuuranalyse (model Steen Jansen) van een Dramatische tekst (‘Griecxen
Amadis’, Salomon Davidsz. Questiers, 1633). Licentiaatsverhandeling UIA 1980.
227/228. H. de Saedeleer, ‘Procris en Aiax’. Treurspelen door Martinus Snouckaert van Schauwenburg.
246. U. van Maele, Jan Thieullier's Porphyre en Cyprine' met inleiding en aantekeningen.
Licentiaatsverhandeling RUG 1940.
246. H. Smits, Pophyre en Cyprine. Een zeventiende-eeuwse rederijkerspel. Licentiaatsverhandeling
VUB 1968.
258. K. van Herreweghen, ‘D'Ontsettinghe van Berghen op Zoom Geschiet in den jaere 1623.
Uitgegeven, ingeleid en toegelicht. Licentiaatsverhandeling KUL 1978.
279/280. C. Gonnissen en M.C. Heeren, Bespreking van twee toneelstukken uit de zeventiende eeuw
geschreven door Meynert Pieterszoon Voskuyl. Licentiaatsverhandeling UIA 1981.
286. J. Gijbels, J. van de Wael Schiedams Rood Roosjens Spel van David en Goliath (Rotterdam,
1619). Uitgegeven, ingeleid en toegelicht. Licentiaatsverhandeling KUL 1978.
277
Geraadpleegde literatuur
*
Gebruikte afkortingen:
DW&B:
Dietsche Warande en Belfort.
Jaarboek ‘De Fonteine’:
Jaarboek van de Koninklijke Soevereine
Hoofdkamer van Retorica ‘De Fonteine’ te Gent.
NTG:
De Nieuwe Taalgids
SpL:
Spiegel der Letteren
TNTL:
Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
VMKVA:
Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke
Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde.
*
De bibliografie is afgesloten op 30 april 1982.
279
VAN DER AA 1852
Aa, A.J. van der, Biographisch woordenboek der Nederlanden. Haarlem 1852-1857.
VAN AKEN 1954
Aken, Lucie J.N.K. van, Catalogus Nederlands Toneel. Amsterdam 1954-1956.
ALBACH 1935
Albach, B., ‘De Tooneelloopbaan van den Gysbreght’. Vondelkroniek 6 (1935), 18-30.
ALBACH 1937a
Albach, B., Drie Eeuwen ‘Gysbreght van Aemstel’. Kroniek van de jaarlijksche opvoeringen.
Amsterdam 1937.
ALBACH 1937b
Albach, B., ‘Toneelontwerp voor den Gysbreght’. Vondelkroniek 8 (1937), nr. 4, 24-30.
ALBLAS 1894
Alblas, J., Bibliographie der Werken van Theodoor Rodenburgh. Utrecht 1894.
ANSLO 1958
Anslo, R., Parysche Bruiloft. Treurspel. Van inleiding en aantekeningen voorzien door H.H.
Knippenberg. Zwolle 1958.
ANTONISSEN 1971
Antonissen, R., ‘Over Vondels Joseph in Dothan’. In European Context. Studies in the History
and Literature of the Netherlands presented to Theodoor Weevers. Cambridge 1971, 132-150.
ARENS 1961
Arens, J.C., ‘Een naklank van Sophocles in Revius' Haman’. NTG 54 (1961), 301.
ARENTS 1962
Arents, P., Cervantes in het Nederlands. Gent 1962.
ARRAS 1954
Arras, L., ‘Joris Berckmans, een 17-eeuwse rederijker’. 't Land van Ryen 4 (1954), 126-133.
ASSELBERGS 1940
Asselbergs, W.J.M.A., Pascha problemen. Hilversum 1940.
ASSELBERGS 1961
Asselbergs, W.J.M.A., ‘Nabugodonosor.’ SpL 5 (1961), 308-313.
ASSELBERGS 1965
Asselbergs, W.J.M.A., ‘Hierusalem Verwoest’. In: Vriendengave, Bernardus Kardinaal Alfrink
aangeboden bij gelegenheid van de vijftigste verjaardag van zijn priesterwijding. Utrecht 1965,
11-18.
ASSELBERGS 1966
Asselbergs, W.J.M.A., ‘De Priesterfiguren in Gysbreght van Aemstel’. DW&B 111 (1966),
519-528.
280
ASSELBERGS 1967
Asselbergs, W.J.M.A., ‘Het Turfschip van Breda als poëtisch motief’. In: W.J.M.A. Asselbergs
Nijmeegse Colleges. Zwolle 1967, 113-150.
DE BAERE 1945
Baere, C. de, ‘Het Repertoire der Compagnies of Nieuwe Kamers van Rhetorica te Brussel’.
Jaarboek ‘De Fonteine’ III (1945), 99-129.
BAUWENS 1921
Bauwens, J., La Tragedie Française et le Théatre Hollandais au Dix-Septième Siècle, 1ère
Partie: L'Influence de Corneille. Amsterdam 1921.
TEN BERGE 1976a
Berge, D.J.M. Ten, ‘De Koningklyke herderin Aspasia van Jacob Cats’. NTG 69(1976), 315-335
en 70 (1977), 121-140.
TEN BERGE 1976b
Berge, D.J.M. Ten, ‘Het Nederlandse pastorale spel.’ NTG 69 (1976), 33-38.
TEN BERGE 1977
Berge, D.J.M. Ten, ‘De dramatisering van de Spoock-liefde’. NTG 70 (1977), 319-323.
TEN BERGE 1979
Berge, D.J.M. Ten, De Hooggeleerde en zoetvloeiende dichter Jacob Cats. 's-Gravenhage 1979.
BERGMAN 1870
Bergman, J.T., ‘Reinier Bontius en zijn toneelstuk op Leidens Beleg en Ontzet’. Handelingen
en Mededeelingen van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden. (1870),
185-198.
BIB BELGICA
Bibliotheca Belgica, Bibliographie Générale des Pays-Bas. Fondée par F. van der Haeghen.
Rééditée sous la direction de M.T. Lenger. Bruxelles 1964.
VAN DER BLOM 1975
Blom, N. van der, ‘De door Blaeu gedrukte edities van de Gysbreght.’ SpL 17 (1975), 138-141.
BOMHOFF 1950
Bomhoff, J.G., Bijdrage tot de waardering van Vondels drama. Amsterdam 1950.
VAN DEN BOOGERD 1961
Boogerd, L. van den, Het Jezuietendrama in de Nederlanden. Groningen 1961.
BRAEKMAN 1968
Braekman, W., ‘The Relationship of Shakespeare's ‘Titus Andronicus’ to the German Play of
1620 and to Jan Vos's Play ‘Aran en Titus’.’ Studia Germanica Gandensia X (1968), 7-65.
VAN DEN BRANDEN 1914
Branden, F.J. van den, Willem Ogier, Tooneeldichter 1618-1689. Antwerpen 1914.
281
BREDERO 1968
Bredero, G.A., Rodd'rick ende Alphonsus. Ingeleid en toegelicht door C. Kruyskamp. Zwolle
1968.
BREDERO 1972
Bredero, G.A., Over-gesette Lucelle. Ingeleid en toegelicht door C.A. Zaalberg met medewerking
van M.J.M. de Haan. Culemborg 1972.
BREDERO 1973a
Bredero, G.A., Griane. Ingeleid en toegelicht door F. Veenstra. Culemborg 1973.
BREDERO 1973b
Bredero, G.A., Stommen Ridder. Ingeleid en toegelicht door C. Kruyskamp. Culemborg 1973.
BREDERO 1976
Bredero, G.A., Het daget uyt den Oosten. Ingeleid en toegelicht door B.C. Damsteegt. Culemborg
1976.
BREDERO 1981
Bredero, A.A., Vertaalde gedichten (berijmd naar proza van Reinier Telle en voorkomend in
de Tragische Historien). Ingeleid en toegelicht door A. Keersmaekers. 's-Gravenhage 1981.
BREDERO 1982
Bredero, G.A., Angeniet. Ingeleid en toegelicht door P.E.L. Verkuyl. 's-Gravenhage 1982.
BRIELS 1974
Briels, J.G.C.A., Zuidnederlandse boekdrukkers en boekverkopers in de Republiek der Verenigde
Nederlanden omstreeks 1570-1630. Nieuwkoop 1974.
TEN BRINK 1858
Brink, J. Ten, Gerbrand Adriaensen Bredero. Historiesch-Aesthetische Studie van het
Nederlandsche Blijspel. Utrecht 1858-1859.
BROUWER 1940
Brouwer, J.H., Jan Jansz. Starter. Assen 1940.
BROUWER 1948a
Brouwer, J.H., ‘Samuel Coster en de Nederduytsche Academie’. In Geschiedenis van de
Letterkunde der Nederlanden IV. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 242-266.
BROUWER 1948b
Brouwer, J.H., ‘Jan Jansz Starter’. In Geschiedenis van de Letterkunde der Nederlanden IV.
Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 321-329.
BRUCH 1932
Bruch, H., Bronnen van Vondel's Gysbrecht. Jaarboek Amstelodamum 29 (1932), 45-80.
BUITENDIJK 1952
Buitendijk, W.J.C., ‘Het Zedelijk en godsdienstig leven van J.J. Starter’. TNTL. (1952), 105-146.
282
BURGER 1915
Burger, C.P., De Amsterdamse Boekdrukkers en Uitgevers in de Zestiende Eeuw. 's-Gravenhage
1915.
BUSKEN HUET 1917
Busken Huet, G., ‘La Granida de Hooft’. Neophilologus 2 (1917), 85-91.
CATALOGUS BM
British Museum General Catalogue of Printed Books. Photolithographic edition to 1955. London
1965-1966.
CATALOGUS BN
Catalogue général des livres imprimés de la Bibliothèque Nationale. Paris 1879-1981.
CATALOGUS DSU 1978
Catalogus van de Bibliotheek van het Genootschap Diversa Sed Una. Samengesteld door J.
Nauta. Dordrecht 1978.
CATALOGUS GRONINGEN
Catalogus van de Bibliotheek der Rijksuniversiteit Groningen. Groningen 1922-1932.
CATALOGUS MNL 1887
Catalogus der Bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden.
Tweede deel. 3de Afl. Nederlandsch Tooneel. Bewerkt door Th.J.I.Arnold. Met supplement
bewerkt door Louis D. Petit. Leiden 1887.
CATALOGUS THYSIUS 1879
Catalogus der Bibliotheek van Joannes Thysius. Leiden 1879.
COIGNEAU 1980
Coigneau, D., Refreinen in het zotte bij de rederijkers. Deel I. Gent 1980.
COSTER 1883
Coster, S., Samuel Coster's werken. Uitgegeven door R.A. Kollewijn. Haarlem 1883.
COSTER 1979
Coster, S., Polyxena. Treurspel. Van inleiding en aantekeningen voorzien door G. van Eemeren.
Zutphen (1979).
DEKKER 1978
Dekker, A.M.M., ‘Wie is R.L. in het voorwerk van Bredero's Liedboek?’ NTG 71 (1978),
225-227.
DEPREZ 1976
Deprez, A., Licentiaatswerken en doctoraten over Nederlandse, algemene en vergelijkende
literatuurstudie. Systematisch overzicht van de aan de Belgische universiteiten voorgelegde
verhandelingen 1934-1975. Gent 1976.
DIBBETS 1969a
Dibbets, G.R.W., ‘Abraham de Koning: van Antwerpen’. SpL 11 (1968-1969) 126-128.
283
DIBBETS 1969b
Dibbets, G.R.W., ‘Choor en rei bij Abraham de Koning’. SpL 11 (1968-1969), 126-128.
DIJKSHOORN 1925
Dijkshoorn, J.A., L'Influence Française dans les moeurs et les salons des Provinces-Unies.
Paris 1925.
VAN DOORNINCK 1883
Doorninck, J.I. van, Vermomde en naamloze schrijvers opgespoord op het gebied der
Nederlandsche en Vlaamsche Letteren. Leiden 1883-1885.
DOWNS 1971
Downs, B.W., ‘Three seventeenth-century Hamlets’. In European Context. Studies in the History
and Literature of the Netherlands presented to Theodoor Weevers. Cambridge 1971, 151-163.
VAN DUINKERKEN 1966
Duinkerken, A. van, Festoenen voor een kerkportaal. Leuven 1966.
DUITS 1981a
Duits, H., ‘Van Achilles tot Baeto: Hooft en de klassieke tragedie’. In Hooft. Essays. Amsterdam
1981, 52-66.
DUITS 1981b
Duits, H., ‘De Moordt schuilt onder bruiloftskleên’. Twee spelen over de Parijse bloedbruiloft
en de politieke actualiteit in het midden van de zeventiende eeuw. Spektator 10 (1980-1981),
323-338.
DUITS 1982
Duits, H., ‘De Moordt schuilt onder bruiloftskleên’ II. Twee spelen over de Parijse bloedbruiloft
en de politieke actualiteit in het midden van de zeventiende eeuw. Spektator 11 (1981-1982),
396-410.
DUYM 1976
Duym, J., Het Moordadich Stvck van Balthasar Gerards, begaen aen den Doorluchtighen
Prince van Oraignen. 1584. vergeleken met Auriacus sive Libertas Saucia van Daniël Heinsius.
Ingeleid en van aantekeningen voorzien door L.F.A. Serrarens en N.C.H. Wijngaards. Zutphen
(1976).
VAN EEMEREN 1979
Eemeren, G. van, ‘Nogmaals over schuld in Gysbreght’. In Visies op Vondel na 300 jaar. Een
bundel artikelen verzameld door S.F. Witstein en E.K. Grootes. Den Haag 1979, 88-103.
VAN EEMEREN 1981
Eemeren, G. van, Het motief ‘Schuld, straf en genade’ in de drama's van Vondel. Onuitgegeven
doctorale dissertatie KU Leuven 1981.
VAN DEN EERENBEEMT 1939
Eerenbeemt, B. van den, ‘Joseph in Dothan’. Vondelkroniek 10 (1939), 211-221.
284
VAN ES 1948
Es, G. van, ‘Protestantsche Letterkunde in de eerste helft der 17de Eeuw’. In Geschiedenis van
de Letterkunde der Nederlanden IV. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 7-210.
VAN ES 1952
Es, G. van, ‘In de Schaduw der Groten.’ In Geschiedenis van de Letterkunde der Nederlanden
V. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1952, 105-377.
FLEMMING 1929
Flemming, W., ‘Vondels Einfluss auf die Trauerspiele des Andreas Gryphius, zugleich eine
methodologische Besinnung.’ Neophilologus 14 (1929), 107-120, 184-196.
FLEMMING 1973
Jeronimo Marschalck in Hispanien. Das deutsche Wandertruppen-Manuskript der Spanish
Tragedy. Mit Erläuterungen und einer Abhandlung herausgegeben von W. Flemming.
Hildesheim, New York 1973.
FREDERIKS en VAN DEN BRANDEN
Frederiks, J.G. en Branden, F.J. van den, Biografisch woordenboek der Noord- en
Zuidnederlandsche Letterkunde. Amsterdam (2de dr.) z.j.
GEEREBAERT 1924
Geerebaert, A., ‘Lijst van de gedrukte Nederlandsche Vertalingen der oude Grieksche en
Latijnsche Schrijvers’. VMKVA 1924, 173-194, 310-399, 749-859.
GEERLIGS 1891
Geerligs, G.A., ‘Hooft's Granida’. Noord en Zuid 14 (1891), 531-554.
GEERTS 1934
Geerts, A., ‘Het Motto van de Leeuwendalers: Pax Optima Rerum’. Vondelkroniek 5 (1934),
181-184.
GEESINK 1976
Geesink, M.S., Het Toneel op de Akademie in Amsterdam van 1617-1637. Amsterdam 1976.
Scriptie Universiteit van Amsterdam, DNL, nr. 408.
GERRITSEN 1978
Gerritsen, J., ‘De eerste druk van de Palamedes’. In Uit Bibliotheektuin en Informatieveld.
Opstellen aangeboden aan dr. D. Grosheide bij zijn afscheid als bibliothecaris van de
Rijksuniversiteit te Utrecht. Onder redactie van H.F. Hofman, K. van der Horst, A.H.H.M.
Mathijsen. Utrecht 1978, 219-230.
GERRITSEN 1980
Gerritsen, J., ‘Vondel and the New Bibliography. Notes towards a new Edition of 'Unger’. In
Hellinga. Feestbundel. Forty-three Studies in Bibliography presented to Prof. Dr. Wytze Hellinga
on the occasion of his retirement from the Chair of Neophilology in the University of Amsterdam
at the end of the year 1978. Amsterdam 1980, 205-215.
285
VAN DE CRAFT 1932
Graft, C. Catharina van de, ‘De bronnen van Vondels treurspel Maria Stuart. Vondelkroniek
3 (1932), 23-38.
DE GRIECK 1926
Grieck, J. de, Drie Brusselse Kluchten uit de Zeventiende Eeuw. Ingeleid, van aantekeningen
en woordenlijst voorzien door Paul de Keyser. Antwerpen 1926.
DE GROOTE 1974
Groote, B. de, ‘Nieuwe gegevens over Theodore Rodenburg’. Studia Germanica Gandensia XV
(1974), 159-177.
GRUYS en DE WOLF 1979
Gruys, J.A. en WOLF, C. de, A Short-Title Catalogue of Books printed at Hoorn before 1701.
A specimen of the STCN. Nieuwkoop 1979.
GRUYS en DE WOLF 1980
Gruys, J.A. en Wolf, C. de, Nederlandse Boekdrukkers en Boekverkopers tot 1700. Nieuwkoop
1980.
HALLEMA 1925
Hallema, A., ‘De oudste gedrukte bronnen der Bredasche Turfschiphistorie uit de jaren 1590
en '91.’ Het Boek 14 (1925), 96-128.
VAN HAMEL 1973
Hamel, A.G. van, Zeventiende-Eeuwsche opvattingen en Theorieën over Litteratuur in Nederland.
Utrecht 1973. (Herdruk van editie 1918.)
HARBAGE 1964
Harbage, A., Annals of English Drama 975-1700. Revised by S. Schoenbaum. Philadelphia
1964.
HARMSEN 1980
Harmsen, T., ‘Conradinus en de trits Vernulaeus, Oudaat, Smids.’ In De Letter doet de Geest
leven. Bundel opstellen aangeboden aan Max de Haan. Leiden 1980, 172-188.
VAN HAUWAERT 1893
Hauwaert, O. van, Historisch en critisch Overzicht van het Vlaamsch Tooneel in de XVIIde
eeuw. Gent 1893.
HELLINGA 1968
Hellinga, W.G., ‘La Représentation de ‘Gysbreght van Aemstel’ de Vondel’. In Le lieu Théatrale
à la Renaissance. Paris 1968, 323-346.
VAN DER HEYDEN 1962
Heyden, M.C.A. van der, ‘In margine marginis: Nabugodonosor 1606’. SpL 6 (1962), 57.
HIJMANS 1951
Hijmans, P., ‘Een Hollandse navolger van Willem Ogier’. TNTL 68 (1951), 195-207.
HOGENDOORN 1968
Hogendoorn, W., ‘Leiden in last op de planken.’ Jaarboekje voor de geschiedenis en
oudheidkunde van Leiden en omstreken (Leids Jaarboekje) 60 (1968), 65-85.
286
VAN HOGENDORP 1932
Hogendorp, G. Van, De Spelen. Uitgegeven door F.K.H. Kossmann. 's-Gravenhage 1932.
HOOFT 1899
Hooft, P.C., Gedichten. Volledige uitgave door F.A. Stoett. Tweede geheel herziene opnieuw
bewerkte en vermeerderde druk van de uitgave van P. Leendertz Wz. Amsterdam 1899-1900.
HOOFT 1931
Hooft, P.C., Granida. Uitgegeven door J.H. van den Bosch. Zwolle 1931.
HOOFT 1943
Hooft, P.C., Achilles en Polyxena. Met inleiding, aantekeningen en woordenlijst door Th. H.
D'Angremond. Assen 1943.
HOOFT 1954
Hooft, P.C., Baeto. Ingeleid en met aantekeningen voorzien door F. Veenstra. Zwolle 1954.
HOOFT 1972a
Hooft, P.C., Alle de gedrukte werken 1611-1738. Deel 2. Toneelspelen 1613-1633. Amsterdam
1972.
HOOFT 1972b
Hooft, P.C., Achilles en Polyxena. Ingeleid en geannoteerd door Th.C.J. van der Heyden.
Zutphen (1972).
HOOFT 1972c
Hooft, P.C., Spel van Theseus en Ariadne. Met een inleiding en aantekeningen van A.J.J. de
Witte. Zutphen (1972).
HOOFT 1975
Hooft, P.C., Granida. Naar het Amsterdamse handschrift uitgegeven en toegelicht door A.A.
Verdenius en A. Zijderveld. Zesde druk bezorgd door C.A. Zaalberg. Zutphen (1975).
HOOFT 1976
Hooft, P.C., Geeraerdt van Velsen. Treurspel. Met aantekeningen van F.A. Stoett. Herzien en
van een inleiding voorzien door A.J.J. de Witte. Zutphen 1976.
HOOFT 1979
Hooft, P.C., De Briefwisseling. Deel III. 1638-1647. Uitgegeven door H.W. van Tricht.
Culemborg, 1979.
HUMMELEN 1967
Hummelen, W.M.H., Inrichting en gebruik van het toneel in de Amsterdamse Schouwburg van
1637. Amsterdam 1967.
HUMMELEN 1968a
Hummelen, W.M.H., Repertorium van het rederijkersdrama 1500-ca. 1620. Assen 1968.
HUMMELEN 1968b
Hummelen, W.M.H., ‘Het speeltoneel van het Wit Lavendel’. Handelingen van het dertigste
Nederlands Filologencongres, gehouden te Leiden 1968. Groningen 1968, 78-80.
287
I.P.V. 1963
I.P.V., Goliath. Treurspel op het veroveren van 's-Hertogenbossche. Ghespeeld op den
Nederduydtsche Academie. Met een inleiding en aantekeningen door P. Minderaa. Leiden 1963.
JOHANNESSEN 1963
Johannessen, K. Langvik, Zwischen Himmel und Erde. Ein Studie über Joost van den Vondels
Biblische Tragödie in Gattungsgeschichtlicher Perspektive. z. pl. (1963).
JOHANNESSEN 1971
Johannessen, K. Langvik, ‘Konfiguration und kompositionelle Einheit in Vondels Gysbreght
van Aemstel’. In European Context. Studies in the History and Literature of the Netherlands
presented to Theodoor Weevers. Cambridge 1971, 120-131.
JOHANNESSEN 1979
Johannessen, K. Langvik, ‘Het huwelijk in Vondels Drama’. In Visies op Vondel na 300 jaar.
Een bundel artikelen verzameld door S.F. Witstein en E.K. Grootes. Den Haag, 1979, 289-305.
DE JONG 1952
Jong, A.J. de, ‘Vondel, na zijn overgang naar de Rooms-Katholieke Kerk’. In Geschiedenis van
de Letterkunde der Nederlanden V. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1952, 9-101.
DE JONG 1976
Jong, K.K. de, ‘Joan Dullaart, dichter-koopman.’ Spektator 6 (1976-1977), 552-566.
DE JONGE VAN ELLEMEET 1887
Jonge van Ellemeet, W.C.M. de, Museum Catsianum. 's-Gravenhage 1887.
KALFF 1906
Kalff, G., Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde. Groningen 1906-1912.
KALFF 1915a
Kalff, G., ‘De Bron van Breero's Angeniet’. TNTL 34 (1915), 233-236.
KALFF 1915b
Kalff, G., Literatuur en Toneel te Amsterdam in de zeventiende eeuw. Haarlem 1915.
KAMPHUIS 1942
Kamphuis, G., ‘De dateering van Hooft's ‘Achilles en Polyxena’.’ NTG 36 (1942), 241-147.
KAMPHUIS 1943
Kamphuis, G., ‘De reien in Vondel's ‘Hierusalem Verwoest’. NTG 37 (1943), 49-61.
KAZEMIER 1974
Kazemier, G., ‘De ‘(Theseus en) Adriadne’ van P.C. Hooft in Historisch Perspectief’. TNTL
90 (1974), 230-249.
288
KEERSMAEKERS 1957a
Keersmaekers, A., De dichter Guilliam van Nieuwelandt en de Senecaans-classieke Tragedie
in de Zuidelijke Nederlanden. Gent 1957.
KEERSMAEKERS 1957b
Keersmaekers, A., ‘Guilliam Caudron Sr.: Nabugodonosor.’ Handelingen van de Koninklijke
Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis XI (1957), 69-108.
KEERSMAEKERS 1960
Keersmaekers, A., ‘De vertaling door Guilliam Caudron Sr. (1622) van Jac. Zevecotius’
Rosimunda-tragedie (1621).' Cultureel Jaarboek voor de Provincie Oost-Vlaanderen 1955, Gent
1960, 49-104.
KEERSMAEKERS 1975
Keersmaekers, A., ‘Peter Meulewels (1602-1664) Antwerps Schilder-Dichter.’ Noordgouw 15
(1975), 35-61, 111-146.
KEERSMAEKERS 1981
Keersmaekers, A., ‘Drie Amsterdamse liedboeken 1602-1615. Doorbraak van de renaissance’.
NTG 74 (1981), 121-133.
KELDER 1981
Kelder, P., Een ‘Oranje’ Kermis te Haarlem (1660). Steven vander Lust's ‘Herstelde
Hongersdwangh, Of Haerlems langh en strenghe Belegheringhe’ (1660) een gelegenheidsspel.
Doctoraalscriptie historische letterkunde. Universiteit van Amsterdam 1981.
DE KEMPENAER
Kempenaer, A. de, Vermomde Nederlandsche en Vlaamsche Schrijvers. Leiden z.j.
KLEERKOOPER 1899
Kleerkooper, M.M., ‘Samuel Coster als Pamfletschrijver. Kallefs-Val (1628).’ TNTL 18 (1899),
296-304.
KLEERKOOPER 1911
Kleerkooper, M.M., Bibliographie van Starter's Werken. Met inleidende levensschets en een
register der zangwijzen en liederen. 's-Gravenhage 1911.
KLUYVER 1929
Kluyver, A., Verspreide Opstellen. Groningen, Den Haag 1929.
KNIPPENBERG 1913
Knippenberg, H.H., Reyer Anslo, zijn leven en letterkundig werk. Amsterdam 1913.
KNUTTEL 1889
Knuttel, W.P.C., Catalogus van de Pamflettenverzameling berustende in de Koninklijke
Bibliotheek. 's-Gravenhage 1889.
KNUTTEL 1949
Knuttel, J.A.N., Bredero. Lochem 1949.
KNUVELDER 1971
Knuvelder, G.P.M., Handboek tot de Geschiedenis der Nederlandse Letterkunde II.
's-Hertogenbosch 1971.
289
KOLLEWIJN 1886
Kollewijn, R.A., ‘Samuel Coster's Polyxena (1619)’. In ‘De Bibliotheek’ van Noord en Zuid 9
(1886), 27-60.
KOLLEWIJN 1891
Kollewijn, R.A., ‘Theodore Rodenburgh en Lope de Vega.’ De Gids 55 (1891), III, 325-361.
DE KONING 1967
Koning, A. de, Tragedi-Comedie over de doodt van Henricus de vierde Koning van Vrancrijck
en Naverrae. Ingeleid en toegelicht door G.R.W. Dibbets. Zwolle 1967.
KORPERSHOEK 1937
Korpershoek, A.M., ‘De Betekenis van de Rei in Joseph in Dothan’. Vondelkroniek 8 (1937),
nr. 2, 7-12.
KOSSMANN 1915
Kossmann, E.F., Nieuwe bijdragen tot de geschiedenis van het Nederlandsche Tooneel in de
17e en 18e eeuw. 's Gravenhage 1915.
KOSSMANN 1917
Kossmann, F., De varianten van Hoofts Granida. TNTL 36 (1917) 97-151.
KRISPYN 1981
Krispyn, E., ‘Koninklyke herderin Aspasia im Urteil ihrer Bearbeiter. ‘ NTG 74 (1981) 309-312.
LANGENDYK 1978
Langendyk, P., Krelis Louwen of Alexander de Groote op het Poëetemaal, Kluchtig Blyspel.
Van inleiding en aantekeningen voorzien door W.A. Ornée. Zutphen 1978.
LEENDERTZ 1931
Leendertz, P., Bibliographie der Werken van P.C. Hooft. 's-Gravenhage 1931.
DE LEEUWE 1964
Leeuwe, H. de, ‘Der Erzengel Rafael in Vondels ‘Gysbreght van Aemstel’. Maske und Kothurn
10 (1964), 385-395.
LENSELINK 1975
Lenselink, S.J., ‘Een en ander over Hooft's treurspel ‘Geraerdt van Velsen’. In Studies voor
Zaalberg. Leiden 1975, 159-175.
LUYT 1910
Luyt, A.J., ‘Tysken van der Scilden.’ TNTL 29 (1910), 1-20.
DE MAEYER 1943a
Maeyer, A. de, ‘Vlaamsch Tooneelwerk uit de XVIIe eeuw. Willem van Nieuwelandt
(1584-1635).’ Nieuw Vlaanderen 9 (1943), nr. 7, 6-7.
DE MAEYER 1943b
Maeyer, A. de, ‘Jhr. Frederico Cornelio de Conincq (1606-1649).’ Nieuw Vlaanderen 9 (1943),
nr. 8, 7.
290
DE MAEYER 1943c
Maeyer, A. de, ‘Claudius de Grieck’. Nieuw Vlaanderen 9 (1943), nr. 15, 2,4.
DE MAEYER 1943d
Maeyer, A. de, ‘Willem van der Borcht (1622-?).’ Nieuw Vlaanderen 9 (1943), nr. 35, 9.
DE MAEYER 1943e
Maeyer, A. de, ‘G. vanden Branden (?-1654).’ Nieuw Vlaanderen 9 (1943), nr. 37, 8.
DE MAEYER 1943f
Maeyer, A. de, ‘Guilliam Ogier (1618-1689).’ Nieuw Vlaanderen 9 (1943), nr. 11, 6-7.
DE MAEYER 1944
Maeyer, A. de, ‘J. Fr. X. Berckmans (?-1694).’ Nieuw Vlaanderen 10 (1944), nr. 13, 4.
DE MARE 1937
Mare, A.J. de, Museum Meermanno-Westreenianum. Catalogus der gedrukte werken. Deel I.
's-Gravenhage 1937.
MEERTENS 1943
Meertens, P.J., Letterkundig Leven in Zeeland in de zestiende en de eerste helft der zeventiende
eeuw. Amsterdam 1943.
MEEUS 1980
Meeus, H., ‘Het eerste prozastuk op de Amsterdamse Schouwburg gespeeld?’ NTG 73 (1980),
181.
VAN DER MEIJ 1969
Meij, J. van der en Ruyter, C.H. de, Catalogus van de Historische Bibliotheek van het Nederlands
Legermuseum. Deel 1. A. Oude Drukken (16e-17e eeuw). Leiden / Delft 1969.
MELLES 1958
Melles, J., Joachim Oudaan, Heraut der verdraagzaamheid 1628-1692. Utrecht 1958.
TER MEULEN en DIERMANSE 1950
Meulen, J. ter en Diermanse, P.J.J., Bibliographie des écrits imprimés de Hugo Grotius. Den
Haag 1950.
MEW
Moderne Encyclopedie der Wereldliteratuur. Algemene leiding J. Aerts, A.G.H. Bachrach, G.
Stuiveling, A. Mussche, P.B. Wessels. Gent, 1963-1977.
MICHELS 1949
Michels, L.C., ‘Petronel in Vondel's Peter en Pauwels.’ TNTL 66 (1949), 112-118.
VAN MOERKERKEN 1893
Moerkerken, P.H. van, ‘Coleveldt's Hartoginne van Savoyen.’ Noord en Zuid 16 (1893), 426-447.
291
VAN MOERKERKEN 1894
Moerkerken, P.H. van, ‘Wie is de schrijver van het treurspel ‘De Moord der Onnoozelen’?’
TNTL 13 (1894), 136-143.
MOLKENBOER 1934
Molkenboer, B.H., ‘De Salomon-opvoering’. Vondelkroniek 5 (1934), 71-73.
MOLKENBOER 1937
Molkenboer, B.H., ‘Het Ontstaan van den Gysbreght’. Vondelkroniek 8, (1937) nr. 4, 1-10.
MOLKENBOER 1950
Molkenboer, B.H., De jonge Vondel. Amsterdam 1950.
MOLTZER 1881
Moltzer, H.E., Studiën en Schetsen van de Nederlandsche Letterkunde. Haarlem 1881.
MOLTZER 1889
Moltzer, H.E., ‘Rodenburgh en zijne Casandra’. In Feestbundel Matthias de Vries. Utrecht
1889, 63-78.
MORRE 1894
Morre, G., Jan Hermansz. Krul. Delft 1894.
MULLER 1931a
Muller, J.W., ‘Hoofts Baeto’. TNTL 50 (1931), 54-84, 133-172, 241-284.
MULLER 1931b
MULLER, J.W., ‘Wanneer zijn Vondel's Palamedes, Geusevesper en Transformatie geschreven?’
TNTL 50 (1931), 285-311.
MUSSCHOOT 1972
Musschoot, A.M., Het Judith-thema in de Nederlandse Letterkunde. Gent 1972.
NBW
Nationaal Biografisch Woordenboek, Brussel 1964-1979.
NNBW
Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek. Leiden 1911-1937.
NOE 1952-1953
Noë, J., ‘Vondels Joseph in Dothan: Het karakter van Judas en Ruben’. Nova et Vetera 30
(1952-1953), 298-302.
NOTERMANS 1938
Notermans, N., ‘Vondel's Peter en Pauwels’. Leuvense Bijdragen 30 (1938) 1-36.
OEY-DE VITA 1973
Oey-de Vita, E., ‘De edities van Gysbrecht van Aemstel gedrukt door Willem Blaeu’. SpL 15
(1973), 81-111.
OEY-DE VITA 1974
Oey-de Vita, E., ‘Problemen van kopijonderzoek voor Toneel-stukken uit de zeventiende eeuw
II.’ Spektator 3 (1973-1974), 661-679.
292
OGIER 1889
Ogier, G., De Seven Hooft-Sonden, Speels-ghewys Vermakelyck ende Leersaem voor-gestelt.
Antwerpen 1889.
OLBRECHTS 1939
Olbrechts, G., ‘Schrijvers uit de Rederijkerskamer ‘De Peoene’ in de 17e en 18e eeuw.’ Mechelse
Bijdragen 6 (1939), 153-176.
OOSTENDORP 1964
Oostendorp, H. Th., ‘De invloed van de Spaanse Tragikomedie op enige Nederlandse
Toneelschrijvers.’ NTG 57 (1964), 353-465.
OVERDIEP 1948a
Overdiep, G.S., ‘Bredero's Dramatiek’. In Geschiedenis van de Letterkunde der Nederlanden
IV. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 282-320.
OVERDIEP 1948b
Overdiep, G.S., ‘Pieter Cornelisz Hooft.’ In Geschiedenis van de Letterkunde der Nederlanden
IV. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 330-404.
OVERDIEP 1948c
Overdiep, G.S., ‘Vondel voor zijn overgang naar de Roomsch-Katholieke Kerk’. In Geschiedenis
van de Letterkunde der Nederlanden IV. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 404-454.
PELETIER 1912
Peletier, W.C.E., Jacoba van Beieren in het Nederlandsche treurspel. Nijmegen, 1912.
PICOT 1876
Picot, E., Bibliographie Cornélienne. Paris 1876.
PLARD 1968
Plard, H., ‘Adaptions de la ‘Tragédie Espagnole’ dans les Pays-Bas et en Allemagne
(1595-1640).’ In Dramaturgie et Société. Rapports entre l'oeuvre théâtrale, son interprétation
et son public aux XVIe et XVIIe siècles. Etudes réunies et présentées par J. Jacquot. Paris 1968,
II, 633-653.
POLL 1898
Poll, K., Over de Toneelspelen van den Leidschen rederijker Jacob Duym. Groningen 1898.
VAN PRAAG
Praag, J.A. van, La Comedia Espagnole aux Pays-Bas au XVIIe et au XVIIIe siècle. Amsterdam,
z.j.
PROOST 1933
Proost, K.F., De bijbel in de Nederlandsche letterkunde als spiegel der cultuur. deel II. Zestiende
en zeventiende eeuw. Assen 1933.
RENS 1965
Rens, L., Het Priester-Koningconflict in Vondels Drama. Hasselt 1965.
293
RENS 1966
Rens, L., ‘Over het probleem van de invloed van Vondel op de drama's van Andreas Gryphius’.
Handelingen van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en
Geschiedenis XX (1966), 251-262.
RENS 1968
Rens, L., ‘(Bespreking van) G.A. Bredero's Rodd'rick ende Alphonsus. Ingeleid en toegelicht
door C.H.A. Kruyskamp. (...). Zwolle 1968.’ SpL 11 (1968-1969), 227-229.
RENS 1969
Rens, L., ‘Het Clair-Obscur in Vondels Drama.’ SpL 12 (1969-1970), 81-175.
RENS 1972a
Rens, L., ‘Geeraerdt van Velsen’ als klassiek treurspel.’ Raam 81 (1972), 32-42.
RENS 1972b
Rens, L., ‘Samuel Coster als dramatisch experimentator.’ Handelingen der Koninklijke
Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis XXVI (1972),
335-351.
RENS 1972c
Rens, L., ‘Een interpretatie van Hoofts Granida.’ SpL 14 (1972), 201-214.
RENS 1973a
Rens, L., ‘Hoofts Jeugdspelen in moderne editie.’ SpL. 15 (1973) 220-233.
RENS 1973b
Rens, L., ‘(Bespreking van) G.A. Bredero's Over-gesette Lucelle. Ingeleid en toegelicht door
C.A. Zaalberg met medewerking van M.J.M. de Haan (...). Culemborg 1972.’ SpL 15 (1973),
235-238.
RENS 1974a
Rens, L., ‘De opbouw van Bredero's ‘Griane’ in het licht van de Palmerijnroman.’ SpL 16
(1974), 93-118.
RENS 1974b
Rens, L., ‘The project on Renaissance Drama in Antwerp.’ Dutch Studies 1 (1974), 70-88.
RENS 1974c
Rens, L., ‘(Bespreking van) G.A. Bredero's Stommen Ridder. Ingeleid en toegelicht door C.
Kruyskamp (...). Culemborg 1973.’ SpL 16 (1974), 136-143.
RENS 1976a
Rens, L., ‘Kanttekeningen bij Hoofts Theseus en Ariadne’. Handelingen van de Koninklijke
Zuidnederlandse Maatschappij voor Taalen Letterkunde en Geschiedenis XXX (1976), 175-187.
RENS 1976b
Rens, L., ‘(Bespreking van) Jan Vos, Toneelwerken. Uitgegeven door W.J.C. Buitendijk (...).
Assen 1975’. SpL 18 (1976), 47-507.
294
RENS 1977a
Rens, L., Genres in het ernstige renaissancetoneel der Nederlanden tot 1625. Verslag van een
onderzoek. Met medewerking van G. van Eemeren. Hasselt 1977.
RENS 1977b
Rens, L., ‘(Bespreking van) G.A. Bredero's Het daget uyt den Oosten. Ingeleid en toegelicht
door B.C. Damsteegt. Culemborg 1976’. SpL 19 (1977), 310-318.
RENS 1978
Rens, L., ‘Het vroege renaissancedrama der Nederlanden in Europees perspectief’. In Verslag
van het zesde Colloquium van docenten in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten.
's-Gravenhage-Hasselt 1978, 132-149.
RENS 1979
Rens, L., ‘Prolegomena bij een psychoanalytische interpretatie van Vondels Drama’. In Visies
op Vondel na 300 jaar. Een bundel artikelen verzameld door S.F. Witstein en E.K. Grootes.
Den Haag, 1979, 270-288.
RENS 1981a
Rens, L., ‘Het pastorale element in ‘Granida’ en in Costers ‘Ithys’.’ In Studies over Hooft. ‘Uyt
Liefde geschreven’ 1581- 16 maart -1981. Groningen, 1981, 149-161.
RENS 1981b
Rens, L., ‘Hooft als maker van geschiedenis.’ Handelingen van de Koninklijke Zuidnederlandse
Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis XXXV, (1981), 229-243.
REVIUS 1930
Revius, J., Over-Ysselsche Sangen en Dichten. Uitgegeven, met ongedrukte gedichten
vermeerderd en van verklarende aantekeningen voorzien door W.A.P. Smit Amsterdam
1930-1935.
ROEMER VISSCHER 1949
Roemer Visscher, Sinnepoppen. Uitgegeven door L. Brummel. 's-Gravenhage 1949.
ROSSING 1889
Rössing, J.H., ‘Coster's Iphigenia.’ Noord en Zuid 12 (1889), 62-80, 566-571.
ROMBAUTS 1952
Rombauts, E., ‘De Letterkunde der XVIIe Eeuw in Zuid-Nederland’. In Geschiedenis van de
Letterkunde der Nederlanden V. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1952, 377-482.
DE RONDE 1930
Ronde, Th. de, Het Tooneelleven in Vlaanderen door de eeuwen heen. z.pl. 1930.
SCHENKEVELD-VAN DER DUSSEN 1978
Schenkeveld-van der Dussen, M.A., ‘Over de interpretatie van Cats' Aspasia’. NTG 71 (1978),
228-236.
295
SCHÖNLE 1968
Schönle, G., Deutsch-Niederländische Beziehungen in der Literatur des 17. Jahrhunderts.
Leiden 1968.
SCHOENWERTH 1903
Schoenwerth, R., Die Niederländischen und deutschen Bearbeitungen von Thomas Kyd's
Spanisch Tragedy. Berlin 1903.
SCHOLZ-HEERSPINK 1975
Scholz-Heerspink, M., ‘Vondel's Gysbreght van Aemstel as Emblematic and Figural Drama’.
Spektator 4 (1974-1975), 570-581.
SCHOTEL 1871
Schotel, G.D.J., Geschiedenis der rederijkers in Nederland. Rotterdam 1871.
VAN SELM 1976
Selm, B. van, ‘Aanvulling op de bibliografie van Jan Vos: Aran en Titus.’ Dokumentaal 5
(1976), 123-126.
VAN SELM 1978
Selm, B. van, ‘Aanvulling op Alblas: Bibliografie van Rodenburgh.’ Dokumentaal 7 (1978),
123.
VAN SELM 1982
Selm, B. van, ‘Exemplaren van de eerste druk van Bredero's Griane uit 1616. Dokumentaal
11 (1982), 19.
SIMONS 1931
Simons, L., ‘Vertoonwaardigheid en Vertooningswijze van Vondels Gysbreght van Aemstel.’
Vondelkroniek 2 (1931) 49-56.
SMIT 1948
Smit, W.A.P., ‘Judas en Ruben in Vondels ‘Joseph in Dothan’. NTG 41 (1948), 97-107.
SMIT 1949
Smit, W.A.P., ‘Hoofts Ariadne en Ariosto.’ NTG 42 (1949), 93-94.
SMIT 1956
Smit W.A.P., Van Pascha tot Noah. Deel I. Zwolle 1956.
SMIT 1968
Smit, W.A.P., ‘Het Nederlandse Renaissance-toneel als probleem en taak voor de
literatuurhistorie.’ In W.A.P. Smit. Twaalf Studies. Zwolle 1968, 1-39.
SMIT 1970
Smit, W.A.P., Van Pascha tot Noah. Deel II. Culemborg 1970.
SMIT 1975
Smit, W.A.P., De dichter Revius. Utrecht 1975.
SMITS-VELDT 1979
Smits-Veldt, M., ‘Vondel en de Schouwburg van Jacob van Campen.’ In Visies op Vondel na
300 jaar, een bundel artikelen verzameld door S.F. Witstein en E.K. Grootes. Den Haag 1979,
247-269.
296
SMITS-VELDT 1981
Smits-Veldt, M.B., ‘(Bespreking van) Samuel Coster. Polyxena. Treurspel. Van inl. en aant.
voorz. door G. van Eemeren. Zutphen: Thieme (1980).’ Spektator 10 (1980-1981), 366-371.
SMITS-VELDT en TEUSINK 1978
Smits-Veldt, M.B. en Teusink, G., Conventies in de mise-en-scène op het toneel van Van Campen
(1637-1665). Een onderzoek naar de voorstelling van de ‘gespeelde ruimte’. Amsterdam 1978.
SNELLAERT 1845
Snellaert, F.A., ‘Het Vlaemsch Tooneel in de XVIIe eeuw’. Belgisch Museum 9 (1845), 286-365.
STEENBERGEN 1952
Steenbergen, G.J., ‘Het Apostelspel’. VMKVA 1952, 439-487.
STERCK 1932
Sterck, J.F.M., ‘De oorspronkelijke Gysbreght’. Vondelkroniek 3 (1932), 111-120.
STERCK 1937a
Sterck, J.F.M., ‘Twee vertalingen van Sophompaneas’. Vondelkroniek 8 (1937) nr. 1, 11-25.
STERCK 1937b
Sterck, J.F.M., ‘Hoe werd de eerste Gysbreght opgevoerd?’. Vondelkroniek 8 (1937), nr. 4,
11-17.
STROOP 1968
Stroop, J., ‘Wijze en dwaze maagden bij Coornhert en De Koning’. Jaarboek ‘De Fonteine’
XVIII (1968), 197-227.
STUIVELING 1967
Stuiveling, G., ‘Het ritme als dramatische factor in Vondels Peter en Pauwels’. In Vakwerk.
Twaalf studies in literatuur. Zwolle 1967, 128-151.
SZAROTA 1966
Szarota, E.M., ‘Die Ursulagestalt in Vondels ‘Maeghden’. NTG 59 (1966), 73-89.
SZAROTA 1967
Szarota, E.M., Künstler, Grübler und Rebellen. Studien zum europaïschen Märtyrerdrama des
17. Jahrhunderts. Bern, München (1967).
TENGNAGEL 1969
Tengnagel, M.G., Alle Werken. Ingeleid en van aantekeningen voorzien door J.J. Oversteegen.
Amsterdam 1969.
TERWEN 1978
Terwen, G.A.J.M., ‘Het beleg en ontzet van Leiden geïllustreerd.’ Jaarboekje voor geschiedenis
en oudheidkunde van Leiden en omstreken (1978), 100-121.
297
THIJSSEN-SCHOUTE 1967
Thijssen-Schoute, C.L., Uit de Republiek der Letteren. Elf studiën op het gebied der
ideeëngeschiedenis van de Gouden Eeuw. 's-Gravenhage 1967.
VAN TRICHT 1980
Tricht, H.W. van, Het leven van P.C. Hooft. 's-Gravenhage 1980.
TUYNMAN 1981
Tuynman, P., ‘De Const van Rhetorike en Hoofts vroege poëzie’. In Studies over Hooft ‘Uyt
Liefde geschreven’ 1581 - 16 maart - 1981. Groningen, 1981, 11-27.
UNGER 1884a
Unger, G.H.W., G.Az.Brederoo. Eene Bibliographie. Haarlem 1884.
UNGER 1884b
Unger, J.H.W., ‘Adriaan Brouwer te Haarlem’. Oud-Holland 3 (1884), 161-169.
UNGER 1888a
Unger, J.H.W., Bibliographie van Vondels Werken. Amsterdam 1888.
UNGER 1888b
Unger, J.H.W., ‘Palamedes’. Oud-Holland 6 (1888), 51-67.
VEEGENS 1884
Veegens, D., Historische Studiën. Deel II. 's-Gravenhage 1884.
VEENSTRA 1946
Veenstra, F., Bijdrage tot de kennis van de invloeden op Hooft. Assen 1946.
VEENSTRA 1968
Veenstra, F., Ethiek en Moraal bij P.C. Hooft. Zwolle 1968.
VEENSTRA 1972
Veenstra, F., ‘Enkele aantekeningen bij de edities ven de Griane’. Spektator 2 (1972-1973),
225-242, 333-348.
VEENSTRA 1981
Veenstra, F., ‘De schildknaep en de Tooveraer in Hoofts' Geraerdt van Velsen’. In Studies over
Hooft. ‘Uyt Liefde geschreven’ 1581 - 16 maart - 1981. Groningen 1981, 163-182.
VERHOFSTADT 1969
Verhofstadt, E., ‘Vondel und Gryphius Versuch einer Literarischen Topografie’. Neophilologus
53 (1969), 293-297.
VERKUYL 1971
Verkuyl, P.E.L., Battista Guarini's Il Pastor Fido in de Nederlandse dramatische literatuur.
Assen 1971.
VERKUYL 1973a
Verkuyl, P.E.L., ‘Imitatio van Guarini door Brandt’. NTG 66 (1973), 202-208.
VERKUYL 1973b
Verkuyl, P.E.L., ‘Anslo ‘leerling’ van I.V.D.M.D.H.?’ NTG 66 (1973), 147.
298
VERKUYL 1977
Verkuyl, P.E.L., ‘Marginalia en addenda bij de editie van Aran en Titus in Jan Vos
Toneelwerken’. NTG 70 (1977), 348-359.
VERMASEREN 1951
Vermaseren, B.A., ‘Humanistische Drama's over de Moord op de Vader des Vaderlands’.
TNTL 68 (1951), 31-67.
VERMEER 1972
Vermeer, W., ‘Enkele opmerkingen over ‘Aran en Titus’ van Jan Vos.’ NTG 66 (1972), 257-267.
VONDEL 1948
Vondel, J. van den, Leeuwendalers. Van inleiding en verklarende noten voorzien door A. van
Duinkerken. Utrecht, Brussel 1948.
VONDEL 1974a
Vondel, J. van den, Joseph in Dothan. Treurspel. Met een inleiding en aantekeningen door L.
Strengholt. Culemborg 1974.
VONDEL 1974b
Vondel, J. van den, Gysbrecht van Aemstel. D'Ondergangh van sijn stadt, en zijn ballingschap.
Urbs antiqua ruit (1637). Treurspel. (Uitgegeven door) T. Verwey, C.G.N. de Vooys, L.M.
van Dis. Groningen 197420.
VONDEL 1975a
Vondel, J. van den, Gebroeders. Treurspel. Met een inleidende studie door K.
Langvik-Johannessen en van verklarende aantekeningen voorzien door K. Porteman. Antwerpen,
Amsterdam 1975.
VONDEL 1975b
Vondel, J. van den, Gysbreght van Aemstel d'ondergang van zijn stad en zijn ballingschap.
Opnieuw bewerkt en van inleiding en aantekeningen voorzien door W.A. Ornée. Zutphen
(1975).
VONDEL 1977
Vondel, J. van den, Joseph in Dothan. Van een inleiding en aantekeningen voorzien door J.D.P.
Warners en F.L. Zwaan. Zutphen (1977).
VONDEL 1978
Vondel, J. van den, Palamedes. Ingeleid en geannoteerd door N.C.H. Wijngaards. Zutphen
(1978).
VOS 1975
Vos, J., Toneelwerken. Uitgegeven, ingeleid en van aantekeningen voorzien door W.J.C.
Buitendijk. Amsterdam 1975.
DE WAARD 1970
Waard, G.C. de, ‘Het thema en de symboliek van Victorijns Goliath’. NTG 63 (1970), 107-111.
VAN DE WAEL 1967
Wael, J.A. van den, Wellekoomspel voor de Rederijkersintrede te Vlaardingen in 1616. Ingeleid
en van aantekeningen voorzien door R.L. J. Bromberg O.P. Zwolle 1967.
299
WAGNER 1913
Wagner, M., ‘Versuch einer pschologisch-ästhetischen Würdigung von Shakespeare's: Titus
Andronicus und Jan Vos’: ‘Aran en Titus’. TNTL 32 (1913), 1-25.
WALCH 1906
Walch, J.L., ‘De Varianten van Vondel's Palamedes.’ 's-Gravenhage 1906.
WB
Vondel, J. van den, De Werken. Volledige en geïllustreerde tekstuitgave in tien deelen.
Amsterdam 1927-1937.
VAN WEL 1941
Wel, W.H.N. van, ‘Hooft's Geeraerdt van Velsen’. NTG 35 (1941), 351-366.
WIJNGAARDS 1963
Wijngaards, N.C.H., De plaats en de betekenis van Jan Harmens Krul in het literaire leven van
Amsterdam in de zeventiende eeuw. Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde
te Leiden 1962-1963. Leiden 1963, 57-74.
WIJNGAARDS 1964
Wijngaards, N., Jan Harmens Krul. Zijn leven, zijn werk en zijn betekenis. Zwolle 1964.
WIJNGAARDS 1972
Wijngaards, N.C.H., ‘De zgn. Oranjestukken en hun publiek.’ Handelingen van het
tweeendertigste Nederlands Filologencongres te Utrecht 1972. Amsterdam 1974, 117-131.
WIJNMAN 1940
Wijnman, H.F., ‘Jan Tonnis, de schrijver van ‘Josephs Droef en Bly-Eind-Spel’.’ Vondelkroniek
11 (1940), 172-181.
WIJNMAN 1959
Wijnman, H.F., Uit de kring van Rembrandt en Vondel. Verzamelde studies over hun leven en
omgeving. Amsterdam 1959.
VAN DE WIJNPERSSE 1931
Wijnpersse, W.M.A. van de, ‘Vondels Elektra-Vertaling’. Vondelkroniek 2 (1931), 24-34.
WILLEMS 1844
Willems, J.F., ‘Kronijk der kamers van Rhetorica te Lier’. Belgisch Museum 8 (1844), 288-330.
TE WINKEL 1881
Winkel, J. Te, ‘De invloed der Spaansche Letterkunde op de Nederlandsche in de zeventiende
eeuw.’ TNTL 1 (1881), 59-144.
TE WINKEL 1973
Winkel, J. Te, ‘De Ontwikkelingsgang der Nederlandsche Letterkunde’. Utrecht. Leeuwarden
1973. (Herdruk van editie 1922-1927).
WITSTEIN 1969
Witstein, S.F., ‘De Coninghs drama over Hendrik de vierde.’ NTG 62 (1969), 460-470.
300
WITSTEIN 1974
Witstein, S.F., ‘Het erotisch-ethische referentiekader in Bredero's Stommen Ridder, en de
betekenis daarvan voor het handelingsverloop van dit spel.’ NTG 67 (1974), 439-448.
WITSTEIN 1975a
Witstein, S.F., ‘Bredero's ridder Rodderick’. NTG Cahier 4. Groningen 1975.
WITSTEIN 1975b
Witstein, S.F., ‘Hoofts 'Achilles ende Polyxena’. In Taal- en Letterkundig Gastenboek voor
Prof. Dr. G.A. van Es. Groningen 1975, 273-282.
DE WITTE VAN CITTERS 1873
Witte van Citters, J. de, ‘Eene Hollandsche vertaling van Italiaansche novellen in den aanvang
der zeventiende eeuw.’ De Nederlandsche Spectator 1873, nr. 18, 140-143.
WORP 1879
Worp, J.A., Jan Vos. Groningen 1879.
WORP 1883
Worp, J.A., ‘Isaak Vos.’ TNTL 3 (1883), 63-92.
WORP 1884
Worp, J.A., ‘Dr. Bernard Fonteyn.’ Oud-Holland 2 (1884), 141-160.
WORP 1885
Worp, J.A., ‘De Bron van den Stommen Ridder.’ In Brederoo-Album. Feestnommer van
Oud-Holland 2 (1885), 67-77.
WORP 1890
Worp, J.A., ‘Een onbekend lofdichtje van Bredero.’ TNTL 9 (1890), 135-137.
WORP 1892
Worp, J.A., De Invloed van Seneca's Treurspelen op ons Tooneel. Amsterdam 1892.
WORP 1893
Worp, J.A., ‘Elias Herckmans.’ Oud-Holland 11 (1893), 162-178.
WORP 1895a
Worp, J.A., ‘Dirk Rodenburg.’ Oud-Holland 13 (1895), 65-90, 143-173, 209-235.
WORP 1895b
Worp, J.A., ‘De Bronnen van Voskuyl's Tooneelspelen.’ TNTL 14 (1895), 75-93, 241-259.
WORP 1895c
Worp, J.A., ‘Invloed van het Fransche Drama op het onze in het begin der 17de eeuw.’ Noord
en Zuid 18 (1895), 193-215.
WORP 1897
Worp, J.A., ‘Drama's en Kluchten naar den Decamerone.’ Noord en Zuid 20 (1897), 385-401.
301
WORP 1898
Worp, J.A., ‘De Alfreda van P.A. Codde en Lope de Vega's La Hermosa Alfreda.’ TNTL 17
(1898), 68-72.
WORP 1900
Worp, J.A., ‘Drama's naar Rotrou.’ Noord en Zuid 23 (1900), 304-314.
WORP 1901
Worp, J.A., ‘Venator's Reden-vreucht der Wijsen, enz. (1603).’ TNTL 20 (1901), 32-37.
WORP 1915
Worp, J.A., ‘De Aran en Titus en de Oene van Jan Vos.’ TNTL 34 (1915), 72.
WORP 1920
Worp, J.A., Geschiedenis van den Amsterdamschen Schouwburg 1496-1772. Uitgegeven met
aanvulling tot 1872 door J.F.M. Sterck. Amsterdam 1920.
WORP 1970
Worp, J.A., Geschiedenis van het Drama en van het Tooneel in Nederland. Rotterdam 1970.
(Herdruk van de editie 1904-1908).
WYBRANDS 1873
Wybrands, C.N., Het Amsterdamsche Tooneel van 1617-1772. Utrecht 1873.
ZAALBERG 1973
Zaalberg, C.A., ‘De Ariadne van Hooft.’ TNTL 89 (1973), 296-304.
VAN ZEVECOTE 1840
Zevecote, J. van, Gedichten. Voor de eerste mael verzameld uitgegeven door Jonkh. Ph.
Blommaert. Gent, Rotterdam 1840.
ZIJDERVELD 1928
Zijderveld, A., ‘Enkele Granida-problemen.’ TNTL 47 (1928), 87-100.
ZUIDEMA 1902
Zuidema, W., ‘Theodore Rodenburgh.’ TNTL 21 (1902), 253-296.
ZUIDEMA 1903a
ZUIDEMA 1903b
Zuidema, W., ‘Jacob Struys.’ Oud-Holland 21 (1903), 181-192, 220-244.
ZUIDEMA 1904
Zuidema, W., ‘Abraham de Coninck.’ Oud-Holland 22 (1904), 155-176.
ZUIDEMA 1905a
Zuidema, W., ‘Shakespeare in Nederland.’ TNTL 24 (1905), 159-160.
ZUIDEMA 1905b
ZUIDEMA 1905c
Zuidema, W., ‘Jan Zoet.’ Oud-Holland 23 (1905), 83-104, 174-188.

Repertorium van het ernstige drama in de Nederlanden 1600-1650

Transcription

Documents pareils

Software package and information systems

folder TexelVignet 2014