Müşterek Uydu Anten Tesisatı

Transcription

T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)
ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ
MÜŞTEREK UYDU ANTEN TESİSATI
ANKARA 2007
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
•
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı
Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim
programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik
geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).
•
Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,
denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve
Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.
•
Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve
yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
•
Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden
ulaşabilirler.
•
Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak
dağıtılır.
•
Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
İÇİNDEKİLER
AÇIKLAMALAR ............................................................................................................... ii
GİRİŞ ..................................................................................................................................1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1 .................................................................................................3
1. MULTISWITCH..............................................................................................................3
1.1. Yapısı ve Çalışması...................................................................................................3
1.2. Çalışması ..................................................................................................................3
1.3. Çeşitleri ....................................................................................................................4
1.4. Bağlantı Yapısı .........................................................................................................4
UYGULAMA FAALİYETİ.............................................................................................8
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ...................................................................................9
ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ...............................................................................................11
2. QUADRO LNB .............................................................................................................11
2.1. Yapısı ve Çalışması.................................................................................................11
2.2. Çalışması ................................................................................................................12
2.3. Çesitleri ..................................................................................................................13
2.4. Bağlantı Yapısı .......................................................................................................14
UYGULAMA FAALİYETİ...........................................................................................15
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................16
3. SATLOOK.....................................................................................................................18
3.2. Çalışması ................................................................................................................19
3.3. Çeşitleri ..................................................................................................................20
3.4. Bağlantı Yapısı .......................................................................................................22
3.5. Kullanılması............................................................................................................24
4. SPECTRUM ANALİZÖR..............................................................................................34
4.2. Çalışması ................................................................................................................34
4.3. Çeşitleri ..................................................................................................................39
4.4. Bağlantı Yapısı .......................................................................................................40
4.5. Kullanılması............................................................................................................40
MODÜL DEĞERLENDİRME...........................................................................................43
CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................46
KAYNAKLAR ..................................................................................................................48
i
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD
523EO0153
ALAN
Elektrik Elektronik Teknolojisi
DAL/MESLEK
MODÜLÜN ADI
MODÜLÜN TANIMI
SÜRE
ÖN KOŞUL
YETERLİK
MODÜLÜN AMACI
EĞİTİM ÖĞRETİM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
ÖLÇME VE
DEĞERLENDİRME
Haberleşme Sistemleri
Müşterek Uydu Anten Tesisatı
Müşterek uydu anten tesisatının kurulumu ile ilgili
temel bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir.
40/32
Tek Aboneli Uydu Anten Tesisatının Kurulması
modülünü almış olmak
Müşterek uydu anten tesisatını projelendirip kurmak.
Genel Amaç
Rüzgarsız ve yağışsız bir havada Elektrik Tesisatı
Genel Şartnamesine uygun müşterek uydu anten tesisatını
kurabilecektir..
Amaçlar
1.
Müşterek uydu anten tesisatının anten sisteminde
kullanılan Multiswitch (çoklu şalter- çoğullayıcı)
elamanının yapısı ve çalışmasını öğrenebilecek ve
bağlantısını yapabileceksiniz.
2.
Müşterek uydu anten tesisatının anten sisteminde
kullanılan Quadro Lnb (4’lü LNB) elamanının yapısı ve
çalışmasını
öğrenebilecek
ve
bağlantısını
yapabileceksiniz.
3.
Müşterek uydu anten tesisatının antenlerinin yönlerini
rüzgarsız ve yağışsız bir havada uydu ayar cihazları
(SATLOOK) kullanarak ayarlayabileceksiniz.
4.
Müşterek uydu anten tesisatının antenlerinin yönlerini
rüzgarsız ve yağışsız bir havada uydu ayar cihazları
(SPECTRUM
ANALİZÖR)
kullanarak
ayarlayabileceksiniz.
El Takım Çantası, Matkap, Çelik Dubel-Dubel, Sıva
Üstü Kanal, Multimetre, Satlook veya Spectrum Analizör,
Uydu Alıcısı, MultiSwitch.
Her faaliyet sonrasında o faliyetle ilgili değerlendirme
soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen
modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, soru-cevap, test,
çoktan seçmeli, doğru yanlış vb)uygulayarak modül
uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek
değerlendirecektir.
ii
GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,
Günümüz haberleşme sistemleri içerisinde uydu sistemleri giderek daha önemli bir yer
almaktadır. Günümüzde çok kullanıcıya hitap edilen apartman, site, okul gibi ortamlarda her
kullanıcı için ayrı bir anten tesisatının hem görünüş bakımından, hem de antenlerin
birbirlerini etkilemesi yönünden sakıncaları vardır.
Bir çok direk ve sabitleme elemanlarının bulunduğu çatı; bir anten ormanı
görünümünde olur ve kentin güzelliğini bozar. Antenlerin ve direklerin yakın olması
görüşlerinin kapanmasına neden olur. Dikilen çok sayıda direkler çatıların akmasına neden
olur. Bunların hem tek tek bakımı zordur hem de çatıya sık sık çıkmayı gerektirebilir. Ayrıca
tek tek kurulan antenler çok daha masraflı olacağından, tek bir anten ile ortak anten
tesisatının kurulması daha uygun olur. Kurulacak müşterek uydu anten tesisatı tek bir uydu
için olabileceği gibi, çok sayıda uydu için bir arada da olabilir. Böylece apartmanda bulunan
her dairenin çok sayıda yayın izlemeside sağlanmış olur.
Sonuç olarak hem çatılardaki görüntü kirliliğinin olmaması, hem de ekonomik
olmasından dolayı günümüzde yaygın olarak tek aboneli uydu sistemleri yerine müşterek
uydu anten tesisatları kullanılmaya başlanmıştır.
Bu modülü tamamladığınızda çok kullanıcılı ortamlarda müşterek uydu anten
sistemlerinin tesisatının kurulumu ile ilgili bilgi ve becerileri edinmiş olacaksınız. Böylece
hem daha daha az maliyetli hem de karmaşıklıktan arınmış, bakım ve onarımı daha kolay
uydu anten tesisatları yapılabileceksiniz.
1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ-1
AMAÇ
Müşterek uydu anten tesisatının anten sisteminde kullanılan Multiswitch (çoklu şalterçoğullayıcı) elamanının yapısı ve çalışmasını öğrenebilecek ve bağlantısını yapabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:
Ø
Multiswitch’in kullanım amaçlarını ve çeşitlerini araştırınız.
Ø
Multiswitch hakkında bilgi edininiz.
Araştırma işlemleri için İnternet ortamında araştırma yapmanız ve uydu tesisat
elemanlarının satıldığı mağazaları gezmeniz gerekmektedir. Ayrıca uydu tesisat ve montajı
yapan kişilerden ön bilgi edininiz.
1. MULTISWITCH
1.1. Yapısı ve Çalışması
Multiswitch’ler uydu antenlerinden alınan sinyalleri kullanıcılar arasında bağımsız
olarak paylaştıran arabirim elemanlarıdır. Çok sayıda kullanıcının bir ortak antenden
yararlanabilmeleri için kullanılan yöntemlerden birisi multiswitch kullanarak uydu ara
frekansi (IF) paylaşımı yapmaktır. Multiswitch’e bağlanan kullanıcıların herbiri tek
kullanıcılı bir sistemdeki kullanıcının aldıgı uydu sinyallerinin hepsini aynen alır.
Bir multiswitch temel yapı olarak üzerinde girişleri ve çıkışları barındırır.
Multiswitch’ler giriş ve çıkış sayıları ile kaskad bağlantıya sahip olup olmamalarına göre
isimlendirilirler. Örneğin (9x8)’lik bir multiswitch’in 9 adet girişi ve 8 adet çıkışı vardır. Bu
multiswitch 2 adet çanak anten üzerindeki quadro (4’lü) LNB’den gelen 8 girişi, ek olarak 1
adette normal TV anteninden veya kameradan gelen bilgiyi (UHF, VHF) alarak, çıkışından 8
adet kullanıcının (veya Receiver) bağımsız olarak kullanmasını sağlar.
1.2. Çalışması
Multiswitch’ler LNB’ler aracılığı ile uydu antenlerinden alınan sinyallari uydu ara
frekansi (IF) paylaşımı esasına göre paylaştırarak kullanıcıların bağımsız olarak
kullanmalarını sağlar. Şekil: 1.1’de (9x8)’lik bir multiswitch görülmektedir. Multiswitch’in
üst kısmında 9 adet giriş bulunmaktadır. Bu 9 bağlantı noktasından sağdan-sola ilk 8 adedi
iki adet çanak antene bağlı 2 adet 4’er çıkışlı quadro LNB’lerin çıkışlarının bağlanması için
diğer bağlantı noktası ise harici bir TV (UHF, VHF) anteni bağlantısı içindir. Diğer uçlar ise
8 adet kullanıcı (veya receiver) çıkış bağlantı noktalarıdır. Multiswitch üzerindeki bazı
yazıların anlamları ise;
3
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
SAT SYSTEM A : 1. çanak anten sistemi girişleri
SAT SYSTEM B : 2. çanak anten sistemi girişleri
Low Band V
: Vertikal (dikey) Altbant
Low Band H
: Horizontal (yatay) Altbant
High Band V
: Vertikal Üstbant
High Band H
: Horizontal Üstbant
Terr.
: Terrestrial (yerel) TV anten (UHF, VHF) bağlanması için
Receiver 1...8
: Çıkış uçları
Şekil 1.1: (9x8)’lik bir multiswitch
1.3. Çeşitleri
Multiswitchler giriş ve çıkış sayılarına göre çeşitlere ayrılmaktadır. Giriş ve çıkış
sayılarına göre çok çeşitli multiswitchler bulunmasına rağmen temel olarak aşağıdaki
şelikdedir;
Ø
(9x8) multiswitch
Ø
(9x8) kaskad’lı multiswitch
Ø
(9x16) multiswitch
Ø
(9x16) kaskad’lı multiswitch
(9x8)’lik bir multiswitch’in daha önce değinildiği gibi 9 adet girişi ve 8 adet çıkışı
bulunmaktadır. Standart multiswitch’lerin yetersiz kaldığı yerlerde çıkış kullanıcı sayısını
artırmak için kaskad özellikli multiswitch’ler kullanılmaktadır. 17x8 multiswitch. 4 uydu
anteninin 8 uydu alıcısı tarafından ortak kullanması içindir.
1.4. Bağlantı Yapısı
Bir multiswitch uydu anten sistemine bağlanırken öncelikle çanak antenlerin
LNB’lerinden gelen Alt ve üst band yatay ve dikey arafrekans uçlarının bağlantıları
multiswitch üzerindeki LNB giriş yerlerine dikkatli bir şekilde bağlanır. Daha sonra eğer
ihtiyaç varsa TV anteni Terr. (Terrestrial-yerel) girişine bağlanır. Son olarak çıkış receiver
(kullanıcı) bağlantıları yapılarak sistem tamamlanır. Aşağıdaki şekil: 1.2’de eski (2x6)’lik
multiswitch’li bir sistemin bağlantısı verilmiştir. Burada dörtlü LNB’den gelen 4 çıkışın ikisi
multiswitch e girilerek 6 kullanıcıya çıkartılmıştır. LNB’nin kalan 2 çıkışı ise yine bağımsız
kullanıcılar tarafından kullanılabilecektir.
4
Şekil 1.2: (2x6)’lik multiswitch’li bir sistemin bağlantısı
Şekil: 1.3’de (9x8)’lik multiswitch’li bir sistemin komple bağlantısı verilmiştir.
Buradaki sistemde (9x8) multiswich kullanılmıştır iki uydudan 8 Receivere dağıtılmıştır
eskiden 4 çıkışlı LNB yoktu en fazla 2 çıkışlı vardı hatta daha öncesinde 2 çıkışlı LNB de
yoktu multiswich ler kullanılıyordu ve 4 çıkışlı, 6 çıkışlı, 8 çıkışlı ve 12 çıkışlı olarak
üretiliyor hatta bazı firmalar 2 adet 8 çıkışlı yı birleştirip 16 çıkışlı olarak piyasaya
sunmuşlardır. Ancak şimdi 8 çıkışlıya kadar LNB var artık 8 den sonrası için Multiswich ler
kullanılıyor buda max 12 daireye kadardır bundan sonra kaskad sistemi devreye girer buda
bir sonraki örnekte anlatılmaktadır.
Bu Multiswich sisteminde çanaklar kurulur (1 veya 2 çanak) çanaklara quadro lnb
takılır bu LNB lerde 4 çıkış vardır alt bant V, alt bant H, 3 üst bant V, üst bant H olarak
yayınlar alınır daha önce bahsedildiği gibi multiswich te de aynı giriş yerleri vardır ve
yerlerine bağlanır. Tüm dairelerden gelecek kesintisiz ve bağımsız kablolar bu Multiswich
çıkışlarına bağlanır ve evlerdeki Receiver ler da diseqc ayarları Tone Burst olarak A ve B
olarak ayarlanır multiswich te A giriş ve B giriş vardır A girişe hangi uydu bağlandı ise
Receiverde de ona göre ayarlanmalıdır bu şekilde apartmanlarda bir veya iki çanak,
multiswich kulllanılarak hem apartmanlarda çanak kirliliğine son verilir hem de daha ucuza
mal edilmiş olur.
5
Şekil 1.3: (9x8)’lik multiswitch’li bir sistemin komple bağlantısı
Ayrıca merkezi istemler apartmanları güzelleştirir ve kiremitlerin kırılmasını de
önlemiş olur. Şekildeki lokal anten girişi multiswichlerde bulunan lokal anten girişine eğer,
çatıda VHF ve UHF anten ve Santralı varsa santral çıkışını Multiswichteki Terr. (veya
ANT.) ye girerek uydu anten kablo üzerinde evlere hem uydu yayını hem de lokal yayını
taşımış olur. Evlerde sat priz (uydu prizi) kullanarak uydu yayını ve lokal yayını ayırtarak
TV den TV ye Uydudan uyduya bağlayarak tek kablo üzerinde aynı anda uydu yayını ve
lokal yayını seyretmek mümkündür. Şekil: 1.4 ’te ise multiswitchlerin kaskad bağlanması ile
ilgili bir örnek gösterilmiştir. Kas kad sistemi, normal multiswich ler 12 daireye kadar olur
veya 16 çıkışlı olur bunlardan sonra kaskad devreye girer kaskad sistemi daha sağlıklıdır
çünkü kaskad sisteminde her zaman ilave etmek mümkündür. Örnekten de anlaşılacağı gibi
bir tane 9x16 kaskad, bir tanede 9x8 normal Multiswitch kullanarak 24 çıkışı elde edilmiştir.
Bu şekilde devam ederek istenilen sayıda kullanıcı sayısına ulaşılması mümkündür. Aynı
mantıkla 48 çıkışı elde etmek için ise 2 adet 9x16 kaskad üstte ve 1 adet 9x16 normal en alta
olarak dizilir 16+16+16=48 çıkış elde edilmiş olur.
Kaskad bağlantı yapılırken dikkat edilmesi gereken bir hususta kaskad sisteminde
kullanılan multiswitchlerin beslenmesi durumudur. Kaskad multiswitch bağlantısı yapılırken
kaskad özellikli multiswitch en üstte olur altında ise yine kaskad özellikli veya arttırılmak
istenilen kullanıcı sayısına göre normal multiswitch ler yeralır. İlk multiswitch enerjiye
bağlanır. Diğer multiswitch ler ise enerjisini ilk (ana makine) multiswitch ten alır.
6
Şekil 1.4: Multiswitch’lerin kaskad bağlanması
7
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları
Öneriler
Ø Her bir daire için Multiswitch çıkışından Ø Kanalların yer tespitini yaparak matkap
kanal döşemek.
ile kanal vida deliklerini açınız
Ø Yeterli miktarda kablo keserek kanal
içerisine döşeyiniz. Multiswitch ucunu
bağlayınız.
Ø Her bir daire için Multiswitch çıkışından
kablo çekmek.
Ø Kablo uçlarına konnektörleri doğru
yönde bağlayınız. Canlı uçla şasenin
değmemesine dikkat ediniz.
Ø Multiswitchi
dikkatli
şekilde
Multiswitch montajını yapmak
deliklerinden monte edilecek yere
sabitleyiniz.
Ø LNB çıkışlarını multiswitche bağlarken
Çanak LNB çıkışlarını Multiswitch
doğru konnektöre bağlamaya dikkat
girişine bağlamak.
ediniz.
Multiswitch çıkışlarını uydu alıcılarının Ø Multiswitch çıkışlarını alıcılara bağlarken
girişlerine bağlamak
karmaşık olmamasına dikkat ediniz.
Abonelerin uydu anten çıkışlarını Ø Receiverden çıkan anten çıkışlarını
televizyona bağlamak.
TV’ye bağlayınız.
Ø Kablo uçlarına konnektörleri bağlamak.
Ø
Ø
Ø
Ø
8
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları cevaplayarak faaliyette kazandığınız bilgi ve becerileri ölçünüz.
A. FAALİYET ÖLÇME SORULARI
Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(….) Multiswitch aynı zamanda bölücü olarakta kullanılır.
(….) Çokluşalter multiswicth’in Türkçe karşılığıdır.
(….) Müşterek uydu anten tesisatlarında multiswicth çanak antenlerden alınan
sinyallerin birçok abone tarafından bağımsız olarak izlenmesini sağlar.
(….) Multiswitch’in Terr. Girişi çanak anten eklemek içindir.
(….) Multiswitch’lerin normal TV anteni girişi olan çeşitleride vardır.
(….) (9x8)’lik multiswitch’in 8 girişi 9 çıkışı vardır.
(….) (9x12)’lik bir multiswitch’ten 12 adet abone faydalanabilir.
(….) Kaskad özellikli multiswitch’ler çıkış kullanıcı sayısını arttırmak için
kullanılırlar.
(….) 1 adet 9x16 kaskad bir tanede 9x8 normal Multiswich kullanarak 24 çıkışı elde
edilebilir.
(….) 2 adet 9x16 kaskad ve 1 adet 9x16 normal Multiswich kullanarak 64 çıkış elde
edilebilir.
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini
tekrarlayınız.
9
B. UYGULAMALI TEST
Bir arkadaşınızla birlikte yaptığınız uygulamayı değerlendirme ölçeğine göre
değerlendirerek, eksik veya hatalı gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.
DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ
DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ
Işlem Basamaklari
Evet
Hayır
El takımlarını (yan keski, kargaburnu…) tam olarak hazırladınız mı?
Montaj planına uygun multiswitchi seçtiniz mi?
Multiswitchin besleme adaptörünü yanınıza aldınız mı?
Kaskad bağlantı için birleştirme aparatını aldınız mı?
Ölçü aletlerini (multimetre, kontrol kalemi…) aldınız mı?
Düzenli ve Kurallara Uygun Çalışma
Mesleğe uygun kıyafet giydiniz mi?
Çalışma alanını ve aletleri tertipli-düzenli kullandınız mı?
Anten montaj alanının temizlik-düzenine dikkat ettiniz mi?
Çatıya çıkmadan önce malzemeleri kontrol ettiniz mi?
Zamanı iyi kullandınız mı?
DEĞERLENDİRME
Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden
geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi
araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarınızın tamamı
evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.
10
AMAÇ
Müşterek uydu anten tesisatının anten sisteminde kullanılan Quadro Lnb (4’lü LNB)
elamanının yapısı ve çalışmasını öğrenebilecek ve bağlantısını yapabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Ø
Quadro Lnb kullanım amaçlarını ve çeşitlerini araştırınız.
Ø
Quadro Lnb hakkında bilgi edininiz.
2. QUADRO LNB
LNB (Low Noise Block Converter - düşük gürültülü blok dönüştürücü) çanak antenin
uydudan almış olduğu yüksek frekanslı mikrodalga uydu sinyalini güçlendirip alıcının
işleyebileceği alt frekanslara dönüştüren elemandır. LNB çanağın ortasındaki kola takılır.
LNB ‘lerin çıkışlarına bağlanabilecek kullanıcı sayılarına göre çeşitleri vardır. Dört
çıkışlı LNB'ler de "Quad" ve "Quattro" olmak üzere 2 ana türdedirler. "Quad" universal LNB
bir çanağı 4 farklı kullanıcıya birbirinden bağımsız olarak tüm polariteleri izleyebilecekleri
şekilde dağıtmakta kullanılır. "Quattro" LNB ise herbir 4 farklı polariteyi aynı anda
vermektedir. Her çıkışında sadece ait olduğu polarite bulunur. Bir merkezi sistemden dağıtım
için kullanılır.
Şekil: 2.1’de dörtlü bir LNB görülmektedir.
11
Şekil 2.1: "Quadro" LNB
Bir LNB esas olarak üç ana kısımdan oluşur;
Ø
Besleme ağzı (feed) ,
Ø
Yükseltici (amplifier),
Ø
Alt frekansa dönüştürücü (converter)
2.2. Çalışması
Quadro LNB’ nin çalışmasına geçmeden önce LNB ‘lerin çalımasını kısaca
hatırlayalım. LNB’ ler çanağın topladığı yüksek frekansda mikrodalga sinyalleri güçlendirip
alıcının (receiver) işleyebileceği daha düşük frekans bandına indirip anten kablosundan
alıcıya iletirler.
Çanak anten uydudan gelen yayını odak noktasına toplar, LNB ise toplanmış olan bu
mikrodalga (2-50GHz) sinyali güçlendirip, üzerinde elektronik işlemlerin daha rahat
yapılabileceği daha alt bir frekans bandına (1-2GHz) dönüştürmektedir.
"Quad" universal LNB bir çanağı 4 farklı kullanıcıya birbirinden bağımsız olarak tüm
polariteleri izleyebilecekleri şekilde dağıtmakta kullanılır. İçinde aynı feede bağlanarak tek
kabinin içine yerleştirilmiş 4 tane üniversal LNB bulunur. "Quattro" LNB ise herbir
çıkışından AltV, AltH, ÜstV, ÜstH olmak üzere 4 farklı polariteyi aynı anda vermektedir.
Her çıkışında sadece ait olduğu polarite bulunur. Bir merkezi sistemden dağıtım için
kullanılır.
12
Bir Quattro-LNB dört ayrı kullanıcı veya multiswitch’e bağlanmak için dört adet uydu
ara frekansı çıkışına sahiptir. Bunlar;
Ø
Ø
Ø
Ø
Low Band V
Low Band H
High Band V
High Band H
: Vertikal (dikey) Altbant
: Horizontal (yatay) Altbant
: Vertikal Üstbant
: Horizontal Üstbant
Bu çıkışların frekans bandı alt band için 950 - 2050 MHz arası, üst bant için de 1050 2150 MHz arasıdır.
2.3. Çesitleri
LNB ‘ler çok çeşitli özelliklerine göre sınıflandırılabilmekte ve çeşitlere
ayrılabilmektedir. Ancak burada temel amacımız müşterek uydu anten sistemlerini ve
elemanlarını incelemek olduğundan LNB ‘lerin çıkış sayılarına göreçeşitlerini inceleyeceğiz.
LNB ‘lerin çıkışlarına bağlanabilecek kullanıcı sayılarına göre farklı çeşitleri vardır.
Tek kullanıcıya hitap eden tek çıkışlı LNB, 2 çıkış F konnektörü bulunan "Dual" ve "Twin"
LNB'ler bulunur. Dual LNB tek bandın tek polaritesini (V) bir çıkış tek polaritesini (H) diğer
çıkış sabit olarak verir.
Dual ve Twin LNB'lerin dış görünüşleri birbirine çok benzer, ancak örneğin Twin
Universal bir LNB nin iki çıkışının herbirinde tek üniversal LNB'de bulunan 4 polarite de
bulunur. İçinde aynı feede bağlanarak tek kabinin içine yerleştirilmiş 2 tane üniversal LNB
bulunur. Böyle bir LNB ile tek çanağı paylaşan iki uydu alıcısı, iki ayrı çanak varmış gibi
birbirinden bağımsız olarak tüm kanalları izleyebilirler. Dual LNB ise bir merkezi dağıtımda
hem V, hem de H polaritelerini aynı anda dağıtabilmek için kullanılır.
Dört çıkışlı LNB'ler de "Quad" ve "Quattro" olmak üzere 2 ana türdedirler ve bunların
da Standard, Enhanced ve Universal tipleri bulunur. "Quad" universal LNB bir çanağı 4
farklı kullanıcıya birbirinden bağımsız olarak tüm polariteleri izleyebilecekleri şekilde
dağıtmakta kullanılır. İçinde aynı feede bağlanarak tek kabinin içine yerleştirilmiş 4 tane
üniversal LNB bulunur. "Quattro" LNB ise herbir çıkışından AltV, AltH, ÜstV, ÜstH olmak
üzere 4 farklı polariteyi aynı anda vermektedir. Her çıkışında sadece ait olduğu polarite
bulunur. Bir merkezi sistemden dağıtım için kullanılır.
Halen avrupada en yaygın olarak kullanılan Astra + Hotbird başta olmak üzere
birbirine yakın 2 uydunun yayınlarını tek çanakla alabilmek için geliştirilmiş (multifocus)
çanak ve LNB ler de bulunmaktadır. Monoblok (tekparça) bu LNB aslında 2 feed + 2
universal LNB + DiSEqC sviçten oluşmaktadır ve bir tek F konnektörlü çıkışa sahiptir. Alıcı
DiSEqC, 22KHz ve 14/18V besleme seçimlerini kullanarak heriki uydunun toplam 8
polaritesindeki birkaç bin farklı kanal uydu yayınından istediğini seçebilmektedir. Bu tip
LNB'ler ancak birbirine sabit mesafedeki öngörüldüğü iki uydu için kullanılabilirler. Bu tür
ve diğer çok çanaklı uygulamalarda kullanılabilmek üzere geliştirilmiş kendinden DiSEqC
switchli bir giriş ve bir çıkış F konnektörü bulunan "geçişli LNB" tipleri vardır.
13
Aşağıdaki Şekil:2.2’de çift çıkışlı bir LNB’nin iç yapısı, Şekil: 2.3’te ise dıştan
görüntüsü verilmiştir.
Şekil 2.2: Çift çıkışlı LNB iç yapısı
Şekil 2.3: Çift çıkışlı LNB dış görünüşü
Quadro LNB’lerin iç yapılarında bahsedildiği gibi 4 adet çıkışları bulunmaktadır.
Quad LNB ler 4 ayrı kullanıcının bağımsız olarak kullanımına izin veren çıkışlara sahip
olduğu için LNB ‘den kullanıcılara bağlantı yapılırken LNB nin 4 adet çıkışı direkt olarak
kullanıcıların receiverlerine bağlanır. Quattro LNB ler ise multiswitch lerle birlikte
kullanılmaktadır. Bunların bağlantıları ise LNB çıkışları multiswitch in gerekli girişlerine
bağlanarak yapılmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus quadro LNB ‘nin
çıkışlarını doğru bir şekilde multiswitch’e bağlamaktır. Örneğin 1. çanak antene bağlı quadro
LNB’nin vertikal altbant (V/L)çıkışının multiswitch’in 1. çanak girişinin vertikal altbant
(V/L) kısmına bağlanmasına dikkat etmek gerekir.
14
Öneriler
Ø Malzeme seçiminde malzemelerin proje
için uygun olup olmadığına dikkat ediniz.
Uygun LNB’yi seçiniz.
Ø Anten aparatlarını birleştirirken doğru
aparatı doğru yere yerleştirmeye dikkat
ediniz.
Ø Projeye uygun malzeme seçmek.
Ø Antenlerin aparatlarını birleştirmek.
Ø Antenlerin
işaretlemek.
Ø Antenleri
bağlamak.
noktalarını Ø Anten bağlantı noktalarını işaretlerken
doğru yerleri işaretlemeye dikkat ediniz.
bağlantı
bağlantı
noktalarından
Ø LNB’yi antene monte etmek.
Ø Antenleri
bağlantı
noktalarından
bağlarken
kablo
izolasyonlarının
temizlenmiş olmasına dikkat ediniz.
Ø LNB’ yi antene monte ederken montaj
parçalarının zarar görmemesine dikkat
ediniz.
15
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(….) LNB ingilizce açılımı (Low Noise Block Converter) dir.
(….) LNB Türkçe karşılığı yüksek gürültülü dönüştürücüdür.
(….) LNB ler uydudan alınan sinyalleri alıcıların işleyebileceği frekans değerlerine
dönüştüren elemanlardır.
(….) İki kullanıcının bir çanağı bağımsız olarak kullanmalarını sağlayan LNB çeşidi
Tekli LNB dir.
(….) Quad LNB ler 4 kullanıcının tek çanağı bağımsız kullanması içindir.
(….) Quattro LNB ler multiswitch li sistemlerde kullanılmak için yapılmış 6 çıkışa
sahip LNB lerdir.
(….) Quattro LNB ler sadece iki altband (yatay ve dikey) arafrekans çıkışına
sahiptirler.
(….) Quattro LNB lerde vertikal altband, vertikal üstband, horizontal altband ve
horizontal üstband olmak üzere 4 arafrekans çıkışı mevcuttur.
(….) Quad LNB içinde aynı feede bağlanarak tek kabinin içine yerleştirilmiş 2 tane
üniversal LNB bulunur.
(….) Multifocus çanak ve LNB ler 2 uydunun yayınlarını tek çanakla alabilmek için
geliştirilmiş sistemlerdir.
DEĞERLENDİRME
tekrarlayınız.
16
B. UYGULAMALI TEST
Evet
Hayır
El takımlarını (yan keski, kargaburnu…) tam olarak hazırladınız mı?
Montaj planına uygun LNB ‘yi seçtiniz mi?
Ölçü aletlerini (multimetre, kontrol kalemi…) aldınız mı?
LNB ‘nin çıkışlarını doğru şekilde bağladınız mı?
Sabırlı ve güler yüzlü çalışmaya özen gösterdiniz mi?
Planlı bir şekilde çalıştınız mı?
DEĞERLENDİRME
17
AMAÇ
Müşterek uydu anten tesisatının antenlerinin yönlerini rüzgarsız ve yağışsız bir havada
uydu ayar cihazları (SATLOOK) kullanarak ayarlayabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Ø
Uydu ayar cihazlarının kullanım amaçlarını ve çeşitlerini araştırınız.
Ø
SATLOOK hakkında bilgi edininiz.
3. SATLOOK
Uydu yayınları, kablolu TV veya yerel yayınlar için ister analog ister digital olsun,
tüm bu yayınları alma, çeşitli işlemlerden geçirme ve dağıtma aşamalarının her birinde
sağlıklı bir uygulamanın gerçekleştirilebilmesi sinyallerin doğru şekilde denetlenebilmesini
gerektirir.
Halen dünyada yayın alma ve dağıtma sistemlerinin kuruluş ve bakımında kullanılan
ve özellikleri birbirinden önemli farklılıklar gösteren yüzlerce marka ve binlerce model
ölçme cihazı bulunmaktadır.
Uydu anten işlemleri için kulanılan aletler içinde ilk akla gelen FSM – SATLOOK
(Alan Şiddeti Ölçer - Sahametre) cihazlarıdır. Bir TV tesisat kurucusunun kullanacağı en
gerekli alet bir alan şiddeti ölçme aletidir. Bu alet belli bir kanaldaki yayının şiddetnini
ölçmek için kullanılır. Temel yapı olarak frekans seçici bir voltmetredir. Sadece ayarlanmış
olduğu frekanstaki işaretin gerilim (dBµV- dBmV) veya güç (dB-dBm) olarak seviyesini
ölçer. FSM – SATLOOK en basit olarak giriş bandını belirleyen bir süzgeç, yükseltici ve bir
gösterge elemanından oluşur. Bunların daha pahalı olan çeşitlerinde bir TV, Uydu alıcısı,
hatta bir spektrum analizör de yer almaktadır. Böylece alınan işaretin gölgeli olup olmadığı,
bir parazitin olup olmadığı, spektrumu izlenebilmektedir. TV alan ölçme aleti aslında giriş
ucundaki gerilimi ölçer. Alan ölçmek için aletle birlikte verilen dipol anteni kullanmak
gerekir.
Aşağıdaki şekil 3.1’de ülkemizde de yaygın olarak kullanılan bir FSM-SATLOOK
görünmektedir.
18
Şekil 3.1: FSM-SATLOOK
3.2. Çalışması
Uydu ölçüm cihazlarından FSM – SATLOOK temel olarak giriş bandını belirleyen bir
süzgeç, yükseltici ve bir gösterge elemanından oluşur. Gösterge elemanı bir ekran (CRT,
TFT LCD) ,bir galvanometre veya sinyal yükseldikçe ses tonu tizleşen bir beeper, veya
digital gösterge olabilir. Bu cihazlar uydudan gelen herhangi sinyalin şiddetinin yanı sıra
LNB besleme gerilimini de görmemizi sağlar. Aşağıdaki şekil 3.2’de örnek bir satlook
cihazının blok yapısı görülmektedir. Blok düyagramdan da görüleceği gibi bir satlook cihazı
özellikle içerisinde spektrum analizör özelliğinide barındırıyorsa birçok kattan meydana
gelmektedir. Bunların içerisinde bazıları;
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Sat Tuner ( Uydu sinyalleri için tuner, alıcı)
Terrestial Tuner (Yersel (yerel) yyınlar için tuner)
Power Supply (güç kaynağı, besleme)
12V, 6Ah Battery (akü)
µController Unit (mikroişlemci ünitesi)
Spectrum (spektrum analizör)
CRT (ekran) ve bunların yanında
DiSecC, klavye, video mikser, scart girişi...
Bütün bu katların çalışmaları ile SATLLOK’a giriş yapılan bir uydu sinyali veya
kablolu TV, yerel yayın sinyali satlook ekranında hem sinyal kalitesi olarak ölçülebilmekte
hemde yayınlar izlenebilmektedir. Küçük ucuz ve oldukça kullanışlı olan bu cihazların
günümüzde 22kHz ve DiSEqC sinyallerini de kontrol edebilenleri vardır. Alınmak istenen
kanallarla ilgili çoğu ayrıntılı ölçümler için mutlaka pahalı profesyonel bir cihaz gerekir.
19
Şekil 3.2: Örnek bir satlook cihazının blok diyagramı
Anten montajcılarından "hiçbir cihaza gerek olmadığı" iddiasıyla çalışanlar vardır.
"Sonuçta yayını alacak olan alıcı cihazlar zaten her türlü bilgiyi veriyor", derler. Gerçekten
de bugünkü alıcı cihazların hemen hepsi sinyalin seviyesini ve kalitesini göstermektedir.
Sorun alıcı cihaz "sinyal yok" dediğinde neden yok olduğunu anlamanıza yardımcı
olmamasında, sinyal var deyip yayını açtığında da herşeyin mükemmel olduğunu sanmanıza
yol açmasındadır. Örneğin üst bantaki bazı yayınların gelmediğini farkettiğinizde bunun
çanaktan mı, LNB'den mi, kablodaki zayıflamadan mı, DiSEqC işaretleşmesindeki, ya da
uydu alıcıdaki bazı sorunlardan mı yoksa ayarlardan mı kaynaklandığı ölçme cihazsız
anlamak oldukça zor olacaktır.
O nedenle örneğin "Avustralya Anten Teknisyenleri Birliği" üye kayıt formunda
teknisyene kimlik bilgilerinin yanı sıra "hangi marka, model ölçü cihazlarına sahip olduğunu
da sormakta, cihazlarını yetersiz bulduğu antenciyi üye kaydetmemektedir. Ölçü cihazları
gözümüz olmakta, görmenizi-sağlamaktadır.
3.3. Çeşitleri
Piyasada yapılmak istenilen işe göre çeşitli özelliklere ve fiyatlara sahip birçok uydu
ölçüm cihazı bulunmaktadır. Sadece basit olarak çanak anten ayarlanmak istenen uyduya
çevirildiğinde sesli uyarı veren beeper tabir edilen cihazlardan başlayıp özelliklerine ve
ölçebildiği sinyal çeşitlerine göre oldukça çeşitli uydu ölçüm cihazları mevcuttur. Önemli
20
olan ihtiyacımıza ve ekonomimize uygun olan cihazı bulabilmektir. İyi Bir Uydu Sinyal
Ölçüm Cihazında bulunması gereken Özellikleri inceleyecek olursak;
Gelen herhangi frekanstaki transponder sinyalinin alan şiddetini ölçebilmesi öncelikle
istenen bir özelliktir. Ancak, özellikle digital yayınlarda gelen sinyalin şiddetinin yanı sıra
doğruluğunun da bilinmesi gerekir. Digital yayınlarda sinyalin kötüleştiği analog
yayınlardaki gibi görüntünün, sesin kötüleşmesinden anlaşılmaz. Sinyalin kötüleşmesine
rağmen dekoderin doğru yorumlama yapabildiği son noktaya kadar görüntü ve ses
mükemmeldir. Ancak, o noktadan sonra çözme işleminin arka arkaya yapılan çeşitli
kademelerinden herhangi birinde işlem başarısız olunca beklenen çıktı (ses, görüntü) elde
edilemez. O nedenle gelen sinyalin şiddetinden bağımsız olarak kalitesinin bulunabilmesi
için alınan hata miktarının gelen data miktarına oranının, yani BER (Bit Hata Oranı) adı
verilen birimin ölçülebilmesi iyi olur. Mükemmel bir yayında 10 milyon bit içinde bir bit
hatalı (1E-7) olabilir. Hata yükselip 10 binde 1 bit (1E-4) mertebesine çıkarsa görüntü ve ses
mükemmel olmasına rağmen bu sinyal çok kötüdür. Sinyal kalitesinin herhangi daha kötüye
gidişinde görüntü ses, veya data alımı tümüyle kaybedilebilir. BER ölçümü çok yararlıdır,
ama bu genellikle zor olduğundan sinyal kalitesini belirlemekte onun yerine çoğu zaman
C/N (taşıyıcının gürültüye oranı) nı kullanan bir tahmin yöntemi de kullanılır. Ayrıca kimi
ölçü cihazlarında uydudan gelen QPSK modülasyonlu sinyallerin her kuadranttaki dağılımını
grafik olarak gösteren "konstellasyon diyagramı" gösterimli cihazlar da var. Bunlar da
yayının gelişinde herhangi bir sorun olup olmadığını bir bakışta anlamamızı sağlar. (Gelen
noktaların toplaşmış olması iyi, saçılı olması kötü sinyal kalitesini gösterir). Herhangi
frekanstaki SCPC/MCPC QPSK digital yayın sinyalinin seviye, C/N, BER ve program
bilgilerinin dışında DCP(digital kanal gücü), V/A(görüntü, ses sinyallerinin birbirine oranı)
gibi bilgilerinin de belirli bir doğruluk düzeyinde alınabilmesi, yüksek seviyede gelen
sinyalleri ölçebilmek için kalibrasyonlu zayıflatıcıları olması, kanal bellekleri olması, kayıt
tutulabilmesi için kendinden yazıcısı olması veya bilgisayar bağlantısı olması(COM portu)
istenen diğer bazı özelliklerdir.
Tüm bunların yapılabilmesi için cihazı öncelikle herhangi bir transponder frekansına
ayarlıyabilmeliyiz. Cihaz bunun için gereken LNB besleme gerilimlerini, 22kHz sinyalini ve,
DiSEqC komutlarını gönderebilmeli, gelen bloğun C, Ku bandı frekanslarına ve düz/ters
video özelliklerine göre kendini ayarlayabilmelidir. İndirilen sinyal bloğunun(bandın)
içindeki tüm taşıyıcıların hepsini veya bir kısmını birlikte (Spektrum) görebilmek başlı
başına istenen bir özelliktir. O nedenle ölçüm cihazlarının "spektrum analizörlü" olanları
özellikle aranmaktadır ve bu tür pahalı cihazların tümünde bandın tümü veya zoom/span
yapılan belirli bir kısmındaki sinyaller üzerine markörle gelerek çeşitli ölçümlerin
yapılabildiği özelliklere sahiptir.
Tüm spektrumun belleğe (belirli bir uydu ismiyle birlikte) aktarılabilmesi çok büyük
kolaylık sağlamaktadır. Bellekten bu görüntü ekrana çağırılmış iken çanak hareket ettirilerek
değişik uyduların sinyal spektrumlarıyla birlikte gözlenmesi durumunda aranan uydunun
sinyalleri kolayca tanınmakta, yeni görüntü bellekten çağrılmış görüntünün üstüne giyilen bir
eldiven gibi oturduğunda uydu kolayca bulunmuş olmakta, ince ayar çok daha çabuk
yapılabilmekte ve uyduda yeni gelen, veya eksilen transponder olup olmadığı ve varsa seviye
değişiklikleri hemen anlaşılmaktadır. Uyducu kendisi için önemli olan uyduların
spektrumları ve kanal bilgilerini bir kere belleğe aktardığında ondan sonra yapılacak olan
tüm ölçüm ve ayar işlemleri çok daha kısa sürede yapılabilir hale gelmektedir.
21
En çok tutulan ölçüm cihazlarının hemen hemen tümünün ortak yönü bu gösterimleri
yapabilen küçük bir (siyah beyaz) monitörünün olması, ekranda görüntü, teletekst, eşleme
sinyali, spektrum, seviye ölçü vesair bilgi gösterimleri yanısıra ses de verebilmesidir.
Cihazlarda diğer aranan özellikler küçük, hafif, kullanışı kolay(omuza asılan çantalı),
kendinden beslenen(akülü), zor saha koşullarına (sıcak, soğuk, nem) dayanıklı olması, kolay
kolay bozulmaması ve teknoloji değişiklikleriyle kolayca demode olmamasıdır.
Bahsedilen cihazların kimileri 5-2400 (UBB) bandına sahip oldukları için RF
ölçümleri için de gereken tüm özellikleri taşıyan tümleşik özellikte cihazlardır. Ancak çoğu
zaman fiyatı ve kullanım özellikleri nedeniyle 5-900 bandında kullanılan cihazlar (genellikle
aynı üreticiler tarafından ayrı ayrı yapılmakta ve satılmaktadır. Fiyatları oldukça daha düşük,
aranan teknik özellikler daha kısıtlıdır. Çoğu zaman monitör bile aranmaz. Aranan temel
özellikler hassas olarak band ve frekans seçimi yapılabilmesi, hassas bir FSM sinyal seviye
göstergesi olması, ayarlı zayıflatıcılarının olması, hat empedans/gerilim ölçümü
yapılabilmesidir. Daha üst modellerde monitör, teletekst, ses ve OSD (bilgilerin ekranda yazı
ve grafiklerle verilmesi) özelliği bulunur. Spektrum analizörü olur.
Yukarıda bahsettiğimiz özelliklere ve ihtiyacımıza göre bir uydu ölçüm cihazı
seçmemiz gerekir. Şimdi tüm bu anlatılanlardan sonra gelelim örnek bir FSM-SATLOOK
cihazına. Biz burada örnek olarak şu anda Türkiye piyasasında kullanılan ve fiyat /
performans olarak erişilebilir seviyelerde olan bir cihaz üzerinde duracağız. UNAOHM
firmasının üretmiş olduğu EP 314 modelinin Şekil 3.3’de resmi görülmektedir. Bu cihazın
bağlantılarını doğru olarak yapabilmek ve faydalı bir şekilde tüm özelliklerini kullanabilmek
için cihazın teknik özelliklerini, üzerindeki giriş ve çıkış noktalarının işlevlerini bilmemiz
gerekir.
Şekil 3.3: UNAOHM marka EP314 FSM-SATLOOK
Bunlara geçmeden önce SATLOOK’un ölçme özellikleri ile ilgili bazı terimleri
bilmekte fayda var;
22
C/N - Carrier-to-Noise ratio: Alınan işaretteki taşıyıcı gücünün gürültü gücüne
oranının dB cinsinden ifadesi. Bir video sinyalinde C/N ne kadar büyük olursa resim de o
kadar iyi olur.
Beam: Uydu yayın alanı.
BER: Bit Hata Oranı
Bit: En küçük dijital bilgi birimi.
Bit rate: Dijital aktarımın hızı, Mbit/s olarak ifade edilir. Bir PAL resmin gönderimi
için yaklaşık 5Mbit/s gerekirken, VHS için sadece 2.5 Mbit/s yeterlidir.
Attenuator: Sinyali zayıflatan pasif eleman.
Attitude control: Uydunun güneşe ve yere göre duruş konumunun kumandası.
Band: Spektrumda belli bir frekans aralığını içine alan bölge.
Bandwidth: Elektromanyetik spektrumdaki bir frekans sahasıdır. Bir devrenin veya
sistemin çalıştığı veya geçirdiği frekans bölgesinin genişliğini gösterir. Örneğin bir telefon
hattında konuşma sesinin taşınabilmesi yaklaşık 3KHz bir bant genişliği gerektirir. Oysa
yerel bir TV kanalı 6 MHz kullanır. Uydularda ise karışımın engellenebilmesi için daha
geniş 17.5-72 MHz arası bir bant kullanılır.
dB - Decibel: Bir kuvvetlendiricinin çıkış gücünün giriş gücüne oranının logaritmik
ifadesi olan, sinyalin şiddetini gösteren bir ölçü birimidir. dB hesaplanmasına referans olarak
1mW alınırsa dBm (dB miliwatt), 1W alınırsa dBW (dB Watt) elde edilir. Eğer gerilim
değerleri sözkonusu ise dBµV birimi kullanılır. dB yerine göre yükseltme veya zayıflatma
için kullanılabir. Mesela SATLOOK ta bir sinyal izlenirken SATLOOK sinyalin alış gücünü
gösterdiği için sinyalin dB-dBm-dBW-dBµV seviyesi ne kadar yüksekse o kadar iyidir. Ama
örneğin bir kablo tablosunda kablonun sinyalin seviyesini kaç metrede dB olarak ne kadar
zayıflattığını belirtmek için dB ifadesi kullanılır.
Unaohm EP 314 Satlook-FSM teknik özellikleri;
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Tv, MATV, SMATV, CATV & DVB-S İçin Analizör
45-2150 Mhz Sahasini Kapsar
4,5" CRT Siyah Beyaz Resim Tüpü
Verilen ekranda OSD sunumu
Gerçek zamanlı, video süzgeçli spectrum modu
SCPC/MCPC QPSK sinyalleri için BER (bit hata oranı) ölçümü
DCP seviye C/N oranı ve V/A oranı ölçümleri
PLL İstasyon ayarı, kanal veya program girişi
100 bellek konumu, teleteks, DiSEqC 1.1 scart yuvası
Mikroişlemci kontrollü
LNB gücü ve sürücüsü olarak 13/18V 500mA, 22kHz sinyali
Şaftlı encoder, VDC dahili - Harici güç kaynağı
Uzun Ömürlü 6.5Ah akü
Şimdi gelelim cihazımız üzerindeki girş ve çıkış noktalarına. SATLOOK cihazımızın
ön panelinde sinyal girişi için (uydu, CATV, yersel yayın...) bir giriş konektörü
bulunmaktadır. Bu noktadan ölçmek istediğimiz sinyallaeri SATLOOK cihazına
uygulayabiliriz. Burada üzerinde önemle durulması gereken nokta satlook ‘un girişine
sınırların üzerinde (VHF / UHF / SAT 20-130 dBµV) genliğe sahip bir sinyal
23
uygulamamamız gerektiğidir. Eğer sınırın üzerinde bir sinyal uygulanırsa SATLOOK
arızalanabir. Ayrıca SATLOOK’un sağ yan kenarı üzerinde giriş ve çıkış için bir adet scart
soketi yer almaktadır. Ayrıca SATLOOK’un bataryasının şarj olması için sol kenarında şarj
girişi yer almaktadır. Şarj süresi 8-9 saattir.
3.5. Kullanılması
SATLOOK’un kullanımı için öncelikle cihazın üzerinde yer alan tuşların işlevlerini
inceleyelim.
Ön Panel; Şekil 3.4’ te SATLOOK cihazının ön görüntüsü yer almaktadır.
Şekil 3.4: SATLOOK ön paneli ve tuş numaraları
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Ekran
Anolog ölçüm seviye barı
dB REL ölçüm skalası.Anolog bar seviyesinin ölçümü için.
Çokfonksiyonlu tuşlardır. Kullanılan menüye göre bu tuşların işlevleri CRT ekranda
tuşların yanında gösterilir.
Bu tuş ses seviye ayarı içindir. Bu tuş seçildikten sonra (21) nolu tuşlarla ayar
yapılır.
Bu tuş brightness (parlaklık) seviye ayarı içindir.
Bu tuş contrast (karşıtlık) seviye ayarı içindir.
Nümerik (sayısal) klavye,bilgi, frekans girişi içindir.
SPECTRUM modunda kullanım için frekans bandı ölçüm aralığı
LED’in yanıyor olması LNB ye enerji (güç kaynağından) verildiğini belirtir.
LED’in yanıyor olması CONT. (kontrol) LNB nin akım çektiğini kablo ve LNB de
arza olmadığını beliritir.
LED’in yanıyor olması Satllok cihazının enerjisinin olduğunu ve çalışmaya hazır
olduğunu belirtir.
LED’in durumu bataryanın şarj durumunu belirtir.
RESET tuşuna iki kere basıldığında işlemler resetlenip normal ayarlara dönülür.
24
15. AUTO (Otomatik) tuşu
16. RF IN sinyal giriş konektörüdür. (TV, CATV, IF SAT).Uyarı: Buraya
uygulanabilecek maksimum voltaj limiti AC 5V, DC 100V’tur.
17. ATT+ girişe bağlanan sinyalin ekranda istediğimiz şekilde görünebilmesi için
sinyali + yönde kısar
18. ATT- girişe bağlanan sinyalin ekranda istediğimiz şekilde görünebilmesi için sinyali
- yönde kısar
19. ENTER girişleri etkinleştirmek, onaylamak için kullanılan tuştur.
20. MENU konfigürasyon, ayar menülerine girişi sağlar.
21. Ayar, ok tuşlarıdır.21b ise ince ayr için kullanılan yine farlı fonksiyonlara sahip bir
ayar tuşudur.
22. LNB bu tuşa basıldığında LNB ye enerji verir.
23. 13/18V LNB gücünü tekrar ayarlamak içindir.
24. DSQ / 22k .22kHz sinyaline veya DiSEqC menüsüne erişimi sağlar.
25. PRMT. Uydu bandında video sinyal polaritesi menüsüne erişimi sağlar,
26. SOUND SAT Uydu ayar sesi
27. STORE güncel ayrlar depolanır.
28. CH LO A-B
29. FR. frekans ince ayar modu
30. PR. program ayar modu
31. DIGITAL dijital kanallarin kullanimi ve BER ölçümü için
32. OSD ON / OFF Ekrandaki yazıların (OSD) kaldırılması için
33. Çok fonksiyonlu tuşlara ek bir tuştur.
34. SYNC yer istasyonları için nominal referans genlik
35. Fmin and Fmax. Spektrum incelemesinde panoramik referans noktaları.
Sol yan panel; Şekil 3.5 ve Şekil 3.6 ‘da SATLOOK cihazının sol yan görüntüleri yer
almaktadır.
25
Şekil 3.5: SATLOOK sol yan paneli ve scart soketi
Şekil 3.6: SATLOOK sol yan paneli
36. PWR ON güç anahtarı, çalıştırmak için.
37. FUSE sigorta paneli
38. EXT. Harici güç, besleme girişi için.
39. 11 V OUT harici enerji çıkışı
40. SCART skart soketi
Sağ yan panel; Şekil 3.7’da SATLOOK cihazının sağ yan görüntüsü yer almaktadır.
26
Şekil 3.7: SATLOOK sağ yan paneli
Tuşların işlevlerini incelediğimize göre gelelim SATLOOK kullanılarak LNB ve
UYDU anteni ayarlarının nasıl yapıldığını inceleyelim. Bu satlook cihazını kullanarak
normal yerel TV anteni, radyo anteni, uydu anteni ayarları yapılabir. Bu cihaz da yer alan
siyah-beyaz ekranda uydudan anolog yayınlar incelenirken yayının ses ve görüntüsüde
alınabilmektedir. Biz burada daha çok konumuzla alakalı olarak satlook’un uydu antenleri ile
kullanımı konusuna değineceğiz. SATLOOK cihazı ilk açıldığında şekil 3.8 deki görüntüsü
ekrana gelir. İlk açılan bu ekran anolog uydu yayınları içindir.
Şekil 3.8: SATLOOK ilk ekran görüntüsü
Ayarlaması yapılacak uydu anteninin LNB ‘sinden gelen BNC jak SATLOOK’un
girişine bağlanır. Çanak anten hangi uyduya ayarlanacaksa (Türksat,hotbird...) o uyduda
yayın yapan anolog bir yayının frekansı nümerik tuşlar kullanılarak girilir (örneğin 11005)
ve bu frekansın etkin olması için yine nümerik tuşların bulunduğu kısımda yer alan .AB..Z
tuşuna basılır.
27
Daha sonra LNB ‘ye enerji vermek, LNB ve kablo kontrolü için LNB (22 nolu tuş)
tuşuna iki kez basılır. Bunun sonucunda LNB tuşunun yanında bulunan ON ve CONT.
Ledleri ışık veriyor ise sorun yok demektir.
Bu işlemin sonucunda artık frekans girilip LNB ye enerji verildiğine ve bir sorun
olmadığına göre çanak anten ayarlanmak istenen uyduya göre çevirilir. Uydu yayını
alınmaya başladığında SATLOOK ekranında spektrum belirmeye başlar. Bu sırada artık
çanak antenin vidaları sıkılmaya başlanır.
Ekranın hemen sağındaki tuşlardan TV tuşu kullanılarak yayın yapan kanalın TV
görüntüsü ekrana alınır, ve kanalın ses ve görüntüsünün en iyi olduğu çanak konumu ve
LNB konumu ayarlanır. Artık anolog olarak kanal ayarlanmıştır. Şekil 3.9’de TV yayın
görüntüsü verilmiştir.
Şekil 3.9: SATLOOK ‘ta örnek bir TV yayını görüntüsü
Yine bu ekranda iken çokfonksiyonlu tuşlardan SPECT. tuşu kullanılarak uydu
yayınının spektrumu ekrana getirilebilir. Bu spektruma görede sinyalin kalitesi görülerek
çanak ayarı yapılabilir. Şekil 3.10 ve şeli 3.11 ‘ da sinyal kalitesi ve spektrum
gösterilmektedir.
Şekil 3.10: SATLOOK’ta sinyal kalitesi
28
Şekil 3.11: SATLOOK’ta spektrum
Ekranda yayın görüntüsü varken, istenirse OSD ON / OFF tuşu kullanılarak ekrandaki
ölçüm sayıları ve yazılar ekrandan kaldırılabilr. Ekranda yayın varken eğer yayın yapan
kanalın teletext yayını varsa teletext tuşu kullanılarak teletext yayınlarıda incelenebilir.
Bu şekilde çanak ayarlandıktan sonra dijital yayınlar ve çanak ayarının ince ayarı için
ekranda kanal görüntüsü varken sırası ile SPECT, DİGİTAL ve BER tuşuna basılarak
dijital receiver moduna geçiş yapılır. BER tuşuna bir kere basıldığında dijital yayının
frekansı (örneğin 11025) girilir. 2. defa basıldığında ise sembol oranı (S/R) (örnegin 6510 )
girişi yapılır. Daha sonra bunların aktif olması için ekranın sağındaki tuşlardan sırası ile 3. ve
4. tuşlara basılır.
Gerekli değerler girilip onaylandıktan sonra LNB (22 nolu tuş) tuşu ile yine LNB ye
enerji verilip kontrol yapıldığında eğer kanal yayın yapıyor ise ve çanak ayarı doğru ise
ekranın sağ üst kısmında LOCKED ( kilitlendi) yazar.
Bu durumda kanalın yayını alınmaktadır. Bu durumda iken yayının sinyal kalitesi için
BER (bit hata oranı) ölçümü yapılabilir. Bunuın için çok fonksiyonlu tuşlar kullanılarak BER
seçeneği seçilir.
Ekrana sinyalin BER seviyesini gösteren sayılar ve BER seviyesinin gösteren bir bar
(çubuk) gelir. Burada BER barı ne kadar uzun ve BER sayısı ne kadar düşükse sinyalin
kalitesi o okadar iyi demektir. Bununla ilgili ekran görüntüsü ise Şekil 3.12’de
görünmektedir.
29
Şekil 3.12: SATLOOK’ta dijital kanal gösterimi
30
Ø Çanak
anteni
yönlendirmek.
istenilen
Öneriler
Ø Çanak
anteni
istenilen
uyduya
uyduya
yönlendirirken satlook ekranına da dikkat
ediniz.
Ø LNB çıkışını sinyal seviyesi ölçüm Ø LNB çıkışını ölçüm cihazının doğru
cihazına bağlamak.
yerine bağlamaya dikkat ediniz.
Ø Bu işlemi yaparken çanak anteni yavaşça
çevirirken ölçü aletine bakarak sinyalin
en yüksek seviyede olduğu yeri
yakalamaya dikkat ediniz.
Ø LNB’yi kendi etrafında çevirirken sinyal
Ø LNB’yi kendi etrafında sinyal seviyesi
seviyesini de ölçüm aletinden izleyerek
max. oluncaya kadar çevirmek.
sinyal max. Seviyeye gelince çevirme
işlemini bırakıp sabitleyiniz.
Ø Bütün ayarlamaları yaptıktan sonra çanak
Ø Çanak anteni sabitlemek
anteni hareket
etmiyecek şekilde
sabitleyiniz.
Ø Ölçüm cihazında sinyalin en yüksek
olduğu seviyeyi tespit etmek için çanak
anteni çevirmek.
31
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(….) FSM bir sinyalin alan şiddeti ölçümünü yapan ölçü aletidir.
(….) BEEPER uydu ayarlanmasında kullanılan ve görüntülü uyarı veren bir alettir.
(….) SATLOOK uydu antenin ve LNB nin sinyal ölçümü ve ayarında kullanılan bir
ölçme aletidir.
(….) BER uydudan alınan sinyalin bir hata oranını ifade eden bir terimdir.
(….) BER değeri ne kadar yüksekse sinyal o kadar kalitelidir.
(….) BER barı ne kadar kısaysa sinyal o kadar kalitelidir.
Anolog modda iken frekansla birlikte sembol oranı da girilmelidir.
(….) Dijital yayında iken ekranda LOCKED yazısı varsa yayın alınıyor demektir.
(….) SATLOOK ile sadece uydu yayınları üzerinde ölçüm yapılabilir.
(….) SATLOOK ile uyduların spektrumlarıda incelenebilir.
DEĞERLENDİRME
tekrarlayınız.
32
B. UYGULAMALI TEST
Evet
Hayır
İhtiyacınıza uygun bir SATLOOK seçtiniz mi?
Kullanmadan önce SATLOOK ‘un şarjını ve kalibrasyonunu kontrol
ettiniz mi?
SATLOOK cihazına ayarlanmak istenen uyduya uygun bir frekans
girişi yaptınız mı?
LNB ve kabloda sorun olup olmadığını satlooktan kontrol ettiniz mi?
Çanak ve LNB ayarlarını SATLOOK kullanarak sinyalin max. kalitede
olduğu konuma ayrladıktan sonra çanak anteni ve LNB ‘yi sabitlediniz
mi?
Sabırlı ve güler yüzlü çalışmaya özen gösterdiniz mi?
Planlı bir şekilde çalıştınız mı?
DEĞERLENDİRME
33
AMAÇ
Müşterek uydu anten tesisatının antenlerinin yönlerini rüzgarsız ve yağışsız bir havada
uydu ayar cihazları (SPECTRUM ANALİZÖR) kullanarak ayarlayabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Ø
Sinyal ölçüm cihazlarının kullanım amaçlarını ve çeşitlerini araştırınız.
Ø
SPECTRUM ANALİZÖR hakkında bilgi edininiz.
4. SPECTRUM ANALİZÖR
Spektrum, Türkçe karşılık olarak ışık dizisi, izge, tayf anlamlarına gelir. Spektrum
analizörü ise genel olarak bir sinyal bloğu (frekans bandı) içerisindeki bütün sinyal
seviyelerini (genlik, frekans..), tüm harmonikleri analiz ederek, bunların hepsini veya bir
kısmını birlikte (spektrum olarak) görebilmemizi ve bunun üzerinde inceleme ve ölçmeler
yapabilmemizi sağlar. Spektrum analizörleri dış görünüş olarak bir osilaskoba benzerler.
Ancak spektrum analizörleri osilaskoplardan farklı olarak bir frekans bandı içindeki farklı
frekansların, harmoniklerin incelenmesi için üretilmiş cihazlardır.
4.2. Çalışması
Spektrum Analizörleri sadece alan şiddeti ölçen aletlerin (FSM) daha gelişmiş
olanlarıdır. Bu alette belli bir frekans bandında yayın yapan bütün istasyonların seviyeleri
aynı anda görülebilir.
Yayın frekanslarının ayrı ayrı ayarlanmasına gerek yoktur. Böylece alınmak istenen
bütün işaret seviyeleri istenen sınırlar içerisinde birbirine göre rahatça ayarlanabilir.
Ayrıca bant içinde bulunan bütün karışma işaretleri, istenmeyen istasyonlar v.s. nin
frekansları ve genlikleri ölçülebilir.
34
Şekil 4.1: Temel bir spektrum analizörünün blok diyagramı
Şekil 4.1’de temel bir spektrum analizörünün blok diyagramı gösterilmiştir. Giriş
kısmında birçok akordlu band geçiren filtre bulunmaktadır.
Filtre ve dedektör katlarında işlenen sinyaller tarama anahtarı ve tarama osilatörü
katlarında da işlemlerden geçtikten sonra son olarak CRT veya TFT LCD bir ekran ile
gösterilmektedir. Böyle bir aletin ölçme sınırı kullanılan filtre sayısına ve filtrelerin band
genişliklerine bağlıdır.
Şekil 4.2’de bir spektrum analizörünün çalışmasını anlaşılır kılmak için zaman ve
frekans domenleri arasındaki ilişkiyi gösteren şekiller yer almaktadır. Bu örnekte, bir temel
sinüs dalgası ile bunun 2. harmoniğinin toplamından oluşan bir dalga şekli gösterilmektedir.
Şekil 4.2 (a), genlik-zaman (A-t) bilgisini ve genlik-frekans (A-f) bilgisini
işaretleyerek üç boyutlu bir koordinat sistemini göstermektedir.
Şekil 4.2 (b) görüldüğü gibi A-t düzleminde birleşimi göstermektedir. Elde edilen eğri
esas sinyal üzerindeki 2. harmonik parazit için klasik dalga şeklidir.
Ancak, şekil 4.2 (c)' deki şekil biraz farklıdır. Bu şekil iki bileşenin birbiri ile ilişkili
genliklerini gösteren bir A-f çubuk grafiğidir. Bir spektrum analizör A-f verisini gösteren bir
osilaskoptur.
35
Şekil 4.2: Frekans zaman domenleri
Şekil 4.3: Spektrum analizörün iç yapısı ve blok diyagramı
36
Şekil 4.3’te ise spektrum analizörünün çalışmasını anlamak için başka bir blok
diyagram gösterilmiştir. Bu blok diyagramda giriş sinyalleri, IF (farksal) sinyalleri üretmek
için lokal osilatör sinyali ile karıştırılır. IF yükseltecin bant genişliği darbant ile ilişkilidir. Bu
nedenle dedektördeki çıkış sinyali, o anda IF' ye çevrilen LO frekansıyla ilişkili bir dayanım
gücüne (strength) sahip olacaktır. Ekran daha sonra, çeşitli giriş frekans bileşenlerinin
genliklerini gösteren "poles" çubuklar içerecektir. Spektrum analizörlerinin 2 örneği şekil 4.4
de gösterilmektedir. Şekil 4.4 (a)' da gösterilen örnek bir 8557A Hewlett Packard modelidir.
Bu 10 kHz' den 350 mHz' e kadar bir aralığa sahiptir ve -117 ve +20 dB arasında sinyal
seviyelerine yer sağlayabilir. Bu model 5 kHz/div' den 20 mHz/div' e, 1-2-5 serisi içinde
kalibre edilmiş 12 tarama hızına sahiptir. Çözünürlük aralığına bağlı olarak da 1 kHz' den 3
mHz' e kadar değişir. Daha geniş aralıklı bazı cihazlar şekil 4.4 (b)’de gösterilmektedir.
Şekil 4.5’ de bazı spektrum analizörü eğrileri gösterilmektedir. Şekil 4.5 (a) 1500 mHz
kristal kontrollü osilatörün çıkış spektrumunu göstermektedir. Spektrum analizörü 10Hz
çözünürlük için ayarlanmıştır. Bir 20 mHz transmitter üzerindeki 2 ton ara modülasyon
distersiyon testinin sonuçları şekil 4.5 (b)’de gösterilmiştir. Dikkat edilmelidir ki çıkış
oldukça temizdir. 3.sıra IM ürünleri 85 dB aşağıdan daha büyüktür. Şekil 4.5 ( c)' de 247
mHz’lik bir transmitterin spektrumunu, düşük frekans modülasyon sinyalleri ile üretilen yan
bantları ile görmekteyiz. 1000 mHz AM transmitter spektrumu şekil 4.5(d)' de
gösterilmektedir. Yan bantlar modülasyon sinyalinin 2. harmoniğine göre üretileni adeta
sinyalin kendisi tarafından üretilmiş kadar iyi bir şekilde her ikisini de içermektedir.
Şekil 4.4: ( a) – (b) Örnek spektrum analizörleri
37
Şekil 4.5: Spektrum analizör eğri örnekleri
Spektrum analizörün, teknolojinin birçok alanında uygulamaları bulunmaktadır.
Bununla beraber, bir iletişim transdüserinin bir sinyali Fourier serilerinin bulunmasında ya
da transmiterin çıkışının kontrolünde kullanılır. Biz, spektrum analizörü kullanarak test
edilen sistemler hakkında çok şey ortaya çıkarabiliriz.
Spektrum analizörü çok daha genel amaçlı ve kullanışlı bir alet olmasına rağmen fiyatı
pahalı olduğundan her TV tesisatçısının alması mümkün olan bir alet değildir
Bu yüzden sadece TV alan tesisleri kurmak isteyen tesisatçılar TV Alan ölçme aleti ile
yetinebilirler. Ancak hem TV alıcı hemde aktarıcı kurmak isteyen şahıs veya kuruluşların bir
spektrum analizörü bulundurmaları gerekir. Spektrum analizörleri laboratuvarlarda, teknik
servislerde geniş bir kullanım alanına sahiptir. Piyasada kullanım alanlarına ve ihtiyaca göre
farklı ölçme kapasitelerine, özelliklere ve bunlara ek olarak farklı ek seçeneklere sahip
birçok spektrum analizörü mevcuttur. Spektrum analizörlerinin piyasadaki kullanım
38
alanlarından bazıları, GSM900, GSM1800 ölçümleri için, Kablo-TV (CATV) ölçümü için,
PAL ve NTSC sistemlerinde kanal tarama, taşıyıcı seviyesi ve frekansı ölçümleri için, kablo
arızasında mesafe ölçümleri (DTF) için vb. gibi. Şekil 4.6’de 9Khz. – 3 Ghz. ölçme aralığına
sahip bir spektrum analizörü görülmektedir.
Şekil 4.6: 9Khz. – 3 Ghz. ölçme aralığına sahip bir spektrum analizörü
İyi bir spektrum analizörü mutlaka heterodin yani farklı sinyal seviyelerini
karıştırabilen aynı anda inceleyebilen özellikte olmalıdır. Spektrum analizörleri üzerinde yer
alan tuşlar yardımı ile ayarları yapılarak kullanılırlar. Kullanmaya başlamadan önce dikkat
edilmesi gereken bir unsur da kalibrasyondur. Osilaskoplarda olduğu gibi spektrum
analizörleri üzerinde de bir kalibrasyon sinyali çıkışı yer almaktadır. Bu çıkışta ölçmenin
sağlıklı yapılabilmesi için referans (örnek) bir sinyal verilmektedir. Bu çıkışı kullanarak
spektrum analizörü ölçmeye başlamadan önce sağlıklı ve doğru bir ölçme yapabilmek için
mutlaka kalibre edilmelidir.
4.3. Çeşitleri
Piyasada yapılmak istenilen işe göre çeşitli özelliklere ve fiyatlara sahip birçok
spektrum analizör cihazı bulunmaktadır. Önemli olan ihtiyacımıza ve ekonomimize uygun
olan cihazı bulabilmektir. Burada spektrum anlizörünün ekranı, ekran kalitesi, hafıza
özellikleri, ölçme alanının genişliği, bilgisayar bağlantısının olup olmadığı gibi birçok faktör
vardır. Örnek bir spektrum analizörün özelliklerini inceleyelim;
Ø
9 kHz - 3 GHz çalışma bandı
Ø
6.4 inç renkli TFT LCD yüksek çözünürlüklü ekran
Ø
300Hz, 1kHz, 3kHz, 10kHz, 30kHz, 100kHz, 300kHz, 1MHz, 3MHz
rezolüsyon bant genişliği (resolution bandwidth)
Ø
10Hz, 30Hz, 100Hz rezolüsyon bant genişliği opsiyon
Ø
-110 dBm gürültü seviyesi (PA-01 opsiyonu ile -130 dBm)
39
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
9 adet markör
50 dB kademeli giriş zayıflatıcısı
AM / FM demodülasyon
300 Hz/div 'den 3MHz/div 'e kadar 1-3-10 aralıklarla seçilebilen tarama aralığı
Geniş dahili hafıza: 1.000 dalga şekli kaydedilebilir, ayrıca 3.5 inç floppy ile
sınırsız kayıt olanağı
RS-232C programı
Spektrum analizörleri kendi özel probları kullanılarak ölçülmek istenilen yere
bağlanır. Standart probun dışında kullanım alanına bağlı olarak (GSM, CATV, SAT...) özel
problarlada bağlantı yapılabilir. Ölçülmek istenilen sinyal prob kullanılarak spektrum
analizörünün girişine uygulanır ve istenen ölçmeler gerçekleştirilir. Standart olarak yapılan
ölçmelerin dışında birçok spektrum analizörünün opsiyonel olarak sunduğu ölçme paketleri
de bulunmaktadır.
4.5. Kullanılması
Uydu anten montajı işlemlerinde hem daha çok üniteyi birarada barındırması (FSM,
Receiver, spekt. Analizörü.) hem mobil bir cihaz olması açısından satlook aletleri
kullanılmaktadır. Bir önceki öğrenme faliyetinde satlook’un kullanımı anlatılmıştı. Bu
kısımda da kısaca bir spektrum analizörün üzerinde yer alan butonlardan en çok
kullanılanları ve işlevleri incelenecektir.;
Frequency (frekans): Frekans kontrolünün seçimini sağlar. Bu tuşa basıldığında
ekrana frekans menüsü gelir. Buradan merkez frekans (CF), start, stop seçilebilir. Ayrıca
düğmeli kumanda tuşu kullanılarak spektrum analizörünün çalışma frekans aralığına göre
(örneğin 9 kHz - 3 GHz) frekans değiştirilebilir veya bu işlem için nümerik klavye
kullanılabilir.
Span: Span menüsünün ekrana gelmesini sağlar. Bu menüden tarama aralığı seçimi
yapılır. Örneğin 300 Hz/div 'den 3MHz/div 'e kadar 1-3-10 aralıklarla seçilebilen tarama
aralığı.
Amplitude: Amplitude menüsünün ekrana gelmesini sağlar. Sinyalin genliğinin
osilaskoplarda olduğu gibi ekranda tam olarak görünebilmesi için ayar yapılmasını sağlar.
Marker: Marker (işaretçi-işaretleme) seçimini sağlar.
Düğmeli kumanda (tokmak tuş) : Seçilen ana fonksiyona göre ayar yapılmasını
sağlayan genel bir düğmedir.
Nümerik Klavye : Bilgi (frekans) girişinde kullanılır.
40
Ø Çanak
anteni
yönlendirmek.
istenilen
Öneriler
Ø Çanak
anteni
istenilen
uyduya
uyduya
yönlendirirken satlook-spektrum analizör
ekranına da dikkat ediniz.
Ø LNB çıkışını sinyal seviyesi ölçüm Ø LNB çıkışını ölçüm cihazının doğru
cihazına bağlamak.
yerine bağlamaya dikkat ediniz.
Ø Ölçüm cihazında sinyalin en yüksek
olduğu seviyeyi tespit etmek için çanak
anteni çevirmek.
Ø Bu işlemi yaparken çanak anteni yavaşça
çevirirken ölçü aletine bakarak sinyalin
en yüksek seviyede olduğu yeri
yakalamaya dikkat ediniz.
Ø LNB’yi kendi etrafında sinyal seviyesi
max. oluncaya kadar çevirmek.
Ø LNB’yi kendi etrafında çevirirken sinyal
seviyesini de ölçüm aletinden izleyerek
sinyal max. Seviyeye gelince çevirme
işlemini bırakıp sabitleyiniz.
Ø Çanak anteni sabitlemek
Ø Bütün ayarlamaları yaptıktan sonra çanak
anteni hareket
etmiyecek şekilde
sabitleyiniz.
41
1.
2.
3.
4.
5.
SPEKTRUM ANALİZÖR bir frekans bandındaki sinyalleri spektrum olarak
incelememizi sağlar.
SPEKTRUM tek bir sinyaldir.
SPEKTRUMU incelemek o frekans bandındaki bütün işaretleri görmemizi sağlar.
İstediğimiz spektrumu hafızaya alabiliriz.
Spektrum analizörler osilaskoplarla aynı kullanım için yapılmışlardır.
DEĞERLENDİRME
tekrarlayınız.
B. UYGULAMALI TEST
Işlem Basamakları
Evet
Hayır
İhtiyacınıza uygun bir SPECTRUM ANALİZÖR seçtiniz mi?
Kullanmadan önce SPECTRUM ANALİZÖR ‘un kalibrasyonunu
kontrol ettiniz mi?
SPECTRUM ANALİZÖR cihazına incelenmek istenen sinyale uygun
ayarları yaptınız mı?
Spektrumu daha iyi inceleyebilmek için gerekli ayarlarını yaptınız mı?
Ölçüm alanının temizlik-düzenine dikkat ettiniz mi?
DEĞERLENDİRME
42
MODÜL DEĞERLENDİRME
MODÜL DEĞERLENDİRME
A. FAALİYET ÖLÇME SORULARI (OBJEKTİF TEST)
1.
(.....) Multiswitch aynı zamanda bölücü olarakta kullanılır.
2.
(.....) Müşterek uydu anten tesisatlarında multiswicth çanak antenlerden alınan
sinyallerin birçok abone tarafından bağımsız olarak izlenmesini sağlar.
3.
(.....) Multiswitch’in Terr. Girişi çanak anten eklemek içindir.
4.
(.....) Multiswitch’lerin kamera girişi olan çeşitleride vardır.
5.
(.....) (9x8)’lik multiswitch’in 8 girişi 9 çıkışı vardır.
6.
(.....) Kaskad özellikli multiswitch’ler çıkış kullanıcı sayısını arttırmak için
kullanılırlar.
7.
(.....) 1 adet 9x16 kaskad bir tanede 9x8 normal Multiswich kullanarak 24 çıkışı elde
edilebilir.
8.
(.....) 2 adet 9x16 kaskad ve 1 adet 9x16 normal Multiswich kullanarak 64 çıkış elde
edilebilir.
9.
(.....) LNB ingilizce açılımı (Low Noise Block Converter) dir.
10.
(.....) LNB Türkçe karşılığı yüksek gürültülü dönüştürücüdür.
11.
LNB ler uydudan alınan sinyalleri alıcıların işleyebileceği frekans değerlerine
dönüştüren elemanlardır.
12.
(.....) Quad LNB ler 4 kullanıcının tek çanağı bağımsız kullanması içindir.
13.
(.....) Quattro LNB ler multiswitch li sistemlerde kullanılmak için yapılmış 6 çıkışa
sahip LNB lerdir.
14.
(.....) Quattro LNB ler sadece iki altband (yatay ve dikey) arafrekans çıkışına
sahiptirler.
15.
(.....) Quattro LNB lerde vertikal altband, vertikal üstband, horizontal altband ve
horizontal üstband olmak üzere 4 arafrekans çıkışı mevcuttur.
16.
(.....) Quad LNB içinde aynı feede bağlanarak tek kabinin içine yerleştirilmiş 2 tane
üniversal LNB bulunur.
17.
(.....) FSM bir sinyalin alan şiddeti ölçümünü yapan ölçü aletidir.
18.
(.....) BEEPER uydu ayarlanmasında kullanılan ve görüntülü uyarı veren bir alettir.
19.
SATLOOK uydu antenin ve LNB nin sinyal ölçümü ve ayarında kullanılan bir ölçme
aletidir.
20.
(.....) BER uydudan alınan sinyalin bir hata oranını ifade eden bir terimdir.
43
21.
(.....) BER değeri ne kadar yüksekse sinyal o kadar kalitelidir.
22.
(.....) BER barı ne kadar kısaysa sinyal o kadar kalitelidir.
23.
(.....)SATLOOK ta Anolog modda iken frekansla birlikte sembol oranı da girilmelidir.
24.
(.....) Dijital yayında iken ekranda LOCKED yazısı varsa yayın alınıyor demektir.
25.
(.....) SATLOOK ile sadece uydu yayınları üzerinde ölçüm yapılabilir.
26.
(.....) SATLOOK ile uyduların spektrumlarıda incelenebilir.
27.
(.....) SPEKTRUM ANALİZÖR bir frekans bandındaki sinyalleri spektrum olarak
incelememizi sağlar.
28.
(.....) SPEKTRUM tek bir sinyaldir.
29.
(.....) SPEKTRUMU incelemek o frekans bandındaki bütün işaretleri görmemizi
sağlar.
30.
(.....) Spektrum analizöründe istediğimiz spektrumu hafızaya alabiliriz.
DEĞERLENDİRME
tekrarlayınız.
44
MODÜL YETERLİK ÖLÇME (PERFORMANS TESTİ)
Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz
Evet
Hayır
1) Multiswitcleri yeterince tanıdınız mı?
2) Ortak uydu anteni sistemerini yeterince kavradınız mı?
3) Ortak uydu anten tesisatında kullanılan elemanları tanıdınız mı?
4) Kabloların sağlamlığını kontrol edebildiniz mi?
5) Prizleri ve konektörleri doğru şekilde bağlayabildiniz mi?
6) Ortak uydu Anten kurulumunu gerçekleştirebildiniz mi?
7) Kabloları antenlere doğru ve güvenli şekilde takabildiniz mi?
8) Uydu ölçüm aletleri arasındaki farkları kavradınız mı?
9) Kanal ve kablolama işlemlerini gerçekleştirebildiniz mi?
10) Kaskad multiswitch bağlantısını yapabildiniz mi?
11) Quadro elemanını multiswitche bağlayabildiniz mi?
12) Tesisat elemanlarını doğru seçebildiniz mi?
13)Ölçme aletlerini kullanabildiniz mi?
14) SATLOOK la BER ölçümü yapabildiniz mi?
15)SATLOOK ile spektrum gözlemleyebildiniz mi ?
16) Quad ve Quatro LNB arasındaki farkı görebildiniz mi?
17) Ortak uydu anten tesisatı kurma yöntemlerini anlayabildiniz mi?
DEĞERLENDİRME
Teorik bigilerle ilgili soruları doğru olarak cevapladıktan sonra, yeterlik testi
sonucunda, tüm sorulara evet cevabı verdiyseniz bir sonraki modüle geçiniz. Eğer bazı
sorulara “hayır” şeklinde cevap verdiyseniz eksiklerinizle ilgili bölümleri tekrar ederek
yeterlik testini yeniden yapınız.
45
CEVAP ANAHTARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Y
D
D
Y
D
Y
D
D
D
Y
1
D
2
Y
3
D
4
Y
5
D
6
Y
7
Y
8
D
9
Y
10
D
46
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
D
Y
D
D
Y
Y
Y
D
Y
D
D
Y
D
D
Y
1
2
3
4
5
MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Y
D
Y
D
D
D
D
Y
D
D
Y
D
Y
D
Y
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
47
D
D
Y
D
D
Y
Y
Y
D
Y
D
D
Y
D
D
KAYNAKLAR
KAYNAKLAR
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Doç.Dr. TÜRKOĞLU İbrahim, Görüntü Sistemleri Ders Notları, Fırat
Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, Elazığ, 2002.
GÜVERCİN Arif, Ölçme Tekniği Ders Notları, Bayrampaşa İnönü E.M.L,
İstanbul, 2003.
Prof. Dr. MORGÜL Avni, Ortak Anten Uydu ve Kablo TV Sistemleri, 1993.
Doç. Dr. PASTACI Halit, Elektrik ve Elektronik Ölçmeleri, Yıldız
Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1992.
http://www.uydutvhaber.net (Erişim tarihi: Ağustos 2005)
http://www.komsis.com (Erişim tarihi: Ağustos 2005)
http://www.uzaysat.com (Erişim tarihi: Ağustos 2005)
http://www.barbaros.com (Erişim tarihi: Ağustos 2005)
http://www.protelturkey.com (Erişim tarihi: Ağustos 2005)
http://www.yenicag.com (Erişim tarihi: Ağustos 2005)
http://www.betaset.net (Erişim tarihi: Ağustos 2005)
http://www.proaktif.com.tr (Erişim tarihi: Ağustos 2005)
UNAOHM Field Strenght Meter EP314 modeli kullanım klavuzu
Protel , Bakır ve fiber optik kablo, test ve ölçüm cihazları , uydu-tv, kablo-tv
ürünleri, fiber optik iletişim , dvb-t, mpeg2, mpeg4 ,sayısal yayıncılık sistemleri
Barbaros elektronik, BAR-COM ürün kataloğu, 2005.
48

Müşterek Uydu Anten Tesisatı

Transcription

Documents pareils

värde - PN Trading

8. SINIF FRANSIZCA 2015

Etat Dessin cataloque entête s prix