Bodin, Jean (1530-1596). Methodus ad facilem

Methodus ad facilem
historiarum cognitionem
Source gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Bodin, Jean (1530-1596). Methodus ad facilem historiarum cognitionem. 1566.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter [email protected].
'*•<•
I.
BODIHt
V O C A T I
AD
MET
AD
HODVS,
CILEM
F
A-
HISTORIARVM
COCHITIOMEM.
se
P A R I
S
II
S,
D. Cbrijlo~
^4f>fidMdmnumItmenem,fobinJtjmi
pbori è regione gymnafij Cameracenfium.
cid
C V M
io
LXVI.
P RI V I L E G I O.
DV
EXTRA1CT
uiicge
P R I-
du Roy.
& Libraire en IV1 L eft permis à Martin le Ieunejmprimeur
& expofer en venniuerfité de Paris, d'imprimer ou faire imprimer
Hure intitute,par telz Libraires ou autres que bon hiy femblera,vn
lé I. nodini aduoeati Ucthoius, adfacilem hijloriarum cognitionem iuf.
ques au temps & terme de fix ans,6nis & accomplis
à compter du
iour & date dudift priuilege, fans que pendant ledift temps, aucuns
ou autres, de quelque eftat, qualité ou conLibraires, Imprimeurs
`
dition qu'ilz foyent, le puiffent imprimer ou faire imprimer, vendre
autres que ceux que Iediâ le Ieune aura imprimé ou
ne diftribucr
fur peine de cônfifeation
defdiâz liures, qui autrefaiâ imprimer
ment ce trouueroycni
ainfi que
imprimez, & d'amende arbitraire
eft contenu aiidiâ priuilege.
Donné à Paris le
plus amplement
premier iour de Feburier, J'an mil cinq cens ipixante riz.
PAR
LE'
CONSEIL
DE
COVRL-AY.
L
1
TEXTORI
CVRIAE
<lyISITIONVM
I.
B
I N-
PRAESIDI,
O
D
I
N
V
S
S.
T.
D.
VEMAD MODVMfloreshifforiarum
légère, ac fuauifsimos
decerperç
fru&us oporteret,hac
methodo,
ri debet;
Praefesintegerrime,côpledli
propofitum fuit.quod
quidem fi confecuti videmur,tibi
acceptum feroratione graui
adqui me renitentem
miftaincredibilifuauitatebonitatis,exGellentifq;
naturae tus,ad id fxpius impulifti.fin
res aliter atacecidit,hocmeaculpacontraâum
quevellem
tamen apud alios iudices leuiorem
g.nofco:quam
fore putaui, fi primùm tibi
hoc eft veftrae curix
meam caufam probarem
vt fi
mitifsimoiudici,
te veritati quàra amicitis tributum,
plus effet abs
alios exceptione
eo prxiudicio
rei
confirmatus,
iudicatae fummouerem:
aut fiplus fajuer« amart
perfona depofita, patrocinio
erga mctuo,iudicis
me iuuares.quanquamnequeex
mea voluntate,
ab altiore quodam
de le& prçter expedationem
ad hoc genusferiptionis
cafu
gibus inftituto/um
id autem breuiter ex plicare tibi propodclapfus
fui,tùinvc£equiorfisergamefuturus(quanquam
îj
aequior
aequior eflc non potes) in hae methodo iudicà'da:
tùm etia vc eos quibus otij fatis cft ingenij verô,
fcientia; iudictj multo plus quàm mihi ad hacc
puîchaTima ftudia cohoitere. Cùm in forum veniflem vt fcenae quod dicitur, ac populo feruiré,
hoc primùm mihi propofui; vt rempus omne vacuil à forcnfibus negotiis in legitima ftudia concui poil Deum immortafcrrcm, ac Reipublicje
lem omnia debemus, fiue fcriptis, fiue quocûque
»odo pofTcm gratias referrem. fed cùm animadiserierera triplex omnino fcribendi genus effej vnum in rebus inucniédis, & materia fuppeditanda :alterum in rebus ordinetradédis
8c forma perin macuhs veterum hbropoliendis poâftmum
rumeluendis.mirummihivifumcfttammultos
effe, ac femper fuifle rerum inuentores, qui verô
res inuentas arte ac rationetraderent,
admodum
paucos.vt enim ahas artes omittam, innumcrabiles prope fcriptores habemus, quims ciuile Romanorum fuis cômentariis tantopere auxerunc,
vt nulla re magis,nullogiauiore
morbo.quàm
fua magnitudine laborarevideatur.nam
quô qui£
que magis ip fcribcndo ineptus, eo inaiorem librorummuUitudinemefFudit:quitaméarteconcluferit ea quae difperfa, didècliaquc leguntur, video fuifle ncminem:& Sds qui fpeciofa librorum
illam fe tradituros receperant,
infcnptionc,artem
deferuiflè: quinetiamab
eo quod
vadimonium
tam longe abfuiiTe, vt quid fit ars
propofuerant,
ipfa,;
videantur. funt enim aripfa,ne fufpicati quidem
id quod tu minime ignoras
tes ac fcientix
non
at illi iuris ciuilis,
fed vmucrforum
fingulorum,
id eft fingularis cuiufdam ciuitatis artem tradere
tafunt conati. quàm fapienter;non
difputo:mhil
men artis dignitàte
acpixftantia
potuit alienius
quàm fit abfurdum,ex Romanis
cogitari.omitto
mutabiles fuerunt,
lcgibus,qu£E pauîo momento
iure ftatuerevelle:prîefcrtimcùm
dcvniucrfo
eac legum infimta multitudine,
didorutn
poft etiam A Ebutia rogatione
omnes penè x i i.tabularum leges ac fubinde veteres nouis renafcentiIuftiniani penêius
bus fublatae fucrint.quinetiam
omne à confequentibus
Imperatoribus
abrogatû
videmus.omittoquàmmukafuntjinillisquœrequàm mukaiuftis
fiant legibus ,abfurda
populorum pêne omnium decretis, vfuque diuturno
tamen populi,pra?tcrquam
Ro
antiquata:nullius
manilegcsj&quidemordincperuerfojdefcripferunt. icgiflêiit Platonem, qui legum tradëdarum
ac moderandæ
ciuitatis vnam eue formam putaaut magis illuftrium
Reuit, fi omnibus omniû
rumpublicarum
legibus in vnumcolle^is,viri
prudentes eas interfe côparaf
ent,atqucoptimum
genus ex iis conflarent. Ad hoc igitur inftitutum
omnia mea fiudia,
omnes contuli cogitationes.
iuris vniuerfi
formam ficadumbrauiPrincipio
mus in tabula, quam tibi exhibuimus
fpedanda,
Vtabipfis
cauiis,fumma
gênera,.JtI0.0
genêrûque
iij
par-
titionem
eatamcn ratio-1
ïnfima dcduceremusj
ne, vc omnia membra in ter fe apta cohsrcrent. in
quo vrrifsimè à -Platone di&û intellexi, nihil difre&è partiri.dcinde
ficilius ac diuinius.quam
poftulata conftiituimus,
velu
quibus tota difciplina
niteretur
tum definiti firmifsimis fundamentis
titionemad
tiones fubiicimus:
poftremopr£Ecepta,qu£Bregu*
lx appellantur,
qua breuitate fieri poteft, ad proad norma exigimus. ex adpofitam forma, velut
uerfo breuifsimis notis Romani iuris interpretes
adiicimuSjVt
ex iifdé fontibus,quibus
ego,haurire ad fatietaté quifque pofsit alcera ex parte leges
vrbanaq; difciplina
claruemilitari
anneâimus.
runtjVndique collcftas
quam quidé
fimul 6c hiftoricorum
ad rem, lurtfconfukorum
ponderibusvtimur,vtPerfarum,Grxcorum,AEgyptiorû,
non minus quàmRomanorumlegibus
Hebracorû quoquepandeâis,
tnbuatur.ex
potif.
fimùm ex libis Sanedrim ,optima quxquehaurire propofuimus:
in quo mthifua opera I. QuinMercerus, Hebraïcjelinguceregij
quarborcus,ac
Hidoftorcs,
mihi non defuturafpoponderunt.
fpanorum
quidé leges & Britannorû, atq; omniItalix ac G er mania: ciuitatum
iura
oo clariorum
obfcuriores
nobis ne defint{natn
conquircre infinitum fît) effeflmrûmenon
diffido,vt
cû noftris
fimul coniungâtur.
Turoptaré illud quoque,vt
auc certé ius
carum iure ciuili perinde frueremur:
publicû
quoflorens
illud
ac pracpotensimpérm
itabili-
tencrenaus
.his acquodammodo
cedet forenfis
rerû,
doârina/ummaqucautoritas
tùm in veftra,
tùm in imperiali curia decrctarum:
hominum,
partira
Guaqaas partim noftrorum
fie erini, & Minfîngeri
opera confecuti fumas
nim Polycl'cti- norma; leges, & legis actiones:
& iudicis officium exaLesbia vero cequitatem
ftabilittîm
eft
minare decreuimus.
Hxc igitur
omnia ïurifconprobata & conlîrfultorum
,atquehiftoncorum
& clarioré,
raata fen tennis ,artem illa m efficient
& auguftiorem,
quam fi ab vnius populi Romatametfi Grœeulorû fignaenni arbitriopenderet
ta efle qux habemus,
magna fui parte côpcriunà Iuftiniax v.viri legibus conftituendis
tur.nam
nocreati,cùmfœdabarbarieomniapremerentur,
nihil fereà
legum fontes adeo conturbarunt,vt
ex quo fecuta
fordibus & luto purum hauriatur
cft immenfa
difFufaque legum copia, tùm vt letùm etia
gum inter ipfas diferepantia tollcrctur
vtab integro corpore auulfa membra,
vtcunquc
poflènt. ex quo veteres interpretes
coagmentari
vero penè incredibili
fuit
magno ingemo3labôrc
etiam ex eorû feriptis, quae
ïèintelJigipoteftjtùm
tot ac tam mulra effuderunr,vt
omne fuum tépus
ad legendû referuaffe viin feribédo pofuiflè;nihil
deatur. fed cùm in miferrima tépora incidifTenr,
loquibus nec bonis artibus erat, nec humanitati
fcientia deterplerofqueabhac
cus:fuisfciïptis
ruerunc
cùm enim iuuétus à fuauifsimis
eloquét\x
& hortuiis,adillà&ntiaeac phiîofophiaefionbus
ticeta, praeruptaque faxa vocarctur animum plane deiieiebat: & quo quifque elegantiùs crac à
etiam à do&rina perpolkus
co
natura^vbenùs
magis refugiebat ab cius fcientix aditu,qui veprivero
bus ac fptms interclufus tcnebatur.poftea
quàm perpurgari cœpit tùm legibus Romanouser'
rum tua prifea dignitas refticuivifaeft.Ex
go interpretibus, quorum dcledtû habemus,quibufque ad leges dcfcribcndasvtiraur,quattuor
funt gênera. vnum eft eorum qui in fcholis perpétua difputatione legum memoriam animo comfed tamen fine vfu & exerciprehcnfam.habent;
tatione forenfi. fequuntur ij qui diuturno rerum
forenfium vfu paucis quibufdam praeceptis, iutertiû gedicandi prudentiam fibi compararunt.
nus eft eorû, qui ab his quidé vfum; ab illis prxhabemus
cepta didicerunt: quales intcrnoftros
SpeculatoremjFabrumjGuidoné^haflàneum,
Boërium^aronêjConanumjTiraquellûjeiufquc
6c collegij noftri decus
popularem Briflonem
ex quibus vberes in eau fis ciuium
Molmxum:
difeeptandis ac iudicandis percipimus vtilitates;
ex illis,prope nullas.Nâ qui fine foréfi difciplina
iuris fcientia fe adeptos arbitrantur, plane confimiles funt iis,qui feipfos in palxftra femper excrcuerùc,nu Ilas tamen actes viderût, nu llos militiae
labores tulerût itaque hoftiurh afpcdû ferre non
is qui in fcholis Biturigum
magis poflunt,quàm
tanta
tantâcuragloriaflorebatjidcftftrabointcrcœcos
acatiéimè cernébat
cùm in ibnitn, tieniffet, de
lcuifsima qusftionc confultus obmutuic non fiae acerbaRiandi rcprchenfione
talcs rcrgo iurifconfuîtos I. Ferrerius mus collcga vit omnilau& qui nunc. legatum apud Vcnede cumulatus
tos agit;graui
teftimonio dcfalfa illa^quàm de
opinione depéllere fole(èipfi concipiunt,iuris
batjCÙoi mukis audientibus ingénue fateretur,
curiaUtteras
fciussfl«èjgnoraire,<|uàttjin
veffra
forenfësac fenatôrias vCw diuturno comparaflêt.
non aliter atque Demades orator, qui Reipubliess gïrendsfcieaiiaJïi
iinseninfididis
Se otio,fed
in ciariftima; populi luce lÉdiéiiîc gloriabatur.
non modo praeExtrètnum genus eft eorumqui
praeclaris articeptis ac vfuforenfi, verumetiam
nabos & foîidaphib{opkainforroati,iuftitije
turamnon adhominum voluntates
rautabilem,
norfed xterna lege dtfinitam ampleduntunqui
qui iuris origines
mamacquitatis peritë traçant
omnis antiab vkitno principâo dcducunt.qui
quitatis cognitionem accurarc tradunt qui prinRomacipiSjfenatuSjpopulijmagiftratuuraque
norum imperium ac poteftatem plane tenent:
qui philofophorum delegibus & Republica diafferunt: qui
fputationes- ad ius interpretandum
Graeicam & Latinam linguam, quibus deferiptx
funtlegcs, minimè ignorant: qui deniqueartem
vniuerfam fuis finibus circunferibunt,
genenbus
a
notant,
in partes diftribuunt,
vcrbis defîgnant^ 1e>
exemplis illuftrant. has dotes eximias fi habercnt
interprètes
illiveteresjhauddubiumeftqiiinifta,
quam terirnus
cornmcntariorurn
fquallens tyU
ua.lautis adolçfeentibus iucundior fuerit,& Retpublicx vtilioi; fuîurà. ex cat amen aureas définitiones ad inftituïi
noftrirationé legimus, &raagnam gratiam illis habemus, quod fuorum ftudiorû qualefcunque
fruûus liberaliter adRcmAtque vtinam eorum expubhcam detuleiunt,
notant
emplov«ilriquoquePapiniani,SjC£EUo!3e,Labeones(nequeenim.ahtsnominibusappell3ndifunt)
quos adsquitateniiîatuiî^genuitjdifciphna
informauit.vfusaflliefecitiquantum
valentjtaittum velint. quidenira tantam fàpientiam latere
poteft?aut qui merito maiorepoft homines natos
nomine frùuntur ? neque enim
lurifconfultorum
vlla pars oibis t erratum œquè floret omni difciplinarum genere, vt Europa nec vlla pars Europe legum fcientia clarior.fuit vnqua, vt histemporibus Gallia (id quodetiamnum peregrini hô*
mines confitentuï)nectheatrumGalli3eornatius'
vllûhac ipfa vrbe :tùm propter lumen huius curiaî: tùm etiam propter vrbis cum vniuerfo terrarumorbe cômunionem
Qux
ôcquafifocietaté.
cùm ita fint,non exiftirao id quod à Platone de lanandis populis & conformandis
legibus fcriptû
.cil: à Solone & Lycurgoin fumma legûinopia,
djuturnaque peragtatione fufceptû à dccemu iris
tora
t^Gtaecia^Uçfîtû(tïcqueeniin?AdrianOiVclluftiniano cura fuit iuris alieni) cômpdiùs, a ut faeiliùs quàm hiseruditis téporibus, & in hac Forenfi
liÍ1squàtt.'hi~e!uditis
fchofa confici polïc.neque
té.porjb~~&:
dubiû eft :In"~a:c¡fbre~6
quin Fïrancifeus maior,(î diutiùs vixiflct,hoc quoquefuïceptu
non pniiB:è
rus fuerie; ôc *â exitam perdufturus
Graecia Iarilconfaltos areeflferc, nec aliahtf e legîî
latores accirc oportuiflèc.ièd tali ae tanto rege nobis abrepto miferanda conuerfio fecuta eft. cùm
enim fcmcwcé in litcrarum ageos ^arfîffèt, iyqm
florentem feientiarum fcgeté,ac frudus pendétes
corrûpi maluerunt:
légère debuiflcntjputrcdinc
fublatis feilicee agricolarû promus, 3 vt ignaui fsirais ac turpifsimis homimbus
tribuerentur “ neque enim fine acerbifsimo fenfu doloris remxmfci pofïunijCÎâf ifsima ingeniorû Iumina,qu3e tota
& inopia extihâa -fuifGalliafulgcbat,fquallore
â
fe.Rcftat
igiturvtvos
,quibusnallumtempus
routière publico vacuum datur, Semélorios,Por^
tas, Caaaios, Mangones, quibus otiû peperir rerum omniûafftucntia,pro
vcftra,qu£e fumma eff,
vt fuis quoque fcriptis bene
auderitatevrgeatis
de legibus mereri ftudeant,vcl potiùs gratiam referant bene de fè mentis, qua' û ope tales ac tanti
fais confultoribus afsiduë -è
cuaferunt.quôdenim
cauent ne capiantur
faciunt quod fua virtute ac
fapi,critia dignum eft: fed eft eiùfdem viitutis ac
vt diuinailla refponfa, qux in
fapientiscauere,
famam non
valgus manare pattuntur^qusque
modo
?* a ijij
modo fcmpiternâm, fèd ethta falutem Rcipublicse pariunt,&d poftcros cm deriuaripofsint.quod
ab iis fperarinon debee^quosnema de iure conquière velit qui fe grammaticos malut quàm lurifconfultos haberi .qui falfam fctentia^nullâsquimotatis opinionem indueriint
qui fylîabarum
mcntis Rcmpublica feruari,iudicta
conftituislitcs
diriosi putant. qux fane peftis grâmaticalis,in intitnos
omnium difciplinarû aditus vfquc eôferpere cœpit,vt pro philofophis,oratoribus,mathcimticis,theo]ogis;ipinutôsde
fchola gramaticos
ferre cogamur. namqui iabes ac maculas ds tabulis antiquis leniter detergere debuiflènc, vt piaura vécus agnofcerctur^fcrreo
ftilo turpes notas, & quidcm indélébiles
tath akè inhbrisom-r
nibus imprefïèrunt,vc nu lia pêne antiquitatis appaïeat imago fcd iis omifsis qui fuafc voluntate
ex aibo doSorum
hominum exemerunc ad hiftoriam}vndenoilrafluxitotatioJrelabor.Exhac
igitur veterum leges' hue klluc dilpetfas eolligi?
mus,vt huic quoqueoperi
coniungamus,& qqidéni in hiftoria iuris vniucrfi pars optima latet:
quodque. ad leges optimè dnudicandas
magni
mores populorum ,ac
ponderis eft acmomenti
inicia,incrementa,ftarerum omnium publicarû
ab ea deriuantur. in quo
tusiConurrfioneSjCxitus
pr^cipuum eft huius methodi argumentû. proptercàquôdfruâ;usliifl:orixnulliiuntvb;eriores,
quàmquideilatuRerumpublicarûdecerpieonfueucrunr.
fueuerunt.atque eo de gencrc pltsra quàmde relieam difputationem
fcripfi,
quod
quis parcibus
tam neceflàriam ad intelligendum; pauci, & qui.
dem frigide tra&arunt.quae difputatio
fi nimis
ampla cuiquam ae difFufa videbitur, cogirare debcbit,ea quae nulium exitum habcnr,cuiufmodi
non poffé breui
eft hiftoria rerum humanarum,
methodocontineri.
quod fi Galenus defola metLodo fax aitis
quas certis regionibus concluditur.libros
plufquam x x x. Diomedes vero dere
miilia librorû effudieprofe^o
non
gramatica fex
debet id quod de vniuerfa hiftoria fcripfirous, co
eft quod
piofutn videri quanqua iftuc quicquid
modis omnibus exiguum
iampridé ad te detuli
fore côfîdo prœ illafama quam de fingulari eruditione,deque virtutibus tuis condtafti.quarum
virtuturn laudes eximias, nec in tam obfcuroloco detegere, nec apud te pra:dicare decreui. Bene
L x,v
i o
i.
vale. Calendis Febr. cio
a iij
CAPITA
Methodi.
SVMMA
TOTIVS
Proëmiwn de facilitate, ,obleclatione ,&• vtihtate hi-<
floriarum.pag. i.
cap. i.pag. i x.
Quidhiftoriajit&yuotuplex.
De ordine btfloriarum cap. i i.pagi x v.
De loris biftoriarum recle injlituendis.cap. 1 1 i.pag.
xxi
m.
Dehif loricorum delecltt. cap. mr. /><*£.xxxx.
De retfo bittoriammiudicio. cap. v.pag. x c i.
Deftat» Rerumpublicarum. cap. v upag.c z x x v 1 1.
Confut atïo eorum qui quattuormonarcbias & aureajcculdftatuunt. cap. v i upag. c c c x l v i.
De teporis vniuerjiratione. cap. v 1 1 i.pag.c c c Lx i i.
origines haberi pojiint aciudiQuarationepoptwtum
cari. cap. i x.pag. c c c c 1 11.
De bi&oricorum ordine & coUeSîione.cap. x. pag.
J
CCCCXLI.
IOBODINI
DVS
METHO
AD
FACILEM
ftoriarura cognitionem
HI-
F A C I L IPROOEMIKMDE
tatetobleclationes& vtilitate bifioriarum.
KM
HiftoriaUudatores habeat
complures, qui Je >ums acpropriis
laudibus exornarunt, ex omnibus
tamen nemoverius ac meliits,quàm
qui vita magijhram appellauitnam
ca voxomnes omnium'virtutum ac
difciplinam vtilitates amplexa fignificathominum vitavniuerfam adfacras mftoriœ leges, velut ad Polycleù
normam,dirigioportere. certèpbitojophia, quaip/àvita
finibus
duxappellatHfy pmpofitis bonommacmalorum
intermortua iaceret, ni fi ad remmprateritarum hiflorias
omnia diÛa,faéta, confilia reuocarentur: ex quibûi non
folùm prafentia commode explicantur ,fed etiamfutura,
colliguntur, ceniBimkque rerum expetendarum ac funendarumprœccpta conflantur. Itaque mirum mihi vtjum
eji in tanta fcriptomm multitttdine tamq; eruditis temporibus adbucfuijjèneminem, qmmaiorumnofirorum
clam bifiorias interfe & cum rébusgejiis antiquorum
h
compararet.
r
r.
o
6e
m i
vm;
commodepoterat,fi colleéîis ocompœraretàdautemfieri
ad bec exemmnibtts humanarum aflionumgenaihia
plorum varieras apte &(ùo quicqueloco accomodaretur:
-vt ij qui Jefiagitiispenittts aedidiffent iuftifômis maledidis jjrofàndmntur.qui autem vlla virtute clamijfent,
hic enim bijioriarumjruéîus
Jùo merito laudarentur
eji
velmaximus, vtalij quidem ad virtute inflammari, altj
enim
à vitiis deterreripofônt.tametjt
boniperfe laudabi
laudentur, nihtlominus tamen
lesjùntetiamfianemine
etialauquœ vinutipvxmmproponuntmjhunc
ducût,viuos ac mortuos
disjrucium,quempleriquejôlum
confiqui par efi: vt indigne ferantjcelerati bonosyqui ab
prçterea
'tpfîsôpprimttMurjricœlum vjque tolli:fe verojttommq;,
nomen aterna labe maculari quod etiamfi dlfiimulant,
non tamen fine acerbipimojènjù dolomfemnt.neque
enï
vèmm,acne
verifimile quidem ejfepttto quodTrogm
Pompeius deHeroftrato,T.Limtts,deManlio
Capitolino tradutjmavnœ quàm bonœfamafitiffe cupidiores: fed
alterum,epmor,vit<e
dejperatio mennjquefurot^lterum
maiomgloriœftes impulit/vtjùispopularibus
impèraret.
aut fane fat edumfit hommesgloria mpidos aquo animo
ipfi valde repugnat.namfire
contumeliasferre,quodfibi
mentes yvteflapud Platonemtaquè
dudanturimpiorum
verberu iflus & laniatusatque cajô corpore cmenta vibices,aut ferri candetis imprefiones af]>icipoJSint. & qui
intereosgloria cupidiores funt, quanquaverœ laudisguf lum nullum babenttpd tamen quigloriainanem captât,
incredibile diéttt eji quantueos laceret ô" conficiat
infamie, metus.acji qui funt adeojiupidi vt animos vnà cum
corpa-
P R 0 OSM I VM.
corporibusinterire putent, quandiu tamenvittumplurimumfùa intereÏÏè arbitranturaualemdeïèopinionëpo*
fient as fit habtturajœpiufque mtafactut, vtje mortutSt
terrarum deflaquanqHamNeroidoptal>atvtJeviuoi
gratio confequatur. argumentafit Tiherius Juguftus^m
et .fi multacrudeliterac libidinosé animiqttada impotentiagefîityjceleratiortamë fatums erat, nififama curant
hdberet. itaqueflagitiomlatehasin
remota quadaminfula quafiit: cûmque imperiojê minime di^nû iudicaret,
patrispatrU appellationem,& imperium obftinatijsime,
vt loquitur T'ranquillus,rerufauit: ne mox maiore dedecore impartantis honoribusinuenireturextat eius oratio
habita in Senatu, qua vnum ait principicomparandum,
profteram fui memoriam, alioqui farme contemptu contemni vînmes, extant epifloU magno mmgtmitu ab eo
jfaiptœtquibusde anteaBavïtamijèrè co(juentur,féfypa
Beritatis graues contumelim iamfentirenec tamé mores
hœc
mutarepojjè. bicautëinfamiametusinprincipibus:
*vtilitdfkifhorti Cornelio Tacito tant maffia vijà efi/vt
tielfih homines ad eius kélione&fcriptione debeàt infiamare. At ittud quanti eB^quodommûartium & eam
maxime qua in agendo pofit* funtinuentrix & coferuatrix eft biftoriaïquceemmfùnt à maionbus
<vfû diutmno
percepta & cognita,, kiftàriœ thefâurk wmmtndantur-.tumpofleriobjêruationibttspmeritis
futuras anneéiuntycaufafqueremm abditarum interfi comparant^rumque effeébices,& cuiufèjuefinesquafijûb afjreéium
pofitos intuentur.Quid ameadimmortalis Deigloriam,
quid adveum vtilitatem mains effepoteii quant quod
ab
bu'
PROOB
MI
VM;
ab Mftonafacujreligiû aduerfttsDeum,pietas in parentes, chantas infingulos, iufîitia in omnespropagaturf'vn
deveropmpbetaruvoces ô" oracula, vnde animoru ater
navimacpoteftatënifîabbifioriajâcro
fonte haujîmus?
Sedprêter •vtiïttatem incredibilem, qua dttœ res in omni
difciplina quart filent facilitas & ohleélatio amb<ein
hifîoriamm cognitione ita conspirant, vt necfacilitai in
vlla fcientia maior, nec par volttptas inejfè videatur. facilitas quidem tata eîi vtfine vllitts artii adiumeto
ippt
perfefe ab omnibus mtelligaturjtam in aliis artibus,^uod
ommnes inter fe aptœ ô" iifdem vinculis coUigatœfunt, al
terafne alterius cognitione percipinequit. hijioriavero
quafifhpràfcientiasomnes in altifîimo dignitatis gradtt
locata, nuïïius eget ope, ac ne literis quidem ipjîs,cum auditionefola velutipermanus tradita pofleritati relinqua
tur. itaque Mofes vno capitelegis, Narrabis,inquit,bœc
filtis ttiis cùmjïtœReipub. aclibroruinterituauguraretur. cum autem intereant imperia, Reffub. vrbesMfloria nihilominus aternùm viget,vtaitiils.acverij?imè
Ci
cero promditprius interituraSalaminam, quàm qua ad
Salaminamgeflamemorantur. efl enim aquarumvoragnepenitus exhauBa:non aliter atque s£gira, Buram,
Helicem, Cretœqueipfîus, quœproptervrbiumjrequentiam olim v&niiiimtot, nunc Tripolis dicipotefi, ac noflro
feculo Batauiœ magnant partent aquaabforbuemnt. at
biftoritz nifi humantgeneris interitus antecedat, interibunt nunquamifed in animis agreftium quoque &'tmperitomm perpétua harebunt. Adfacilitatem accedit ea
quœ ex rerumpukbmimammnarrationepercipiturvo~
luptas,
prooehivm;
tanta
kpMrfuœprofecto
efitvtquifemelhijionarmUeab
cebm captas ac
eiusfitauifdelinitusfuerit,nunquam
fimo complexu diuellijepatiatur.
quodfi tanta fciendi eu
-vt etiamnum ex ipfsfabulis
pidttatefemnturhomines
incredibilem capiant voluptatem quanto maiorfutura
efi cùm verijiimè gefla narrantur? quid autemfuauius
quamin bijioriavdHtinpropojttaJubieéiaque
tabula res
intueri maiorumtyuid iumdius quam eorum opesjcopias,
ipjafque acies inter concurrentes cernereîquœ certè voluptas eft eiujmodi,vt omnibus interdum corporis ér animi morbis fola medeatur. teïies funt, -vt altos omittam,
& Sicilu reges,
^Alphonfus ac Ferdinandus Hijfaniœ
quorum altéra T.Liuio>alterà Q^Curtio valetudinem
à
teamiffam quam médias non poterant, recuperamt
iiis efi etiam Laurentius Medices (is qui literarum parens 'vjùrpatur)
qui fine vlîis medicamentis (quanquam
efi medicamentum) à morbo
biïioriafalutare
conualmfConJè diciturex eius hifloriœ narratione quaferturde
rado Hl.Imp.quicùm
Guelphum Bauaria ducemobJtdione diuturnajregiffet,nee vllis conditionibus à propofitafhfceptâqi vrb'ts euerfionededuceretur,adextremum
vicrus nobiliumfœminarumprecibusjpermifit
vt inuiovt nihil ex vrbe, nifi quod humeris
lataabirent,ealege
posent exportarent. tum illa confidentia maiore dicam
anpietate,ducem ipfumjmaritoSi liberos, parentes ab hu~
merisjùfpenjôsgeftare cœpemt: ex quo Imperator tantam
'voluptatecœpitivteffufispragauaio
lachrymis, nonmodo feritatem & iracundiaex animo penitus depojûerit,
amicitiamm hofte omniiï
rverumetiavrbipepercerit)&
b iij
acerrimo
IROOE
M ï
VM."
acerrimo contraxerit
Quis igiturdubitet
quin hifiorîÀ
hominum quoque ferocium acftupidorum animos fuauif
fima compleat obleÛatione '? at verendumpotiùs eftne
dum mmis magna voluptate capimtir/vtilitatem (quanin ohlectatione quoque vtilitas efi) deferamus id
quam
autem acciditUsquirerum
leuifimarumnanationibus,
cibopaquajibellariis & condimentis,negleéiojôlidiore
hiftoriarum obleaatione ad Milita
fiuntur.lgituromijfa
tem relabor, que quanta fit, nanfolum in verifômis narrationibuSy veruetiam in lU'tsin quibus bifioriamm imago & ksx aliqua verùatis affuljêrit non infinitif argaex iifdemfontibui i11a,quibus
ynîtU^lanumfaàamfiùm
tatùm Scipionis Aegojbaurire quijquepofîit,jèdvnius
Is enim cîtm
jricani exemplum proponam
Cyripœdiam
JCenopbontis animopenitut haberet comprehenfàm ex
cumulas coleâqueomnes omnium virtutumaclaudwn
legijfet tantus virettafit, vt non modo bellum ingens in
Hif]>ània(fic enim Liuiusfcribit) non alia de caujà exarjerit^cjtiàm ex admiratione Scipion'u, aliotû imperatorum orto cont_emptu:iverumendmlatronibus ipfisjanflus
cùm enim pirata ad e'ms œdes
& inuiolatus extiterit
ruflicas adiijfent, eofque ab aditu quafi Scipioni vim il
laturos ferui obfepijbrenuèpropulfaret, illijuplices àjêrâiuinum tttum hominem contueri ac
uifpetieruntyvtfibi
venerari liceret.quoâ ide re intelleflapermifityvtlatvonïi
barbari ejfent lamjùa
barbanem(tametfine
virtuteperfecerat) ad humanitatem reuocaret. hune igitur vera
glorUjruÛum attulit hifloria Cyri maiorisnon tam vera,qttàm adwfiifîimi
&fortiJSimi
régis ideamexprejfa.
Sed
ï>
R O OE M I V M
Stdne vetera conquiramus, nuïïum recentius exemplum
aut i'dufbius eft, quàm de Sehmo Turcaru principe eu
ius maiores cùm ab biîioria velut àfabulisjêmperabbor
linguam vernacumijfent,primusipfegefhaCœfdrism
îam trans ferri curauit, ac eius imitatione, breui magnam
i^Afia minoris &• Ajrica partem cum imperio maiorum
coniûxiuQùid autem Cafarem ipjkm ad eam iiirtutem
impulerat,nifi œmulatio Alexandrie cuius vitforias cùm
legeretMchrymas •vherius effudit, tjubdea atate qua ille
tenarumorbemdomueratinihilàumgej&flet.qmditem
Alexandro totviéloriarum caujâfuit}nifivirtus
Acbillis abHomero( fine quo nefomnum quidam capiebat) ad
imperàtom optimi exemplareffcla? quid deniq; Carolii
V. Imp.neperegrinis vtamur exemplis,ad tantagloriam
Galloritab hifloria Coextulit>nijî Ludouici XlRegs
vero cum bifioria infinitam habeat
minij amulattâlam
tvtilitate,facilitatëmaxima3maiorëetiamobleéîationem
nuUius'vnqua 'probris eflappetita & cùm cateras artes
ne(juafiperniciofds aut inutiles pleriquefint caluniati
mo tamen eft inuentus,qui antiquitatis memoria vlla inlabe notarit:
famiœ
nififortajjè is qui cum omnibus virtutibusacdifciplinisbellum
indixiffet, biftoriamendacïj
non hifloriarum,
co4rguit.fed ea reprebenfiofabularûfit
quœ nifi-verœjtnt ne bifloriç quidem appellari debent,vt
Platoni vifùm eft.is enim omnem orationé ait veram effè
autfdlJàm:bancappeiïatpoèJtmiilîaverobifloria.Quaquam quid argumeter, cum ex ipfis Homerifabulis,quç
vtilihifloria ac veritatis imaffttempraféferuntytanta
ab hifloria jmBus fyerare oportet?
mematur?{juales
Quare
prooemivm;
ab btfioriapenitus emdiamur,nonfolhmarQuare cum
tes ad vitam degendam neceffarias verumetiam qua oquid turpe,quid ho
mninofum expetenda^uxfugienda,
nettu. quœ optima leges, que optima Reffrul>. que beata
Dei cu!tus,religiones,
<vita:poftremo cumfuhlata bijioria
oracula temporu decmfu tollantur.huitts egojcientiç <vti~
litate incredibili ad bancfcriptionem adduaus fum.cùm
bifioricorum viertatem & copiam animaduer
mdgnam
terem non deejfe,qui tamen biftoria artem acmethodum
neminemiacpUrojque temerè & fine orr
tradidijjètjfmjfe
nullofque ex iis peràperefruéitts.
dinemijcerekifiorids,
anteà qu'idem fuerenonnulli qui de injlituenda biftoria
librosfcnpfemnt-.quàmfapienternon
diJjuto babentiU
tamen fin
hfortajjejtti conjtlij cattfamprobabilem.mihi
dicium ferre liceat}conf militer facere videntur/vtmedici nonnulli qui omnigenere medkamentorum œgrotanti
propofito,mrfks de medicina facienda diïjwtdnt, nec earum qua tot ac tam multa proponutur, vim aut naturam
docere morbifque prafentibm accommodare conatur.fic il
li
biftoria libros inftituunt,
quoque defcribenda
cumplenifint omnes omnium antiquitatulibri,plenç bibliotheca
hiftoricorït,quos vtilius ad intuendû &ad imitandûpro
de exordus,narrationibmi'verboponere pomifîtt, quam
Vt
rûmque acfententiam luminibus oratoriè diffutare
hoc
igituraiiquadoclrinœviamhabeat
quicquid efl&
de bijlorica methodofcribere aggrêdimttr,principio bifiodefiniemus:deinde biftoriarum ordinem
riapartiemurac
trademus:ad bac cômunes humanaru aclionum locos, vt
memori* confuli poftt ,adbijîorias accommodabimus:
pofi
1
là.
se
biNi
1
hahthimus
tumde
pdftbiftoriconundelefiufnguiarem
reéîo hiftoriartiiudicio diftutabimus-confequenterdefta
tu Rerumpublicarûdicemus, in quopotifiimum hiflor'ne
toti9difcipUnarverjàtur:tHeosquiquattuormonarchias
& aureafècula nobis inuexerunt refellemus quibus explicatiSyVtfcmpofiit vndehifioriammorigopeti, quoue
referri debeat, temporumordinem obfcumm & inuolutumilluftrare conabimur: déni fie errorem eomm cotïftitabimus quigensium origines f>roveris tradiderum poJlremo adhiftoricomm colleélionem & ordinem delabemur, vt qua quifquede rejcripjèrit, quaqueflomerit ata,
te planeintelligatur.
HISTORIA
SIT
QVID
6c quotuplex.
cap.primum.
ISTOR
isEMeïl
veranar-
rationisjriajmtgeneraéumanum,
ad homi
naturale,diuinum.pnmum
nemperànet, alterum ad naturam,
ternît ad natura parement
vnum
vitam
aBioneshominisinfôcietate
agentis explicatialterum caujks in naturapojîtas earumque progrejftts ab vltimo principio deducit poftremum
prœpotentisDeianimorumque immortalium inficolleéîam vim acpoteflatem intuetur ex quibus ajfènjio triplex oritur ,probabilis, necejfaria, religiofà totidémque
virttttes}jcilicetprudentia,fiientiatreligio. vna qu'idem
turpe ab bonejioialteravérum àfdfi-.teniapietatem ab
c
tmpteta
M
??0~<n)M 7;
~«6:a%.
S
T
H
6
t
V
S
ex imperio
mpietate diuidit. primant
rationis&vju
rerumagendamm, buman<evita moderatricem vocmt:
rerum otlteramex abditammcaufaruminquifitione,
mnium inuentricem: poflremam ex vnius Dei erg4 nos
amore, vitiorum expultricem.ex h'u tribus virtutibus in.
terfe coiunflis confiaturv€rafapienna,Jummumhoini'
nis extremumque bonum:cuius boni quifunt in bac vita
& quoniam eiusjruedi caubeati
appellantur.
participes
fa in hanc lucem venimus, ingratijtmus nifi bonum illud
diuinitus nobis oblatum ampkflamur, mijêrifiab eodeferamnr. eius autemadipilcendi magnum eft abbifloria
à
triplici adiumentum,maxime vero aiumayquç nomme
perfe ip fabearepotejl,jine iiÇu rerum agendarumfine occultarum caufamm cognitione que tamenfi accefierintp,
magnum^opinortad bominUfœlicitatemaUatutaJûm in'
crementum. confequens eratigitur'vt ab bijloriaremm
diuinarum priinordiapeteremus :fidquoniâhominibm
primumfludium confentadi fui natura parens ingenerauit deinde paulatim à rerum naturalwadmimtiom ad
caufarum imeftig-atione impulit tum ab iis illecebrisad
tpjms rerum omnium moderatons cogmtionempertraxtt;
ob eam caufatn abbijioria rerumhumanarum nobis au(picandum rvidetur,cutnprimùmdejùmmo Deo compre-é
keftones, non (ohmprobabiles, Çedetiam adatfèntiedum
necejjarU in puerorumanimis radices egerint itajietvt
à cogitatione nojîriprimàm,deindefamilia> tum commit
t
nis focietatisad natura infteélionem acpojîremo ad im..
Jmortalis Dei -verambijîoriamjd eji
contemplatione, ab..
<
ducamur. atfte bocpoflremttmquamdifficile fit ikqui
nondum
10.
BOD
INI
nondumniera philojôphuejàcris initiatij mu;Jâtis intelrerum
ligunt,qmjè in
magnarum meditatione aliquantû
exermemt, vt enim mentempaulatimjùprafènfm
quafi
Jîtprafluflm, quibus fmergitur magna pars bominu, eriiïs ita liberare pojjunttquin à
gant,nunquam tamenjèab
CenÇibusemi(fa(becies,tanquam nebuUJè lumini verita
tu
oj>
ponant,
quojit
vt
qui
omijja
rerum
humanarum
ac
cogitatione ab hifloria diuina aufticantur
&puetis autignaris bominibm arduMVerû diuinarum
non modojj>efallantur}vemetiam
quœfliones explicant,
earum magnimdineplerofqite deterreant. quodigimriis,
qui ex atra quadam ac denfâ caligine in lucem veniunt,
in terra; tum in nubijuademus vtprmsfolisf^lendorem
bus,poft in luna con^iciattvt bene confirmato vijùfolem
idem quoque aduerfus
ipfum aliquando contueripofîmti
imperitos faciendum efl,vtprimu Dei bonitatem acprçhumants animaduertat
deinde inperflantiaminrebus
Jpicuis naturœ caufis: tum in cœleflium corporum dejcriptione & ornatu ipofteà in mundi totius admirabili ordinaturalium
ne,motu,magnitudine}€onc<*m}jîgura:vtiisgradibuêad
eam, quœnobisejlcum Deocognationem acgenerisjîirpem aliquado redeamus, mrftijque cum eo penitus comtt>
gamur. qui aliter biftoriam inftituunt}natur<e leges œternaspermmpere mtbi videntun Et quoniam triplex illud
bifioriarum genus viri grattes & emditi accurate fcriptis mandamnt illud tant ummibipropojùi vt in iis legendis, ac fludiofe diiudicandis ordinem & modumfer*
uarem;prœfîrtim in hifloria rerum bumanamm Nam
cum diuinœac naturalesbifioriaeab
humants plurimum
c'ù
diffe-
ttITROSr
Si
diffemnt,mm hocmaxime quodillg non modo caujts ve*
rumetiam finibus certis funt conîenta.natma\es enim ne.
ceffariam babent &fiabilem caufàmm confècutionem,
•velpaulo mometoab
nifi dwinapoteflateprobibeantur^
ea deferantur;
&quajiflueMmaten*pnncipiomnium-
exalteroquidemoque malorumparentipermittantur.
Jîeta deprauatœ natur<s& immania monjbraiex altero eex vtroque reliéonis
gregia Dei miractiU
aut fûperjîinoms origo ac numinis cuiujde metus in nobis ingeneratur,vt Dei maie fias iïïuflris & clara: quanquaillujirior
aut clarior elfe nonpotefi :Jèd vt hominumgeneri magis
conjpicuajit
ai humanahifioria quod magnafui parte
finit ab hominumvoluntatetquœfèmperfui difîimilis efl,
nuïïum cxitu babet :Jêd quotidie noua leges, nommores,
noua inftituta,noui ritus oboriuntur; atque omnino huma
nx aêliones nouis femper erroribus implicantur,nifià naturaducejdefî/treffarationesvelcumdeprauaricœpe*
rit}ab ea quœpropitts abeSiab ortusfmprincipio
diuina
à
caufis
cmfequentibus
dirirantur:
qualt
prudentia fine
aberrauenmus précipites in omne dedecus labemm\tametjtenim mens hominis ab aterna diuinaque mente delibac terteïiri labefèiît'
git,quia tamen impurçmateriœ penitus efî immerfa,eiHS
contagionejîc afpcitur, &perturbationibusfecumdifîidentibus adeo aifirabitur, vt fine ope diuina necfeipfam
batafi quant longifîimè poteftab
erigere&ecvllatn mttitiepartem adipifanec quic^ttam
naturx congmenteragerepoJSit.ex quo effîciturvtyuan*
reram imagine obnt~
diufenfuum impedimentis &faljà
imur,nec vtile ab inutilinec verum àfaljô nec turpe ah
honefto
IO.
BODÎNI
honefadifcemerequeamus'.fèd'verbommabuwprttdentue tnbuimus quo minus peccatur. quam quidem adprudentiacomparadam cum nibiljttmaius3aut magis necef
in orbé
cafùs
cjui'velut
(arïum hiiioria
profiter humanos
fui f miles aliquando recurmntàn eaprœfemmelaborandum ils ejje iudicamus qui nonfolitariam vitam agant,
cœtus acjôcietates accommodatam. Ita~
fèdad hominum
diuinu quidem theoè
tribus
bifloriarumgeneribus,
que
logis naturale philo fipbis tantiftër omittamus,dû in humanis acliqnibus earumquepreceptis diu multumquefucrimus exercitati. EJl autebumana kiftoria commis aut
autadjûmmitvniuspopuli
propria: hacvniusbominis,
diéiafaélâque memoratu digna compleéîitur. nam vtjâ
pienter Academici rerumanilium nulldsideaspojiterut:
debet. comitafutilibus aéîionibus bifioria conflare non
narrat; idmumspluriumhominum'velciuitatumgefia
que bifariam:aut enim plurium populorum, puta Perfàrum,Gracorum,s£gyptiorum:aut
omnium quorum mo~
maxime iUuftriu-.quod item
do resgejlaproditajùntfvel
multismodisfienfolet^ckmvniustemporkijcilicetdiei
dicuiufque>rvelmenfis,velanni:
vnde ephemerides fiue
urna,& annales diclœamab ortu cuiufque çiuitatis vel
ab extrema memoria, velab orbe condito Rerumpublicarum initia,incrementa,Jlatus} conuerfiones,exitus mecopiojè:
morantur.quodbifariam
quoquefit,breuiteraut
ex qao nomen babet chronica & chronologie. Alij pauïo
aliter ,eodemtamen relabunturnam Verriui Flaccus hiJloriam diffufàmnarrationem vocatyin qua rerumperfoeo qui rebus
narunnac locorum momentaponderaturab
c iij
inter-
METHO
P
VS.
vero à Cicerone dicuturcum fine vais
interfuit- annales
ornamentU,fineanxia caujàrum difipdfitionetgefia cmuf
Cicero, hifioria nihilalique anni narrantw.eratjnqmt
ud nifianndiû confeéîio. diariafiue ephemerides diei cuGeuium itkerpretamr. Fajli
iûfygeftasvt AfeUio apud
•verb annales font, in quibus res qaxqi memorabiles, magijiratus maximiydarij^ima viétoria>offenjtones,trium-'
Verbteuifîmè
continetur.quaîesfint
tbiJiudifecttUres
rij Flacci,Cratoris, Aufonq, Cafîiodori, Cuffiimani in
vniuerjum tamen biJioriaappeUatur.&JftperiorilLparmm
titio naturali acdiuinœ 'hifioria permetteconduit
velvnius religionis (qttantpara plus vna effènenpotefi
qua fùperjlitionéinter
&impietatem médiumferit) cilicet Cbrifiiame, velplurium, <vel omnium,aut maxime
illufiriu origines acprogrejfus memoratur. Confimiliter
vnius rei natwralis hifioria colligipoteft%puta vniusfiirpis aut animantis ;vel omniumfiirpium aut aminatium,
qualesjùnt hifioria Thcophrâfii ô* Arifiotelisiautetiam
omnium elementomm,quaque exhis conflanturcorporu:
•vel denique totius nature. dejcriptioyqualem Pliniuscom
plexus efi. ^Autfîquisnolitcumnaturalibusdifîiplinis
mathematicas cofundere, quattuor gêner &confiituethifioriam: humanam quidem incertam & confujam.tiatttraie certamjnterdum tamen materia velmaligenïj contagioneincertamacJûidiJSirdlem:
mathematicam
quoi
à concretione materia libera fit ^cemorem'.fieenim veteres hancab
poflremo diuinacemûimdm
illadiuifèmnt
&fii natura plane immutbilem.Atque hac de hifioriarum partitione.
DE
10.
DE
BODINI
HISTOORDINE
riarum
cap. fecundum.
VO D in artium tradendaru
ratione ac mo.
do jîeri filet, idemnobis efl,opinor,in bïfioriamm disciplina faciendum. neqi enim fatis eft
1 magnum bifioricorumcumulu domihabere,
nijtcumfcjue vfùs çr quo qui/que ordine ac modolegi debeat intelligatur.&
quemadmodm in epulis tametjt magna condimentommjhamtds eft, nihiltamen injùamus jî
miÇceantm: ita^uocj-^rouidendum entnekitloriamot
do confundatur: id efi nepoflremapriore loco vel media
fojkemoadlegendumproponantur.quod^uifaciuntino
Jolum resgefias capere nullo modopojjîtnt,jèd etiam memaria vtmpenittts labefaftant.'vt igiturplenajît &facilis hifioriarumfcientiaprincipio
iladbibeaturprœfiâs
la docendarum artium magifira,(juœ dicitttranalyfisiquç
•vniuerjum in partesjecare,& partis cuiujqueparticulas
rurjits diuiderejtQtiufy ac partium coharentiam £r quafi concentuminter ipfàmirafacilitate
docet. nihilenim
cum bifioriarumfere
in Jynthefi nobis eftelahorandum
omnium membra interfe aptafnt magnoquefiudio ab eruditis in vnum veluti corpus coagmentatafed imperttè
à nonullisjêparantur
eft autem partium ac totius tanta
cobaretia, vtfi diuellantur a fe ipfa nullo modo conflare
pojiint
Itaque
Polybius
Fabium Maximum,ali6fque
Punici beïïijcriptores ob id etiam coarguit,qubd eius bellipartem vnam vel alteram compleétatur iifquefîmiles
•viderijcribit,qui capitis oculum, velaiiamparticulaab
anima-
METHOD
VS.
animante auulfim oflentant, yt cuius fit pars ilL non faeadem reprehenfione
tis intelligatur.
vtitur Dionyjius
HalicarnaJpeusaduerjûsPolybium,Silenum>Tim<eumt
jintigonum» Hieronymum qui Roman*btfloriœ comment arios laceros & imper fectos reliquerant. confimili
Dionyfium vtatur. tam.
quoqueorationequuaduerfos
etfireprebenjîone carent: quia nec ab omnibus omniaferi
certè potuerunt,cum tantùm quijq; collabore ac diligeria decerpere po
infimto
legerit, quatum
ad leéiotuit. nec illud opinor,adjcriptionepertinet,jêd
bi debueruntjiec
nem hi floriarum, quam partes fiai jtrahantur,mcfecum
ipfe,nec cum toto coh<erebiït.quodigitr*riili de Rjomana,
idem nos de vniuerjkpopulomm omniumbiftoriajlatuamus. vniuerfam bijioriam appello, que vel omnium, vel
maxime
illujlriumpopulorum, vel quorum fatfaprodita
funt, ab ortus cuiufque principio res bello domiquegeflas
tametfi enim multoplurajuntomijjà,
quant
vuitts feriptione comprehenfa nibilominus tot ac tam
multa reftant, vt iis legendts bominum• vita quantumuis
copleéïitur.
igitur communem
diuturnawxJttfficerepofôt.Primùm
velut omnium temporum tabulam nudam illam ac fimplicem nobis adintuendu proponamus, in qua mundi origineSfeluuioneStRemmquepublicarumacreligion^qua
duntaxat ô* exitus3ftmodb ëxi~
magis clamemntjnitia
tum habuerut, confineatur.qute tum OrbU & Vrb'u conditionejtum Olympiade,vel etiam fi ratio pojiulat, anno
Cbrifii ô* Arabum Hegira (qua in vttlgatù chromas omea ejl)definiatur. eiufmodi fere funt chronica quœvul
goferutur, linearumftatiis dijlincïa breuia Ma quidem,
fèdau-
10;
bo
DINI
exaùta cantine f
ac
tamet
fi
non
fedauff>icdntibttsfacilia.
ad rei veritatem actempomm rationemtproximè tamé,
cedunt. poflhanc defcriptionem vberiore aliquantîtm &
accuratiore hbro vtemur,qui non tantùm iUuftrium,feâ
omnium populorum initia, ftatus,conuerfionesi&t lapfus
çompleftatur, ea tamen breuitate vt eodempene intu'ttu
videripojïit: in
qualis cmufyue Reipubliçaflatusfuerit,
mihi videquo génère pluresjcripjéruntjiemo tamen, vt
tur, accuratius quàm lo. Funccius, qui certifîima ratione
Sitempomm ea collegitquaab Eufebio,Beda,Lucido,
in
Pbrigiohe traditafuemnt
gifmundo, Martino
(pibus multa diligenteremédauit. fed cùm in rébus jingulk
fumma quçaliquado hareaty eapmtemàttendafunt^s
què leuitet attingenda. ^Abeojcriptore aliquantum informati de flaturemm omnium pubhcam Carionis aut
vertus Àdelanflbonis hiftorïam confimili diligentia percmremus Eft enim aliauato copiofiorin difbutationibus
de religione, vt erat religioni acpietati deditustfuxÇiodiofà videntttr}pr<eteriri facile pojjitnt-.catera quç in vni&
uerfùm de Rebujpublicis chvioribus dkipotuemt,breuiter & accuratè coplextts mibi videtur. ac fi quis eli alius
fcnptor (funtautem nonnulli ) qui vniuerfam mundi hifioriam Melanélbone copiojiùsjcripjtt hune ego legendum cenfeo. Deinde ab vniuerjts paulatim adjtngula de
labemnr, eo tameordine quo in tabuiis chronkommfùnt
comprehenja.Et quoniam à Caldais, Ajîyriis, l'hanta'
bus, & •S&ZypM* Reipublicœ guhernandœ ratio, difei
plina,humanitas deniquœ ipJàprofeÛa eft,imprimis Morum antiquitates
inuefiigabimus;
nonjôlttm inferiptorid
bus qui
M E T H O D V S
bus quipropriè de i!lisjcripjêrunt,vt Berojûs,Metdftbenes}Herodotus:fed etiam in Hebrais, quorumtesgefî*
cum reliquisfere communes funutenim multoplura cerin Iofypi antiquitatibus & inlibris aduerfuss
tioraque
Appionem definitimis illis populisquàm in vllisfcriptotibiis commemountmpofi Hebraorumhijiorias inquiremus;fed ita vt initio Reipublicœ mfUtuendœ rationé,
potiùs intelligamus,quàm religionëiqua ad tertium hifio
riœgenusf]>eéfat & altiorem defiderat cotemplationem.
deindead Medom, PeifemmJndomm&Scytbamm
imperia veniemus Abbis ad Grçcos:qui abAraxe^Eu
phrate,& Sjrkportis ad Hellefiotum vjque,rurjùs ab
Hellejpoto vfque ad Danubitt Acroceraunios 6* s£mi
montes, fuumgenuspropdgarunt, & infttlas AJia atque
Europœ adiacentes, tum Italiam ipfam coloniarum multitudine compleuerunt. hotitm appellatio triplex ejhprimi quidelones: alteri ^£oles: poflremi Dores dicTtfunt.
A Gratis ad halos, qui Alpibus &• vtroque mari cinomnes imperîj magnitudine
giintur.Etquoniam populos
ac remmgeftarîigloria/ùperarunt, tantâque iuftitia opinione valuemntirvt non modo legibus & injtitmis,fèd eadbuc imperare
tiamlinguadignitatereliquisgentibus
videanturtomnis illorum antiquités diligentererit excutienda. cùm autem maxima diuturnaque bella cumPœnisgejjerint vtriufque gentis biSioriafere ejiab iifdem
fcriptonbus comprehenfa.His,opinor>pîoximi{ùnt Celtœ,atque baudjcio an Italis ipfis antiquiores; certè quide
priùs militari dijciplina clamerut, quam Romani, neque
in Italiam modo,fèd etiam in.Hif]>anidm}Germaniam,
Gr*ci~
10.
BODIN1
Çrœctâ,& Afiam colonias mifirunt,vtjtto loco dicemus.
ac tametfi Garumna & Sequana fluminibus à Cafâre
definiûtur, nihilominus imperium à Pyrençis & Oceano
Sequuntur Germant
monte,& Sueuiqui AlpibuSiKhènoJ^ifiul^Carpatho
quij; Germants funt finitimi Dani
comariànguntur,
populi qui ab illis originem
Noruegi,SuecijtScandi:tum
traxerunt Gothi,Franciil'andili,Hunni,
Hemli, Lonad Rhenum & Alpes protulerant.
gobardi,Burgudiones, /4ngli,Normani:à quibtts resmaximœgefiœfttnt, & imperia florentifîma conflit ut a in
£r ltalia. tametji enimHiGalli4>Britannia,Hiff>ania
ffani ac Bntannifùa vetuflata nobiles funt, non tamen
ita rébus geftis daruermvtilli:
quemadmodum Arabes,
,fed in otiofèmqmgeneris antiquitate clarijiîmifuemt
erantea delituerat,quoâfque emmpentes è définis Per~
ai & Gracos de A fia & Afiicœ imperio depulemr}manafijucvicloridsin
Europa funt confecuti. neemetantïL
arma,fid etiam religiones,mares, inîiiwta
linguadeniquefuam toto terramm orbe dijjeminarut.. vulgus Saracenos appellauit.qui tametfiex variis populis coaluifîenu
nihilominus Arabes ipft principatum tenuerut
vtpoftea
hmtmfactemus.Ab bis ad Turcas delabemur,qui ab oris Caffiis in Afiam
influentes ,paulatim Afiœ minoris,y
Gracia
totius&sEgyptiregionesarmis
inuafimnt.
Neqtte imperia Tartaroram omittemus, qui vitra Imau
montem&tnareCafyium
longe latè imperant neque
à Volga flumine &
Mofihouitamrfui
Tana^-vjque ad
Borifihenem arma protulerunt; ac nuperLiuoniam imperio adiunxemt.pottremifunt
Amerki>&
dii
qui oras A-
fiicaAu-
MET
fticœ Julîralisac
HOD
VîT
lndi<etenentt
quorum bitforias quoq$
intelligere vtile ac iucudum erit.Qua omnia Primo quideinde accuratius examina
dem kuiterpercurredajùnt,
da vt cùmjûmmaveluti capita rerum tenuerimus s ad
jinguUpaulatim
veniamus.neque tantùm maximasjëd
etiam mediocres acminimas quafque Rejptiblicas
inqui
remns;j)utaRhodiomm>Venetorum)Siculomm>Creten>Jtum yHeluetiorumyAcbteomm, Genuenfium, Florentinorum}& idgenusfîmilium.
Gracortm quidemfingults
fatis accuratè Paufam'as conJcripfit.Percepta hiftona rerum omniumpublic Arum-, reftabitvteorttm
resgejiasinquiramus qui •velimperio, velgenerisjpledore & opibus»
vel denique virtutibus
ac ingénu laudefloruemnt
quorum Jùo qutjque iudicio deletlum kabebit,& adfuas vu
ta tationes optimi cuiufque diéiafaéiâue accomodabit.
Pojl hiftoriam rerum humanarum ,Jtcui tantùm ejî otij
vt nature pulcherrimai
bijioridsfcrutaripoj?it,multofaciliores aditus ad hiftoriam diuinam habiturus efi:Jtn rei
difficultas illum & vita rationes ab incepto reuocabunt,
ad resgeredas accedet; autjtnullus efl in bac vite fabula locus ei reliflus,fît aliorumJJ/eéfator, vt res humanas,
quarum mortùam imaginem in libris vident, oculis ipfîs
intueatur. aliter fierinequit ,vtfuauij$imos ab bijloria
jruéltispercipiamuSinifi prias mediocriterin rebus agendis,attt diligenterjj>ecladis,vt
monebat Pythagoras}ex~
erceamur. Poftremum erit, vt cognita rerum humanam
lotis manibu$,addiuinaacacnaturalium
biftoria,quafî
cedamus. acprimu cuiufque religionis fummacapita col.
ligamus: tum videamus quis cuiufque autorfuerit
qu<t
initia3
IO.
BODXM.I
iniiiarfuosprogreffus
quem deniqmfiatum
grexitum
babuerit: quidinvnaquaqj
vinuticonfintaneum,
quid
alienum fit.ad bac illuftr'mm pbilofopbommde religionivt omnium
in •
opinionibus in mcdiopofîtis, veritas magis elucefcat
uabit etiaex illis multa decerperetfuihus, velut Hebrai
bus &fummo
bonofententias adiungemus,
deftoliis
ALgypùorumjrœpotenti Deofàcrafaciemtts.
Sedin eo génère hiftoriArû plus oratione jrequeti &purgatœ mentis in Deum conuerfone, quant vllofludioproficiemus. H<sc autem quœà nob'ts de ordine hiftoriarum
diâafitnt
Cojmograpbiœ fimihtudiue facilhmè intelliguntur.bmus enim tantaeficum hijloria cognatio & af
jinitas/ut altéra alteriuspars efje videattlr. & vero ScytbarumJndommyALtbiopum,
Americoruhijl&rias àgeo
graphis duntaxat haufimus & exprefîimus pmter h me
bifiorici geograpbicis deferiptiombus, &biflorici terrarit
regionesfemperdeJcribuntyVtpars ulla biftoriconecefpiriajtt
rprofetiogeographiajùmmè necefjaria videatur.
quemadmodu igitur qui Co fmographiam intelligere volet, bunc neceffe eft mundi totius imaginem breui tabula
comprehenfamjùb aj^eéîum coUocare deinde habitudi&
nemcœleflwmcorpommadbœcelementariavidere:
vranograpbiam ab elemetari diuidere; ab aère inquam
ac tenisiab iijque anemographia, bydrographiam,
aquii
& geograpbiam deducere: illam vero in decem orbes,totidemque circulos partirr.pofteà ventorum ordinem ac na
turamtraéiujque maris vtriu/qy acterrarumdefcriptiodeinde orbem terra pingui minernemdiligenterintueri.
in Europam
ua primum in quattuor aut quinque partes
A
di'tj
feili-
MET HO DV S.
fcilicet)Afiam>Ajricam>Americâ
& ^ufiralem terrant
interfe &cum cali facie conferre:
partiri,eammquejttus
tum eam terrœ partent quatemperatiorefi,
&populom
nobilitate chnor>puta Europamjn Hi(J>aMayGalliam,
ItaliamiGracianhGermamamtScytbiamyScandiajDaniam, & in infulas mimique regioni adiacentes diuide
re. confimiliter Afam in minorent & maiorem hanc in
Aria
Media,Hircaniam,
Afîyriam,Perfiam,P<mhiâ,
nam,Gedrofiana,Indiam&Scythiam
cis ô" vitra Imauni tribuere minore in Pbrygiam, LydiamyLycia&liciam,Cariam,
ciam,
Pamphiliam, Syriam,GalatiatCdpadoPontum,Armmiam.eodem modo Africain Mah-
ritaniamtLytiiamiCyrenaicam^gyptu^thiopiam,
Numidiam, Nigritarumqueregiones.
inquadiuifione
montes maria veluti terminosjtJâtis ejl injtgnesfiumos,
gere, ac cœli meridianos Çrpaullelos cnique regioni contadem ad Chorographigruétes dejtgnare. Ageogupbia
am.id eft renonûdefcriptionem facilis erit acceflits. igitur teiamjubtilius retexentes,vna<juanque regionem aeJcribemus-.puta Hiïfaniam,qtt<e prima pars ejlEuropa,
in Bencam,Lufitaniam,Tarraconenfimpartiemur.
bac
Nauarram, Aragoniam
rur fus in Galliciam,Cajiiliam,
fitmiontm lim'uibuspofitk, Hibero, Anate, Tago, Beti,
Dttriot& eo monte (vulgo Adr'mni vocant)qui citeriorem ab vheriore Hifyaniafe'wngit
tum mediam regionis latitudinem partibus xl. longitudinevero litudinein gumpartibus
xiiii.in latum vii.definiemtts.
Jtmtli ratione in aliis regionibus vtendum erit Poftremo
àChorograpbiaadTopograpbiam&t
Gromaticam, id
cjlad
10.
BODINI
.1
eftadjtngulorum locorumdefcriptionem ac dimenfionem
delabemur. acprimùm claras vrbes,portusjittora, fréta,
Jïnus,ifihmos,j>romontoria,caf>os)colles,clitioSyruj>esiverticesiaffosipafcua>fyluaiinemoraijakusipratai'virgjdta)
fjfinetawiuariafomawd,
viridaria,Jâlic7a,omniaq}
oppidajoloMJSjprafeétufdt,
municipia, caflella, bajilicas,
rvicos,pagos,villa$(Jîresitapoftulabit)
copleéîemur. Nô
&
aliter biftorkmrvnïtterjàmpamemuracdejiniemtu.
quemadmodum falluntur qui nvionu tabula priùs intucntur, quant totius vnmerji orbisparttumqijtngularu
& cum toto rationem accuratè didicerint: ita nô
interfè
minus errât qui fingulas bifiorias priùs intelligerefèpojfe
putant, quàm vniuerfe bifloria omniumque tempore ordinem acjêriem velut in tabula propofita iudicarint. eadem vtemuranalyjiinfingularigenns
cuiujque biftoria.
'vtfiquisR.omanoru
hiftorias plané mtettigere acmcmoriœ mandare •velit,priùsjèxtâ Rufinum legat, qui quattuoYpaginiSytotambiftoria complexuseft
bine ad Flori
epitomen:deinde ad Eutropiumtpos~i ad Liuium & PoFrancom iudico,
lybiumaccedat.conjtmiliterdebifloria
quant Io.Tillius breuifimè complexus efl vno libello.buc
igitar priùs legendumputem quant Paulunt ./£milium:
Diodoru
&Xipbilmu,quam Diçnem:Iuftinum,quàm
4 velTrogum^cuiustameJcripta
penitus tnterciderut. neque tamen fatis eft vniuerfam biftoria intelligere, nififtngula quoque intelligamus vtraque vero coniûéîa incredibilem,inquitPolybius,ajfemtvtilitatem.
idquodanteaplerojquefefellit, quifumma capita Rufini vel Flori
collegerunt;Liuium neglexerut: qui propterea pene totus
intera-
M1ÎHOS
VS.
intercidit.conft 'militer hftinus Trogo Pompeio:Xipbilinus Dioni prope interimmattuhfje'videtur.
Poflremum
eût vt omnia diétafaflâq) memoratu dignA in comunes
memoriœ locos, velut in thefaumm reponamus,
quofdem
nojbo videhitur ema^exiisquantuncunqueiudicio
mus.idautemcomodws ftennecjuit
aéiionurnpartitionem
DE
nobis adintuendumproponamus.
LOGIS
HISTORIA-
rumre&èinftituendis.
VO NIA
quàmfi bumanarït
cap.tertiû.
M
de humana bijloriapotifôdifjwtatio ejt,hifloriç verbula-
murnfutttu
tèpatens angufiis bommum aêîioriibus &
adpopuhrem loquendi modû rerum antegeflarum vera narratione definiamus. humanarum autem
aftionum
tanta
varieras
eft &
confufio,tanta
bifioriam
•vbertas & copia, vtnijt certis quibufdamgeneribus hominum aciiones ac res humant diflribuantur
nec plané
hiftoriœpercipi, necpercepta memoria diu cont'menpofJknt.Quodiguur-vividofUfacerefoknt'mitUîsanibus»
vt memoria confulànt, idem quoque in hiftoriafaciendit
iudico ididmemo
cerefl,^thcicommtmg$£ertim memorabiliu cer.
i iudico
1 to
quodam ordine componanturvt ex iis>velut è tbefâuris, adaflioms dirigendas exemplorum varietatemproferamus. & quidem nobis bominum eruditomm fiudia
non
defnere,qtiiexbjfioriamleéiioneargutasjentetias,
cùm in bttquç apopbtbegmau rvocantiexprejfemnt\{èd
manis aéîionibus triapotijïimum ïjteéîari
conjùeuerint
conjt-
•
ï Oi S O Dî Nï
dicen
eonfîliaidmasfaadiex
quibm benejèntkndi^enê
di,ac bene agendi v'mutes inquirimus, illi verba quidem
coUegemnt,qt*vem infaéîis & conflits pofitafunt> omï
Jsrunt nunnuîlï
tenuiteradmodùm
diBafatiâque illuSh'mm viromm,fed
&fine ordmejcripfèrunt; tum etiam
humana diuïnufe vtrifijue naturalia, confudemnt. conftlia vero ne attigerunf qmdem,cum tamen in vnius conhune ordinem
Jîliojœpejâltts Reipubltcçjjofitajït.ltaque
inftituedumptito, vt tribus libris locorum omnium rationem compleflamur.priorequidem
res bumanàiialtero na
turales,quœ in hiftoriafiepe occurrunf.tertio diuifuti. &
quonia maior eft in rébus bumanh quain rehquis objeuritas &confuftotfhcet omijfa, naturali ac diu'ma hifioria
rerttmbumanamm&aflionumpartitionemacapitearcejpre:deinde his ordine conflit utis, indicare quonam ma
do bijioriamm flores apte &jûo quicque loco accommodanfopu.Aêîionemdefiniunti
qua infeipjam vertitur,
nec vllum opus relïquit,vtjèrmo:effec7ionem
veràquœ opus moUtur,vtJcrij>tio:jèd remota verbommJûhiluate,
huonia, infopulari ratione omnis noftra verfâturoratio s
latius aBionis •verbum dejiniedu nobis efi,vt confilia,diéia,fa,èiayqu<e prodeuc ab hominis voluntate, complet!
tunfiue purafittgr ab omni agritudine libéra, qualis efi
infapiente 'fiueperturbationibtts
,puta libidine aut ira,
vt
difirahatm
mplerijque qui intempérantes & in fani
àppeUamr,qui nibilfieleratè fiante agunt,yt diciturfed
animi quadam impotentiaferunmr
-volunt tamen fiue
metu mali impendentis quid agatur, vt qui iaflumfaciunt rerumpretiojâmm
necjfrome agunt, nec agritudine
e
animi,
K1THOD
VS«
confilio malutopes)quàmfeipfos intïanimijedfufcepto
rire. quodfi qw à mente fuerit omnino aliénât us }cuwf
&•
quœgeruntorignariieomm
modifuntfunàfiiUcremm
étiones non tam humanœ quàm diuinœ aut natura dedemonis ipfis agitatis efje videntur. & queprauata,atit
admodum natutales attiones attrahendi,aut expellendi,
ne illœ quidem. nec
ntrfttsjîqukalnonfknt humana,ita
dederitab altero im]>ulfùs,non eius eil
temmf>rœcij>item
aflio,
necpeccatum vïïum
confimiliter
quemDetts aut
non humana
furordiuinus
àdvaticinandumafiauerit,
diuina eft aéîio quia non ab hominis voluntate régifed
tur. aftionesigiturbumanœfuntquœabbominum
confiliisidiéliSi&fttâisprœeiïte
voluntateoriuntur. efienim
'voluntas, humanarum aÛionum magijira,Jïue ad ratiovim anima inferioremfefe conuerteritin rénem,fux ad
bus expetendii acfugendis> Et quoniamprimuftudium
confemandijùi naturàvnicuique ingenerauit^prima bo*
minu aéîiones ad ea pertinent fine quibus viui nullo modo potefi deinde ad eafine quibus viai quidem,Jêdnon
fatis commodè;aut commodè,fednonfj>lendidè- autfylendide non tamen ad eam, quajùauipimèjênjki
obleêlat,
-voluptate. hincopum augedarum cupiditas.fèdqmavoluptatum nuUafanetas}aut ea communiseft beluamm &
ac hominum, quô quifque generofior eft, eo longiàsjê
que
a beluamm joàetate difiungit}ac paulatim gloriœ cupidi
bine dominandi IL
tatefertunvt reliquisprœflarepojSit
bido,& tenuioribus vis MataMnc difîidia, betta,Jèmitu~
tes,cades.fedcum
bocvitœgenus turbulentumfitacpericulis plenum, tum vero inanis eagloriaquœhominem
excelfi
ZÔî B O D I NI
exceîjîanimiexplerenon pojïit, confequensejl vt homo
paulàtim feratur advirtutis
beneànaturainformatus
aéiiones,que in vera laude &fohdagloria verfantur,in
quapleriquefinem extremum confiituût.fedquoniam na
tura quietis efl appetens flanumefl eas virtutis afliones
ad quietem aliquado dirigi ofjortere.quofit vt homopau.
latim à curis & bominïtjoaetate diflraélus folitudinem
naturœ conjentaneajruatitr.itaquteratyVttranquiïïttate
que res humanas dcfyiciens eammq;inconflantiam ac temeritatem, natura caufas cenifîimas intuetur, in quihus
contempladis tantampercipitvoluptatemvt
tahumftttdiorit confcientiafret us, repum opes ac fortunas nepliçrat*
cum maxima imperiagefôjpnt, ad hoc
ejiiinetiàpleriqm
vitœgenusfyote relabi, qttïm regnare maluerut. hinc illç
Jckntiœ ac vif tûtes, qua ^*odin verijola cognitione acquiefcunt,§ito?ui<dvocantur.Neque verà idjâtis eftbomini bene à natura inflituto, vt in wftientiiSytjUAriïfub'
ieâla materiafubjênjkm cadit,acquiefcat;fedhisveluti
gradibus ad ea fertur, quajbla metepercipiûtmM eft ad
anirnomimmortaliumvim aepoteftatem, quoufquepernicibus alisjurfùm akipiatur, acjàa originis primordia
repetens,cum Deopenitits conmgatur.in quofinis huma-narum attionum & quiesextrema,fummaqttefœticitas
conjijiit bue omnia confilia, diéta ,facla huehumant
acTiones,huedijciplina ac virtutes referuntur Ac tametfi contémphtio minuspropriè aciio dicitur,jic tamen
Arifiotelès appellauit neaje ipfè dtjcrepansaliter quàm
ailione beatam vitamdefiniret Hœcigiturordine colreferuntur.
ligamus. Primigetierisaciionesadeasartes
eif
quœ
M ET
HO
BV
Si
tuenàam hominam vitam morbojqm&ojfenfio'
cjtnead
nesdepellandaspertinentivt'venatiô,pecuaria)agricultu
fécundumvenus ad
medicina.
ra,<edijtcatio,zymnaftica,
inflitoriam,gubernatoriamjlanijicia
Qxfabriles artes.teromnino ad
tmm adculmm €r viéîumfylendidiorematqi
artes ,quibus opesparare df partis magnif ce
cjitœftuarias
vti
docemur:
in
artium
quofuperioru
perfeclio
verfatur.
voluptatum effeflricesxjtiœ ijeljènftist
feauumrailiones
vel anim&t'vel vtriïque molkterafjiciunt.adgujlum
quidem Apicianx artes. ad taéîujôrdida Mileftaca:adodo~
ratura rvnguetarU:adrvïJkm ductus lineam, & colorum
varietasdeceterconfufayquœ
pertinent
adfiBtftâiCala-
tura, topiari^fuforiâjlatuariâjumet ia advariaiartes
tingendi 6" aatpingedi
ad aures dicedi venttfias Mime-
riSyautftguriSiattt vtrijque comprehenfà,aut etiam mollis
acdeprattaiusartenimiaconcentus)cumjimplex&nà-'
turot congrues grattes animorum œgritudinesfimare, contra verofinorum varietate acceleritate numerorum abreptiis,metttemdeJknitateJeturyafeJoleat.quodiisac-cidtt quïaurium voluptati nimis inferuientes Dorios ma
Ionicos affectant, vtdos grgraues numéros afternatur
mirum'viderinondebeatifimultladinp.niamperducatur.Cùm autem cas vitç vtilitates ac deliads necfingufc
a(ingulis,multo minus àjêipjô idem confèquipojjèt^hinc
coeudœfecietatis occafio quœfita cuïustamèn non bicfinis extitit.nam illa quoque
bofUtcatusanimantiûmiqu^
gregatim coennt,confequuntnr.homo vericitmjitimmor
tali animorum numereà Deojubomatus,
eiquefmtlitudine <^uadam coniunélus jalienum efi eimpraflantiacu
beluis
io.
BobrNi
beluts fummtboni focietate copulari auod qutdem Béret
fi in ctuitativm béatetantumjnon etiam ber.e vtueretur.
non mirum igiturjiin comumjôcietate tuedatotac tantarum vtilttatum effèc7rice,f>r*cipu4hominum atfiones
conjpirant. Çunt autem in ciuiliidomeS\:ica.i& morali diJciflina pofita: vnafibiipfiimperaredocet: altéra f amilia'.tertia R.eif>ttlrlic<e:j>riiis enimapudferationis imperiumfiabtlire confèntaneuejlyin quo quidem iuftitiœ totius
ac legum omniufumma confiait quant vxorit liberis ac
JêruisimperaripoJSit: &familiœ priits imperium habere
quant Reipublica.prima quidem hominis efi ad bomine:
altera vnius adplures,qui charitate marin rvxorem,pietate paterna liberos, imperio berilijèruos moderari, tum
etiam opes ad vitaprafidiaparare
&partis jrugaliter
•vtipofïit, pofirema longe latèpatet necjblùm vnius familia ,fedplurium interfe coniunélionem affinitatibus,
& commercioru vfu complexa fouet ac tuetur. id autem
ft ciuili dijciplina id efl imperandi probtbediqne fumma
ratione. Ciuilem difciplinam voco,non iurijpmdentiam,
•vtplerique (efi enimillius partkula )JèdiÙam artium omnium ac humanarum ailionem moderatricé cuius tria
imperium mulJùntcapitajmperiumjojtliumyexecutiotiplex eftyjùnt tamen omnino quattuorpartes, ac totidem
aêlionû gênera, in quibus elucet imperij maieflas prima
in creadis magifiratibus & imperio cuique tribuendo: altera in legibus iubendis aut abrogandis: tertia in belloindicendo ac finiendo pofirema in prœmiisacpœnisdecernedis (ùmmâque vitœ acnecispotefiate. confilium autem
capitjôletde lis in quibus imperium verjâri diximus aeiii
liud
M ETHO D VS.
Imd eft enimlegem ferre, aliud de legefereda eonjùkare.
veleorumqui
bocfenattts iUudpopuli •velprincipis ejî
Reipubjûmmam habent. confuliturquoqe de veéîigalibus imperandis aut minuédis, de exercitu cogendo,dele~
adrnittendis vel dimittendis, depropugnacu*
gationibus
lis &fartis teftis,pofhemo de dits artibus & ciuium aéîionibus in republica dirigendis,qua nonpojjùntomnia
legibus comprehendi harumautemattionumpracipu*
iuris dicendi, concionandhfacrif candi
funt imper and'
duœ quidem fuperiores ad cogendû>fecmetes adjùadendit
(beêîant-.jèd que non minorent, interdum etiam maiorem
vint babent.ilU quidem legibus & armis àfiagitio deter*
rentydlU rationibus&religiajôrituadboneftatë&vir'
tutem impellmt.primttm enim homines agrefles ac barba
ros cmajiferai,militari manu à crudelitate & iniuriapm
biberi oportuit deinde iuris dtjceptatione & aquitate
pojieà concionibus & religionis metu &• quemadmodtt
arte imperatoria, iurif]>mdentia oratoria, & religione
kttmanajôcietas maxime cotinetur,fi milites f miter, itv>
dices *quabiliter,pontifices religiosèyoratorespmdeterjê
gerat: ita quoque facile filuiwrnificiuili arte acimperio
regantur. ciuih quoque difciplina regiturinfiitoria in comunium rerum euectione & inuettione:
agricultura,pecuaria t medicina gubernatoria
poftopificia quibusaut
necejfaria,aut
comoda vitaprafidia
quxmntur.rem quo
diuini &%uque literariamoderaturciuilisfiietia,puta
mani iuris interpretes, & eos qui
à vetenbusfopbifia,pofieà Grammatici vno verbofunt appeUati, Retbores,in±
quam,po'étai,jrramaticos,philofophos,mathematicos.ac
fropte-
10.
BODINI
proptereavoearunt veteresciuilem hanc difciplinam ar~
chiteBonicen proprie ^quodomnibusomniumartium magifiris legespr<efcribat,vt ad communemvtilitatemjûas
aéliones dirigantjie'ue contra Reipub. comoda quid moliantur
dede~
liantur. .praterea
pr~etereâvniuf
vniujcuiujcjue
uiûf ue munus ciuilisfcietia
etia
finit.funt autevrbana 'velmtlitariamunera.hac rem mi.
litarem curât: illa vero domejîtcaimfteria, confilia, iudicia, vrhisannonam, exfenpts>&rafmm)'via$j[krta teéta,
iuuenttttis educationem,religionem.omnis autem illa par
titio munemmjèptemgenenbm continetur.
primum genus eft finehonore,fine qu<ejiu}fineimj>erio,quod fubire
cuttodia,
cogunturij quitributa^ilitia^xcubias/vrbis
& idgenus munerafineflipendio curant alterumgenus
ad eospertinet qui munus quidem publicum habent cum
quaflu,fèdparum boneSlo cu'wfmodifùnt liflores quîq^
tertiumgenus eorum en qui
fardes vrbis egerere filent
publicum munus cum honefio quaflu coniunéîum habet,
•vtpublicani ,fcrib* notarij apparitores comicularïj
quartumgenus magna cum honoreac mercede coniunclïé
efl, fiât amenfine imperio vtfacerdotia & Pontificum
munera. quinwm honorem babetfine quaftu ac imperio,
quale munus efiprincipis Senatusaut ducis Fenetorum,
&rehquorumagifiratuumqui fine colle ga nibil Impera
re aut decernere pofjunt fextum honorem & imperium
habet fine flipendiis,quodproprium efl magifiratuu;quaksJùntConJùUSiPrtetoreSiCenfîreSfTribun^Àrchotes,
EpboriyQuafiores &idgenus alij. extremum efl eorum
qui cumhonore &imperio jtipendia merentur :vtcxx.
vin litibus iudtcandis apud Venetos 0* vbiquefere ij
quiiunj-
MBTHODVSi
exercet. qua omnia mutiera eius impe
qui iunfdiftionem
rio hacpotefiate qui Reipublicefùmmam habet diriguntur.neque tamen exiftimare debemus religionem dijciplinxciuilisparttm efje ,jtpontijices&Jâcerdotes imperio
magijhratuum contineri videmus-.quodeopertinet vtfàcrificia ritûfquein Republicaprobatosacerrimè tueatur.
religio vero ipfa,id efipurgau mentis in Deum reÛa comr(io,fine ciuilifiientta,Jtne cœtuyin vnius hominisfilitudin? ejjepotej}>acmagnorum virorum confinfu beatior
is putatur, quô longius efl à ciuilificietate remotus fed
quoniam vita c'milis eget attione perpétua necpotejlin
comëplatione tota ciuitas occupari: vt neqe corpus ipfum
aut anima vires omnes inteUigere:noneut hominis & to~
tius ciuitatis eademfœlicitastjtjôla contemplatione bon»
nec
definiamus: idquodJrijlotelemvaldeconmrbauit,
feipfum ex ea difficultate explicare potuit. Itaq; ex Varronis autoritate, quam Marfilius Platoni quoq; tribuit,
bonum hominis vitam agentis neque otio, neque negotb;
fed mifto génère defniendum nobis erit,fi volumus idem
ejjè vnius hominis,ac totius ciuitatis bonum. neque enim
tnenspurailla contemplationepriùs fruipoteft quàm à
corpore penitus auulfafuerit. His igiturgeneribus aéliones humana continentm autjtquœ refiant ,ad ea refera
facile pojjunt Quare tribus libris ad humants, naturales,ac diuinds biftorias accommodants,
priore librofinguU
res bominuaciiones 6* cafus humanos eo quo diximus or
dîne confiituemus.Primuslocus erit degenerii obfcuritateacnobilit4te:alterdevit4&morte:tmiusdevitçcâm
modisitûde opibus &inopiaideinceps devitœftledoreac
parfimo-
I
O.
BODINI
parf monta-, deludis & fyeciacuiiside voluptate ac dolore:degloria & infamiaide corporisfœditate ac forma:de
roboreacimbecilitate: de barbarie &humanitate: deignoratione acfiientia: de ingenij dotibus & inopia: tum
de morah difciplina atque omnino de virtutibus & virils conjèqueter de domeflica difciplina: demutua chantate mariti & vxoristde mutuapietateparentum & liberorum deimperioherili&objêquioferuomm:
aut,ji
placet, depotetium ac tenuium mutuis inter fe offciis: de
quçftuans artibustdè amore &odio:dejàcietatïbus & comerciiside affnitate £r cognatione.poflea de ciuili fcientia.acprimum de imperio: de regiapoteflate & tyrannidexdepopuliflatu &fèditiofeplebis de optimatu imperio & libidinepaucoram: de conflits pro republica câpiendis: de legbtts rogadis aut abrogadiside magifiratibus
acpr'matisidebeUo &pace, at<$omnino de ciuibus tuen
dis &arcendis bojiibus-.de offenfione ac viÛoria:de promus acpœnis: de vecligalibm imperadis aut minuendis:
de legationibus admittedis aut dimittedis-.de collegiù &
corporibusinflituendis aut tollendis-.de regedis artibus ac
difciplinis:de indiens publicis &priuatis:dejttplicioriiacerbitate ac lenitate:de afylis & venia: de cocionibus &
oratoribfts.pofl etiade agricultura &pecuaria;quibus reftublicœ maxime iuuatur.de mercatura & re nautica-.de
architeétura et fabrili: delanifciis 6" textoria: de medici
na Çrpharmacopœia: de mufica ô" gymnaftica'.depiclura et fatuaria.de vnguetaria aliijcjj artibus effeientibus
uoluptatu.de re literaria: dehris diuin't et humant interpunbus-.dephlofophis &mathematicis-.depoëtis &graf
matteis.
MSTHOD
V S.
maticis.Lwerjêcundus
rerum naturalium biflorias que
in legendis biftoricis occurmnt, partitione congrua
Japius
de natttrcprincipiis-.de tempore &
comple£letur.primùm
loco:de ortu & interim,atque omnino de motu & muta.
none-.de elementis & eorum natura de imper feêîis cor& hpidibus'.de génère ftirpiunr.de aporéusidemetalis
nimantibus triplici ordine diftinûis: de cœleftihus corpori
bus: de mundi magnitudine & figura.qua omniajùkiliori partitione explicare facile e fl, propterfummam rerum
naturalium certitudine/n
Poftremus liber erit de rébus
diuini$,acpnmùm demente bumanatqua rerum naturalium culmen eftidiuinatum autem extrema,tum de tntelligetiarum triplici ordine-.pofteà de Deo, décrue illiusfaélis & oraculis: poftremu de religione ô* impietate. His
locis in capite cuiufque libri hoc ordine, aut vt cuique comodtusrvidebitt4r,conjlitutis:
confèques erit vt qmccjuid
in biftoriarum leclione memoratudignum occurret,fuo h
co infèramus, & in margine hbri rerum humanarum notai adiicUmus confiliorum,dic7orum3acfac7orum (ficenim rcs ipfe adaélioaes commode referetur) idque literis
maioribus. deinde videdumerit quid infingulis bonefiu,
eo modo notandum,CH.
turpe, aut adiapborumjtf.gr
id eft coftlium honefium. aut fi quis malit repudiataStoicotum diJciplinAtboneflu ab vtili,turpe ab inutili difiungere,non repugnaboxonftituet
igiturquattuorgenera,tur
confilium Tbemiftoctis
peyboneftttmtVtilejnutile.itaque
de nauibrn exurendts quodprorepublicaiubente
populo Ariflidi communicarat, quia vtite vifumeftÂnftidi,
non tamen honejlnm:lommhuncad
caput de conftltispro
repub.
IO.
B O D
Ht
ttpub. capiendis referemus, adieciis in margine notis C.
T.V.iâ eft confiliumturpe vtile. Conjihumautem dicîorum&faétorum
fine his confiait
velutifundamentiïquoddaefi,
quod
illa veto fine conflio non item,
nifi quid
temere dicatnrautjiat:&
confilia rerutrimagnarumfere
item nijtregefecretafitnttnecfnefcelereproduntur,nec
vtile confiliufepe Ré
fla plané intelltgîitur.vtCincmati
in maximis fluftibus ,tc procelhs
puhlicam Romanorum
duJêruawt. cum enimplebs clata Tnbunomnumerum
plicari vellet, eique Appïus conful acerrimè refjieret tu
Cinanatus conjilio cum paucis communicato, Annuejtnqutt,nam quoplures erunt Tribun^eo debiliorfutura efi
cum vnius intercefîio potentiam
vniti/cuiiyitjuepoteftas
omniumJirdgeret ac retardaret.piebs autem non intelexit
je deceptam,jèd velutipro maximo beneficio $enatutpr<x
ttasegit eiufmodi confilia de Republica vtilia bonifia
vocentur.faélum vero (XMutij cùm domum emerettac
adduÛus,
pluris veditori daret quàmpetereturjeligione
honeftttm inutile dicatur vt conftlium Themiftochs qui
regem Perfarum clam admonutt,pontem ïllum,quo jfta
Europe coniuxerat Grœcos,excindert velle,no folùm boneftum,fêd etiam vtilifîimumfuit tum ipfi Themifiocli;
adgratiam principis,fi Grœcos domuï^etyetinendam: tu
vmuerfe Gracia: quia defugaflatim Xer*cs cogitauit.
fedfere vtilia cum bonefiis congruunt. Interdum in eadé
Sexti Tar-
hifioria cofilia,diéla,faélafuijtmiliajùnt.vt
quimi confUiuaduerjus Lucretia turpe eft, dic7um etiam
turpiusfaélu vero turpifîimû interdum répugnât diéîa
confdiii,aut jadis, vt cum Auguflus perpétuant imperïu
fi
pbili-
METHODVS,
ad Aftium M. Antonio .mirabiles
fiabilité velkt,viBo
ânes excogttauit, orationi quam habuit in Sénat h, plane
contrarias verbo quidem imperiumpertinaciterrecufabat, vacationem à Republicapetebat^tdextemuvtÛus
eomprecibus quosfttbornarat,Deos obtefiatm efijepofi
decenniumpacatis rebus imperio cejfurum. bine vota illa
decennalia quibus imberium in annos quadragtnta quinhic Cicerojèruitutis impatiens dicequefibi prorogauit.
ret honefiam orationem turpi confiliominimè refyondere.
Et quoniamplemmijue eadem hifioriapars in dtuerjts ca
pitibus cenferipoteft, caufampracipuamintueri oportet.
vtea quam de Antiocho ref en Plutarchus in vita Demetrtjt&Appianus in Syrio.cùm enim Antiocbus Stratonices incredibtliamorefiagraret,tabe conficiebatur, ac
iam moriturus videbatur nifi Erafifiratus ArtSlotelis ex
filta nepos, amoris vim ex ipjbpuljùiudicajjèt.patri Seleuco refert aéfâ effede vitafilij tu Seleucus quid ita t
meam,inquit Erafifiratus yvxoremdeperit.an ego,inquit
Seleucus,tam malè de te meritusjum> vtadolejeetis amo
ri non indulgeasftum ûlejtu ne quidemamori alterius inJêruires.vtinajnquitSeleuctts,
Dijfuumamorem in chariJSimam Stratonicem conuerterent.hic Erafifiratus }ergp
pater idem £r médians effepotes. itaque Seleucus Antiocho nouercam defyondit. E rafiftratus vero donatus eftjèxagtta millibus aureorum. bacbifloriapeninetadamorem,ad curationem morbtgrauiJSimhadpaternam pietatem,adfilij verecunàiam^adprodigalitatemy denique ad
argutam & vrbanam Erafiflrati orationem. fed quia his
omnibus caufampubuitfummA vis amoris hanc bifionamiU'
10.
BODINI
acmemorabûem non ad capita virtutum,
aut prodigalttatis,aut medicina, fed ad caput amoris referemus,nefit infinitif rem eandem toties 'vjurpare. Sunt
etiam in diéiis pleraaue amara,putida,Jcunlia,qute
turnammcttdam
pia quoque cen fentur quœdam vero vrbana grfaceta
qu<zkonefla.fedejuçargtttafuntautfàlfa,jînequeturpium neque honefioruappeUatione •vemantjnter adiaphora collocarefoleo vt illud Demoflkenis ad Phocionem,
Perdet tepoputtisfiquadofurere
caperit. quin te potins,
-Jtrejtpuent. & iUudflultè quaretiquis ciuium optimus*.
tui maximèdijSimihs. bac atque fimilia pertinent ad dicendi lepores.Capts autemfortmtos(qitanquaîn
nibil for
tuitwn ejfepotefl ,fedpopulari otatione vtimur) qui ad
homines pertinent,
& pammà rebus diuinis,partim etia
à natura duci rvidentur,adbttmanos cajûs re ferri commo
dius ejl vt illud gjcribit Tacitus apud Fidenates -unius theatri caju quinquaginta hominum milita occidijjè;
adlocum,quem de morteinfcripfimits,fl)e flat. idemiudi~
candum eritde-iaéiura,naujragiis&
fortuites offenfionibus.Contraria vero iifdem locis coniunximus^t
d ea
in bijloria coniuguntur.Jcilicet virtutes ac vitia:turfere
vteorumfafla diuifione,Jtmulacfèmel
pia grbonefla,
de contrants dicipoj$it,puta de fîultitia,pmdentia & ma
lttia:de
ignauia,fortitudine,
teméritate-.de cofdetia,Jj>e,
dejj>eratione:de leuitate,confîatia,pertinacia:
dejiupore,
temperatia, intemperantia: de arrogantia,modeftia,deieéltone:de crudehtate,clementia, impunitatexde auaritia,
ltberalitate,prodigalitate:defcurrilieate,vrbanitate,ruac tam~
fiicitate:de aduhtione, affabilitate,contenttone.
fiii
et/tple-
withodvj;
nomine tarent mediocrium tamen appella*
etfipleraqtte
in animi excelfima
tione fiatim extremapercipiuntur.vt
in amicitia, in virtute,m manfuetndine,infignitudtne,
de:qu<t aut nullum,aut vnu.dunta.xat extremum bahent
nomine comprehefum.in quibufdam extrema fine mediorum appellatione nifurpantur. vt inuidia, maleuolentia:
garruktatisjaciturnttatis-.irrijionistcomrriiferationis'imà virtutibus excludiït, proptereà
f>udoris-,quem
pudetiœ,
non quanuis decet atatem: id quod in vinutis défiquod
nitione nccejfe efl. Quodfi quem minus dele&at ea vitio
fum ac rvirtmumpartitto,quattuorgenenbus
compk&aô" integri
turjcilicetprudentiajemperentiafortitudine
tatefic enim Philo maluit -verborum ambtguitateJubUta iuftitiam illam quœ^liudmbileflcjuam
in omnibus
confilnsÀiêlisfefattis
reElitudo quœdam&integritas,
â)«9'Viw njocare atm enim Plato iujiitiam infe quenq;
enï Hebrai
priùsflalulire doceret(fic
chant atis a je queinitium duccre -volunt) prudetiam in animajupetioque
re,veluti normam expctendorum acfugiendorum colloca
uit,fortitudinem in corde,temperantiam in bepate:iuflitiam "veroqua rationi quidem imperium aliis obftquiu,
id efifuum lutq) tribueretyomniumcommunemfeàt.feâ
ea aut nulla efi, au omnino cumprudentia confufa. fic enim virtute illam, quœ hdicarepotefi quid quenque cuique prœftare oporteat,iuri(c6fulti
non virtutem moralem,
pdprudentiam
vocarunt
neque v ero bonuseÛ qui aliis
aut refiitui iubet,
cumfieleratmfit qui alift*û reflituit,
ter faàaf.mfi dicamus •virtutem elfe latronum qui iaétat
fe aisvitam dedijje quibus non adememt lllud etiam in-
commoda
IO.
BOB INI c
commodumjequeturfi quis illam iuft'ttiam inferiori anima tribuat, quod animantia bruta, que vim illam
inferiorem habent iuris ac iufjtiajôcietate
cum bomimbus
anim~e co~
cô
coniungemus. quodfiqùa
9uôd fi qûa virtuseftvtriufque
virtus eJl vtriûf ue anima
munh ,profeéio pmdenria efl "vtnufque anima tum etia
commune vinculum, quod qui•yirtutumacfcientiamm
demfidemus,ob[curam illam dijjwtationem, vtrum prudentia virtu$fitnecne>def>hilofo])hiafuflulerimus
eiûfy
opinionis authorem babebimus Platonem ipfum,qui extremo libro de legibus omnes omnium aélionesfela virtuautem
vocaturjn the-
te;vtrtutes omnesjôlaprudentiametitur.virtutes
ipfius intelleflus proprias, qua disciplina
orica$,prafticas)&
operum effetfrice$\eo quo diximodo
Stoicomm opinione. hajiet vt nihil
pamemurjepudiata
in hifloriarum leftione occurratjeu laude,feu vttuperationc
dignum,quodnon aptè,&Jùo loco accomodari popcum honefiisJrvtilia cum inutilibus in
fit. Quodjtrurpia
fublata diftutatione ad pobijtoriaconiungi videantur
pularem loquendi modum accommodare oportebit. vt cofilium Romani fenatus, qui Gallo Procon fuli mandarat,
tif Acbaos à communifocietate diuelleret, quos t amenfi
natura bonitatem fequeretur, in eadem amicitia tueriac
dijcrepames conciliare debuijjet: Romanis vtilefuijSe dicemus cùm eodem confdio Lacedamon\j^renetiiai.feu
populi omnes vtantur.fi tamen iuragentium violaretur, J
inutile ac turpe iudicadum ejjèt.'vt Carolo V Jmperatori
mule fuit imperitorum iudmo Rinconem & Frego fium
legatos.occidere,aut àjùis cafos dij$imulare,quod Turcailrumopes &> copias euocare dkerentur. facinus tamen
ludnon
ME T H O »
V S.
ludnon
modo turpe,fed etiam fibi acReipublkœpernicb
belli maximi,quo Refrublica Chriftiana coerat,&
fum
non alia de caûfaCorinflagrauit,
&ccafionem ajferebat,
clades
thi excidium,acTarentinorum
contigetunt}qttàm
ob illatdS legttis ojfenfiones. AtÇi quis eft qui nonpopuli,
mâlit ( quanquam
quid twfJèdfaftentium iudiciafequi
pe aut bonefiu,ne Jâpietibus quideminteripjos conuenit)
labetur. Extremumillud
Republica
in^gereaa
Çapiftime
à leêlime
eft vt in legendis hiftoricis,nefepins
adfcriptio
nemauocemur3 notas communiu locominmafgineadiiciamus: deinde otiosefingula in locos referamus. nam bue
quoque fruBim conjêquemur
memorid repetita'dejîgamfts.
DE
ve optima quœqtie altius
HISTORICORVM
deleâu.
cap. quartum.
N A resefiquç maxime Scythasimpuhtvt
literas omnes ac monumenta veterum àjtirpe conuellere conarentur^uod acerbe ferrent
Gracorum acLatinoru bibliotbjecAS&pfr
rietes rertm afègeftariï magnitudine repleri
reliquos o-mnes tametfî res quoque magnas acmemorabilesgefiifatrociverborum contume
fent,turpiteromijjbs,'velenam
lia notatos.fuemt enim Graci ac Latinifuarum laudum
preconss: cater'hpraterHebraos,
nikilferedefeipftsanquo modo, vt qui bellis &•
teàprodiderunt.Acfitnefcio
rebusgerendis occupantur>àfcriptione refugiant: & fà
dul
plus aliquantofi literis deâidcrunt, earûilkcehisac
cedine
IO.
B
OD
INI
&quidem
cedinecapti,
vix vnquam ab iis diueîîantm.
Jàpifiime contint vtqtits nationes arma diutifiimè coinerant,potfeà quant literas ampleéii cœj>emnt,animi •vint
ac roburamifèrint
x velquod otio & inertia tanguèrent}
vel^Modij qui in rerum diuinarum & naturalium comtemplatione'verpmturjàonmodo
à cœde&fanguine ah*
horreant,Jèd etiam barbariem ac feritatem omnino depo~
deinde Latinisme fl
nant.quad quidem Grœcis primàm,
Phocion imperatot
eùamalik'vjîtuemffeconfiat.ltaque
Atbentejês belli magis cupidos quant peritos, honabatut
•vt verbomm copia quaprœftabant
cum boftibus certatent,non amis qttibm inférions erant.molliom etii^A-,
Jïaticiykquibitsfltixitorationis
vbertas.at Lacedœmonij
dijciplinamm acliterarumomnino imperiti respraclaras
non ab ipfïs, fèd ab bofîibus dedomi fori(qm.tettemnt
cantatas. Celtarum autem& Germanorum;tum etiam
Arabum ac Turcamm Hluftriafaéla}beUa,viftori<is obli
aut vna pagina comprehenjàs
uiomfepultas
idjue ab
eoYttmkoflibusfaclum videmtts,contrà quàm Grœcis acaut Marathoniam pugnam tanta
cidit,quiSalaminiam
copia verborum amphjicamn^vt
nihilvnquam memora
biliusgeftum efjevideatur-fed quemadmodum Alexandermagnuscàm viêior in folio regis Perfamfederet,rvrbanè rejpandit Grœcorumlegatis,qui maximohello Grœciam ardere nuntia!>at,fibi murium ac ranarum beïïa vi'
derhftmiliter Alexandri bella contra molles Ajiat'tcos &
Perfds(quos Cato mulienulas appellare Cœjâr conttmnerefolebat) exiguafint, pm ik qua à Celtis,Germams,
sut.id quod facile inteftigipotefl
Turckac Tartarisgefia
g
ab
M ET HO D Y Si
al?iis quteorum viâorias abhoftibus'leuipmèjcriptas
meminemnt Vtigtur ab biftoriarerum veritas babeatur tfingulari non modofer iptorumdeleéiu ,fed etiam in
iis legenàU illud meminijfe debemut quodab Arijlotele
fâpienterdiciitm efi,in hijloria legenda, neque nimis credulum^eyueplané increduliiejjeoportere. nomfi omnitt
omnibus ajfentiemur,fèpe veraprofalfis kabebimus, ac
turpiter in Republicagerenda labemur.finfidem omnem
hiftorix detubemusjwïïos abea firuftus confequemurân
alrero quidempeccamnt ïf qui f^-Ju omniavetujiatis
monumenucompleuemnf.in altçro Turcœ,quinecvlUm
antiquitatkmemoriambahere}&curampenuu$abieàf
JêferiitUK quodputant bijlorias ab ïUfcribi nonpojfejjtti
aliénant fidemfiquuturi muîtb minusab ïlî'tsqui rébus af
fuerunt amptafuerantitùra défi ipfimultamentiantur,
aut prïnctyummetuivelpr<tmiisi'velodio diftratlia verodefleâant'.quœPlutarchus ipfeÇxbi obiecit, &quafifo
ueamtranjiliit.jêdquidvetatpofieritati
nonfuis aqualibusfcribereï illud autem ncueri/Simik qu'idem ejijnta'
tajeriptom multitudine repenri neminem, qui neeprece,
nec pretio, necinuidia nec penurbatione adducaturad
Jcribendum.Prudensigiturbiftoriàrumleélorinterfoac
vina quorumalterum •vanïtatis efi;alterumfiuporis,me*
diumferiet,& optimi cuiujquejcriptorisdeleëhmjtng»
Urehabebif. nec prias de hijlopafententiamferet^quàm
biflorici moresac ingenwplanèinteïïexerit.intereftemm
Reipub iudicia dejeriptoribus qui mpublicum exeunt,
incarrupta miniméquedeprauata videri: ne citm aliène
indttftnœmodumponere'volumustoptimosquofqueajcri
ptione
r
o;
b
o
d
i
i
m
ftione deterreamus. Nequevero injcriptorumdelectu,
quem adhtbète queque oportetjpfè iudicium ferre velim
(efîillud matons cutufdam artis acingentj) fèd conieflura quadam & argument is
adajfentiendum probabilibus
vtiy qutfinonnullis minus probabuntur Jèntentiam mutarenongraiiabor. queadmodumenim pi fias tabulas earumque duéïusjineamenta,coloresjiudiosè
éîurœ minime ignarum ejfe opportet vt
intuente^pi-
iudicium ferai j
cùm açuti/Simi cuiujquejênfus & oculos
mukafugiant:
if a quoquenecejfe eftnon modo in omni genere hifloriarum,fedetiam in rebus agendis dru verjatitêjftyquïvirtutes biftoricoruacvitUpotare
velit
Sunt auiem bift<h
eotum qui optirnè à
ricomm,vt opinor,triagenera:vnum
natttra.'vbertHs etiam à doflrinainformati ad res gerendas accejjèrunt: alterumeorum quibus liter* quidemyfed
nec vfus defuiitnec natura-.poftremum eft eor#mqui aliquantùm adiutià natura, rerumgerendfiruvfucaruerue
incredibili, tamenfiudio ac laboreje prope in hiftoria colligendaiis œquarîit qui totum vitajua tempuf in R.epU'
blicagereda cofûmpjêrut. ejlautem vniufcuiufqigenerk
infinira vafietas eoque maior quo quifyplus habet aut
minus integritatis,eruduionis,experientice.
optimumgenus efleorum qui omnibus abundant,fi
modoin bijîoria
Jcribendajêipjos ab omni perturbatione liberarepojiint.
difficile efl enim de fceleratis virum bonumfcribetem abJlinere maledicloivelbonos amore grgratia non comple£li. atque hac amplificanda hiftoria mitidfuerunt, cùm
honeftomendacio ad laudem bonorum, & malorum conho
tumeliam vti pulcbrum putaretur.quodfî in eo génère
gii
ni labun-
METHOD
VS.
ni labïïtur}mid de improbis iudicandum entînonparum
igimrinterejivtrùm hifioneus defeipfian de dm de cimbus an depfregnnU'.dehofttbus an amicis-.dete milita'
ri an vrbana denique vtmmfttaœtatis an fumerions:aqualibttsanpoftem biflori4sftrif>ferit.Rerum atttemgerendammperitum voco, qui confiltf publia, dut imperij,
aut iudiciommparticeps eft velcofcius.nam in his tribus
•veriitur fummaR.emmpublicamm.peritiortamen futurus ejlfperfe Républicain gejferit :pemiJSimt#fipluri*
mam literamac publia iurit cognitionem cum <vjùconiïtxerit.vixej} eHint vtjtne literis difjîcittimam Reipub.pê
bernandafcientiaadipifcamuf,cum breuiusfit vit* bumanœfj>âtiu, qùàm vtdiutumare^anuperagratione^f
niariacogniiionepopulomm idaffequamur: quodjtnèlibris Lycurgo, Soloni &Vlypiconti]fit.hicenimprudens
ab Hofnéroapfuellatur, quod mores bominumultomvidit &vrbes.plerique regionum varietatem autanimantium acftirpium naturas/veUdifiàorum hpyumidum
fttbfimélioneiyauteroja
vetemmnumijmatamiratur-je&
ges acittrapopulorum, Rerumquepublicarumfiatus
conuerponespro nihilo ducunt. at ex bisfolidapmdentia
moderandçciuitatis comparatur.Neyyvero imperij dun
taxât aut conjtlij publia tJêd etiam iudiciorumcomunione maximé omnium moresac Reipub.fiatus intelligitur.
etenim^iin]itibit^'verjânturi
vtloquitur Arcadim,
omniamalajiorunnnecmala duntaxatjed etiam bona,
a,
illa cwffèerejîutpercipinuBomodopoJptnt.
Rnequibus
bonorumautem & malorumfnibus omnis bumanapm*
dentia continetur.ex qtto intelligitur deterrimumeffege*
nus il-
lOi
BODIKI
nus Mudhiftoricorum qui fine vfù remm,fîne botiarum H
terarumjcientia manibtts illotis ad fcribendam hifioriam
accédât, atque hot pracipuumefi in bijloricorum deleflu
armmentum.fèd quanta difficile efi admodum omni perturbatione carere(qucdin eo hijlorico quem querimus ne
cejfeducù) cauendum imprimis erit nefcriptori
aut de
defihojliJuif,
que ciuibus & amicis qualaudabiliajùnt,
hus turpiajcribenti facile ajfentiamurxontrà vero minime dubiafides eSleomm qua de hojhbus Uudabiliter &
gloriosègejla confitemur.. in reliquis domefttca velhojtiu
iudkia.nolo-.Jed'vt in arbitfis tertiiï alitjuem qui ab omni
perturbatione liber jlt.lt aque Dionyfium Halicarnajfeum(tjui nuBos in Repub- ma^fbratus adeptus eft) de Romanis muho venus ac meliàsjcripftfjè confiat,quàm Fabium, Salufiium aut Catonem, qui in fua Repub. opibus
& konoribun floruemnt.nam Polybius homo GrmcusfxPhilinum
quod alter
pe mendacii coarguit Fabium &
debeilo Punico itafcriRomarins, alterChartaginenfis
omnia de Romanis;de Pœnis con
pfèruntyVt bicpraclara
tra.Phi\inusP cenos omniaUudabiliter acfortiter(Jîc eni
Polybius) Romanos autem turpiter & ignauitergeJSiJfe
vir integritatis
Jcribit. at Fabius iudicio Polybij magna
nulla Reipub. nulla hofîium
acprudentiafuitrfuemjue
copia lamerunt. vterque tamen adjcribedum itafe comcauent ne quid conparauit vt oratores,qui hoc imprimis
nullo modo pote fi
tra feip fis dicant autfintiant
fidjîeri
vtidem boni oratoris achifiorici officiofungatur.Meque
tas bifioriasprobarepojjum
qua perpétuas laudes ac vir
tûtes (iufdemyiuUa vitia comemoranr.cum nullusfit tan
giii
ta inte-
MET
IJ
H
«
0
D
VS*
.~<
t
ta integritae acprudeita vt nonj<xpijkme offendat.nam
Carolmn Magnum, EufèbiEmiMtds^&Aecixoltis
us Conflatinum^Nehriffenfis
FerdinandumJouiusCof
Belmum Medicem,PhilofhratttsJpollomîi,Procopius
lauliJJàrwm}Stai>bylM & LeuaCarolum'V.Imp.taritis
àibus cumula 't,vt oratores non hifioricos agere videati
tur. ergoprudtris exiftimator laudes cuiufy non domefti*
comm aut amkorum dsintaxat}verumetiam hofiiumpo-.
dmbiis examinait
riequeormiaPbili[>[><>Cominio
de
Ludouki XlJaudibMfwifantiaJJènrietttr:JedetiaJi>fei
crum Belgicarum remmfcrijftoremadhibebhïnetjuehuc
tantumsverumct'taPaulMmy£mylmm:proptereaquod
vnus quidaplenus efi Ludoukilaudibur.ahereasoînni*
medium ferit. Meierusferfdumhomi
no nikif.tenim
nem acfratris interfeftorem "vocatif coi mhilprtus efjèt
viokto iure diuino & humanofeelere tyrannidem
quant
occupare.quinetiam Cqmmhtm.ipfumpatriapràditorem
ac transfitgam appelhtt.neque bukjneque illi in eo génère
credendum puto, qtiod alteropibus & honoribus maximis à rege cumulatus eflialter befiis & odio maiore quant
démit bifiorkum ad fceleris atrocitatem verbovum con
tumelias adwnxk.£myltus
nec bofiis necamkus(fttit
enim P^eronenfii) prudeter ac moderatè buncin modum,
Dux,inquit, inuidiam regi conflabat,parncidiJMfimulans ifratrisjilios conupiJfe,pereosiUum veneno necajfi;
nïbiltemereaffirmat-.mmoresvbiqueperuulzatosnàno*
mijtt.ilkflorente LudoukofcripfemntMc
centefimopofî
anno vtnulla velgratia, velmetu, velodio commoueri
pofiet. itaque Cornelius Tacitus profiteur res Ttberij
Clau.
ÏO.
CkudijtÇaïjt
BODIKI
Neronisglifiente
adulationeacfloretibus
odiis i<
i^sobmemm^£o^umM£îdmmJS£ÊSÊikfts
a>mpojttas,falfitsfuijjè
atque indefibi confiltumfine ira
•veliludio ea traderequorum
eau fdsproculhaberet.Jcnfjît enim centefimopofî anno quant iUiflomerant. acfortajfe illud volait Annotées cum diceret hiflorias non mi
nus vetuflate nimia quant nouhatefabulofàs & iniuciïdas ejfe .fine vix e0 vt quiprajentium rerum hiflorias
in vulgus manarepatiuntm
verajcribantyne cuiufquam
nomenMftoria l&fura autfamam violaturafit.
acpro*
pterea Cicero neminem eomm çjui'viuerent biter claros
oratores enumerauit ne qui ab eoprateriti ejjent, vt ipfe
aitjùccenjêrent.quis autem ab hifioricis in ea Republica
vcritatem exquirat,in qua dicere quod nolis,turpe; quod
igitur omni metu
autfi
jùblato rerumprajênrium/criptapofterismandare:
quis eflquijùorum laborum gloriajè viuojrui malit,Jupe
rions atatis resgejias,colleélis omnibus omnium commen
<velis, mifêruacpericulofimjttfprafiat
J
tariis publias acpriuatis, diuturnacjuefamafeniorum,
htftona comportât: idquodfecemnt
cïarifîimîjcriptores
HaliLiuius, TraquilluStTacituSfArrianuSiDionyJius
carnajffus atque huius etiam maior fides eli quàm Mo*
rum; quod de aliéna non defua Republicafcripfit, & o?
accimtatiiarcana
ex aâispubli-/
tnniumcommentarios
cis collegit:in quogenere efi etiam Polybim, Plutarchus,
MetafthenestAmianust
Polydorus, Ctejtas, ->£myliust
AluarefîuSyLudouicus Romanus,Paulus Venetus. eory
qui mbilaliuÀki
verominùs probanda fintnarrationes
bent quant &ab aliisaudierunt inruy&hh6>y cMftnxnir&p,
vtloqui-
M ET
HO
D Y S.
•vf loquitur Vdyhim-, necpttblica monumenta viderunthaberetur r
maiorjides
fcriptis
quo
optimifcriptores
itaciue
è publias monumentisea Je collegijfeaiunt. fie simianus
Gallomm antiquitates è publias illorum monumentis
fe
in luceeruiffeprofitetur
fimiliter Arrianus fiatim initia
Âlexaâri magni rébus vbi
Jcribitfe Régis Ptoîema'hqui
que interfuit iÇomenurios nonpriùs euulgatos legjfe.iti->
ô" Ctefids
dem Appianus Augufiifcripw.Metafibenes
monument*, non quod hiftoriç veritas
publica Perjàrum
ex regum commentants extjuiri debeat;cùm defiipfimul
ta iaÛenf.fed ea quoi ntbil autparum admodumad eorîi
ratio temporum,
gloriam aut •vituperationempertinetivt
atates,feries,atque omnino puprouincia,imperia,regum
blica rationes in quibus imperij arcana latent. bue verba
Metaftbenis
referendajunt
Neque tamen, inquit, oés
probandijtmt qui de regtbusjcribunt ,fedfolùmjàcerdo~
Bero
tes penes quospublicafides eftannaliumfuorumfvt
omne tempus Afîyriorum ex antiquom annalibus
fus qui
digefiit bacille Quodfiqua bijioria totactammultos
teflesbabet
ut refelli
minimepoJSitjametfivideturincre
dibilis, magnumprafèf ert veritatis argumentum,prajêr
timfiin reliquis alios alij réfutant quis crederet Senatû
RomanorummjHci cuiufdamjomnio
commotum qui fe
• ab loué monitum diceretvt
in
ludiinfiaurarenwr^ubd
^noribusprijuhorindoéîèjkltaret
f ad eiusfomnium decretût Senatus inftaurari ludos. vnifortaJSisnon ctedere'
(ur.fed in eo conueniunt Plutarcbus, Liuius, Dionyfius,
in tanta
erS.P.QJ{.confenJîone
¥derius,PHniusqm
rare minime potuermt.qttid fi dicat
aliquis^lteralteriuserro-
10.
BODIXI
Ut more ducatur*.id fane jieri pot efl: non modo in humaetiain naturali narratione.fama vêtus efl Olores
na,fed
non momoriturosJÙMiiterneniamcanereùdquodomnes
do poèta acpiâores inde vfque abs£fchylo,fed etiaprin
Arifloteles, Cbrifippus,
eipesipfipbtloJôpbomm,Plato,
Pliniteflanturilludtamen
Philoftratus,Cicen>,Seneca
effe experientia
us^m^de/i^enteusf^ulojùm
diutttrna tradideTmtjdéjue compmumhabemus.fed hifloriœ naturales verœjïnt necne ,facillimè intelliguntur:
humana vero
yuœfemperfui diJSimilesfunt non item.
multi Carolum Ducem Awteliomob lafit maiefîatis crimenfupplicio affeâumjdque
LutetU,fcripfemnt:neque
vnus tantum aut alter.fed xx .prope hiflorichque ïamem
Galano pojinige/tmo^u^ab/4^iscaptusjuj^€t,in
Béllaliâ
re ri e ac crlicitero ü e con at.atq; in eo G. BellaIiaredi^3^fi^^érô5û^econpât.atq}
ius meus ciuis, magnam hifloricorû negligetiam coarguit:
recens euulgarat pro compertojcripferut
quafama
quod
eiufdem errons Pofîtdonius, Eratojlbents, ac Metrodo'
rusàStrabone arguuntur. in quareigiturjcriptoresà/é
ipfîdijfennunt,poflerionbuscredendumputem,jtargumentis aut necejptriis, aut certè adajfentiendumprobabi
libus \>tantur.e£l enimveritatis ea vis & natura, vt non
in lucem eruatur: càmjcili
mfilongo ac diuturno tempore
cet vulgi erroresadulationes & odia plane conquierunt.
& quoniam capitalesjunt hominum interJèdereH^one
de ludifcrepantium inimicitia s nonplacet Efbntcorum
dais, aut Iudaorum de Chriflianis) vel etiam nofirorum
de Mauris ac Muhamedicis exquirere opiniones-.fed col
Utisinterfeprobarifiimis
^mbu/que/criptonbus^ui
h
qua
UJque
W*T
HO»
Y
Si
& vtmm reitpjieompertm hakent, videtti
quanquamplerique.in eogettere magisiemre lab&mt,&
vt
antiauitatis ignoratione » qmmtjttod mentiriryeimù
Grœci veteres de Romanis & Celtis ,aut Romani
quœ
deÇaldœis & Hebws tMdidemntiWagnaexfarterefelluntur}cum alij diorumanti^mtatis, ignarijejJetif.fttU
yen de boflibus vhuperatione digna legutm, cobibenda
efl ajfenfio,mfevaldej>erj}>ef}dfîdes ejîauto,ris.jèd MËtonon omMnopmbandaûtaneçpenitusimpro,
hittmfcrïpta
bandafunt.ac prudenter Caligula qui GaJUfÇf Labuni
de Cœfàre bifloridf Senatufconfitko damnatas euulgam
diceret intereffe Reipub.vniufcuiftffttefes
ah
iu/itt^cHin
omnibus intelligi.nequetamen huius aut illitts de Cajàreteflimoniafi extarent omnino mibiproba.rentur.nec Çc-S
dmina & buma.no,mifcuij?e,peeuCaris qui Pompeianos
cùm ipfe nullo religionis ac:
nias èfanis abjiuli[fe firibit
Deorum metu omnia templa Gattorumjj>olia]Jet>AC araîéfivèjîm,
Pompeius aperire noluerat,diripuijfer.
riHfan£lw,quod
lue enim Cœfàratque hisfimilia iacïabat vt itiftabelli
fufcipiedicaufam (tametjtnulla iufta cauja cuitptantejfe
poteji aduerfus patriam arma capiedi)babere videretur.
de beUtsjfepeftU confcripjit ex magna parie,
^«<e yero
wera_iu~icâsur a~ertsmcûmi~eratorlegel'ortiapro-;
hibereturfalfum ca forum numeru ad œrari) tribunos deér imperio(cuius caufa
ferre,alioqui triumpho
Cœfarjce~
leratum ejfe tuftumputabat)camijfet.qualexvtmpunè
metus bominemglorie, çptpi*.
rviolatafitiattameninfami/e
in,
difîimum retinebat, pmjêrtim cùmjè'viuofuajçriptà
vulgus manare pattmur^pr
innumerabiles bojîcsbabe-
tetqui
T
O.
BOSlNr
p
rét qui Je mendacij coarguerepotuifjent. argumento efiq,
Ciceronis Catoni Anticatonem repofuit^fediufcnpfit
caufamagereviquafi rem apud indices, vtaieTacitus,
deretur. Quœ igitur de hojiiumfcnpùs diximus locum
habent>ni[i^mstranffugafubornatj^p'pecuniacorru'
pttfsfir.vt
de Froffardononnulliputant
cui dubium efî
vtrum plus Angli^in ipfèplus Anglis debeàt-.cum apertè
ab Mis maxima pramia conjewu non aliter
fateaturfè
atque Aretinus,qui quem laudabat: id quodfaciebat inuitus:ab eo quoquefè muneribus affeêîu gloriabatur fic
•verijiimè omniafmberepotuijfe,
cum vel
inrebus gerendis & militia magnam partem atatis contameexiftimo
jumpfijjèt.patriœ vero laudes penitus obliutfci, aut aquo
neminem.etenim Polybius qui
animoprçterirepoffèputo
inter optimos feriptores verijïirtius habetur. cùm défais
ciuibus ageretfibi temperdre non potuit quin aduerjùs s
•Pbylarcbum acerbifîime inueheretur,qtiod
Megalopoliin bello contu^Aritanomm virtutem^rfortitudinem
flomachum difômulajjèr.Eadem
caujàinifallor,Plutar-
chuimpulitvt aduerjûsHerodotu-ntçlwMHÙiloit Jcriberetjn quo nihil çquè reprehendit atque feripta de Baotis
& Cberronais.eodem morbo{fimorbus eflfuommpopu-latàfmdignitatem honefto mendacio iueri)omnesferebi
floricilaborant. itaque hberiter Cafiri de Gallomm moaut Tacito de Germants aut
nbmjcnbenù
Polybio de
Romams:aut Amianode Francis. aJSeiior, cumperegrini
ejjènt,^ eorum,de quibus fcripfemni,ahtiquitates plané
Sed magna dubitatio me angit vtmm
cognitds haberent.
biftorkilaudarêiviMperareiacderepropoJitafentetiam
b ii
ferre:
METHODVS.
deferreux vero kgentibns iudicium integrum reiïquere
beant. quoi cùmpractpuè ad hifioricorâ
deleftupmineat, rationes vtrinqueprobabilesajferam,& cuique iudicium relinejitam.Nam cum hijlorianibilaliud
effè debeat quàmveritatis imago, & remm geftammveluti
tabula q»œ in clarifiima populiluce omnibus ad iudicandumprûponiturtfrofefio
praiudicium hiftoricorumpluri
mùm de rebus gejhs detrabit proptereaquodimperitorum animos variis opinionibus praoccuparcvelle videntur prudentibus vero quifalli nolunt, ob id ipjum quia
illudenon rogatijèntentiamfemnt,
valdejùfyeéiijtnt.
tiam non pammobeji quodplerique biftoricicùm redoras aut philo fophosagi»t,filum abrumpûtpropofta
narrationis,& legentiumgtationesacmemoriaaiio
hunt: vt iure Timœusvtroq} vitio notàmsfit;
diftraô" cùm ab
hijloria fspius ad reprehenfiones digredèretur &%u>5w
cùm autem mbildifficilim
& obtreâiatoreftappellatus.
fit quatn reéîè iudtcare quis nongrauiter ferat hiftorkit
muneris aut conjilij partem
attigerit,
qui nullam publié
defummis Rerumpublicarum moderatoribusfintentiam
eos qui
ferre ? quid autem ineptius quant
nunquam acies
•videruntiimperatomm offenfiones inter ipjôs e*r <viéîorias difceptaretnam is qui Henrici bella cum Carolo V.îmrperatoregefta complexus ejl(eius nomenpratereo) iudicé
vtriufqi feferens tôt ac tamis laudibus Regem cumula$tit,vel potiùs obruiti vt eas laudes né ipfe quidem Henricus fine fa flidio ferre poffèr.Carolumvero quafifcelera
tum & ignauum hominem contumehis omnibus lacérât,
nec intelltgit vir bonus
eiufmodi conuitia infuumprinci-
pemre-
IO.
BODIHI
pem redundare, cui turpejtt cum tali hofte beOumgererei
turpiusab eo vinci;affnitatem
vero contrahere turpifîinec bonus hfjîsricus,^
iniquus iudex omnimum.quare
umfùjiragiis exijlimatur non minùs audaéîer Iouius qui
Selimi_&JJrnaèlis Sof>bi,tum etiam Caroli quiti 6" Pau
li Pontifcis max. atque alioruprincipum odiofits comparationesjûo iuAicio mgûtur.his ego Xenopbontem,Thucydidem,Tranquillum,C<cfirem>Guicbardir}HmiSleida
num oppono,,qui raro ddmodiïjiecnifi oblique aeprudenbellicis laudibus abiïtenudiciumferunt.ÇaJàrquidem
artis imperatoriamagifier,Jùo
dans&optimus
quodam
modo iure de re militari fententiam ferre potuienecuereri debuit reprehenfones imperitomm illud tamen valde
cùmenim PStllaviéloriam
prudëteracmoderatèfacit.
adipifcipotuijje dicereturfi Pompeianos infecutus effet t
hîc Cœfitr; Eius conflium reprebendendum non videtur.
alite enimjknt kgati partes a,tq-}imperatoris:alter omnia
agere ad f>rçjcriptm<}aker libère adjummam rerum conin acie Pharfalica miliquière debetsCum item Pompeius
tem cojtftcrey rwprogredi; hoftem excipere, non lacejfere
nulla rationefactum
iuJSiJjèt;Quod nobis,inquit Cafâr,
videtur,propterea quod ejî quadam animi incitatio atq;
alacrité naturaliter omnibus innata, quaftudio pugn<e
incéditur: banc non )reprimere,fèd augere imperatores debentMc nonfilùm armis,fèd etiam arte belligerendi cum
Pompeio contendit.non defunt exempla qua Cafatis tepmoniumconfirmare poJSint,atque impfmùs Epaminon
d<t vicloria contra Lacedçmonios.fed vt jintinnumerabi
lia, quid tam ineptuquamfiPbormio aliquis qur caftra
h iii
nun-
MITHOB
YSÏ'
talibusuiris
quafîairbitërdaftisjê'h
nunquâm videntrfe
tentiamferatïvelhomo
defcholaL.ycmgiaC Sblonisjapi
leges emendatèi'êlit?
entifiimomm Reipub.moderatwti
multorum offert'
quod quidem cùmfeciJfetJriJloteles,in
àPlutarchoapertè
Gonemincurrit: & à Polyhio tacite
tartiùm, dé rereprehenjîis eft.qaàmjàpiçter,nefciô:illud
bus parum fibi compems opinarijiibricumjudicareferieo ipfo Viues Caroli V.praceptor
culofum videri. atq;in
£ominium repirehéndit,quod(kpius ab hiftoriapropolifâ
moribus ac
âïgredïaturM'jmfnncipum
virttitibus,atq}
ommnodebsatavitaphilofàphoruMinmodumdifljtttiti.
MtameakmatqœtâuesomnetempusinRepubUeàge'
rendii,aitt.
in %ellh,am in màximis legàtïùnïbm obèmdis
xonftfmpfeutïvt re£le,fi quis aliusjudiciufefrepotuefit.
quodfiiujttt reprehenfioefi praflabilittsfit hijïorico narratiônepn>lmfitàtimidè:Mdïcare,velaJpnjïàm
tohibereî^Aiin contrarUmJèntentiam me Polybij autoritafabducit. isenimproptereàPbylarcbum
reprebëdit*
quoddekmcuiqueUudesomifilJkjacprçcipuàmmn'A
îiùm njtilitatem ejjeputat} 'utboni laiidibusjûijtmilium
ad virtutem inflammarï;fcelerati vituperatione &
infumÏA terrerijfoJSint. quam rationem Tacitus & Pràcopim
ampleÛuntur:
&grauijiimiquiquefcriptoKs
détepropojitajèntentïamferunt.
quinetiam AgatbiAi (qttodrftirere) nudum hiftoriam, vetularum nugisjïmilemfibi roi<tanti efiapudmem eitisora
denfcribït.fedkautbornon
cttm
tionepefjùaderipojïimtprœjcrtim
Ciceronisgrauif
fimo tejiimonio Cajàr omneshifloricosfuperajje videaturfib idipfimquod eius bijîoria nudalfimplexjreÛa,^
quafi
IQ.ÏOOfX!
iudicanqudftomnibus detyaâis ommentiwwcftiqiïi
daproppnatuT'ConjimilïseJlbiflorid
JCetiQfîbQntisquam,
Tlsucyç~idi ~»ec~it..in,qua nta~lur~f t,im itsd,iciüm inter-~
ponity nufquajn dfgreditur^nullaorationis
adbibet ortia~.
ment a. ^(jupntampleriquekonoTum laudes,,ac vituperrationes malarumadbiftQn&fjru&tmpertimîe
pHtant*
venus ac mclwsdpbilofopbisiquômiUudprœcipuè.rtitt-,
nus efl^quàm ab hiftoncisfiènpotent^uanqukmplusfatis vitupérât Neronem,<jui iûflifîïiiïos qHàjqm*ùiras$>rç%
ceptorem,duas vxores,fratrem Britannicum^matKm.de^.
niQi intcrfecijjè nanat.quaomnu
Traçquillus purèijïm?
pliciter acjtne vlla verborum amphficationefcribtt. Ap~
pianus vem cùm Muhndatefçripjtt
matréfratrem, tres
flios impubereSjtotidem^jfilias intcrfeàffe,fùbucit:Sangainolentus & crudelts in omnes fuit.Jùperioribusjidem
non minus detraxit, quàm Iottius, qui oratione longa Se*
limi Tutcarumprincipis crudelitates omnes cum fummm
mii/itis
ad aternam
çontumelia verbomamplifîcautt
(ûinominis labem, & quidem credibihùs videreturfîm*
affnitapliciter naxraxe tresab eoBajJasfummafide^
acpatefbi coniuné}os,duosjratres,qtimquejratmjïlios
rentemfèniojraélum ab eo necatos^quam oratoris in modum,quod minime kiftorieum decet,hiftoriam amplifica-.
re qua lejrétibusfalfà,veljù]]}eéîa videatur.
Atque bac
cum bona eomm yenia diêiafint, qui nuda biftoria nihil
magis infipidurh.eJfèpHtAM,neque enim magnorum viro
rum de rébus gejlifiudicia reprebendofimodo taies fùnt,
qui reftç ludiçiiiin ferre pofimt. in vrbana difciplina Lu
Liuius,
daturDwnyftus Halicarnajfaus
iPlutarcbus
Zona-
METHODVS;
ZonardtiDio,dppianus.inmilitari,C4ptr,Paterctilusi
jimianus^FroJJardus,
Hircius,Bellaius.in
vtraque XeTacïtus,Comimus, Gui'
nophon,PolyUt(sîihucydides%
cbardinttf. in principum arcanis & aulica vita,Tranquil
luf,Lampriditts,Sp<trtianustSleidanus,Maciauellus.in
moribus poptilorum&tegiônum
iiarietate, Diodorus,
in religioMeUiStraboiLeoAfertBoemuSjAluarejtus
ne^PhiloJofppuStEufibiuSiTheodoruus^ocrateSiSo^p
fnenuSiNicephorUiGalifiuSiOrofiptStSiâoniuSyGregori
Gulielmm Epifcoput
us TutQnenfotAbbœiVfyergenfa,
Tyri, Antonninu&.Florentinitsfttm etiam hiftoriœ Mag
debuwctefcriptores.Jèd
vt opttme ab antiques, Nefutor
vitra crepidam:ita nec Polybij de religionibus,nec Eufc
bij de re militari iudiciaprobaTepojfum. Hac invniuerde hifloricis. Nuncoptimi cuiufque deleflum adhifum
beamus.meliores quidem iis quos kabemusfj>et 'are, amen
tia-,optare,Jcelens ejfe videatur. nec eommJiudiavalde
Vtiha duco y quifibijingunt ideamhifiorici confummari
ejjèpojiit: eos autem
qtiatis nemofueritivnqua,necvero
quosinmanibus terimus omittunt. quisenimdubitat, t
quinhijioricus vir grams,mteger,feuerus,intelligens,diJcrtus & quafivita communis acpriuau, omniumque
remm magnarumjcientia infiruéîus effe debeatfinépriùs
tamen qui
nibil in kijîoriaprœter éloquent iam, au tjîfldS
eoncionës, aut egreJSiones iucundasadmirantur.ficenim
idem
Jiatuàfieri nullo modopojjè vt qui advoluptatem
ad rei veritatemfcribat. quodin Herodoto
repre
quoque
bendunt Thucydtdes^Plutarchus ac Diodorus.miror tamen hune vnum
bijloriaparentem à Cicérone appellari,
quem
IO.
BOD
INI
quemomms amiqmtds mendacij coarguit. nullû ejlenim
mendacis hifiorici maius argumentum quàm ab omnibus
Jcriptonbus aperté confutari. neque tamen omnino reitciendumputo.eft enim in eo prêter eloquentiam &feauitatis Ioniae lepores plurima vetuflatis imago: multa
auoa-,
in pofierioribus hbris verifîimèab eojcripta memoratm.
Optimi verojcriptoris indiciumeflab omnibus probari,
eopra/ertim tempore quo vigent ij <juirébus gesîis interfueritcinquo génère JuntyOpinor,Tbucydides,Sallufiiuft
XenophoniQominiusIGukhardinusiC<ejar,Sleida,nus.
nam quoi Atbeniefes querebaturThucydidem
multa in
gratiam Lacedœmomorumfcripfifie
magnum 'verifcriptoris teflimomum tulerunt.cùm enim Atbenienjlsfuent
non Lacedxmonius, & legationes in bello Peloponefiaco
ac P raturas obierit: magnifaue optbus & regiajlirpe clarusextiterh: tum etiam res ipfas iTelut èfyecula viderit:
& mAgnUfumptibits ingeniofos exploratores ad inquiredam ret ventatem aluerir.poftremofpirantibus
lis qui rebminterfuerantffuafcripta
in libera ciuitate iudicanda »
propofuerit, quis eius hifloriçfidem eleuaretî neque vero
Lacedxmomis itafauitfutfuorumciuiumpenitus
obltui
à
in exiliu relegatus cùm biJceretur-, quibus tametjïerat
jioriamfcriberettfui tamen cxilij autorem atq; aduerfarium omnium maximum Periclem non modo à calumniis
"vindkauit ,fed etiam tantis laudibus mortuum cumulauk,vt eius interitu Rempublicam interituram verifîimè
auguraretur.concionum tamen apparat umtacite reprebedit Diodorus. eadem reprebenfione vtiturTrogus Pompeitts (vt eji apud Iuftmum)aduerfus Liuium & Sallui
ftium,
M ET
HO
D VS.
ér obliquas concernes opmjûohft*
fiium y quoddiretfas
vtait Ci
rendoMfton* ynodu exceffertt.Nihilefienimi
cero,in biftoriapHra & illufiri breuitate dulcitts.fin conciones de Lima detraxeris
extguajiragmenta reftabunt.
aux cattfa Caligulam impulit vtjcnpta Liuij & imagines de bibliothecis omnibus prope amoueret. idque magis
mirum débet videri, citm hbro vno & quadragefimo tejlatum reliqueritjenihil prxter bifiorias RomanorUfiribere decreuijfe.De Salluftio^uod eius omniafctiptafe~
re intercideritt, non ita facile indicaripotefi.exiistamen
& rerum magna'
qua babetnusjntegerrimumfcriptorem
cofiat. vt enim Iugurthinum beUA
mmvfuperimmfuijfe
libère tavenus fcnberetjm ^rfjricam vjque nauigamt
men de rébus iudicat. quid enim liberius efl quàmin vno
Cafare h Catone Romanorum omnium illius atatis col
locare virtutefJt
Tbucydides Periclem,Sleidantis Fracijcum regem, ducem Saxonium, BeUàium^Alafconem
laudibus extulerunt,comparationes
•verifîimis acpropriis
tamen odiofàs reiecerunt. ac fi quid ejl quod cuiquam in,
famiam avérât, necejjàriis confirmât argumetis, autobli
que rumoribus acceptumfemt.hoc vero commune iïïis eft
cum Guichardino Plutarcho Maciaueïïo
Tacito lit
multa multorum conjtliajraudéjfque quatumuis occultas
in dan fSimamlucemproférant. fuit enim Sleidanus Fra*
cijci régis interpm,& projûa Repub. legationesftpifSime (itfcepit.
cùmautempracipuèdereligionibus (vterat
modo cociones
pins ac religiojûs)jcnberepropojùijjet,non
direclas & obliquas, Jèd etiam
libros vtrinque de religio
nefcnptos,quabreuitatepotmtiomplexusefl:idfmul'
tisfa,'
io;
bo'diki
r
homini
tisfaji'^mparit.fed
antiquitatis at rerum magnarum auido nihil debet molejium videri.efi enim in no
jhrisfcriptoribus,Annonio,inquam,Monjheleto,Froffar
do,Carterio magna farrago rerum leuijïimam, in quibus
tamen latet antiquitatis ac vetujîatis imago nonpenitus
non
contenenda-,quam
reperiasapud^mylittm,q(tipro
que alij prodidemnt e'mf
fiteturfi multapratermijtjfe
Leonis Afri, Aluarefij, M. Ga^i
modieji etiam hifloria
qui maxima,mediocna,minima
compleÛïiturjnfiniraq;
rerum varietate aiires hominum curie forumexfletepof
Jttnt
fed bœcrariùsin Gratis aut Latinis,qui duntaxat
wbanam aut militarem difciplinam tra£lanty &qua me
morabilicafii quodam contigerunt. vtapud Liuium Cain
pitolii deflatnratio bello fôciali.apud Tacitum incendia
illud quod duodecim vrb'ts regiones
ta
abjumpfit.interdu
men prodigia plané incredibilia narration modo infimi,
•verumetia clarijiimi quiquejcriptores:vt Cafaripfe quii
bello ciuili Tralibus jlatuas Jùdaffe Jcribit ;viralioqui
Deorum & hominum contemptor.Jèdin eogenere Liui
us nimis relinosè dicam an (ùfbertifiosè omnes fuperauit.
nihil enim frequentius quam boueUocutos jcipienes arjijfcfiatuasfudaffe;
quod pluuio cœlo fréquenter accidit:
Deum Annibahappamiffe
infante Jêmejlretriumpbti
clamajjè: vtnon immerito Polybius eiujmodijcriptorcs
Tragœdosappeïïarit,qui cùm Annibalem èjàlebris expedire nonpojjènt, Deos è machina quadam accirét quanquam Polybius de religionibus nefariè fcripjît
illi venia
digniores, quodfùperfthioneprafiat
quàmimpietate obli
etia
gariiO^falfàm quant nuUam habere religionem. Efi
i ii
Liui-
MlWOtTÎ.
è
in laudibus alienk
0pteȔm
Limusaliquanto copiojtor
P. Semproniumcimbus omnibus antetùlijjkt (in quoreliquis iniuriafieri
videtttr)omnibus humants à naturafmtradit.nec eu coiunaque bonis congeftis infiruéîumfuijfe
tentusfingula copiosédmj>lijîcatàgenensjf>lendore,of>i'
bus, ebquéna,forn2a,œtate,animi
mag»itudine,difciplirnt militari.Furium vero CamiMin cœlttmvjqnAjricacœlumtollit: vtmirumviderinon
âebeatfî
numfupra
lau
Auguflus PompeianumafpeUaftit'.qmdin
dando fatietatem explerenonpotmjfet.atitt
reprehenfiocum M.Duius
& CClaunibusparcus efi &grauis.'vt
Musante cenfuram fe mutuis accufitionmus impeterent;
hîciUeJbifadumcmameninquinandifamamaltmus
cumfuœfamx dijjiediofaflum efi. idem alibi de antiqua
aplebis in patricios reuerentia;HancfnodejHamiinquit)
altitudinem vbi nunc in vno inuenem que tum
nimifte
de Caluino
vniuerjîpopulifuitï&
Campano,lmprobii3
jèdnonAdextremumperditumteiuimaletincolumi(]uâ
autem quod in Liuio miremur
euerjâpatria dominari. efi
valde copiofus efi; interdit
dicendi varietatem.interdum
vero concifus. namprioribus decem libm C D LX.an'
nos ab V.Cxompiehendiualtera decade LXXlULter
tiaXVW.
quafi/êrioadhifioriaaggrederetur.
reliquis
annos compleéiitur.
decem & centum libris CXCII.
neque enim vttotemporepopulKsRomantfsàbeUis con..
quieuit^uinetiammultopluragefiafuntabexaêlkVrbe regibus vfjue ad Appium Ccecum, quàm inde ad Ce
pire m.Jêd idfaélam opinor quod veterum commetarios,
qui nafcente impexiopauci;fiorente innumerabiles extite
ntnr,
a,
tunh m vnumyttafî
osini
corpus coaptauit
.cùmautemineos
inddmtquimehhfcripferat'tiisjèïotumaddixmvtvidereefiinPunicobeïïoquodquideadiSerbudePûlybio
traftulijje videtur. At Polybius non modoœqualis 'vb'ut,
acfmfimilisijèd etiam intelligenstgrauis, in laudibus par
cm, in reprehenfionibusacerbus yacvdutifmdenîkgif
iator& bonus itàperator, multa de militari vrbanâque
difciplinaimultadebijlorichffciodij^utat.jcripfitautë
hiflorias omniumferepopulorum qui fias temponbttsfloruerutMp^lQ^nte^OljmpiadeCXXIlJl.fiueab
Oube condito termilefimojêxcentejtmo oflogefimo,
ad annumtermiUefmumfeptingentefimumfexa,gejimîi
vfa
XL.quosferipfit
XXXIUI.interftxtiï. fedexlibris
ciderunt videtur autem non minus philofophi quàm hinam in fadere
Chartannenfiû
fioriciperfbnam induifîe
ac Rerumpublicarû moaeratoresadmonetyvt
principes
dilizenterpromdeât'vtmm
» quibus cumfaderaiunmry
necefîitate coacliyonfpe amicin* ducatur.plenus ejîeiuf
modiprœceptis liber fextm, in quo de militari & vrbana
Romanomm difiiplina copiosè dijjerit. locorumvero ac
nenio veterum diligentius explidejcriptiones
tegionum
cauit. tumetiamfuperiomm
temporum & hifloricorum
multa de\Romaignorantiamfepe eoarguh,quifabulosè
& Appianipudendum
nisjcripjêrant.ex eodemT. Liuij
Brenno
errorem deprebendimus,qui Gahrumlegionesà
deletas prodiderunt,nec tantacladi nuntium quidemjtterroperfuiffè qui Vrbemàfi capta gloriareturxorîfimili
relapjks eflluftinusyCaïïimachus &eius fcholiaftes, qui
Brenni copias Italia vafiata in Gracia influentes (holta*
i iii
toDel-
MET
H OD
Y
Si
to Delphommtemplofulgurepercttjjks
omnino
mteriijje
• namPolybiui clarifîimis argumenta ujque
fabulantur
docet eafdem copias incenjâ Vrbe
nécejpirik
adHeleJJ>&
& locomm
tum vfqueprogrejfas,
opportunitatepeïïeSlas
circa Bizantiâ conptiJfeyTbracibuJque deuiÛts regnum
vfque ad Clyari tempera tcnuiffe.^uodmirum viderino
débet; cùm Balduinoduce non ita pridem Bi^atium teperint,& imperio Grœcorum diutiJSimèprafuerint. PolybiumfecMusejlttatenoftra
Paulut louius,qnodattinetadvnitter[amjuitemporishijloriam;fedhocinterij*
truque intereft,quod ille vel rébus gejlis interfuit,velprç
fuityvelpublica vbique monumenta vidit; hic audit a, &
inauditapkruquefcripfitûlle
in militari ac domeftica fdif
hic neutram
ciplina diufe exercuit;
attigit:ille in fua RepttbhcapnncepSihicpriuatus'Me
imperator;hic medicus:
ille magnam Europa partem,oram Ajrica &Ajiam minorem,utpopulorum mores intelligeret,peragrauit; hic an
Vaticano con&tri^ntai'vtipjègloriaturtin
fedif.iiïe Scipionis Afocani moderatoracbeilorum vbia;
Jociut; hic Pentificu perpétuas cornes, cumauté rogaretur
curfimularetfal/â, vera difîimularet amicoriigratiaid
àfefaâum rejj>odit.actametjtjûperfiites
intelligent fuis
fcripwfidem derogaturos, ea tamen intelligebat infinité
pofteritati credibihafore, qaajtbijùijqi popularibus laudem effent allatma. iUudcertèadfempiternamemoriam
teflatum reliquitGorrausParifienjîs,qui
quasfinxitAmadiji fabulas non minus veras acprobabiles quàm lonosfeptem
uijfcriptafore
confidit.ferendum qu'idem effet ,Jtpro/âlutcR.eif>ub.mentiretttriidquodmagiftratibusXenopbo
Pla-
xa.
à obi
m1
#»PLtopemifemnt'.fedaffentationU:4Upt
mtntiricu
omnibus turpefum vero hiftoricts turpifimum
nom vt
BeJSario Cardinalis cum inter Diuos tneptaquadam &voôidiret Roma quamplurimos referrivideret
quorum
vitam improbarat,je valde dubitaredixit,vtr&'vera
efab antiquis proditafuerunt: ita mendaces
fent ifu*
Irifloricifacttit quo minus fidei reliquis babeatur.fi Polybtum
imitareturmeminifjfedebueratrfuodillebifioriarumimvcritatem detraxerit
tio profiteur, eumquidehftoria
animantia oculos detraxijjè
pulcherrimi
quàm verèjèri'
fjèrit non exeo qui fabularum autorem appellat, aut ex
Sleidano velBruto Floretino qui bominem mendacij ptodiotyrandis per~
j>e coarguunr.qHod akerreligione,altcr
moueatur.fed ex ipfo bijloriœ parete Guichardino, qui O'
mnium iudicio •veriJSimèJcripfijfi putatur couincipotefi.
louio cofiferantur, non
cuiusfcriptaficum
magis congru*
ent quam rotuda quadratis:prajèrtim in concionibus,epiftolis. fadenbHS,decretis}quaJouiitiJûo
arbitratu finxit,
confuditiVtimperin milites ipfiinqttotamcndecomita
us Alciatifuilaudatork
iudicio, declam<ttoresjcbolajlici
Caroli Imperatoris ad loefîè 'vïdeantur.omitto ineptam
uium cohortationem; Expedire tejnquitjoui
calamos oportet ô"c. tum eius querelat & colloquiacum Iouio,qua
tam vera mihi vident ur quàm ducentos amplius leones à
Muleajfeinterfeclos'.autex
agro Brixianofexcenta mil
maiorisverùducenta
miUiaàGaUit
liaminowpecoris,
abduÛa,vt ipjè affirmât ,nec aliis acceptumrefert. mutta de Perfarum Abipnorum ac Turcarum imperio
qua
vtrum verafinttne
ipfe quidemfctrepotuit,
cum rumeri-
busji'
wethoïv^s;
busjldem bdUteriknec confiliaprincipum, netc<màonet%
nec epifiolas ,necresgeftdSynecvlUpublica
monument*
vUerit:fietamefcnbitqUafaebusinterfm^ei,nec%iUum
dubitationilocumrelinqiiit.quœignur'venfîimefcribere
fotuit; nolttitiputavesin Italiageflas.qua volutt;nonpo*
tttittfedicet
externa. mbilominus tameffauiterfelatum
feribit fi mmfui temporisfcriptoribus conferatur quod
^ArrUni exemplo jcnftum opinor. is enim tantofe reliAlexandti mdgnifàripferanttjtt
quis hiftorkistfm vitant
tèlicjms imperatoribus Alexader.
periorempMattfuahto
fuitcenèdmmusfitmmoviringeMOjJûmmâquedoélri
napr&dituSy'vtplanumfitexeitiScomentariisinEpiéîetumpYœtere'à'vfitmcum eruditione coniunxif.ac propter
jtimmam pmdentiam ab Adriano Augujloperomnesho
norumgradus ad Confuîatumflorente Republica prouetfus ejh. omitto flores Tiy4mcifermonis&eloquentiam,
alter JCenopbon appellaretur.
aux in eo tantafuitvt
cum Arriano comparandus
neque tamemfi Iouiwvlla re
cumahis
effèe.moleftè ferre debuit je
confetti: quodeiper
mèlicebit. nonquod multa nonfmtverà&
eleganterab
eoJcriptaiJêdfjuncmendacifjméfumtulityVtenamciim
•verafatibit fttjjjeêm habeatur.boc tamenacerbitts ejlac
ttidigniM,tjuàdcum hijloriam 'ven4lempmflituÙfetivbe
tiares tulit mendactjfruélus, quàm quis alius vera Çcribendo.Sed ad veteres redeo,quos cùm noflris)& interfè,
•vt cafusferet, comparabo Acprimum quidem occurrit
dicen
Dhnyfins Halicarnajf<eus,quipratermûderatum
digenus & Atticampuritatem,
antiquitates Romanorum ab ipfius Vr\Morigine tanta diligentia
conjcripfit,ut
<Jra-
10.
BOB t
NI
Grœcot omnes ac Latinos fûperajjè videatur
nom qua
Latini
quafipemulgata neglexerunt iputajâcrificia,
ludos>triumpkos,magiftratuiïinjïgnia,tum
vniuerftm Ro~
manorum ingubemada Republica dtfciplinam, cen(um,
aufj>icia>comttia, totiufque populi diffcilem in clajfes ac
tribus pamtionenr.poflremo Senatus aufloritatem,
tufpt
vnus o>
plebis, tnagiftratuum tmperiatpopultpotejiatem
mniûaccuratiJSimètradtdiJJemthividetur.qutvtpUmùs intetligerentuir,Gr<ecorum leges ac ritus cum Romanis infîuttris comparât :vt cùm iura client eUtumquç Ro
tnulus injtituit(cjuanc]uamea quoque Gallorum commuab Athenienjibus
nia fuijjètradit Cafar)
0e Thejjalis
alttùs repetit:ac Romanorum Diclatoremparempotefla
tem babuiffe arque Harmoften Lacedamonioru
Anhu
Mitylenœoriï. leges autem
Thejftlorutnsy£7^ymneten
Romuli, Numa, Seruij vnà cum antiqua Romanorum
origine fine hoc auÛorepenitus interiifjènt qua Latini
atqueid fereoquafipcruulgata négligente omiferunt
mnibus bifioncis contigijjè videmus, vt qux vulgo c ogà
tafunt Reipublica infiautapratermittant:
quafi extern
aquèac ciutbus nota,,uel etiam immutabiliafofe iudicatenu ret~lè Sleidanus, qui quod Argentin* mijja xx.annos intermijjàfuiffet
deinde prementibus armis rurjûss
plebe magno concurju velut ad noua fj>eéiacula
confluente-yOccafioneaccepta profitetttrfê pofleritati Mif
ne fi tuf jus dimifja, vel omijja, vel
fe arcana teliclurum,
admiffa
plane ami jjafueru,
quaqualif^uafitpofleàignoretur
eo neghgeterprœtermiffa :fei
qitaquampleraquefuntab
•ventadignusefi,fie'msfacrificij oblitmfit eut nonifipuer
k
inter-
MJTHODrsî
ita Dionyfius, Plutarcbus, Polybius^Dio
intetfueut
Grçci bomines,Romanorum difctplinam unitierfàm,qua
idem quoLatini neglexerantdiligenterpertraciarunt
& Italorumfiriptisfepe
in
defideraui,vt Dio
que noftris
ad imitandum: quifingulas hiflo
nyftumfibiproponerent
me vtûiutes chique colligens, omnia diéla,fatfa, cotifilia ad bene infiitutç ciuitatis formamreuocauit:maximé
vero ad reltgionem çjr numinis metum quid enim diuiniùs Çfadreligionemmagisaccomodatè
dicij>otuit:ckM
de iujtitk Romanorum agerety quàm œterna quadam leinteritura âecretumfuijje vt imperia
ge natura nïtcmam
Remmpnblicamm
ab iniuftis po(feJ3oribus ad iuflos défi
rantur?illud quidem efi Syucbifapientia
magiftri vêtus
oraculum ex quo Dei bonitatem, & eam, qua in rebus
admirari debemus cùm
humanis vtitur,procurationem
omnibus œtatibus acficuhs dominàtu optimo cuique cum
fumma vtilitate infimomm trihutum videamm.fic enim
Deus angelis ïmperat}hi hominibushomines belluis, ç?
in vniuerfùm anima corpori, ratio Hbidini, mens ratiom.
atque bac de hifloria Dionyfij qua fi integra extaretjiihilejjet curVaronis thejàums interiijie quereremurfuit
enim Dionyfius nonfolùm Pompeio magno acTuberoni,
Jêd etiam magiflro Varoni tanta beneuolent'ta coniuélus,
<vt ab eiusjpatiis &colloquiis prœclam
omnia haufijfe
videatur. Parem fere diligentiam in Romanorumantiquitate adbibuit Plutarchus de quo quid iudicadumfit t
fatis vnkuique perjpeéhim opinor. cum enim Traiani optimi principis moderator extiterit, ô* in aula principum
ad extremu
diutijîimè verfttus
etiam Iftriœpïafeùius,
dubi-
lOi
BO
blNI
dubium non efi quin adfummumppientiafiudium,rem
maquoquegerendaru vfum adtunxem.populommuero
xime illuprium hiftonam compleélitur tametfnonperacpetuam fed abruptam,ç<r adprincipumfimilitudtnes
commodatam
ejl auiem quod in eo mvremmhhemm de
re tjuaque ittdicium,vt non tant hiftoricus quant pnncipu
exijlimo,jt quis idoneus efl
cenjôrejjèvideatur.jtctamen
eammrerum arbiter,aut
Plutarcbum ejîe-.aut neminem.
enim tantamfaptentiam latere potuidpatet hoc
quid
qui
dem omnibus qui modograuijïimas dlius de Kepublicay
deque intima, pbilojophia dijjmtationes legerit. hellorum
vero caufks,initia,progKJjùs ,offenfiones viclorias non
aliterac bonus impeuior diligenter explicat.interdum etiam ad minima quœque reifamilians momenta delabitur.cuiufmodi ejl tlludde Catone Cenjôrio,qui dedita opera difîdiamterfèruosferelxit, ne quid detmùs in eade
•voluntate confrirantes mohrentur ac de Vende qui finélus annuos,quos ex pradiis percipiebat,Juo comodo ven
dere,àcvicïui necefptria emereconfueutpet.fepe incredi
bihagr plane fabulofa narrât, /edvtiturverbtxpetirl, ne
vttn Lycurgofcribitpuerum
La
quistemereajfentiarur.
ced<emonium crudehJSimam lacerationem & iliorum dine vulpis furtum
ftraflionem ad neçemvfque pertulifîe
detegeretur.& Agefilaum ab Ephoris mulélatiï, quodjk
orum ciuium animos & voluntates vnusftbi conciliant
illud tamen animaduerfione dtgnuejî quod Gracos principes cumGratis, & Romanos interje bona fide compa.
rauit: Grœcos vercfcùm Romanis non
item.ida-, facile intelligipoteftin
comparatione Demojikenis ac Ciceronis:
k
U
Cato-
MtTHOOVÎ.
Catonis & ArifidUiSylU ac LyjàndrhManelli er Pealiud es~hAge filaum Pompeio, quàm
lopida.quid autem
interdum etiam in Romaconferre
?
Elephanto
mufcam
norum antiquitate labitùr.quodin homine Grœco, qui fi
briguant Latinanon fatis intellexijfein "vit a Demofibenis confiteturmirum videri non débet. fcribitQracchum
équités cum fenatoribus rogatione Sempronia dëiudicik
tamen ademptajimt iudiciafinatoribtis
coniunxijfe-.qua.
& ad équités omnino tranjlata: vc VeiUiusiKj4ppi&nu\»
^fcomust Tacitus & Florus confirmant. itaquelegxm
Liuiampro Sempronia:& Gracchum pro Drufo vfurpauït fimile ejlillud quod Romanorii denario drachmam;
libraminam xquauit in vita Fabij & Antonïj id quod
Budao magnamprabuit errandi occafione. namhis funddmentismalèiaflisjnfimnerroresconfequuntur.quod
item in Catone Vtkenfi mutuam dare vxore apudRo'
manos licuijfetradit: idquefeciJSe Catonem ergaHortenjtum vt ex Mania Catonis nobili acfacunda ma
trôna liberosjùjcipere^vix adducipojfum vt ereda,prafirtim cum Romuli lege de adultéras acmore vetemm
quem Tiberhs reuocauit, agnati adultéras •vxoresjpfuo
arbitratu coercerent.& quidemfatis audaéier Cuiacius,
tubet,quod lege Roqui P.Manut'mmfabriliatraclare
mihade adulteriU capitalem panant vxori à marïtog?
propinqmsinfligilicuijjèputet. ea tamen lex à Qelltobis
verbis concerta ejhln adulterio vxore tuam fi deprebendijjès impuni fine iudicio necares:illa te fi adultérâtes tdi~
gito non auderet contingere, neque iui ejî. & in oratione
Catonis de veteri muliemm vifiu & moribtts In adulterio v-
IO.
BOOINt
terio vxorts deprehenfas iusfitijk
entra {vtuaw multare fignifi cat,
1
maritis necare
neque
vfvoluitÇuiacius^pd
quoquomodopunire- hocvenplanius
intelligitur ex ipji
Halicarnaffito, quiknaritum t3/«}*8«ç thç rtfiof fat *»(nr
&> ebrietatis caufa quibus verb'u
fuijfejcribitadultertj
ius vit* ac necis trihuitur.quanquam mitius agi&
àpro
finquis vltra ducentejimum lapidem relegan adultérai
Tacitus libra II idem Plutarcbus &•
conjîieuijfe fcribit
Strabo Parthos œyuè oc Lacedœmonios mutttas vxores
amicis dare confîtemfîe aiunt.Jêd eummoremnon talit ofinorjeueritas Romanorum: neque Appiano idem quoq;
de Romanis fcribëti ajfintior cum in eorum
antiquitate
jàpiJSime offendat.Nam librojêcundobellomm ciutlium
fcribit Ca foré 'cum Marcello injènatu dijfentientemgh
dfj capulo manum admottijSe»ac minùatemfenatui dixif
Je, Nijt dedsritisMc dabk-.quts verbajûnt Anton^mm
Gallia. idemP.Clodiumcum
eatemporeCafâreJJètin
Calfurnia Cajârisftttpri commercium babuijSe,& in faad Pompeiaperz
cris bonç Deœ deprebenfum
tradit,quœ
ùnent.fuit
autem jEgyptius-.poftea
Rom*Aurelioprin
in Libyco profitecipe forenfium caujàmm aéîor, vtipjè
tur. vnus efltamen ex omnibus bifioricis qui RomanorS
prouTciai,opes}exercitfis,totiiifque imperq defcriptionem
ad intuendum •velutinjùbieéîa tabula propon'a Strabo
quidem PliniffsacRufinusprouinciasattigetunt^pesotniferunt. fic enim in Libyco Appianu$rHabent> inquity
ducenta milita:
Romani equitum quadraginta,peditutn
atmotu-vim duplo maiorem minorum nauium duo miliia:triremesmille,quinqueremesquingentas:armamenu
k ni
naua-
MET HP© V S.
nmes aureapuppe
n0<tHamkoplHr4^mMrp0<>§^i
acprora infignes.adb*e treceMQselepbantes,& curruum
armatorumduomillta.takntomm
vero in thefauris ./£&rfeptuagita milliaifedmagnam eius hiamifimus.nam Siculus,Macedonicus,Hijiorupanem
beriusi&i Çartaginenfisdejiderantur,
Atcjuehac Diogyptiquattuor
niiÇaJjSij opera^rdnpotçrati nifimaior effet huius qui
illius iafluïa-.tametji jCipkilinus in epitomen quçpotuit
çqnieat<çùmffîWPw tPtttm vmJHAtempm in Heptt'
bliC4gewQd4ÇQnjïtmpferit,acperômnjesbomrumgradus
eueélus deindeProcofulfaditspror
bisadConftUtttrp
tiinciasjùinma cumjita lande gubernarit, magnant dentquebonarum aniumfcientiam cum xfu cornue erii, quis
dukiteteum interoptimosfcriptores cenfere ?profeéio eominorum ac magiflratuum Romanorum, toîmfquepuUi
ci mm difciplinam acçuratè çolkgit<principttm vero conJecrationes & ècirottâsaç vnus tradidit, & ea,qua Tacitus imper'tj arcana vocat, penè foins euulgauit. fuit enim
•videturtamen vbique partes Cafkris adiierfùs Pompeium; & Antonù aduerfus Ciceronem data opera tusn iioluifîe.illa veroportenta quœin acte Marcomanoru contigerunt Arnupho
^gyptiàtfQnCbrij}ianistnlfnit:.CQtrà
quàm Tertullia
nus, EufebiuSi Profits, hïlinuSy Paulus Diaconus, ac
M anus ipfé Aurelms in fuis ad Senatiï litteris teftatur.
publia
conjtlij diligens indagator.
Sunt qui Ùiodorumfupenonbus conferendum,plerïque
anteferedumputant.
non video tamen quidtn eo tantopere admirentur.fiue dicendigenus, quonibilmagis vulgare dicipoteft,fiue rationemhiftoriarumjfretfenr, reflè
quidem
iti.'ïbVï»5*
jüid~~ri'~
drdiné proponit éa'qü~è~i»ëtl~ritc~;
~i~bt~~i-
êuiàseji]f^iffuMreémàB^tt.d^^4iii^
tio primi libri,zbi totisrri~ôpt~ii~tib~o3
~"L-~âi~tilii~ f~
prioribus tèmptisomnè complèéîitUr aritè betlitmTriïtanum. •vndecim fecptentibus àbello'Troiakà-âit AUx&Ari
mortem. reliquis XXIIIlah
Alex^dtâ^Uè'adhêP
îum Gallicum.quod quidem tempus anrios centum ac trimille comprebendit;
ginta .fupu
pratereaqttafabulobellum Troianû. ex
jk veteres appellantante
quo ad Heraclidarureditumannosjttpputat
XC.fecutus Apollodorum
hinc vjque od primant Olympiade CCC XX
VIII.
aprima Olympiade ad bellum GalhcuD C C
XXX.
bacdiligeter. illuflrium quoquephilofophorum
hifloncorum acpoè'tarum atates folus è veteribus ad hià
floriam adiunxit.utlibro
decimoquartoJcribitCtejtam
Nino bifioriarum initia duxiJSe, Archonte Lyfiade huius etiam lihrosjèx^jjyriamm,totidem
Perjtcarum rem, in quibus ab Herodoto vbique fere dtfjenferat, in vnttm collegit,nam Plutarchus^aufânias^thenaus
&
quanquam
GrœcifereomnesauéloritateCtefioe'vtutur.
vero initium hijloeiusepitomenhahemus.Thucydidem
Archonte Charite£l;Furio&
M:
riammfecipetràdit
Papyrio CoJS.Ephdrum ab Heraclida rum reditu adPetïnthi expugnatione: Theopcmpum ab anno primo Phi*
lippi Macedoniœ regis, ArchoteCallimede,Olympiade
i'
(jUinta & centefimaiCn.Geniïtio & L.sEmylio Cofî
fed quod Diodorus in Tbeopompo reprèhendip, idem in
Diodoro coarguipotefl aitenim ex libris oéîo & quinlibris
quorumdubia fît fides: ita ex
quanntatfMqueeffe
XL.
MITHO&YS.
X,=~Dioda~
q~to~t,trt vixduodecjm,tmy~'osha6,ettrüs,
co»flatividemurtvt
Viquiriqnepriorespenecjçfabulis
nt s mhileofcriptore nugatius ejfepuret
tametfi primut
ejïinter Gr§cos qui Plinif iudicionugari defit.cùmvero
firiberepropofutjfet
totusefi taniniutrftatisbiftoriam
vnius
men inMRoria Grxcom.quinetiamprolixiorefiin
Gihppi Lacedamonij concione( Laconica breuitatis, &•
fua in Thucydidem reprthenfionis ohlitus)quamin hiflo
trecetis
ria bellom qu<tper Itaham gefiafuntanmsfere
citm (amen longa digrejlione depefie^/ithenienjtum
&
eius eaufis dijputetiomitto quàm aèfurdaft eius interpre
tatio de anno Lunari, cùm homines annos mille ducentos
crederetur. qua fi nonbit quoquetempoaliyuado vixiffe
ri bus banc atatem mulnjuperarent. fed cùmannos xxx.
in hifloriafcnbenda
&tegonibusobeûdisfe
confumpffJêfatearurtmiror cttr Italiafinitimç btjiorias adeo neglickmflorente
Romanorum imgentertraétarifpraftrtim
perio,tdefiCafarediÛatore,claruerit.
namfiquis Lium
M Dionyfu cum Diodoro comparet,
vbiquefère in Romanorumantiquitate diferepantes iudicabit: maximein
ratione Fajtorum& Olympiadumyin^uibusppijîime
labitur.
Latin* contigtf
idquefortafîts impetitia lingtue
feputo^quominttsJcriptaRomanoîumdiUgentiùsinqui'
reret argumento eflquod
vbique Qpçmpro Furiofcribù,
quaf Graca voxejfet.idem^ncum
Homiut>roMar~
ço:S P.Maniumpro
A/elio:jLaâucaproLucratio:Tri-.
vitio tnbuageminum pro Tricojïo quodvtlibrariomm
tur(fcenim opinor)non tamen potefl in Confulibus, Detemttim,ac Tnbunis militum Conjularipotejlate eadem
excu-
10.
BODTNl
quibus enumérandis modo' tres
modoquattuoromittit,
totamq; Faftorum QonfuUrium
rationem confondit. Jèd bac Caroli Sigonij & Onuphrij
ac labore facile poj?ttnt
Panuinijfiudiis
emendari.vterq;
profeflo in Romanorum antiquitatibusexplicandisfummam ingenij laudem eft adeptus In quogeneremagnum
etiam Cornelius Tacitus nobis attulie adtumentum. cùm
enim à Tiberio vjque ad Nemam 'vniusjêculi res geftas
excufatio haberelocumjn
conjcrip/ëri[,ommamaxima}mediocria}minimajîadiosè
nec bella, nec vrferjëcutus eji libro quarto profiteturfe
bium expugnationes, necfujôs exercitus nec certamina
plebis & optimatum narrare,fuumque laborem ingloriùm
fore non tamen inutile.&r pattlo pojl, Nosfeua iujpt,con~
tinuas accujâtiones, fallaces amicitiaSyperniciem innocet'mm,& eafdem exitu caufks coniungimus.tjuan^uam omnia bella qua ilîis temporibuscontigerunt, & quibus fere interfuit autpr*fttit,ftudiosè defcribit.necpofl Ailiacam uicloriam vUm ejl bijiorictts qui militarem aut forejêm rationem copiojiùs traéîarit. floruit enim diutifîimè
in militari vrbanâque disciplina & Proconful Germa^
niam in feriorem obtinuit;quo tempore Germanorum moTaresjnjlituta, ntustanta diligentiaperfcripjît/vt'vni
ejl eticitojuamantiquitate
Germant acceptamferant.
amgloria maiore dignus quod Tacitus Auguftus qui ob
magna confènjione Senatus ac legio
fummamfapientiam
efi: ad buncfuaftirpis origine denumlmperatorcreatus
omnes complétât: tametfi
tulit,eiujquelibrisbibliothec<ti
efficere nonpotuit vt integrum baberemm efiautem ora
tio Tacitimimm in modum arguta grprudentiaplena
l
argu-
M ET
HO O Y S.
Procltums eft tniuriœ quàmbenefiaîgumento fîtiïïud
cio vkem exoluere,qttia gratta onen vltio in tjttafttt habetut.quid autem de Seiano breuius &acerbiusduipovolutatem non mjifcelere quaripotuiJSef
Mtsquàm eius
aut de Poppaa, maritos & adulteros non dijtinxi(fe,fid
vnde vtihtui ojiedemur,illiic libidinemtr&nfttihfidV'itellqjîuporemjibidiriemjemtilëriamycrudelitatëmacerm eum qui prœbèinfetlatur ,fedmhil acerbe dicipotefl
ternaturç vitia,cjua in co maximafuemt,legem
imeftus
ac nupttas auûmli cumferoris flta Senatuiperjùafit.idë
citm intercadauera cajomm ctuium iterhaberet,necquif
eum tetmimum odoremferre poffèt,palain
quant prêter
dixit berie olere intetfeâum bofiem; melius c'mem. Si de
quid
grauiùs diàpoteft
quant omne magnumexemplum babe
re aliquid ex iniquo,quod contra fingulos vtilitate publia
ca rependtturfPlatopaulà
aliter,Hydr<tcaputeosampit
tare, qui de legib us omniaincommoda detrahipojfe opinantur.fi forenfes acfenatonas ams,fiantiquitatem
non
Romanorum modo,fèdaliorum quoquepopulorumquexi
vt eum defœdenbus apud
mus, nujquam vbenorfeges
legibus & Repttb fsntentiam Taciti exquirimus
Armentos fanàendts agit; Moscftjnquit, regibus implicare dextrasfollieéfque interjè vinçire,nod6que perflrin
in artus extremosjè
gere mox ubifanguis
effudent, leui
lélu cruorem eliciunt,atque inuicê lambunt. idfœdusarcaniï babetur, quafimutuo cruore facratum. quidmulta?
nullus profeéto bifioricus magiiiratui ac mdici vttliorvi
detur.fed me hcerat & confiât quorundam reprehenfio,
qua refutatione minùs egerei, nifi automate plurimùm
vale-
IO.
BO
DINI
nomaufus eft Alciatus hiftoriam iUam plane di
uinafenticeta "uocarejn ea epiftola quam ad louiumfcripfit.& quidem profiter afterum dtcedigenus ab iis repudia» fôlet, qui leuiores Grammaticoram nugasmalunt,
volèrent.
qukmfftamJSimas eotum narrationes qui totum •vititjùœ
tempos in Repubgerenda confùmpferunt. quanquam nô
video cur Alciatus tantttm virum contemnere-, ipfe de eDecius tllum ex
loquentia triumphare debeat: mfiquod
albo Iunfconfultomm eximens Ciceronianum vocattit:
nonaliterac Hieronymus qui fe ante Chrifli tribunal
verberibm cœjumfcripjit
quodCiceronianus effet non
Cbrijlianits.fed hic verberibus; illecontumelia nullojuoo
merito affeéius eft.extraiocum.Budat(s acerbe Tacitum
fcriptorem omniumfceleratifiimum appellauit: quodnonihil aduerjits Cbnflianosjcnpfît.fed
queadmodu MarceUusI. C. meretncem turpzter facere rebondit quodjit
meretrix;non tame turpiter accipere cimfit meretrix:ita
Tacitus quodnonfuentChriftianus:
qttoq; impie fecit
jèd non impie aduerjits nosfcripjittcùmgentilijuperjiitio
ne obliga.retur.ego vero impium iudicarem nifiqmncunnon eam quoq; tueri &
que religionem veram iudicaret,
contrarias euertere conaretur. cum enimChriftianigr
Hebrxi quafîvenefià ô" omnibus Jcelenbus acfluprîs in
fames ad fupplicia quotidie raperentur, quis bifloncus à
•verborum contumeliis abliineret ? quod fi excufationem
mereturignorantia,profeéto
excujàndus efl Tacitus, qui
Iudaos ah Ida monte Cretenfium quafi Idaos deducit:
•vtNicolaus
Damajcenus qui Hierojôlyma quafi h^uHoc igiturfijcelus etf,
X*Traça ri itfit ffuMfydiciputat
l u
multo
METHODVS.
multo maiorifcelere obhgaretur Vlpianus quifeptem libros de Torquedis Cbriftianis,non ad hi floriç cognitione,
Scélérates quoacerbitatem fcripfît
(èdadfupphciorum
de Cbriftianis cuiustamenhi.
que Tranquillus vbi agit
<vt aqui retum aflimatores niJloria tantopere laudatur
accuratius ab vilo biftoricofcriptumfateanbilvnquam
tur.Non placet quibufdam quod leuïjiima quxque perfèdiclis &faéîis, nihilleue, nibil
inprincipum
quiïur.fed
in
pamû videri debet; proptereà cjuod vulgus manati&
hoc for*
principis exemplo mores populifemperreguntur.
taRis improbari poteflrfuodfœdijiimas quajque principe
libidines nimis fiudiosè confeciatur, quoi Corn Tacitus
à
is eomifit.fèd in eogenore longe Lampndiojîtperatur.
nim tot portenta nouarum voluptatum ab Heliogabalo
inuefla dejcribit, vt non magis ea narrare, quant iinicuitamen in
que ad imitandumj>roponerevideatur.vterque
educatus efl;pr§fertim vero Tranintima principum aula
ab epiflolis, ex
eoq^jiatu depuU
quillus qui Adriano fuit
fus, quod cum Imperatoris vxorefamiliarius egi/Seferenam
batur, quàmdecusadlicaconjùemdinispojiularet.
qui con fequentium Imperatorumvita$ordinefcripfemty
fcilicet Dio Spartianus. Capitolinus, Herodianus, TrebeUiusJ^opiJctts, EutropiuSjLapriditts, Volc<ttius>AmianuSiVompon.LxtuStOroÇius^Sext.Aurelm^nonsofue
runtgradu quo TranquiUw.idque ingénue Vopijcus con
fitetur,cùm TranquiUum emendatifîimumferiptorem
ap
nec
pellat.acmento.ficenimjcribitut
dignitatecuiu/quat
nec vitiisjiec vîla omninoperturbatione commoueri vide
atur. Caligule. virtutes animi^s torporis tantas initio cotigife
loi
tigijfejcribit,vt
tia .pbtepofiea
BODINI
nemini maioresieiufdem tôt de tant a, vi~
confècutaptnt
commémorât,vtnullum in
idem Neronis
naturd monfirumfcediusfmjfe videatur
lattdabilequinquenMtimprœdicauit.Claudiumadeofltt
pidum
J fui/leJJ J fcrihitjtt illum1 protnbundi J fêdentem leues
caufidia ftultum dj>peuarentiehifôem nobile iudicium illud commémorât quofœmmamfilium nonagtofeentem
duhia vtrinque argumentommfide t indiclo matrimonio
fiUjadconfeJiiànemimpuHt
.quidah ipfofapientiœmaiudicarifNon idem fuit
gijiro Salomonepotuitppietius
in Herodianojltidiumveritatisinquirenda:
neeferepoteftewfdemptincifis vînmes ac vitiarecenfère yacfaf>ius erroris coarguitur à Spartiano & Capitohno. Efl etia,
in Tranquillo plurima Roman* vetufiatis ër antiqui iuris imago,multa leges,ediêia,fènatufcofulta
que nuf^ua
alibi reperïutur. quavero qualifie fueritprincipum cognitio ac iunjdictio Joint penè Tranquillus cum Tacito
Jcribit-.ex quoplurimum lucis accedit adfcnpta iurifeonfûltoriï. His, opinor, comode Velkium Paterculuconiâemditionem,magifiratus &
honores maximosdomiacmilitiœgefôt.rutenïdicendige
omitta; annus^uo nihilpurius acjuaitijtsfluerepotejï;
tiquitates Romanorum abvltimoprincipio tanta breuitate ac perjfiicuitate (Jtquidem integer extaret) compre-
gemu,s,quiprAterliberalem
bendit,vt neminifecundus ejje videatur. laudes etiam il
luflrium viromm egregiaqaadam oratione &magno viro digna comendarefilet,vtvidere
efiirilaudibus PompeifrCœfariSiCiceronU.quœ tamen ab eofcriptafuntjnon
locitm babent,ad vniuerfk loibifioria,fedpropojttionis
1 iii
Jioriœ
METHOD
VS.
exemplo G. Bellaftoriœ comprehenfwnem.Atquehuius
iusProrex infubmmjyrem libello Gallorum antiquitates
complexus ejî, ad hiJîorU formant velpotimixwyçcccpUv*
qua hiflonammfcriptoribus ftngulare quoddamexeplar
Ladedit ad hntuenaum &adimitandum.jcripjitenam
tino ac -vulgari jermone Caroli V.lmperatoris expedîtionem in Prouïaammira
quadam ingenif vkertateacpm~^èntîajne(jue vtro alitis ejjepotuit cum tngenif vint acer
rimam,fummam emditionem,& inoredibilem rerumgerendamm vfum haberet.totum enim viujùa
iempns in
confïhoprincipes >aut in oheundis legationibus,auc in munere imperatono, aut in optimarû artiumfttidùs confumGatiica nobilkas non mipjtt. dénia; perfeafe duicurvt
nus litterarum quant armommgloriaflorere^primttjàue
lifteras dedit
apud nos arma litteratis, &
armaris.Jea ne
ciuem ( fuit enim natione Andegauus
)àme
quis mettm
plus aquo lauduri putet,tnulto plura Sleidanus; qui cùm
hominem omnigenere laudû mmulauijptttum vero Gai
Ucœnobilitatis
decus appellauubûc igitur PolybioXbucydtdi, Xenophonti, Cxfari, Tacito coniungemus, in eo
maxime quod rerum caufasjmnatprogreffus,
inclinationes,atqueomnia
omnium confilia, difla^aâtajujHfîimis
pondenbm examinante necrefertadhiftoncideleéîum
quod hic nofterpaucajcnpfit}cum ex vngue leonem. Copiosè GukbardinuSyquem ad lilius imitationemfcripfiffe
ac
putarem,, mjiiifdem quibus tlle temponbusflormjfet
umetjtfinibus Italie, femperfefe continua }necbèîlicis lau
âibtts cuni BeUaio compara» pote fi,attamen inferibeda
hifioria tudicio
grauijtimomm virommfuos aquales(at-
que
I
O.
B O DIN'I
an veteres tjuoq; hiftoricos) ftperauk. nam
que haudjcio
ibi quiàïn debberationem caditquoâ inexplkabiîe videatur, illic admirabifem in diJjèrendofûbtilitatemQJîen
tat,& grattes vbiquejèntentîdsvelutijalaccommodate
perftergit.
&vrpauca de multis colligam cùm militaris
& 'vrbanx difcipiintfperinfômttf effet, noflros hommes
imprudent tacite coargm^uodarmkimpmafacilèpro
tamen retinere non poffenf.nec
pagarent ea
videret partît tmpetiuiis qindomeftïca dtfaplma vti ne/cirent non
modo inutile, fed etiamgmueac perniciofïtmjêmperfui£
fe.egregiafanè ô" magno-viro dignajententia,quœ vtma
prinapibus bene cognita effet, alio loco Venetorstm arguit
perturbatïs Italie rebus
impmdentiam bis verbis^neti
heiloru exitum otiosè fyetlabant vt ipfi quoqtte prœdam
rati fore neminem ^aife Ucefiere auderet. at
potentiorem ejfe aut cumpôtetionbus in eadém amicitia
con/jurarëoportet. quœ reprehenfiones nilnlhabent conta
melï* vcl acerbitdiis.nullius verènifi mortui nomen lauabigerent
deproJêquituïaMtvuuperationeMfaefacitfîne'yllapeT
tu.rb.afi anïmijignijîcanone: vt videre eft in Leone Pohr
tijice,à quo magnasopes,njaiores etiam honores ac magijiratusadepms erat (abeo enim legionibusfacm &pro*
mnciii ecdejiaftim cum fummoimperiQprafeffus efl)ni~
hilominm principehiftiijfi:jï:nbtt,in
que multq laudate,
tiudtajyituperare etiam
et us perfîdiam aduerfus Francijcum regem iri feederepercutiedojôlusdetexit.
neque tamen Carolo V. minustnfidumfuiffè traditaùod
eiusope Gallos Italia expulijfet,vt pofleà Htfpanosfaçilius eikeret.quid autem de Ferdinado verius dkipotuit,
quam
M ET
HO
DIT
S.
màm omnesjùds cupidhates retigionis acpublicç vtilita
î ahud argumentum ejleius integritatis
texiffe
tisfyèàœ
&> anirtii œgrimdine vacMtfuod cùm Gallis •vébemeter
iis enim diutifomè
objèjfus efî
infenfus ejje djgbuiffet{ab
cîtm Parmamjlrenue tueretur,ac de vît a deque fortunis
tamePauli Iottïj de
omnibus f>enclitdretttr)nibilominus
morbo quem GaUaitn vocatortionem refellit. pareftjnnomen ab ha infamie labe vindicare; eu
quk,Gallomm
1-li .~a~dd~b e erdis in ulu d». ~tahamhoc morbi ~enus
veritatis ininu,exmm^e^.mt£mmimmJM9-^Adïum
qiiired<e-mhil emm.temere}jed'omnianecejjàriis aTgumë^
tis confirmât. fertur enim epijlolds,decreta,fœdera}concio
neSièx ipfîsfontibiïsbjujïjïe ô" ëxprejïïjje.itaquejretjueteroccurritiflud
locvtvs
EST
IN
haec
versa:
mtfivefba ipfa defuerit,t o c v t v s ejt'm bancf ère fententia quo fit vtlouio flanè difîimiljsfit,
qui vt magna
itaconciones vel potïm decUmaiïones
bijiorupartem;
modumfinxit.argumento
efl tonde Ba
in
liants ei plané contraria quam Guicbardimsabexèplari
locorum,Ç?perfoytdmm
àeÇcvipfit. fait enim & qua
àtqueadeo confîliorum ùfaéJorum tamdiligens inueftigatot, -uf omnts Italix vrbes, municipia, caflra,flmios
yuodqué maximum dueoypubltca monumetapenitminfyexijpvideatur
quœ'vêrofdmà dipiparatin vulgus,
nufqmm prœtermijtt vt in acte Marinianâ qua Galli
Heluetiorum exercitumfi-egemt, cœ forum numentmfrire
non potuit;proptereàquodjn(juit,magna
pars inuiaia,
velftudioj'velemre
ducebatur.plerique XUlLHeluetiorum millia:nonnnlli decenr.dij àc~lo:fuere
qui tria dû
taxae
IÔi
B
OD
INI
taxât mûlia rèf errent. mmauteferipjèrit res iriltaliagefias annisfere JCL.externa modicè, aut etiam intra modumattigit
Turcaru quoq; ac Perfârum bella,qua multo melius illi quàm louio notafuemrit,prudens
omijît,ne
de rébus paru fibi compertis temere affirmant, feà
nepenitus ignoraretur;italeuiJSimè comemorat;VerebaturSelimtts Syriam êr ^Sgyptûinuajtjje.videturtamen
nonnullis aliquantoprolixionfêdïts
qui flatum Remmpubli
carum atque omnino ca fus humanos intueri volunt breuijiimus: proptereà quod nulla pars orbis terrarum plures
cafus ^autmakres Rerumpublicam conuerjîones illis tem
ponbmpertulit
quàm Italia.atillud quanti efl ab eo tantamm rerum veritatem intelligere qui totius Italia conJenjùjùmmaprudentia}eruditione,inteffitate}rerumque
gerendarum 'vfuflomiffefertur? nam cum abus aliter &
vnusinuenfere fuo quiftfue arbitratufingeret biftorias
tam altè œdtficauitfut non modo leuifëmorum
tus eft qui
hominum,jèd etiam louij ac Bembi luminibus obftmxif
enim Bembus vir clams,& in luce totius
je •videatur.Vt
Italie dmmultûaue verfàtus (ït(omitto (înpularë eius elo
multa
quentiam ) nimlominus aut
in gtatiam fuorum ciuiumaliter atque geflafùntfcripjlfje
aut certè Guichardinusfkpe mentitus ejjè conuincitur. cuius rei vnumaut
altemmargumëtumfit,
quodcitm Galli ad Forum Nouijauxiliares Venetomm copias fudijfent,ferroj}y vtdicitur,viamjtbiipjts
aperuijfent; Bembus nec viclos nec
& eomm in Gallium reditumfu'viéioresfuijfefcribit,
gam appellat. Guichardinus argutè hune in modu,Si sincere eft ea re potiri cuius caujà
uibellumjïîjcipitur, Galli
m
cerunt,
M ET
H O D V Si
cerunt,cùm ob eam duntaxat caujàmpraliujùjcepijfènt,
vt in Galliam Rege incolumi redirent. cùm igitur boites
infugam conuerterït,partimprojlrauerint,partim
in Tarumflume adegem,feque in patriam tuto receperint,quis
de viHoria quçrendumputet f^rei quoqe veritatem difîimulauit Bembus inpraho Rauenati, cuius viéioriatam
claram & illajh'em nemo Gallis vnquamprœripuit. Militum,inquit Bembus,& equitum millia fupra decem &
eêio
vtrontmquenumerofortu-'
interfeéfafuni,parifère
na diftan.ejUodigiturVenetos
nuricltaliç columennunc
publkum orbis terrarum ornametum vocat^aceorum modo aqttitatemjidemjnodo
magnificetiam ér opes^iâfque nauis Venetœincredibilem aduerjûs Turcœmnï opes
omnium deniq; ciuiumpietatem,modeftiam,religionem,prudëtiam
vbique extollit; rem facit non
tam bono bijîorico}quam bono ciue digna.quodvero Gal
los vbique verborum contumelia injètfatur; quodmhil
fimélum ab dits aut tutumfuijjè; quodfidem Venetis &
Alfonf) Aualo datant fregijjè tradit; jcriptom eji non Je*
ipfùm laudantts,fèd
vituperam.acjtquidem militari iure infamis efi qui nationem verborum contumelia viola-.
uit,quanto magis hoc biftoricofugiendumtprafertimjtin
eo ipfî quodaliisobiicit tfaljapro veris tradereconuinctfortitudinem,
turfnam Guichardinus, violatifaderiscrimenin
tos regerit:nontantùmpropterperftdia
nimiam
Veneaduerjûs s
Gallosjùfticbnemfedetiam
quod^Aluianum acerrimu
Gallarum hojlem non modo triumphantem de Gallis in
wbem admiferant3jèdfœderis quoque legibus complefli
conarentur. quœigiturdeperfidk
regeGalloruminmto
Gal
i o; b o c i ni
Gallorumoratoriefcribit,tam
-verafùnt quam in Appuilia bello Veneto coruos ac vultures tanta ex aère vi, tantifque agminibus interje cqflixijfe, vt carri duodecim eorum cadaueribus cxplerentur.qua de re non ambigit Bebus,fed plane affirmât- & vero cùm inttitusjvt ipfe tefiatur, annosque natusjèxaginta adfcribendufe contulijfèt
eum laborem,quem in hifloria (cribenda quœnmus, agrè
3 inquitlibro quarto, eius belli leuiora
ferebat: Tadetme
confeâarlquis enïm légat fine fajlidiojtngulafbxc
plane
funt oratoria cmufinodiefietiam Lauredani concio ad
uerjtts Minium,qua nibilfieripoteftornatius.puritatem
enim diélionis ita confeâaturi rot iierbis quidemparum
Latinis.,fed tamen adfignificandum necejjariis vti nolit.
Turcam Imperatorem regem Tbraci<s,qua vix cetefima
Medtolani Ducem, regem
pars e fi eiusimperij-, çjr
quo..
vocat. id quidem Latine, pd non fatis, opinor, ad id
que
At Bembi omnmo diJSimilis
quod démit accommodatè
efl Procopius qui ornamenta hifloriarum & Gracijêrmonis puntatem aut nefciffe, autneglexiffe vide tut :fed
qua ad bifloriam pertinent fingula commemorat, acres
quoquelcuijSimas magneftudio confèclatur. & quoniam
in rebusgerendisperpetuus
Belifarij comes, ac totiuspubliciconfelifparticepsfuit,ftepius
etiampro Republica ledoéîrina informa
gationes obiit;deniquemediocritereftà
tus,non dubitem illum interfeleêlos recenjere cùm vero
vario dicenfingulas epifiolas,decreta,fadera,conciones
di génère acfiilo defiribit,magnuverifîimifcriptorispra
betargumetuminijiquodfuum
Belifarium fiepius quàm
quoo
decMt,& ineptis plcrunq}landibusonerauit;ineptiits
m «
que ce-
ME
THOD
V
S.
qui apud Iujlinianum (labuli
quecxdem Conftantiani
magijlmmegtt,Belifar^mJjuperpetratâitaexcufauitt
vt infatis effè dicem Conjlantianumfic mori debuiffe
TbeoderidimÎAS quoque XXX.porcorum^rfiatua
rici conieéiuras eximo; ejuodjue Thalen decies Bri tant a
tamen altero tanto minorefl.fèd illud
maiamnfaàtrfux
fidem omnmfuperatiàneres Fefiuij moth^qm citra Neapolimfîms eJt;Bi^tntium vfauevento d*latas}acf>opitlum ita exummm^vtannuiifu^licatiùnibm
Deum pla
hiflo
caret, qttœprodigiafapiunt Grœcamvamtatemt&
ricis
m» modhproph&nis, verumetia ecclefiajlicis fidem
Plenus eji eiuJmodifabulisNicepborus
fepe détogarût
CaUiftus,qttibus
etiam Zonaras^hoqui probants hift<h
ricus,& Nicephorus Gregordifiepedeletlamr.acinterdum Eufebim Capmefo: cuiufmodi ejl illud quodfe viconfirmât; Plantaminbaficjua
dijjèomniajfeueratione
nitebatur œnea CbrijHfiatua(quamanteannosCCC.
dica*
fœmina Janguinis profluuio curata jeavatom
rat)Jj>onte natam^u* cumprimum extremamflatu* vefiem attigijJetiOmnia morborumgenera curahat. Talihus
Saxonis Gramnugis refeniÇunt ^Antonini JkdonU
matià,Sigeberti,Pbrec!ilphi,Naucleri,Manani,Mefr
ac vêteUnhVrfyergenfisf^AnnomjyTurpiniiGttaguink
rum annalium libritfuibus tamen omnino carere
nonpof
fumus: in eogenere tamen alij ahis longe praflant Narrt
Florenti»omm,GuGregorius Twonmfium,Antomms
lielmm Tyri PontifexsAbbas VrfyergefiSihiflorids tam
etfiportetis ac miramlis refertas-, vtiles tamen acjrucTuoprœjêrtim tllis teporibus quibus barbaries
fasjcripfttwtt
omnia
10.-
BODI
NI
fuemnt etiam in Republicageréda &
Publias confins diu mukumque verjâti.aliomm reliquias veluti gemmas èflercorecolligere debemus,Jt défunt
prêter Paumeliores.qui enim Tartaromgefiajcripfèrit
omnia cumularat.
lumVenetum
&Haytonumhabemusferenem'mem:
ea
tamen exiguajûnt, &fabulis confufa.verior Maytonus,
detrahamus igitur de Paulo Venetq quodmare Caftiît
efi,jtneterquam ieiunij temporifijcibusfempefvacuum
sas: qubd vrbis QuittfèœamMtusfuperatmilliariajê'
ptuaginta
quod eadem duodecim millia pontium habet
tanta altitudinis vt naues onerarias explicatis velis facile admittant: qiiod Zipangrini aduerjus hoftium exercitus annulis vtutur, quorit ea vis eft vt inuiolabilesjtnt.
bis detraéîis Tartarommgefta,
mores, leges, ac regionis
dejcriptionem vtcunque intelligemus. At Fr. Aluarefius
mttltomaiorifideacdiligentia
res yEthiopuprimm'fbri-'
& ûptimis qmbufque faïpto
pftt, qua nunc àpereginis
ribus probantur,necjine maffia voluptate leguntur. ÇonOlaus, Gothoru
Jtmiliter Zieglems^wmertiSyCratws,
Saxonum, Neruiorum, Sarmatammfeu Polonorum, ac
Danorum bijiorias anteà incognitos euulgarunt. cateri
narrat.
quidem valdeprobabilia;Olausfipe
incredibilia
jùnt tamen nonnuUaquœfcriptorumacteftiummultitunam
dine & confenfu quodammodoperjîtaderipojfttm
Liuones appellantur) in luqua de Neruiorum (hi nunc
pos configuratione & n?hfi4vxti«*i ab Herodoto Pomiu
ponio Mêla, & aliis hi floricis o1imperuulgatafunt,ea
niorescomprobarunt. hoc enim GafparPeucerus virmagn<t emdttionis & minime vanus,tum etiam Linguetus
m iii
non
MITHODYS.
non minus doflrina quàm diuturna rotins Europapera*
incolis aceepifje mibt
confirmauit.q,
gratïone clarus,ftab
vtrii fiat occulta quada vi naturœpotentisjvt de Parrba
diuina,vt de JVabucbodonofire;
flot tradiw.'vel'vltione
nondum mihi compertum efi.^luarejittmproximèfecutus efl Leo A fer. bosiguurcùm Pomponio,Stra!>otie&
rationem geographtfjtoncos
Paufània propterfirdendi
appelUrefoleo proptereà quod hijtonamvnàcùmgeo^
graphia compleûuntnr.Strabo quidem rej$>ublicas& im~
peria orbis terrarum leuiter attingtiV aufanias vniuerfe
ér conGrœci<tprouinâ<tè,R.emmquepublicarumflatus
uerlïones,populos)vrbesicajlra,fluuios)montes,'vertices,
tam curiosè defcnbititvt in
so génère
fontes, fana, ftatuas
omniumfttperantopinionem.
ita quoque Leo Afergenere MauruSynatiooe Hif]>anus,religione Muhamedkus,
deïde Cbriftianus;pojleà quàm totampene Africa& Afia. minore, bonamqiioque Europa parte diuturnis itineribus obiiJJètiCaptusefi àpiratisfyLeoni
Pottfici Max.
dono datas apud quem éa qua incredibilifludio ac diligentiade AjricaMque Ajricapopulorummoribus,
legiregionisfitu ac dejcriptione Arabusjnflitutisytotiujque
bica lingua compofueratin ltalicamtranftulit.militarem
viclorias
difciplinam lemtertraclat'.fedoffenfiones&
imperatomm interip/osjïne
vllis conciombus & omatu,
non vtbifioricuSjJëaquafigeographusbreuiter
comemorat:ac perpetua rerum nouarum voluptate inuitum detiincredibile narrât prçter
netlefiortnibiladmodnm
Ajtni ./fgyptij
velpotius aurei ,jlupendam docilhatem
quod enimfe vidiffe affirmat ouiû \Aîgyptiaru caudas
qua
I
Ô.
BODI
NI
ccntum
qua pondère librai quinquaginta,interdum*vetb
•viginti aquarent,cum Bellonio €r Hieronyma Cardano
cojèntaneajcribit.profeéio
vnus efi ex omnibus qui Africain pofiannos mille infalici barbarie acnoftrorum bomi
& omnium oculispa*
numignerantiajêpultamaperuit,
tefec,it.His coniungp E.Leandrît &Munftemmquoru
alter vniuerjam Italiam; alter Germaniam in tabula veluti fub afteéîunt collocarunt &populorum
bifioriam
cugeographia coniunxerunt
fèd cum Munjkrusfaam
Germanographiam inferipféni cojmogràpbiam; totus ejî
tamen in Germanorum & Heluetiorum
regionibus,op^
pidis,fitu,& populorït origine ac defiriptione,quibus detraélis nihil fere orbi tenarum vniuerfo reliquum fit. Sed
dignti efi quod omnes non modo kiFlorici,fed etiamgeographi quos mihi legere contigit (excipio
Ptolemœumjinfulariïac
regionum magnitudinem ex am
bitu colligunt: &quarum circuitus aqualis efi aut maior,
aquales effe putant aut maiores quo nihilabjùrdius dici
animaduerpone
potefiàd tamen necejfariumplerifque,acmibifçpe
vtfitm
efi,quoujcjue geometrica demonfiratione animaduernfkpifiimefieri vt vnius infuie circuitus triplo maiorfitalte'
rius circuitu, cuius tamen decuplo minorfit magnitude
Vt autëGeograpbiJiarici
regiones cumbifioria:fic Philofophiftoricirerum peflarum narrationem cum fapientta
praceptis cumularunt. m quo génère Xenopbotis magna
laus èfifoque maior,(juo neminemhabuit quemimitaretur,vt Vvileim fcribitde Homero; necpofieàfuit qui illum imitaripojjèt.bucjècutus
Laefi Plutarcbus,deinde
ertius,pofiea Philo Iudœtts}quem inter&Platonem,opinor^e-
MET HO D V$.
n ortveteres non modo praiudiciutfèd plane iudicium tulerunt.Huius aqualts Iojtppus lande ejuidemphilofophie,
tamen cognitione
fecretioris inferior ,anùquùatis
longé
quidem miratur Hieronymus tanttt
fuperiorvidetur-&
Grœcœ atiquitatis in homine IudaofuiffeM autem ex libris eitts contrâ Appionem Grammaticu intelligi potefl.
in quibus feripta Mofis (tametjtadfidemfaciendamp
&
ipfa contentajîmt) Gtacomm, PerfarumyÀLgypiiom
Caldmrum tejiimomis ita confrmamttvt nïbilad origines intelligendai vtilmsjcriptum ejfe videatur.yuç vero
de hominû œtatibus à Mofèproditafunt,ne
cuiquam incredibiUarviderentut,duodecim
biftoricorpm automate confirmauit.populum vero Hebreorum antiquitate,
de, religione, doêlrina> integritatepopulis omnibusfitpeciuiumtnter
noremfacit,non tantumvtgloriamfuorum
mortuam;Jèd etiam vt rei veritatem ab obliuione vindicaret. nam ex eiusfcriptu Herodoti,
Diodori, ac Iuftini
fabule refutarifacilè pojfunt.lifdem teponbmj-îegeftppus ludaui beïïum hddicum libris quinq; complexus efi,
Latinosfecijje fertur. venus tamen ac
quos ^mbrofius
meliùs Ioftpptts qui norimodo affuit/ed etiam prçfuit,&
captiuus à Vejpajtano ac Tito tus ciuitatis Qf nomen Fla
efl. ineo certè fuerunt bitlori
uiœrentis acjtatuaadeptus
ci vînmes uU,onai antea diximus-.jumma erudmo^xtmia integritas,& maximus rerum agendarum vfus.QUAta vero integritateacfidefcripferit,ex
eoplanueftquoâ
qui religione ludaus effet, de Cbrijlograuè imprima te
laudabtle teftimonittm tulit. at ecclejïajiiciferejfcriptom
cùm de aditerfarik noftrç religionkjcnberent,tant(S odiis
exar-
10.
B
OD
INI!
modo laudes eorum obruere, •vemmetja
exarjêrut vtnon
omnibus contumelim lacerare conaretur.argumentojït
lu
lianus Auguflus is qui tranffuga vfurpatur, qui tametfi
capitali odio acfupliciis omnibus dignus effet \quœtàmen
ab eopraclaregejiafùnt
htfioriasfcribentem non decuit
quo cène AmianiMar
prçterire,quodnoflrifecerunt.In
cellini candorem acjiudium inquirendœ veritatis imitari
debuijfent. is enim principu •vînmes ac rvitia,'vt optimus
Iulianum accu fat
quifquejcnptor ijummajidenotauit
acfimplicem (fie
quod rehgionem Cbriftianaabfolutam
enim loquitur)anilifu(^erftitionecofudiflet:quod
Cbriflianis Utteras crudeliterademijjèt:quod
Palatinos Conftantij comites occidi iufëfjet eiufdem tamen virtutes egregias orationefingulari commendauit}jùmmam temperantiam,fortitudinem3continentiam,jàpientiiejîudium,
ac iuflitiam opinione maiorem. quœgrauifîimis exemples
ac tejlimomk confirmat-.cuiujmodi efi illud cum Delphidius Galîus oratoracerrimus,NumeriuNarbonefis
Gal
apud Iulianu, qui tùm Lutetiç agebat,veDel
hementer accufaret,ac tejtiuinopiapremeretur,tum
]>kidius;EcquisflorentifSimè Cajar nocens erit vfquamfi
negare (ufficiet? cui lulianus; EçquisinnocenseritfiaccuJÂJSejhfficiètffuie
autem Amianusnatione Grçcus,& vt
UxPrxfidem
ipfe cofiteturjmiles; Vrficini magiftri equitum comes perpetumiquique omnibusf ère bellis que à Romanis in EuAfiajùis tempotibus geftajunt interfuit. & ea
id efl
quidem integra refiat libris XVlllcomprehenfa;
•
ab anno trigefimo
ad
exitu
Va
imperij Conflantïj vjque
lentis namjùperiomtredecim
ex aliommfcriptis facile
vopa&
n
farctu-
M ET HO DT S;
à
Çafàuntur. cœpemtautem Nerua in quo déferai Tact*
tus-,quemvnum ex omnibus ad intuendum & ad imitan
1
dufibipropofuijfe videtm: hoc tamen ab eo dijfert,quod
TacitusR.omamJêrmorfis dignitate,vttemporaferebart
afïecutus efr, Amanmvero Latinis verfô, acfepitts ne
Latinis quidemGracefcrifffit.&arepropofitalongiiis
acjkpius digreditur:quo tamen vitiofummi quoque viri
labount: idq; in tyfo Cicerone Pofôdonittsgrattiternota
uit.fedhmc reprehenfioni ^mianusfinon
Latine, fatis
tamen ad id quodvoluit accomodatè hune in modum oc
currit-,Qùod autem efîjnqMtypauloproHxiortextuSiad
enim affeéîat nimiam
fciétiamproficietpîenam. quijquk
breuitatem vbi narrantur incognita, non quidfipnatitts
tx bac igu
exfhcet,jed quia debeatpratennjcrtttatur
tut hifioricotumtantavarietate fingularem delefliïadhtbereprojùo quemqueiudicio necejjè efl,ne in tam breui
huius vitœ cunriculo,Jcriptoni multitudine obmamur.na
fi perfj>eélum babebimus Polydomm de rébus ^An^xm
(tametfiScotis& Francis valde fufjtetlus eft)R.benanti
de Germants, s£mylium de Gaîlicis verifîimèjcripjîjje',
erit de Beda, Guaguino, Gonon magno
%p,Saxone, & e'mfmodijcriptoribus qui res eafdemincoditèfiripferHt.ac nefeioquo nature genio contign,vt mm
iifdem temporibus maxima bijioricorumvbertas eflomif
ptfaeuanejceret eodempene momento.fcribit enimPlutarchus trecentos bifioricos
Marathoniapugnam Jcripjtf
fe'.ita res halicasjûperioris œtatis XXXjeté fcnptores
litterk prodidemnt imm tamen Guichardinum, cuius
omnium opinioneperfteflajides efl omnibus
anteferendum
î
dumputem.
titttdine
Oi
BOJDINt
Qfnunctotapene
Eunpa
biftoncorummulabundatt qui res quafque kuifiïmasfcribut: cum
multisantéjèculishabuifjetfereneminem.fedneinjinitu
omnium commentarios euoluere
fit omnes
optimum queque iis quasdhr*vus veletiam meliorïbus coieÛuris ap
de hifloricorû deleéiu: quafic à mee
jèquemur. Atquehac
fcripta velim,vt integrum cuique iudicium relinquatur.
DE
RECTO
riarum
iudicio.
H I S T Ocap.quintum.
OCVS
hic poftuïare videtur vtde reéto
hijioriam iudicio dicamus .jienim eafuijjèt
in lis in quibusjùmma effè debuerat, opinio
verkdtis acfidesjnibilerat curde hifioria dubuare aut ajjenfîbnem cobtbere oporteret-.Jèd quoniam
tanta eflbijloncomm interipfôsdijirepantia,
vt non modo alij ab aliis,verumetiam à Je ipjt plerunque velfludiot
*velanimi agritudine, velerrore dtfodeant: ftatuendum
nobis eji
in vniuerjum qua qualijqueft omnium,aut ma
ximè illuftriumpopulorum natura, vt bifloriamm veritatem iuftis
ponderibus examinareac de rébus fingulis re
étiùs
iudtcarepoJSimus. Atque idpa.. lo aliter faaendum
nobis eft,cjuàm Diodotusy^olatcrtixnusflAius^SabeUicuSfBoëmus; qui depopulomm variis legibus religionièus}facrificiis,epulis,injlitutis
leuifômèfcripferiït,de quibus tamen quodin injinitafunt varietate, aepaulo momentoperfefe velprimipum arbitno mutabdia,nihilcer
abhomitumfiatui potefi. quœramuswturillaquœnon
num
n si
ME
THOD
V S.
numinfiitfitff,fedanamraducuturyquaqjfiabiliafint,
nec vnquam nifimagm vi, aut diuturna dijciplinamutantm-, 0* mutatanihilominus
adprifiinam redéuntnaturam. quo dégénère nibilà'veteribusfcnbïpotuiticùfli
1
renonum ac locamm,qu<snonitapridempatuerunt,peni
tus ejfent ignamfed tantùm quif^ue ajfecmtts eft quant»
PrimumigimrexplkabimHS
probabilîcoieÛHrapomit.
naturam poptilomm qui ad Septentriones & AufirupO'
eorum qui ad ortum & occajufmpoft etia
jttifunt: deinde
ventojà, quieta.
propria loca, monta»/filicet,palujhria,
tùm quanta vis in efl in disciplina ad immutandam homi
num natura: pojîremo Ptolemœi ac veterum errores conad
Zodiaci partes, quds
futahimus^qui morespopulorum
oportere. quibus incuique regioni tnbuûtjreferripmant
telleéîis ac perceptif, magna partent hifîoriarum inteïïe*
confdo. atque haudfcio an <vlla
êîamperceptamquefore
difputatio magis ad uniuerjam biftoriamm cognitione&
incorrupmm earum mdkmnecejjaria videatur. Sedimprimis iUudftatuo,millam ejjè locomm aut cçlefliumfiderum tantam vim, que necefîitatemfit allatura (quod ne
cogitare quidemfas efl)ab lis tamen hommesfie afficiirvt
natura legem mjiope diuina aut'diuturna difciplinajùperare non poJSint.falfûm efi entra quod Galemts & Polybim affirmarit;aèmtemperiemnecejfario
rîosâmmutare. Tradunt igitur veteres vnofere confènju homines ad
robùflio*
^Aquilonempofitos corporequidemmaiofesac
res; admeridtem vero imbecilliores aliis tamen ingenio
prçflare.id autem vfu dmturno compertu,proptereàquod
jkcilis efi eimrei animaduerfioijed quoique visSaSeptentno-
I.O.
ptenmonum
BODÏNI.
ô" Auftripertineat:
quidortum & occafum
finiat,quidue de monbnsac injîta cuique namrafentiendumfît, difficile diéîu eft, eoque dificilius quodnullus efl
qui in tamis tenebris facemprœtulerit Nam HippocrateSyCtâus fammdfemperfuit autont as)bomines ad Septein queflio?trionem exiles, &fitfcos ejfe tradit.Arifloteks
nibus œquèbarbaros ejjè,qui afin, atque if quijrigore nimio rigent:quœjûperioribus valde repugnare videtur.na
quomodo ingeniofifint Auflrales & barbari'verè tamen
vterqyfed utplamus intelligipojiint,conjlituamus
quattuor bains hemijpherijfines; Âuflrum in xquatoris circuloySeptentriones in vertice poli, ortum in infulis Moluca
rum, occajùm in injitlis Heffreridum. Strabo aliter- Indos
in occafk,Scythas in Septentnone,s£thio
pes in Aujlro collocaMt.Ptolemœus ab illa parntione non
longius dijcejiit ,/èd non itapridem compertum eflantiin eo lapfos effe.neçant etiam matbema
quos vebementer
tuijonus aut aeeâjus iwum ejje dijcnme. quamrvere,Juo
loco dicemus.nuncfatis eft à nobis ortus & occafûs médium in America coRocari,quodea regio ab India grAfrica infinirisJJ>atiis diuellatur. Septentrionis vero & Auin ortufZiïtM
jbti medium ejjè ./£quatorem,quod ad vniuerfitate attinetihwus autem hemiftherïj quodcitrày£quatorem
eft,
gmdum-.vtquicquintum & quadrageftmum latitudinis
quidinfrafûprâquepolum
verjàs interiacet, Septentrionibus attera ^Auftro tribuantur. & quoniam antiqui,
& Auicennam bominumfedes tropraterPofôdomum
picis &polaribus circulis definierunt, rati 'vherih nullïï,
fdutis ejfètant babitandi locum; eripiendus efi hic error.
n iii
comper-
ME T HO D Y S.
enim crebris nauigationibus sEqnatorisjàefi
compertu
lu,berrimam ejfe regionem: fub fropicis vero regiones incredibili afluflagraret&quide
ratio ejl in promptu.nam
in s£quatore,ac multb celerius fertur,
joleuehituraltius
in Tropicis.quinetiam
proptercirculi magnitudme^uàm
illic lunio menfe cocrefceregelu,
Aluarefiusfcribitaquas
modoflattent Aufler. acceditimbrw magna vis, montifi
incredibilts altitudo acjyluAYum copia.poflremb colorgr
vultus hominum minime ater,jed uelut olearum. contra
•verofub Tropicis vebemetes ajiits,nulh imbres,nullajylU£,raraflumina,perpetuaplaniciesarenamm,praterqua
in Arabiafœhce & quibufdamhdiœlocis,propterorien
tis & montante regionis naturam denique incolamatra
lndoru,vt CtefedS
cutis,non modoj£tbiopum}fedetiam
iampridemac noftri expertijùnt.vix
enimperfùaderipof
fum,quod auidem virdoÛus tradit,ab execratione Cbufis homines atrosfieri ac iampridem irrijà cfi Herodoti
fentttia^ui
sEthiopumjcmen nigrum ejjè putauit.oporteret enim sEthiopes in Scythia nigros, & Scythasin
sEtbiopiA candidos nafci: ckmomnespopuli coloniartim
mttltitudine acjrequetia confufi iampridem fuertt.at videmusbomines œqtiè ac ftirpes mutato folopaulatim degenerare.& eandem ejfe rationem, curignis &fol, idg>
Arifloteles tradit,homines inficiatatro colore. quinetiàm
Pliniusfiribit
Leones in s£thiopia nigros ejfe,qualemfè
"vidifîe teftatur Oppianus poëtainlibrisdevenatione.
quos ego libros cum Latino 'verfk <& commentants illuJlrafîe, quidam gramaticus eoÇdemlibros orationefoluta,
quantum libuitdemeo lahore detrabens
iterum pemulgauit.
IO.
BODÎNI,
erroremfugiamus, triplicem regionem ab sEquatore ad Polum, qua nonagïta partiras
confiât \aquali ratione copleélemur,fic tamevt XXX.
partes calori,totidem frigori tribuamus: refiabut triginta
temperatij?im§ regionis in qua comodèbeatéquevimpop
fit}j>raterquam in iis locis qua -velprœmptis montibus agauit.Vti^tttrvetemm
immerfk,velariditate
defèrta/vel aJpera^elpaludibus
eSl
quarum autfili •vitiopemiciojk & infrugiferajùnt
enim tatajoli vbertas in quibufdam Tropici regionibus, jJ
'ut incolœ caligrams iniurias minitsjêntiat.rurfas triginta partes caloris ac frigoris regwnifque tempérât a bifaria
diuidemus.-vt quindecim citù s£quatore températures
fint:quindecim circa Tropicum ardentiores:& in regione
temperata, quindecim prioreslenitate calimoderatiores:
confèquentesà quadragefimo mintoçradu adauinquaçre
mrjus e trigintapartib. jrtgihmum}auquatojrigidiores.
colrmtm (efi enim Tbule in
difîimœ regionis, quindecim
vlterius nulU vrbes,
fèptuagejtmo quintogradupofita)
locus.
nulla oppida, nullus denique bominutuendafaluti
ipfanaturarvfufque docuit.
nam trigefimus ab ^Equatore gradus, quafi limes fecat
Atlantem, qui ab extremis Africœ oris in Sfcgyptum vf
opponens,oram Jfiicç
qtteprocurrit,séquejôhsardoribus
idem limes Araciterioreminnumerisfluminibusrigat.
hancpartitionem'vtinirem
bia iuga, 3 totiufquelittoris Perfici ac Indici extrema di
Gothomfines,
uidit.pas vero ab y£quatorepxagejtma,
montis Imai
Liuoniam,MofcbouiâtOrcadesinfitlas,&
extrena lambit
bine vjèjue adfeptuagefimum quintum
gradttm, agretvltranullo m<idohabitaripotefl,figeogu~
phis &
M
ET
HO
D
VS. s
habemus.ob id etiam trigtta quaf
&
bijiorkis
jidem
phis
cir&Polares
diuido,quodTropici
bifariam
que partes
culi quindecim gradus bine indejèptempartitèfecant
ifi
Et quoniam
quis eam quant dixipartitionem admît tat
fub Tropicis &vtroque polo fitmmaefi intempéries frigo
ris & calons, fub .s£quatore tempenes eadem erit atque
eorum qui fub tntehmo çradu pohti unt.nam hic Cr illic
Leucoatbiopes ejfefemntur: fub Tropicis fupra modum
atri fub jÀrfto ratione contraria fufco funt colore pojl
mbicandieuadût:
inde
adçradum'vfquejèxagefimum,
ad quadragefimum quintumscandidi:poft ad trigejtmum
flauejeunt: & cùmflaua bihs atrœ confufa eflfubuirides
fiunt, quoufque fujci aepenitusatri euaferintfitb Tropicis. Itaque quod ait Hippocrates ad Septentrionem homi
nespattore ac macie deformes effe abfùrdum erit, mfiad
extrema loca Septentrionis referamus.quoditem veteres
hoc mihi
robufios Çfproceros effe aiunt&dciteriorà.Atq-,
dubitanti confifmamt Gafyar HoljlerSuecus metnpoli
mrbe Stocolmiajn intima Gothia oriundus, qui hberalis
doclrinçgloriamMnguarumque
varietatecum arniomm
laude conwnxit.ejienim toto vultu acpilo
ruber^ plané <povtiuevyx°tfinevitio cutis, mediocriflatura, làt'ts buhboratenim
meriSiOculisadmodumglauciSjbebetivifû
perpetuoglaucomate.idipjùm
quoque Linguetus Gallus,
literis <equèac totius Europe, peragratione
nobilis>mibipe
pe narrauit,vltra Gotbiam hominesfufios effe, ac macie
tabefeercin ipfa vero Gothia & Suecia mbejcere,neque
tamen Germants magnitudine comparandos.
atque illud
etiam, Galenum valde exerçait quod Hippocrates
&
Jrifto-
10.
BOD
INI
v&fct zrfàf «ç^isvqîTqixit,^ Aem\îrqiyit,quafiomnesflaui
ejjènt:cum pleriq, ab extremd
•Ariftotelesjcripjèrunt,
Septentrione QoivmÔTçixit•viderentur.nam quibus pili ruhefcuntin Britannia & Germania, bosamntincoU,vt
ab illis accepi,à Danis & Nomegis, (juifinitimas regiones occupanmt,originem traxijfe, ab itjque diligentiùsjtbi cauét.multi quoq; taies funt in Gallia,prafertim Vueftriafiuè Normania,quœ Danis ceJSit. Germanivero, ac
Britanni fereomnes pilo flauejcuntx de quibus Lucani
difium illud intelligi potefl; Fundit ab extremo flauos
Aqmlone Sucuos.nam Sueuia 'vêtus & mare Sueuicum
adquinquagefi»mquintumgradumpertinet:vkraquem
nihilterrarum efjè arbkrabantut.hœc
autem corporisforma,tîim ad mores po pulorum, tùm adbtfloriamm cognitionem ac iudicium magnum nobis adiumentum eflallaHoc etiam différant Scythœab
tura. aeteravideamus
bi nigros;illiglaiicos & cœruleos oculos
Attftrahbu$,quod
habent qui vero in mediopojitijunt,caprinos.tn
quo Aeruditionisjn MarioPlutarchi
o>|U<£
miotus,uirfimma
7ep \etçoirbïiïx caflaneos & rufi coloris oculos vertit ego
truculentiam oculorum dicerem.fic enim Tacitus de Germanis{Tmces & carulei oculi,mtiU coma,magna corpo
ra. & Iuuenalis,C<trula quisjlupuit
Germani lamina, fia
uam cafariem, & madido torqttentem cornua cirrbo ?at
cœmUus color nibil babet mmrufo comttne,fed vox ambigua oculorum
crudelitatc& coloremjtgniEufiatius in illud Homeri; SîçiîJoîr'ôcyeo'-
ficatyVtJcrtbit
itçel'neùiçxecçowci-ttMovli^quodita
Latine reddere,Sylueftrésqifues Vrfœque,trucéfque Leoncs. Catullus aefios
o
vertu.
MET
HO
D
V
S.
vertit. vtroq; modo reéîe- navtOppianus
«Aà yf'^Vi
ita Seneca mare caraleum dixit.habet Amiatm Garant
modo rufumjmodofuluum reddit,
auflorem,qui x«?o*°p
x^i^ffcafum
Scaligerrauum: Htfychius
&flammjt+
vt/infioteles vno loco caprantm <>««gnificarejcribit
tx xaeowà dixit quaflauafunt.fedbuiufceconfufionis
&
erroris initiu efi ab Homero perfora intelleÛo; qui quod
Leones x*e °™sappeUattad oculos referens,,vt tllud y\*v
K«7r/f «9Mm putamntplerique
de ente inteïïexifîe
quam
omnibus Leonibus vv$o\>ejfetradit. binc à
^rijîoteles
Latinis fului Leones appellati.Leonis auteoculinon tantum HomeritfederiaOppiani
teftimonio y\etvnU6><rt.ita*
errore lapfùs
ra
eft,qui xwk
que Symon Portius fimili
uum interpretatur,& ànerit'mm colorem ejfeputae,ex eo
Horatius lupam rauam appelhùk. fed ad oculos
quod
Varro ingallo ruflico rauos(id eftflauosjvt
pertinetfquos
apud Fefium rauafrumenta)ejfe
voluit.fintautemjubbabet accipitres ér
fuiui,qualesfere
aqmU,qu<tmfilem
intuentur.nuper quidam inpoftremis aduerfariisjmmeta
raua apud Fefluinterpretatus eflarida: tum rationefubrauca-i.raua voxab artdo gageurefiât in
iecit,quod
quo
nec bonus gramaticus & malus Pbyficus videripofîit.ejt
enimftaua ceres,& rauca vox ab humïdogutture.igitwt
<vt Arifioteles oculos sEthiopïbus atros, Scytbisglaucos:
ita media regionis caprinos, id ettflauentesfèu rauos tri
buit,quos Plinius rufos appellat. tametfi média regio inJinitam babet varietaté ab extremis conflatam: extremx
nullam.ejl autem in Scytharum vultu maximû argumen
tum quo ab dm
différant, falket oculorumglaucus colot;
idejl,
1O.
BO
DINE
i d eft,vt Plato voluit,cemleus
albicans,quaUsfum oculi
NoÛuarâ qua proptereà yAetvùf
appellatur.atque ijhebefcunt adlucem. tales etiam habent Qtmbri tetfe Plutanbo.atque idinplerifq^ Danis animaduerti.Germani
verà ac Bruant non itaglaucos & albicantes,Jêd confticua quadam ohfcuritate cœruleos habent:qui coîor etiam
ab kqua dicitur eji autem colorglaucus in oculis
acjuilus
Arifiotcles in quaftiomagna caloris indicium,vtfcnbit
nibus, niger vero qualis eft in Auftralibus
calorisjigniin media regione,capnnos habtnt
Jîcat inopiam. qui ftnt
fine rauos.atque hi omnium acutifîtmè cernunt\& quide
tradtt Plinius captM lippire nunquam. prœtereà mores ocrudeles,
ptimos Arifiotelisiudtciofimificat-.glaucivero
cuiufmodi Syttœ,Catonis, & Augujii oculosfuijjè Plinius & Plutarchtts tradunt.itaq; Plutarcbus ancipiti verbo xaeswo'THfoç& colorem & cmdelitatem Cimbromm
JignificauitiCtimbabtretyofi?eTÛ\i»*ty\etuKé7HÏtt.Jûntigiin tribus populis ater,
turtresprœcipui colores oculorum
glaucus, rauus: exyuibus infinua varie tas mtfcetur. Vitruuius hœcpartim confrmaf.Jub Septetriontbusjnquit,
nutriunturgentes immanibus corporibus,candidis coloribus, direêlo capillo, & rttfotcafiis oculis, Jânguinemulto.
qui autem funt ad axem meridianum, breuioribus corporibuStColorefufioi crijpo capillo, nigris oculis, cruribus inyalidtSffanguine exiguojolis impetu perficwntur.hœc ille.Sangttis quoq; Scythammfibris plenus eft,vt in apris
ac tauris
vnde robur& audaciam ingenerari tradunt
Aujbrales terni (unt fan?uine>'vt lepores & cemuquo fit
vt timidioresfint ac imbeciliores Hoc igitur teneamus,
o ii
eoso-
M E THO
D V S.
eos omnesqmàquadrageftmoquintogrMu,
adquintum
& feptuagefimum vetfûs Septentrionespofitifuntjntus
ma gis ac magis cakfcere: ^Auftrales *«» quoplus babet
caloris a foie, eo minus àfeipfis habere
nambieme calor
in tus cogitur,<eftate difluir. que fit vt biemevegetioresac
languidioresfimus.eadcm ratio facitvt
hieme plus appetere ô* coc[uere,qua*flatefoleamus:pr<se*
fertim fiante Aquilone. Auflercontrarium ejficit, vtjcilicet minusappltanj anjmatia,vt ^y4rifioteles,Jcnbit. atcum Germant in ItaliamautGalli
in Hi
bine
fit,
vt
que
robujtiores^flate
jJ>dniaprQficifcliMr,fmgaliitS'vefci, autfuffocan videammiquod Philippe daci ^uflrig contigit cùm in Hijpa
niafuomoreepularetur.Hif]>4Mvero}(jitifi((galiJSimèin
Gallia voracioresfitnt Gallis.argùmen
jpatria viuuntjn
tofit etiam illud quodpafiores vulgofemnttarmentagrecùm ad Auftrumproficifcutunad
pêfque macietabefeere
Aferfcnbitnulla,
Aquilonem vegetari.necmirumpLeo
raros
fere boum aut equomm armenta,
etiamgreges ouih
in ^Afiica. videri^ aut parum admodu lattis habere, contra vero laudanturab omnibusfere feriptoribus Germanorum &Scytbamm armenta:non quodhabeantpafcua
meliora quam Aufirales/vtPîiniHSputat,fedccelo
tribuendu illud eft.Facitigiturvis
interni calons ,ut qui ad Se
ptetrionevergunt,vegetioressacrobuflioresfintAufiralietiam in aduerfa parte ultra Caprkorni circulu
Tus. qtmd
di
aquè contingit, vt homines quo absEquatorelonjnùs
fiedut, maioresfianty'vt in terra Patagonum, quigigantes appellantureadem
latitudine
qua Gemani.H§c igi~
turcaufaeilcur
Sçytheegraftesflmfyer
incurfioneïfece'
runt
IO.
SODINI
ve~
incredibile^eatHr,
runtmmdkmmerfitiiquodqm
rum ramenjtty imperiamaxima verfus ^uftrumpropagatafemperfuemntxvix
ah^Àufbro verfusSeptettiones.
Caldaos, Medi Ajtyrios,Grœci Perfas,
Nom .Afytïl
Parthi Gracos^Romani
PœnostGotbi Romano^Turca
^rabtttiTartari
Turcasfregerltt. at Romani vltrà Dd
nubium progredi noluerm. Traianus quidem ponte lapideo mkœ magnitudin'ujùgm
Damtbiitmextmflo(nani
XX.
pilas, quarum fragmenta etiamnum rejiant, ba~
buiffe dicittir) Dacosfortiter domuit: fed cum Adrianus
intelligeretgentes illas nec facile vinci,necviéfas acquie
domejiicis vtamur exJcere,pontem dirui mandauitfed
emplis. Galli fàf>e ab Anglis maximas in ipfâ Gallia cla
des âcceperuntyac pent imperium ami femnt^unquam in
incolis acciti,peneturepotuerut.
^ngliamynifiab
^4n& cum annos amplius
çlt verofkpe à Scotis'vicliflmt
mille ducetos de imperio acerrime interfè dimicarint, eos
tamede infuUparticula
depellere nonpotuerut
tametfi
quantb Gallis
opibus aclegionibustantofâperioresfunt,
â
inferiores. neq; eflquodAnglife
Gallis impeditos queramr,ciim excuffo Romanoru ïperio,Britani Aufirales,
ne in Scotoriïftntitutëvenirët,
ftnt coaéli Anglofkxones
adpmjïdtiï euocare,qui Scqtomimpetus cohibuerut, domi lacejjère noluemt.Omittograuifîimas
Scytharu,Par
thomm^mcamtTartitTor^MofchomtarUiGothorum,
Hunom,StieJsiommin
Europam &r Afiam incurfionës,
in quibus enumerandis infiniws fim.^Atque illitd es~h,ni~
fallor,quod
pbeta toties
EzçchielJjiefemidsJeJàyas,
ac reliqui pro-
cominifâfabL&M&nebellaJegionesjqui
o iii
tatus,
MITHODVS.
( tatus,ep retHmpublicamm'venturaseuerftones. Qua &~
mnia venus pertinent ad eam quàm dixi regionem, qua
à quinto & quadragefimo, ad quintum vfque &feptuagefimu gradumporrigiiut, vbtfita efi Biarmia. nam qui
-vlteriora incolnnt,qui tamen aut nulli,aut admodum
rari funtiïippretqHè adumm^vtfcribit Hippocratesatque ij qui ad Tropicumaccedunr.nonsvtputauit^rijto
teles hbroquarto À'/eteor. prof ter vint colorisinterni in
nç àvÏ0i(KÔiiriei<(id
enimplantis œquè accidit/vt jrigoribus berindc ataue irnibus vrantur) (èd frigore ad intima
penetrate & bumoremperurente-, vnde Pompetopruina
dicitur. qua tamen Hippocratespertinereputauitadeos
tequifùb V'rfaverfantur.propterignotasillisteparibw
giones. Cajârvero non ignorauit regione,[êdfalpint caufam attulit, cùmjcriberet Germanosflaturam ac robur
augereyquod animi libeitatefruerenturtnec boneflis dtjci
flinis àpuero imbuerentur. cumtamenid calori &humari tnbuendumfit idem calorefficitvtadeum reftingendumpotufepius vtantur.jitim appellant humidie'TJrigidi appétit u. neque entm Maper pot andi formaqua-Ger
maniprafèrtim Saxones, &accola Baltici maris vtutury
vllis vnquatemporibusaut legibuspotuit emendari. Di
emjnquit TacirnSyContinuarepotando nullt probrum-.cre
braviintervinolentos fixa, bumore quoque abundant,
vnde f âmes,quœjnappétit ucalidi &ficciverfàtur-, minus tamen cibo quampotu delec7anturt quia plus habent
caloris.quç ratio eftcurHippocratesjieri nonpojfeputet,
Germaniscùm
vtideabodcpotucopioteytatur.quodin
Inediam
dnimaduertijfet Tacitus caufamnonintellexit.
crfri-
ro.
b od
in t
cœltt
acjôli cofûetudinefemnfiguia
&jrigK,mqmt,cœli
frigidum acfolumflerile. imo vero calot internas ambien
tifr'mn validités refiftmhumor végétons famempropellit.httmore abtmdare argumento efi
incremetum,quo belluœ marina, propterbumiditatis copia, reliquis animantibus prafianr.tum etiam rauca vox &grauis,que in Hi
fyanis,Pœhist&
s£thiopibusfèpra
modumtenuis efi &
clara:quodin bis fiigiditatem &ficcitatem arguit; in il.
lis bumorem & calorem.nam humor nimius inplumbo &
ligno virentifinumgrauem
efficit.calor
etiam interiores
meatus aperit,jngis cojnt. bincfœminœ naturajrigîdiores,clariùs quàm viri loquûtur.media temperie voxjkauis efficitur& çanora, qualis est in <^4fîaticis}ltalis,&
Galhs humor quoquemultusfacitvt
Septetrionales
cùm
ad ^ujlrum iterfaciunt
aut in regionibuscalidis bella
Tacitus, mira Gerçremntfùdore difluant.habentjnquit
mani natura diuerfitatemjum
amentinertiam, &* ode.
rint quiet em. aut cnim bella gérant, aut cùm à bellis abfiinent,deditifuntjomno
ciboque nam calor intimas ad
agendum impellit, vtvidercefî
in puerisquosnon finit
quiejcere cdlor. bumorvero mollitiem affert, & infùdo*
rem abit.atq; bac Plutarcbus in Mario confrmauit vbi
cofluxa corpora Cimbrorum caloribus hfudonbusfolui
Jûeuijfepribit. Quamobrem HijJ>ani &• Itali'fï Gallorum & Germanorumprimos impetusfuflineant,
eosfaci
deinde
lefrangpnt
vt Polybiusprimkm animaduertit
Marius&CaJat
Clarijiimis viéîorïts comprobarunt.
atque hic de Gallis; Initio pmnaplufquamjvm,rPo(ieà
fœminis molliores idemTacitas de Germanis; Magna,
inquit,
MET
HO
D V
S.
inquitjGemtanomm corpora,Gr tantum adimpetumvd'
lida:laboris atqiteèpemm non eademf>atiëtia,minime<p
Jttim ô" œftum tolérant jrigus tamen facile fentnt, & vt
nudi vagan
Pomponius Melafiribit,
adpubertatevpp
tur. Galenus verh miratur infrigidam œparentihus merac nati funt. Afiifao,jhgido,
acprxdurocorponftmul
re lakorem &œjlttm patienter ferunt; vt Aphrodifeusin
frigus tamen ferre nonpojfunt,cum
quxfiionibmjcribit:
riihïl habeant caloris internicontrà quàm Scytha.qui ctt
lorem externum agre patiutur,cum vrgeanturab interiore. vt equi fuapte natura calidi humidi, agrè in s£tbiopia) optimè in Scythia viuunt:Afini verojïigidi acficci,
alacresjunt in ^Africa; languidi in Europanulli in Scy~
mediam regionem tenet,impatiente$fùnt jrigo
thiaQui
ris & caloris, quiamediûtum vtroque pugnatextremo:
•vtrunque tamen aqutfetunt.
mediam appello regionem
non qua interpolum ^r s£quatoretn,fedqitœ
Tropicum
inter&pohm médium tenet
quia calorvehemensmn
fub ^Equatoreejii-vtplanitfecimus/edfub
Tropico.non
à
erit igitur regio temptratijîima,quç
trigefimogradu ad
a
quadràfrëRmumJed quœ quadrarefîmo ad quinquagefimumfertur.eoque
temperatwr, qtto magis ad ortumjpe
flot In eo traclujïta eft Hijj>ania vltertor, Gallia, Ita
PanIiai.GermaiiiaJMpjeri0rvJqtte adManum,utraque
n6niaJttyricum,Myfia'vtraq}iDacia,Adoldauia,Ma
cedaniâXhracia,jAlîaqueminoris
bonapars, Armenia,
ér magna pars Afîç
Parthia,Sogdiana,
maioris.fed quo
prop'ms adormjf éclat regiones^eofuntieperatiores^am
videntur, vtLydia-, CietfiadAvfit&magiiinclinare
licia,
10.
B
OD
INI
de orntfuo loco. eruntigitur AttHàa,AJta,MediatJèd
ardes citeriores Hijj>ani} Siculi, Peloponeftjy Creten/es,
Syri,^Arabes,
Perfe, Sufiani, Gedrofijjndi^gyptij^
Mauri, & qui FloriCyren*i,Pceni,Numida,Lybici,
dam incolut Amena fedita,vt qui in eadem latitudine,
ad occafumpertinent,temperie fint frigidiore. Septentrionales vro qui à quinquagefimogradu adjèxagejimumfio
tamen quàm qui deinceps adjfèfitifùnt. tempe fatiores
nam in priore traéîujiu eii
ptuagejîmumfèdes habent
Germania inBritânittiHiberni^Daniafiotbiapars,
extrema'
feriora Meno& Hipanifluminibustvfquein
qua Europa & Afi* maioris
bonam partent occupat. Rejlant if quifub quidecim Tropici partibus bine inde Jettes habent; fed quoniam ardende iis agendum erit retifiimo calore vruntur,fèparatim
cis & vitra J£quatorem,paliquifub triginta partibus
rem fere temperiem Jôrtiuntur atque if quifub trigefimd
ex
ratione caloris, & bifioriaru
ipft
gradupofitijunt,vt
Scythiam & Tartariam,
Seddeiispopulisqmàtricognitioneplanumfaàemui
digefimogradu adfexagefimum continentur »pmcipua
eorum bifiorias, de quibus iudicandum
fjxêtatto efi, quod
nobis efi,bahm tes, nullas fere aliorum: de omnibus tamen
veluti demonflratione confequequidjèntiendumfitihac
mur. Sunt igitur Auftrales,quod adformam corporis at~
sinet,jrigidisficci,duriy^abritdebites,colorefufco}paruo
clara. Septentriocorpore,cn(]>o capillo,nigris oculis,voce
nales calidi,humidi,pilofi,robufti,colore
candido, magno
corpore,camemolli,fluxo capillo, cœfiisoculù/voce graui.
omnia moderatè confecuti
inter
vtrojque
verfantur
qui
p
Junt.
MET HO D V S.'
habet quod Auf lrales omniu
tamen: Septétrionales robuconfenfione débiles ,duri funt
jli cjuidem,fedmolles.at Hippocrates & reliqttifere/crimontanos homines,qui ad Scytharum
&
ptores,Scytbas
funt.
Sed illud dubitatione
naturam accédant, duros,agre 'fies, &ad laborem perferedumnatos ejfefcribunt.in bis igiturhifloricorum &pbireéîè de bijloria
a
Je
dt/Sidetium
opinionibus,
lofophorum
iudicabimus tùm etiam Limum Tacitum, Polybium,
Gallos & Germanos laboris
Plutarcbum.Cœfarem,
qui
cîtm Hippocrate & Alexadro
impatientés ejfe tradunt,
conciliabimm hune in modumjï demus Septetrionales in
cahda verojunmnejrigidaMborempatienterfeneiin
dore difluere ac languere cuicongmitiUudAgathU
de
Germants, & Crantij de Seandis, quod hbenterkieme-y
uerô
raro œftate beïïagemnt.Auflrales
calorm facile per
natura congruente, tametfivegetiores euadiït
femntfùœ
in regione frigida,languidi in calida.itaque Hifyanœfœminx Germanosirvt audio,Jùa linguapijces moues appellare confueuemnt.quinetiam Celta ac Belgç,cùm in [taliam autProuinciam •veniunt,mimm in modum à eulicibus & cimiabus crucianturproprercutis
mollitiem; indi
genapropter duritiem minus appemntur. ^yitque bac de
reéla hiflortamm
forma corporis,ex qua mores animi^
iudicia colliguntur. Cùm enim corpus & intelleéius contrario modo afjicianmr,quo maior vis fi butus;eominor
intelleÛu; eo minus corpore
plus
quijque
eJliUins:& wo
viget.fi modofenfis integrifuerint.ijnturplanum
eji Au
paies intelleilu, Scytbas corpore praflare id enim Arifioteles hbrofeptimo de Republica innuit;homines robttftos&
Ibi
B "6
D'I
NI
minus ingenio valere,nec Rempublica
Jlos & animofis,
reclè moderari. Afriverop lasjàtis habent cofiHjitvmtm
non item:quœ tamen necejjàriajùnt,tum
ad hoftes repelefl ho
lendos,tum etiam ad ciues tuendos.Tertiamgenus
minum quipulcherrimasparendi
ô" imperandi artes habent, qui viribus Àuftralmmcalliditatemjrangere,
&
confiho Scytharum impetus coercere pojjitnt.ex eogenere
Vitruuius militem legendnmputat
qui non minus prudentia yùàm vinbus pmflet.quam rcaè,aliorum eftoiudicium.hic tamen in hifloria iudicandum relinquiturcur
Gothi, Hunni, Heruli, Vandali; Europam, Afiam, &
Africain armis inuaferunt: fed inopes a conflio retinere
non potuemnt.ejuivero
pmdentium hominum confilia fibi afciueruntgentes adcimlenifocietatem idoneas nafti,
florentifîima imperiadmtijiimêtenuenfnt.
neq, enimfrit
fira Palladem armatam, attt Achiïïem ab ea compreben*
fum poète jîngunt Etquoniam Scythœferejèmper à litterk: Auftrales ab armis abhormerunt, nitllum magnum
imperiumfiabilirepotuemnt.
v trafique Romanifùmma
confècuti,& gymnaflice cum mu
quadam fœlicitatefunt
à Gracis
jïca, vt Plato 'voluit,prudenterconiunxemnt
quidem leges ac litteras, id efl -vrbanamdifciplinam, veluti palladium acceperûtia Peenis êr Sic ults naualemjcientiammilitarem %>eroperj>etuis bellisjibi comparamnt.
èr cum anteà cafim duntaxat Scytharum more ferirent, $
pofi etiam punélim ab Hi(pants,vt eïï apud Polybium,
mirum videri non débet, Jt popu
fenre didicerunt.it 'aque
los omnes reK'maJè gejiarum gloriajùperarinî,
cumpttlcherrimas nature dotes ad difciplinam adiunxiflènt> Sed
p ij
illuâ
METHODVS.
Mud diuina quadam bonitate dicarn an prudentia faflït
eft vtAfriplus ingenio,Scytba corponbus valerent:nefi
b arbaris bominibus quafi tamis vulpinam calliditatem
aut Pœnis, quafi vulpibus magnamvim ac robwt dèdifeii
fet/ius donisadperniciemutriqueabuterétur-nihil
enim cmdeliusjnquitAriftotelesjniuftitiaarmata.
quibtisautevires moderato* dedit, humanitate volait aciu
flitia reliyuisprœfldre. idquod regioni temperatç tribuit
jirifloteles in ^u^Jiiombus^Q^tamobremJnquit^barbari
Jûnt
qui nimïo jrigore velajltt laborantfan quia temperioes
es optima mores opnmosfacit ? Quid igiturhiflorici
innocentiam ac iuflitiam Scytharumtantopere laudant
Aujiralium mores execraturïhk iudicium in hilloria reô* bifloricos difcrepates babeamus.
quiro,nepbilojôphos
rieque res dubitatione caret. Junt enim homines obejiminimè mali,vt reéîè Cffir de Antonio ac Dolobeila iudicabat'.Bmtum
vero & Cajïium macilentos hominesme^tuéndos ëjje. at Septentrionales obefJùnt,Aufirales
maTacitus de Germants:
cilenti verum efiigiturquodait
nec
Gens,mquit,no afluta
callida:aperitenimjècretapecloris licçntia ioci,& nuda omnium mens posera die retrac~iatur,fàlua vtriufque temporis ratione.quietiam bac
iina ratio eft,cur reges ac tyranni olim bifque temporibus
adprœfidium corporis Thraces, ScythdS,Germanos,CircaftioSyHeluetios magna mercede fèmper qu§fierunt:non
'viribtis fuorum>vt ineptèplerique
quod
arbitrantur,difjidant-.fed quodintelligunt in illa vajlitate corporum,minimum caUiditatis ac malitia latêre;edfque potim militis
quant imperatoris munere deleciarLcjuô igitur modo crudeles
IO.
BODINI
deles ac barbari appellantur ? ratio efi in promptu. nam
ab hominum
ipto quijâue plus abefiab humanitateMefl
natura,eo propitts ad ferarum fimilitudinem accedit,quç
citm ratione careant iracundiam & appetitus cohibere
nequeunt.itajitvt
Septentrionales ad crudelitatem impetu ferantur.hinc
ThucididesTbracas
vbi nibil extime/cant,QoiuneûVxToi>yiioçappellat. Tacitus vero de Ger
manis-, Occiderefolent% inquit, non di/ciplina&fèueritate,fed impetuacira vtimmicum. nam Hungari cafô
Gritto penulas militares & hafidi in eitts cruore gentili
Britanni ex regibus XL. ciuili
more tinxerunt
conffiirationeduodeciminterfecerunt '.principes vero innumerabiles centum quidem annis JCJCJC.pofteà
quàm ab
externis bellis paululumconcjuieuifîent Tranjylttani (fî
Polonorum & Iduij chronica) vt Georgium
Jèditiojbmm ducem acerbius craéîarent ( is enim nobilif
macejimos qtiofque Hungaros palis transfixerat)triduo
ratos inedia milites eo crudelitatis adegerunt, vt dentiverajùnt
bus ftirantis ducis anus dilacerarent, atque déglutirent:
deinde exenteratum in frufia Jecantes vembuscoâlum
captiuK appofucrût. omitto Dracula Tranjyluania principisfeuitiam omni opinionemaiorem. Omitto Gothoru
& Hunomcmdelitates anteà inauditas,nomodo
in homines,fed etiam in belluas>'vrbes)arces)lapidesi&fepulquafunditus euerterunt: Neque maappetitus coercerepojfunt'. Tagisiraciïdiam,qnà'malios
citm de Germants; Aleam, incjuit?jpbrij interjèria exercentitanta lucrandiperdediue temeritate, vt cum omnia
contendant. bin c
defecemnt, extremoiaBudelibertate
etiam
p itj
chra Romanorum,
MET
HO
OYS.
etiam illa quainGetmanos&FrancosiatfaturaPro'
copio cupidïtds babedi,quœ tanta eji, vt vitam amojbelcommutent. Australes non tam auari,quam
lumpecunia
ac tenaces Scytka prodtgi dcrapaces.gr quoniam
para
ah ingénia je deferifèntiunt,Jùpra modumfij]>iciojî euadunt. atque id no fin homines anteà Jatis intellexerunt.
retulit in hofyitiis publiasfteHolfierboc ampliusmibi
cuUtores & <àTOft»s&in Gothia latere. oritur enimfttab inopia conjîlij.itatjuenon nifi ieiwnï cum AuJpicio
decepros Jèntiunt calfirahbus contrabunf.ciimquefe
culum reducunt, aut plerunque decipiendo préoccupant,
aut denicjue vint affemnt.quo £tij: œquè perfdi atque
Aitjlrales omnium opinione habeantur. id quod veteres
cum Scytbis baberent commercia,pekiftonci,quodnulla
nitus ignorarunt. pofieà veto reliflisjèdibus fèipfospateè
fecemnt .ficigiturProcopius
de Francis cum Germania in Galliam vcnijfent^bos enim Germant à feipjis ortginemtraxijjègloriantar)
Eagens, inquit, adjîdeprodendam omnium aptijiima. âr f^opifcusiFrancisJnquity
familiare efijidem ndcndojrangere. bine Alciatus cauâamfcorpionU in Germanos iaclariferibit. atque hoc
prouerhum in Gallia vulgatum retinemtts. quod cum bo
na illomm venia diclumfit ne cuiufquam gentis nomen
oratio noflra lafura videatur. neque enimdereipfâ,Jêd
de inftta cuique naturajeribequanqua
in eo génère Germani à Danis & Noruegis quibus maxime diffidunt,
longe Juperantur.nuftjuamprofeclo perjidia aut crudelitdspopttli erga principes \autprincipum interfe maiorex&•
arfaquàm inter Chnftiernum & Goflauum,Danos
Suecos.
IO.
KODIHI
r
Suecos.ah iti etiam Normanni,quos vulgusjidem minus
colere fufticatur, originem traxerunt Quodjiab
inopia
ratiorits & confilif Septetrionales appetitum cohibere nequeun^acproptereàintemperantesjufpiciojiyperjtdhcrudeles habentur. quanam ratio efi cm Aujirales multo cru
delioresfint, magis etiam perfidi quàm illi hic rurfits iu~
dicium in hifloria requiro. confiât enim Auflrales maximas haberea natura dotes ingenij nam Hircius des£cotra Cœjârem dimicatibus; Ipft
gyptiù
hommes jnquir,
ingeniojifîimi & amtiJSimi quœ à nobisfieri viderant,
vt
eafolerria efficieb*nt% nofirt illomm opera imitari roiderentur. idempauïopofi; Aptifimum eïigenus s£gyquis autem nefcit quibus anibus,
ptiorâadproditionem.
& quandiu Romanorum potentiam elufèrunt Pœmfnihilominns cmdditatem in ho fie s incredibilemfemper exercuemnt; vt videre efi tum in bello Punico, tum etiam
Pani,t»uin eo qttoiSpendij &CartbagineJèstvtrique
ait Poiybius qua nos audiuituogejjerunt;omn'mm, vt
mus crudelitate,ac omni jcelerum génère maximum, fed
ludicra videri pofiint qu* à Polybio de cmdelitate Pœnorum nanantur,fiquiscïthtfloriaLeonisÀfri
compararit vel etiam eu Muleafîis eJr filiorum inaudita crudelitate quam non itapndem tum in ciues,tum infeipMuleajjes de regno, vndepatrem
fos exercuemnt.Nam
âeiecerat.expulfus
ah immantjratris iniuria exufiomm
oculorum orbitate miJerabiHs,fiplex ad Carolum lmpe-(
Panis igitur prof cela Jùrit exocularatorem'venit.^4
tiones t membrommauulfionesyçxconançMlifi0ionest
knta •vfiiones, &palorum traiceliones. totius vero cor-
poris
METHODVS.
confraélio à Germants vt videre efl apud
in Colonie defcriptione à quibus fupliMunfterum
–ciis Itali,Galli, HifJ>ani, Graci AfîaticifemperabborponsinjQta
rtierunt,autdbaliis
inuitiaccepemt. Nam Romani fontes ante lèvent Portiam ( qua etiamnuveri/era à ciuium
ad ^wjnumfecun, velgiiLeconjrdfliocorpore amouit)
eli exiliumperneypq^ettanùnedianecabantitandem
etiam aqua
mijjiim.apud Grxcosàcutœjjjuserat-.quam
ait Tbeophrafius^uo mort em fine
temperabant Chiffe
dolore accirent quia inipjàjnorti^plHS Jàtis acerbitatis
nifiquis nouo quodam CT immanïfcejneffe iuduarent
lere obligaretur.acne quis apraua dijciplina tantam crudelitatem manare credat,vt Polybius Americom Auin
jîraliumnaturamjpediet,qiii
cœjômm hofliumfan& meguinepuerosmerguntdeindefanguinemfugunt,
br'ts concijis epulantur. Efi igitur Auflralium&Scythamm crudelitas longe dij^tmilii^uod bifolo impetu ad
vin.
iramt& generofa quadam animi audaciafemturad
illi nec fadittamjum etiam imtatifacillimèplacantur.
irati diffiallimè leniuntur: tum bofles
cile irritantur,&
inuadunt vulpina calliditate, non vi aperta viêtof^ue
immanifuphciomm acerbitate cruciant: quç immanitas
partim ab eatyranide proRcifcitur quam praua educatio
£7* immoderati appetitus in homine Jiabiliunt :fed multo magsab inaquali humorum confufione:bœc autem ab
démentis imequaliter affeélis elemeta vi calefiittm cor.
in démentis
porum agitantur.
verotorpus humanum cotinetitrjànguis in corporeffiritus injànguine, anima in
fiirittt mens in-anima quœ tametjiefi ab omni concretione
I O. BODINI
tione libéra contagions tamen ex illa coharentîa plurimùm afficitur. ita fit vt quifùnt in extremis regiomb&s,
advitia procliuiotesfint. & quemadmodum atra bilis
non aliterafanguine3quamfexavino
dimU.itur.ita perturbationes animi}qua ab atra bile proficifcutur, tenaciffime bœrent. ^uftrales vero atra bile abundant, qua ex
hauftisardore cali humoribus,qua(ifex in imofubfidet,
&pertmbatiombusmagisacmagisaugetur>vtqMfuM
hucinmodumàmentecojluutiyplanèimplacabilesfînr.
Coriolanum:
talemfuijjè Aiacemferunt,£s
Martium
quorum alter non prias leniripotuit,quàmpatri* fines ac
ficias ciuitatesferroflammaqs deleuijfer.altercùm hoftes
vlçi^tmngo^èt^infiurorem conuerjus grèges ,y> armentacadebat.Hinc
igitur facile eft de bittoria iudicare
perceptacaujâfuroris. confiât autem Aujlrales furore fa
ciliàs capi quant Septentrionales-, 'vtfacihhs homines infaniunt quâm belua. Jcribit enim Léo ^Af a infinit am
ejfe in Afinca furioforum hominum multitudinem,&
vbique publicas adesfuriofis conjlitui; quibus etiam ainfehundatHiJf>ani<epars illa quajsfujhralioreji.in
riore Germania.nuUiferèab atra bile furiofi ,fed àpngttine;qttodgenusfuroris vulgus morbumfancli Viti appelât qui ad lafciuiam &inconditam Jaltationem impeîlit,quàm mufici lyra imitantur,deinde numeris ac modisgrauioribus >vmnturiidquefinfimfaciunt, quoujque
modi ae numeri grauitate plane conquiefcant. qui vero
médias habentregiones, à bileflaua cùm aduri cœperit,
agunturinpbrenefim qaaad cades & vulneraprorumpit.quifub Vtfa viumntàm abudentpimita, necejfe eji
furoq
M Et
HO 0 Y S."
démefurorefênum,id ejl letharga laborare, quodgenus
na ftuporemac obliuionem af fert. infania vero vbique
ratio appetitumvincere
majjatur.infaniam appello,cùm
nonpote ft,quod maxime Septetrionahb>tts cotingit. nam
lit ait Cicero,
caderepoteft
fapientem
infant a
furorin
non poteft quod nojki àdmoduminepte interpretantur,
mm imperitos ac fimplices homines incurabiles ejfe aiut.
Quf omnia in vmuerptm dtftafint. vbique enimfurioft^ldancholicisphrenetici, lethargici y vbiquefipientes,
alibi longèplures, alifortes ac temperantes homines-,fid
bipauciores.quxi^turàmedicisdeabradentemelacbolia, & ab ^Ariftotele de melancholicis diéîafant ^Auftralibitsferè conueniunt,ad eàqtte iudicium hiftoriarum
débet accommodari.quœà nobisprœtermittuntur.ea tantnm quœfunt omijja velnonfatis intellefta plantas explicemus cttiujmodi ejl illud; ^ujlrales omnibus volitptatibus ac veneri maxime deditos; Scythœs vero negat
Hippocrates advenere aptos ejfe,ob nimiam,vtipfèjcribit, ventrisjrigiditatem ac humiditatem tum etiam ob
&ciimjïw
equitationem, acproptéreàinfcecundosejfi:
jîra venerem tentauerint^diovenerisfeipfiscajhare.ca
firationem vocat alibi venacepbalica quœjïtb auribtts
latet, feélionem, qua his quoque temponbus vti qttofda
accepimus. Hœc tamen omnibus
f ère hifioricis répudiât,
adhibeamus igitur reftumillud quod qummusjudicM
hiftoriarum;^ phlofiphorumàc hiftoricorum difcrepatiam tollamus.nam Gotborum jScytbafum & Germanorum tanta facuhdttas eft vt non modo Septentrionis
•vajlasjblitudines acjyltau maximis vrbibus decorarint,
ra
10.
1ODIKI
E
fed etiam in vniuerftm Europam colorius mtjêrint: non
tantum Germant vltra Danubium, verumetiam. ,Scadi
In extremis ScytbU jimbtis pofiti.illincMetJiodius
£r
Paulus Diaconus, exercitus quafiapum examina erumtradunt. Iomandesvcro
& OlatisappellantbominiïojficinaïquodmdeGothhGepidœyHunni,
t
CimbrhLongQbarÂh^laniiBurgûdhNormdmfPiftii
HerulhS^euhSc^UhSuket^Rjigi
originem traxemnt.
pereçojkeuijfe
calidifmt @*bumiâi
vnde fœcun,dtthium non efi quin omnium populoTumfœcundtjïimifint.ac
nefcio qtionam modo Hippocra
cùmautemScythœ
ditai ingcneutur
tes Scythas ventre jrigidos ejfeputat.idenim falfum ejfe
natura ipfa demofiut. nam que ratio efi vt hieme maior
fit in vi[ceribtts)qua'm afiate calor(id enimfemens oreftt
manti haliwsfignificat) eadem efi in iis qui Septentriones incolunt.acproptereàjùnt
aptiores^onjâlacioresyvtputauit
bieme vimad^i^nendum
Arifloteles. namfala-
cioresjùnt œflateviri(propter
acrimoniaflaua bilis, qu*
idpnei i{a quoque Auajîate copiofiorefi)minitstamen
Septétrionales vero magis idonei.quod
Jiralesjalaciores
efi quod iis qui fins hafumma Deiprudentiafaffum
bent adgignendum facultatis, voluptas non magnopere
effet neccjfaria: iis vero qui minus habent humons &
calons ymaior es fiimulos voluptatis optima parensnatura
dédit •' alioquinecfuum genmpropagare nec jôcietatem
colere vellent. eademnatura fecit vt bieme vin a fiâte
fœminœ advenerem procliuiores fint tvt aiuntmedici,
non ad voluptatem pr opter fe expetendam quo nihilfœanidius efi neftejolùm adprocreatione, quod quis
y
u
manti-
ME T KO D V S.
mantibus commune effe videmus tfidetiam vt effet jruend<t/ôcietatis,adquamttatijùmus,perpetuumdejide~
rium. poterat enim voluptasjpcietatem ad breuetempus
conciliare,vt caleras animantes, non tamendiutms retinere,autmutuum amorem tueri. Sed Hippocratis rationem car Ssytha ad Veneremminùs idoneifint,quia brac
cis 6* equitatione perpétua vtuntur,probare nonpoffum:
cùm^Ariïiotelis tcftimoniofc quidemcertijiima ratio.
ne,(juamaffert in quœfiionikus,Jâlacioresftnt qui equitareconfueuerunt. Fx his intelliguurqttidde Cajàre,
Volaterrano, ac Tacito iudicandumjtt, qui Germanom
continentiam tantoperelaudant. Tacitus;Seraiuuenun»
n)enusjmqmt,eôque inexhaufiapubertasinec virginesfeJiinantur. quodtamen continentU tribut nullo modo poteft,cùm anteà doçuerimus Septentrionales Jùaptenatura
intemperatiJSimosejjè inpotu, cibo,iraialeairapinis.nam
qui tempérons idem quoque continens efi, non contra,
nullus eftautem cotinenti*bcus,vbinull*/ûntqu4'ap*
petanturlibidines ac voluptates vt nemofortis dicipojfit, nullo propojttopericulo vel labore. at Auflrales, qui
plus habent rationis & conjtl^à ratione impetrarunt,vt
liberiùspeccarejûauitatis caùfa liceret.cùm enim difficil
lime fi confiner epoftnt, titvero in libidine pnieéh execradis voluptatibus abututur. ab illis enimpromifiui beluarum & hominu concubitus/vnde tot moHranobUparium ^fnc* reg.mes.hinc Jujtralium, hincPcmorum
apud Leonem incredibilis Zelotypia,àqua Germant Ion
gfîimè abfùnt- dequibusfic Cajar; ^ytnte X 'XV.annumfamin* notitim babuiffe, in turpiftimis habent rébus,,
IO.
BODINI
bus cttiui rei nuïïa eft occultatio ^Itomtrm
quoque»
Cjr Munfterus in dejcripnone Badenfi tradunt Germa' y<
nospromifcuè Çrperegrinosguoque cum vxoribusjtnejîi
JJ>icione perlui.nomen Zelotypi,inquit Munfterus, apud
tjlosiocumnon habet.Cajar quoquefcribit Britatmos
duodenos vxores habere communes 6 frottes cumjôroribus,parentes cum liberis. ltah hune morem ferre »unquampotuetuntjmulio Minus Hiftani: qui amore ac zç.
lotypiafepe infaniunt. Vomi vent & Jimerici mortem
prafabiliorem ducunt. quarenihil mirumfi Perfamm,
Panorum ê? Hebraomm regesjèmperinfinitamhabuerint multitudinem vxort/m Scytha vero vel communes
vel Jtngulares quibujeumtamen ita viuunt, vt etiamnum in ipfts renbus, ex quibus popuhmores intellipmus,
tncredibtua contmentue exempla feranturfcribit enim
Volaterranus Cajtmirum Polonitt; Vuenceflaum Bohemia reges, cœttbes& cafios femper vixijjè Ffftiricum
vero.I. Imp.non modo ab alienis vxoribus ,fed à fia
quoqueperpétua abftinuiffèEfl igtturcaufagenerationis
a calore & humore
libidinis^ah vtraqj bile.à flatta qui'
dem propteracrimoniam, ab atra vero propter ftumam
efiin eo génèrebilis: atque id vo
grflatumquiplurimus
luittopinort ^rifioteles mea quafiione qua dtfëutat cur
melancholicifalacioresfnt. argumento eftquodquiacribus grflatulentis cibis vtuntur^falaciores euadunt; eoq;
magisfi bilis exadufiioneMrisvelJâlfi euafèrit.bincfor
tajitspoet*Venerem finguntmaris jj[umanatam.atque
eb eamcaujâmfaéîumopinor^tex omnigénèrebeiliammjnuUumprtterleporemmafcula'venerevtatuKqum
etiam
q iij
Il8
METHODVS.
etiamjtefie Vanone ac y£Uano,concipit ac parit \fœmi~
ex omnibus animantibusjùperfœtat.
conmina
verofola
bile magis abundare. mare non
autemnuHumatra
flat
mirum fi ^Aufirdes qui ea bile pleni jknt àdvenerem
procliuiùs feruntur; quam proptereaPtolemœuspQtiJSimùm in Ajrica cotiser Scorpionisjîdus, quodaipuden-.
tradit. Habent etiam ^Audapertinet^jricapraejfe
fhrales ex atra bileguod leprajabowst
quiproptereà
morbus Punicus à veteribus appellatur non propter mborém,cïtm ^Auflralislepra iudicio Mofis & Plinij nihilbabëat rtiboris,Jèd quoniam Mine originem habet.ilUnc etiam morbus^4rabum,quiK\Qo{
àquibufdam^k
aliis Awkh ejr vitiligo appellatur. nam ante Pompeium
magnumnullos ltalia,
tejh Plinio* viderat leprofis.que
tradit. argumento fit,
ejje
morbumsEgyptipecultarem
leges de lequod Mojks omniumantiqui/Himusfcriptor,
Romani nullas tulerunt.Çf qui..
£rô^s^^itas^raciac
demjn eo cor^entiunt Leo Afer & ^4luarefius'.nam alter cèdes infimtaVin vtraque Mauritania leprofis conftitui alter leprofos Abifîinorum cum populo verfari ferimorbus effevideatur. Amencam vero
bittvtvulgaris
noftri bominesteiîatum reliquemnt leprofisiaut,'vt
ipf
aiunt,NcApolitano morbo laborantibus abudare:
quent
morbum Scaliger Indicum Indi Pua vocant quod ab
illis injùlisinueéiusefiin
vniuerfâm Europam &AfirU
çamiacpaulatim in Syriam&'Scythiamvfque
peruafit.quod autem ab atrabile ingeneratur,ex eoplanum efi,
quod qui plus habent melancholid humonsyeo difficiles
çurantur.facit etiam atra bilis vt^Aujbatesmjlesfint»
ac
I
O
B O D I
NI
ac demifîo vultujncejjù
tardi & cogitabundi
Septentrionales lati &
alacres,propterjànguinis
copiam. Ex bis
omnium hiflotiarum fcriptores
perjficuumjittCuromnes
tradunt ^Auflraks ad maxima corporis & animi vitia
procliues ejfe.ratio eft inpromptu,fcilicet cum maie fuerint ab atra bile conftituti:finl>cne temperata fuerit ea
melancbolia qua diciturabradens(jùnt
autem
multage& animi vires adipijcuntur.
nera ) egregias ris
primùm Iwerifuntab
infinitis morborumgeneribus^uaà
repletione,fluxione,&fanguineputnderiuatur.fiini.n.
humoris
inAjrica rarifiimfacleuifîmœfebres^ropter
interni & caloris inopiam.quartana vero,quœ melanchoHippocrates, nunqua
lia propria efl,/èmelcurata,vtait
recurrit.In Septentrionibus putres à fanguine febres, tumores, œdematatmorbi cominaleSyCoutiljïonesjœcitates,
à
quo lonffus medio receditm. quorumvna ratio eft,craf
Ji humons £%•excrementorum copia, ,quœ exiguajùntin
Auftralibus In media regionegrajjantur pefles, propter
aërisJrequeMesmutationes^uminextremisperpetuaJtt
byemsautœjtas; in medio tveris etiam& autumni magna mutationes. bine etiam morbi articulares, tertiana,
an impie }noSiri
berpes&gangrœna
quam,ineptè dicam
acceptant femnt D.Antonio>qui àplerifque in Italia &
GaÙia Narbonen fi ardentiore rvoto)certemaioremetu eo
mehturcjuàmDeus immonalis.AcfaUunmrquiputat
dia regionis bomines, ,quodab extremis Iongtus abfîtnt,
vitam babere diutumiorem. Auïiralium na
aut
falutem
tura conduit cum calore Scytbamm cumfrigore qui in
medio font ^tametficateris temperatiores videntur, ni-
bilomi'
METHOD
VS.
bilominusàcalore &jrigoreoppugiantur,
& fréquentes babentaèris mutationes,qux morbospariant &fène
étant pramaturam.bine bifioricorum dijerepates opiniones de vit§ breuitate. putauitAriftoteles diutiùs ad Au.
ad Septentrionem: Galenusin meftrttm viui Plinius
dia regione,quam ipfe in Afia minore collocauit, vbibomines optimo ejfe temperamentoputat. Gallos vero}Scy
thds,s£gyptio s ^Arabestneperfimniumquidem eiuf
modi temperamentum attigiffè. idem tradit Hippocrates, omnia pulchriora, maior4 acmeliora in Afia najci,
mibi videntur. nam
quapartim vera,partim etiamfaljà
maioresjimt qui ad Septentrionem vtanteà docuimw,
& qmdemprtefiantiore forma idque lofippus Cœfar 6"
Tacitus de Germanorum mira ma2nitudineteflantur£f
veteresformam Gallomm (quos a calore candido laéJeot
feu Galaéîasipfi Afiaticivocarunt) &Gallicosvultus
quafi prouerbio Tertdlianus •vjùrpawt. in eo tamen genere Britannis inferiores videntur. fed Galeno ignota
à A/- Aurelio
ftiitGaliia,cfuam vtviferet,
rogatus adduci nonpotuït.Cum autem vita diutuma calido ê* buifnido ftiflineatur, par effet ad Septentrionem diutwsvit uiM çj b'mcforuffe Plinius Hyperboreos annofo <euovi
^J^otrahere Putauit. & quidemnotumeSiin Britania vitra centefimumannum viui: needubito quin Scytbammvita bngè àiutumiûr fit f Mura,nifipotuaccibo
*r Jej^iskîBÎSnt
Auflraliumquoquevitam longiJ3ima
effèveterumaciuniorumfcripta tefiantur. tametfi enim
calore & bumore copiofi minime abundant, excrementa
quoque mtdtA défunt 3quajêneflam&interitumajf
erre
î 6. B 6 » I NI
nam quo minus planta ha
i¥ omnium confinfuputantttr.
hent excremëtî,eo diutiùs vigent,vt eli apud TheophraJium Alïj température coda vitam protrahi longiorem
arbitrantur. nam ltalia multos alit qui centefimum annû
Plinius ex cenfu Robis quoque temporibusjùperarunt.
manorum annos centum & quadraginta guoÇdam
<vixiP
tamen iunioresfnfîoricos mm•veteribusi&
fe tradit.qui
meteres inter Ce contaient tum etiam phyjtcas rationes
adlttnxent) certifiimum dehifionaiHdicium r?ret-yfcilimaxime tamen Numicet Auflrales longiore vitafai
das.idquod credibile cfrcumjmnofe Comices >qttœ nihil
fere caloris^minîts etiamhumorhhabent^uâttuor
hominumxtates imfdere dkanmr prœtereà Elephantes qui
Ariiiotelis ac luba tejlimoniovitam
omnium animannon alibi quàm ad Aufirum reperiuntur.
tiumfuperant
mille vigere dicitur,
itidem Palma^uœinterdutnannss
non nijtad Aufiralem plagamait pote fi. quinetiam aurttm&Adamd&
quotàfe ipfa nunquam interitum fentiunt,ad ÂufLmm optima; nullaferè ad Septentrionem.
nequeenim verum eftab optimo tempeumentojvtpmat
GalenttSt'vitam effici longiorem alioqui lapides planta
plantée animantibuSjelephas & cornus homine temperacùm ingenij prœflatiam
tioresejpntt quodabjûrdumfit
ab optima temperie iudicari putet Iamvero cùm animas corporiprajlet, maiôrque via ingeniorum fit ad AuJirum quàm ad Septentrionem,dubium non efi quin po& maiores fint in
tior mundi pars ad Aufirumpojita fit
in Aufitalibus quàm in Scythis virtutes
vitia quoque
maiora in quancunque partem inclinarint.atque hinefar
citè
i
METHOD r Si
cil? iudicium de hiftotia Liu'tf coïïigemys»qm cumAnnihalis minutes commemoraffet Has, inquit, tantôt <viri
inrtutesingentia
vitia aquabant inhumana cmdelitas,
Punica,nibilveri,
^përjidiaplufquam
mhilfanÛi,nullus
Deùm metus, nuïïttm ittjiurandum, nulla religio.faljitm
bomines adjîtmmli
ejî enim quod Macciauellus firihit
Jceleratifiimos efje non f>ojfi,exemplù Pauli Bahonis Pee
ru(î& tyranni cjuicum JuliumPontifcem
vnàcumjko o
comitatu occidere facile potmffet dominatum amïttere,
maluit. hoc Annibalnon
mam^antumjcelusper^etrare
fecif fet. idem Macciauelltts halos, Hift>anos,& Gallos
Jceleratifîimos omnium gentium appellat Germanorum
iulîitiam gyprudentiam mirum in modum extollit vno
loco alibi perfidiam eomm,auannam ,juperbiam
infBatur. ejUtealignorantia momm ô* natura cuiufquepoenimfiupidi homines & ruïlid
,fedm magnis ingeniis, vt efi
virtutesaut vitia ine confuetetttts nifi excolimr,
quemadmodumfœcunda
puliprofeétaJttne.Neqi
valdefiaghiofieJJèpoPiiM
Platonem,magnœ
apud
uemnt.&
nocentium berbammvim profert & modicè
Undgham
cuha •valdefiujnferafityfterilis vero necpte ftlutares, neque noxuu herbasftecquicquam omnino nijimaximo labore parit ita quoque de Auflralium ac Scytkamm in.
bifiorici
geniis iudico. Quare non mimmfiomnespropè
acpo'ètœjam inde vjque ab y£fchylo, magnam Scytbarum innocentiam luudantjnalitiam Auftralium infèclatur. Plus valet Jnquit Tacitus, apud Germanos boni mo
leges. at illis temporibus omni dijcijeSjQuàmal^ibondi
plinacamere Germant
vtpamm à befiifs dijcreparent,
quod
io;
jodini
quod ipficonfitetur.cùm igtturinfumma ignoratione ver
non video cur tantopere laudabilts fit eorum
farentur,
innocehtia qui necvalde mali, necboni ejjè potuiffent:
laude dignus
ufumma
eft, qui virtutes, quarum vim
Jêd
animo comprebenfam babet,Jj>onte colit,cùm iniufius ejfe
aditus <vnusefl,ve!uti recla l'tpofîit vel quod virtutïs
obliqua Juntinnumerabiles
vel
nea,circaquâh'mcinde
bonorum & malorumfinibus »
quod homines propoftis
multo mugis ad fcelera feruntur, à quibus nonfolum crudelipimis Jhpliciis t*ternaque mortepropofita deterreri
nonpojfuntifed ne prœmiis quidem immortalibus ad iu~
fiitiam impeUi, vtpleriqueputent homines infumma innocentia vic~lurostac multo beatioresfuturos,Jt malorum
fruBus ( fine quibus tamen natura bonorum percipi non
pote fi) nunquam deguftaf- <:fed,vt cœterœ animantes,
naturxjûœcongruentervixijjent.quam
quidem ad na& montanos homines nulla di/ciplina inturam^cytbas
videmus Ex quo
formatos propiùs accedere
relinquitur
quid iudicandum fit de hifioriàsyqui Grxcorum, -s£gyptiorum,Arabum & Caldtsorumjûperfiitionem,impietatem,magiam, flagitiofas libidines, & crudelitates inJêâlaturtqua laudabilia funt omittut.ab hfdem enim littera,bonœ artes, virtutesydijciplina, philojophia,religio,
humanitas denique ipjâ in orbem terramm velut àfonte
tamen
profluxit. neque
Scythkfua indufiria defuit, neiis qui mediam regionem tenent,fed egregias à
que item
Deo immortali dotes funt confècuti, quœmeliùsintelligi
nonpojjùnt,neccertiùshifioriieiudicari}quàmfihun7aconfiituta tautmu»di
nicorpom}atitReipubl:cœbene
r ij
fide-
ME THOD V$.
fiderumcfue tœlettiutn imaginent proponamtts .Fingàmus igitur tribus bis populis, eo quoddiximm ordine,
conjiitutis, prxeffe quojdam Planetasjdquetantùm doclrinagratia -.deinde AuÛralibm Saturnum,fyuentibus Iouem, Seftentrionalibus Martem tribuamus. tum
in orbem ndemdo mrftm^uflralibm
Venerem (nam
Solveltttifons luminis omnium communiserit fiquentibus Mercurmm,Septentrionalibus Lunam.ex bac veluti diSinbutione mumpopuïorum vim qttandam vni*
aiunt enim Caldϕ
nature
intelligemus
planius
uerfe
Saturni vim in contemplationepofitamjouis in aêlione,
Martk in ejfeéîione. id autem ex Hebrais naturœ optimts interpretibus intelligitur.illi enim Saturnum »Knat»;
vocant, ideftquietum, quo nihil ad contemplationem
mains ejTepoteâ. louem^Xt ideftiuflumappellant;
cùm ab Hebrœis,vt optima quaque,accepif
quod Grmci
but ajiidere finxerunt. Martem vero
Jènr;IuJUtiam
D»tKû, id eli fortem & robujiumi quempropterea
Cald<ei&GTacibellispr*ef]eputamnt.Satumu$quidemjrigidus,MarscalidUs,IuppitervtroquedicitureJJè
temperatus. primas adfcientias & ea quainfîla conteplatione veri acquiefcunt alterad prudentum-, qua in
omnes compleftitur.
azendopofîtaefi,quaquevirtutes
terttus ad artes & optjicia,<ju*in manu ac robore pofita
Çuntipertinet.primus admentem, alterad rationem, poftremus a,d<p<em*<n*Nam Aujtrales populi diuturno
contemplandiftudio, quodatrabili congruit ,pulcberrimarumjcientiarum autores acprincipes fuemnt-.natura
arcana detexemnr.matbematktts dijciplinas inuenerut:
de-
IO.
BODINI
denique religionis caleftiwnque fiderum-vim & natura
Scythe quod ejfent ad contemplatiofnmiperfyexerunt.
nem minusidonei profiter Janguinis & humoris copiant
(quibus ita mens obruiturvtvix
vaquant emergat) ad
traeaquœjûbfenfumcaduntjdefiadartes&opijicia
fianda ,ft>ontèfeni cœperunt. bine à Septentrionibus en
qua mechanica dicuntur,belli tormenta,fufiri* artes,typograpbia,qu*jue pertinent ad metaUicam difciphnam,
quam ita traéJauit Georgius Agricolahomo Germanus,
•vt ^sfrifloteles acPlinius in eo génère nibil intellexifîe
videantur. nec mirum videri debet fi Germanos & Britannos accire filent Itali & Hifpani
quodcœlefii quodam munere occultas terre venas inuenire & in tient as
aperirenorunt.iidem
quoque alumni Mart'ts militarem
dijciplinam anteàfemper}& nunc quoque incredibilijludio coluntarma traèlant,montes
aquant,aquas deriuat,
arjeque totosvenationibusiaff'iculturte>pecuaria,autiif
tibus que opera molhmtur,dare confueuemnt,vt itlorum
ingenium in manujjofitum ejfe videatur. quodjâtis indi
catomnegenu$jitpeïïec~iilis & injbrumentomm qtuab
illis tam arttficiosè,tam affabrèfunt %>tea cateripopuli
mirentur.jtmitan nonpojlint.atque idfortajfe voluit Pla
to,cum diceret Afartem& yulcanuartes reperifjè.quod
fi^éjlrologis habendafides eji qui MartemnatiuitatU
principem habent,aut milites (ùnt,aut opificesfuturi. At
media regionis neque
ad occultas [dentias ita
nati vt ^iuftrales
neque opifciis ita deditijunt vt Sefed ad res agendas omniû aptifômi.namfî
collegerit, iudkabitab equisomniabifiorkorumfcripta
ptentrionales,
r
iij
iufmo^
MBTHODVS;
mfmodihom'mibusprimùmprofeiîa ejfeinjiimta, leges,
mores,atque optimam Reipukmoderada rationem, tum
etiam mercaturamtgubernatoriamt oratoriam, dialecli*
cam imper atoriam denique difciplinam hammautem
dijciplinamm magiftriejjeferuntur luppiter ac Mercurias;& qui ïouem,aut Mercurium, aut vtmnque originis domïnum habet,ad bœcfeapte natu raferri dicitur.&
ex
quidem confiât hiftoriarum letlione, in Afia, Gracia,
j4J$yria}Italia,Gallia, Germaniafuperiore qua Polum
inter& s£quatorem à quadragejtmo ad quinquagefimum gradttm interiacent, maxima impcria Jèmperflo~
ruiffe;& ab illis regionibus fùmmosimperatores,optimos
iudices, prudetes iunfconfùltos,
legumUtores,<equiJUmo$
difertosoratores.jàgacesmercatores, clariJSimosdenique
hiftriones &fal>ulantm acJores ortum babuijfe. nulli ab
Jdfrica, multo minus à Scythia iurifconfultijiuïïi oratomjraripoëtaypauciores bifiorichpaucijïimi qui copiofam
ô" vberem exerceant mercaturam qualem ItaliyGrad,
hifloria confe*
GaUiyHijj>amt^Jtatici.bacigiturcum
ramus, vt reclms de re tota iudicari pofît. queritur Galenus nuUosynquamà Scytbiapbjlofôpbosprçter Achat
ndfimjrmumerabiks à Gracia fJuxijfe.Jcnbitquoque la
lianus Aug.vbide GaUiiaguy quorum naturam vjù diu
turno cognitamt& plane compertam babebat,Celtas nec
_jdHloJ<>pbi<enec dljciphnisjnathematicis operam dare,J
fed in Dialeélicisferè ac Rhetoricis acquiejcerc. bine luuenalis; GalîiacaufidicosdocuufacundaÉritanos.
quin
illa ipjâ religioqua vtebanturplanumfacit;Deum Mer
curiftm,inquit C<efar,GalIimaxime colunt: buius plurima
10.
BODÎNI
ma Jùnt ftmuLchra: hune inuentorem artium ferunt
hune ad quœftus pecunU,mercaturafque
habere vim ma
ximam arbitrante, bat igitur bijlorias experientia diuturna comprobauif neque enimyfquam terrarum fîmes
caufidici nujyuam ciuilis Jcientia maiore ftudio colitur.
occulte vero Jcientia ac matkematkœ difeiplinœ valde
fhgent.Contù
vero Auflrales, quod aJSiduè contempla.
infitum atrœ bilis humoremtfeipfos à rebus a-
turpropttr
gendisftontèfubducunt^c
deJértijSimasjolttudines quœ- J
runt. cotjtemplationisatttemacmeditationis
( cmœprœtiofa mors ab HebraU & Aeademicts appettatur) ea vis
efi vtingenium acuat,& hominem ab homne feiungat:
quod cùm adeptus efi,non modorerum naturalium arcana videtyfed etiampernicibus alis in cœlum purgata mete fertur, rerumque diuinamm jcientia repletttr.-poftà
res arduas & admirabiles
Deo immortali jùbornattts
ignaris hominibus reueîat.quaremirum viderinon debet
ex hiftonaYH leéîione^ab illis regionibusfummospbilofophos/nathematicoSiprophetdSyOmnes denique religiones,
in orbem terrarum,velut ab vberrimo fonte flaxiffe. non
hominem cœlefii ftiritu
quod alibi quoquediuina mens
aflare nolit: quod diclunefds eÛ; cùm vigeat vbique
Deus,non aliter acfotisJJ>lendor.Jêdquemaclmodit idem
magis oftcntatt quàm
j]>lendorinaqualimpidij$imafejè
in turbida ita quoque diuinitas in purgata mente clarius elucct, quant ineaqua
deorjûmvergens
contagione
dijiidetibus
corporis afficitur>acperturbationibusjècum
humoris copia maimplicatur. quibus enimjànguinis &
ior,illifefé dijficiliits ab bac terreftri Ube Jèiungunttvt
non
UETHOITS;
non immérité fi [ccài [animai fapKntesappeUantHeracHtûsrïdiculu éfi enim ac minimepbilofopko àijmttm quod
H Cardanus hominemjapiennpmumejjèait,
quod
cùm beftidsipfas quo
fit bumidifômus & calidijïimus
libro I Ldepartibus
funt {rindiorcs,tt Ariftoteles fcnbit
antmantmmseo pmdentiores ejje 'videamus.argumetojit t
pTttdentipimus elefhas,cmasjànguinem omniumfrigidif
fimumejf? Plinitts autoreft.Qua cùmitafint,factleeji
ad ittdicddum, an vera fint (jtt* dereligione Auflralwm
de tem
imprimis
LeoAfer,vbi
agit
tradmt,atq)
biftorici
plommjûbflmâionibtts; Suntjnquitjn vrbe Feffa,temmaximum mittiarij iinius ambi.
pLfèptingenta,cjuomm
tumirvnamque & triginta portas habet lampades vero
nongentas diu noflûque ardentes Credibile quoque eff
id quodAluarejiua in Abifîinommbiftoria tradittdeinaudita magnitudine templomm de multitudtne infinita
monachorum,qui non modo in loch définis ,fed etiam in
pagis, in circulis, inforotin cajlris verfàntur: ex quibus
etiam exercitusfepeconfiribunturicum principes ipjtboc
vitœgenusfîquantur. Rex autem qui Negus & lochan
Beluljd eh gemmapretiojtfSimai'vocatur; quajt pontifia
cem ageret non aliter quam ornatu ac veflitttpontijtcio
praeuntibuspontijlcibus,& religionis injtgniaprafîferentibus iterfacit. ieiunia vero totiuspopuli plane incred'èilia narrât, fi quis ea cum noflris comparant:fi tamen
iudicium ad biftoriam adhibeas,valde credibilia iudicabis.multi enim vitam lente cruda vel holeribus aquapura coétis, & plané infipidu fine panejûftantat. alij circulos ferreosquaficingulunuda cutegeflat. pleriq) ieiuniorum
10.
B O D I
NI
rum temporeMefiamù
ténia parte,noc7es in/ômnes ducunt. quidam collo tenus in aqua dormitmt non défont
oés
quiflantes horasxx iiii. calum confianterintuentur.
Jlatis diebus verbemm ac flagellorum crebris iÛibusJê la
cerant:qui vero in religionem vel minimumpeccant, aut
nonnul
qui hgneam cmcem ofculari dedignatur(vtifûnt
li)flammis vltricibus comburiïtur.pofiremo quodad Ré
publicam tuendam & beatam vitamplurimùmprodeft,
res aduerjâs aquè acprofperas ab vnitts prapotentis Dei
•voluntatefluere arbittantut.Atin rebus agendis,& Reex eo planumfit,
publtca gubernanda quamineptifint
eos qui deliquerunt, non priùs verberari défiquodapud
nunt, ,quammul£lamtverberantis
arbitriojàluant.princeps autem iudicum ,quiveluti Cancellarius maxima
quaque moderatur ,fepe iujfu régis verberibus caditur.
homicidapropinquis interfeéli cruciadus traditur.omnia
•vero iudtciajtne vlîis aélis autfiriptura conficiuntur.debitores nifijoluendofuerint, creditonbus in/êruituteaddicuntur.nuUafiipendia militibus dantur, nulli commeatus,fed bordeû quifq^aut quidfimile ferre tenetur- nullœ
inpa
junt vrbes,nulla cafirajnuaapropugnaculaipopulus
in tentoriis hue illuc vagatur;tametfipretiofif
gis,prtceps
fimamjùpeïïeêlilem, & thefauros habet infinitos. nullus
papyri vjùsjèd rationespublicçpellibus confignatur.quç
homines rebus agendis parum idoneos
arguunt eiufmodi
omnia vi & armisjèruiefje Minus etiam Scythà qui
lem in modum,ac belluarum more exequutur: vt de vête
ribus Germants TacitusfcribitiNihilmaffftratuspublicè aut priuatimserit
fine armis cui Boëmus Germanus,
s
&
MÎT
HOD
ViJ
bis qmquetemporïbushà<vewîsjubfcn^
& Mm lieras
bunt-, Iniurids Matas raro iurcfedferro & rapinis vlcif
cuntur, necpradan etubefcunt. quid efî autem iniquius
autmagts barbant quàmquodClagenifieri
filet,
jiquis
necatur,deinde quafiiobabeturî
hune
fumfufteéiusfit
morem Hunnis & Gothis acception femnt. Ab illis etia
duelli leges profe✠neaueenim de omnibus iniuFlitiœ
vllum turpius aut maius ejjepoteft quam vt
genenbus
imbecMus ac tenuis accepta iniuria fit in famia dignùs,m
ficttm aduerfanoquantumcunque viribus pr<eftet,armis
decertarit: acuitampericulisobiecerit.
namifla, ratione
belluis qua roborepmflant con ferantur,
Scytbx fi cum
iure in famesfint. Sed natura fic comparatum eft,vt Scythœ qui minimum rationis^plmimu roboris baient, Jummam omnium virtutum in bellica laude cojHtuant Auac religione: medij veto inprudentia. ac
flraksinpietate
tametfi omnesmodis omnibus Rempublicam tuenturnibilominus tamen alij viribusial'ij metu diuino; reliqui le
gibus ac iudiciis tnagis vtiïtur. Itaque mirum videri non
débet fi Calipbarum,fèupontificum
Ifmalitica religionis
non modo legum ac religionum/ùe
tant a fuit maieftas,vt
rumetiam impefq &armorumjomniùmquepojjefiionu,
libertatis denique &fêruitutis,poftremo
vitaaenecis ius
in omnes baberent.fed ab eorum imperio Turc<et Scytbarum progenies,ac Mamducbi génère CireaJ$ij,primi defciuemnt,eofque de veteripofjejîionedeturbaîunt.acfor
tajfe illud eftquod apo'ëtis iaflatttr; Saturnum ab loue
de imperio deturbatumtid eji religiofos aejâpientes bomi
nes primis temporibus wtfitiœ fruendœ caujâ regesejfe
creatos:
IO.
2O D INI
creatos
fedcumfolapietate hommesinofficio continere
tamen idpraflarepoffènt,cum
Çepo§earbitunntwr,ne<{î
me tu diuino, nec vlla religione ducefcihcet plerique nec
rentur,prudentiores arreptapotejlate Rempublkamrege
re-.religiofivero acphilofophi,facnfkiis & contemplationi operam dare,plebs militiam, agriculturam & opificia
precihm et
traÛarecœph.ex quofaëlum efi,vtfipientes
monitis;prudentes imperio aciujju-jobufli virilms £r executione Rempublicam tueretur. nam bis tribus partibus
decretis inquam,ediâis
& executioe ReJJwblica continetur.monet Pontifias acjàpientes: lubentmajnftmus:
Dio~
exequuntur miniflrific Anaxagoras Periele,Plato
Traianum,Polybinemj.focra.tes Nicoclem,Plutarchus
us Scipionem, atque omnino Magi Perfits, Bracbmana
Indos,Mantes
Grxcos, Pontifices Romanosjâlutaribus
quacunque religione informabat:
fàpienti§prçceptis,attt
tamen ad res agendas inepti erant.quod Plato fapien
qui
tijSimus accepta ciuitate, quœfi illi commiferat, planum
fecit.ltidem Arifloteles Anaxagpramfapietifîimum<virum prudentia caruiffè fcnbit etenim feipfum fame ac
inopia,pr<s negligentia reifamilians interne pajjus est;i
id quod Theodoro Gazd> in extrema feneêîute contigit
laudibus commédat, quod
Itaque Philo Mofem magnis
vnus omnium mortaliumfonifiimus imperator, prudenrifiimus legiflator, ac diuimjîimus propheta extiterit.
Quod igitur de vna ciuitate, idem quoque de mundana
vt difiributispopuRepublica iudicandum relinquitur,
lorum munenbuSt^Aujlraliumfapientia,
Scytharum robur,mediommpYudentia
quodamodo.proprta/it.id
s n
quod
etiam
METHODVS.
etiam in anima partibus videre efietenim mens ipjà monet,ratio iubetjjenfus autem velutifatellites ad exequen
in triplici animçfacukate,ammalia
dum adbibentur.&
vitali,& naturali'.vna quidem acerebro motum&fenà corde vitalemttertia ab hepate ve*
jùm:akeu§inmm
enim meliu$toj>inor,infîta populocuiq;
getationem.neque
naturaintelligipotefti
necâehiftoriaquaqtteiudicmm
certius ac verius fieri > quàmjimicrocojmus hic cum ma~
cum muâo conferatur. quod igiturPU
gno homine,id efi
to infûa, idem nos in mundana R.ef>ublicafaciemustjèd
aliter cjtwm illcuoluit enim penes cufiodes imperipaulo
um ejjè,(juos in cerebro quaftpalladem in arce collocauit:
in cjmo vidîUurSaturnia regut rejiituere voluijje-Mnc eius illa vox ab omnibus laudata fed à panas intelle&a;
Aut regespbilofopbari>autphtlofophos regnare-at philofophia, id eft rerum pulcherrimarum perpetua contempla
tiOyVt omnes Academici volut, nibilhabetcùm negotiis
militaribus aut ciuilibus commune militibus aute arma,
tribuens, in corde jîationem dedit, quod illic irajcedi vis
poftafit: pofhremo agricoles & opifcesin bepatetvt res
necejjàriat & alimenta Reipublicçfûppeditent.Jèdbac
fine magnaperturbationejîeri
nonpojfunt,vtjùo loco dicemus nuncilludtantumquodadmundanam
Rempttbticamfy
populorum naturamjpeéîat 'videamus-.acfijihominem
eripoteftbuncmmdum'velut
congruentifttu
conftituamus.Nam in eo quoquefcriptotesàfeipfispluri
mùmdtfcrepant.HomeruSy^kriftoteleStPlatOtGalenus,
PytbagoraSy^éuerroes,mundt buius
quem animal W
in occafù
cant, dextrum latus in ortupojùere;jtniftrm
Plini-
loi
BODINI
Plinius & Varro contrajlatttuntjn
ortu Uua, in oçcaftt
dextra-.ex veterum Latinorumore.Sinifira,
inquit Varrojntemplisab
oriente Mxtraab occafu.fic Muhamedi
ciprecantur-^Augures tamen ad ortum fe conuertebantt
vt Liuius libro primofcribit; Augur dextras ad meridiempartesjœuas adSeptentrionem
tjuo more vtimur in
votis concipiendis.Jèd citm nullamftti diéii rationem afHebraos & Philonemfequemur,
quibus etiam
ferant,
confentiunt Empedocles, Lucanus,Cleomedes, Solinus.
ad Meridiem, dextrum ad
nam Adojêsfacrarijjimjirnm
Septentrionem conuertit: idque optima ratione,quia motus rapidus efi ab ortu verjus occafùmi hominis vero
hinc
grejjùs nonin tergafit, aut latera,fed in anteriora
Lucanus;Vmbm mirati non amplius ire fini jbras. Gracis quide dextrafiniflris meliora'fed apud Latinosfinivt PlutarJira in auguras valde profitera exijtitnantur
chus & Plinius tradunt non quia fol oritur fini lira, vt
Plinius voluit;fed quia pars finifira vergit ad Aufirum.
mereltquisprœftat,fiueftirpium3fiue
quamundiplaga
tallorum,fiue
gemmarum,fiue hominumjiue animorum,
ac propterea verjuss
fine cœlejlium corporum dignitate
Aufirum Abrabaprofeéïiones dirigi putant Hebrar.ab
omne malti. quinverojnquit
E^echieUvenit
Aquihne
etiam Arabes &Mauriitvt efi apud Picum Miiandulam, malos dçmones ad Auftru, aut nulles, aut raros ejjè
aiunt}fiuepropterlucis
copiam, quafugafiputantur;fiue
propteraëris tenuitatem, quojùftineri neqtteunt
ad Septentrionem vero nujquam copia maiordamonu &,maleficarum,ft Saxoni Grammatico, & Olaofidem babes iii
mus.
M £
T H O B VS.
mus. Pratereàpojùimm
Septentrionales robuftio?es3 Au
hominis debilior
firales debiliores.atfinifira quoque pars
in vteri dextro mares, in finifiro
eft, dextra validior:&
faminasmoueri Pliniusjcribk.pes quoque dexter,&bra
chium dextrum maius eli (id quod futores etiamnum intelligut) & vegetiusfiniftro.deindeplanumfecimus
Scytbas rubicundos ejfe acmulto fanguine abundarei^iuflrales vero exangues & atra bile plenos:atin dextro lat,ere fitum eft hepar,infiniftro henibic atra bilis; ilhdfan
guinis conceptaculum iemonftrauimus quoque Scy tbas
intemperantes & iracundos ejfe, ô"impetu advindiSa
id quoque dextro; illud
ferrkduftralesconjtliojùjcepto.
Jinifiro lateri congruit: nam atra bilis quietos,fel iracundos, iecur intempérantes efficit conjèquens eïligiturvt
milites & opiin bac Republica mundana
Scy tbas quafi
tum média refices in dextro latere^iiftralesinjtmftro
gionis homines in corde, veluti magiUratus in media cicormedium intercerebmtn
uitatetconftituamus.ejienim
& iecur ,atque inter iecur & lienem.fecit autem natura.
inquit Ariflottles, quofdemjêruos,& eorum robufta corpora ad neceffarios vjûs,alios debilesfed valdevtiks ad
hoc igitur à Platone dijfèntio,
vitaficietatem.
quod ille
milites in corde smagts~lratus in ccrebro,plebem in iecore3
egopontifices ac fapientes in cerebro malim, magiftratus
in cordeopifices ac milites, qui ex plebe leguturjn iecore.
neque enim vis animofa cordis roburefficit^uodftnguinis ac iecoris proprium eft,fed ad aclionem impellit. certè
Macciauellus optimum imperatorem ab Italia non militem
déliai voluit, quodmaioreprudentia
quàmrobore
valent:
ÏO.BODÏNI
<
j
;valent:.corporis autem munus, inquit Amianus^à milite:
ab imperatore animipofcitur. nec vtro imperatoris
ep^t
ait Plutarchus in Pelopida, cominus cum
boflepugnare:
nec magifhatus liélorem agere fed iraperare ac iubere
cum autem Plato phïlofopbis acjàpietibus imperium tribueret,quos ad contemplationem idoneos-,adacliones ineptos ejje ex hifforia docuimus conjèquem erat in corde
milites collocarequi tamen optimi ex agricolis,,vt Plinius fcribit deveteri Romanorum dijciplina velex opificibus/ot noflra œtatejegunturiquod ad labores obduruerunt.nam ^Arifloteles operarios & opifices interplebeios
recenJêt.Et quidem videmus Scytbas,aut Germanos mi
lites anteàfemper, atque bis temporibus magna mercede
tjttœri vt planumfit milites optimos ex agruolis &plevis in manupofita
beis,quorum
es~l,femperlegi confueuij
fe.^Atque bac fi ad ccekflia referantur, aquèfibi congru
ent.namfi demus lieni Saturnumcordi Iouem}Cyflifelli
Mart em, Lunœ iecur recurrent illa quœ ab ^yijirologis
cum Lucuique parti corporis tribuuntur.efl enim Mars
corna,quafi folliculus fellis cum iecore:quodvniuerjùm
pus alit ac végétât ,vt Luna mundum elementarem:qua
lumine auêlajiirpeSiaqudi^nimatia
vebementer auget.
valequivero Lunam habent in ortu, roboreg? optima
tudinepraftare dicutur.^ua omnia Scytbis optimè conue
niunt. acceditilludftod fcribit Cafarde Germanis-.Vita omnis inquit in •venationibus atque infludiis rei militaris confiftit. quid autem Diane ac Marti magisproprium ejfepotefif illud etiam animaduerfione dtgnum q>
Plinius fcribit:
fulgura tonitruâq; in média regionefeny
nidlci
KiTHOITt.
ï~`rbà~
bJfemus.
mn
~s ~àa.id~
°
a~ `
hmsMtemprofria-fmtfJmim&tMma,
mt&foetœ&fid
r
eti<amplyfemmmophmm.Qmi
omnium commune??*pûjkimus,c&rdi
^uem
fiatùiSoûm*
trAuM: twn qusd in mtàkùphmetonm^û lit Csfenàcm,in centra mwfdipofitttsfit: tum quoà tnum omnium
cakrem temperambamaxime diummamjignifcet}pr
beat,non «jt Mats vrentem, nibil répugna: acjîerifs&tefi
vt fit onmmm communu e^fmu
tmnflamgfopïm
qud
tamen
omnïa
non
extremis
sfed
tempérât*
fegioms
bomnïbus congTttut.Htec ntrjîts fofîdafîan ratio triplex
ad muàttm tnpticem referripotej},falicet
imelkchkmt
vbi mentestcœlejîem>'ubifidera:elementttrem>'vl?i rerum
ortus ac interitus huc etiam pertinet triplex anmsrum
</rdo(pfmtereumqui es~lextra ordinem,qui nulla mundi
conuffone vioLuur)prmus quidem puras hominiï mentes in Deum conttertereidter Rejjwhlicas moderari: poftremtts circa materia&formam
occupari •videmr.Quf
citm itafint, triplex hoc hominûgenus, Scythœ, inquam,
^sfuftrales,& media regionis homines, ad triplicem ont
artis, quain contemplama vimfcientia,prudentia,&
tione, aciione, & ejfeéîionepofitafknt: adntt!myt6uiu^
my,&ôj&ieu/*»7««t>,ex ipfis cerebri cordis& iecoris}cœleftiumque fiderum vi commodè, vt opinor,& ad hifloriarum omnium certifîima iudicia referripojjunt.&
quemadmodumjèx annomm millibus mundi elementaris conuerfionem ex Heliç cuiufdam Rabbinicoiecturaforeaiunt ita quoque duobus annomm millibus homines religioneacjapientiapraftiterunt.jldemmquecœlejliummo
tustac
1
ItVBOXrXNI
tm,
duot'ds
*uàm
stMâlMFd,
^maerpe»
item
mnmm
mkgihtsfmdmdis,
miÛmm
magn&pa-éh
m
e$tp$îfemt.
evfiiîMëtiàs
anu.ctéut,
«
cafamisdeéMcmdiseîXMp-Mimi'
matJisâkm temporièms à Samm&ad lasem; S A*fir&
hhziad mediç regknkh&mines impcria fimt defitt&m«>id efi a Ckriiti m&ftt,
jsefmentibfts mamtmmîiiiÊkits
varia. artesîmteàmoignitç,&'0g<ifîa<i ht Imlym vmetiit;
îHtmetiam heMonm motus ingettteï, id^m toto temumm
orbe, càm (cîhcet fù^enuio haïs atqae imperiet vt tta di
cœm>dbmgttt<&,& ad Scythes Alarm aiumn&s tranjltta
fnetum.dtque hinc repente kgiones G&tfj&mtPi,Btirçtt?tArtdionum^Hemlomm, Francomm,Long>kérdoTttm,
^rum,BritânQmm,Hunn&Tum,îriînddortini:G€pidit~
tum,NormanommyTurcamm,Tartaronsm,JVhfc0mM
Sine ivitur %4h
rum, Europam gjr AJiam impleitemnt
•viseft cœleftiam corporum in bac mferiora»vt etiamnttm
tbeologi conjtte»ti4T;ftt4enulU,vi 'plerique pMéntyihifominus id^efi,'vtaiu»t,&
cti Wifinjtipercipimm^ tametf caufefunt obfcuriores. Ex quo muha non modo bijlorïcorum ,fed etiampbilojopborum & aïlrokgorum fcripta inteOigiintur,biJîori<e verof a/fiefînt nécncfacïllimè
iudicanmr: vtiïïudPtokmœi;
^À fiant AnStrales^ animis confi/iisque excelfis fortes bellicofi Septentrionales fapientesjnagijfemm diuinarumperiti,
gr iufii. /;«fc
plane falja aut penitusjimt inucrjà.faljiim quoque id q»
Plinius fcribit
corporuKÇroceritatem aque in Aufîro
ac Septétrionequod hic humoris alimentum ullic ignium
vis maior efi,non modo in
bifioria,/èdctiam
nepeccatànfenitajùnt
in ipfit ratio-
eiufmodi apnd Ariftotelem,Hipt
pocratem
HITROSYS.'
pocratem,GalenumtDiodorum,Herodotum,FolaterM
numiSabellicum>qu*jingulafiperfequarinfinittujim:pt
tu efi digitumad fontes mtendijfe vt quid de vniuerjâ
populorum omnium hifioria iudicandumfit, venus ac me
lius intclligatur Sed cum altj ab aliut&fêcum ipfifepe
dijfentiant in eotamen omnesprater D.Hietonymum,
conueniunt, Gaïïos efjeleues: idqueàCafarefcriptumià
Tacito & Trebelîio confirmation, ab Italis h Germants
tamen Sleidano in concione
fiepe repetitum maxime
Caroli Imp.alij tamen alias quoquegenw leues appeUat;
Graci leuifîima hominum
Syri, inquit Lwws,Afiatki
gênera deScythis quibttfcumnihilhabuerecommercïj,
nihil prodiderunt. Si igitur letùtatem appellent ahimi
quandamdacntatem ac celeritatem,qua média regionis
homines omnium aptiJSimosadagedum redditjânè Gal
li, Graci Itdi» Pannonif^fiatici,
Caldœi, Parthi qui
àfcriptoribus hociiitio notant ur, leuesfunt & quidem
Mius Scaliger Veronenfisde Gallis in hune modumfin
bit; Gallosvidemusadomniamometaeuentuum,
difeiplinamm prompt os &verfatiles; quianimomm vigorigneus maturaquecelentasjnulli altj nationi data eji.quocunque incubuerefœlicijiimèfe dant, ocyfîmè profitât,
gnauiterexercetmercaturamjitterds, arma, emdittone,
ca»down^clo(ji4etiam. omniumtamen gentium acnationumfilejuntmaximayintegra ô confianti.bœcille.
^At
Scytba crafïis bumoribus quafi pondèreobmuntur, ne animi vis emergat.éujbrales ab atra bile inpulthemma
rerummagnarumcontemplatione retinentur. quojitvt
celeres motus animorumquiefiant idquevidemusnon
modo
IO.
1ODINI
1
modoin Mauris & P cents fed etiam in Misants quo
propiùs ad Auftmrn accedunt. tanta est in illorum ora
tione,geflu, incejjù, & omnibus aéiionibus tarditas,vt
inertia languere videantur. Gatteverotamceleriteromnia,vtprius remgejferint,quàm Hifj>ani conjilium inirepofônt.grejfu vero tam céleri ferttntur, vt eos cunere
nonincedereputentHift>ani. nec minorin di/cendo facilitas ac celeritas ,quamin dits aêiionibus> quaque >_AuJlralescogitationedimurna inuenemnt,celerrimè conficiunt& imitantur, ut nonimmerito' Cafareommdocilitatem admiretur.quœ magnajitntflau* bilis argumenta,
nam Galenus cùm humorumminutes à corpore ad ani
mum tranfferttflauç bili prudentiamtnbutt,atrœ confiaex qui.
tiamJangtiniUtitiamfituitamanfuetttdinem.
bus intetfe confufis infinita varietas conflatur.iidem hucœperint, in
moresfiabtmdare,autaduri,autlabefatfari
contraria vitia inclinant quofit vtflaua bilis abundans
in temeritatem prommpat, adufia inpkrenefim.pmceps
igitur & nimia celeritas in agendo confiliisinimica, fecit
•vtGalli leues appellareturSed cum leuitas nihil aliudjtt
quam in diélis gpfacTts inconfiantia quœdam,profetfo
temeritas debuit, non leuitas appellari. aut fi leuesquoqi
iudicamur,Scythanos in eogenerefacilèfuperabunt. efi
autem contrariorum contraria diJciplina.igiturfiAuftra
lis ater efi,Septetrionalis candidus:jtmagnus hiciûlepar*
uns: hic robuflustille debilis-.biccalidus humidus,illejriilli cla
gdusficcus:bicpilojus,illeglaber:buicrauca
vox,
ra hic calorem metuit illejrigus hic Ut us: ille trifiis
hic/bciabilis,illefelitaTimmcaudax}illetimidus:bicvit
H
nojùs,
METHODVS.
nofitstiUefibrius:hicfîti &alieni negligensùlle circunfyeélus & ceremoniis dédit us: hic rujiicè arrogans, ille anihic minime falax, ille
mo elattts:hicprodigtis,illeparcus:
nitidus:hicfimplex,ille
ver
falacijïimus:hicfirdidus,ille
fut us-hic miles jlle ficerdos: hicopifex, ilie philo fophus:
ilîementt: hic terra venus t illecœlehicmanibuïvtitur,
Plutarchus fcriftesinquirit.fi igitur Pœnipertinaces,vt
docuimtts vtrunque crudelem
Scythϔ
acperfibit,quid
contrarias attulimus
dum ejje cum in vitia labunturfed
caufds.quodfivi*iafuntextremomm>conjé'quëses~lvtfi
pertinax j4uftralis,Scytba leuisfitÀntermedius conftans.
certè barbari ô* qui minus habent rationis ad belluarufimilitudinempropius accedunt, qua vt facile irritantur-y
momento hue illuc fine raira facile placantur, &paulo
acfœmina amicitias cotionefemntur.confimiliterpueri
trahunt ac deponut, homines confilij participes non item:
& in hominumgenere quo quifqueplus ingenio vatetyeo
minùs ad amicitias ,velodia, vel opinionum nouitatem
eo tamen f>ertrac~lu$agrè diuellitm ac mihi
trahi filet
propiùs intuenti,Auslralesiintermediji&
Scytha-, fenu
mores &humores habere
virorum, &adokfcentiu
quodammodovidentur. fines appello qui nondum decrepiti
funt.Scythœ quidem humidi caUdhadolefcentium in mo
dum'.jAuïlralesfirigidificci,
quodfinibus congruit, qui
mediam atatem attigerunt, temperiemoptimamconficredimus ad Theodeéîe
quuntur. iam verofi^iriftoteli
jcribenti}adolefientes cupiditatib. & hSiiuyief.intemperanter laborant,quod hepatis e$r vulgt proprium
ejfe docuimus.fubiicit AriftoteUs-, %eï«jS0AoiSi, >gàpiuçoi >ntsç
TOÇ
I O*.
ikt
uSiûvliiuÇyK)
eQéjlçyt.
IODIN!
1
\M ùMèvpSm,'m$$
iraJoÇf
euàdeji
cumjtnt leues ac mutabiles,eos repente fajiidium ac défiderium capitnouarumcupiditatum.&pauïopofl;R.epë'
tinœ <voluntates,nec tamen diuturna:aml>itiojt>audaces>
iracundi, faceti,prodigi,non improbi,fed ïvn6t7f,acjtmpliceSyJlià tJjuh n tjîoçwiittu TToMàf
Tnwçixç,id nuodignorantU tribuitnon virtuti.Junt etiam, inquit,valde creduli,
Q* inamjpepajcuntur
fines contrà. qui vero mediam
bœc
tttatem tenent,omniafunt mediocriterconficuti.fed
fufiùs apud Ariflotelem. atque bac tribus populommgeexemneribus non modo rationecongrumt,verumetiam
plis.na Germani inferiores qui aut Scytbœ jiwt>aut Scyeus leuitatis quant in Gaîlis accufanr,
tharumproximi
maximafemper
indkiaprabuerunt.de
veteribusfic Ta-
citus;GensinquitnonaJ}uta,neccalida:aperitenimfecre
tapecioris licentia ioci. ergo deteBaomnium mens posera die retraéiatur,
ratio efi. délibérât
&Jalua vtriujêiue
dumfingere nejciunt, confiituût dum errare nonpojjitnt
hac ille.fed cum Scythica leuitatis infinitafint exempla,
nullum tamen mains ejî,aut in quo magis elucere conflan
Ofirogotbi
tia debeat quamin reltgione fimelprobata
Valenab Atilapulfi,petiemntà
& Vuipgothifidibus
ac rdïgionem
te vt
imper'tj
leges
agrospermitteret ,féque
cûm impetrajpnt, L'alenté
Chrifiianajufiepturos.quod
perfidia incredibili opprejfemnt: & "viuu cremarut. Gothi cûm inltaliam •venijjent repente Chrijîianam religio
nem%moxArrianamJùjcepemnt.Grontland'u'%quiproximead Polum accedunt,ingenio mobiles,inquit Muniiead
rus, facile Chrifiianam religionem probarunt, pojieà
idolot iii
MET
HO
DVS.
ac Germanosveluti barbaros,vt Cardamspribit,faciU
hme in frauder» impefknr.rurfus hall Gracomm, Graci
Créemftum^ M sEgyptiommac Pœnorum caïïtditatem
infeStantur: ita quoque Hebrœi & .sEgyptif Grœcos
îtali Gallos,Gaïli Germanos leues ejfe querûtur.Ego verbfic exifiimoejfe in hominum dtéîis &faélis t vt inrebus omnibus, auream (juandammediocritatem que con..
ftantiadicitur; ^uaqne interleuitatem &pertinaciam
"médiumtuetur necjapientibus vnquamlaudata eft in
vnajèntetitia perpétua permanfio ;Jèd vt in nauigando
ejhetiamjîportum tenerenecjuetempefladobfyuianis
as, tum "verogubernacttlum ad omnem cœlifaciem torquere,acpepius •velifcationem mutare,Jûmm<epmdetU
iudicatur-Jic in rebus humants(diuinas excipio) tjua varia font acjîti difiimilesfintentiam mutare bonefiumpu
tatfapientiœ magifter; Tautàm,inquit,in Republica con
tendete,quantumprobare tufSciuibuspoJSis.qm verojùas opinionesadeopertinaciterdefenduntîVtrefeUi, tur~
pe;vinci,nefas ejfe putenf.aut qui devita, quant depmpoftta (ùfceptaqmopinione decedete maluntjif ne<j',(tbi
funtjieque futiciuibus vùles>& pemiciem Rebufyublicisafferrefolent. itame viri omniumopinione fâpientifîi
ma Platù&JCenop0on.ma<riflrdtibus R eipublice cauft
mennn^emmmt
»
Chm
igimrbac
vitiajint
à natura
cuiquegeMiquadammodo injita,priùs eflhiftotia exmoribus & natura cuiufquepopuli iudicanda quàm malediéiis njtendum.neque enim laudabilis efi Aufiraliumjô
brietas,nec ebrietas Scytharum, quam illi tantopere accu
fant, admodum vituperanda; cum duftrales propter coloris
10.
BOD
loris inopiam cibo acpotufiatim
INI
1
obruanturScytbœ
vero
fi velint,fi cobibere non facile pojSmt,cùm vrgeanturab
intenon calore&ingenij viribus deferantur.jèd Auflralium mollis viéius magis vituperandus eft,quàm Scytha
mmfordes in conttiuiis,quaparum admodum differebae
à paftu bejiiamm. Taattts de veteribus Germanis; Sine
apparatu,inquit, acfine bUndimetk expellutfamem. &
pattlopofl; In omni domonudiacfordidi, in bosartusjn
bac membra qua miramur excrefcuntànter eàdempeçôra,in eadem domo degiït. Scytba vero vbi famés ingruit
&
equorumJèÛa venajùb auriculisjanguinemjùjrunt
carnibus equorum epulantur, vt de Tamerlanis exercitu
proditum efi.^At Aujkales mimài$mtàcnitidijnecfor~
des ferre pojfimt,idjue facile intelhgimrex illis, quibus
<vtuntur,lauacris ac balneis,nontantitm injàcris,fed eti%
ex veteribtts&JCenophoinpriuatU rébus .nequejôlim
tevemmetiam exAluarefiophnttmRt,
quorum alterapud Perjas quoquo modofj>uere tm^eudterapud AbyJSinos uelmucorem,veljbutum excreare in templispro infi€r
mùfa^tbbaben^ribitAtbetiatts
vero Afiaticovum
tradit in quo genesEgyptiorum delicias incredibiles
nerecumM. Antonius nobilis decoclorà Cleopatra facile vinceretur,Komanos
velutineptos ac barbaros, ,Jeq;
iis qui
ipjûm irrifit.omitto
eanouas voluptates inueni@ëti'vtjcnbit
Per/âmmprœmia lege Tbeophraftus.
tribut a
deeft ingejlu & aclionemoru elegantia-fuaues etiam cocentas & Lydios modosfidibus cofeéfantur.Scytbœjùauitatem orationis, ac vénères dicendi reffeuunt\ vt ex eoinrum fermone & literis fine vocalibusafterrimè collifis
v
telligi-
MITHODTSi
ferre pojiunt:fèd'vocU a~
tedigitunnec Lydtttm modum
fheritatem ajfeBant vtjcnbit Tacitus barrituque accenduntanimosfraclo murmure obieéîis adosfiutis, quo
& tympana livoxplenior &grauhr intumejcat,tubas
benter audiût,fides negligunt. Amantetiam Scytha mirtiminmodumfecietates & cœtus hominum inter ipfos:
hinc Nomades kveteribus dicli> & ils quoque temporibus Hord<e,vt Tartari vocant,cum infinitamaltitudine
vaganturin agris.^4uslralesjôlitudinem qu<trunt,& in
in
Jyluis delitejcere,qu4m lucepopuli verfânmalut.Medie regionis homines defcribere nibilopus ejl,fiquis.extre
maperceperit.exïtsenim médiafacile intellifftnmr ,verbigratia;Scytha Phrygio modofiepius vtutur,Auftraîes
Lydio,Medij Dorio. Phrygioquidemfeto€ioresfiu't&
JSAanem, -ytaitille, cantu accendunt. Lydius Aujlrales
etiam moUioresreddit'Dorius natura congrues, motusan'tmomm ad •virtuttm & boneSiatem dirigit.bicigiturà
Platone laudatus abAriftotete inlibrisde Republica
vebementerprobatuSf&JûJcepta religione Cbrijîianorum à Latinis tatoftttdioju/ceptus, vt cautumfit ne quis
alio modo quàm Dorio injacris vteretur. atLacedamon'utibiatCretefês cytbara vtebanturin bellis: non ad cohibendam tram vt Thucidides & Plutharcbusfiripfirunt: efi enimiudicio Platonis & Arijîotelis vtiluerho~
minibus advltionem tribut a xfed cum nullifint Cretenfibus & Lacedamoniis Aujlraliores in Europa,Jûœ natune injèrutebant Atque hocin vniuerfum de moribuspopulommexipfanatura Septentrionis, Auflri, mediaque
regionis diftafint. De ortu vero & occajû in locis plants
&aqua-
IO.
BODINt
bis enim ajrimus) iudicare difficile etf>
& *qualibus(de
cùm te vera nihil oriatur, nihiloccidat.fed in locis inaqualibus magnumvtriufijue dijcrimen effeno modemedici yfedetiam rufiici & architeélimaximis argumentis
deprehenderunt.vtager Taurinus orietalis efî,quod AU
pes ad occafumpofitos haber.Palçftinus occidetalis,quod
Hermon & Libanum freftatab ortu tametfi filin aquatore àtiusoriturPalaJHnis qftàmTaurinis boraferè
ac dimtdia.at cùm lux oriens maleficam &crafjam aéris
objcuritatem moderatocaloreperpurgat, efficitregionem
multo temperatioremxitm autem maximis ardoribusflagratfèl,ideflpoflmeridiem,oriencaliregionioceidit:&
oriturocàdentdiMnc
magnumdijcrimen inter^AHobrO'
gis & Taurinos,qmjùnt in eadem Utitudme ac«longitudine cali hocqutdemrationi congntit:fidmlocisnqath
libus certa ratio nulla videturcur Galatia minoris ÂJùe>
in eadem latitudinefint.
étbItalU Capania différât >cùm
efltamen Hebraomm, Gracomm^ Latinorumfummo confenfu,quem experientia diuturna comprobauit,tëperatior ac meliorfitus orientis quàm obitus. hinc Exechiel de ejeélis faciès ad orientem conuerfasadorajjèjcribit. & Iejaias mfiitiam ab orienteproficifii. item alius;
à Deo tibi ve~
Utitiam
orientem
intuere
ad
&
Reïfice
nitnte.his egoteftibuslibentervtor,e6quelibentius quod
intelligo rerumnaturalium ac dimnarumveriJSimos interprètes fuiffeànter Latinos Plinius librojêptimojcribit
objeruAtionediuturna compertumeffèpe fient abortu ad
occajûmferri: quod in GalliaNarbonenfi animaduerti:
ChriftiM.D.
•vtfi contra Hat, idquod acciditanno
w
v ij
LVll
MITBODVS.
L Vîl.pejiem vbifuegrajjaturam ominentur. Amianus
inter Grœcostefiatum reliqvit>Seleucia direpta,& aperto t empliadyta quodam Caldœorum arcanis conclufo,
labemexilmjfe incurabilium morborum, quiMarci ac
Ventemporibtts ab ipfis Perptrumfinibus adajhue Rhe
num&Galliascunéîa
contagione ac multitudinemorientium fœdarunt non mttltopoflabsEtbiopia'verSeptentriones peJlis wniuerfümpene terrarum orbem
Jit&Septenmonespefth'vniiierfùmpene
f'r~s~
populata dicitur, buïm quidemperjpicua ratio efl, cûm
Attfierhumidas Septentrianis regiones aflàuit3calorepain ventomm
mdmemaupente. eftiziturcauftproxima
varietat&pofita.natn'ventiab Attjlrofyirantes calidi ha
miSûSeptehtrione^iffiijicci.fed
quia verni à cardini
bus &"deaimanis fyirantes leniterflare confùeuermnon
quant quiàiateribus o~
efjfâuntiUamaè'ris'varieratem
rmntur.yuia cùmfolàcardinibuslongifiimèabfa, exala
tiones vehementes commouerenequitiin decumanisvero
calot jolis violentior'ventuexcitatr,Jèd eïus vimcobibet.
qu<eratio facit vt vere ac autumnoventorum vis tnulto
maiorfit quàmbiemeac §fiate.omniumautem uehementiJSimiJtmt Africm & Corus,deinde his opofiti Vultmnus ô" Aquilo. Corusquidemfrigidtès & bumidifîimus*
Vultmnuscalidusficctfômus. ^jricus humidttscalidus
^([itiloJîcŒsfhgidiisdcardinibusfi-igidiJSimi&cali-dijîimipercipiiintur.duofùntin decumanis temperatifîimi ab occaju reéto Fauonius,fèd lenifimè ac rarojfiirat,
necfere nijtfole occidénte: Subjôlanus ab ortuvalde a
lutaris, &aliquanto vehementior Fauonio prœfirtim
cumjblab œquatore dijcefît. Caufdvero remotior & occulta
IO.
BODINI
c ulu car ariens locus occidente meliorjît <Mtnnihilpro
prié oriatur& occidat, plane me latet. fèd qua conjèquunttsr effeélionesperfticuxfitni
£r admirabiles.terminus
autem orientis regionis mibi'videturejfevtanteàdixi
in infulis, Molucamm. obitus vero in infuhs Hefteridu.
efl enim pars orbis vniuerjt dimidia. nam meridiani ha~
mm infulam CLXXX.gadibus
à Je inuicem abjùnt.
retint altéra pars orbis in quafita eft America infinito
maris fyatioab vtroque termino diuifitivt orientis & oc.
Omitto quàm mulcidentis rationemhabere videatur
ta magi de natura dçmonum vtriufq; regionis diamant,
qi tantum nuncattingo quœjubfènjûm cadunt.namgrauifiimi Gre.commacdocîtfiimi'virii^Arifloteles,inquai
Hippocrates, t Galenus,Ctejtas vbique confirmant propo
jttis exemplis omniapulchriora acmeliora in A fia quant
in Europa nafci ac tametfi prcfter ignotas regionum latamen iis nojira œta
labuntM,riihihminus
titudinesfepe
cœli traflupote plane cognitis compertum efl in eodem
ptdoscmi ad occafum pojiti font corporisjvirAusJon^
prœ&arè, orientales ingenio. namCeltueinnumerabiles
duxerunt:
Jkpe copiasjnltaliam, Grœciam, &^4fiam
Itali'verononpnusin
Gailia penetrare atîfijunt quant
imperium adfummumperduxi[fent,&
quidem Cafare
duce, elloque intefiino fiagrantibus Gallis. bine laudes
Ciceronis & Agrippe in Cœfkrem quod easgentesdomuijjet, quarum impetus RçmanifiiSlinere vixpojjènt-,
Grœcos ita fubegerunt,
lacejfere non auderent. ^At Itali
Gracivero quifuisar'utnullasacceperintoffenjtones.
Itamis intimos Afa recejjus apememntjvix
vnquain
v
iii
liant,,
ME
T
H
OBTÎ.
prêter quant Pyrrho rege venerunt, qui tamenvtftusfugatmpifàUite fibi_ guajîir.non aliter quant Xerxes qui tantas copias in Graciant duxerat vtfluminape
ne exjiccarentur mhilominus tamen apaucifiimts Grxmaximo cumjûo dedecore repuljùs.itacisjratfus efi &
Cato Murenœ
Cajâr Pompeij manibus obikiehat
que
contrà mulierculas gefîa
ea bella que in ^Jîagejferant,
illud Iuliani AugufiiiÇeltue & Germant anfmffe.hinc
daces Grçci ac Romani tumbellicofijum
rorhanks£gy
liant
quanmsimbelksacmoU
ptij magisindujlrtj&fagaces,
les-.Syri cum alacitate Çffaçilitate animi addifciplinas
apti. idempaulopofl; Quid commemorem quàm cupidi
libertatis &feruitutis impatientesfint Germant quant
traéîabiles & quietiSyri}Perfe,Partbi,acdeniquepoItbris
puli omnes ad ortum &^Auftmmpofitiîhœcillein
ortt:s & occafùs
aduerfus Chriftianos-.vbi vint
apertè de.
7nonflrat.TacitusveroJcribitBattatios,quiadoccaJkm
extrema Germant* tenent, omnium ferocifimos ac virtuteprœcipuosfuijjè; quod Plutarchus in Mario confir*
mat.magnitudine quidemprœjlant}vt omnes qui locapa
lujlria &ftigida incoluntûta quoque bellicofifiimi totius
Galha putantur qui magis occiduijunt: quod Cajâripfë
primum animaduemt; Optimigeneris homines, inquit,
ex ^Aqmtann ô" Rhutenis. omnium autem Europapopulorû maxime oiàdui Britani & Hiff>ani,ftrenuiJ$imi
ortus cùm
funt. Habetigktiroccajûs cum Septentrione
^yiuftro magnamaffînitatem: quod non folùm videre efi
in animantium ndturis,vemmetiam infiirpibus,
lapidibus ac metallis.fama confias ejiaurum optimum
achem-
inas
î
O
B 6 D ï
NI
&Meridiem nafci.catera
maipretiojtfiimAS adOrtum
vero metalla optima verjus Occajûm & Septentrionem.
quod quidemCardanus cum ex aliorumfamajcripfîjïet,
id enim arreprehenfuseftà'ScaligeroJèdnullaratione.
tis metallica magifler \^4gricola grauijïimo teflimonio
priùs comprobarat,quàm
Cardanusjcripfijjèt.aumtnjnBetiaffènHijfania
quitytotius Europçlaudaeifômum
ca,(jua tot'ms Europœ maxime ^Aufiralis eft:dfric<e ve-
ro)^£thiopia.idempaulofofl;Orien$iinqmtt&^4jrka,
tota caretminio & argento viuo ferrum quoque rarifiimum in ^jnea^jrequensin
Cantabria (qua tot'ms Hifyaniœ maxime Septentrionalis eft, & Europe maximè
occidua)in Gallia, inGermaniajrequens.idem;Ferrum
omnium prajiantifïimtim apudSuecos & QJlrogothos,
quod Ofemutum appeUant.quinetiain Lig-iis ad Savam
oppidum in pratis ferrum emtjcribit
adalntudme
duo-
nec altiuspro*
mmpedum & décennie tenatumfodi
"-narum
Sulphurisveronhy^hi
pteraquaspenetrari.
copia maiorquam in in fula Thttle, quœ Ijîandia dicitur,
vnde inrvnuterfam Europam aduebitur. Idem tradit
in Germania aurum inueniri,prçterquam in Gol
nufqaa
degranacbo & Carpatho monte qui cum metallis omnibus abundatytum veto Germaniœ terminus efiad ortum
& admeridiem vergit. at exSiderocapJà Turca quotanis ducenta aureorum millia eruere dicuntur. ferrum tamen difficiliùs inuenitur. itaq; Turcœ in vrbiu direptionibus ferrum multo magis expetu.nt quam as autflannu.
i0* quemadmodumferrum ad Septentrionem pêne in
pfajûperficie terra: ita aumm ad Meridiem in agris &
arena
METHODVS.
enim in regno Damuùiutradunt
reperimr.
arenapura
xta mites Bet /vitra Capricornum aûrumpofl imbrium
vt cetera metalla ignea vi coquuntur
copiam detegi. &
ad Septentrionem in montibus Pyrenaisjurajfo, Cemeno^AlpibttSiCarpathoyRhodope^PangaOtLauriotTmo'
lo,*Caucafo ita quoque ad Meridiem aurum nomgneo
calore ,Jèdfidemm cœlefiium vi & ardorefolisyrvelm in
non aliter Auftrales
(uperficietenœ&arenaconflatur.
& Orientales bominescœlefti caloreacfiderum'vijùflinentur.Occidui vero &Septetrionales ignedflammaintus concepta. Quare cùm afingulis ad vnitterjà relabor,
tum intelligo in Septentrionibusinteriora calida humida^xteriorafrigidaficca: Auftri vero interiora fiigida
ficca,exteriora calida bumida. Ortum vero & Qbitum
temperatiora.patet bocquidem inpurioribus naturis &
elementis, quo magufunta concretione libera. nam cùm
aërfuïfum ac deorjum œjïate incaluit,tantïijrigus in media regione cogitur, utgrahdines que bieme nonpojjitnt,
eo temporemaximo
pondèreconcrejcant.fic terta Jolis ardoribus vftajrigtts coercet qua tamen cum omnia gelu
obrigueret intus calorem comprimit idque videreeftin
puteis qui calorem conceptumhieme exalant,<eflatefrigidiJSimifentiuntur. cùm igiturin Septentrionibus perpetu
umquodammoàofrigusiitaperpétuas calot occupât interiora,non modo terra ipfius,verumetiam animantium &
plantarutvt,quod ait Empedocles, caliduinfiigido frigidu in calido natura collocaJSevideatur. Iam vero cùm
fiirpium ér animantium alimenta jtnt à calore &humore'jtajiluamm & animantium magna copia efiin Septetrionibus
I
trionibiti
O.
B O D I
NI
UncPlinitts
Germanium filuamm ahiJSima
tradit
Vitmums
mmpiracuh plénum effe.
quinetiam
alt'tpimas arbores in Apennino qua Septentrionem fl>ePolo effedicimr Grontflaunafcijcribtt.
& eaquafhb
hndiajiomen
haleta viridttate
ac multitudine ftluaru.
in^AfricA null<efîltt<eprœterquam inmontibits, quçnaturam hdbent Septentrioms, vtpofleà dicemus. &• pattlatim arbores procera aqueachominesMeridiemyerin Gallia Narbofm eunti minores •videntur.Jùnienim
necdùus
nenfi querquus bif>edalestqu*fruélttmfemnt,
cxcreftïit. confimilitermetallorum omniumpraterquam
auri, vis in Septentrione maximanulla fere in ^u/îro,
nifi in montibusakifiimis. eruptiones vero ignium & incendia maxima,verjus Septentrione femntur. nam Chimara, Ga%euale,F'eJûttM,s£tna,Picus,
Carpatbust
ipfaq; terrarum. vltima Thaïe (eSienim in (èptuaçefimo
tota maximis incendtis ardet) tumplegradufita acpene
Olaus in GotbU defcriptione notauit»
loça
que
raque
perpetuu ignibus flagrant. & Pyrenaiab incendia nome
habuemnt.vhra
trkejimttm ab s£quatore
pradum nul.
la memorantur:nec aquarum caltdarttm balnea,cmujmo
Gothia.
difuntin Italia,Gallia, Germania&extrema
Jllud efi opinor, quod Picus Mirandula obfcurè admodumfignificat, his verbis Qui cognoueritproprietatem
curDeus mundumiudicabitperiAquilonis intelliget
gnem.^4tqi bac vêtus efi non modo Pici,jèd etiam HeHebraomm opinio;qui me
racliti,vt ait Phurckus&
dum aliquando deflagratumm, igiéfque non è calo delapfitrosy vtputat Magiantt$,fed
ex intimis terra vifceri-
x
bus
litfHo'ti-r-sl
bus erùpturos confirmât. hoc autem incendium adSepten
trionem,nonadÂuftrumjierinecffeeft,citmbicajU<t;U~
lie terra globtts promineat^ui concertos ignés aht.Tam'
terrarum & aquarum orbem intuenti, tantîtm
etfienim
temu tegi quantùm detegi:etaquali( ejfe terra.ru at mark
totiusmagnitudo
videtun nihtlominm eafars quœlibéra efî ab aquit tota vergitad Septentriones
fiterminos
Auftri
h Septentrionum^Equatore^ttod
in vniuerftim
fierifolkd^fi^amHs.reJiatfankuUquadam^ijrica^f
America regionis.nam terra qua diciturAu^rduMorad rei veritanatuni infmita magnitudimepingiturynon
tem Itatjue aut Efdraverbainterpretari
mceJfeejlaH*
teratque veteres
wrafeptem partes
abfurdius etiam
ram decies aqua
;aut abjurdum eritquodfiréitDeum
detextffe; aquas infeptimacollocajje.
putarmtjerquod veteres Peripatetici
minorem oporteret enim tenamfvtnteimfuperficies mundi centrum attingat)
hilalittdquàm
omnino acpùs immergj,jt velfepties acjuarumglobits terramaioreJfetyUt ex circuli adÀiametruratione docemw:
quanto magisjiterrç centrum in centro mundi conftittiaturfid autem neceffeefiycùm ad fretumMagallianumy
nonproeulabaduerfopoloyterraglobm
aliquantum emineat.mirum efttamen,feànauigationibus
&experientia
dmturna
compertum,maris & aquamm molem à Septetrione •verjus Aujirum magpù impetuferri.quod Cardanus cùm in Britanniam & Hibemiam tr Anciensà naueleris intellexijfet, teftatum reliquit :fed cùm neque cau-
pneiusrehnequeejfeÛionesinquireretyiuslcereprehenfweftàldiQScakgm,quafifignentumittudperfefèinuexijjet.
IO»
BO DINI
uexijfet.quodcùmpertineatadvniuerjàmmundielemë
taris, bominumque naturampenitus intelligendam: tum
etiam adid quod pofùimus confirmandwn, fèilicet terras
ad Sef>tentrionem,aqti<ts ad Mendiemihic exteriora calidabumida;
illicfrigidajîcca:
bic tnteriorafri^dajtccaj
illiccalida humida-.obferuationes veteriïcùmnoforU con*
illudprimum qaôd Caldçiigneam tri*
feramus.^4tque
plicirate Europ<e,d<]ueam<4jricç tribuunttdeinde quod
bumore Notits di^ufteryàGrgcisiKTHfvéTux^uaJïal/
catur.efienim ventus ille calidus &bumid(ts:Boreasfri
gidm&ficctfs-.tumetiam
quodaquamm
decurfmamari
SwuicoptX^imbricamQherÇonefum
adjretum Ixium
hinc adCelticum & Hibericumktttts
omnium cohfen
interiores:& occulfionef&ttttr.mare'veroCafyiumper
tos aditus vt Maoris in Pontum euoluitur, at(p bine fer
HelleJ]>onmminMeditmaneumexcipïturfp0ftad:jmtum Herculeâ magna vis aquarum erumpit, vtin Meridiemaduerjûm feratur. bacnaucleri & negotiatores
eriameo nos Geographia &Hytefiatareliquemntjum
Plinius muions ab ludrographiaperduxitmectemere
ftrocierifluflus prodiditquàmab Aquilone:taetjîrarionem attulitinanem,cùm
perff>icuïtjtt contra fluxum maris Auftrû niti.argumento efl etiam quod Diodorm olim,
& non itapnde AliiAtefiui
Mmdenojlri homines, qui in
vno confênfù teftantur, imbres vitra
^Ajricanauigarut,
regiones infeliare,vnde tncrementa
sEquatoreafîiduos
Nili. atque id Plinius libroiz.
teftatumreliquit,perpetuos etiam ardenti œflate rores J4jncam irrigare. cuites
rei
Sol ad
caufamnullamadfert,
pofhremumeftquod
x ti
Aujiru,
METHODVS.
AuJhum,vbilocui,bypogçiterrapropiorefiquàmadSe
ptentrionem totaEccentrici latitudine. acpropterea molem aquarum eapertraxijjè videripojSit.Hxcnoflra opi
nionis argumentafunt, nonjôlttmprobabilia,verumetia
vtopinor,adajfentiendumnecejJaria.Sedobucipotefi
ex Ariftotelefebresad Septentrionem acutiores, &caloris vimafiare quant hieme maiorem. defebri ratio eSiin
proptu,ciux,coaùiis meatibusfacit vt etiam hieme vbique deutimorbigratiioresfint quant <eftate:fedabfitrdu
videripo/SU inEuropa homines ejlatemaçns calerequàm
in Afrka. ilhtdtamnquajtcognitumponie
Anfioteles.
& quidemAluarefiusjcribit Abtfînûs£thiopem,quo
dieLufitaniamappulerat,eumkgato Prafleianiscalore
extinéïumfuijjè. iamvero HiftaniquerunturinGallia
femœiores aftate quàminHiftaniaJèntire
calores.quinttiam accepta Purquero GermanocàmTolojçageret^ar
demi aSiate maioresejje calores in agro Danfifco, id eli
ad mare Baltkum^uàm Tolofie. qua ratiofecitopinor,
vt GèrmaniauéloreTacito hieme, vere, acœjïateannit
definiant;autumm botta permdeac nomenignorent. D ani vero hieme &<tftate,vt Pani, qui verts &autumni
rationem non habent, quemadmodum
Léo Aferjcribit
caujâmcalotis Septentrional» adaëris inertiam &craffitiem referemu*. eîienim Europa & Scythiaplenafluminibus Çffontibtts, qui ex humore internofluentes efficiunt limofa &palttfiria loca: bine vapordenjùs te
furfùm euehttur,qui conceptocolore ardent iusvrittquàm
aër Ajhca tenuispropterfluminum inopiam. quemadmo
dit igitftr ignis ardenttùsvrit in métallo conceptus quam
inli-
10.
in ligm,&
BODINI
in hoc
in culmo'.ficin aère crajjo vehequàm
mentiùsflagrat quam in tenui. quare ij qui thermos Jumptu minore calefieri volant, filumafyerguntaquasvt vaporelatus & aercrafôorfatfus
calorefufiinerepoJSit. arefietiam ittttd quod œftate pluuio
fmento
cœlofodore
cabre multo maris difluimus ac lanruemus, quàm aë-.
rejereno neque tamenproptereà dicemus exteriora Se
ptentrionis Aufiralil>us cahdiora,quajûapte
naturafunt
Auflns,eLtïfque
vaponbus aè'r
frigidaficca-.jèdflatibus
calorem meliùs concipit ac tuetur. Africa vero terra Japi
des, aqunt calefaél* multo vehementiùs vrunt, quàm in
Scythia propter radiorum acumen.commodius ïtaque ab
Ariftotele dicipotuit,maiores aëris inflammationes afiatefieri
ad Septetrionem vfque adfixagefmumgradum
quàm ad Aujirum.uy4tque hçc in vniuerjûm de moribus
populorum qui regiones planas ê* aquabiles colunt,Nuc
Jtngularium dijcrimen in locis montanis, \palujiribus tandis, ventofis, ac traquillis
videamus.Hoc igiturinter pla
na & montana interefl in hominum naturis, quod inter
Aufirum & Septentrionem: & eadem fere temperatu*
vt enim maximum
ra fi Iota plana nonfuerintpaluftria.
jrigtts ad Septentrionem xquahiliterfufum efi in plants:
fiçad Aufirum in montants^ media regione aëris tanta
vis efijrigoris è| «vT»7r«f
th j fl«j niv&tvt non magis
i sA<nuç
motes,aut P.iHyperborçi>fitamëvllifùnt,quàmLun*
cus in injûla Tenarife,mons omnium altij?imus,gelu concrefcunt.id facile coUigiturafiatis habita ratione, qua tu
maxime grondo in media regione aëris cogitur, quod hieme vix vnquam contingere videmus quiajrigus vbiqi
x tii
dijper-
«it'ROBVii
difterjum minorent vimhaberfalfùm efiigiturquodpU'
tat Auerroes, qui plantas & animatia vegetioraeffepu»
frff in motibm, $ cœlopropiorafint.dimmores efjentmotani bomines ac magis ingeniojt^mtamevaldt rudes ac
barbari ab omnibusappellantur'falfumetiam quodHip
poçratesfcribitjnutationestempomm in montibus effice*
re hominumferitatemacproceritatem. Cum autempU*
na regiones Septenmonisfereaquis
immerfefne y mon
tcsnonitem;nece{feeftmontanos durions, robuftiores, ac
•vit* longorisejje,eo<juemeîiore habita <juomontante aues &pecora palufiribus & montante arbora reliquis
prœftant. &quoniamnulîafere iuga,Jèd latera montmm
colutur,temperatiorefidcmagis/alutaris
eapars quœai
&
Septentrionem conuertitur vitra quintum quadragejimumà Pologradum: citràvero falubriorquœ ad duftrum.efl enim magnum vtriusque dijcrimemquodfatis
intelligunt u'qtti vetin montibus iterkabuerunt. quodigitur de media regioneac populorum moribus diximus
nonpertinetadeos qui in Alpibm, Pyrennùs, Cemeno
yicrocerauniis, H<emot Carpatbo,OlympotTauro,StelU» Caucafo, Imao,& ^Aruernia montibus pojtti font:
tametji cœhtraâius elî omnium temperatiJSimus.ab Auflralibus etiam exçipiendijùnt accola Atlantis,^Arabia
montanÇyBetb^AngœiyPiciySerraleonatqui mons o'xh(xx6t5pà Plinio vocatur. funt emm montani duri, agreJîeSfbellicoJtJaboris patientes, minime^ ingeniojî. idque
non tantum in montibusSeptentrionisfed etiam in ipfo
Atlante,qui Tropicoproximus efttmagni ac robufli homi
nes}cuiufmodijkj>evidimusjnafçi dkuntur-, vnde legionescori'
Ï6.
BODÎNI
ac NumidUreguli
illud
nesconfcribunt Mauritanie
certè admiratione dignum efl quod qui montes Arab'ue
& animïroburdeponerepotenentinunquamfentatem
tueruntyfedaut natura viribus}aut loeorumprafidiojretijnjûmma libertatefemper vixerunt.^uinetiam Tttrca
tumprimeps
vtaudio
fexapntamiUia aureorum Mis
Paleftino ac Damafceno libere fruatur.
tnbmtyVtago
Jam vero Marjîveteres
^Apennini accole, omniu Ita
lUpopulommferociJiimifuiJJèferuntur.vulgatum
eji il
Vndevero Go
hd,fine Marfis triumpbajfeneminem.
flauus legionesconfcripft
vtSuecia rêgnum inuadéret;
nifîex Dalecarlis qui Sueciœ motes occupât? Quid Hel
à
uettf.qui cûm Suecusongmem traxerint, non modoJeipfos, Jed etiam finit imos populostyrannide opprejjbs in
ltbertatëvindicamnt:^4uftri§
principes ptpeftegerunt:
Germants maximas clades intulemnt: imperij Germanici non minimam partem armis occuparunt denique tanvtprincipum cenfires
tùmarmisacviribusprofecerunt,
& magiftri vocentur.ex quo intelligiturid
quodait Cicero Ligures motanosjûapte natura duros & agrejies^ma
diuturnabella montaritimos verfutos
ejjè.omittoquàm
ni Cilices & Acroceraunvf cum Tunis gejferut^uandm
ac reeorum ducibus Caramanisfuftinuerunt
potentiam
omnino répugnât eorum natura qui in locis
his
pulerunt.
qui propterhumoris copiant maiopalujîribusverjàntur,
Bataui ac'Pbrijîj,<]ui Rbe
resfunt in eadelatitudinefvt
ni ojtiatenentjnaioresjùnt
reliquis in eodem traéîu Ger
manis: & Belgapropterpaludes
longions funt Britannif,
& locorumplanitiem
quorumregio plana eft, vt aiut,
mini-
UZTHOPTi.
trummequepaluflriffjêdarenofa.
périme qui m locispit'
in Gai
luptbus &> calidts verfantur:vtm s£gypto &•
lia
Narbone^quapaludibus
ejlimmerfa-MUcpefles,by-
drocele/vitiUgo Jkpra perpétua graffantur. illic quoq; videre eflUnguentes hommes&fados pallore viâtus.eftenimftoridus colorpTxàpuït temperateregionis
argumem.
m
arida wero regiones qttantumuts caleantfdubresfunt
menjtam HtJj>ania,Numidia,
Perfia, Cald*a,ArabiA
hommes habentalacres, duras,, ac cateris in eodem
feiix,
traclti rohufiiores.cùm enïs£gyptusiCyrenaicd,Matt'
ritmia.Gallia
Narbonenfts alba lepra trifec7*jînt,rarif
Leo
HtJJ>ania &Numidialeprofî,'vt
fimitarmnfuntin
Afetfcnbit.¥aàt
etiam vnius ïnterdumflwnmis difcrimen, noturoi hominum difcrepantes, ctm in longtudint
fluit (vt Danubius, Niger, Eridanus, Tagus, Afopus)
quia Septentrionales ab Aufiraltbus diuidit,ne tamfaci
commerdis vtantttr. quoficvrcapitalèfôdetatibm&
libus odiisfepe dijiideant
Auflrales enim qui Nigrum
flumen accolant pamitdebiks,fubcineritij
qui ad Septe^
trionem ex altera parte maiores ac ffibujliorcsjùn^acpenitas atri. nec mirum fi Plato D lis grattas egit quod Athenienfis effet: non Thebanus: ^Athena tamen ac Thebœ Afopofiumine duntaxat^tcXX.circitermUliaribus
diuiduntur :Jêd ^yithenienfès ad Aujbum, Thebani ad
Septentrionem conuerfifunt
quifum in conualUbus ad
Meridiem maiori
colore vrgentur.auàm qui eodem traélu Septentrionem giclant: ita vt hi ad Scytharum; illi
ad Aufiralium naturam
magis accedant
indefit vt qui
Carpatho adiacent meridiem verjus retorridijinttexaduerfà
IO.
1OSINI
~rfa~~uta~i.eand<rnobcaufarrjGai~rt~sbomlnes
tahidos m agrum Tabianum miœbatjnitr
Surêtum ô"
Meapoltm,'vbi'vailUadAuJkum
hume quoqe Veristeperiem habet.inde quoque morumdijSimûitudines se diCarinthiam&
jerefantes eorum natura qui Rbetiam
Croatiam incolutjb Iftris & lllyricis:& Injùbrum a Làgunbus & Hetrujcis.fimtetiamqm
conuallibusvndiq;
ambiuntur, qui maximis cdonhus vrmtur vitra quint»
mutuum ra& quadragefimum à Pologradumfropter
diorum concurfùm, & conclu/à vndique loca.cùm autan
è montibus fontes & imbres limofifluant, necejjè eflferti
litatem maximam ingenerari. neque enimfabulofa mihi
& conuaUtbus v
videntttrqu* veteres de Mauritama
centefimam collig meftr'mfque Atlantisprodïderunt,
jèm cùm bis moque temporibus Leo A fer quinquageficertè Pliniusjcribit Maurita
mamfe vidijfefateamr.
nie Procuratorem^HguJlo
triticigranum mifijjè,quod
CCC C.germina,paucis
minus
haberet. magis increde vaUibus Tau ri montis, racedibileefiilludStfabonis
mos duorucubitomm najci:&i ex vnaficu modtos colligi
de agro Damafcenojn conuallifeptuaginta.eademfere
bus Libani montis.nota eftZdrtiernoTum Limonia, Tau
rinus ager,aurea vallis Pyreneorit> Tbejjàla Tempe ,v*l
lis Sedunenjts, ô" Carpati conualles:qu* tanta fertilitatate luxuriant, vt montiumJierilitatem conualliu vbertas abundè compefàrepofîitjn bac igiturfrugum copia,
deditos ejfe incolas,rem militarem
necejfe efl agriculture
negligere,otium colère,delitiis difluere.Id quod ^AthenA
us libro X I I.Jcribit de Lydis &Vmbris deliciarum iny
famia
MïTHODTsi
in locisplanisgr b»
efi
ngtofita
famiaflagrare.vtraque
milibus. hinc Propertim Meuaniamfitam loco plano &
cauo dixir.tahs etiamfuijfe diciturSybaritaïu, quineqs
orietem neque occidentem Solem videbantyquorum delicias &• luxum dejerihit Athen*us.ftd ridicule Akiatus
quiapudPlamum&CatuUum,quiporcosV'mbrosap'pellanttpatcoslegit.multoetiâ abjurants quodapudPltt
tarchum libro ILcap.JC.JympoJiacan fafyu&sJltuTàçad
ficenî
VmbrQspemnereputamt,atdeferis'ùlicagatur.
îp.fahix ô" ipfyUothocs£liano &s£Jcbylo dicuturcatulifeurumi& qui ex oue & Mufimonefero animali na*
Jcuntur Vmbn à Latinis diÛiJùnt.Jitnt ig*tuf luxai dediti qui fertiles eiufmodiconualles habitat, contrà quàm
accidit iis qui locaflerilid colunt. font enim in bellojlrenui milites;in paceingenlofiopificeStaut diligentermercœ
turam exercent. eamob rem Atticus agerfierilis Atbenienfes habuit artium inuentores: vt Genuefês apud halos,
Lemomcesapudnos Norimbergenjês apud Germanos.
beatiores igiturilli frugumcopia,bi vero ingenio.&quo»
niam aquœgelid* ex nimbus coacl* in v ailes deriuantur,fitfipifimèvtjîmma
velhydrocele capiantur. prxfemmji vallis ad occafum &Septetrionem conuertatur.
nam qui Vdedocam agri Taurini vallem incoldt.,omnes
ttrumat habent &gul<s tumores aut tonfillas amentes
quoquejûnt&ineptiadloquendumtvtin^4quitania
LabdanipopuliLabdacifmo balbutiunt.^étque hi morbi ab aquis ad corpora deriuatur-,ab bis ad animum
tuf
feruntur. quanta fit maquis ad mores immutandosvis
4cpoteftas, ex Hippotratefatis intelhgitur, necpluri
bus
IO:
r-
W
bus opus efi
fi'
t
~ODINI
1
J
t.
illud tamen animaduerjhne
digtum quod
Haliacamone f lumine Greaxouesfieri
firiktPlinius;
hoc etiam Vitruui
cadidas, Axio nigrM;Xantoflauds:
us confirmat.^Ab aëre
vero^uo maxime vimmus^vitia
non minora;interdum etiam maiora oriuntur.
quod tametjtin vniuerfîtm diximus-.jingttlare tamen est quod ven
toja locaferociores homints,ac mohiliores reddunt. quista vero humaniores & conftantiores. ratio perfticua efi.
neque enim tranquilla mens ejfepotefl in eo qui hue Mue
iaaatur.cuius rei argumente efi. quod in motu actumultu contemplari nemopoteft. fed^urgata mente aefertur-'
batione vacua,tùm etiam immoto corpore idfiat oportet:
&qao quifque mugisptf>it,eo tardiores habet corporis &
animomm motus.qui veroinjâniunt,perpetuo
corpore <cquèacanimo iaéîantur. itaquenautas, opinor, aquarum
& ventorum perpetua iaéiatio btrbaros & inhumanos
reddit.vt
vtjtt,compertu efl Thraciam, Galliam, Circaf
Nomegifi'am,Lybiam deJertamfLufitaniamtPerfiam,
am,Noricum & Patmonias,quœ ventorum impetu magis agitari dicuntur, populos habere mobiliores aeferocio
eodem cali traéîu quietafùnt, vt
res,quàm qux regiones
^fîyriawinorAfiaJtalidiprater
Liguriam, Britânia,
sEgyptus-, vbi calum aureum ejfefertttr nam Circajïij
qui Tauricam Cberfenejûm incolunt, cali traéium valde temperatum habentjmirum tamen in modumféroces
perfidi & crudeles effe dicuntur: at nufquam ventorum
maior vis efi confiât etiam nullos ejfe populosin Gallia
Narbonefibus, Aquitanis£s Prouincialibusferociores:
ab Al
qui tamen dm Àufiralioresfunv.vtputempamm
y
ii
tanis
METHODVS.
& PUmovocatur Circius qui Gal
tanis(jîc enim vu
liam Narbonefèmperpetuoinfeftat)partim etiaà Coro,
incolis Serra dicitur,& omnium 'violentipimèfyiab
qui
ratjiancferiiatem & irrequietam animi agitationem inetiam mores hominum &naturam
parum
generari.Non
immutant con fufiones populorum.nequeenim verum eflt
ab eadem cali temperie Scythdi omnesjinf miles ejfe,vt
ptitauit Hippocrates: cum vbique terrarumjûafit propria quadamtemperatura. •veriorejfet Empedochs&
Stoicorum opinio,qui, vt refertPlutarcbust difîimilitudirtes oris abimagine animo concept a fieriputant > nam
belluammfimilesfuntpartuss <ptbd nullis cogitationibus
vt efi apud Plinium,fedjôlojenfit mouenturita Scythœ»
qui paras & natur* congruentes amantvolttptates, mi*
nufque cogitationum varietate difhahuntur,fimiliore$
faretibus liberosprocrearejokm. alia tamen ratione ducor. namin s£thiopia,vbi hominumgenus acutifîimum
&JâlaciJ5imum effe diximus, nemo tamfui fimilis eSi»
quàm omnes oinnium.fûntautemparuhcrijpi, atri,Jïmit
labeonesyglabri,albij?imisdentibus,nigris oculis.Scytharum nullam effedifiimilitudinem tùm Hippocrates
ipjêt
tùm etiam Tacitus de Germantsfcribit, & re
ipjâ com
pertum habemus, quo longùs à medio difcediturt eofibi
fimiliores ejfe vultus. in regione media videmus infmita
•
hominum dtfômilitudinem cum enim in illa
o
regione
mnium oculiflauejcere debeant(nam ex atro,caruleo &
fiauo omnis illa varietas oculorum conflatur),videmus ta
menprat€rjiduos)glaucds)cœfîos>nigros,rauos)&'exkis
in^nit4mconfu[ionem.fmtnafmi^mttcn^ni^i>can-
r didi,
IO.
1ODI
NI
didifHfirfnohdrbifunicehpalknteSynaniigiganteSthoc
igitur tribuendum efi bominumconfufoni, qui ab extremis ad media velut ad optimamtemperiem
confluerejôlent.nam Ma Scytharum>Gotkomm>Turcârum)& TartAXoruminnumerabilesexercitusin media regione confit
terunt. nulli}praterVandalos}in Ajrica traiecerunt, ex
quapaulopofi eieélijûne. & cum Arabes ac Paniyquos
Saracenos veteresappellaruntyexÀfrica in Europam &
^Jtam colonias dedttxifjènt, in media regione conquieuerunt.nulli in Sçythiampenetrarunt, citm enim Hijf>aniam, Italiam & Graciam inuafifîent, in Gallia cafiac
Gala Italiam & HiftanU
froftranfttemnt.pùjlet'tam
magnampartent Jèruitute libeurunt.Jïmliter Celtarum
acRomanommcolonU veteres in media regionejêdes
yttajîerunt: nullç in Scytbiam aut in y£thiopiam deduiia. quemadmodumigiturvidemus exanimantium&
Jiirpium diuerjîs generibas dmerfâs nafci formas vt in
Mulo,Pardo, Crocuta, Lycifca, Camelopardale,qua
parentibus difiimilesfunf.ita quoque iudicandu eftin ho
minitvarietate.nibilfere Lycifca exlupo cocepta differt
à cane quia lupus nihilaliud efiquacanisjtluefier3 ipfi
Varroni fed Mulus ab Equo &j4Jîna; Camelopardalis à Camelo & Panthera maxime differtiitaft mifcee
antur Scytha cum sEthiopïbus, dubium non e§i quïhominumgenus varium ac difiimilefmt edituri.Jcribit Atbenœuh Ptolemaum Pbiladelphum hominem in Scena
exbibuijfi,qui ore ac toto corporebicolor ejfet:vno quide
laterenigerjextro cadidus.Hinc igitut fatfum opinor,
vt DanitSaxones,& Angli confuji cum Britannis feroy
iii
dons
MET
HO
DTS.
humaniores.Btitami
ve
euafennt
Galliam appuliffent animi feridepofuemnt,Jêque ipfos à Gallorumferuimte
dores eosfecerint,ipft
ro cumfedibuspulfiin
tatem œgrè
deSaxonà
toaulatim vindicarutàdem iudicandumputo
nam
colonia,quam Carolus Magnusin Belgasdeduxit.
enim
neque
Ubertatefomjftmèfemperdimkamnt.
ïjpro
cito vim amittunt, &fili
•vtflirpes quxalio translata
induuntita quoque ho
vnde trabuntalimenta,naturam
mines infitamfu* naturœ vim facilé mutant fed longA
mm enim Teftofages Galli ferti-diuturnitate.
temjtoris
loca occujJajfentsvtfcnbit Ce
Ufîima ejuaeque Germania
mores & naturamita mutaruntut
far,tempo.ris decurjk
qua
Cajâris temjtoriïw ineadem egeïlate grpatientia
Germani permaneref.eodem uiclu & cultu corporis vie
rentur. itaque L. Memmius Confuldimicaturus contrà
Galatas,qui in magna bellica laudis opinionefloruerant,
R.omanommlegiones metu Gallici nominis iampridem
in viflori<e ff>emerexit, cum diceret Gaîatas iampridem
Gallos ejfe defHjfe,iam^4jia delitik ejfœminatos & cœlitemperieferitateamijtjpt'vtnibilampliùs
effet ab Mis
metuedum reéîèenim Cyrus apud Herodotum molles,
cœlo molli natos dïxit. &quidem Turca Scytharum animi ferociam paulatim deponunt, ac nifi militarem difeiplinam magno fludio calèrent facile Mofcottitarum &
Sarmatam 'viribttsfrangerentun Reftat igiturvt videa
mus quantum difciplinapoJSitadimmutandam
hominû
eftautem difii[>lwa,diuind & humana-.httcpraua autreâla.'vtraqj profeBo tantam vim havincat namJtveriJSimè Hippo*
ht,vtfepiftsnamram
naturam.Duplex
crates
XO.
BOC1NI
crûtes ommaplantamm gênera i<fnniea<^putauit,^uan
to id vertus èfl in hominumgenere: aut qua natio tam im
manis ac barbara>yu§ nacla duces ad humanitate perdu
fia nonfuerit
aut quœgenspolitifîmis artibus imbu ta,
qua bumaniore cultu neglecîoin barbariemacferitatem
non aliquando degenerarit atque eius rei cùminfinita
Germafint exempta nullum tamen illuftriuseftquàm
norum,qui cum àfentate belluarum, vtipjtconfitentur,
non procul abeflènt cum inpaludibus acjtluisferamm
more vagarentur: cùminueterato quodam odiojemper a
litteris ab horruijfentinunc
tantPtmprofecerunfvt huma
wtate}x^fiaticis;militaridiJci[>lina>Rfimanis'.religione,
Hebrteis:pbHofophiatGT<ecis:Geometriaay£gypnis:ACaldais: opificiom
ntbmeticd,Pk4nicibus:is4flrologia
varietatcpopulis omnibusJùperiores effe "videantur- &
ta
vrbanè încrepuit
quide Macctauellusjùte atatis
qubd cum ingeniojtadmodum Jibi viderentur^ attamen
Germanosaccirent ad metiendos fines agroru.quinetiam
Solis ac Lune, curfum emedarevelLéo Pont.Max.cùm
CœfarinsEgyptûmilet, legatos in Germamavtolim
fit. Eadedijciplinafecit
vt cum Arabes & Pœnijûapte
natura molles ac effœminati militarem Jcientiam colère
caperunt,^4fiœ & Jjrica imperium occuparint.Confimiliter Mafôljenjès vrbanamdifciplinatanta cumlaudecoluerunt,
vfomnmmpopulorumJàpientiJSimiaciU'
flijÏÏm'i
cïmpmoCiceronis teftimonio fuijfeputentur.
De Lacedœmoniorum difciplina plané incredibilia nareo certiorajùnt^uo ab bofltbus
rantbijloric'r.quœ tamen
maius
eorSprofeâa vidcmus.Negleétœ vero difciplina
tejtimo
METMODYJi
et*
teftimoniumnuUum effepoteji quant de qui
amea populos omnes iuftitiœ opinione, ac militarigloria
ab
nuncfere
(ûperarent,
omnibusvtroquejuperantur. fie
enim exiftimo Romanorum atque adeo Italomm natttra
praftantifiimam effe: fednulla tanta natura bonitas eft,
non corrumpatur,,in bis ergo qua in
quapraua dijcipUna
hominum popularifermone verjàntur,& ex ii/demfontibus quibus ego baurire quijquepoteft non diutitts immordbor,jêdexemplisdomejiicis<vtar.cùmmaioresnoj}ri
vultus oblonwsformoltores effeputarent, obfletrices fènfimperfeceruht ut longifîimœ viderenturùd quod videre
eft in antiquis jiatuis & imaginibus.in Perfia omnesfere najones ejfe aiuntquodputo contigijfe ex antiqua illa
opinione Cyri valde nafùtijn quo renum auiddam inef
ita conformabant.qmn
Ceiudicabant,& najosfueromm
etiam tradit Synejtusjèfœminam in Africa vidijjè quajtformicamane infètlam, vtftettantibus voluptatem
prœberetàta verendumeft vt is babitusfxminarum,quo
nunc vtunturad corporisformam venufliorem efficiat
vtpartus anguftiori thorace nafcantur& mutata forma
pulmonici euadant.Quod fi tanta conjuetudinis ac dijcii
plina vis eft in rebus naturalibus & humanis, vtpaulatim abeat in mores ,&naturç vim obtineat,quanto id ve
rius eft in diuinis?videmus enim religionum tantam vim
éjfeaepoteftatem, vt mores hominum & comptant naturam,penitus immutare videantur.quanquam vix fieri
pvteft ut natura prions veftigia omnino tollatur.vt enim
Germant omniummagnarumartium Jcientiam infinito
labore adeptifuerint, in ilîis tamen
ornatustvenuftas}or-
Jo,
IO.
BODINI
do, ratio quàm in Gracoru & Italoriïjcripris eiucerevidemus,multorum iudicio defderaturfèd vtcorporu- ita
librorum magnitudinem ampleéfâtur. namplurajcripjït
Mtifculusjluîa,
Martinus,ÇfErafmus,quàmqm$
logif
fîtno vit* decurfit légère pofàt.rfuftrales longe aifîimila
junt.paucis enim verfibusomnia rerum diuinammÇr na
turaliumarcana compleélunturi&'vtxorpQrum
imbecir
litatem ingenij viribus;ita librorum exiguitatem vtilita^
tismagnitudine compenJânt.Extremumefl
vt Ptolemçi
& eomm errores refeUamustqtti Zodiaci fartes acmj>li_
citates quas vocant, cuique regioni difèrtè tribttunt
ex
quibus populorum naturamiudicaripojjèputant.
^Aitit
Europam interOccaJùm grSeptentrionesfofitamypri*
mœtriplicitatishocejligneœ,LeonisArietKacSagittarij
IoueacAfartedominantibttsfubeJft:Scythiam^4Jta~
ticam inter Septttriones & Ortum^aéris triplicitati,pu^
ta Geminis, Libr<e,& Aquario, louis & Saturai radiis
inter Occajûm & Meridiem triconwnftis ^fiicam
pliàtatiaqtteajdeft
Cancro,Scorpioni,& Pifcibus cùm
Mane^Venere & Mercurio: méfiant Auttralem inter
Meridiem
& Ortum terra parti,hoc efi Tauro,Virgini,
ô" Capricorno vpÀ cùm Venere &Saturno. quœ non mo
do ïts quaanteàdiximus,fedeti<imipfinaturœ
& hiftoriisvalde répugnant. errons initium attultt locomm ac
Geograpbi* ignoratio,qua tantafuit vtveteres nonnulac
li QceanumftumeniHiberiam
vrbem ejjeputarent
Ptolemattsipfe,
qui aliïs praltixit inquantiserroribus
verfaretur/fat'u intelligum in eo génère mediocriter eruditi.errorematixit motuum cœlejlium ignota ratïo.'vix enim
M E^BIO'D^SJU
MtM
eo~tsdio canf mc-
C<t/M8~MM~M
rrép.ottteyun^'vtexbiftoriafecra
& cotum obfemattonivero
hus,qifibu<S ytitur.PaoIemaus^ntelligipoteft.neque
at ne Ptolemaus
^moiiimorbtsoSktuicapèrepotuèruiit:
enim ^Araobjèmare*
hac
quidemmotumtrépidât ionis
~bumf;I~i~r~rsar.um ~r Germanorum
.~udüs: ~raulâtim
coghiufunt^uodenijnCdSeiMeftapudGtceronemi
iaétantfê
GC..ÇC*.&feptuagintaamommmittiaïn
§
ammapojmjjè
fakhtdndts^pemndiiqHt.puerofum
àfe ipfa confmata
f<^meftiW£çhMMOpm?nukUit<x$
dejïdeiatorationem
meamnefyenitpjgnoraflènp eaqtM
Amk^por^decitrJûcv^ttapercept^uèJûçtiBfi
`quodxlerfignis&odiitiifro
autfjuaniyiniHnexpltcœktle
did~t~sn~ourisab~iUorum,.bhf
ruv~tsonibi~sadhaçvfque
locum
temporal rZodiàcipattèx opines, acfignaintïgta
mtttarintMamprimçJïelladrietkiCjuœarinùsfexcentts
antè Ptolcnitityrmàmpammaiisftgrii
oceuparat,
ad
niigefnumoHauampemenitâta^uepvjiCâldmniM6b
malta àmjdityfercunit^
fematiônesfignptminteg7ttm,&
PleUdesquieiUktekpQribmSI'aMuapittim^QemÎMt
tmeni.J&eguh fîella,(ju§ tùm>eratiniÙancr:o,nMC'vigefimampartem Leohis pjrateriit
~J<Wff~
~W~ C~M
Pi^iy^Leonixum^irginé^auroxkm-Gemiïà^f^iiid
C~M aqua.communefat
~COMM~Ne~f
imuctm
~iM~P~tTM~~M~MM
imeet^idètmwâauitànkmu
concejjïrmr, namfî nonurnorbemjiijgamtfSfid qiiodnecejfe,eB. y nuttatamehin eofleUÀigitmjtatenuîlo modo
fots^Mdè^ tripliçitaiihm doflxMaifçd, PfylemçïekemT/f~Mf~M~ ~? enâ abfurdius âc ta~ito vixoixidigniC<
~7~4~?~~
quàm Phcrnices
daos
I O
B O D I
N I
dàosprôptereajtmplices,bumams&jtderuhfo}firmto^
resappèÙare,quodLeoniacSolifubiiciatuf^deriitameii
Babylonem Afiyriam,ac
Mefopotamiam Virgjni
&
Mercuriofùbiecit,
ac propterea Caldœosjcientiarumahdœos autem Syfosacldumxos
tnatoresejjeconfitetur.
audaces &impios)quodArietiScorpioni
ôf Marti fint
obnoxij.at omnium hiftoricorumfumma confènfioneSyti.
adeo traéiabilesfunt,vt
ddferuitutem-Judœiad
religio.
nem nati vîdeantur. Idumœis vero mkilmoïïiusfieripoteft (excipio montatios) idquod Cicero Pompe'tj cineribus obiecit; Putabat, inquit, cûm Syris ac rege Nabathœorum,fibi rem effe.fùnt igitur hçc rûy itçis ri^ttia Syri & Idumoti ad S£gyptios,qualis fuit Ptokmaus>Se~
etiam montani. ridicule tamen
ptentnondesjùntypartim
eius libri interpres,
quïquodftgnàlocum mutajfè intelligeret ab atate Ptokmxi ad hœc vfque tempo
ra,tmdit Hifj>anosyBritannos}ac Normanos rapaces&
Cardanus
verjùtos euajijjè, & cordi Scorpionis nuncjùbiicipucum Sagitario
tat,quos ohmfidos acprobosfuijjèfcribit,
Jùbefîet.fèdilli repono quod Appianus de Cafîiofcribit.
Cum enim Romanorum exercitm P arthomm Çtgittis
vero reliquias adfe confugientesfer->
cœftts ejfet, Cafôus
uare conaretu^Caldatts illum admonuit,vt tantifyer tepus protraberet,dum Luna Scorpione decurfà Sagittariu
attigijfet: tum iUe;Ma^s, inquit, Sagittariumetuo qua
Scorpionem ita quoque Bntannorum ac Normanorum
fagittç nobis non fcorpiones nocuerut, cum vniuerftm pene Gallium beUis cimltbus iatlatam occupauijfent-.acno
Jlros effrcitus fagittis confecijfent Hx igitut Cardani
Z ii
dijci-
MITHODVS.
difciplinafifocumbabeane, remm natunm conueUi&
Idbefatlari oportef. tumplagam Aquilonis ad Aufimm
conuerti,ac pro Germants audacibus molles sEgyptios
Afios betticofîsproignauis hominibtts nafci.quodjiCardanus fallut permutait* lotis fignorum vim confudijjè
putat,<jttidfiet Ptolemœocuius ipfe iudicia dejtaeriftts
tantopere probant* <ptid ipfi Cardano qui veterum apotelefmatafka autoritatt alibi femperconfirmauit?quïeti
am,vt de multis vnumexempliïafferam, Sleidanusfcribitin ecclejtafiicahiftoria Carolum Qutntulmp.iifdem
IÇaledis quibus natus erat, Imperatorem creatumfuijfe:
FrancifcuregemGaÏÏomm cepiffe-,de Germania trium
in ortu Capricornijîdus,ut Cardaphaffcbabuitautem
nus confitetur,quofidere natus erat Augufiust acproptereà numtmfalicipdere Capricorni percufôt hoc enim
volait Horatitts cum He forint tyrannum Capricornum
eodem
appcïïauit, quolocointerprètes omneslapjtfunt
Jtderenatumjcripjtt Carolum Burboniiï, Cofmum Medicem,& Selimumpimcipem Turcamm}qui Vll.Kar
ledas Septemb. eodem menfe quo M. Antonium Auguflus vicit id eitpxtili:regem Perjârum Hifmaëlem in
Calderanis camptsjregit:bieniopofiiifdem JK^aledis Capfinem Sultanum de imperio deiecit.iam vero confiât ab
Augufii temporibus adSelimum & Carolum V.omnia
Jidera locummutaffe& gradusfiptemdecimpercurriffe.
Capricorni tamen vis eademeji.quis igiturpopuloru mores & calejiium corporum wmputet à triplicitatum ratione duci,cùmjideribuspermutatiSt non immuteturnaturafquod etfi anteàplanumfecmus; planius tamen &
illufiri
m
IO.
IODIHI
illuflrius erity fiquis à Ptolemai temporibus veletiam à
Qafàre maximas planetarum coitiones ( inferiores omitto)cum biftoria coniungat.nibil autem illuflrius efi m bi~
floria quàm bellorum motus. &quoniam Scorpioni M or
temprçejfèaiuntjn
eofdere coierantplanetœjttperiores,
citm inter Pompeiu &Cafàrem ciuilia bella toto terrât»
orbe
vero ac Reipub. conuerfw in Eh
exarfèruntjmperij
ropa contigit, quam tamen Ptolemœus Arieti Leoni ac
Sagittarioftibiecit; Africain Scorpioni, Pifcibtts & G*
'o.eadecoitio in Scorpione contigit annoD C XXX.
quo tempore Arabes ex AJi* defèrtis erumpentes uniuerfum peneterrarum orbem armis domuerunt nouas leges
tuleruntjreligones confuderuntjmperia
Perfarum deleuerunt,poftremo linguam Grœcam,Latma,&' Perficam
in A fia & Afkcafujlulerunt.h<tc autem mutatio in Au
ffrali Afia contigit, qaamPtolemaus Tauro,Virgini &
coniunéiio incurrit in
Capricornofubejfeputamt.eadem
annÛM.C
C C QLXXXlUUum
repéte Jtalia,
qux diuturna pace conqttierat tùm fuis titm Gallorum
& Htfpanorum armis eji obfèjfaiqua bellorum calamitas
Hef]>erides injùlas & nouum orbem inua.fit.ihn uero inlues ab Hissants inueSla totam Europam
populari capit. couerfiones vero maximaqua ad Afiica
pertiiebant,,in Europa& America contigerunt.Rjurfks
anno Cbrifti L XXI II. iidem Planetœ in Sagittario
coierantycitm Ottofialba^Vîtetlius,
& Vefyafianus im
auditamorbi
nufquam tamengramaïor clades quàm luand*orumtquos Ptolemaus Scorpioni fubiecit.Ç? cùm
perium Romanorumperturbarunt.
uiora bella quàm in Pdefiinajnec
iii
no
methodys;
no Chrifti C C C C X X X.
planeu in Aquamm
repente legiones Gothorum ab extrema
incumjj'ent
Septentrionis plaga in Europam influentes Romanorum
Orientalis Afiaqui euit, «
mperium opprejjèmnt
quam
in
Ptolemœw
obligarat.
rurfits
eodem Jquarij
Aquario
C C CXL Vil I. quo tem
Jiaere coiemnt anno M.
terra motu; Appulia bello conpore Germaniamaximo
lues ab ortu verfits occafumferpere ccepit,
cujja:& Jâcra
actotam Europam infeflare,quœ tamen nihilbabetcum
Aquario commune,™ ipfivolunt.eadem traieélio recurritanno CCC XILinjidere
Capriconi, queAJtameridionali tribuunt.Jècuta efitriitm Imperatorum & legio
num Romanamm maximaflrages,cùm Imp. Çonfiantivi ô" armis im
nus contrà Senatus P.QiR.'voluntatem
perium inuafit, totmsqueimperij Romani leges&Rempublicam paulo momento conuertit, omnia tamen in Europa:quœ,fi Ptolemœo credimus, mbilad Capricornum,
nec rurjks ad Pifces: in quibus tamen coniunéîio magna
contigit anno Cbr.M.CCCCLXIIII.
quotem*
pore tyrannides acbellaciuiliatotam
Europam inuafèrunt. Eduardus III. Henricum Angliœ regem necauit.
Zadamachus Tartarorumprinceps àjùisderegno deie
élus ad Lituanosfugit.eodem tempore coniuratio Prutenkarû vrbiumfacla efi:Fridericus Imp.àfuis Vient obfejfus-.Ludouicus XI. Gallia rexprincipuconiuratione
pene opprejfm: Floretiç maximœfeditiones: Saxoniœ quo
Scanque vrbes eu ducib.BmnJùicenJtubellcgeJJèrunt:
der Albani dux a Turcis defecit,eosque magnis dadibm
aflixit. nihil tamen in Ajrkagefiûvideo.
eodem injïgno
coitio
XO.
BOD INI
comofa&aeftdn.M.D
XXlIII.fiotemporeGallia bellis eiuilibus,Germania'vero tôt a, nobiliuacplebeto
minier fi conctmetibus armisfadifîmè quajfataeji: rex
ac Romapaulopofi
ab
ipfi Gallomad Papiam captus
HiJI>anii,R.bodus à Turcis eftexpujmata.tum eluuiones
orbem terrarttinundatuiriprçaquammaximaquibus
in Africageftutn accepi. fed infinidixerant.mbiltamen
tumfitomniaperfiqui.Quare
cùrn màgnçillœ traieéîiones, rerum cowerjïonem variosque beîlorum motus figni
ficent, nec tamen vllins obftmatione cognitum, aut difci
plinapercepttimft
que quanque regionemjignafixa
ma
gis officiant \nihil certi de eo génèrefiatuipotefi ex illorît
praceptis.t4metfinon
dubito quin objèmatione diuturna
dijciplind certtorconjlituipopit
:fiquisjitperiomm temforum biftorids&f coitiones adinitia feçurrendo colligeOlymifo;tyelit..?uerkigl^4fxPolyb fa jnfe!ligip.oie.fi
piade centefimaquadragejtma rerum omnium quaficontteyfionem qmndamcontigijje, atqueiifdemtemporibus
Vkilippumiftniorem Macedonite^cbaum
^Afiœ mino
>rk,Ptolem0mPbilopatore^£gypti,
.Anriibalem Carthaginçfium, Antiocbum SyrixyLycuTgum iuniorem La
cedçmwioTUm imperiofimulfîtcceJStJJe acjùbinde Romanisadtterftis
P 'œnos,[^Antiocboin Ptolem&âiAchxU
&Pbilippo contra Làcedamonios & y£tolos bellagrauiJSima intercefîijjè .confimiliterex Diodoro & lùftino
cqlligemus firuiliabeHa itfdem temporihus inSiciliâ,
Gr*ecia:& Afia contigiffe* & eodcm moment o Spartacumlatronemfugitiuoru'armuItaliAm
inuajtjfeiqao Pilirat§ Mediterranei maris imperium occuparunt.rurjùs
fu
t
bertate
M ETKO BTJ:
»
0
à MubamedefropofitÀjCbriJiianos
W
quoq;
bertateferuis
feruos adpileum vocaffè, utpaulopoji nullafere vefiigia
extarent. contra vero tyrannides iifdem pe
Jèruitutis
ne temporibus orbcm terrarum infeflafîe citm Muhamedes magnus duos Imperatores & quatuor regesjregit.
Rex omnmpnmus fuosfemiLudouicus XLGahrum
tute opprefîtt Cbrifliernus Suecos miferabili tyrannide
afiixif.Zadamachus
Tartaros:Eduardus
III.
cafo rege
Jnglos:CircaffiMemmeluchis£gyptios:VjfumcaJfaVahrius Florentinus Perfks: PandulfusSenenJêsiFr.
nos Ludouicus Sfortia Mediolanenfes: Ioannes Bentîttolus Bononienfes-.Baleo Perufinos.Idem quoque de lit
enim àc
teris ac difiiplinis nlinqukuriudkandum.fimul
femeldoèlomm hominum magna uis erupitdeinde quafi
extinfla memoria litterarum ru fus in lucem alijprodierunt.namPlato,ArillotelesiXenocratespL'imœusllArchi
tas, Ijàcrates,& oratomm ac poëtarum infinka multitudojtmulfloruitylongopojl intemallo Chrifippus,Carnea
in lucem venemnt, rurdeSfDiogenesJioicust^rceJilas
Jùseadem œtate FarrOfCicerotLiuiuSiSalluJiiuSydeinde
Vitruuius claruerunt. nec
VirgliusJ-ioraùuSyQuiàms,
itapridemFallaXrape^HtiuSiFicinus^a^BejJàrio,
Si quisigïturcolleclis rem
Mirandulafimulfloruertmt.
memorabilium locis adentraieflionesmaximdsaccommodarittgr regiones affiri, aut RefJ>ubhcas mutariferftexeritjumfcientiam
de moribus Çfnaturapopulomm
efficietpleniorem: tùm etiamdeommzenerebilîoriarii
>
multo venus acmehustudicabtt.
DE
10.
DE
BOD
STAT
publicarum.
INI
V
1
RERVM-
cap.fextum.
V M hiftoria magna fui parte in Rerum
publicarumfiatu âr cormerfionibus explicadtspofitaftnttconjèquens efiad confummatambtfloriamrationeminitia,flatus,
& exi-
tus imperioriï bnuiter explicare
prœfertim cum nihilfit
in toto hiftoriœvenenmavts fruriferum ac fruêluofkm
cetera quidem ad agnitionem animipulcherrima, & ad
eon formandos ctiiusj} mores vaideprœclara iudicantur:
quœvero deciuitamm initiis,incrementis,Jiatu,inclinat ione, ruina percipiuntur ah hifloncorum leéîione,nonjïn
gulis modo 'vemmetiam'vmuerfis adeo necejjariafunt
'vt Arijîoteîes nibdefficaciusputetad
hominumjôcietatesjlahiliendasac
retinendas, quant Reipukmoderanda
fcietia in formari. de qua tamen tam varia font magnoru
•viromm,tamque difcrepantesjèntetia, vtmirum videri
debeat totjâculis neminem adhuc confiituiffè, quis effet
etenim Plato cum nuUam Rei
optimus àuitatisjlatus
public* gerendœjcïentiam ejfe putaret,aut ita difficilem
eam nemo caperet;legum tradendam
adintelligendu,vt
ac ciuitatis beneinftituenda rationem banc animadueromnibus omnium Rerupublicarûmotit'.ftvinpmdetes
ribus ac legibus colleéîis eas interfe compararent & ex
his optimum Reipublicœgenus conflarent quod quidem
confilium Arifloteles, quoadeiusfieripotuit,Jècutus
videtur; non tamen ajpcmus. pos~l /Ariftotelém Polybius,
Plutarchus, Dio, Tacitus
Dionyfius Halicamafjaus
A
(eos
MITHODTS.'
(eos omitto quorum fcnptaintmidemnt)mukdpudare
hiftoriis dijperfâ reliquerut.multa quoque
&grauiterin
milMacciduellus}primiis quidem}vtopinortpofiannos
le circiterac ducentos quàm barbaries omnia cumularat,
de R.epublicafcripjît,qux omnium orecircunferutur.nec
dubium ei~l qui» multb plura vertus ac meliusfcripturus
& hiftorkorumjcripta
fuerit,jivetemmpbilojbpborum
cum vfù coniunxiffet-boc quidemilli defuiffe Iouius tradit,& resipft loquitur. buncfecuti Patritius. Tb.Mo*
ruSiKob.BntannuSiGarimbenuStmultagrauiter&co'
moribus de fànandis populis,de principe
tiofe,dejèrendts
inftituendo^de legib.fiabiliendis: lemter tamen de fiât u,
nihil de conuerfionibus imper'wrum:& ea qux Ariftoteimjrerij arcalesprinclpum mqi>syx'm.,JenKQuQixCTaâtus
na vocat,ne attireront qmdem.alij aliquot Remmpttblicarum imagines paras ,nullajùbieéia ratione,velutbijloriam ob oculos pofuemnt.ex cipio Contarenum, qui Rei~
ipfe omnium pulcberrimaiupub.Venet§foTmamtquam
dicabat>nonmodoadintuendumpropojùit,jêdétiama&
imitandum. atque hi fere funt quorum de Republicafcri
ptiones hab émus: qui tametjt tàm accurte quàm decuit eo
de génère fcripjifjenttnibilominus
ea breuimetbodocornpleili necefpiriiïducerem:quanto magisfià multis mulu
defiderantur? f Quamobremvtile vifùm mihi ejiad eam
quant infiituto metbodum^philojôphorum & bifiorieoru
de KfpuUica difputationes interfe,& maiorum imperia
cum noilris comparare vt omnibus interfe collatis vniSed
uerfa R.erumpublt(arubifioriaplaniùsintelligatur^
ne plus auclovitatis in di[j>utando)quàm rationum morne
ta
quœ~
IOi
BODINI
1
ta quarantur,prius ^Arfiotelis definitionesde ciue,de ciuitate, de Republica, dejummo imperio, de magifiratu,
quxfunt huius diftutationisfundamenta,
necefjariis argumentis refellendajûnt,deinde nojlram de fingulis opi
nionem explicabimus & inueteratum errorcm de fiattt
temperato reiiciemus: titm de triphci Republicafuo ordi
ne dicemus:poflek de conuerfionibus
imperioîumpottremp de optimofiatu. Ciuem définit Arihoteles iudicio
& conjilij capiendi poteflate, quam definitionëpopulari eantùm imperio conuenirefatetur.Jèdcum
definitio debeat ejje vniuerforum, nullus ^Ariflotelis mAtkenis&eo
diciociuiseritfiifinatus
tempore quo Pericles cœteriinfûa ciuitate exules aut peregrini qui ab
magijlratus,
honoribttsiiudiciisi&
conjilio publico prohibentur quid
igitur fiet Imperatori ^s4ntonino}qui omneshomines manarchix Romimœfimbus comprehenjôs,promulgata lege
ciues Romanos ejjè iufîtânamfi<^4riftotelïcredimuspe'
regrinifuemntjttblatapopulari
potefiate.qua opiniones
cum abjûrdçfint^tc ciuitanbus pemiciofe, & illa ex quibtisfequunturabfùrdaviderineceJfeeft.atqueh<scS4riJîotelis fententia Cont/trenum)Sigoniums Garimbertum,
acplerosq; alios impulit m errorem nec dubium eil quin
multis ciuitatibus
belhmm ciuilium magnamprabuerie
occafionem quidfi nepopulari quidem Reipublica conffuit ciuis bac ab^Ariftotele allata deftriptiof nom ^AtbeniS) vbi Rjeftublica maxime omniumpopularisfuiffe
dicitur,quarta claJSis infimorum actenuium,idefipopuli
pars longe maxima,lege Solonis ab bonoribus,à Senatu 4
arcebatur, vt Plutachusfcribit.
magiftratuumfirtitione
A
H
quart-
METHOD
V
S.
in Monarchia & ArijlocratU
quid
prohibet
quanquam
Democratia ciues omnes efjè>cùmjmcipis vel
aquè ac in
optimatum perinde atquepopuli voluntatcmagifbatus
& imperia omnibus vicijïim tribut poJSint?Idemmagifiratum définit imperio>iurijHiÛionei& confil'u'capiendi
iure. ex quo innuit eum qui adeptusjït ea que ciuis adivt ciuis aptitudine ta
pifîi poteft,appellari magiftratum,
tum acpotefiate; magftratus vero aÛu ac reipjk definiatur.quafi Dideâlicorumponderibus exigamus, vtjàlet
videbuntur.fid nefubtiliùs a^riftotelestdbfùrdafane
gere videamur, quisnam in Republica magijlratus ifta
ratione dicipoterit,ciim tanta magiftratuumpaucitas ad
confilium admittaturf nam vbiquefere imperio ac iurifdiéîtone caret Reipublicœ Senatus, & ea qua decemit>
nonpritts vim habiturafunt,quàm àpopulo,veloptimatibus,vel principefànciatur,vtpojleaplanumfaciemus.
fed quid argumenter,cùm ipfe ÏArifyotelesinfinit a gmera magijbratuum extremo libro enumeret,qui nec imperiwmjneciudiciumjiec confilijcapiendi ius vllum habent*.
Cûm verb Rempubltcaciuitatisacmagifiratuumdefcri
ptionem vocat,fâne ciuitatem Republicaprioremfacit
vt ciuitasfitquadam hominummultitudo fine magijira
tibus & imperi(S;ReJj>ublicavero ciuiumac magiftratuum dejcriptio.fedjîpluresvnuin locum coeant fine legibus& imperiis fi nemo rem communem qua nullafit
fedpriuatam quifèp, tueatur,finullx pœnœ
fint improbis,
nulL prœm'ta bonis conflit tita vbi nam ciuitatis imago
exifterepotejlïhxcignurcongregata multitudo.,non ciuitdsdeyui^jèdiviixixjvel
alto quàmciuitatis nominevo
cari,
IO.
B O D I
NI
cafixum eiujmodi hommesâiro\iMffint,vt
efi apud Ho
merum,^ ùtâtMioi.Iam verofitmmum imperium, quod ipjè
Kvqaf)
Ttohlnvux
uocat
& Hvtfos.
quo
verjatur
ReipublkaftatitSi
nufquam définit nifi putemus idvotres ommnoftatuit Reipub partes vnam in
cum
confilio capiedo-.alteram in creadismagiftratibus-.pojhremam in iurifdiélione.jèdimperium
quodjùmmu dicitur,
tribuatur: alioeiujmodi ejjè debet, 'vtnullimagijîratui
princeps imperio fe
qui fummumnonfitjtifipopulusattt
penitusjjjoliaret. is autem cuifummuimperïum dabitur,
non iam magijbratus ,Jèdprinceps erit confilij verb de
Republica capiendi ius,etiam priuatis
conceditur,& iu-
rifdiéîiominimiscjuibtiâfy
non pertinent igitttr ad fîtm
mum imperium.itaque nulla pars efi ex bis tribus ,in qua
imperifjummimaieflds
elucerepoJSit,preterquàm in ma
gifiratuumcreatione,
quxfblius principis efi-, melpopnli,
weloptimatupro ciuitatis cuiufytiefiatu> atmulto mâgis
adfummum imperiumpertinet leges iubere ac tollere:bel
lum indicere ac finire, extremum iufprôuocationis, vita
denique acprœmiommpoteflatem kabere.quodfidemus
^Arifiotelem noluiffefttmmumimperium,fed
Reipublica adminiflratianemfijrnificare:
illud quoque fatendum
erit,nujquam imperiumjummuab eo definiriynec omnino Reipkblitoefiatumrfuiafiattis
injùmmo imperio verfatur.gubernatio vero ipfà Reipublica,quœ longé latèpa
tetJbreuiiisfortaffe&commodwsdecTetiSiediéîiSi&exe'
cutione defmietur.quartum nihilefl,& bu tribus omnia
honorescontiReipublica munerajmperiajnagiftratus,
belium decernif.princeps enentur.verbigratiaiSfnatus
A
iii
dicit:
MIÏHODYS;
dicit:milites exequuntur. inJudicis,decernuntctiampri.
indices & drbitri imbent manflratus
exequutur
uati
ab vno & eodem. cum
apparjtores.quœjapeftunt
igttur
décernât & edic4ntmdgiflratus,nonpof]untediéla,quœ
Latimmjja,&
imperia vocantt7oHCgtoiJin>MTivn«Jtff}ificare-.multo minus décréta velexecutionesjn
yuibusiucum itafint, certiora principia fi
rifdiclh confiftit Quœ
modofieripoteft>ac magis explorata quàm que baclenus
alhtafunt qu<tramns.Sk iguurftatuo familiam aut collegium Reipukveram imaginem ejfe: & quemadmodu
i» vmts hominisjolitudinefamilia
confiftere nequit: ita
nec Refyublica in rvnafamiliaIvelin vno collegio. quod
fi filtres iifdem teclis contineemtmjnectamen alteralteri
pareat aut imperet,t>M vnus omnibus, nec omnibus pattci,nec fingulis vniuerfi,nonpotemfamilia
vel collegium
fibi conftare,g> non aliter quàmimperio domeflico retinetur. contrâ verofipluresputa
vi^vxor, liberiferui;aut
plures collega eiujdem imperio priuato,ac domeflica pote
du*
fiate retineantur,familiam autcollenueŒciuntùta
pUtréjvefamiliaautcollegia
Rempublicam conftitttunt,
filegitima imperij pote •ftate fimulconiunganiur: fi faminec vllius impelite,vel collegia à Je inuicem diuijâfint
rio coerceanturiôa«tVi débet non
Rejpublica vocari:nec
re fet vtrum eodem in locofamilU coeant an locis acfe
dibus femngatur. non aliter
atquefamiliadicitureadem^
à
tametfipaterfamiliajèor/ùmàliberis
&femis,autbi
fe inuicem locorum intemallo difiant;modo patris familias imperio coniungantur ita quoque Reftublica dicetur
eadem ex pluribus conflatafamiliis,etiam fi locis
acfedi-
bus
IO.
B O D I
bus a Je intticem diuettaturjnodofint
NI
in eiufdem imperij
tutela:fiuevnus imperetomnibus'.fiuefingulis
vniuerfi:
fiuepauci vniuerfis Ex quo illud efficitur}vt RejJ>ublicanihilaliudfit,
quamfamiliamm,
autcollegiommjûb
vnum &idem imj>enumfubietîamuh'uudo:cmi$autem
tuteU. nom quod
qui comumlibertatefruiMr,acimf>erif
TuUius Rempublicam définit hominumultitudinem
be~
ne viuendi caufafociatamfinem quidem optimumfignificat,non R.eipubîica vim & naturam.nam bac definiùo
eorum qui bene
pertinet ad collegia PytkagorAorum,&
non tamen ReJJ>ul>licœdici
l'iuendicaufkfimulcoeunt:
pojfunt,fine magna Reigublicœ ér c ollegijconfufione.prç
minus quant
tereàjceleratommquoquefamiliœjùnt,non
non minus homoefifceleratus
virorum bonorum,quia
quant bonus idem quoq; de Republica iudicandu relin
dubitat quin maxima quœqùe imperia
quitur.quis enim
fintalatronibus m conftitutaîHçc igitur Reipublicç défi
nitio à nobis allata, pertinet ad vicos1vrbes)ciuétM{S,&
principatus quantuuis îate pateat.modo eiufdem imperio
coerceantur.neque enim locorum angujliis,velamplitudi
ne Rejf>ublica dejcrikitur.vtneque
magis animal fi electtm vtrique mouendi acjèntiendi
phas quàmformica
vis infit itanon minus ReJJ>ublica dici debetRhagufia
vel Geneua,quamm dominatus pene manibus ipjïs concîuditur, quàm Tartararuntimperia
qua iifâem regionibus
quibus Jolis curfùs definiuntur.itaqi abjùrdiïejlquod
aityàmis magnat» multitudinem hominum,
^riftoteks
quanta fuit Babylone>gentemeffè non RempuUtcam.at
nullumettimpcrium
communegentiuminteripjàs.neq;
vero
meihodt's;
verolex vlla: Babylonijautem nonfolum iifdem impeetiam mœnibus cotinenis,magifirMibus, ac legibus ,Jèd
tabantur.qu{d igitur Rejfublica nifibocefifObfcûms
men videtur quod Cicero alicubi Kempub définit catû
multitudinis iuris confenjù &vtilùatis
communionejà
eût ciues eo
ciaturn: quodyttidemjiadmittatur,nonjàtis
dem imperio, niftlegibus iifdem fimuldeuinciantur. fed
habet nul
abfurdumfit imperhtm Turcarumtquipopulos
la iuris fôcietatefibi cohxrenies Rempùblicam non ejjè
cum iifdem magiftratilws,& imperïtsjimulcomuganttir.
critautemR.ejJ>ublica velanarcbia:non hoc-jllud igitur.
Ex quojêqitur R.empublicam eodem imperio dejiniri'.ciuitatem imperio ac iure:vrbem aMem^uœ nonjolùm im
perik ac legibus verumetiam mœnibus iifdem fuosciues
ampletlatur. itaque vrbs vicos; ciuitaspagos, interdum
etiam vrbes & oppida modoiuris focietdte coniunfia
pnàpatus deniqiajtue dinafiia, vtamurhocverbo,plures ciuitates; Refyuhlicademque velutigenus hœc omnia
Helcompleciitur.ficemm CafiriOmnisiinqui^ciuitdS
tietia in quatuor pagosdiuifâ efi & Cicero Tufculum
muniicipiuRomanaciuitatecontineridixit:aliter
quant
Bartolus qui ciuitatem muris definiitjn ivtbis
appellati&der&um & •verborumfignif.&adlegem
mUnicipa*
lem, municiptgenm ciuis appellauit, nec ratione nec auâoriut'e cùiitfquMadduéiusct[uemadmodum
igitur maïorefteommconiunfitio quijutit eiufderft vici, quant vrbis: ita maior efi eorumpropinquitas quifunt eiufdem vr
bis quam
ciuitatis.quodnonmodo imperia,hMiciaJeges,
inftituta ciuibusinter fe communia 'Verumetiam vrbis
ipfius
I
O.
B O D I
NI
ipjtuuuteUtfommyfanafomctiSyviçythedtraiptcnficia,
multaque cum multis amicitia rationesque comunesfint.
vt cum Rpntana Refrublica ex Albanorum tribus omni
no millibtts coaluijfetin eodeagello primum Ant e mn a
etia Albanos
tes^CamerinoSiCrufiuminoitSabinosipofi
viciospartim eadem ciuitate: partim iifdem agris & ma
nibus excepit. cùmautem Tufculanos^^uos,
Fbljcos,
Hernicos bellofregiffet, non in •vrbem aut agrum Romain Rempublicam
numpropterlocianguftiaStfedtamen
admifity&faluis eorum legibus, honores & magijlratus
capere voluit qui ciues eodem quo alij nomine; proprio
mumeipes: incola auteagri Romani venus Quirites dicebantur quorumfuit conàitio melior. hinc illa M. Scan
ri vox ad auum Ciceronis,quod Arpini quant Roma uiHeremailet;Vtinam M. Cicero ifioanimo atquevirtute
infumma Republica,quàm in municipali viuere maluif
non modo in vrbe domicilia
quefes.huius nepos orator,
fiityjèd etiam domum quinquagita miUibus aureorum aflimatainihilominus
tamen nouas homo,&peregrinus efi
ab aduerfariis appeûatus-.nouus quidem; quodprimus in
fuagente honores effet adeptus-.filius nobilis;quia patrem
nouum habuit: itte peregnnus contumeliosè diéfus3quod
Arpini effet non in agro Romano natta Ex quo exijiit
illud,variè ciues à Latinis •vfùrpari, ac dues vrbanos me
liori conditionefuiffe quàm ciues coloniarum, quia tamta
etfilefnbusimoribus,& imperiis iifdem vterenturnon
men iifdem agris gr vrbe^à
lux imperij & immuniqua
tates quarebantur.ipfa vero municipia deteriorefuert4nt
olim conditione quàm wlom<e,propternnem
-B
ac fangui-nis
MET
HO
D T S.'
nis Romani dignitatem.nam pro benefido datum eflmuitts coloniarum vfque ad Tiberij tempora, quibus
nidpiis
municipia repudiamnt vitro ius ilîud, acfuis legibus &
moribus quant Romanis vti maluemnt,vt ejl apud Gellium. itaque ciues quidem fuerunt eiufdem Reipublica,
non tamen eiufdem ciuitattstjtc igitur interpretari debemtu kge Iuliam,qua Romani bellofeciali ciuitate omninon quodanteà ciues non efbus Jadis communicarunt;
honofent, cùmomnes iifdem imperlis tenerentur,fedab
rum pmtione arcebantur pojîea ius iUudltalis omnibus
dari capit. deinde coloniœ, quas Vlpianw complexusefi
in titulo de cenfibusjus Italicum habuemnt.reliquipoptt
qui à Plînio enumerantur.
lipartim vecîigalesfuemnt
tametfiahud alijpaulo momento coceffum efl:partim liberi, quijùœ Reipublicœ dignitatem tuebantur: vt apud
nos AlbtjiMcldhBitHrigeSiSantoneSy
Tarbelli, Aruerni,NeruijiI/rerunni,F'lbaneéies:apudGr4cos;/4tbenien
tota Achaia
fes,Lacedœmonïj,Tkeffaloncefes,pojhetiam
beneficio Neronis-.paYtim liberi acfœderati,qui iure ciui
tatis honorariojruebantur,vt
MafiilienfesjrleduiiRhe
mi, Caurataninon tamen re vera ciues,quia Romanorû
imperiisnontenebantttr.quodigiturLiuiuslibroXXBuxentum
1 Ill.fcribit eos qui Puteolos,Salernum,&
dcdu&i fuerant colom,cùm fepro ciuibus ferrent,wdicatos a Senatu non
ejje ciues-.hocpertinetadittsjùjragioriï,
&bonorumpetinonem,quo ntbilmaius acmelius ciui da
ri poterar.non quod dues non eJSenalioqui peregrinosfuetiam Boëtius ad Ciceronem traijefatendumfit.quod
dit ciues Romanos mediam capitis diminutionem pati,
cum
ïo;
cum incolomdsLatinas
ïodini
r
deducereturtQf ciuitatem amn-
tere:hocejliusfùfragioriï,domidliumyjàcra,tribum:ius
autem bonomm>magiftratuii)ordinis} nexorum,dominij
connubiorum confequebantur
mancipi, telîamentorum
municipes & coloni,fedalius alioplus.quodfiœquo iure
omnes vterentm, nemo cuiuis habereturnijîqui ingenuus Rjomœ natus ejjèt at vbique apud Liuium & alios
fc-riptores ciues etiaappellantur, qui habuerunt ius Quintium,quod mulio deterius erat vel etiam Municipié,
velius Latij, velcoloniarum
Latinarum; que Romanis
ius Italicum, quod item
coloniisiureinfenoreserant-.vel
in titulo
duplex erat in Italia ô" prouincwsvtpLnumfit
de cenfibw. quodji appellatio ciuis in omnes valet >f alfa,
efcilla defnitto que ciues omnes honorihus,Jufragiï$, conflits, iudidts,ac tributorum immunitate metitur.prœjêrtim cum lex hlià de àuitate fiais omnibus ciuitatem de
derit: tum etiam lex Antonini Pij deflatu hominum his
verbis concepta; In orbe Romano qui fùnt dues jtnt Romani: non modo Jadis tfèdpmuindis omnibus ciuitatem
communicarit:neque tamen prouinciales Italis,nec Italia
prafeéluras muniapibus, nec municipes halos Latinis,
nec Latinos municipes colonis Latinis, nec Latinas colonias Romanis colonis nec Romands colonias Quiriti
bus, nec Quirites Romanis œquauit vtfalsopleriejue
putant. curenim ius Romanum Italicum & municipale
iurijconfulti tàmaccaratè interpretarétur?nam Scauola,
MoPapinianus, PaulustHermogenianus,Marcellus,
defiinus,flomemtpoftA
tulif.faiïiturenim
ntoninum Pium,qui banc legem
Qnuphrius qui latam putat ab AntoB
H
nino
«tTHOt
nino CafàcaUa/vtphmumfit
V
S.
ex Autben.L
XXVW.
putereàfalfumeJietquodDiofcribiti^lexandnnisà
Seuero conceffum ejJèvtSenatoresjieripoffent.
quidigicur,dicee aliquis,lege Iuliajàciis datum efifiiam liberté
ciuitate adipifcen
te & imperij tutelafruerenturkurpro
da tandiu
bellâtrefferttntï hocjcihcet ,vt honorespettre,
acfufiagium in commisferre foffent. hocitts Roman*ci
uitatis appelîabant optimum: aliis honores petere,non tamenjitjragium ferre licuit: aliis neutmmjêd tamen iure
priuato R.omanorum'vtebantur, quo alij carebantjiberi
tamen à ueBigalibus eranualiorum alia iutafunt à iufifconfultis exphcatdrfuç longum ejïetpercenjère. legevero
Antoniniprouinciales quoque omnes Romanigeneris no
bilitatem adepti/ùnt,fic
enim Iuftinianusfcnbm vtpofieà magifiratus parem in eos iurifdtéiionem haberent.
cum antea ciuis libéra prouocatio Prafidi omnem adimeret cognitionem. enim
D.Paulus, cuius paterius ciuitatis emeratjn capitalicaujâ Cafàremappellajjètjum
Foùlix Syriç PrœfeSiPoteratjnquitMc
homo liber ari niJtappellajpt Cafarem. ér Plinius Secundusad Traianu
fcribesde Chriftiank; Qui ciues erant annot4ui in Vrbe
mittendos nequefilum in Republica
Rom.fedvbique
difcrimen iUud ciuium reperiemus. Roma quidem in iif
dem mœnibusfueruntpatricij ,equites tplebei.apud vêteDiores sfgyptiosjâcerdotesjnilitesyopificesyvt/cribit
dorus: apudmaioresn&flros, Druida, équités,
agricoU:
nuncfacerdotes,nobiles,pkbei.apud
Venetosnobiles, citadini plebei. apud Florentinos olim grandes, populares,
plebeii&popularium très ordines;potentiores, mediocres,
infimi
ro.
bodini
infîmi.Plato quoque cuflodes, milites, agricoles coflimit:
omnes vbique iurejegibus, muneribus,fejragiis3 bonoriaut re quapiam a
bHS)pnuilegiis,conditioneiimmumta.te
Je inuicem diuifi.omnes tamenfunt Reipub.dut: ,-veluti
membra corpor'tseiufdem. reéîèenim Augujiinus; Dicet
oculus,non igitur de corporel igiturvalde
apfurdum débet videri,pace dkam Ariftotelis, eiufmodi
rei
ciues partim ciues ejjè,parrimperegrinos.cuiemm
def
criptio &reiafrpellatio congruere debet.Sedobjcurius ejl
tjttodait Cicero;neminemfue & Romanœ ciuitatis ciué
effepotmffe,apud Gracos tamen licuijjè. ego -veroputem
nepesjionfum
eandem efle omnium ràtionem & Ciceronis diélum de
ciuibus duarum ciuitatu, ad dues honorarios pertinere
municipes, ad
quod Hermogenianus interpretamrinl
legemmundpaltsm ita vtalterius quidem ciuitatis necef
ciuis. alioqui fatendum erit
Jkrius,alteriusjîcbonorarius
eundem ciuem diuerjis imperiis ac iujiisfimulacfèmel o
bligari,c[uodabfurdumfit.quid
emmfaclurus etffi alter
iubeat
probibeat alter ? quod igjturVlpianus ad legem
municipalem manumijjùm duarum ciuitatum ciuem effaipojje tradit, ad eam quoq}pertinet interpretationem.
mm autem vna duitds altenus imperio gubernatur, vt
olimpr<efeéïurœyColonia,fora} condlihula, municipia,
provândot imperio Romano tenebantur ,Jùomm quifque
ciuium decretis parere cogebaturfalua tameîmperij Romani maieftate:vt coUegafiatutis collegij obligantur,falua Reipublicœ dignitate.quod autem Romanis, y idempo
puits omnibus video licuiffe; vt dimifja ciuitate propria
pofînt aliénant vjùparejtmodo recipiantur. vt enim ad
B iii
beneji-
M E T H OÏJ VS;
b eneficiariumjèufidelem conflituendum
necejj'e eJivt
ea conditione natusfit autfialtenfuamfdem
obligare
velit,necejjanus efi imperantis& obfiquentis confenfus:
ita quoque ad ciuem conflituendumljàtis efi vt eius impe
rio, in cuius finibus natus eft,acquiefcat (acquiefcitauté
tranjferat, necejfe efi
ftnon afrertè dijjentit)autjtaliofè
et
antequam ciuis dicatur,vtfe alterius imperiojkbiiciat
erit,poftlimimo redire
recipiatur.quod quidemjtfaéium
nonpotejl, quia ciuis aliénas faêtusefî, &Jiiœciuitatis
in curia Parifiorum iudicatum memini
peregrinus, vt
deditus hoflifuerat, ab eo
in
Mancini,
caufa
qui
quare
tante repulfusjudicatum efi ciuem ejfe non defiijfeitametjt Tribunujplebis è Senatu iufferateduciuelutiperegrinû.pereffinos igiturà ciuibus bac rationepotiJSimum
acsuie fiant:
difUnguemui'quodhivelpatriaimpenis
velalieno impenojejubiecennt
& acceptijwt. illi qttod
nec originis imperio acquiefcant necjè aliis dediderunt,
aut repulji funt.Scnbit enim Appianusfe multammgen
tium legatos Roma vidijjè,quifejitaque
Romanorâpoac tar
tejlati permutèrent ,ab illis tamen repuijàm tulijje.
etfi ius peregrinis dicituraquè ac ciuibus, propter eaqua
eflbomini cùm homine rationisficietatem, multâque li
beraliter communicantur,urbis domicilium^âcra,forum,
•vi<e,theatra, nullum tamen efiimperium in illos, nifejcelerepaclô'vèjè obligarintmecad munera cogipojptnt,nidomicilium collocarint, vt iufi tibijuammfortunarum
in
rifconfùlti tradunt. Ventti annos XIIII.exigttnt,vt
vrbe habitant peregrinus priufquam efficiaturciuisinec
tamen /jonoribusfruiturfedcollepiorumficietate
& im-
perij
10.
B
O D I
Nl
j>erij tutela.quod autem ciuesfintqui originis imperio ac
quiejêunt',tâmetjïexperëgrinis
nati,plànumjît ex omnibus omniumgentium moulus & inftitutis. amphus etia
Germant qui eosadmittût ad honores, non item Veneti,
net yeteres Romani, nec Athéniennes-,
nijiquis vtroque
parente due najceretur,vt efiapud Pluurchum in Themifiode, & Liuium vbi agit de lis qui ex ciuibus Romanis & Hifj>anis mulieribus nati erant apud nos qui ex
ac fi
peregrinis parentihus nafcitur, aquo iure ciuis ett
ex
ciuibus nafceretur: & bonis patentum peregrinorum
etiam Bntannorum ac Turca
(quœnon modonojîris,Jèd
rumlegibus fifco vindicantur
mjthberos in'ipfa Gallia
illud etiam magni
legitimosjûfceperintjliberèfiuipotefl.
ponderis efiac rKomenti^uodperegrini iure omnium gen
tium imminente beilopojjknt expelli dues etiam ab in
iusiispojfejforibusiurtvindtcari.
tametfireges Abifinorumac Mofcouitarum peregrinos contra iusgentium
inuitos retinereac HksJiterfouere
dicuntur.Ex quibus
perfticuumfit definitionem ciuis ab Arifiotele inueéïam,
ContarenoiSigpnio)GarimbertoiSoderinopîobatam,c'6Jiflere nullo modopojje Sed vt omnis ambiguitas tollatufyquaripotefi vtmmfœderate interjè ciuitates Rem->
publicam efjiciant eandem,puta ciuitates Heluetiorum,
& Baltic* rvrbes. id quidem Leandro Mutio ac multis
fiepe Tjijùm efi: quod Heluetij arBijïimo interjè fœdere
cœtus eofdetn, Badejê oppifociatifùntjiabentprœtereà
dum, &pleraque loca interipfôs communia, quo magi
patus communes mittunt.fed habere commenta marna.
rerum contuc'iarumfidem)iura
connubiorum ôxhofpiti/,
1
deni-
MJTHOBTS,
amkitU comunionem>efficerenonpof?
âenhjue magnam
alioqui Gallomm
font vt vna fit & eademRefyubiïca
bac inter fecomuHifpanorum,
quibus
font
quoque,&
eft, non etiarn file
nia,R.ejj>ubhca eddemfit;quodfalfnm
olim Romani legihus Grœcoriï
vtantur
rot
itjdem
gibus
non deniquefi tantafitfœderis interîpjôs con
acceptis
tunéliot'vt eofdem hfiesperfèquantur,
eojdem ampleéîa
tur amkos-.vtjkpe fit inter principes fùmmacoftirationis
fide & confenfo reliât igiturea quam dicebam imperij
ciuitates JC11L
ficietas & coniuéîw.Heluetiomautem
L XX.
iis legibus fœderapercuKethorutreSiBakkte
aliis al'tj noceant, ô" iuratos bojles in commu*
(èrûttvt ne
neperniciemutuis AUxiliUperfèquatur. imperij rvero nul
la focietas, nulla coniunéito esic. non aliofœdere vtebantur Ampbyftionum •vrbes Vll.sEtolomm tres, Ionum
XI L quœ tametfi communes quofdam conuentus baberenttvtfua tueremr& hofles propulfirent,attamen vna
quxque ciuitas àb aliis eut imperij iure diutfa fi Helueûorum ciuitates
finguU aliamm decretis non alitero
bltgantur,qudmfiff>onte ajfentiat, vt inpac~lisfociomm
oprïuAtis.at in eodem imperio quodpluribusplacuitoes
XLVlî.
Labligataliud fentiendum eiïdeciuitatibus
^Ach<eommytotidem Hetrujcomm &
tinorum}XII.
Germanortkimperialihtfsoppidis
ac promncik,qug R.em~
publicam conjiituuttpropterà quod eidem imperio acimperatori obligantur.nam AcbaiaLanm, Hetrufîifingu•
hs annis imperatorem creabant ( inter dumtamen
imperium diutius prorogabant) Germani perpétua. &
quem
admodum Philippusvterque &/4ntigonus -Macedonit
reges,
10.
BODINI
vt
eleitijunt
aliquando
imperatores
reies
Plutarchus & Polyb'ms tradunf.fic etiam Seruius TttlLatinorum crea
liusfy Tarquinusjuperbusjmperatores
Hetmfcorûjut DhnyfittsjcnhitxontifuntiCorklanus
Gaîli reges Germanomm imperaJimilirer Hiftani, &
annos XL.
verbfocietai,quain
tores faiïiJtint.Suemca
Balticarum vrbiumfœdus, hoc tanconceptafueraty&
h%cinperpettiiïi
mm differt ab Helueticaficiet<tte,qttod
iUavero ad tempus conftitM*;fdua. tatnenimperij Gerab Achats
manici maieftate.Jùnt
etiam interdumjànfliorafœdera
ciuitates non modo principum amicitiam,Jèd etia
Juibus
demcolunt>necaliudprajïaretenentnr,neceisaliuditn
j>eraripoteft:vtTraieàum,LigLJ,Gueldria,ConftaMia,
Cameracum Aujîriacisprincipibus, alit quoque in Germania quamplurima ducibus & comitibus fuam fidem
nihil tamen aliudprœflare tenentur,vt vafobligarunt,
fdliplenque.H<ec autem qua diximus grauifimis impe
ratorum &regumjententiis comprobataf itère. Cùm enî
bellum indixifient, ftod cùm^Attftriaàs^
Tigurinisfocij
hcere docuerunt, modo
Tigurinifibi
fceduspercufferant,
molirentur.at nemo dubitat quin Aunibil contra ficios
Heluetiorum kfies,& quidem capitafiriaci communes
reles ejjent quare nonpriùs bellum Tigtrinum exitum
Confiant!* Pontijices, Tiguri&
Bafilea
perit, quàm
propterea quhd
nos ab ^Juftriaco fœdere difunxijfent
jraudemfaderibusfaciebat:nonqttodaliorumi/nperîis,
eim rei mains argumefed paélis fuis obhgarentur.atque
tum nullum eft, quàm de agis bofiium captis à Bernaticon
bus Coda ciuitates praàam ex amo àiuidi oportere
C
tende-
M E f H Oi)TS;
tendebani:
Franfcifius GdlorumrexarhiteteleBuSiiiï'
dicauit ea cuiufque ciuitatis effepropriàrfiïçfifoptiiïriQn
amis qttarereturt *atLeAndetMutiusfin^ft.
fociomm
cùm nttper Glarenfès veterem religwnem abittboftremo
ujjent, magnainterfàcios on a dijfenfio eftt quodaîijfat
qu/éjkcrô beUàcotraiia
ejfenegarenteafœâefaviolàreï
fuerant}qnibusJknéfifimèc4ùebatur,mafifceptareHcon
gionepofibac dtfcedere hceret. 'Glarenfisji hocpatfo
tràiusdiumumobligafipoMJfenegabdntyMitlto
minus
pofterbsdam ad amans prdaj>fùt4'videbattirinifif>fu±
dentiu bominuconfilns acqukttijfentieâ kgewflta quifi
ac imperio vteretûr
Non igitUrdiuerfâm
que religione
ciuitatumfedera>commeràajtira,kges>r$lighne5]kcm~
publicamconfluuunteandemifedeiufdemimpetijcon*
iunflio. vt rex Hiffanus imperiumbabetpromnciarum
magniudine ac locorum interuallis lange maxïm&:ftrigtt'
U vero
prammUmultS ciuitates legïbm ac moribus di~
uifas,vna quçque ciuit4Saliquotvk0Sivrbes)oppida>ca-'
eodem iure vtutur: nec vllum eft oppidum
jïra que
quod
non babeatjtngulare quiddam ( vt omit tant loca
cuiuf]}
efttodaUis non comunicatur:omn'f
vniuerfitatispropria)
um tamen communes funt imperij leges, quœ tôt populos,
tanta linguarum, morum & regionum
difiantiafeiiiâos
•vnim & eiufdcmprincipis maiefiate coniungunt. idem
quoqe de reliquis iudicandum. omnia autem omnium re»
gna,imperia, tyrannides Refpublicœnon alio quamta^tionis imperio acgentium comuni iure
copulantur.ex qud
fcquiturktmc mundum veluti cmitatem aliqnam efïe&
omnes homines eodem iure tjuodammodo
confufis, ejuod
intel-
IOiBODINI
ïntelligftnt fieffé confknguineos &fitbitcriosomnesfitb
vnam eandemque rationis tutelam. fed quia illud imperium rationis cagit neminem, > re vera non pote fi vna ex
omnibus gentibus Refyublica conflari itaque principes
autmututs armis agunt atttfœderihus
aut bona venia
à fi mutuoimpétrant, rut res légitime tranjàâas & mdi~
catas extra fines imperij exequatur. Explicata defînitione ciuis, magiflratum quoque definiamus .font enim hœc
ciuitatis elementa. httncigitur Avifloteles imperio, iurif
dicl;ione,& confilij capiendi iure defcribitùn extremo tamen omnia Reipub. munera mtigiftratuum nomine compktfitur.qua ratione nulliferefint rr.agifkraiusjcHm tanix Tarifas fit eorum qui confilij, iurifdiélionis, & imperij
participesjïtnt
abfurdam quoq; videattir eos omnes ma
giftratus appellatione ventre, qui munerapublicagemt
alioquijcrtbasjiéloresy&rniculariosjapparitores^carnifces denique licebit magiflratus appellare; qui olim condi-
tioneferuifuerunt,& venusminifiridicantur.vox autem magimatus
imperium acpoteftatemfignificat .fie
enim Diéîator magifiratus ommumaximus, populi magijier dic7useft. Su ergo magifiratus is qui imperij pubha partent habet.publkum adieci,vt ab imperio patrio &
autem imperium in magiflratu niherili
eji
difiinmatur.
ediâîum;in principe lex, atfiujlra quis in
bilaliudquam
cùm vero minima
beatfnfiexequutionesiuflafequatur.
in compre
pars imperij exequendi aduerjùs contumaces
henfionepofitafit,ex regula Varronis & Vlpiani, confecaret.
quens efivt is imperio careat,qmprehenfionis iure
itaqm in omnibus fere ciuitatibus
comprebenfio minimis
C
ii
quibuf
METHODVS*
ils quivocaeft,etiam
magijlratibus
pemijja
qmbufque
di ius non habent:vt TribuntfJ'kbisjamêîf.potcflatefe'
in iusvocarent.apud Venetos^trï"
piusabuterentur,^
ttmuiri aduocatoresjôntium prebenjionem graccufàtio*
nem habent, vocationem non habent apud nos omnibus
non modo iudicibus fed etiam ik quos cajlelli commijfarios •vocantfrebenfio tributa eji; qui tamen à iutifdïéiione deferuntur. qui plus habent imperij, etiam vocare &
tnuUlam irrogarepoffuntfro modojûapoteftatis titeda
iurifdittioms caufa,qua alioqui inanis effet etiam mul
Ûarepojjunt iudices ij qui iurifdiflionehabent minima,
quampradiatoriam •vocamus.altis muUia maiorpermittitur. quibufdam verberumpotefidsinonullis etiam quajtio.extremum eji cumgtadij iustribmturjn quo merum
imperiumpojùeruntIurijconjùlti;quia nihil magifhratui
maius tribut potefl,nijtfùmmum imperium accédât Mejl1
vit* ius ac necis,auod uerfâturin (ùmmacomràlegesclemena vel acerbitate, qua propria Junt eorum fujummu
Rteipublicçimperium habent.igtturimperia magifiratuum,gladijpotefiate acprebenfionequafijinibus extremis
continentur.quxfepe rationem habcmàiurifdiéîione di
uifam.htsc enim uerfâturin decretis;imperium in ediéîis.
itaque videmuspriuatos iudices & legatosmagiflratuiï,
decernere ac iudicareymagiftratus ipfos imperare & exequi,càm raro ius dicanùta curiajûperiores apudnos decernunt,princeps ipjê iubet.Et quoniam Varro quibufda
mariftratibus tribuitpreben/tonem&viatorem:nonntillis vocationem&licloremialiis neutrum,wdetur eos etiam magiflratusappellarequiimperio carenr.vt ^Ediles
&
le.
iodihi
& Qufyores
quod appellatione communi non propria
fieriputo. quis enim magiflratum vocet qui & miniîiro
caret, nec quicquam imperarepotefifid quidem muneribus &bononbus tribuaturimperio non item,
atque in eo
Gamins Sigonius & N. Gmcchiusfalluntur,
quod ex
opinione Feflipoteflatem illis, non imperium tribut pu
tant. neque enim Grammaticorumremlishacmetienda
imperio aqttaJûnt,Jèd Iurijconjûltorum,quipoteliatem
lemjnterdttmmaioremfaciunt.
Potejlatisverbo, inquit
PaulusI.Gimperiuminmagiflratujtgnijîcatur.Procon
Jûlvero quiplenipimam iunfdiélionemÇfîcenimVlpia*
nus) & omnium vrbanorum magijbratuum imperiajolus
babetfpoteflas ab Iunfconfùltis appellaturjnl imperiu:
de iurîfdiéîione.fic vfurpauit Alexader Anguftus apud
Lampridium;Nonpatiarjnqutt,mercatorespoteftatum.
itaque cùm edicli verbis cauereturne in tus vocatelice*
ret Confulcm>Pr<tetorem, cœterofque qui imperinmpoteftatemue habent extrema verba de prouincialibus ma
giftratibus intelliguntur
ahoquijtverum effet quodilli
aiunt, non licuijjet ^Ediles & Quas^ores in ius vocare,
contra quant VarrofcribitfeValeriusMax.comprobat
exemplis caruerunt igiturpotelîate ac imperio, tametjt
^Ediles PratoriaiurTjfdiéfionispartem
vfurparent, ,vt
eflapudlujtinianuminInftitut.Faljùmilludquoqi,Cen
fores pote&atemhabuiffe; imperio carni jje, vt Sigonius
fcripjït.at vocationem babuemnt viritimjgiturprehenfionem ex regula Varronis. hœcautcm ad imperium pervero matinet. nam quo iure ediélapropofùijfènt(edi£ta
nftratuum iuffa Latini vocant) qua videmus apud Li
C iii
uium
M**?»©» vsî
ummlibroX
L>XL IJI.apud Zmaumiibrofiicadin
& equites in ordinemcooptaffent, aut
quoiurefenatores
ad cenjum voeajfènt, pignora
legendoprateriijjènt,ciues
capifîet,Senatumbal>uiJfent,populum
'vniuerfum adlttftmmcoegijfent) nifi impenum, vocationem,prehenfione
libro pT.de lingua Latina negat Pra
bnbeœtïnamVarro
tonexercitum vrbanum tonuocare Ucere;CenJôri, Confit
lt,htterregi,Diét4ton
licere.iam vero abjhrdum iiideaturTribùnoj^l. qui minaret magiftrattiS'vocantur,
impe
riumhabuijje; Cenfires autem magifhatus maiores, &•
quimùonbus aufykiis creabatur, fperio caruijfe. Quod
etiam iudicandi & confhj capiendi
aùtem^rifloteles
iuremagtfbrAtu.defimtfiihilad
imperium.nam qui Reiimperandi
fyub. conjiliopT*jùnt,decernendïquidemynon
im babenf.priuati vero indices acpontifices, indkare ac
deceraere,nonimperatepojjunt.nulUm
enim uocationem
autpnbenfionem 5 nec rurfus viatorem autliflorem ha
bét. PontificesjnquitCicero
ad Atticum, religionisfunt
indices; legis Senatus. atneq; Senatus ea qaœdecreuerat
iuberepotuit,vt ex Dionyfioplanumfaciemus,
necpontifices vllumomnino imperium, aut viatorem habuerut,
fed eorum mdicia exequebantur Pratores vt videre ejl
apud Liuium & Vderiu de incefiis Veflalibus & igni
bus extinclis. ita quoque noftripontifices nec viatorenec
liéîorem habent:(èd aut viatores &liéîores à magifltatu
impetrant, aut capitales eorum opmiones exequuturmagijlratusxQma non licetnobis( ficenim ridiculè) interfîcere quenquam.qux uerbajûnt
ludaorum,quibus ereptti
fuerat omne impenum & Iudaa in prouincia formant re
daâa
IO»
BODÏNI
datfa KL.
annis nnte fecundam euerfonem templi, vt
Bjtbinifiribunt:
nonquadlege Mojtsprohiberentur,vt
viri qui decapitalibus
nofirifalsbpittant.nafeptuaginta
inerunnvtQaldam
confis iudimbat,partimfacerdotes
ternes ad Hieremiafcribit. quare cum magiftratus municipales Iudœom animaduerfîonëmodica
injewos dun~
taxât haberent-^tfcYibit y/pianus,in l.magiftratibusde
iurijdiÛione: refj>o»derunt Publio Pontio Ittdaa Prxfî~
di, qui Chrijlum leniterab Mis cafligaticupiebar,
capitale crimen admifijîe éx lege Mofis,fibitmténtion
licere
mortem cuiquam irfogare. ExhisperfyicUumfitmunem
pubhcommpartitionemtertiQxapiteànobisalUtaminon
minus veram quàm necejfariam effe.Vemanitis ddimpe- n
fijfummi definitionemiin qttomrfaturRetptdtlicçftatusf
qem Ariftoteks « \iùqiepntDXhivixx,jtuenai^-&f^»iJtHrlifignonamynosJûumttitatem,[MtMjùmmânrum)&
hoc enimpercepto multœ
fummum imperiumappellant
de Republica quajliones obfcurœ ac difficile f explicatur:
qttod tameneft ab Ariffotele, & iis qui de Repubifaiimperiumvel
pfèmntprœtetmijJum.Putàbamfùnimum
magijlratuum creationèsvelpramiomm acpanarumpotettate definiri '.fedcum •varia quoquepcme acpr<smUt
voluntute ac imperio magijiratuumjbleantirro<rari,opor
teret ipjos magiflraius imperijjùmmijocietate cùm principe copulari;quod abjûdum eft.perniciofius tamen magiflratuiomnm R.eipubhcœpermitterepoteil:atem,
vt Soderinus prudenter diftutat apud Guickardinum; id enim
cum Florentin fieri
conjùeuiffet Reipublica perniciem
étttulit.conjtmiliter
apud ARynos&marnes nojlros mafffiri
M
ET
HO
D
J.Y
omnem Reipublica
giftnpalatijfèmelà principe creati
poteftatemtanriffcergëjjenmtydumipfiregriummttaderent. nonerit igitur Reffrublicabene confiant a in qua
magiftratuïtnme impcrium tribuetut.ltaque Arifiotelis
Polybij, Dionyfij, ac iurifcofultomm rationibus interjê,
& cumvniuerfa Rentmpublicarum hijhria ca11atis;videofummamReipublica in qu'mqipartibusverfkn.vn*
eft acpracipuain magfiratibus creandis & officio cuiuf
que defniëdo: altéra in legbtis iubcndis aut abrogandis;
tertia in bello indicendoac Jiniendo quarta in extrema
protiocatïone ab omnibus magiftratibtts: pofirema in pote
ftate vit* &necis,mmlexipfa necfacilitatis vllum,nec
démenti*locumrelinquit bac enim magijiratïbus nun
quant tribuittur in imperio bene conftituto,n'tfî extra oraut fi de rébus iis magilhradinemprementenecejiitate
tus decernatyjànâio pênes ejiprtcipem autpopulumpro
rei cu'mfquepublic* jlatu.Acprincipis quidem hatcpropria ejjè iurlfcofultorumopinione confiât; & quidem mul
topluraiputa veéligaliumacttibutorum numique perçu
tiendi pote flatem, quantJôlius principis ejjè aiunt.quanquam bac magflratibus anteafepe, atqi hhtemporibus
tribuuntur. cum autem in democratia &arifiocratiapar
•
fit imperittm optimatum &popuh vtin monarchia re
gStConJêquenseflvteaquùqueimperijfiimmacapitapo
pulo tribuantur.quavtplaniits intelligipoJ3int,explican
da quaftio efi diutijiime à iurijconjùltis agitata,nondum
tamen defînita:vtrnmjcilicetmagiftratus habeatmerum
imperium,anfiliusprincipis propriumfit. quam quidem
ad quafiionem definiendamfum Henricus F~II.Imp.ar
Uter
IO.BODINI
biterBonow* ejjèt eleclus inter Lotharium &d%onem
equi [j>onfionefatta;iudicauit merum imperïûfolius prin
cipis ejfe.ex quo Lotbar'ms equum^^o aquum tulifîce
dicitur.c*teriquotquotfiripfereprœterj4lciatum,^4çp*
nisfententiam veriorem ejje iudicarUnt.fed hac yuœflio
ayhypothejtadthefimreuocari débet aplani us intelligatur.efiemmmemimperiuinfiUgladijpotejlate,utex
ipfi Vlpiano intcrpretantmhic autem quart dtbétjvtTu s
imperiummagifiratui à principe datum ,jîue gladijvfiue
belligerendi,fiuepacisfdnciendœ>{iue creandi magijbatus}feu iubendçlegis,feuprœmiommacpœnarumpropriiï
Jttprincipis,aninmagiftratumquoquetranfferaturfomnium enimidem mdicittm efi. Lotkariusvjûrpauit Pa
piniani regulamde officio eius cui madataeftiurifdiÛio,
quamagijkattts publia iudicij exenitium habere dicuntur, necmandarèpojje: acfiepius executores &1 adminifiratores in iure appellari quibus verbis ^ccurfitts ipfi
iusprincipi;exerciMmaliitcompetereJcribit,quodinfa£io confiflit^zp verba legis interprétâtes e£i ad iusipfum necejjàrio pertinere, quibus Pratordicitur profita
imperioquidfacere'.autPrœfidemmaximûimperiûpofl:
pnncipem babere'.tum etiamprafeêlu sEgypti tmpenti
gilHdatiïefldcponere.bxcjùmmaeJiargumentoruqux
ab omnibus interpretibus allatajunt quœ quidem qua
fiionem nondefiniunt, magisetiam ac magis ambigu Am
reddunt.Nequetantàm kxcfed infinité de iure quafiiones in magna ob(curitateverfkntur,proptereà quod nullus interpretumhaclenus explicauit, quid inter kgis a
flionem & iudicis offiàum interfit at nelegis quidem
D
AÙllO
M ET
HO
DV
S."
aâio quid effetintantafcriptorummuUitudine
quifqua
rVideturaperuilfe,Mheuiplanummefaflurumjl>ero,&
nunc illudtantum ad id
efiacpoteftas.
cmufque
vis
qua
duo capita iuris vnmerjt, legem & ade
quo agitur; effe
quitatem,a quibusjwidetlegs aÛio,& magiftratus ofeflad eiusaiiionemteadem ei~h
faum:& qtta ratio legis
étquitaw adofficiumagiflratus. hocigtturPapiniamis,
hoc yipianus,hocveter£s Mi iurifconjulti'voluerunttfuç ç
cmqueîege tribuuntur, ea magifbratumaltericommittere nonpojjèfed nudamduntaxat kaberelegts atfionem,
ac proptereànon tameius effe propria quamkgùipftus
auœyero emsa^uitatipermittuntur,€afrofuo
mealre*
ri committerepoJfeTverïrirratia Prœtoresaciudicespuhlicarumqu<eftionum(hocenim exempltmpropofuUPa
piniantts)ahistmperiumiUudmandarenonpoterant:nec
^jniudicandolegisacerbitati aut lenùàii detrabm, aut
adderéquicquam,fed vno verbo imo vna litterafinten
tiam ferebantfpMta A. C. iV. L. abjôlitoycondemno,non
liqttet.idquefachtm ejine ab bominis cuiufquam, fed ab
ipÇiuskps arbitriofama,vira, mors,fortuna denique ciuïumpenderent atcauffa ciuilespropterea quodminus
periculofeejjènt,neclegibusommno comprebedi poffent,
id enimeïl infmtumyPratoris Vrbani atttperegrini arhitrio reliclœJÙM, vt in illisexplicadis non legis aéiioni
bHs^u^mmmmii^rin^et^fidprofua
aquitate,
ac religionemultapr*terlegem,aut etiam interdit contrâ
legem décernèrent judicarentjudices darent: denique leges arbitrant fuopropofiris ediélis entendant,fie fièrent,
Iemrent»exacerbarent.
hocigmrpropriè magiftrattfs officium
io;
3
o
d
ï
nr
ficium quod BjrtolusnobileapjjelLuit
gr kg s aêhone^
officium mercenarium>melws
ferttile
proptereà quod
inJêmitlttaraxàtJë^:vt qutspriuati iudices,aut arbitri
mre dati, autdelegatifaciunt, legisaêiione potiùs quàm
ittdicis officiofacere dicumr.tametfi enim Prator Vrbanusnon teneremr legis aBionibm,axtamen iis litigates obligabat. non quod magifhratus qui iujfa legum exequitur,officio nonfmgatwt', Çedminus verè acproprtèjic vfurpatur & quijuo tare imperium, aut iurifdifiionem,
aut qmdalmdeiufmodi babet,eius omnino proprium efi,
idque alterimandarepotefl,vt Vlpianut fcnbitin l. more maiorum,de iuriJHiélione.u autem qui mandatum ha
bet,quajiTem commodatam alteri commodare nonpotejl,
alioquifurti tenetur. id quod verum efi,non modoinpriuato,Jèdetiam in magiflratu qui ab alio mandatam habetiurifdiâionem, aliénant haberejcribit Iulianta in l.
&fi,de officia eius cui mandata ejliurifdiclio.& quoniam multa magifbratibusjine lege permittunturjnulta legibus Jûnt comprehenfa,planumfit ea quœfuo iure habet
accepto magijiratu,eomm ejjè propria,cetera legum, aut
cor hqui mandauerunt. Ex quoperfyiàtur Pratores qua
fiionumpublicarum merum imperium non babuijfe nec
gadif poteflatemfed nudamexecutionem&legs aéiio
y
nem; perindeut lifiorem ipfum, ad quem Brutus verba
faciens;licior,inquit,lege a e. eum veto qui femperextra
ordinem cognouitde capitali criminefnullis vinculis conlhriéiumfuijlètquinp<enam arbitratujùo leniret aut exa
cetbaret,dumtamenonexcederetmodumjvtfcnpÇitVlpianus in l.hodie.depœnis:idaicogladijpotefttatem haD u
buijje
M l
TH
CD
V S.
duntaxat verbo vel
buiffe
at indices quaflionum vno
etiam vna htteratabeUa comprehenfa fine vocis yllajttultjjè confiât hune in modum-,A.
?n^^nëjentetiam
liquet.eodem modo RoC.N.L.abfoluo,condem}io,non
mani Confules accepto exercitu, belligerendipoteftatem
habuerunt iure magifitratus
vtprojiio arbiwio lacejferent aut inuaderent kofiem, rationemque commeatus, ac
militarem difciplinamjùavoluntate
regerent: bellum au
tem indicere, aut finire nonpomeriïr hoc enimplebis; ilhinc deditio Confulum^uicum
ludpopulipropnûerat.
Samnitibus & Numantinisfœdcraperatjjèrantinittfô.
bine Heluetiorum exercims icîo cum Tramuliofœderei
obfides accepitqui capite luereM3nifiprmcepsidratttm
haberet; quia filins principis eftbellum indicere aefinire.
Gallis dedendtt ejfejùadebat,quod
Cato
Cajârem
itaq;
Mis indixijfet. cumvero imperat'm'pask
iniujftts beïïurn
aut indicendi belli cents legbtts &
fanciendœ potefîas,
conditionih. permit tim^quod fit extra ordtnemjiecmân
datum egredipotefl, nec alteri mandare, quia non babet
id iure magifiratus & imperu3fed nudamlegsaclio
nem. atDicriatorbeUiipacis>i)it<e,necki
totiufque Reipublicœpoteftatemhabuitiuremaçiftratus
:fed tamen
quandiu magifbratus: quia tametjîproprium efi imperiiï,
mbilominus tamennecmagiftratus nec honores quijqua
habetjûo iuretjêd veluti depojitos quoufque tempusfiniatur, aut is qui dédit répétât idenim voluit Vlpianus
cum dteeretacceptum magfkatum deponi
AU
id quod
ciatum contmhauit. quaautemjînguhriiureac
léguaÛionemagifiratuiautprinatocredutur,mortuo
principe,
vel
IO.
BODÏ5JI
veleo qui mandauk reuocantur.Jtres
integrafit, vt in
procuratore: quœ autem iure magiftrattis comperunt,non
item.fèdhœcfuohcofufius*
^lia qttœfiio difficilioreft;
vtrum Senattts décréta principis
aut
egeantjanélione
eorum qui H.eipuMic<e fummamhabent. de principe mi&*conjïlifçànùsambigimr)propteTea!quodfiiiSenatu$
fut efi. itaque omnia demtaprmdpkkabètfàn&ionehii
nec aliter vimhaberent quam jiprmcepsipjemberet.fed
inpppulari êxoptimatumjîatUyobJcmim eftiquia neepopulu$>nec optimales omnestonfilik de Republicainteref
fèpoJ3ut,& •vtpoJSktpemiciofatamen tes efi^cpericuli
in rvulgus:jèd aliplenaconfilmmfàcrofànéiummanare
ter famirinonpoffmtquaminteUiganmr.illudumÉnco-firmat Dionyfim libro IL Non enim Senatus RpmanoruWyiMquit^arbiterefîMeftHtjçios eamrerum (jttasdecre
mt,fidpopulm.hinc.illafie^uentef'apud
Liuitt; Senatus
decreuit,populus iufîit. & cumScipiorits Âfricanipotetiam indkat;Sub
vmhra Scipionisait, cinitate domina or
bis t£rrarumlatere:nutui
eïuspro decretispatmm,propo
efjepo
puli iufiise$s.neyue vero qukquamficroftnclum
tuitjnquit Cicero,nifi quodplebs populufue iufôt itaqj
Senatkfconfulu duntaxat annua fuifîè,contrà quàm Co
nantis put a.t,du&ot ejî idem Dionyfius libro Vlhnecpo
pulum autplebem tenuiffe-.non aliter dcmafnfiratuumedicla qui leuioris duntaxat multa irrogationem habueautem irfogatio dec
rttntpoUlegem ijAterinam^auiàrk
mulÛatio,fiebat iudicioplekisivt
videre eftapud Liuiû
libro XXV.&
ctimfi,
%Mque apud Falerium^uare
liuspopuliproprium effet legeminbére, necmanfkamu
D iii
iujft
MET
BO
D
YSJ
décréta leges dicebantur,
&à legibus
istffa nec Senatus
plurimum differebat,tum pcma}tumjànc1ione, tumetia
<uiacpotejlate, namin legefancieda non modomagiflratus,fed uniuerftts populus iurabat in legem,utJcril>itAj}
fianus Ï1U0 i.beUorâciuiliu.itaq} Xll.ta.bulu
&Jàcra~
tu legifrus comprebenjjtmerat ne
qui* legibus folueretur
nifiperpQjwltim. &iqucmadmoaumconuenti<mis leges
âcrovAte non poffunt iuri publico: neccolleriomm fiatuta
t
tmiMcipalipas: neq; lex municipalis amtatummortbus
nec mitâtes legibiaimperif: ita necprittati magiftiatutt
imperio deTogarep.otuemnt:necimperia magifhratutî,Senatus auttoritati; nec auclorita$Senatm,plebii pote fia
U:necplebispotejlas,maieftatipopuli;
pênes quemfuit to
tins imperïjfumma.Sed quoniampericulofûmvidebatur
conftlia ReipubUcœ manare invulgus (idatttemnecejjè e
eratfîomnia décréta Senatus à popalojancirentur)Sena
tui tributum ejî a populo, vt catera que ad Rempublica
pertinetrent admkiftraret, excepta creationemagiftratu&exumJlegumferendammJbeUi &pacissvitaacnecis
trema prouocatione, quapropterimperij maieiïatempoptilusfibi refemduit'.vt videre eft in oratione M.Valert\
Confulis apud Dionyfîum, ô" ex ipfius Polybijfentetia:
in reliquisne
Senatus poteftate abuteretar,permijîum eft
Tribuniftlebit aâuerjùs omnia Senatus consulta interce»
dere. itaque cùm Senatus haberetur f labant Tribunipto
foribussnecpriùs Senatufconjûltitratum erat,quam Tribuni litteram T. ajjènfionis
indtcemjûperjcripjtjjènt. pofiremis temporibus in Senatum licuit venire
qua igitur
Senatui velmagiftratib(istnbmntur,rationem
babent*
fum-
io*
ï
obi
Si
fummoimperiodiuifam:di0quifatendumfitJitmmîîîmperium in ils ejjè qui ah dm acceperunt, qua fi abfùrda
•videntur,abfurdum quoque débet videri quodPolyèius
affirmat,ReipublicaJùmmtim
imperiumpartim inpoptt
bjpartim in Sénat u,partim inConptlïbusfuiJJe
acproptereàimperium tempérât dmvideri ex optimatibus, regnoiacpopulo.quam opinionem Dionyfius ac Cicero arri
CoMarenttsyTb> Mopuerunt'.deindeMaeciaueUus,
tus Ganmbertus,Ma,nntim vehethenter
probamnf.aui
nobisjimtbac diftutatione refellendi.proptereà quod ad
hifloriam Rerumpublicarumpenitus
intetttgendam maPriùsiilud in omni
gnum habet eamfyutatiomëmetum.
Rfipubliea intuendum eli^uis imperium magifiraùbm
rvtrumrvntts, an minorparsciuidaïe&adimerepofiit.
umyonmmor.
hoc percepta, facile intèUigitùr quaiisxfit
Reïpublicafiatm.
aïmtôgiïan
nihilmim^uartumeffe
quidempoteft.neque enbnvirtmam vmumefjtcitReiiniufius fit, fine
pnblicx varie fatem .jtueenimprinceps
optimàtibtts &po>
probttSïmonàrchiatameneftddepide
mapulo iudicandum qui vtnibilaliudhabeantquam
habent, &a\
giSiututimcteationem,fummûimper'mm
ikfiatusRdpnbUcxpendeainecefîeeft.huncintkrfia^
tum optimatumdïiemusautpbpuUrem
(bis verbisvtamurnejjtecie'virtutif
ac^ukiorum ^rijlocrati^OIigaf'cUœjDemoctdtidfôOehbcràtiïe'dppèUdtfombusf
apius vticogamur)
multomagisfifrrxhrmtigiflràtuscrextionem, belliquoque acpactSfuitœ ac n§skrleptm deni(p
modo in
j&RprouocationKpote fias àdfit .bacautemnon
Mohmnbiaijed etiam in optimatum acpopulijiatufem
perfu-
MEffHODYS.
quodenimdkitm à Senatu& Prafe*
perfuiffe confiât.
non èffe, adius ordinafium
tfo Prœtoïioptouoçandïius
pertinet, quia principem vel populum extra ordmemapfellare licet,quod ArcadiusfùppHcare dixit, cum rei no~
ne infinitum
uitdspoftulat,atitgfamtasperjonamm.fid
StatusRotnanorum.
Romanofit ex hifiorïtsemniaperfeqm^thenienfium,
rum & Venetomm exemplis rvtemuritvtfatfitm ejje do.
ceamus quod illi de Romanowm temperatofiatu tradi •
derunt. fie igturexiflimo,
RomammmfiatumPolybif»
ac multo magis Dionyfij & Ciceronis atate omninopojmlarëfuiffè.nam exaéîis 'vrke regibus}primd fax à Bmvtanntâ @onfules_a^
tode impew Utd eïl adpapulum
populo crearentttr.fic
enim Liaius acDionyfim tudunt.
exto confiai omne imperiumconfulare à populo peti &
impètrari debuïjJe.cpMigitur
aiuntregnifteciemincon
fulihsfmljè^amfalfîtnufiq^mfiquisdicatPrçfeââ
Pratoriofitb imperatoribus Romanoriï,aut B a fiant mareximum apudTaiKa&jixeletiam Palatifmagiftrosjùb
gibus Gallorum,reMampotefîatem
habuiffe: auodperfè
ipfimaxima quœque in Repttblica gérèrent. &quidehi
potefiatem non modomaionm quant confules ,federiam
perpétuant babuerunt.quare It abfùrdum ell Regiampotefiatem in magifiro militu, muhb abfurdius eflin ConfitBbus collocare.pofieà docebimus potefiatem Tribunipl.
Ari
Confitlan mdoremfuijfè.venio adSenarumjnquo
fiocratiajpeciem
pofuewnticùm tamen im orme ac impe
num
rium à populo
âo ulo hâheret.quippe
eret. uippe Senatorum
Senacorum delec~us
deleiiuspopupopuli arbitrio veliuffufiebat;Maiores
nofiri,tnfuit Cicero,
ita magifiratus annuos crearumyvt confili&Réipub.prœponerent
I O.
BODIMI
autem in id çojîlium
pomrentjempmmum: deligerentur
ab vniuerfôpopMlo,aditufcjue in illumjûmmumordinem
omnium ciuium induflriœ patent. PoSleàpopulus vt eo
Uborefe leuaretlege Ouinia Tribunitia,vt eft apud Fe
ex omni ordine mftumjttJSit f
f'
Cenjores ojrimumgttetufc
p_
y_
riatim legerent. Cenjores autem à populo vt reïqui mari
Jîratui creabantur. conftqûenseftigiturimperium
tjuantumcuncji fuit populo acceptumferre.vbi nam igitur Ari
es~i, eadem in regnofit
flocratia Senatorum tnamfvUa
oportet,vbi confilium à principe conftitutu,parem atque
Senatus Romanorumpoteflatem habet-.quem tamen imperif/ôcietate cura principe copulare non modoftultum,
fed etiam capitale efl. idem iudicandu relinquitur de Senatu Romanorum,quem ifti cum populo in partem imperij vocant: id e fi dominoscumf émis & procuratoribus
impertjfôcietate coniungtt. tenemus igituromnia Senatus £r magiftratuum imperia, in arbitrio acvoluntatepo
effet argumenti adiudicandumjlapulifuiffe.yuodjatis
tumfuijfe omninopopularem:fed altéra quoque lexàP.
Valerio Bruti collega lat^fl^uam Liuius appeUatprafidium vnicum Romanxïiiertatis,qua
primo capite cau
tum eft, vtaduerfusomnes mdgiftratus adpopulum libealtéra capite ne quis magifhratus ciuem
Kgrouocaretur
verberaret,aut neca
Romanuma^e^^rouoçatjonem
ret>autpecuniamultareveUet:dcindene
quis imperium
datum ejfet,adiecla capitalipœ
baberet,nijtcuiàpopulo
nain eo quoquejïbi confèntiunt Liuius s Dionyjius,Vale
riuSyVlutarcbus & Pomponius. nam ea lex de prouocain eadem gente lata eft,
tioneMuodfapius violareturtter
E
àP.
METHODT!
•
a P.L.& M.Valeriis. vbinamarilîoeratiain
Senatu;
•vbi regnum in Confulibus, qui nec ciuem verberare, nec
mulftare contra prouocationepoterant? quod autem bel'
li ius omne effet in populo, planitts e§i quam vt egeat exemplis. nam id Semia legefub regibus cautum erat vt
Dionyfius traditjmulto magispofi regifugium. Liuius li
bel
bro nu. Controuerjtafuit, inquit,vtritpopuliiujfu
lum indiceretur, an fatis effet Senatufconfulto: peruicere
Tribuni denunciando fè deleftum impedituros, ni Qutn
Ûius adpopulumferret-omnes centuriœ iuffère. confimiliter lege CAcUia bellum aduerfus Antiocbum fufceptum
nece «/
cfl.MS autem verberumJibenatis^e^l^Umae
Ûum e]i)in populo fuijfe planumefi ex lege Portia Tribunitia lata Valerio & Appuleio CoJS. anno ab V.C
C D L IIII. ( fallitur enim Si~onius qui à Catone Cen
Jôrio latamfcibit)qua lege verberajùnta corpore ciuium
amota:qu<e lex anno centefimopofi Sempronm rogatione
fanflim confirmata elt, adietfapœna
perdt4ellionis
Qmd igitur PolybiusfSi quistait, ad populipoteftatem
Je conuertat,putabit Rcmpubfaam ejjè poplarem:fivero
ad Senatum,iudicabu imperium optimatum. quia confiliopublicoprœeft^rarijpoteftatem
habetjegationem admittitac dimittit, de coniuratione,perduellione ac vertejiciis co,gnofc'it.ineo multapecc4t,ut etiam in explicanda
poteflate populi, quem cum plebe (vtGrœcifere omnes)
magno errore confudit. nam qua in Senatu maxima fuerut omifit:qua> fine populofier
i non poterant,Senatui propria fecit. nibilenimmaiushabuit
Senatus quàm illud
S.CVID
E A NT
CQSS.&c.<jnodvelutigLdi
um
IO.
BOSINI
um extremis Reipub. temporibusexeruhinSp.
Meliiï,
GraccboSySaturninum & Cœfarem.habuit quoque Diclatoris creandipoteftate ,fed duntaxat extra ordinem.
nam Interrex à Cofule,Diciatorab
Intenege decretoSee
natus, cum res ita poftularet, creari jôjebat. quaratione,
inquit DionyfiwiSenatuspIel>emfefellit.fedi!it/dimpe
rijarcanum Tribuniplebis facile detexemnt,nec Diéïatorem optima lege creari diupermijèrutjd
eflfineprouocatio»e:Jic enim Feflus optimam Dièiatoris legem appel
Ut.cum autem magiftratus omnes creato Diéîatore abdi
carenttTribuni plebis imperium rettnebantMquit Plu
tarchus, & aduerJïtsDiéiatorem ciues interceflione in
uabant: vtaduer/ûs Fabium Maximum Diélatorem,
cum de Minutiomagijltomilitumpœnas
exigere vellen
Tribuniperfecerunt,
vtpanœmetu libérants Diclaton
potefiatepar ejfet.quod de capitahbus ittdiciis traditPodocuimus in lege Portia,Valeria,Sem
iybius,fàlfum ejïe
pronia.jtc enim Liuius Senatorem loquetem inducit;Per
Senatum agi deCampanis,qui ciues R.omanifunt,iniuf
Jupopuli non video pojje at Campant cum Annibalem
diufouifîent, maximo crimineperdueOtoms tenebantur.
Cur ergo,dicet aliqttis, in'mjiupopuli tôt ciues à Senatu,
fùpplicio affeclifcuiusrei
pluresettamàmagiflrdtibtis
cùm infnitafint exempla nullum tamen dlufirius eft
de exercitu qui ad Rhegium Iubellio imperatore
quàm
amotttofcribam elegeranSenatus, inquit Faterius,tam
cerbè tulityVt milites in Vrbemreuocatos capitis damnauerit, & quotidie quinquagenos verberibus cajôsjêcuri
vetuerit.
pmufetit,tum enamfepeliri,ac mortem lugeri
E H
M.
METHODVS.
M, Fuluius Tribunufj>l.jhtftra clamare: morem maiom
a Senatu couelli. Affûts verà Coviohridegesjàcratas
exercitû militarisdifciplinaproditoreminueélus,
Julin
centunones,figniferos, duplicanojque verbefibus, non in
caftris, quod imperatori licehat ,fèdin media Vrbe cafiss
moneaffecit:
reliqua
multitudtnis
decimumquenquead
legibus
jùj^àunikg^Confim
folttebatcontràlegesfacratas, &antelegem Corneliam.
cui obieéiioni refyodet quidam Iurifionjùltus-.Non quid
Roma fiat/ed quid légitime fieri debeat (beéiadum effe.
negueenimex abufù,Jèd ex ipjts Reipublica inflitutis iu
dicadum efldefiatu ciuitatis. nam Triumuiri capitales,
qui duntaxat injêmost& extremœ finis peregrinos animaduerfionem habuetunt, non tantùm ciues, veruetiam
magijlratus ip(ôs,& quidem Curules, in carcerem corneclos capùalifupplicioaffccemnt,
vtvideretfapudFalerium Max. licebat tamen cuiquemaieflatis illosaccudaJâre, vt CiceronëClodiusperduellionisapudpîebem
mnauit, quod de coniuratts iniujjupopulijupplicmjùmiudicium Ciceronis re/cijfum efi
pfîjjèt.jedilludquoque
quia non niji a populo iudicari potuit. bine certamina pic
bis adtterfus patres & magijlratuuminter ipfistcum imperio contra legesabuterentm.fuerunt
igiturin magiflratibus magna imperia,fed tamen modérât aùn Senatu maiorquàminmagifhatibus
aufloritas:
in plèbe maxima
potefldSiJèdipfiusRjeipublicœmaieftatëetfùmmuimperium
neminidubium eli in earempeniin populofuiffe,
tus intuenti tum ex iis
qua diximus tum etiam ex eo $
populus interpatricios ep pkbem,veluti iudex & arbiter con
I O.
1ODINI
ter controuerjîas dirimebat.cum enim Senatmplebem op
primere,4Utplebs in Senatum infirgere conaretur;nullus
erat componendafeditionis modus,nifi Conjùles ipfi,aut
creatus Diéîatorpopulum ret
qutdjieri vellet,vtvi
dere ejt in tribus jêcejSionibusplebis, maximeveto in Ma
tanta tamjue diutmna contentione^uapatncij ftlebijcinam
ta plebs Senatufconfultapertinaciterreftuebat.
Valerius &M.fJorâtius
CoJS. cormocatopopulo,'vt efl
tulere commis centuriatis,vtple
apudDionyJiumJegem
bifcttaSenatum tenerent. repente feditio conqmeuit.fed
paulatim Senatus plebifcita repudiare Tribunifurere
Senatui intercedere.mrjus anno decimo ac cetefimopoftj
D ici ator creatus eandem Ugemadpopulum
Q^Philo
tulit,vtpUbijcitaperinde
vint legis baberent,acfipopulus
illud etiam vno capite cauit; ne leges centuiujïiffet
riatis comitiis ad populum ferrentur inconfulto Senatu
adplebemvero inconfulto Senatuferebatur,acproptereà
œgrè impetratum eftàpatricik quinpkbifeitafœpe viola
rent quoujque Diélator Q^J-Jortenfîus eandem legem
annopojl quinquagefmo adpopulumferret.at^hincim
perijjiomani labe$,<jubd plebi, hocefl infini* multitudinipermiffùmfit legem iubere, quapcrinde tenerent ardues acjtpopulus ipfiiufîijjet
impetrauit etiam plebss vt
omes magtslratusdc Pontifces créant prêter Confules,
Pratores,ac Cenjôres praterea iudtciorum publicorum
prœterquam capitaliu poteftatem: vtjue bellum. à populo indiflttmfinire^acimperium
à populo datum prorogaret. tandem Cetera quoque plebs impellentibus Tribunis
arripuitibellûfepius
indixit,,vt rogatione Sulpitia,MaE
iii
nilia,
MITHODYS.
quas ad plebem contra morem maiorum
optimos quojque contra legesjàcraTribunitiikrunti&
tai exilio damnarunt. ex quofaéiùmefl,vt à populo ad
f>lebem;à Democratîa adOchlocratiam
&fecempo
nilia Gabinia
ptthjùmma rerûdelttbereturjis maxime temporibus quiLiuius Dmfus,pojletiiim
bus Graccbwvterquetdeinde
Satuminus ad P. SulpitiusTribunipl.
vrbemfuo ciuiHigttur populo, ideft qttinque
quefanguinefœdariint.fue
babebaturinmaioribus
clapibus (nœmfèxt* nullaratio
commitm)^M^M^oc^om^Hiài^^r<at[^ri
èïosinXXXy* tnbtts
promifgtè diuifis imperijfumtnam dcmtts,perfbkimmfit eiufmodi flatum effe populotem.SenatUmvero ctuaoritatëmomnem a populo habùif
fè, necfine populi iujfit aut ajfenjîtine quicquampotuifje:
autcfUcecunqtteiuberetpopulinomine MjSiffè. quidaute
interejladjiatam
Reipublica iudicandum,anpopulus ipfe iubeat, anjko nomine iubeamr? abfurdiits tamen videturid quod vnius eft>puta regiampoteflate,duob.Con
Tribunis.
fulib. triluerevellejummultomaiorfueritin
in cap. de maneque enim vimm eft,quod Car.Sigonius
Confùles ab omnibus magifîratibus
giiîratibusjcripfit;
concionem auocarepotuijfe,ab iisnemmem:cùmnihiljre
quenttùs oçcurrat
quàmintercejïio TribunommaduerLiuim libro XLÎILbona Tib.Grac
fus Confuks.fctibit
à Tribuno plebis
cfri, eius qui Confûlgr Cenjôrfuerat
confecrata quod in mulclapignoribiijqi capiendis interceJSionni Tribuni mnpamijfet. idem CUndioX2enforio
diem dixit,quod concioneajê auocauiJfet.L.quoque Fla
uius Trib pl. Metellum Qonjulem-, alius Appium Cenforem
IO.
ÎODIN!
I X.
foremin vincula du iufîit.vteftapudLiuiiïlibro
idem libro u. Tribunus, induit, viatoremittit dd Confît
lem:ConJùlliéîoremad
Tribunupriuatum ejfi clamitas,
fine imperiofine magijiratu. Drufîts tamen Trib.pl.Pbilippum Confulem,quodfi in concione interpeUaret,ohtor
tagula perviatorem in carcerem adegit,utjcribit Flonv
cap. L V:at Tribtmifàcrçûnéium
corpus attingere violandi caufitcapitalefuit.
quinetiam Veftius impunè c<efus eft,(juodnon aJJùrrexijfètTribuno.denify
tanta pote.
fias efat Tribuniplcbis, rot non modo Se»atus,fed etiam
magiflratuum &• collegarum, ipjtHJqueplebis atfa vnus
fia interceJSione impediretmec vlteriùsprogredipoterats
nijtpriùs imperium tlha plèbe folenni iure Jujragiomnt
abrogaretur. argumento fit M.OÛawus
TnhpLqtti vt
efi apud PlutarcbiiiOmnibtts collegis ac Tiberio Graccbû
legemagranamferentifelus
interceJSit.neqj enim lexanteperferri potuit, quàm imperium Mi adimereturfijra
gioplebis.poflremà creato Diétatorefoli Tribuni imperium retinebantiCum cateri magijkatus abdicarent.igitar
fi regia pote fias in Qonfuhbus-, multo certè maior in Tribunis:tiifi obiiciant ea,qu* tantifacit Contarenasjrnamenta regia defuijjeyproptereà qubd in Vrbejèmper>&
interplebeios homines verfàri oportuit, fine fafcibus, fine
UéioribuSffinefeUacumlli,fineuocationetfine mnfdiclione vt ob eam caufam Plutarchus in quajlionibu$)& Liuius libro n magifhatus ejjè negarint .Jédhis omifîis
citm cmium omnium bona,fortuna, hbertai/vita, mors,
totiufqueReïpublic<eflatus}imperia,iuraJeges,bella,fœdeta,magififatuum
denique acpontificum. ipfiufque Senatm
WETHODVS.
natus aufloritasàpopttlivolutatependerettfuis
amplïùs
dubitet Rempub.fuifjèpopularemfmdgis
quidem Âtbe»
nienfes quant Romanipopulares
wrique populares tamen. Hàcanobisfufiks dijf>MdtafuM,vt Polybij.Ciceronis aç Dionyfi) de temperatoReipub ftattt opinionem confutaremus nofîram tueremur
qua vera fit an
illa.
falfà,non af^rmaho-.jèd veri tamefimiliorefl quam
Num facile eH MacciauelhyContartni,
Sigomj, Manitt$i,& aîiorum qui in eadèmfententiafuemnt,refdkre argumenta. Pojûemnt enim ex ipfîus Polybij ac Dionyfijfèntentia,Laced*momomxquèacR.omanomm:de~
ïrïde etiam Venetomm RejpuklicdS ex bis triùus,qu§ dixigeneribus effetem^ratasatmodieèconfujai»
Quod
ad Lacedamonios atthiet,videtur Arifioteles iiserrandi
occâfionempmbuijferfui
temperatum Reipublicœ genus
ejfeputaruntiproptereàtjuodatiorumfintentiMretuUtj
qui partit» popularem, partir» regiam,partim optimatum
ejfe dkerentrfuos non refellit.Jêdcumfublata diflxttatjone tria duntaxat Rerumpublicarum gênera pofùerit}non
ampliùs quœrendum videturquid de re totajêntiat,citm
apparat quid ferip fit. Siquis tamen eius Reipublicafiaex ^rifiotele, quem
MmpenitusMteltigerevelitinefue
Plutarcbus tacite refellit:neque à Xenophote,aui de mo
nbus d&taxatiudtcamr.fed ab ipfi Plutdrcbobauriedu:
qui Lacedamonaprofeausefl,
&antiejuij?imosrcriitn
Laconicicamm feriptores conqmfùt^ vt veriits acmehùs
firiberetJsipturlcrtbitLycurgumregiapoteflatefublata,Senati^J^IIJ.vin^ic^a^i5u^oHilixitduos regeSyCbarilaumfratrisfilium,
& Archelaum,
10.
BODINl
qui ab Hercule genusducebantt
viroriïomnia
natus ille XXX.
legepromulgatavtSedécernent qua ad Ré
deinde populus décréta Senatusfan
Ly cargo deftatu Keipublica confii
publicam pertinent,
(iret.niklaliudelîà
tutum. necvllimagiflratuscreatipratermagiflrum
iuuentutis
regibus autem quafiducibus belligerendi eu
ram dedit. Dionyjiusquoquelibroii.
confirmat Lycurgumpopulo permijtjfe vt leges iuberet, magiftratus crea.
ret, belluindiceret aefiniret
ex quoperfticuufit Lycur
gifiatum omninopopuhrèmfuifje.jedcumpopulus
decre
ta Senatuspleruquefàncire
nollet, vt Plutarchus tradit,
Theopompus ac Polydorus reges, anno trigejtmo ac cente
Jimopoji Lycurgum, imperium illudjummupopuli tranftulerunt
adSenatum
quafioraculo iubente; nepopulus
ereptamfîbipotejlatem lugeretitùm Ephoros quinque eu
annuapotejiate creari volueruntk Senatu,quaJtJJ>eculatores regum & Senatus,ne tytannis vfurparetur.nam re
in quo Macciauellus
gespraternomen nihilbabuerunt
& plerique alijfallunt
qui affirmantvnum duntaxat
regemfuiJp.atfiregiapoteJiaSyqUievniks
propria ejje de
bet,àuomm communisfit,erit &plurium:ex eo igiturpopularis imperij fecuta couerfto eji in optimates.nibilenim
populo reliéium eft in imperio loc'uhoc tantum^ quod vno
ex optimatibtts mortuo, cum candidatipraterirent
vt
tum
qui/que gratifômus erat,ficmaioresplaujusferebat.
teiîo latebant, eûquiplaufu maiore excearbitri quifub
ptus efjètJSenatorem renuntiabant. tred nullatabdiUjiul
la/ùjragia,nulld deniq; ratio comitiorum. Ephoros quinque annuapotejiate creabant optimates: qui magiftratus
F
omnift
MITHODVSi
namngbwxiuesomnes
prater
omnium maxtmuserat.
EphoroSj'vtJcribit Xenopbon,regeiEpboris ajjiirgebat.
•
=
ndem^Epbori dues acregesipfesarbjtratujuojnultlabant, omnium
ïudîdotum prater quàm capitaliu, Û£
babebant,vt efl apud Xenophontem. quinetiarex Agis
in carcerem ab Mis coieéîus&fupplicio affeêlus efl,cum
populi mores emendare, ac leges Lycurgi refiituere conaretur.fi igiturPolybius acDionyfius regiapotefiatisjpeciem nomini tribuunt,debuerant in regefacrorum,qualis
fuit apud Romanos & Atbenienfis, non in Confulibus
regnumflabilire: ont regiampotefiatem Ephoris quoque
communicare, qui tam imperiosèfigerebant,vtineunte
omnibus ciuibus edicerent neîf ««%ity [nisma,
magiflratu
id efl ràdere muftacam,quemadmodû Ariftotolesfmbit,
non aliam ob caujam, quàm vt ciues intelligerent eorum
iups obediendum effe.ex quo intelligituriunioreStmaioru, Polybijfcilicetac Dionyjtj,prœclara(J>edefi texijjè
fed rationibus oportet quare quicq} itafit docere, non auéioritate.quanquam noftrç fententiœ magnos quoque authores babemus-, Thucydidem^enophotem^riftotelem& Plutarchu, qui vno confenjùtradunt Atbeniefes
cùm Lacedœmonw atmos amplius XXX.
grauifôma
bellageJiijfeiVt akeripopulares^lteri
optimatum lîatus
in tota Grœdaftabilirent*namviéîis
AtbenunfibuSyLa
cedœmonij flatumpopularem euerterutyoptimates triginta,qui tyrannijunt appellati,Jùmmo imperioprœfeceruu
quare œquiùs erat vt Polybius, Dionyfius, Contarenus,
Macdaueïïus, tôt ac tam multosjcriptores, actantœ au
éioritatis
prias coarguerent,quàm Lacedœmoniorumftatmn
I
O.
B
O
D
I
Nr
tum exoptimatibusejJenegarent.reftèigiturAriftoteles
tres omnino
Reipublicœfiatus laudabiles profuit, actoti
demvitiojôs: qui tamenplures tribus ejftnequeMtJrvt an
teà dixi; cum
nibilreferatquoties
dejlatu quœritur, probianimprobifint
qui imperio prefunr.neque emm minus
viuis efl virfcelerams quam bonus. &r optimus
quifq, w,
pefîmu5 ciuis efbtfmafôlitudinem quarens^totus in cœlum contemplatione fertur. quare vnum exomnibus ciuii
bMprœef]eoportet:autplnresvno,mino*em
tam n cittiû
omnibus plurimos. nihilahud
partem:automnes,fîueex
fihgipotëfl. erit quidem aliud imperium alio magispopuJ
lare:fedpopulane tamen.èacpropofîta dijfutandi regula,
confequenseflapudyenetos
vnum altquemfummum im
periwntenereiautminorempartem ciuiu'.aut
omnes ,feu
magnam omnium partem: hoc efl Monarcbiam ejje, vel
Ariflocratiam, vel Dtmocratia- igiturplanufit ex ipfius Contareni,Sabellici,&
Bembifcriptis, Veneti am ab
originis fuœ pnmordio popuhremfuijjè pojieà temporis
decurfit adoptimates delapfamfi enimpopularisfuit Re
Jjfub.RomanommyVt antea docmmus,fi popularis Athenienfium, vt omnes fatentur;Venetorum quoque Rejj>ublica imtio popularis erat'.verum illud;boc igitur. Prima
lex imperij popularis omnium maxima,quam à Solone la
tamfcribit Plutarchus, ea ipfa efi quàm Brutus primus
omnium Conful, quam Valerij tres tulerunt vt effet ab
omnibus magifiratibus prouocatio adpopulu. banc quoq;
legem vt omniumantiquiJSimam najcente Venetoru Re
cumVenetifimulin
Jcribit Contarenus
eademœftuaria coaluemnt. id autem Caroli magm temT
publicalatam
F ii
ponbus
ME
THOD
V
S.
poribus contigifjè narrât cttm antea injcopulis hue illud
an
difterjt Reipue. formas fingulares baberent.neq; vero
tè hoc tempus duces vllos aut Senatum, aut magiflratus
creati memoratur,fed primas omnium Paulus Anafatus
anno ChrifiiD CCVLduxefieleéîm^anteàcmuf^ue
ab ahitâmifum.
itaque
pagtfuumius erat &* imperium
M CXX.
fallit Manutius qui Rempub.Venetorum
annosin eofiatufioruijp affirmat-.reflè Iouius D CCC.
non enim yuœriturquo yuœcp,ciuttas tempore condita fit,
aut defierit eodeftatu
jèd quado quœcp ReJJ>ul>.cœperit,
vigere.cùm igitur omnesin eandem'vrbem coijïetjex Ma
de prouocatione, qua popularis imperij rationem cotinet,
nulli erant,Jëdpromif
non ad optimates autpatricios^ui
cuè ad populum, id efi ad ciuium omnium multitudinem
elî negat enim Contarenus patricioru
pmulcoacialata
ac plebeiorum dijcrimenfuijfe,cùm ciues omnes eodem m
re cenjèrentunatque eiujdem imperij popularis participes
ejfent. nam VefyuciusapudGuichardinuminoratione
quam habuit FlorentU pro ftatu optimatum (agebatur
enim de conuertéda Florentinorum Republica)exemplu
•vrbisVenetapropofuit-.Soderinusveropopulareimper'tum tuebatur, & eos qui VenetiU Rempublicam gérant,
docebat errore patricios uoeari: cùm nihil aliud ejjent
quàm ciues,reliquos ejfeperegrinos.quod quidem fi Vene
tifateantu^Rejfublica
plané popularis erittcum illa ciui
um omniummultitudo ,peregrinis exclufis,Jûmmum ius
prouoeationis habeat, magistrat us omnes ac imperia tribuat, leges denique iubeat, vtfcribit Contarenus addo
etiam belli <icpacis,vita & necis potejîatem;vt videre 1
efi
apud
10.
1ODINI
apud Bembum in bellisjûjceptk aduerfks lulmm Pontificem max.& Ludouicum regem Gaïïomm,qu<e non antegeftafuntiquàmpopulusjuisfafragwiufîjjet.necobeft
quodinterdum beîlajùfcipiaturdecreto Sénatu>sfine populi iuJfu^Htn idfepifîimè quoqttefîeret aj>ud Romanos
& AthenienftSMC tametfi rarœfuntpfauocationes à decemmris &L JC.vim}ne libéra prouocationefepius adtante
mijfajcelerum imptiPiitasconJéquaturpiihilomintts
interdumquçftiones capitales profiter ciutumdignitatem
autfceleris attocitatem ad populum deferûtur, vt videre
eftapud Bembumin iudicio Ant. Grimant ,yuipropter
generis fylendorem &potentiam a populo iudicatus etf
exilioque damna tus. necji indices Jupplicia dejceleratis
fine proMocationefumunt ,proptereà necis ac vitœ ius habent.cùm legtbus obfiricli tey'c >ur, nec merentes morte
liberarepofînt:bac régis etf, aut populi, aut optimatum,
apud quos clementia contra leges locam babet.itaque Ci
cero veniam pro Ligario precatus à Cœfitre-s4pud iudihoc modoùgnojcite iudices,erracesjriqi4it,mmquam egi
uit, temerefecit}fivnquampofihac:
adparemem (îc agi
Jolet.apud mdices^nonfecittnoncogitauitjfalfitefiesfic~lû crime. Quodfi decemuiri aut XL.viriprœuaricantur,exaéîo magifîratu accufaripojjunt. videmtts igituril
la <ju§ad impertf maie fiatem pertinent, populi Venetorû,
id eft ciuium omnium ejfi propria, catera fere à decemuiris geruntur-.cjuodfi matons momenti res esl:,accirejôlene
feptemuiror.fi difîident interfe,adhibentur quoq; XVI.
viriprœconfultores:fine interipfos.quidem couem'at, aut
grauioris momenti res videatur,ad Senatum.fi nec in SeF iti
natu
MÏ^H'atf
natu ttanffffoJSitiautadimperij
ûrtur
V Sï :î
maiefîdtemperHneatl
ad popuîum\wapudQarthaffmnféi(
quorum im
~lam~
popt~iref
ièi~
tr~tr¢i~r.i~otelea
j
pçriû
ficri f 'àlebàr
ver<MmfêxdmmcreandommmagtJlratuiï gênera fîtit,
vtroque (quibus adiicieda
iâquefoi;k,wLele$ione,yel
ab=
(mt'ÀMœnermenxpmftdWicumiimnesw
vnacre^ntmjoMiamtamen^njtoeelimagispoptiUte
omnibus cwibtis
vifumeû^mm omnes magiiiràtui
ah
mukitMdmt§qàoniamTeki{UiÇontMeMaeSig^
grini,nonùues
babemur)omnesab omnibus ifrtpenacon
vllaratione cenjùs^nobif.itAWl
fequuntur&quidemfine
apud'~the~ten~s~ y'uâ
<màïûoniïJ£mit$tU;ximtArte
omnium maxime popuUresfuifj'edicuntuTy magna ratio
cenfus haberetur, nec quarta dafîi, t^Kt cœteras muhitudinelon^faper^at^ttmeffàaditusadbonore^^
Sàlomjquoujfyue^njlidesiegemabrogattii^
net hanefiânloforte, quaipfanullumrvmutirelinquit,
eu maximi quify honores mixtisjufragiisapud Vemtos
tributintur-atmhilmagkpopulare
^rifiotelivijùm
eft,
quamJortimaghfiratuupermitterecTearione.cdntrà'vero
apud Lacedœmonios, quorum Rempub. fua (initient fa
cit Contarenùstnulltts omninojortiiàcmerau
Quœ cum
itafint, non video cmContarenus Rempublicam Venetommex triplici génèretempérât a effi putet. esljnquit,
duin magna cmcilkpopukrisiinSvnattoôptimatttmùn
ce regiapoteftasïfedundeannuum
imperium Senatui,
duci, magijbratihus mfi à populo fdux autem ne vocationisquidem autprebenfionts imhabet.nequeverofatis
ejl
armis
v
arm
iïïum&
io.
nbDÎNi
impenojpoliajje
i
adhibuerunt
etiamde-
cemuiîos explorâmes achbertatiscufiodes,
quifupplkiu
de Faliero duce fumpferunu atimago ducis eflin numifi
mate; dat nominafajtis;
& vbique regtsfyeciemiritucri
pofiisjncjuit Contarenus ,potefiatemnujquam. idemquo
que dici poterit de Confulibm Romanis, & ^Archonte
eadem ratione Atbenii regnum impeAtkenienfium:&
rio populari confujum dicemtts idem etiam iudicandum
relinquiturdeftatua
uejle purpitrea & aurea corona infigni; addojceptmacdiadema,
quœ rex Venetommgefia^reprohibetur.regisfyeciem
& imaginem intuen licet,por
tejîatemnuf^uam.JîhocabJûrdu,iIludquotjH&i'profeéio
confimiliterfaciunt'vtindoflipiêloTes,
qui cùmvirgine
Mariam inflabulo malè teéîoparientem conjîituut,eandem aurea vefle& corona nobilijàlœcifmo exornant.&
quoniam Contarenus eos tantùm yuosvocatpatricios,àues ef fearbitratur, cateros omnes habet locoperegrinom,
fecutus ciuis definitionem ab Ariflotele inuettam: necef
Je efliïla ratione Rjempub. Venetommpopularcm dici3
vt Soderinus dijferebat acipfe Contarenus fatetur in
magno ciuium concilio popularis imperij rationem inejfe.
neque enim ciuium mag»us numerus fiatum efficitjed il
luajj>eéiandttm,an omnesdues imperij participes fint:alioqui ne Atbemenjtum quidem Rcjfiublica Peridis tem
pore quo maximeflorebat, popularis dicetur. quia tametjt
non plures XI IL millib. ciuium vtrocji parente Pendis
ciuibus
nmporibus cenfiferuntur^uinquemiUib.quipro
irrepferdnt publiée venditis: fi enim Plutarcbttsfcribit:
pofl auéia mukitudine cenfafuerunt X X millia ciutu,
deeem
1
METHODVS.
vt Athe-^
decem peregrinoru
&CCCCmilliajêruom
viœuftraàit. cùmigitur in tanto peregrinoru acferuorum
numéro, tanta ciuium paucitas imperinm haberet quod
omnium conjènfipopulare appeUatur, tjuisnegetearatione Venetorum R.empublicameJJèpopularem,qu<ecir'
citer quinque millia ciuium pauïo minus babet^qui honovero negat iAri^ote^
ribus tdipijcendisjdoneïjîtntfiam
les cittitdtem ejjeyqu<eplures decem miUtbui ciuium commillibus & quadragïta definiit,
pleéîatur.Plato quinque
habetvno
ac propter numeri fœcunditatem,qttidiuijôres
non modo mominus quinquagita,abortusfieri,acpartus
cçdi maluit,quam plures admitti.
Sed comparemusfi placet flatus Athenienjtu, Venetoiu
ac Romanorum,vtpopulares
ejjèplaniùs intelligatur.mhil enim cùm Lacedœmoniis commune habét. cùm dejîatu Romanorum difyuto intelligofemperpopularem illii
olim
quum populus nonfimulatione imperium habuit,vt
fub regibus,qui'ad populumbellitpacisjnagiflratuum, ac
ius detulerut,vt efiapud Dionyprouocationisjûmmum
fium libro un cùm re verajîatueret arbitrât ufuo reges
ij>Jt:vt etiam Augujlus qui adeptapoteSiate comitiorum
imaginem babebat, leges adpopulumferebat, quaruipfè
arbiter erat. illud igitur commune es~lquod populi concio
imperijjûmmam habuit: hoc tameinteteïl quod populus
Venetorû de iis duntaxat, qua adimperiumjùmmûpertinere diximus, cognofcir.catera Senatui
acmagiftrati
buspermittit. raro prouocatur adpopulumjrariùs de bello,rariJSimè de legibus rogandis aut abrogadis agitur, fêd
fere magtfiratuiï creandorum caufa coeunt, ac Romand
JfïrofiJsjédetiaintegTos
Comparatio Reipub.
Athcnienfiû,
Venetorum
& Romanorum.
pkbs
10.
B O D I
NI
p lebs etiam tudiciapublica definiebat,qu§ tamen ad tm~
perij maiejiatem nonpertinent,quoniam vbique fere magi flratibus tribuuntur.populus vero ^Athenienfis prêter
leges,fœdera,be!la,iudiciapublica,dequibusJà>piJSimèfe
rebatur,etiam religiones, legationes, confilia, decretaque
Senatus ac res leui(Sim4S,Jçpiàs quàmpar ejjèttraélabat.
anteà quidem muléîa cogebantur ciues concionibus adef
Pollucem :pofleà Pendes ^AreopogiuJè,vteftapud
tum imminuta potefiate popularem auxit^propojitis popu
lopramiis fi concionibus adeffe vellet petits etiam quod
x&?t&ià<t(vti
fnjragiaferebantmanuitextenfione,idefl
nuc Heluetij montani) qua tenues potentiomm vi acpttgnis cogebantur xagt>faàp,prœterquam in oftracifmo.pef
jimè quodjàlus populus prœmiaproponebat, ciuitate, immunitatemjlar^tiones)coronasiproedrias,fiatuasiviéî&
in Prytaneo concedebat:qu<eab impudentifiimis quibufvero eikiebantttr.abfurdique extorquebanturjujiijîimi
us etia quod in creadis magiflratibus omniafir ri permit
tebantur,ut ea Reftublicajôrtilega veriùsejfet quampopulariSyCfim imperia finis, nopopuli beneficio tribuerentur. melius R.omani,qui magiftratus oes eligebant,jûjragio tabellarum ex lege Cajïia & Papiria
quai mïror à
odiis acc
Cicérone repudiari, cùmaperta jufragiatantis
pditionibusfint
opportuna. pramia veropopulus dabat.
moquant nullum fere apud Romanos nift gloria prœm'm
propofitum videmus,vt etiam apud VenetosMuipereginis bene de Repub. meritis ciuitatenticiuibus hônores,ma
Senatus autem Romanogiftratus,acftatuasdecernunt.
mmhocdiffenàSenatu Venetoru, /4tbenienJîum,CarG
thaginen
M ET
HO D V Si
thaginenjtumi Genuenfium, Rhagttfomm, & omnium
fereGemaniç ciukatumqua optimatum imperio reguntur,quod hi anmamjlli perpétuant babuemntpote ftate.
Platonis quoque Senatus annuus ett. rurjûs apud Vene
tos maximum habet Senatus auéîoritatem,apud Romanos mediocrem,apudAtheniejès minimam.nam quoplttra populotribuuntur eo magis imminuitur Senatus poteftas que oiim vnius Tribuni vctantit orationefuftendi
poterat f allant enimplerique Romani iuris interpretes,
qui Senatui legis condenda poteflatem tribuunt.neque enimpriks hoc Senatui permijjumefi,quàm Tiber'msapopulo ad Senatum tranfiulit tus illud comitioru^qux Augufîus diciscauja reliqueratpopulo ad quem leges ferebattquarumip]è arbitrer erar.magijlrawuyuoqueacpro
uinciaru dimidiam partent à populopetipatiebatur, cùm
ipjè candidates manu dùceret. quod igitur Tacitus libro
ii. Dio libro l i i ixomitiatradut ad Senatum tranflata»
eopertinet,vtea quœjtmulatè populoreliftafuerant, Senatui tribuerentur. ex quo tempore Senatufionfulta vint
legis babuere,qua tamen à principe reuerafiebant acjànciebantut:utvidere efiin orationibus D.Marci,/idriani, Seueri quas habemus inpandeclis fèddepopulari
tempore hic aritur&Tribunortimpoteftate.Mllus
apud
Venetos Tribunus: nullusitem oratorimpudens, quipopulivolHntatesfleélere,&"vndevelitdeducereaudeat:
fed libère Senatus omnia,prœterilla quibus imperij maie
fias cqntinetur. hoctamen communeefttquodnibiladpO'
pulum Atbenienfem aut Romanumferripotuitinconful 1
to Senatu,quemadmodumfcribitPlutarcbusi&
Demo-
fibenes
I
O.
B O D INI
Jtbenes aduerjùs ^indtotionemfedfefimie
quodadpkkem Rpmana ferre licuit inconjulto Senata. Venttipfuad Sedentijiimè cauerùntjnon modo adpopulumfêéw
natum qnidem •vllius rei rogationemferfefme
tonfiliq
^CVLvirom^uifipietesaiiillts^M
appellantur.boc
4riftotde
item communeeftrfuodnulfa
tfti&*fai
iudiciaSe-
nattts Àthenienfis aut Romanusatnpgebattquandm libéra fuit ReJJ>ublica;niJïfortaJfe reippuitas, mtfçeleris
extra ordmemfofiulaiet.fi^
atrocitasanimaduerjtonem
cum Senatus Athenienfis extra ordinem
cognojceret,non
maiorem muléla quingentis drachmis irrogare poterattut
Demoflbenes contra Euergumfcrtbtt.fi cjuidgraaÎHS ef
fèt,adpopulumferebatur.apud
Venetos JC.viri Ô" XL.
"viripubliçorum iudiaomm, cognitiones etiam extraordi
«arias babet,quas GracivocantîiiiruyytUiett.&octamen
amplius habuit Senatus /i rbemenjjum,quod Senatorem
ordine mouere,Çxin<pvKo(poptnupotuerit:apud Romanos,
Ceforum; apud Venetos >decemuirompot eftati tnbutum
efi.SequutHrmagiftratus qui apud Venetos h Athénien
cum Roma
fis magnaminterfejtmilitudine,hullamfere
nis hahentfdtum ejt quàmpaucifuertt RjomamagiftratM'4tbenienfesprope infimtos habuerunt.fuit enimpr<t
ter Sénat um,quingentorumvirorum>Areopogit arum curia>quœ parent habuit poteflatem atque collegium décent
uirorum apud Venetos. hoc tamen tnterefi quod ht.ad bre
ue tempttSiilli perpétua wperium hdbuerunt.acpnmùm
fub regibus ad capitales caufts deinde rerumotnniûfyeculatoresfùnt&legum
Plutarchusjcribit.fed
cujlodes à Solone conftituti,
quemadmodumPericles
G il
vt
ydreopo
gitam
Kl
THO
I>
V Si
non médiocrité* deceimminuta XL. .viroritcapitalium,
labefafiauir.ita
mtampotentiam
uirommpoteftdfeft
deinde Vlh'ùkorumtAtXVL'vïfor&
creationeSequiturc0lle^^nouxem«tx^tàp)^odF^ILmrisVe»etorH
nontnalè congruit. itemcoUegiumXL.'virorum,
quidt
vl&'tnimùtogmfcehanti&
EpbetMuni quinquaginXL. viris capitalisas Venetoru
conferripoÇta, qui citm
duntaxat cognouemnr,
funt.fed Epketçdtxtedefortttita
Àtticis.
vt4ftapud$kdmiPollucem,&
Paufaniamin
4)Utàf>iosè gênera iudiciom explicantur neque enim cigibus tantum ac peregrinis, fed etiam brutisanimalibus,
& rehusmunimatis tus dicebatur.fuemnt etiam Arhim
C CXX
qui ex vna quaque trbù forte quotannis du
cebanturfttprafexdgeftmum
annum,vt Pollux; velquin
quapèfimum,vt Sudastraditbis fere oéloginta viri ciuiHum caujàmapud Venetos compararipojfunf.X L. quideminteràues
& dues totidem ciues inter &peregrinos. Archonpraftdebat arbitris ciuium,Polemarchus arbitris peregrinomm.quomunerefungebantur duo Prato
resapudRomantë;firban$s&PeregrinuSyvnàcU€en-'
tumuiris,qmbus decemuiri litibus iudicandis pro Prœtorepraerarit. publicis iudiciis Proetores qp*Ûionum% vnà
cùmdecuriïf Setiktorutht & equitim, quibus legeÀutelia Tribimi ararif adieâifunt. boctamen ammaduerjtone dignu e&,quod Buâauacplerojque
altos
fefellit;quod
tametfiSenatui iudiàanuUa difceptaret, [tut légitimas,
fîtteirtdiâus
è$et\ nihilominusabeieéîis regibus vjcjue
ad legem Semproniam, Pratores
quaftionum>acparriddtj Quajhres non altos quam ex ordine Senatorio finie-
bantur.
là.
iodiki
lantur. aliudefiautem Senatumiudicare-, aliudSenatorios vins à Pratoribus ad iudicia forte duci.ApudAthe
nienfes Pbylarcbi decem,Jtue tribut* prapojtti à Cliftbe*
ne infîituti, planéJtmileserantfextùm Venetorû tribun
Prafeéti$:& Phratriarchi Att?enienJîum,Pr*feéiisJ3Cttrionibus apud Romanos:
dalitioritapud VenetosxaUt
qualesfcrefimt vbitjue.rwfiis Demarchi Atbenicnfium
nomine dttntaxat eut» Tribunifjflebis conueniunt;pote •
fiatenuh mode. Pmedros, Archontes,^ Epiflatas SendtttSt concionis,gr itidiebrum, pares habent Veneti in
quibtifque coUegiis.apudRomanos QonfulSénat ui,praeraf.maior magiflratuspopulo,Tribuniti plebi,aut !/Edi
lisjarotamen: autmatormagtfhratur.Pratores iudiciis.
quiautemapad ^Atbenienpsvndecimuiri M/no<î>jA<mç
à Polluée appellantur, iidemfereapud Romanostriumuiri capitales minoresiudices mttltijttnt apud Venetos,
quales nec Romanivllosjiec Athéniennes habttere,prneter Epagogos qui fi mileserant iudicibus mercatomm.fcd
hacapud Contarenit.vnumgenus eflmagifiratuuapttd
Venetos qui triumuiriaduoeatores appellantur,acfintitt
prehenfionem & aecufationem habent; ne vtapud Romanos &Gr<tcos,quenquam temere accufàre liceat.talis
eftapudnosaduocatio triumuiralis, in omnibus iudicumdecuriU. Logifte quoq; Athenienfium,SyndicisVenetO'
rum non malè congruiït,<juodvtrique rationemgejH mavïftratus exirebant: fed illi demoribm ante marifkratttm
(juaftionem babtbant: hi deprouincialib. magiftratibus
duntaxat inqttirmt: decemuïnactriumuiri de vrbanist
caterima£tfhatus qui ararium curant ûdemfere apud
G iii
Athe-
MI
T»Ô
D
Y Si
Athenienfes qui apud Venetos. hafantbiprafeflosveêiigalium ac tribtttommy qui tant varijfmt quant varié
ac veâigalium:pï<tfectospecum*mit
genera tributorum
tuœjnbunos
ararif, qui publiais pecunias recif>iunt:qu<tJlores vrbanos,ad quosfeçunia defettur.apud AthénienjêsApodeélœtHellenotamiœrfuœJioresPalladisrfuaJlores vrbani,Jiue Pta£loTes,inqmjitoris,jyndichqutpicrits
pétunias multtœ nomine exigebant, quœjloresftectacu
brum)ciuœftommilitamiqu<efioresreri4m'venalitJ,,Epigraphifeu bonorum cenfores,& antigrapbi. omnium antem maximusfuit quœttor populi. magifiram item annona multoplures apud Athenienjès, quàmapud Kent'
tos attc Romanos bis quidem vnus annona Prafeâîus,
autadfummum .ÀLdiles duo. Mis prater Agoranomum,
Metronomi quindecim, tondent Sitophylaces, acpratereàcuratoremporij.
reliqui funt apud Venetos prafefti
viarumtPraJàlutis pubhcœ,prœfefli Moneta,s£diles
feéli cïapis,Procuratores D. Marci^qm pupillom ac vi~
duarum curam baient, apud^tbemenfespropeinfimti
vrbis dignitatem ac auiumjalutem curabant^uos ^4njloteles àswo^ç vocat; vt prœfeéîi aquarumymurorum,
operum publicorum. pratereà Nomophylaces ceremoniis
pr&erat Sopbronijlœ moribus-.Çynacocojmi mulieribus:
Oenopu conuiuiis: Gymnajiarcha palçftraiChoragi cho
ro: Ltturgi curationibus extraordtnanis: Coquif tores peregnnos à ciuibus dirimebant: Epifcopi magiflratuum a->
éîiones explorabant: Oratores caujas publicasfufcipiebant-Jegati ad focios aut exteragentes mittebatur.omittp militares magifhatustTaxiarcbost
Hipparchos Trierarchos,
î O
BODÎNI
rarehos, Strategos: omittopontifices acjàcerdotes, qui eo
filtres apud Romanosfuere,quo rcligtonem acmilitarem
difiiplinam magtscoluerunt.Prouinciales magifiratus apud ^Atbenienfes video nullos, cumfocix ciunatesjùos
magiiïratus haberent fedprouocandi ius erat ad magi
ita quoJîrattfs Athenienfes, vtefiapudJCenophontem.
que apud Venetos & Romanos'.fed hoc amplius^ubd hi
maffJhratusprouincialesbabent.Komamtres;PraJtdemt
nam Proconjûles, Praetores,
Legatum, & Quetforem
ProquafiorestPrafidis
appellatione compleéîitur Flpianus.Jtprouincia latèpateret, legatiplures adiungebatur.
Veneti quattuor crearefilent.Pratorem vrbana difiiplinatPrœfeéïum militari,CuJlodem arcis}& Queftorem.
bac forma eSi Rerumpublicarum que in ftattt populari
magis claruerunt, excipio Carthaginenfèm, cuius vetfiac Liuium,Jêd val
giafîtnt apud Anjlotelem^olybium
Ex his planumfit Rempublicam Venetorum
de
objcura.
antea popularemfuijfe ,fedpaulatim in ^Ariflocratiam
mutari capijje cùm magna pars ciuium ac plebiorum opificiisintenta,jj>ontejê a rebut agendisjûbduceret;pereius imperij
grini vero ô" inquilini non'admitterenturnec
cuiquamnifide Republica benemerito, & auarè admoveteres interire cœpe~
dum tribueretur,paulatimfamiliœ
mnt,ac mukopauciores ejfent, nift Genuefi bello engin ta
peregrini ius ciuitatis emiffenttcùmciuitas inopiapremeretur.bocidem contigijiet apud Romanos & AthenienfeSyjieodem modo vterentur quo Veneti.Jedapud^Atbe
Clifibenes, qui omnes
nienjês ciuiummultitudineauxit
recepit Romani
inquilinosacmanumijfosinciuitatem
vero
M B T H 0 C T S.
.)\
uero manumijjos omnes exceptis oppidopattds.acpfopte
reà Latinijùos liberosjèruilem in modum Romanis vendere conpteueraaaBbore
Dionyfio, vt mammifô tus ho
Yiommadipijceretur.pofiarmis
ficïalibus coafli,vniuer~
Qhalia dukatem concejferuntMndetn etiam exteris na
omnibus qui Romano imperio continetionibus-.pofiremo
bantur.Sunt igiturapttdVenetos
Citadini&Plebeia-'
Mobiles: vtpiuatus
œquè ciuis est ac magique ciues ac
honoùbus & imperio fummouétur.bue
ftrams:Jèdillia$
enim relabi oportetyvnde totius diffutationis origine ducebamus. non enim quia Citadinus Venetorum CanceU
lat'ms ejfepotefî ( quanquamfujragiis tribuiturnonfirû)aut etiamjcribafroptereà ciuis habetur,cum in tanta
tantïtm aut
tiumentm,qu<e perpétua Jftntpaucitate,'vnus
alter ciuis ifto modo ejfipojïir.cœteriperegrini. apud^itbenienfesjt Athen<xiJmptafequamuY} cùm XX. millU ciuium imperium tenerent, decem milliaperegrinortt
erant experegrins tametjtab honoribus,
qui nati
&jù
jraffis arcerentur,nihilominus duesfuijje oportet,cùm li.
bertate,imperij tutelajuris aquabilitateMmidlio
perpe
in qua nati erant jruerentur, meab
tuo,acpatria denique
iure vindicaripofër.fuedits duitatibusautpnndpibus
runt igitur reuera X.XX.milïu
duium,quomm XX.
miUistpopularemfiatttm tuebantur. neque enim oportet
in populari tfatit dues omnes imperij participes ejfe fed
maiorempartem.quoiemmpluribusplacet,omnibuspU
Status ôpti-i- ceredkitur.Cùm
verà minor pars ciuium
imperatjbpro
mania*.
lege babetur,quodpaudoribus
duibus placettoptimatum
renocepotefias eft. nijtadverbommjûbtilitatemomnia
mus,
IO.HOD
mus, vtnonfintoptimates
I
NI I
nifiopHmiprœfïnt: Attila ra~
tione nonfolum apud Venetos, Rbagujtos, Genuefès, Lucenfesfy Germanos, vbipaucifômi imperium tenent^eà
nulla omrimo Ariflocratia vfyuafuifje reperietur.gr viin qutbusnobiles,
tiofe eiufmodi Re^uUiae •viàebuturi
autdiuite$inulUi)irtutis
auteruditionis
habita ratione,
RempttkgemN mminterim optimi ac pmdemifîmi
propter inopiam velgeneris obfcuritatëreiiciantur.
quod
foli
abjùrdum ejjeaffirmabuti
ergopopulariterbquamurfc
optimatum imperia riuiumpaucitate; paucitatem mino*
re ciuiamparte dejiniammfiue duo(namplures eo nume
rointelligïltmjvt
hrifionfitlti tradunt)fiue tres fuerint,
vt cum Augufttis ,^4ntonitis,ac Lepidus triumuiriReipub.conflituendaRempublicamftioarbitriogubernarët:
qiiancjuamftatim in monarchias tres,acpaulopoft in dutribus imperet,
ds-,poflremQin vnamconcejiit.jîueplures
paucifômitamen & virtute injignes ïVtapttd Hebrœos
antè regiampoteflatem: apud Lacedœmonios.Jùblato regnoiapud Pbarfàlios, ante ^yilexadritempora.fiuepau& AthenienciJSimiac deterrimi, utdpudAfegarenfês
fisfub XXX.
tyranis-.apud Romanosfttb decemuiris:
apud Perujtnosjùb Ottonibus: apudSenenJès eieéîispatriciis. (tuenobilifiimimagno numéro sot 'apud Romanos
tunc reuera tmpert
patricij ante creationem itibunom
um tenebantpopulare nomen inane erat: veletiam apud
Cnidios, Venetos, Rbaguftos, Lucenjês, & Norimbergenjès .jîuepauci
diuites
yVtapudRhodios,Tbebanos,
GenuenJêstJïtbUtapopulipotejlate.nufnerits
vero tnfnitam adfert varietatem
vt apud Pbarfàlios XX. apud
LacedteH
M ET
HO
DV
Si
LacedamomosXXX.apudHebraos
Germanos ducenthautadjummum
L XXLaptid
trecenti:
totidem feteapud&hagufiosfeLucenfi$;apudGenuenfescireitet
Venetos numerus opimatu triplo
mille quingenti
apud
maioï eft,fèd illic numerusfiufira definiatur}cumaftïr]>e
quœrantur cpnmate$:fitamen eleélione amjorte Ausantur,centefimâ qutnèjttecooptan melius eftadgeometrica
raùonem}quoe optimatum imperio reftijiimt 'congmit \vt
barmanica regno,aritbmetica
populari. quarefidemus
ciuium decem mîUia,centumoptimatesdeligendiftiM;fic
enimgeometrica ratio conflabitiquia bic numerus œ<pabiliratione ttnum ac decemmillia, complettitur. confimiliter ex X X>mllibmducmùynùmewïmplehtQptim<sir
tum.at Lycurgwfeie mille jimumqueque,Jcilket èquin&XX X. Lacedamoniorum milliue Spartiatamm
bus XXX.duntaxat
elept. In Senatu cooptandomul
to pandores defideratur, quàmin optimatibuseligendis.
contra quàm voluit PLto,quitrigepmumquenqueinSe
n&tum annuum coopïaait. id efk ex millibus quinqtte
&
MofestamenvideturèdequadragintaiC
L XXX.
cem millibus vnum duntaxat dittina forte duxijje cùm
I. millia hominnfitpra
enini cenftfuijjènt D C XXI
XX-^f
injra L V.annos,<\ui arma ferre poterat,vnu ô"
fepmagïta.Senatuipfœfecit.quaratiacongruetfiminorii
centiï millia fuijfeconcedamusjeiiciaferuostjénestac fiejnin<i5,quorii numeruduplo maiorefuijjè necejfe eli,cùm
fere totfintvbiqf/éfœmittœquot'uiri
atque etiam vna
plus Atbenarum vrbinomen dedit.Jèd banc Senatus,&
opnm4tiïdeligendorumrationemmiroràPlatoneeJfe&
Àrijio-
I
O.
BOB1NI
de-
^rifiotdeptMermijfumicùmtamennumemc'mium
finirent^uifimper
varie minuitur & augetur.nam Dio*
nyfîtts traditprimo cenju Romuli tria millia àttium /?CXXX.
cundo Seruij, L XXX.quinto
fèptimo
CX.oBatioCIILmiUtapraterJèruo$)fœminas)o^ificeSi
mercatores; quorum nttmem triplomaioremfmjfe
confirmat. numerm autemfihgulisannis facile 'intdligebatws
quodnafcens qui/que, htnoni Lucitta; moriens ,Veneri
Seruia lege. at in AriftocraLihinnœnuminûfendebat,
optimates Çunt & Senatores}vt
tiapauojSimorum,iidem
apud Lacedœmonios, Pkarjalios, Hebraos. ^Atqueh/sc
de monarcbiadh
de populari &optiriidtumftdtu.ïteftat
cere juins tametjtvnumgenus
eftjvariditdmencomple-
éiiturfotmdS.qtimqueabArijloteleconflituunturinquo
TefeUendonelongiorfmMcuiqueiùdicmdumrelinqua.
Monœrchiam appello quumfkmmapotefiaseBin
vno
qui iure imperat aut imuria. hic tyrAnnus; ille rexappelldtur.fiwhuiushonefta$tiïïittsvolttpt4$.
nequeenim ver
rum eflquodaittsirifioteleSiRegem
euadere tyrannum,
imperat contràpopuli vohntate.
cùmvelahquantulum
nam tfta rationenullifint regesiac Mofes ipfè iuftijïimus
^fapientiJSimmprincepSiidem
tytannus omnium maxi
mus iudicaretur, quodomniapenèiuberetacprohiberet
contra populi voluntate*. quaquampopularkfitnonregia
poteflds,cum arbkrio populi Rej]>t{blicagubernatur a rcr
getquoniafiatus à populo pendet.Quare cum Arifioteles
hanc
definitionetueretur
coaBus efî nullos vjquamejfe
reges cofiteri. Tyrannorûi^turaliusahoiniujtior,omnes
tamenjçelerè ac iniuria comunâiïRegum autem qui iuH ii
reint-
Monarcbîè
ftatus.
,'j
MlTHOD^Ss.
nimpeuntduofuntgenera-.alteriquidemnulLtenentur
lege:alteri legibus obligantur. primigenerisfûntregesilli
olim imperia iufiiJSimè
manu
e
fine
vlUs
legibus
regia
qui
gubernarunt-.quaUsfuijfe dicunturreges •veterum Graco
rumante Lycurgti & Draconem>id ejlante quant leges
in ltalia veteri regumftatustales
quoq;
•vlUfancirentur.
fuijfe memorantttr.cùm nec regbusjnecfiriuatklegesvllç
femntur:fidtctaReJpubhcaiûJfteàmuminarl>itno
principe pofitumeffet, ac manu regia,vi P^poniusjcribit,Jtnecertoiuregubernaretur.namIofippMeùargumëto coUigitMùjemantiquifîimum omniumfuijfe legijlato
rem, qtibd Homerus in opere tantotêiMverhum ,nuJquA
<ufurparit. actametfipofteà legesiuuent<efmffent,priua*
ta tamen non regibus ferebantur: nec nifijèroadmodum
atne renbus auide
principes legibus oblmmvoluermt
Vrbe exact» Confulesfuum imperium acpoteflatem legeteneripdtiebatur-e&enimacfemper fuit vêtus illainterpotentes ac tenues grauis controuerfia qua magnis imperiis exitus attulitvalde calamitojos ,quodp0tentesarbitriofuo imperare, ac legibusfolui tenues aquabili iure
omnes teneri volunt. itaque Terentius Arfa Trib.pUege
tuluadpopulum'Vt Conjûlibus leges confcriberentur. ne
pleiïsxib eorum arbmiopenderer.qu* lex, inquit Dionyftm^Cônfuiibusannosfexopu^ata^adextremum
perlata ejl.hincdecemuiri legibus fcribendis creati.fèd longé
aliudvfimagifiratumUge teneri,aliud Regem: quia hic
àfiipfo; illeàprincipe vel populoimperium habet. nullu
autemReipuk interitura maius argumenta Platoni vifum ejl quamfimKgijbratustegi, non magislratuilex imperet.
IO.
BOblt-1
peret illud tamen valde perkulofum;regem ita creari ve
nullis omnino legibus teneatut,fedomnianmu
arbitrioq; i
fuogerat. atque bac diftutatio grauiter eft ab Arittoteli
tranata»vbiquAntanpr<eftabilifufttimpenumhomini
tribuere quant legi. ér cum aqttiùs ejfe dixijjèt
vimmbo
num imperaretjîmodo talis in Repttb.fttturus eft,pojleà
fiibiecUJmperium Deo tribut cùmlegi tnbuitw.ckm au
tem bomimcommunicaretur,belluam
adiungr.propterea
quod homines varia perturbationibtts ab aquitate diftra
hifolent. jèd cuminterprète lex egeat^ nec omnia que ex
infinita locorum, temporum, & caufaruvarsetateocatrruntpàJSint legibus comprehendi:necejfeputat quacunqj
pojjunttea legibus complecli oportereicatera hominum œquitati ac religioni dare. qua vt vera fint, non tamen ad
principes,auteos quijûmma Reipub.poteftatem habent,
Jêdadmagifiratuspertinere
vident ur. nam qui iubentle
gem, fuperiores legibus ejfe oportetvt eam vel abrogare,
veleiderogare/velobrogare/velfkbrogarepoJSint-.veletiam,fi res itapoftulat^antiquaripatiantur.
quafieri non
pojfuntfilegeteneatuî'tsquitulit.
atque bac vna caufa
futjfe videtur, cur Augufitts primùm,deîde Veftafianus
accepta imperijjùmmi poteîiate legibus funt à Senatu
[olut'v.fedin eo tamen fàpefraus imperiofit.konefta qui'
dem oratio eil, oportere legibus fitpenorem ejfe qui legem
iubet,propter ea qua diximus:fed lege latafummoque omnium probata conjênju,curnon teneaturprinceps,ea lege quàm tulitfbanc emm ob caufam lata lex eft Cornelia
Tribunitia,qua cautum et~l vt Pratores fuis ediflis oblicum
garentur, necfemelfixa refigere^autmutarepojfent,
4 J.,
H iii
amhi-
MET
HOD
VS.
Ambmosèaéitrioiiuefoo contra quant edixerat, décerne
re confueuifiety'vtAfcon'mfênbit.fu<e autem ratio Pratoris efi adediâu; eadem Principis, aut populi ad legem.
igiturfiaquum eflt vt quodquifqiiuris in almm{iatuit,
eodemipfè teneatur,quanto efi aquius principem autpopufamjuis legibtts obligari?cjuare populosRom. iurabat
m legem quam ipfe tulerattvt eftapud Appianum Itb r.
acproptereà Metelltts Numidicus quod ^/ippias leges
nonprobaretfieciurare velletiin exilium mijj'us efi. cum
intur (ita lerepopultu tantilber teneretur, dum abrorari
œquitis effet; conjecjuensest principesquoque teneri at
cumJe legibus
Jàpbifmate aduerfus populumvtebantur
itafolutos ejfe dicerent,,vt non modo legibus fuperiores ef
Jènt,ftd etiam vt nulla ratione iis obligarentnr, ejuodâtte
turpius efirfuafibiplacttijient vim legum haberent cui
fané opinioni Pomponius & Vlpiànm plus aliquanto
quàm lurifconfultos deceat, blandiuntur: Paulusgraui*
ter; Inuerecundum ejfe principemex imperfeélo tejtdmeto quid capere; tantajueprincipum maieflati decereleges easjèmare quibusfoluti videntur. tifdem temporibus
Alexander Seuerusprimas omnium idfuorefcnptocon
Jirmauit: poli etiam TheodofimgrVdentinianwfelegibus teneri or atime plané regali tefiati funt; Digna vox
aiMt,maieftateregnantis legibus alligatumfe principem
profiteri. adeo de aucloritate iuris noftrapendet auttoritas, ô" reuera maius imperioefi Jùbmittereleg ibusprinci
patum: & oraculoprœfentis eaicli}quodnobts licere non
patimurtaliU indicamus. fidpauci principes legem banc
fibilatamputant. neque enim Turcarumnec Perfarum,
nec
10.
ÏODÏNI
necSchytamm^necBritannorumtnec^Abipnomreges,
at ne Pont'tfices qu'idem Romani legibus vllisfè teneri
volunt,& vteorum verbisvtar>nunquam manusjtbi licùm intur legum ac rerum omnium
sant
dominos (è ferant, confimilesjttnt regibus iis quos Ariftoteles dominos
appellat; qui veluti patres familias Rempublicam quajî
enim contra naturam efl,aut contra
fuam tuentut. neque
in Republica rerum omnium ac
iusgentium vtprinceps
legum dominusft, modo imperiumjùis amis &fangui*
non modo bonepartum iufiè tueatuncùmpaterfamilias
etiam quç àfiruu&fèrnorum qua à Je quajttajùnt,pd
uorum quoque iuregentium dominus fit.hoc igiturprimii
genus ejlprincipu.^Alterum efieorum qui non modo magiftratus acprmatos, •verumetiamjeipjos gibus conjhrin
guntiVtprïcipes Cbnjiiam,paucis exceptis,ac Pœni: qui
càmjâcris imtiantur,magno iureiurando uerbis concept»
à PontificibusÇf regniproceribusfefe obligantex legibus
imperij &• aquo bono Rempublicam gefluros. formula
"quidem initiationis regum nojlrorum non modo verborii
& antiquitat'ts eximtajpeciè>jed etiam pondere grgrauitatefententiarumpulcherrima
vijà mihi efi: in eo maïmmorta
xime quodprinceps antepontijicesperDeum
lem iurat,Jè omnibus ordinibus debitam
legem ac iufiitia
redditurum:& quanta poterit integritate ac religione tudicaturum. neq; vero iuratus fdemviolare facile poteft,
cuiautJtpoJSitinohttamë.ius enim tUi diciturutpriuato
que,& iifdem legibus tenetur. leges autem totius imperij
proprias conuellere nonpote fl, nec de moribus ciuitatum
& antiqua confûetudine quicquam immutare, fine trium
ordi-
METI~ODY9.
1
-11
0,
ordinum confenfu.binc illagraiïis ac diuturnacontrouerinter Çfpopulum Narbonenfèm de timlopof
Régent
fia
Romanis moribus
iifdemq^
fefîonis antiqu^quaexffiis,
vtcoganturdocere,inciuileaciniuftii
ejfe amnt.htecquaextremum à Rege, velpoJlio multoties ampliata (i, ad
titis ah adulatoribus & quadruplatoribus omiffa.Ex bis
cùr» reges eos qui
Arifiotelem,
perfj>icuiïfit,opinor,errare
non ejfejcribit.jt enmfummUm
reges
obligantur,
lenbm
imperium habent, fane reges fùntaut ne populus quidem
ius habuit, cùm iureiuranRomantisfwmmH Reipublica
do legibus obligatetur.perniciojtus tamen hrifconfultoru
ac Pompontj difta de principiinterpretes, cum Vlpiani
bus Romanis ( quosnon modo legibttsjôluunt,jêd etiam
ejfe aiût) ad omnesprincipes pereorumarbitriumlegem
tinere affirmant. turpiùs etiam quod Iajô caput legis bene
a Zenone,corarege Ludouico XlhinterpretatuSyomnia
temere affirmauit.qua interpretatio non fiprincipis ejfe
lùm abborret ab huius imperij moribus ac legibus, uerumetiam ab omnibus omnium Imperatorum ac Iurijconfùltorum ediéhs & reflonfis: alioqui omnes rerum vinaicationes tollantur ,fimmo rei cuiujquam dominas eSl Sit
inter
ipjôs qui iufie imperant,
iguur hoc difcrimen regum
alteri legibus obligantur.
quod
alterijunt omninofoluti
Alterum eft cùm creantur, autnafcuturàjtirpe
regumig
regnigenus ^rijioteles barbaricum appellauit. atque hi
vero qui eliguntur, alteri in
qu'idem perpetuijûnt.eorum
perpetuum;alreri ad breue tempusifi hoc; DiÛator Latinis, cum optima lege creabatur,Archus Theffalis,SEzymnetes MitylemeUyHarmofies Laced<nmoniis)^Archon
Atk-
10.
BODINt
1
Atheniefibus antepopularem ïlatum'.BalU Florentinis:
fed bac fuit multomm.hi enimfummumimperiumbelli,
pacis, pcenamm ac pramiomjtne prouocatione habuerut.
fivero perpétuant pote flatcm accipiuntab optimatibus,
vocantur:
aui plèbe 'jeresab Ariflotele
quales fuifîè fcribitheroicis temporibus cum mpijiimus ac pmdentifîimfts
dux
quifque omnium confenfu
belh perpétuas juripjtte ac
tales etiam eligebant RoJâcromm interpres ehgemurmani veteres,acmaiores noftrt Franci, Arabes, Scytha,
Dani,Naruegi,Pok»hHungari.
nam Pyajlushomo ru
fit eus, Poloniarex à Cuiscreatus efl ano Chriftt D CCC.
à quo cateri ad lageluoms vjq},à quibus Sigifmudus hic
origine traxit. Matthias vero Coruinus Hungaria,GuSuecU rex non ita pridemeleflauus quoque expriuato
élus efi. &s£gyptiorum Sultani à Memmelucis, id es~h
prœtorianis militibus ehgijôlebant, non aliter quàm Pœnorum & Mauritanie reges, nifiadoptionejuperiorum
regum, acoptimatum cofenfu infoem imper'u vocatijtntt
•yf Cajâres olim ab Auguftis adimperium defignari conJùeuerat. quintumgenus regum pofmt Arifloteles in perpetuo belli duce.exemplum affert de regibus Lacedamo
niorum,fed nonfatts accommodât e, cùm reges illt nihil omnino imperij haberent, nec bellu indicere autfinirepofJèntfVtanteàdiéium
efi .fed Ariftotelemfefellit,opinort
nominis appellatio,yuam Lycurgus adepta pote fiât reli.
at multo mawremhaquit,ne Rempublicaperturbarent'
bent in regno magifiri milttu, aut etiam perpetui Vexilli
feri apud veteres Gcnuenfes qui tamen ex albo regu exi
mendifmtidtfy
etiam duces ThebanorûtAchisoru,PhoI
cenfîtt
M E)T
HOBTS;
cenfiumiLucenjîum,R.hagujiorumiacveterumGalloru,
de Imperatoribus GertraditCafar
annuosfuijfe
quos
manoru dubitaripoteft.dc initib quidem,id eft intermortua Caroli magnifiirpe, cumprimùm
eleéiione creari caperunt plané regiampotefîatent habuere-, vt Henricus
Status Ger* Auceps,Ottonestac reliant, excepta admodïtpaucis,qui
manorum.
quod regia poteftatis rehyuiïerat,penitusamifîrunt:cum
honoris quàm imperij cupidioresyeJcilicet noui principes
leéîommlegibusje conftringipaterentur. hinc optimatu
Jècuta conuerjioeft,proptereà quodimpcrijjùmmaprinci
pibus & optimatibus omninocefiitçjt videre efi in aurea
bulla: etenimtmperator^ui re vera belli dux eft,vt olim
apud Habraos, nec legemferre,nec indicere bellum, nec
magiftratus creare,nec tribut» imperarepote ft.nam creatio magnoru iudicu &impenalis curia, qux XXlll L
viris & vno Pratore confiât Imperatori ctmatiisprincipibus communiseli.nec principe»/ quewptaefficere pote ft,fedvt apud nos principes à Rege:Jtc apud illos Imperatot 'à principe)ac principes quoque creari confueuerut,
denique imperium ei abrogaripotefl vt non ita pridem
Venceflaus Caroli IIlI.filiusimperioJJ>oliatusejl.cœtus
autein principum& optimatumex eleétoribus,ducibust
LandgrauiistMarchïonibus,Comitibus,Baronibus,PotificibuSi&ficiarumvrbiumlegatis coalefcit.illic impeper'tj leges rogantur &abroganturMic vecTtgalia ac trita imperanturbella decernuntur,exercitusattribuuntur,legationes admittuntur,fœderajanciuntur. eftàutem
ratio Jùjragiorumextriplici comitiorumgénère. prima comitia confiant fepttm elecloribus-.altcrapncipibus impeftjter-
10.
tia vrbiumlegatis.
BODINI
I
itaque fi duocomitia,puta ekttorum
&pnncipumiAUtprindpum
& vrbittm confèntiantjertia comitia nullam vim habent, qttod animaduerpone di
comitiorum habetur.nec
gnum efi,quia nufquam ea ratio
obftatquôd principes infuos imperium habent (quanqua
imperiali lege moderatum eSl) cumipft vitar», fortunes,
ordinibus acceptumferant
4gros>ac ius omne poteflatis,
argumento eftqttodprincipum accimtatum controuerfîœ
grattes & capitalia iudiaa,vel in commis, velab imperiali caria dijceptantur,& prittata quoque iudiciaprouo.
cationnm,Jt JCJC.aareorum Jùmmamexcejferint.
cçtera
funt in promptu, & ex aurea bulla facile intelliguntur.
Ippe quoqi ciuitates imperiales partim libera, cuiufmodi
partimpncipibus quodamodofubferefuntjèptuaginta:
ditafeo tamen iurevtentes,optimatuimperiogubernantur.juod intelligipotejî exfiatu Norimberg§,qu<e omni- Norimber.
J
um maxima &• domeftica difdplina clariJSimaputatur
gxftatiu.
habet autem trecentos fere optimates(neq; enim certus efi
numerus)qui,vt Conradus Celtes Jcribit,ex ocio & x x.
gentibuspatriciorum confiant. namoptfices ac mercatores
tamen ad imperium admittunfametjiadfttjragmm,non
tur contra quant in aliis Germania cmitattbusfienfolet.
in ria iguurfrmma Reipub. po fita efi. ab iis enim eligîttur
CenfoteSifim Senatus eleclores-.quibus creatis,cçteri magiflratus abdicant. Senatus autem confiât XXVl.viris,qui antiques oéfojûblegerefolet^c deincepsalios quoque magtfiratusputa XI Il.viros ex Senatoru numéro,
qui Scabini vocant»r,Çx V Il.viros Burgomagifiros,qui
paremfereacdecemmriVenetorumpoteflatemhabent.
m
crean-
3,44
METHODVS.
creatur etiam quinqueuiri capitales, qui défunts^
da~
mnoiniuria dato pende coffiojcutivt XII. viri de dutlibusvnà cum ajjèjioribus iurifcofultis. cetera font pênes
Senamm.fequntur fèptemuiri miittaris difciplina prœfeûiyPrœtor m fiicomm,Qua flores duo,fummçapud dues
eo*
dtiflomatis, PrœfeéltiS annona, Triumuiritutelares,
dem munereac poteflate,(juo Procuratores D.Marci a& corporumpr<efeéti.
pud Venetosxpoftrema collegiorum
aliœ ciuitates Gerhœc forma esî eitts Reipublicarfuam
manorumfereimitanturJametjinonnullapopularemJl<t
tum habent. ex quoperfpicitureos vehementerfalli, qui
Germanorû Imperatorem
fummumimperium babereputatypropterea quod Carolusl III. principes ô* Eletlow
ipfos in aurea Bulla(quç tamé ex parte abrogata eft)fuos
pincernas, dapiferos, coquos, armigeros, ftabularios apomne imperiû habent, Cœjàrnihil penitus.nec
pellat;qui
maius argumentum es~\quàm quod Imperatornon aliter
renuntiatur,quàm iuratus in eleâomjidem.neq} uerb vU
lam ptiblicœpecuniœpoteflatè hàbev. Jèd ararium omnino triplex eftwnum Atgent'miXialterum Lubeci, tertium
Auguftt-.vbi tribut a jeruantur. ^4tque hœcimperif forAchxorum ma conftmilis efl ^Achaofum imperio quod ex vrbibui
fiatus.
XILinitio
conflabat. cùm enim ab Qrejîe vfque ad Sigem tyrannum regidmpotejiatempertulijjent,ctiefi
tyran
varïts Demetrij &
nofiatum optimatumfkabiliemt\tum
amicitia mutua difîuncli in
dntigoni ambm ab
tyrannorumpoteftatem
reiapjijûnt: acrurfusinlibertatetnjèipfos vindicamt, cùm Pyrrhus in Italiam exercitu tranf
mijijfet. deinde Ifîas Qeuuniorum tyranusftbi metuens,
vrbem
IO.
BODI
NI
vrhem ^Acbœk ftonte reliquit.pojtaccejiit
Carinia, Le-
ontia,Pellene: tandem finitima quoque vrbestyrannU eieflis in eamJôcietatevenerunt-Jcilice^Arffui^Sycionij,
Arcades t Corintbij, Lacedœmon't},& vnmerfa PeloponeJUs,propter lirtutis & iufiitia opnionem,quam Achat
de Ceipjtin difceptadâ Gracorum controuerjïis excitarat.
cum enim cœtus Pythagorœorum in Italiajublaù
efjent,
tanta Kerumpublicarumperturbatiofecuta
eftsvt potentifiimis acfâpietitifîimù quibu fq; principibus interfeclis,
Italiœ ciuitates vno cojênjûfeipfœs^4cbaorumpoteftan
permifirint, tametfiarmis &opibus multo magisfloreret
AthenienÇes ac Lacedœmomj. poftremo confpirationisjîde &conjènfk tôt vtihtates adeptifunt, tôt vrbes in fuît
amicitiampertraxerut/vt
quod incredibile videatur verum tamen fit, tota Peloponefus iijdcm legibus (fie enim
Polybius tradit) iifdem mofibuj,iifdem ponderibttsjifde
tneJurisjifdemnummiStiï/dem tndicibus,eodem confilio,
eadem religione,eodem impeno vteretur:& cum ea beneuolentia longé latè dijfufa tôt populosac ciuitates compte
vt iifdem mœnibus
refiabat,
quant
xafoueretynihilalmd
clauderentur. hoc etiamprœclarMrfuodfua virtute tannon modoJe inuictos hojîibus prxbuc
tùmperfecerunt,vt
ac
de
rint, fed etiam tyrannomm cmfores magijlri (quod
Heluetiis quoqueproditum ejl) appellarentur: neepritts
à Romanisvinci potuerint
ejttàmillorumjraudibusab
annuosvt Germa
amicitia muuta dijtuntfifuifîet.cœtus
ni babuerunty & annuos imperatores; illi perpetuos Ex
quo inttUigitur eos belli duces falso ab Jdrtftotele reges
appellari.Rex autem isdiciturpenes quem legum, magiI m
Jtratuti
a4ff
MÎT
HO.».
Y
S.
fimuumtbeïï'hpatis,
acprouocationisjùmmuius ejlt qua
ji defuerintregis inane nomen efi. catera qua in populari
MonàrchiiE &• optimatumfiattt viâemus t paria Jûnt in monarchia
(lattis.
in Senatu, quod
Eji enimpojlprincipemjûmmapoteslas
priuatum confilium apud nos,regale apud Hifpanos, Diuan apud Turcas dici conjueu.it. tjuaquam
prœtet hune alius eji vbique SenatusMuem Hifbani fècretum.nos lîriviBumappeUamus: confiât autemquattuorautquinq;
ns, amicitia cum principe coniunéîtjïimis, qui arcana imperij traclant quale eji apud Venetos decemuirale colle• apud Hifyaoos regale confilium duodecim viris
de legibus, de beUo,depace,
fere confiât, qui
deoue toto
Reipublica fiatu cum principe decernunt. vt \Jélfonftts
Vloafcribit.Alterum conjtlium eji Indicarum rerum:quar
tum quinqueuirorû,vbi de nobilium
ordinibus,deque expeditionibus & bellofacro agiconpteuit.quintumefl
inquiftioniSy vbi de religonibus deliberatur
fextum belli
cum imperatoribus ac
propnum,quod
regni proceribus
baberifolet. apud Polonos duplex ejltv»um quidem fanclius, alterum maius,vbi admitmntur ij omnes qui Pontifices aut Cajlellani font, aut maiores magijlratusgejjèrunt vtjcribit Sarius Polonus apud Singlos Senatus
Odoardo Il.conjlitutus eïljx
JCf.arcitervirorumab
gium
iis quijumma
auÛoritatis aeprudentia viderentur
idq;
faclumjùafu Rjobern Canturbiœ Pontijtcis,adtyrannidem prmeipumeoercendam
apud Turcas principis Je
natum conflari aiunt ex Bafîis quattuor,duobus CadileJckieris,& o£lo Bellerbeis. apud nos in Senatum admittuntur principes regis confanguineijeinde
maiores man
firatus,
1
î ô D 1 ii r
ftratus,pntd CancelLriuSiffiagtflermilttumjnagfflerpA'
latij, magiflri hhellomm, Marefchalli,Prœfeéïtis
maris,
magnus Scutifen cateri principis arbitrio leguntur,puta
Cardinales jPontificesjribuni
quidam œrarijfe mahris
curiœ prœfîdes;aut vt qutfque legationibus diuturnis, &
•vfu rerum agendariîfrœftare •videtttr.PoJlSenatumpro*
xima dignitatisfùnt duo magijlrams,puta magiflermilitum,& Cancellarius. qui in omni f ere monarchia conjtmili o f ficio funguntur.olimquidemJi&Rwnanis
regibus
Tribunus
cekrum,fub Diéîatoribus
magifiermihtum,
fùb Itnperatoribtts Pr<sfeftus Prxtorio dicebatur U^mle
idem ejfetbo
gum œquejKampntmmoderatorerapcùm
nus
Senâtor.forrisimperator,&
dijèrtus
orator;vt
tem-
f>ordferebant.talisfuitThemijïocles,Ariflides,Perklesy
Bru.
Demetrius PhalereuSfDemajiheneStCatOfCaJkr,
tU5,4ntonws,&
innume+abiks alij. pojieà vero quant
l^w^ultiMdoReJpublicdsinuafihmilitaris
ac vrbanç
àifciplinœ diuifa fi,
& vbique duplex TJtriufque
magiftfatus conjtituicœpit-.alur
quidemtogatus-}alterjagatus. nam qui aj>ud nos^tftanoSyBritannos,
magtîfer
milhujïue Coneflabilis,olim magifterpalatijjdem
apud
Panos Munafidus, quem malèlouius Nipbatem, vtapud Sultanos Edegnams (Jk enim Léo ^4 fer) ipfe Diavocat.apud Turcas Bajpt Vifirjd ejî con
princeps apud Abifîinos Betudetajd efi domeflkus. lAt<fc
dariiï
hommquidem imper'mm maiusjêmperfuittac
magisgra
&
tiojûm quàm togatorum,proptereà quod Reipub.falus
domeftica difciplina beneficio militaris & amoruconfîfiit.taet£JL decernit ac iubet: hœciujjk exequitur. Cancellarij
METHODVS.
le:ellarij quoque munusvbiquefere idem eft,vtiurisac
fi interpres&fecri failli cuftosfit. ahfurdumeft enim $
Macciauellus Cancellario Gallomm tribuit liberam in
idem apud Ahifîinos maciues nectsacvitapotejiatem.
apudTurcas
gna iuflitia vocatur, vt Aluarefius tradit
Cadilejcbier)fîuej>rincef>s iudictm: vnns quidem /4Jïœ,
alter Europa;qui ordine Baf fas ij>fôsantecedunt.habent
iudiciorum
enim iudicttm animaduerfioncm,4cfummam
nam qui Moftifètt Pont.max. eft, diuina
ùotefiatem
ne quis in legibtts
quidem Icgis interpres babemr,eatentts
humants ab ea rehgione^unm^bi erroris opinionefinxerunt,aberrare po fit.reliqui militares ac togati m4giflratus funt illis inf eriores.vt Marejchalli, pares tribuni fmiluujub imperio Conjulari. & qui apud Perfas Satrape,
apud Romanos Prœfides apud Turcas Bellerbei, apud
Abifîinos Negui;iidem apud GertnanoStGalloSfBritannos, Hifyanos duces olim & comites, nuncgubernatores
prouinciamm dicuntur.qui apud Turcas Sangiachi,paulumadmodum
differunt a noïlris
Senejcallis
Diximtts
quidciuis,quidkejj>ubl}ca,quidciuirds,yuidtnagis~lratustquidimperium,quidfiatui
Reipublica,necplures ef
Je tribus. Nunc adR emmpublicaru conuerfiones veniaConuerGo- mus. Ut ergoprogrediamur à prima illa
origine [ôcicta"
nes Rerum.
tis,ad eam qua latijiimepateat omniu inter omnes, infpublicarura,
&conuerfiones reperiemus. namprima
nitospropegradus
Jôcietas quœeflviri & rvxorisiomniuantiquifîimaputatur-,proprereà quodanimi corporis,omniumtjuefortunam
communitas quadam efl.tumliberorum coniunc7io,paif
lulum à prima âtjcedw.deindejratrum
inter 'ipjôs:pojî [agnatorit
ÏOi BOD TNI1
qui cum iifdem teffts capi non pof
gnatomm&gentilM,
Jtnt, in alias domos emigrant^uibus Jitnt resrationéfque
difiincla.fequûtur affinitates êr noua connubia, ex qui
bus plures propinqni ab amatis ventdttate difiunéîi cum
vero ab affimtatis conittnéiione difcejjeris proxima elî.
amicorum minute farta fôcietas'.tùm uicinomm, qui procoapagatafobole infimes vkinias coniunflisœdtfiàis
&pagi, quod ex ttu>> cpgi&\oçid
lejcunr.hincphratria
eflpttteo,vefat£)<xt,idejl [ fonte biberent.Jed aufia vicoru
multitudine, quo tutiores ejfentàperegnnis, qui maiore
mulnmdine aberrantes,
vt efi apud Thucydide/», cultos
agros&adtfcia dijîecfisj>oj?ejjonbus ocatj?abat:fojjkpri
mùmfeipfàs cinxerut, vnde oppidinome& mhiaç,^uod
iUicjritges ô" opes collocarent,velopein iisj]>eTarent, vrf
Commodius babitarent.efl enim mK&y6" w/iêja^ habitare&leregubernare.ciimautem
nonfitis ejjèt infojjàprœfidtjyVaTnsprimum njtcredibile eft'Mnc valli nomenprijca litterarum mutatione deinde manibmoppiùufëpfêvr
tunttqu<ieproptereavrbes à Latinis di£lajunt,'velab
bo,vttradit Feftu$:vel ab orbe, lit Varro: quia interiore
Grœa Ajlu &
Jukofiebatorbisadmunmdejcnptione.
Germant Purgtt dixerut: v trique ab arce tutiori.
iriçyoç,
lam vero cum ciu'mm numerus augeretur
pomœriaproferri oportuit: quodneminifaserat
apudRomanos,aué?o
reTacito, nifiquiagm dehojtibtts capto rem Romanam
auxijjet'.veholoniitsaHo
mittiiCfuœquod iifdem moribus
acpriores
vteremur,vna& eadem ciuitas dici capit.efi
enim ciuistop'mor^quajiqumis^eteres
enim littera q.caîuemt)proptereà quod cju'uùs eodem iure cum reliquis o-
K^
mnibus
M E T H O D V S.
mnibus vteretur.fic paulatimamicitia focietatis bumanç
wnculum, ab vna domo infimes diuijâfamilias, vicos,
>vrbesiciuitates> nationeseoufquepropagataetf,quoado~
mne venus humanum complexa tueretur.Siue intur ilia,
fiue
jiue aimpnncipiafuemnt hommum
confociatioms
homojùajè voluntate (vtjùapte natura focietatis eftapfetem)fiuecogentenecefitatecontulitadaliorumcœtns>
à quibus parafa fibi videbat adiumenta vita iucundius
commodiujquedegend&conftat omnemconiûélionem &
çommunitatem,quo longiàs abefi ab illa vin Çrvxorisfo
cietate,magis ac magis imminui. fie enim natura comparatum efi,vt quod qui/que plus amtjioc maghjÙHm ejje.
velit,& quidem totumfuum,nec cumalïts communicari.
itaqj non diu tulit natura promifeuosrerumvjûs.quia tamenamicitiaru ac bonomm ratio difîimilu ejh quodbac
minuuntur, quopluribus communicantur: amicitia ver»
quafi lumen eomagis lucet,qub plures eafruuntunpropte
reàjratresfiroribuSsparentes liberis matrimonio iungi na
tura vetuit,velpotiàs lex omniugentium communis,quç
velapud barbariJSimos Americos inuiolabilitef feruari
dicitur vt domeftkajôcietasin ciuile, & amicitia qua
iifdem teéîis concludebatur,infinitimos omneslongé laie
propagaretur, quemadmodumjcribit Augufiinustveriùs
fané quàm Innocentius Pont. Max. qui confanguineorii
nuptias quarto gradu defniit, proptereàquodin corpore
quatuor fint humoresjincap.penult.de cojanguinSed bec
vit* dulcedo qua hommesex mutuaficietate capiebant,
diJSidiisviolari cœj>it,cùmjcilicettenuesàpotentibus opjprimerentun quodvniuerfe natura Farrotribuit; Qui
pote
io;
bo'dini
r
pote plus vrgetivtpijcesfepe minutas magntt comeft/vt
aues enecat accipher .quant vimvt effugerent débiles ae
tenues:alij quidem ad robujiijSimos& potentifîmos, alij
ad iuftifiimos quojque confugiebant, vtfe ab illata inittria vindicarent.hinc duo gênera Rerumpublicarum orta
funt:ahemm vi conftitutumiakerum aquitate. ex altéra
parte regmim}arijlocratia,democratia: ex altera tyranis,
oligarchia, ochlocratia, quant Cicero citm verbo Latino
careret, tyranidequoque appellauit.Jèd citm imperiajcelerepartafine iujiitia retineri nonpojjènt,ipjt tyranni iujlitiam nonpropterfeipfamyfedpropteifeipfos coletecoa.
éiifunt.hinc opinio lufiitU ïnclaruïf.cum ad iujlifômunt
quenqut acpmdentîj&mumciuem reliqui confugerent%
eumque laterumfmrum obiecîu,quo minus ei noceri pof
fetjtueretur.is igttur aquitate ciues regebat. Ex quoperbijioria de$~litueremur,plenamojpicuumfitjtia/nfiab
nium libertatem id efi potefiatem viuendi ut velisjtne
legibus aut imperio, àfingulis ad vnum ejjè delatam ac
Reipublicaprimumgenus pênes vnumfuijfe
qui quod
iuftitiœfruendœ caufamatuseffet (vt apud"Medosprtcipiofoéfumfcnbit Herodotus) iudex appellabatur. argamento efi quod apud Homerum 6* Hejtodum iudices
id efl <flitrnKTri\ci,fepius
dicuntur faurtKh, oncuiïtt>
xtîçétwt}
melih etiam "mySiiiçJéupas~lorespopubrum:quaverbai
necimperium,necdominationemltgnifcat,Jèdcuram,Jb''
licitudinemt^éernattonem^&in iudicando aquitatem.
ac mttltis ante Homerumatatibus, Minos & s£ams
qui maxima imperiagubernaruttt,nqn aliter quantiuditesfuntappellatixonfimiliterfèptuarinta viri, gui Rem,.»
JÇji
publkam
MET
HO»
V S.
Hebraomm tenuerunt, indices dicebantur, id
publicam
ejl o»Eâtf. Confules quoque eietfis regibus indices difti
Varronem quiacfitnt,vt videreeftapud Liuium&
cenfum confulis vtriufque deleflum habituri, fic loquentem indicit; Omnes Quintes inliàum bue vijîte ad mai
jes.neçmirum dehei viderhjiAufniftus tam ajïidue ius
dixit, vtetiam ager in leêîka iudieem agent ac reliqui
de rébus leuifômis cognofeerent cùm equoque Cajâres
tiamnum reges nofiricàm initianturjjocfnmumiurant
fe iufiè iudkaturos: vtjùa creationUhœcpracipua caujpt
ejfe videatur. Fuit igiturprimus R.erum])ublicantmftarvUis,fohrejMJnmonarçhia_i quaveliujiafinelegibtts
^s^e^ntateco^veliniuJla,cïimpotentiJSimusquifque latroniï manuflipatus, tenues femitute premerett vt
Mofis degtgantibus ac Nimrothofcribit,quemprimttm
omnium in (èmitmem homines adepiffe ferunt deinde
imperium fceîer^udjitum
vt diuturnum effet, opou
mit aquitatemoderari, & in eo quidem omnes omnium
biftoriamm Jcriptores confèntiunt, nec vpjuam optimatum, multo minuspoptdaresfiatus initio conjiituti reperiuntur. Reges autem aflirpe quarebantur,quod qui i/itjbus plurimùmpoterantjiberîs imperiumriiinquebant:
qui iujîitia cbarifuerant,non modoviui ,Jèd etiam mortuicolebantur,eorumque liberi regesàpopulojiebat,quod
vt Polybiusfcribit.
parentibwjîmilesfuturiputarentur.
Jêd cttm imperialibidine acjytilitate non iufiitiametin
cœjnjjèn£jecuta efi couerjtoregnorum in tyrannide&.binc
potentium queveUjpoft etiam tenuioru, cum ab iis à quibusjemari debuerant ,fadiJSimè diriperenturtac torquerentur.
10.
BODI
NI.
îtaquefiepefatlum efi vt potentiores coiuratione
fafla tyranum occiderent,yelob crudelitatemjvellibidi
ob crudelitatemP^alaris,
Alëxader
mm,velvtrunqtte.
ç
Domitianus, Viteïïiu$tQom*
PbereustCaligula,Nero,
Maria Mediolanen,.
modus,Ecelinus Patauinorumlo.
rentur.
fium tyrannus.fed pluribus exitiojâ libido fuit quant crudelius:quoniam hoc dues in officio continet,ac metïtj>am;jUacoMen^tfmi^uod
imperio videatur indignas is,
Alexander Meàiquifuœ Ubïdimimperarene^mt.v.am
ces Florentinorum tyrannus, occifus efi cum aliéna vxori
Jluprum in ferre commun & Pijîflratus ab Harmodio,
cuitis fomremconjîufrarat.ob eam quoque caufam AloyJttts Placentinorum tyrannus Galeaces Maria, Roderieus HifyaniareXyTaryuinius,
Sardanapalus, HeliogahaluSjÀpfius
çvp innumerabiles alij tyranniAcfèpifîime odio tyranorum ,pr<emium
Claudius,
demamifemnt.
imperij datum efiprincipi
coniuratorum.ftc Arftcesjùb'
lato Sardanapalo regnum Afiyriorum adeptus efi
Brutus •vterqueconfulatum & exercitus-.Ludouicus Gonz<t
cœfi Bonacoljio tyranno.
ga imperium Mantuanomm
illud autem vfuuenm filet
vtfcelefatifômum tyranum
princeps. tjuomenim exitxsperkorfiquaturiuîîiJSimus
J
rejcmt^oru'rjitamimtan
turpe acpericulojumducunr.
itaque Neroné Galba princeps optimus fecutus efi: Nerua Domitianum: AlexanderHeliogabalum:
Pertinax
lapft
CommodumtGordianm Maximinït,fedpaulatim
cofuctudo de via defteéîit, cjuoufjite princeps aliusad viùommextrema recurrat.atquehœcmuma
conuerfioefi
omnium quœ vnquam extiterunt monarchiarum.falfum
< Kjiî efi
M B T H O 5 V S î
eji enim quod Plato primum, deinde Polybius ac Cicero
depopulari & optimatum necejjaria conuerjtonejcripfi'
runticum nullosvnquampopulares aut optimatum fiatas babuiffeferantm Scythajnec Aujlrales, nec Afiatici
vitra Euphratenhnec Zdmerici quoque. in media regione duntaxat Qccafum verfks video Democratias &
isérijiocratias ,Jèro locumbabuijfe ,nec diit tarhenfloruiffe, & ad extremum in monarchias légitimas vnmet'
jànatura congruentes recidiffè 3exceptisoppido paucia
principio Cretenfes deinde Cartbaginenfes xpofi Athenienfes ac Lacedamonij in vniuerjàm Grœciam popttlares & optimatumftatus inuexerunt.hosfecutifuntSiculi tandem Itali,Galli,& Hifëani-.poftremo Germant
ç34Heluetïj.atque hœcvna ratio vijà mibi efl,mod cùm
medi* regiontshominesad res agendas natifint, vtjùperiori capite diximtts, omnes
arbitratun
dignos
imperiofe
maxime tamen occidentales, qui quod animi magnitudine orientaltbus praftant non facile tyrannidem ferre
poffttnt.quare aut regesipfoslegibus parere cogunt ( quo
nihil diuinius optaripotefi) aut tyrannos de imperio deturbanf. &popuhfiue optimatitimperiafiabiliunt: quod
ex hifioriarum lecîioneplanms eft,quàm vt egeat exemplis.Couerfiones autem imperiorum extern* fùnt aut domefticafa enim diftinguineceffe eft:cxternafit ab hojiibus autab amicis.kac quidem cùm ReJj>ublicaJ]>onte,nec
vlîa vi coaéiajè altéras imperio permittit vt Aîediola?
nenfes liben ab imperio Germanorum ducem TLnphrandum Anglen* gentis nibiltale cogitantem acciuerunt.eiu(àuepoteJlatiJêpemiJe'mnt:fimiliterMemmeluci,c<f-
ï«
IO.
IOSIHI
1
fispluribttsSultanis Campfonem CaramanU principe/»
extemumac renitentem
quoJEgyptoprafecerunt.ita
que Thebani ac Pbocenjèswbemàjèconditamcolonia
deduéîa Platonipermijèrunt
vt eam arbitrât» fùo legtbus informaretfed hac rariùs accidunt; quiaperegrinorH
imperia diffcillimèferuntur. idtama armomm vifepe
contingitt'vt vifii viéîoris imperiajetjttâtur.Jtc AtheniefiumpopularUftatus'm ^rijlocratiam vimutatus efià
Lacedamomis duceLyfmdro. idem iudiciâefl omnium.
domeStica veroconuerjto duplex eji: altera quidemfine
vitahera violenta .priorà recla deflefiù adprauamfine
vlla vi,proptereà quod ea eji bominûnatmavt deotfùm
advitialabiconfieJcant.qmdenimiBtiliriusquinquennio Neronisfquid Salomonisadolefcentia diuinius
fjpùd/*
CaliguUjnmis^r^dariusf cotrà vèrocjiidjine mrpiùs?f
cùmenïma^idomnextremupemenemntjndefùrfùm
reuocdnjinemaximd'vino pojjunt. (juojitvtregnum tn
tyrannidem,^4rijlocratia in Oligarchiam, Democratia
in Ochlocratiam fine vlla vifemper mutatajtnt.at conuerfio tyranidis inpopuhremftatumfèmper violéta fuit,
(cilicetcœjo tyranw.eo tamefine liberis mortuo, quodfkpe contigit, optimates imperiumfifciperejôlent, veritine
rurfus in tyrannidem recajùrifint.primiim igiturRempu
blicam fummaapitate aciufiitia moderanturtvt initia
rerum gerendammprœclaraejfeconfueutrunt .fedinter
oprimates;c]ui amicùllvelgratia,velopibusJ'vel rerumgefiarum laudeprœflant, magtSbratibm etiam & imperik
fuperiores ejjè conantur. atque bine oligarchia, quam Cicercfaflionem vertit^cùmpaticinmltomm opes & honores
Mit
HO
DT
Si
res malis artibus inuadunt.ex quopotentiontm interipjôi
coniuradones,ac càdesparantur,<juoufqueplebs imperu
ocpertœfafceleratorum,facilè difîidetes inuadit,faoliat,
cidit.fic tandemftatftfatfiofontmmutato,Jequiturpopui
larif. nam populus recuperatalibertate facile perfuaderi
Je patitur bominupogulariumoratione, vt adeptalibertate fruatur. acferftfit vtplebs a cade tyranomm, ad a*liud extremum, ,ideft> ad popularem poteBatem, vetut
impetuferatur. hoc etiam natura quodammodo inftum
ejîyVtinuitus nemopareat; at ne iuji^quidem prœcipien*
ti,fed autftontc dttci,aut imperare vicifUm ac parère velit. igitur nouaReipublic* forma confiituta ,populnsimperia voluitàfi peti,vt fingttli tumpriuatijùm magijîra
tus vniuerfeemukitudiniobedirent. ïtttidauteferejèmper contigit, vtpoft adeptamde boflibus viéîoriam ,faéîiones cJt4optimatumfiatus abirent in populares,aut bi
viciJSim tnochlocratias: contràvero acceptis ojfenftoni'
bus,<*populo ad optimates imperia relaberentur.vt confe
Ûo belloTarennnojnagifiratus omnesplebi communiez-ri caperunt.at Punico bellocùm ^Anniballtaluim armts
& Antiocho magno,
quateretXnbunilanguereieoviâo
Tribumfurere,plebs wfùrgere,agrospofcere. conjîmiliter
\s4thenienfes non ante imperium populareftabilieruntt
vièlis Perfis ad Salaminemiat eo ipfo tempore quo
quant
a SyracujiU vicîifùnr, imperium ad quadringentosoptlmatesrediit. contra veroSyracufi ex eademuicloriapopularemjiatum arripuemnttvt Diodorusjcribit.ratio ejl1
inpromptu.plebs enim,velut indomita belîua,rébus proj^eris infoleattHSexultât; aduerjîs repentedeiieitur. & ex
euentis
10.
BO0IKI
euentti cofilia metitur. at optimates quipenculofom propiores, velut in tempeflategubernacula fufcipiunt. Cûm
res aigiturpopulus temere acnuUapmdentiaferaturad
gendas, facile eft oratoribus imper'iu plebis animos qùo
velint impeUere,ac deducere vnde •velinv.mm vt
qmfqiie
exceljo efl ingenio & gloriœ cupido ( neque enim in languentibus ammis, fed in ereitis mentibus ac maximis ingénus dom'mandi cupiditates oriunw) ita plebem conuiuikjargitionibus, grfteéiaculomm -voluptate pajcit, vt
honores & imperia nuUofuo merito
confequatuwacfîquis
intercedere velit,r»uneribus corrumpitur}autfaljîs crimi
nibtts accttfàtus,de vita, veldefentetia decedere cogitur.
fic Ephefij Hermodoru-Athenienfes
Àtiftidem ac Tbu
cididem: Romani CAmiïïum,Kutilmmi Meteilum, Cicérone eiecerunt. bis exaflispoptilttsqttafîviflordevirtute triumphare, ,accujàtoribus honores & magifirattts
prorogare,qui cùm tmperij dulcedinem diuguftaruntjot
ac tamis opibus &prajidïts potentiamftabiliunt
vt ab
coimperio nuncjuam diuellipoJSint.idautemfereJèmper
tigit in popularibus imperik,vtplebs eos haberet tyunatque hune
noSyquibusfe R.emjuepublicamcommifèrat.
inmodum Qor'mtbù Cypfelum tyrannu pertulemnt, Syracufij Dionyfîum, ^Athenienfes Pijîfiratum, Leontini
Panatiutn, ^drgiui Phidonem, Agringentini Phalaridem»Romani Cafare, Lucenjes Caftrucium>Pifkni Fagiolam, Mediolanen fes Napum Torefanum, Senenjèss
ducem Athenamm. vt autem ePandulfum,Floventini
reptum populo imperittmfacilim retinerent, detefiabiles
tyrannidis artes excogttamnt^qux tametfi à mtdtis intelL
liguntur
MET
HOD
VS*
liguntur
aplttribus tamen inteuigi vtile efi, vt quoquo»
modo caueri pofîint .pr'mùm Jâtellites
&quidem barbaros ac peregrinos ad corporis cufiodiam adhibent promuniunt: arces occupant: ferocifomos quofi
pagnaatla
eminentia papmsra
ypotentkres
quaft
queinterficiunt
tmncant ipmgrînis honores ac premia largittntur:Jbda~
Utates & co'degîa toUunt àuium amicitias omnino dirinobiles acplebeios occulte Jêrunt:
munt:difcordiMWter
deinde ex eorum iniuriis ac mutais cœdibus fifcutnim~
collocant honefient à-raneusàç& exploratores vbtque
Jiis artib. ac difciplinis bellum indkunt xplebem labore ac
otium ad altiores animi coproburnaciilis tedificandis,ne
gitationes habeat>occupant'. beuapecunta cogenda caufa
milite vtuntur, tum oblatas induJïijcipiunt)& externo
cias,autpacis aciionesjimulat'.nouos magiflrattts & honores excogitant yeaque prœtio addicunt vt plures ha.
beant obligatos fures & improbos publias muneribus ac
tribut is exigendis prœficiunt, vt eorum opera, populi o~
pes ac fanguinem exugant'.pofieà verà quàm fures diu
trahi lubent.nihilautem mifêJâginamntrfdjûpplkwm
ritts, quàmcumplebs imperita magna eu voluptatefuppli
ciaflteélansjyranni xquitatem laudat.hocindignins acfceleratius, qitod impie tatem religionisftecie tegit,, templaque deommjingufe reuereri,vt ore ipjà ac vultufîmtt
lacrum vinutis prœfe ferre videatur. que omnia duobus omnino arçanisjuntcomprehenjà
iprimumefl vt populo fibi nocendi omnemadimat poteflatem alterum vt
etiam eripiat voluntatem.potejlatem adimit ablatif opivero tyranni pote fias augebu$,armis acprxjtdmneque
tur
IO.
BODINI r
tur, quin plebis opes & commoda mimantur: non aliter
^Adrianus de fi/co
tabe/cum,vt
quam cateramembra
dicebat, cum lien intumefcit nocendi toluntatem eripit,
inimicitias ac dijcordias occulte ferendome cum ciuesfibi
diffidunt confjiirare •vllomodopofînt.poflremofacit'vt
nibilomnino aliud qua tyranni voluptatibus parère conmalus cuflos eft diuturnitatis metus vc
dijcant Sed vt
aitdcero,fic nulla tyrannis diuturnaeffè potefl.nam dotquia vnumomnesmetuunt
mejlica vi facile collahitur
ac oderunt; vnus omnes metuit & odit: qui vero illum
occident, in maxima &gratiafutum$
ejî &gloria faciliùseriam externavi dijjoluitur.quia boni dues, in quibusfûmmafides ejjè debuerat, cum koïltbus ad vnius tyranni exitium mirabiliter confieront itaque ^ratus
ac
Timoleon breuityranos innumerabilesjregerunt. ea veto
quaDionyfius vinculis adamatinisfe colligajjè iaclabat,
eft. Sed plu rimùm
paulàpoftàDionefamiliaridijfoluta
an externa o/i
refert vtrumRefyublicainterioremalo
res anamra,fîcteperatœjunt,
cormat.vtenimquœdam
vt nunquainteriturœ videantur: quadam vero tam malèfîbicohœrent, vtfoloflatu difîipari pofônt ita quoque
Rejpublica quo meliùs eftab ortus fui primordio temperata,eofaciliùs vim ex
repeuir. à Je ipjà vero difjlcittimè labefaélatur.lllud tamen admonendijunt qui in
Remmpublicarum adminiftratione verfantur tferuitia
veterum, de Republicafublata, & religiones recentium
inueftas, conuerfionum occafiones incredibtles pepeùjfe»
olim
ne
qua veteribus tgnotœ fuetût
quidem metus erat
jetuiadpileum
vocarentur,®1
Rempublicam perturba*
rent3
L ij
MITHODVS.
rent, vtapud Tyrios, Siculos, Romanes maxima clades
ciuitatibus intnlemnt:pofieà veto quàmtyrannides graf
libertas augeri vifa eft,acdomicœpemnttfefuomm
fàri
norum ïmminuipote fias maxime Tiber'q teporibus,qui
vtapud Epbejtos DiajtatuamfemUafylumpropofîiit:
na templum:apud Athéniennes Thefiippulchmm:apad
domiCyrenenfesflatua Ptokmai .pojleànec'tspotdîds
nis ejî erepta temporibus^éâriani:ac
tyrannidepremènillos apud Tyrannû
tejèrui à dominis cœpertmt meim,ne
Chrifliana libenasfemta>
makftaùsïncufarent.pofyù
noputauit humanumjèmostjuafi beflias opens ac vinc»
lis vrgere:partim etiam metuentes Chriftiawt ne inpaga,norumpotefiatem de laberenturfèmi eiufdem religionis, eos afiiduè manumittebant. atque bac quod in promptufunt tejiibus non egent.quœfèquuntttrex objeuris ancàmfèmitia nullajtnt,
tiquitatibus emendafnerut:qtiia
quando defierunt intelligi nonfacile pote ft, vt ex eo conuerfiones imperiorum baummus. extant enim leges Càroli magni, Ludouici P'tj,a( Lothar'q déferais in libro legum Caroli magni, ,& in hbris legum Longobardorum.
funt etiam déferais & ancillis fugitiuis confiitutiones
Gulielmi regis, Siciliœ ac Neapoleos, ,&* Friderici I L
Imp.inpîacitis regni Neapolitani. vixit Frideriats anno mc c x i ufùnt & ^lexandri
111. Pontifias, Vrbadecreta de coniugiis femomm.à temporinijnnocentij
bas Friderici ejjè defierunt. nam Bartol. ad L boites: de
captims.fcribttfito teporefzrmtia nullafnijfe> ac iampndem defitjjè nec homines Cbriflianis moribus
'vfàuam
vendi.vixitauteanno
mcccix.
idyuePanomitanus
ammaduer-
10.
BOD
INI
antea quidejèruile béM
Hiftanias gràuiteraffUxeratfub^iurelio
Alfonfi te*
gisflio -y annofaluris d c c l x x x i. ac mihifitverifimile
Chriflianos iArabum exemftloferuitia fitftulijfe
proànimaduerftone dtgnumfcnbit.
ftereà quod Mttbameâes ,W potins Homantsfemos
(une religionis ad pileum omnes vocauit, quod in imberiis
Cbrijlianorumgraties tumulms commouit. exea libertateficuta eftjnifêranda illa, quaRefyublicas euerterefocœdes, & publiée menletjnopia :hincfurta,latTocinia,
dkatibus merces confîituta. Religionumquoque varietas imperia camj^ue hominum vebemeter labefacianit:
qua olim ab omnibus œqnè colebantur, praterqnam à Ittdœis.hinc igitur infinitaRerumpublteamm eonuerftones:
acplerijuejôla religionh JJ>ecie maxima regna inuafemt:
Arabes,inquam,Perf(eiMaun>PontificesRomam.nam
Iofippi gens imperium Mauritanie Marinii ademit eo
modo quo IJmaelPerJàmm regnum concionibus & reliV.
giohisjj>ecie recuperauit.id quoque tentauitCaroltts
in Germania» vt nuper quidam apudnos. His explicatif
•videamtes'vtmmex numeris Pythagorkis conuerfîones
imperiorum haberi poflint. abjùrdamjànè mihi videtur
exitus & vkifîitudines
quod Plato rerumpublicarum,
Çolanumeroru poteflate metitur. tametfienim Detts immortalis pmnianumeris iOrdineyac menfura mirabili collimultà minùsfato
-viribtts
gatiit, non tamen numeromm
tnbuendumillud eft,fêd maiefiati diuintg <juœipfay vt
J
Augu^nusjcn^tfatumj^tju^mjmmno^aliud
exiHitàta^uecàMÂKÎftQfeles caujis conJèquentibmomT
nia tnbueret,Platonis numéros irrijît libro quinto de Rf'
L tu
publicat
METHODVS.
nihilmelius ejlin Mailla disputatione,auî
publia*, quo
mulacuratiusab eotracltttâ. caufasautemconuerfionït
tas affert, qua mibividentur feptem generibus omnino
contineri.fintauteminwnaJbonorjlucmmfrtetMsCOMe'
nimia multorum inopia.
ptus^nimia paucorum opes,
qua
omïtto.fed cum Plato
quod ab illo copiop difyutaufùnt
in illa Republica tjttçpropriè Socrati tnbuitur,modâ omnibus prouidijfefingatuwe quis altenyÏÏam iniuriam inne quis alium mettteretautcontemneret,
néve hoferret,
noris aut lucri caujja Rempublicam perturbant ipoflre*
trio peines illas antiqttifiimas ciuitaw,fcihcet opes & ino..•
piam œquatis omniumfacultatibus défia Repub. fummouijfet: nonpoteuntiUa quafuntab Ariftotele alîata,
interitum Reipub. affem,Jtdemustalem
effe, qua nulla
meliorfingipoteji.intentum
tamen Jêntiet inquitSocratesfua ipfius •vetufiate:quoniam eiujmoài efl omnium rerum natura. mirortamen curPlato qui mundum diuina
bonitate perpétuant fore putauit,alioquifiopte morbo ac
Reipub. flatu idem
Jênio miturttmliïonetiamdeoptimo
iudicant.PUtonis interpretes exitium Reipublica tum
demumfore tradiàeruntjcum harmonia numerorulabefa
Baretur non igitwr ejpt optimus illefiatus, quem Socratesammo conçip'ubattjimotbo interioreaut cometuperturbato Reff>ublica miturafitàlludautem
numeris acce.
enim numerimalèfi*
ptum ferre abfurdum videatur.vt
bi cohérentes dijtrepantiam ingratam ef$cïût;propterea
quodfix bisfoni confiait mijceri non pojjitnt, & cùm alius
aliumpellat v trique vi quadam aures fibire conantur.
concerna verofonommjuauiter
confufiM eft,cum ratio.
ni
con-
10.
BODINl
ni congruentibus numérisante mifcentm,nibildifcrepare
potejî'.jîc RefbubUcafuaui femper concentu tempérât a
confufaquei'vm nullum difiidium, nulla fonorum difcre*
pantia eji, neque ex hypothefieffepotefl, non video quomodo labefaéîari queat. Quarefalfitm eji quodauForejlerus, voluijjè Piatonem R.efj>ttbhcds initio bene con-.
ftitutas, & eamprœjèttim quam nobispropofûitadiminumeros initio bene fîbi
tand(tm,temporisdecurjït,'veluii
fongruentesjiauldtimdifcrepare:
idjuefieriputat^cum
a
dijcedimr .fed ab eo tam multa pecJèfquitertiaratione
cantur ,-vt quid maxime dici nonpofiit.pnmùm quod ra
tiones harmonicas tripla ù quadrupla ratione conne0itt
quœparibpts& imparibus numeris dupla ratione debent copulari,,vt ipfa numeri nuptialis natura do
cet. itaquejûauifîimus ac primus omnium cocentus cum
ah vnitate difcefferis ,eliea quœ ratio fefquialteradtciturduommac trium,qua nullo interietto medio copttlantur.pofleà noue& quattuor,vebementer dijcrepant quia
fine medio cohœrere nonpojfunttïgiturjênanus
vtrunque
œqua ratione copulabit & cumvtroquéjttauiterconcinet. conjîmiliterx x v 11. cumv 1 1 i.eadem ratione quafttpmores coniunguntur, duobusinterieElis mediis ,/ctlicec
x a. & x y u i. necfiift
in finitum progmdiareijb modo,
itidem in ratione fefquitervlla difcrepantiafuturaefi.
tia trium & quattuornon quidem in fia eji hatmonia,vt
ille voluiticùnt neque vetefes,»eque nojhi concentum illum ferre pojiifit, fine teriia aut quinta.Jcdtamen isconcentus fuamquoquefemabit veMi~îatem,fi} vt in priorihnstintermedios numéros quœramus. quid enim ineptius
quam
HITRODTt.
quant
tandem
\.ad
qu&efi
xxvi
intefvœmqtte
rationem conmtuere mum ad quattuor,
i x 1 1 1 r. demtts
igitur veram rationem
xxxn.
&xtviu.idem
eût proximi
qui efitriumadquattuor.
cuiujquecocentusadalterum,
hœc auté barmonia cocors perpétua futuraeft, etiamftin
demits ccxLin,Çf
uxxmt.
infnitiï progrediare.vt fi
qui in numero nuptiali dupla triplâfte rationejùnt quadrari, in cocenttt aqtte di[crepabut,ac x x v n.& i x 1 1 11.
~o
fin rationes médias infêtueris ;jcilicet cccxxuiïi
ccccxxxn.
dlxxvi.
v
ccixv
1
1
u
proximus
tam bene commet & coharebit, quàm
quifàuefimtimo
in omnibus Jêjquitertia ratio efl.
tribus quattuor-, quia
ht hoceùamnon vihementerlabiturqmdaliorumopinionem jècutus magnum Platonis numerum duodenarij
eJJèttcurPUto altera
cubumfacif.cjHodquidemfivemm
ad huncfcopulum
parte longtorem quart voluitfplerique
uam nauim afftixtrunt. Sed quoniam nihilobfcurius ac
difficilius Platonicisnumeris videtur,nibil temere affirmaboi illud tatum quodadconuerjiones imperiorumpertinet yiiolutffe Piatonem Refëublicas quantumuis benc
vel externa vi certo
conflitutM,etiamdomefïtco
vitio
quodam annorum decurjû labefaéîart: vt adamas &aummtantanaittrxvï
acprafiantia coUigatafùnt, vt cum
perfe ipfa violari nonpojfe videantur-, a je tamen violatur,idquodex nature principiis confiât: tu etiam externa
vi puta diuturnis wnbm ,aut aqua cbryfitlcapattlatim
efi ex omnibus Aeffluunt & corrumpunturSedmirum
cademicis titm Grœcis tum Latinis, neminem baSlenm
numerorumprafismtiamiUam
acdignùatem^uœ
adfiatum
i
o.
bosini
mmimpénorumpertinet,vllius
ciuitatisexeplo
domiffe:
prxfertim cum illud non modo pertinent ad fiât us Se à
etiam ad incrément 'a,conuerfîoness& exitus Rerâpublicamm tum etiam epicureos confiteri cogat, res humanas
non temere ac fortuite, fedprœpotentis Dei maieftate ac
igiturab aliis omijjùm efi^aut
f>rudentiagubernari.qtiod
fortafje confulto prittermiffum breuiter campleflamur,
perfeéium numerum,
Hoeprimùm intaerilicetjenariiï
fœminas ijéptenarium vero, mares immutare: tum etiam
vtrifque periculofos effemorbos, qui in feptenarium aut
nouenarium incurrunt & in tota remm natura magnam
tjjetalium
numerommpoteftatem:ita
quoque Remmac nouenariis mul-
Publicamm couerjtones,autjêptenariis
tiplicattSi aut eorumquadratis in fe duélis
aut perfeélis»
autfyheyicis numerit contingerejwnjîneadmirationeva
riii exemplis animaduerti. hominum quidem intérim in
jêptenarios ac nouenarios incurrerenemini dubium eflin
eam rem penitùs intuenti
XXVII.
x l
rx.
XXVIII.
:vtxuïi.
XXXV.
XXXVI.
xvm.xxi.
3EMI.
XtY.
l v i.fiverojèptenarius
cum nouenarib concurrat, annumpericulojiJSimumeJfeomnis
antiquités comquadam epiftola gratulatur
quem ip je fatale omnium
ixx. defeniorum appeïï<tt,fecurus euafit.proximm efi
inde l x xi 11.qito mortum efi Epicurus^ui tantofiudb
x v i i.quefere atfùœjàluti cojûlebat.hitcjèquiturtx
tigit Augufius;impleuit Friderichus III. hicannos LUI.
Me L Vhimperauit,vterqi
mortuuseflXIIll.Cal.Se
probauit. bine Auvu&usîn
txnt.
amicu>quodannum
ptëbr.fèquens
quadratus eflnouenar'u'
txxxi.quomor-
M
tuus
M ET H O D V S.
mus ejl Plato, neque humnumeriï egreditur Dmidjum
L x x x 1 1 1 1. acce*
defcnbithominum vitam.pauciadt
dunt, quifeptenario duodecies dttflo coalefàt.
atquebuc
annum impleuit Tbeophraftus
qui moriens de natura
cornicibus dequeftus ejlbretiefîbivitœjj>atiumjongum
HL&llll.
dijfe. bocquoqueannoPaulus
Pomifices
tamen qui nonageftmum id efi, nouemortuifunt.funt
narios decem expleuemnt vt Fr.Pbtlelpbfts. D.Hiero& nonaginta vixittideJiXIÎI.pptena'
illi if fi qui diuturnum
iûudtmpus vixenos.quinetiam
runt, quod'mlibm noftris achteris teftatum bafamtts,fcexpleuerunt. Lameptenariosautnouenariosfereomnes
cbics feptingentos feptuagintafeptem annos vixit. Menymusvnum
tbufaianongentejimumacfeptuagejimuatngu.actametinterdumob violentas fortajfe radïomm
fi violenta mors
concurfus& traie flioncs contingat ;fgf>itts tamen in fiptenarios aut nouenarios incurrtt, nifi diuina voluntate
naturaprobibeatur.moriuntureniminnumerabilesanno
L XI IL AriftoteltSy Chrifippus, Eujmtts, Lutbetus,
lac. Sturmius, Nicol.
Melachtbont Syluius,Aleandert
CufinttSyTb. Linacer; omnes affeéîi morbisieodemanno
Cicero cafa eft. AlexaderPont-max.
LXXU.venem
maleficiïbaufitJfîcrates
nonage fimo nono accepta Clade
Cberonenfijèipjùmmediaperemit.Plmiusquinquagefi'
mJèxtojîtffocatus>C*fârocàftts,Oecolap4diusmœrore
inedia fèptuagefimo
contabuit anno XLlX.Atticus
Idem igituriudicium adbibeamus in çonuerfioJépîimo.
nibus RerumpuUicarum :fed ita vt quadratos &> cubas
alterutrius cubum vel quafiptenarii acnouenarij;ant
dratum
tO.
BODINI
dratumin
tadicem alterius ducamus '.autetiarnperfetfu
numerumaut denique fyhœricos grjôlidos cubos magno
numero cemprehenfis .poftremb quadratum & cubum
duodenarij, quiab Academiàs magnus numerus Platonis appellatur. Quadrati quidemféptenarij ac nouenarij
x
l
i
x.l
x
x
x
i.
cubi
cccxtur.Dccxxi
x.qua-
dratus Jèptenarij duftmin radice nouenartj c c c cxti.
& nouetutrïj quadratus in radice Jèptenarij duvii,
cccc x c v i.naVI.Ç?
XXVM.
perfeéîus numerus
perfecii minoresJunt'.reliijttiperfefliyCentu &otfo millia
Jûperant,ac maioresfunt quant vt ad Reffrublicas accom
modan pojlint.quadrams duodenarii cxinn,
cubus,
m d c c x x v 1 1 1. quem numerum annorum nulla Kef
pub. fuperauit. quare numeri maiores reiiciendi cruni.
Sphœriti numeri magno numero comprehenfi quattuor
ccxvi.
dcxxv.
cxxy.
mc c xc v j.
jùnt',puta
in taminfinitamultitudine,
Hacnumerorumpaucitate
qui neque perfecii Jùntjieque quadrati,neque cubiciiaut
tales quidem,fèd exrparibus digitorum,non ex imparibus
compoftti autetiam ex imparibus \fiâ non exjèptenanis
autnouenariis
qui in infinita mulùtudine funt admodu\
pauci licet mirabileî omnium pêne Rerumpublicarunt
cubo
conuerfionesintueri. Acprimùm vt aujficemurà
duodenarij, quem AcademicinonnuUi magnum ërfatalem numeruPlatonis ejjè aiunt,reperiemus monarçhtam
magma
Affyriotum à Nino rege vfque adAlexandrum
hune numerum ad vnmem impleuiffe^x ipftus Phtlonis,
quem Melanchthon, Funmtts, acdoftifîmi quiquefèquutur,opinione.neque vero longtits repe 1tendu e(l, quàm
alwino
M if
M
E
T.H
0
D V S.
a Nino,à quo Diodoms^erodotuSfCtefdsXrogusJitquodprimus imperandiforjlinus aufrkantur.propterea
mamflabiliit, ac Babylonem condidit. Aj?yrionm"jero
& Perfarum %>eriùs efivt vnafît,quàm monarcbiœ pluac Partborum monarres aut Caldeorum, Meèorum
cbiai ab Afîyriu & Perjis diuellere oportet qui tamen
ac ciues. Alexander ve
regionis
incoUjunt
eiufdem pêne
ro iurè monarchiam nouant effirit,citm ab Europa in Ajtam bomo plane peregrmus,notium genus bomihumtraf
mores denique ac leges
mifènt, Darij copias deleuerit,
immuterit.fed bœcfuo îoco. Rurfas ab eluuionibus aquœrum>,vfi]iie ad euerjionem templiac Reipub. Hcbrœoru,
rmmeraturcmni
àPbilone
mdccxvi \.Iofppus ducetos
ampliits; alij multo pandores compleBuntur
ptttem ego
tumexkiflorari*'ventate3tum
etiaex ipjtus numeri maginipr<es~Î4fitia XI annosad Pkilonis calculumaddi ofonere, vt dttodenarij cubo nibil défît, aut Çuperft. na eo
ipfo tempore defecit sEgypms à regibus Ajïynom Scjtha A fia minore inuafirunt: Pifîftrayidaab Athenienfibus{TarijuinijàR.ofnams eïeciifunt.Ex
eo quoqiDanie'
lis hebdomades plurimûm illufiramr.mm enim maxima
varietasde natiuitate Cbrifti,
fainteromnesjcriptores
Pbiiotàmetfuiommum
antiquom certifîimus habetur^
coiilgit annontmtria millia d c c c c x c i i i cui Lucidus
ms admit; lo.Mariajèx addit, idcç, ex multis coteauiHe efil
ês^u&Mmagisafîenttor.jiropterea'qtiodnttmems
ex qaadratisjêptenarij ac nouenarij multiplicatus, puta
ter mille dc c c c x c i k. mirant in modum
eongruens con
uerfîonibusnmmmaximamm,
quapojleàfecutœfont.
tum
IQ.
BODINI
I
tum etiam Cbrifli mors ea ratione incidit
in annu mundi
«
Da
ouater mille fmum« quofam pertinent fèptuaginta
nielis hebdomades}qu<e annos capiunt-C D X
Cquodfi
auj]>icemurab annojèptimo Darij Longtmani, propte.
tum mijfm efi Hierofolymam R eipub.
reà qttod Efdras
coflituenda caujàtid efi annofèxto ante temptts Hebdomadarum '.fenarimïUefolus interdigitosperfetftts,
cum
hebdomaAibus L XX. id ejl fepties feptuaginta annis
(diem enim pro anno fumitfcriptura ) conficit alium numerumperfeéîumC
D XC F" I.quimirabiliter
cogmit
conuerfionibus Remmpubhcarum.quod
vt planumfiatt
ne incertis conieéfuris ducamur, exempla ex Romanoru
faHis conjularibus quibus nihil certius ejffepotejî, eruaeumannum qwlulius Omus.namabV.C.iïfquedd
éîouianus viflo adAéiiît Antonioprimus à Senatu Auei delatut
gttfius efi appellatus ac totius orbis imperium
ab Augufio
annijûnt D CCXXIX. cubus nouenarij.
ad Augufitdum quipofiremus Romanorum lmperator in
faflis appellatur^efi enim ab Odoacre rege Gothorum eieflus) annifitntCD
XCVl.perfeHusnumerus.
ah
V. C.vfque ad imperij euerfi onemiUam,numerus anno& ex intemm quadratus efi,Jcilicet M. C C XXV.
à Nino
grtsjèptenariii confians. totidem annos comperio
*vfyuead Arfacemprimum regem Medorum. Funccius
tres ampliùs annos compleSiitur alijpauciores.Jcd illud
mirabile mihi vifum eji, quod nonfolum ab Augufio ad
Vrberegibus •vjquead
Augufiulum-.fedetiâabexaEl'K
numerus annorû CDXCVL
CœJhreDi&atoreMe
munit. neqite idtantùm ivemmetiam à Conjiantino
M iif
magno
METHODVS.
Carolum magnum,quo annoprimum Impera*
magno ad
torRom* creatus efi, anni C D XC VI. ab Onuphrio
ftudiojijiimo Roman* antiquitatis, colliguntur: tametfi
magnam temporumjnulhm numerorum rationem habeab Alba
ret.neque idfelum,wrumetiam
condita, vjque
ad eius euerfionem à Tullo Hoftilio necplttresjunt ,nec
pauciores anni C D X C VI. hoc etia amflius qttbd à
ad captimtatem nu
Saule primo rege Hebraorum,vfque
merantmanni CD XCVLtametfiGenebraldmtm
Garceus vero decem, Talmudtci centum fere detrahunt ifedftti diêli nullam neceffariam ajfemnt rationem. à reditupopuht & fecunda templi conftmflione
fub Zorobabelc,vpjue ad eumannum quo Herodes à Se
natu rex efi appellatus ,Jùttt anni C D XC VI. corijîaddit
ad Ale
militer ab Arjàce primo rege Medorum,
vjque
vero Macedoxandrum magnu C D XC VI. regniï
niat a Car ano primo rege v faite ad obitum Alexadri totidem annos capit. Funccius oéio detrahit. alij XILaddunt.putem ego médium ejje feriendum.phra tamen butus numeri conuerfionum argumenta pro feremus in Repub'Galtorum.
confiât
autem numéro Danielis,fenario-
que perfeéto perfeflus euadit-.pratereàfilusin
magno
numero ex nouenariis &• feptenariïs conflatur,vnitate
vtrobique deficiente, attmebicnumerm
efi quem veteres innuere voluerunt, cum dicerent Rerumpublicarum
periodum effe annorum D. cum nullam vim numerorum perfyicerent. efl enim numerus tlle
ineptus ad rerum humanarum aut namralium conuerfiones.
quippe
necperfeflus, nec (ptadrams, nec cubicus, nec fyharicus,
neque
IO.
BOD INI
nequeex nouenank aut feptenariis, nequeex eorum radicibus aut quadratis conjlatus.fi quts aute dihgentius ani•
maduertat bella ciuilia Romanommyjècejïionespkbis,
ac cades ciumm interipfosjreperiet annorum numerxfe
f tenants 3aut nouenanis,aut vtrifjue coflare. namah V.
C. vjyue ad réfugia annifunt c c x 1 11r. à
vegifugio ad
parricidium,c ccçixriii.4
regifugio adfecejiioneple
bis in montemjacmm, anni x v m. adfecundam txin.
ad tertiam c x x v. adfediùonem Gracckatiam, eccab hac rttrjûsad beffum ciuile Marianum,
txx\ n.
x l v. hinc ad altemmCa/àris
& Pomf>etj% xxxvuad
ad hélium ciuile SicucademCafariSiVl Là farricidio
lum, VIL b'mcadbeM ciuile ASliacum vhimu VIL
numeri omnes ex integris nouenariis aut fi f tenants aut
Vrbs autem ipfa capta efipofieius
cxvtrijcjue confiait.
conditionem anno C C C L XIIII.
qui ex integris feab V. C. vjquead cladem Captenariis aquè conficitur.
qui numerus exfiptuaginnenfim anni funt dxxxix.
conflatur. tune enim imperium Rotafiptemjeptenariis
manum penè deletum eji. à clade Canenfi ad Varhnam
annifunt ccxxnn.ex integris
aqueféptenariis,
& v~
1111. Non. Aug. Confimiliter
traque clades contigit
Athenarum mania Jôloexequauit "Lyfanderanno fiptimoac feptuagefimo pofi vicloriam Sulaminiam. addit
Plutarchusin Lyfandro ,vtmnque contigijjè fexta die
menfis Municbionis. De cubojèptenarij multa quoque
à
in magno Io~
funtexempla.eft enim numerus ille Mofe
belao conslituendofileclus. itaque à viéhria fadœotum
âduerfus Amaniï auxilio Hefleris, vfquead viéîoriam
aduerfit a
M I
T H O D V S.
vt ra<p
aduerfus Antiochum, annifunt cccxi.fii.gT'
vttforia obtigit IILidus Mart. qui Hebrœis Adardicebatur. ex quo hiebrxi hune diem magno habent in honore. totidem annijùnt ab Augu£lo,ex quo imperiumfôlus ohtinuit, vjque ad Conftantinum magnum car» feins
Cyro'vfque ad Aimperium accepit. RegnuPerfârità
lexandrum fletit annos c ex, qui numerus ex integrisfèx x x. conflaiur. totiaem annos imperamt Lonf tenants
Paultts Diaconus tres annos detrahit.qui refiae
gobardi.
Catetum tenuerunt t
ad necem Dejtderij.tandiu
vpme
minoris à
Angli. Reges Syriœ & ^Afa
Nicanore primo rege vfque ad Philippû vltimum,totidem annos imexitu Hebraomm ex ^Egypto^vfquead
perarant. S/4b
euerfionem templi ac Keipublicœj numerantur anni nonnumerus ex duobus quadratU nouenario ac cegenri, qui
tenarh in Je duclis confiatur, non pluresfunt ab Eurijîbene primo Rege Lacedxmonbm, ad Nabida tyrannum,
de imperio deiecit,acjlatum Reipub.
quemPkilopœmen
Laconicœ omnino immutauit.Lycurgi vero legesjkblatœ
Jùnt,ac
Lacedamonij \Acbxomm mores accipere coaclî
annopoft dlxvii.
<juamlatafueruntà
Lycurgo numerus ex
duao.Ptonouenarij
infeptenarium
auadrato
lemaivero à Lago vfjuead Auguflum,qui
s£gyptum
eexemu
inprouinci§formarede^ttimperarutannos
qui ex integrisjêptenariis
confiat.Hebraom Refj>ublica
iacuit annos feptuaginta:totidem annos imperiû Grœciœ
tenuerut Atheniejes}vtjcnbit
Appianus: Gothi a Tbeoderico primo rege, vjque ad Totilamregnarût
annos feptuagintafeptem;vt Qnujffoius infaJlisJcribit.Lacedœ'
monij
10.
BODINI
monij x i r. annos GmcU omnibus impetamnt
autbore
^y4ppiano.hunc(juoquenumerummagninumeriradicem
expleuit Alexandermagnus
namfex annos ante Darij
mortem,totidem eu cajô imperauit.pojleàeius imperium,
repente in plurima velutifulgur in partes difîliit. ^c
ne vetera <fmerantur,domejlicis vtemur exemplis}& exaéîifôma
tempomm cùUeéîione lo. Tilij cum Faft'ts coniiïéla. Gallia Romanis pamitàCœjaris extrema de Gallis'vjftoria,
vjquead Marcomemm ducem Francomm,
(cuitts opibus freta Valentiniano tributum imperati denegauit) annos c c c c xii. qui numerus ex quadrato
hinc ad Vuapfftenarij
duéhinnouenanum conficitur.
rarmmdum nouem anni;a£eius
regnum, ter nouem. ex
vjque ad Pipinum qui ex
quo vero dux efl appellatus
magiflroj>alatij
regnum inuafit pulfo rege Hilderico,
annijuntcc
cxlh ï.cubusfiptenarij.àcœdeSyagrij
qui Romanorum vltimus GdUiœprafMti'vfque ad Capetum,qui génère Gallus,tamet{înegant
Germanyjatio-
ne^tndegauM, imperium Francis ademit,perfeâus
efi
ide numems.c d x c v i.abVuaramundo
vfque ad Ca
petum anni d l x v i i. numerus ex quadrato nouenarij
infeptenarium duéîo.mrfus ab Vuaramundo 'v/êjnead
à
Hugonis maptkac principum defeéîionem rege Ludouico II1I. ipfittjcjuecaptiuitatem, annifunt n x i i.Jolius cubus.hinc ad alteram Caroli Burbonij defeâîionem
à
efi dupli duoFrancijco, eiufqtie captmitate,quadratus
denarijiputa
dixxvi.
totidem quoquenameranturà
bellum quod ciuili
Capeto ad fàcrumhocfunefiumque
fanguinenuper geÏÏumefl. nec pluresfont nec pauciores
àcaN
METHODTS»
à captiuitate Caroli ducis Lotbaringi quem Capetus de
in carcerem Aureliolegitima regni fuccefîione compuht
rum) ad Carolum illum Lotharingum, qui regiam potecarceribus
flatem adeptus Capeti fiirpem ^Ameliorum
conclufit: & vtroque tempore infalix ^ureliafuitgeti
Lotharingorum. conjïmiliterà Carolofimplice, quem bo.
nafide Peronam profeâîum Heberttts comes captimm
x î.mimme omniumfimdetinuit,,vfq'ue ad Ludouicum
plicem, qui tamenfuafe voluntate, velpotiùstemeritate
Peronam contulit ô* in eadem arce captiuus efià Carolo comite retentus,annos bahemus Dx l numerum ex integris nouenatiis conjlante.ntrjïts à Capeto vfque ad Caroli oélatti memcrabilem ta Italiam expeditionem,petfeélus efl ille numerus coxcvi.ab
etterfione imperij Loà
gobardorum, & Infubria Carolo magno capta vfque
ad confimilem expeditionem & Infubriam a Ludouico
x i i.recepta,planè cubus eftnouenarijiJciïiceiDCCXXix.
anni. quibus temporibus Rejpublica Fenetorumgrau'if
Jtmas clades accepit.
docuimus Venetos ante Carolum
,Jèd paélis
jn^umjhbikjn^mjnjiulhm^abuijfe
Nicephori & Caroli magni libertatem accepijfe.jleterat
x.cùm eius
igitur R.ejj>ublica Venetom annos dccxxi
euerjtopenèfècuta
efi.eodem enim tempore Maximilianus Imp. Ludouicus x 1 1. rex ^Iphonfus
Mius IL
Pont.in eius reipub.minam coniuramnt.
quinetiam cum
tot ac tantis hofiibus Turcarum princeps
ipjaquefortima
conftirare vifà efi. vrbs enim fuiphureis pultteribus fortuitb accenfisplurimùm deformata ejl,acauri vis injimta
nau fragio amijfa.&
quidem eo tempore Veneti lumen
ingenij
IO.
BODINI
bocetiamaingmijconfilnquefuimagnificèoftentarant.
mmaduerftone dignum,quoda Godejrido,qui Perfas me*
morabili clade fregerat,ac Syriamferuitute
liber arat, vf
que ad Balduinum vltimum
qui captus efi à Saladino,
annifmt x c. numerus ex integr'q nouenarm conffans.
Gracomm quoque imperium Galli tenuemt annos i. v t.
à BalduinoJcilicefvfjueadPaUologum.
Pontificatum
ex integrk Jèptenaveto annos LXX.munerusvter^ue
couerjïonum morns.fedinfinitusfim,jiommaperjèquar
menta. bis tamenpropofitis exemplisjicet Us oui abondât
ai incormpta
otio rerum omnium publicamconuerjtones
(yuanquacognitajôli
fide bifloricorïi denuare&futura
Deo) vertus ac meliùs augurari, ,quàm Cardani leuiJSimis &falfijïimis coieciuris.putat enim ab extrema casda Hélices ,feu maioris Vrfe, omne magnum imperium
pendere. vt cùm verticalis ejjeinafcenti Rjomœ,iïïuc imperium detulerit: deinde Bi%antium:pofled in Galliam:
inde in Germaniam dejtlierit. que tant verajûnt, quant
in fua Genefi, nunquameffememiqua defeipjèfcribit
tum, idque admirabilejîbi videri affirmât, jêd vir bonus
vt Nigidius'mbocprœfîare debetnementiatur,idefi,
dicat'.pmdens vero ne medaterpretatur,jcienterfaljûm
cium ci excidat, hoc efi v tille voluït, ignoranterfalfum
enunùet. quid autem homini vel mediocriterpento eius
aliud ejl mentiri nifiboceft?
anisquam ipfe proftetur
cùm enim intelligent innumerabilibus populis & vrbibus bancflellam •verticalem fuijfe ac femper futuram,
adiecit Solemm vemce quoque meridiano vrbi najcenti
vint
ejïè oportere cùm ea fieua coniunclum. ac tametfi
iuam
N ij
METHODVS.
illam in omneseiufdem paralleli populos effundifatetur,
<vnitamenlocoimperiumdeberi
tradit
atque hoc modo
cùm illa fielcarnicum oculos cofigerefepojfeputauit.fed
la quinquaginta quattuor partibus abfit ab aquatore, &
circulum ArBicum dgfcribat, vt quantumcuque ex motutrepidationis declinet,x i upartibtisabvrbisperpen'
diculo recédât, perpendicttlarem effe nonpojjeplanum efi.
doceamus; ne in meridiano quidem nec, vt ipfejcribitjë
tantum,
file coniunclam ejjèpotuijjètfuodlogitudine
heu meridiana fiat oportet. id autem ex Varrone intelliTaruntium Firmanum nobilem mathegi potefl, qui L.
maticum, mJSit Vrbis & conditoris diem & horam natalemjifieripojjety dejcribere. igiturdiligentifideruperuefligatione comprit Vrbis fundameta iaclafuiffe anno
tertio Jèxtœ Olympiadis in quo Dionyjtus &> Vaxro
Idus Pharmuti menfisjtue x i. Cal.
con féntiunt quinto
Mai; qui dies Palilia vocatur, Menfe Aprilijhovafere
tertiapofl meridiem,loue in Pifcibus, Saturno, Venere,
Marte in Scorpio Sole Taurum, Luna libram decurrete,anno Romuliduodeuigejtmo. illud etiam didicit Plutarchus ex Antimacho Lyrio. Vrfe maioris nufqtta meminerunt. erat autem ea fiella in dodecatemorij Leonis
parte xvm.
Jcmpulo, t v i. vtperfticuumftexipjius
Copernici tabulis & accuratiJSma motuum doflrina:
his vero ter?foribns in x x.parte Virgmis fcmpulo
uquœ
cum ita fint,quo modofieri potuit vt R.oma naÇcenù ver
ticalis effet f cumpars duodecima
Geminomexajcejîone
obliqua cor cali teneretfab eo enim Leonis pars. xvin.
quinquagmta
quattuor partibus abefi: quanta minus joli
coniungi
10.
BODINI
comungipotuit qui Taurumpercurrebat,
extrema veto
Vrfœ Leonem? aberat igitur x c. partes in lonntudinenu
x L v. in latitudinem, quo minus Soli comungeretur vllo
modo. bocvero ineptius, quod Bi^antio verticalé dixit,
cùm imperium ittuc à Romanis tranflatum eji, cum tamé
Vrbs illa pnus effet condita, quàm Romulus natus/vt ex
Polybio conlîat.multo maris abfurdum quod è Gracia in
bine in Germaniamcontra na~
Galliœ verticem aefiliit
mramfui motus &inclinationisfed hœc rijk magis quàm
cur enim Scandi & Liuo-1
con futatione dignavidentur.
nes, qui non modo caudam, fed etiam totam Vrfam, non
tantum verticalem, vt injimti jjojjhu, verumetiam perfendictdarem Joli habent, nuÏÏum vnquam imperium eo
pertraxeruntïfèd contra pateant incurfionibus &impe~
riisfinitimomm f ^étttfî perpendiculares fiell* imperia
tribuattCur OU qu§ iUuftres ac regia à veteribus dicûtur,
curiUœ
Re^duStinquAm^PaliliciurniVirgilite^Antare
x v. quas ipfe Cardanus regias vocat; cur Spica, Fidiciâa^Arildrus, atque adeo pla.net a omnes, qui pene foli
Aftica perpendiculares Jûnt, illuc imperia non tranfiuleruntînam Europa êr Jjfîœ legionibus femper^Afri cef
ferunt>^Aliter C3pernkus,qui imperiorû conuerjîones ad
centmm eccentrici parui circuli,eiujque motumpertinere
autem ciriudicauit, vt eius àijctpulifcripferunt.pamus
culas non Soîisejl,quemimmobilem
ipfe iudicauit, fed
ipfius terra,quam motu cieri volait, nemo tamen infeitiœ
tanta fuit vnquam, vt àcentris circulorum caleflium,
multo miniisterrejlrium, •vim'vllam influere putaret: neque id Copemicus feribere aufus ejl^fed eius difetpuli
N iij
fommum
MITHODTSi
re certa &explorata tradidemnr.qu*
illud
pro
fomnium
mm ex hi floua falfa comperiantur, nec motus centri eccentricifiue terra,jiuefolis> cum imperiorum conuerfionibus vllo modo congruat, fatendum eftab immortali Deo
totum illud pendere aut fi ad caufas con/equentes couerfionem imperij cuiufque referamus, Deofideribus velut
inilmmentis vtente, ad infignes illos fiderumconcurfus,
de quibus fupenorï capite diximm pertinere iudicadum
veteres illud animaduertere nonpotuemnt,
erif.fed quia
orbium motus :pofteri verope*
propterignotos ccelejtium
nitus neglexemnr.mllafacilior
ratio vifa mihi eft,quàm
illud ex numeris quodammodo colhgere ab radice cuiuf
que imperij (qujm Vtolemxusvm-x^, Alfonjus EraHif
initio duéîo velut in febricitanpanico verbo appellat)
ex ipfis decretoriis diebus felutem, aut
tibusfolemus
7rctf of wrf*tyaugurari ita vt dies vna & eademfiplures
variis temporibus laborare cœperint, ahis quidemfalutarisfit aliis extrema interdum tamenjiderum acmalefica traieclionis tata vis ejlsvtfîne difcrimine dierum,plures vno hauriat
&eodem momentoiita Cuisetiam morbis
imperia laborant^t Polybius fcribit: &ivtviolentos inteîdumjita natura quoque congruentes exitus habent,
certis quibufdam ac decretoriis numeris comprehefis. nec
extremo
memouet quod Anftot.libros.
deRepub.&
t5(< /wto ri çvr. nihil omnino in numeris momenti ejjè
putauit cur ergofeptimus majculus Jlropbulis medetur?
curpartusfeptimoac nonomenfe viuuntpiïauo
nunqua?
orbes?cur denique feptenar'ms
curfeptemplaneu,nouem
Euripifluxus
ac refluxus Ariftotelem^t
quidemprodiderunt,
IO. BODIHI
demnt,àdfurorë; vt alij,adpr<ecipitium adegitfquia non
caperat Arifioteles Euripum, Euripus Arifiotele dicitur
cœpiffe.atfi,pientifîimus Mofes & Prophète omniapene oraculafkptenariis acnouenariis conclufêmnt. celebritatesfeptimo diefeptima heptomadefeptimo menfe indicla -.feptimoanno agrorum quies, ac feruorum manttmifôo-.poflannumverofepties fèptimu magnus Iobeleus,
& liberatio omnium debitorum, agrommyueadpriftinos
dominos reuerfio.hincfeptenariusab Hilario & Hebreis
Jkcer numerusefi appellatus.atfy bçcjignificat res humanos non temere acfortmtoferritvt Epicuretiaflant; nec
inuiolabilifatOy'vt Stoi&.jèdpmdentia diuina-.quœ tametfires omnes admirabili ordme,motu,nuinero,concentu,
figura coïïigauit nihilominùs eas voluntate arbitnoque
[no interdu mutât vt Iejàyas de Ezecbiafcribit,cuiprecanti Deus vitamprotraxit} grfolem retrogfejfum ofiedit. interdum vero tempus maturare dicitur in fcriptura
Jkcra,propterjcelerum vltionem tvel commijêrationem,
vt Paulin de oraculo Helia Jcribit. argumentefint elw
uionesaquarum, qua Deiiujju citius faéiœ funt, quant
numerus magnus ordini naturœ congruensexpleripotuifd c l vr. cui numerofi adM
ovhis
id
anno
conditi
efl,
fet
dantur otto nouenartj< fcilicet lxi uconflaturcubus ille
duodenarij:vt homines intelligant nuUis numeris, aut
vttanecefîitate obligari Deum,fednatura legibusfolutum non à Senatu aut populo, fed à fiipfi. nam mm natwtoilegesipfe iujjeïit, nec ah alio quàm àfe ipfeimperiu
babeatyConjentancumefi fuislegibus ejfèjôlutum & aliteratque aliter decernere de rébus iifdem.ficenim Ambrofius
MITHODÏS.
Wûfwsfcrihit nonfèmper improbom fcelera vindican, ne
bonoriï:
mutent inferortm ntM<u ejfepœnas,ntillapr*mia
omnes impuni viuere,ne illud ianeque tamenflagitiojôs
Deo.
flmt; monalidnuttifîmtcumta
it&quoq} debonomm & impiomm Republica iudicandum efi}»efatis aut
Conuerfiones Imperij
Romani.
fortune qukquam tribuere cogamur. H. se bremterjùnt
à me de conuerfionibus imperiorum ex intima Pbilojovt eruditosad pulchetrimam earum
phia dt(]>utata,mm
rerum contemplationem excitarem; tum etiam,vt in imne nos ipfis affligeremus quod
periorum mutationibus
è
magnis fepe viris accidit. etenim nulla re Popeius clade
Pharfaiica àiUffm ac Keipttbxafum acerbifômè Ittgens
leniripotuit, quant Secudt Philofophi oratione, quaper(ùafusefi certos ejjèà De^immortali ambitus imperiom
conïi'uutos. Nucab btfivria couerjîones & exitus Reriïolim magu clarttemnt, cum noïh'u compublicammrfuœ
paremm}vt ex vtrijqtte ventas mags elucejeat. Omniû
autem clarifîimafertur
ejfe Romanorum,qU<ectimaliquandiu fitb regbfts floruijjèt in tyrannidem prolapjâ
deinde bis exdufis in optimawm aepaTarquiniorum
mciommpoteftatemfepiiis
répugnante plèbe: pofl in f<e
(iionem decemuirorum-, quibus cafîs acpros~iratisypopulus aliquadiu légitime ac temperanterimperauit,
quouf
in
remm nouandam cttpidos bine
que homines méderit
ocblocratia, velpotiùs anarchia turbulent* plebis afèditione Gracchana v fque ad
VrMarium&Syllamtfui
bem ciuilijknguine crudelifîimè fœdarût :Jèxto denique
ac trigejtmopofi anno,à Cafare Gf Pompeio partium ducibm miferrimè uciatafuit
Refjtublica quoufque legitimo
I
O.
B O D I
N1
tiimo vnitts AuQtfti dominatu gubernaretur hinc varie
ab optimis principibus, mox etiam à tyranm fufcepta,tadem aliquando dignitatem amifit, cùm Imp. Conftantinus magnampartem Senatus acjêdem impcrïj Bizœntium tranftttlijjet.pofiremo in GothommtGrœcorû, Gal
lorum, Germanoru, Hifëanontm potefiate peruenit, &
alienis imperiis aut Pontificiï libidini ad hac v fquetéporajêmiuit.lifdemfereprocellis iaélatifunt Athéniennes.
Cùmenim Cecrops Attkorwn x 1 i.oppidafortiterab (DSuerfîonés
ImperijAchç
dicihoftium incurfione prohibent, regnum adeptus ejfe
1lienfium.
tur, ab eojue regnatumefl vfy ad s£Jchylumannos circiter d c c c.pofi^€Jchylimortem, qui perpetuumimperium tenebat, optimates magiflratum quafi Diclatorem decennalem creamnt fed cumis magiftratus nimiapotejiate ahuteretur,anno defnierunt.primus Creon
annttus magiflmtus qui açx&ya Gracis; iudex à Latinis dicebatur e leélusefl eoque magijiratu tantifj>er
vfijùnt,dum Pijiïîratus eodem modo quo Dionyjim ad
corporis fecmitatt impetrata cohorte aduer/ùsAlcmaonidas, pet petuampote fiatem inuafit. tum hiyparchm &
Hppias Pififtratidœ,imperi& annos feptuaginta, vt^Ariftotelesfcribiti'ui tenuemnt^uoufque alter cafits ejî; altero mortttofecuta ejipopularispotefidi à Soloneprius inftituta :fed légitima tamen aciufta nam quint a clajSis,
id eflinfimapleb?,& populi pars longé maxima,lege Solonisab honoribusgr imperiis arcebatur. primus Ariflides legem illam abroçrauit.poflremo P ericles (latumpopuîarem in turbulentam ocblocratiammutauit; cùm A~
teopagitarumfiibkta^m valde mminutapoteftate,qua
O
Reipaltca
MET
Reipublicxfalus
HO
D
VS-
& dignitas cotin ebatur, adplebemin-
fimam ommaiudicia,cotiJîlia,totiufqueReipub.gubemationem propofitis prœmiis ac largitionibus, quafi ejcaimeo mortuo, deinde eieéîo Alcibiade, atjo
perij detulijfet.
Nicia cùm exercitu,imperium ad optimates c c c c.delatum eji paulo pojî tamen Thrajylifaflione
plebi re~
ftitutum. tandem amiffit claffe ad sEgospotamos, Athenienfès cumfociis omnibus in Lacedemoniomm potejlatem venerunt. à quibus optimatiïpotefldseft'vbiquepro
x x x deleéît optimates ^A •
bine
conflituta
populari
eu a.
tbenienfium Rjmpubticamgubemamnf.quiflatim
bis igiturpauïopoftà
Jèruntfatfiofityranni.
Thrafybulo
caps acproftratis,Jùmmapoteflas
rurfus adpopulum rediit, ac tandiufietit qttoad Antipater Lamiaco bellopopulare imperiûpaucis optimatibus, quijùaiujfa exequebatur,permijtt
intérims princeps erat DemetriusPhalereus. fed quarto acdecimopoflannotDemetriusPoliorcetes eieàloPbalereo,J]>eciequepropofita libertatis tyrannidem inuafir.eo tamen ab bofiibuscapto, Athenienad SylUtempora
Çes rurfus popularemlibertatemvfque
retinuerunt. is enim vrbem Mithridatifaueriiem
expucum ciuiumjlrage dignauitytamque bofliliterjantaque
ripuit, vtriuijânguinis tota vrbe decurrijfeferantur.auteà quidempopuli Romani beneficio libertatefruebatttr,
quampofleà quoque eodem beneficio recuperamt,vt Plinimfcribiunihii
tamen pratet vmbramlibertatis babueruntycùm tyrannorumacmagifiratuum libidinifemiret.
fed animaduerjione dignu eft
quod imperiu Gracia annos
duntaxatfeptuagmta tenuemnt,vt Apianm Jcribit.
Imperium
10.
B
O
D
I
Nr
Imperium Lacedamoniorum à regibus (qui annos circiter r c c c.ab Euriftkene vfque ad Lycurgum regnarut)
in tyrannidem,vt Plutanbus traditconuerti cœperat,cu
Lycurgus popularem potentiam inflituitjêd valde mode
ratant ,vt ant eu docuimus-.annopofl x x i 1 1 i.Tbeopo-
Conucrfîones Imperij
Lacedçtnoniorura.
pus acPolydortts optimatum imperium omninoflabilierunt,atque in eojiatuftomemnt annos duxv i.vfque
ad Nabida tyunnum, quem Achat duce Philopœmene
Lycurgi difciplina,ex Aimperioj])oliamnt,fubïatâque
chaorû inflitutk Lacedamonios viuere coègerunt.tande
Ach&i quoque à Romanis jraclifunt: & vtrique Roma*
norum imperio accefferunt & quoniam metbodumjcribentem decet vniuerjà nonjingula coplecîi ac veluti digitos ad fontes intendere vndeilla baurianmr,prœtermittemus Refj>ublicas objcuriores Thebanorum, Corintbioîum, Meffeniorum,
Siculorum, Siçyoniomm, Argi-
norum, Creténfium,Corcyraommtquarumconuerfionés tudidit
Paufaniai accuratè,Jt quisfubùlius inqttirere velit. quibus plane perft>eâis,ft miles in Italia Rerumenim Gallo- <
exitus
ConuerfîoPcfieà
quàm
publicamm
teperiemtts.
Ines Imperij
rum imperio puljîs Longobardis accreuijfet ltaltajume`occidentalis.
tiam Germania, Saxonia,Pannonia,&
Hi(J>ania bona
pars, imperium inter hberos Ludouici Pij diuifùmeft.
Carolo Caluo primogenito Francia imperij capùt;Lotbario Italia primùmjLeinde LotbaringiatPipino ^Aquitania:LudouicoGermania
cefîù-.fedita vtalij aliorum imperio minime tenerentur. deinde vario bellorum euentu,
idem Germania & Italia regnum coaluit: quoufjne intermortua Carolimagtifiirpe,
Germania reges de prinO ij
cipum
MITHODVS.
crmrentut: qui perlegatos
& vicarios
cipum conjênp
haham & Heluetiam;perfetpjos
Germaniamregebat.
cùm vero in tyrannides lapfi fuijfent Germani excujft
Itali
fêmitute; imperium optimatum: Heluetij populare:
Pontificum & Imperatorum odiis in partes Guelforum
& Imtyrannos. re-
ac Gibellinomm dijîraélisex legatis Pontificum
partim reges naftifunt;partim
tiquipopulares &opnmatttmflatitsprobarunt.
Pontifcx Vrb&nm regnum Neapolitanum
peratorum
vt enim
& Siciliam
Imp/vrles ecclefia Roman* pr*fe~
Galhs:ftcLudoukus
Bis dono dédit, plures etiam pertafejèmitutemperegrinorum imperia domeftkafubire maluerunt.ita Mediolamm&
magnam infitbriœ partent, comités ^/4n^eri<t
gentis occuparunt: Vtronam Scaligeri Patauium Ecelini Mantuam Bonacolfij, tum bis expulfs gens Gon%agamm Bononiam Bentiuoli: Fauentiam Manjredi:
^Anminum Malatefta: Perufiam Baleones, deindehis
eieéîis Ottones Tifernum Vitellij: FerrariamJihegM,
Mutinant ^tefiini:
Camert'mmVeranijiVrbinatium
Feltrij :Pifaumm, Foroliumm, Forocornelium Sfortia:
Ptcenum affum}VmbriamiFlaminiam1^£myliam,
Latenebant.
tium,cum maxima Hetmri<sparte,Pontificei
Interim Veneti qui à Carolo magno &Nicephoro libertatem impetrarant, Ijlriamprimum, deinde Liburniam
etiam Pata(infùlas omittojTarttifîum^icentiamfoji
uiumiVeronamtBergomum^rixiami
Cremam, Nouocomum, Rauennamaliisfinjîmademerum.
quoque empta libertate à Germanis^Pifânos,
no^Pifiorios,
^Aretinos grfimtima
Florentini
Vollatera-
oppidajûbegemnt.
Lucenfes
IO.
BODINI
LucëJèstSerienJtSjGenuenfèsJê quoquein libertatemiif
dem temporibus•vindicarunt. bac tam multa oppida, tot
vrbes ac multoplures, imperiis & fnibus diuife, à regibus in tyrannos bine in of tintâtes mox infaéitones &
popularcs flatta, interdum etiam in puram anarchiam
incidemnt.neque enim vlla pars orbts terrarum plures
babuit Rerumpublicarum conuerjtones.poflremores omnesfublica,quarumemoriam vllam babemus, in monarchias relapfefueruntsprater
VenetoStLmenfeStGenuenfeSiRhagufioSiHeluetioSiGemanos. de Venetis ac Gerriianisanteà diclum efl. aliarum quoquefiatus &conuerfones quàm breuîfiimè compleclamur. Heluetij quidem cùm Imperatorum Legatos & Jfïcarios,comitefque
Haflmrgenps, quipofleaduces Auflriafueriït,diupertulijjent, tyrannidiseuertenda caufafoaetatem inierunt
anno m. ce ex v. primùm Suecij, Vrani, Vnterualdi: 1
deindeLucernateSiTugiamyTigurinifBernatestfoftetia* 1
àcceJïitBaJîleayJêd non tanta necefôtudine toniunfla:
tandem Lepontij,Veragri,Kbeti,Seduni,Sagalij, Mullufiani,RotutUenfts;poJtremo Geneua: quasvrbesimfenis ejjè aefinibus diuifas antea docuimus.omnium auté
fiatm popularis efltfed quinq; minores pagi,qui montani
•vomntur, nefeio quidbabentmagtspopulare quant Bernates,Tigurini,BafilienJé's, & qui ab imperio Germano*
fum poflremi defecerunt. vtuntur etiam inferendisfùjragiisveteri %&p Zvciç,cumpopultajtmulcogiturin vnumlocum. boc iguur omniumcommune eji,quod magifiratus annuijùnt, contra quàm pleriqueputant fed interdum re benegejla in bienmu aut triennium imperium
O iij
ptoroga-
METHOCVS;
prorogatur.montani quidemfummum magiflratum vnu
habent,qui MAnappellatur.huic adiungttm légat us, feu
Cancellaritcs tum Camalingus
quafi tribunus œrar'ij:
hi omnino x v. vin
poftea conjiharij duodecim. atque
omnis domeflïcœ militarifque aifciphna curant gérant.
municipiorum mugiftratus
Jkntpratereàprouinciaksjèu
v.viros prouocamr. Bernâtes
ac indices ,àqttibtis ad
Auoenum: Bajtlienjes acreliqui
fumnum magiflratum
fere Burgomagifhos prêter Geneuates
qui Syndicos
appellant quibus imperium maius dederunt.fidin eoplerique falluntur, qui Bernâtes, quorum imperium latifîmè patet (habentenim oppida circiterx u)tum etuBafilienjês, Tigurnios Geneuates & eos qui à Germanis
defecerunt) optimatumimperiogubernariputant:
quod
Senatum vident trecentorttm virorum, alibi quadringetorum de Republica confilium capere. at eorum decreta,
rata nonfunt nijipofiadjîatum Reipubhca pertinent
pulus iujferit.id autemfit conuoeatis collegiu &corporibus opmeum in fua quoique comitia, qua Sekaffœ vuho
appellantur, ab eo qui princeps ejt omnium collegiorum.
deinde collegij cuiujqj Syndicus ac tribunus populiiujfa
refert in Senatu maiore. ejlenim triplex vbiquefere Se.
natus,quadruplex etiam apudBafiltefes: in quibusfanè
verfiturReipublicaJalus
tproptereà quod rem omnium
curamgerunt,nec quicquamferturadpopulum
inconjûlto Senatu nec ad Senatum maiorem, ni fi decretumfue'
rit in minore Senatu. m fquam verogentium leges maiorem vim babent neque enim ad populi voluntatem mu.
tantur,nec
impuni violant ur. quemadmodum autem de
quinque
IO.
BODINI
quinine generibus popularis imperij qua ab Arifiotele
traduntur,nullum perniciojtus eft,quamfipopuH volutas
legibus fuperiorftt> acpro lege babeaturt vt de Athenieaclaudafibus Xenophonfcribitùtanullummoderatius
bilius eJfepotefitCiuàmJtlegtim vinculisplebs indomka
coërceatur. nonmirurr «V««r fi iam annos c c L. infumma rerum peflarum zloriaflomentnt.duabtts
etiam rebus
imperium illud populare conferuatur; aquabilitate iuris,
conuiuiorum. nobiles enim,qui popularem
&frequentia
fiacum apud MegArmJès3Ejama.nos)Florenrinos>Senenfe$,Genuefès,fapius Lbefaêlatunt; nuttifunt
apudHeluetios: autfiquïplebisfttrorem
olim euajemnt,
qui pana
Jùnt admodum,eiurata nobilitate cum infima plebe verfàntur, necfere fummosmagiftratm e^uibus laniones ac
cerdonesjrttuntu^adipiJcipoJJuM. conuiuiis aute, qua in
Schaffis perpétua funtsnon modo contentions & odia
ciues
prohibentur, verumetiamincredihiliamoreinterfè
& cum Republica coniunguntur. hic autem finis efi legit
omnium bumanarum:ac tametfi BernatespTiguriniiBajtliefes mutât a rdigione compotationes Mas tollere conarentur,non potuerunt tamen. Geneuates qui minus popularesjùnttab eiufmodimoribus abhorrent. nullis enimcotertio quouiuiis publias vtuntur}prater^uajâcmyijiua
qttemenfèreligioJt/Simè colunmr. illas veC perpotatiorébus acpublicistum etiam relines Heluetiom,priuatk
gionibus ac •virtutibus inimicas effeputant. habent vtrinec magnorum vique/ùi conjil'u' caujâm probabilem
rorum aufloritas aut exempla defunt. nullœ tamen apud
Helttetiosjtmuitates:
Geneuates veropriuatis&
occultis
odiis
M E T H O D V
S.
tdiis laborare dicuntur* ac metu magis in officwquàm &
nore cotinerunihilautem quodmetufiat}diuturnum
eJfe
ïoteft. argumente fit Maconiuratio qua fupcrionbus annis pene Rempublicam opprejiit.fortajje tamenciuium
iriimi àperegrinis abalienati caufamcoiuratiompfœbueGeneuates laudabik,fi quid vjqttam
mnt.fed illud apud
gentmm,quod^ue Rempublicam efficit,finon opibus &
imperij magnitudine,cenè vinutibus acpietatefiorente:
diuiillajcilicet PontificumcenfùratquanihÙmaiusac
nius cogitari potuit adcoërcendas hominum cupiditates,
& ea vitia qux legibus humants ac indiens emendari
nullomodo pojfunt. hœc autecoèrtio ad Chrifli normam
amicè deindepauïo acerdirigiturjatenterprimùm
&
bimxtumnifipareasfe^uiturinterdiElioÇmommgauis
& efficax: interdicïionem animaduerfio ma
ridiculum efi enim^ >vtaitSeneca%ad legem bonumejfe.
itajit vt qua legibus nufyuam •vindicantur, illic fine
viac tumultu coërceaturab
iiscenjànbus, quijùmmam
•virtutis opinionem de je ipfiexcitarunt. igiturnulU meretricia, nulU ebrietates, nullœfaltationes, nullimedici,
ciuiute reperiuntur. Genuenfes populi
nulliotiofiinea
reru quondam geflarum gloria, & maris imperio clari,
cùm Venetis dominatum & vrbem ipjàmpeneademifGenuenfiwa
^jènt, tandem abillisfraéii,feipfesprimttmCarolofexto
ftatus Se côuerfîones.
Gallomm re ,gi; deindeMediolani comitibm ftonte dediderut. quibus téporibus cùm Fregofij & Adurn'tj Ré
publicam in partes diftraherent,plebs arreptis armispx-*
tricios omnes eiecit:Tribunojf>l.oéio
creauit prafidia
Gallomm expulit: arcem vi recepit: ducem fullonem
creauit.
10.
BODINÎ
1
creauit, quempofleà Ludouicus x 1 1. egitin crucem, &
vrbe expugnata dues grauifiimè mulHauit.fedcumlnfubria Carolo v. Imperatori cefëjjèt 3 Andréas Dorias, à
Gallis ad Carolumfe recipies, Rempublicam omni bellorum ac tyrannidis metu hberatam. quajt Aratus aut Lycyrgus alter, optimis legibus ac injtitut'ts informauit. optimatum imperium quod
velfotius
antepopularefuerat,
ac Jp/endore inplebeium, exgeneris antiquitate opibw
flituit, & in tribus ocio ac x x. diuift,Jùblatis
partium
ea lege vt
nominbus qua Rempublicam pertmbarant
jtngulis annis decem optimates explebeis crearenturvti
tamen lex anvimtte
velopibus
prœftaret
que
quijque
ad ius honotiqiiatur-, vtàGenuenJîbus accepi,& pauci
rum admittuntur. collegium optimatum ciuibus c c ce.
vt optimates omimpleuir^uorumjàmmapotefiasejfèt,
mille acdncenti,rvicifSim imperarent. ci*
nes^uiferefunt
neuium autem numerus oêioginta miïïium ejfeputatur
imque enim certofeirepomi. optimatib. igitur fummum
perium permijtt :puta kgum ^belli paris Jûmmaprouoomnium creationem; imprimif
cationis,acmagijlratuum
Ducis auté
que Senatus, cuius etiam annua poteftas eji.
imperium,quod antea perpetuum erat,bienio definiit,adJôlus
ieéîoprajtdio militum GermanommD.atquehic
optimates & Senatum conuocarepoteft. exaclo maginumerum procuratorum (hifùmmamkabent
ftratu,in
in conflits de Republica/ùjcipiendis aucloritatem) cooac innocentia teftiptatur}pofteàcfuàmjùdeintegntatis
moniumjyndici tulerunt. Ducis autem eligendi formant
nemo n*fi
eiufmodi tamen eji, vt
'oaldeperpkxaomitto
P
fummœ
M E T H O D V S.
fummœintegritatis
& patria nobilitaiis (cùm ante plebei duntaxat veteri lege crearentur) eum magifiatum capere pojïit. nullus enim fini locus efi.huic adiunguntur
oftouiri femefires eadem potefiate quajêptemuiri apud
Venetos. vt quinqueuiri Syndici fere paremcum decemuiris Venetorum auéloritatem habent. hi Reipublicç cttramgerunt.fêqiiitur
magiftratus qui vniuerfe iurifdi{lioniprœeftiquempoteflatem
vocantfolet autem experegrinis honeftoprtemio in vrbem acciri,cum tribus legatis.ab eo prouocaturad Senatum in capitalibus caufis.
deindefeptemum femeflres qui extraordinarij vocatur,
quodlites arbitrale juo dirimendi ac tutores dandi ius
babent .prœterea quinqueuiri cauftmm ciuilium peregrini homines, quorum poteflas biennio definiturwulgo
Rotam appeïïant.poflremifùntcenforesqui
cottegiomm
prœfeéios cogunt, ne quis mercatura,ponderibus
^menjùrisjpijicïts abutatur militares autem magiftratusjtngulis annis creantur x l. centunohes,quibus imperator vnus
Georprœficitur. ^£rarij'verocuradefeyturadcollegiu
gianum tantopere ab omnibus laudatûquod centumuirh
& oéio TribunU ararij confiât, vnde incredtbiles vrbi opes & 'vtilitates)qu<e exportoriis & veftigalibus prœdiorum publicorum & oppigneratorum conflantur. Efl
Status Lucum e*
etiam Lucenfiumftatus in optimatum potefiate
ccnfiura;
ni,m cenfa fuerint in cuitate non ita pridem x x x 1 1 1 1.
hominummilliA, vt Sanjôuinus Jaibitt duocirciterimperioprœjùnfvkijiim'.etemmannuum
collegium ex optil x. conflatur, pênesquosjûmma Reipub. potematibus
fia* efi. ab his dccemuiri creantur cum imperio triennali,
quorum
IO.
SOS1NI
1
quorum maximus vexiUifer appeUatur. his capitale ej
vrbem deferuiffe. creatur etiam Senatus oflodecim viro
rum, qui vnà cum decemuiris de Repub. confilium capit
fequuntm minores magifiratus; Rota triumuiralis, ex v.
noprœtore ac duobus ajfejjoribus quorum alter publica
omnes
iudicia dijceptat, alterpriuata:
tamnperegrini.
cum Pratore peregrino,iudices merpofletianouemuiri,
catorum. tum prœfeêli annon<x,falu,tis
commeatus.pratereàoflouiri qui peregrinorum curam gerunt.pofiremo
fex œrarij; totidem militum Tribuni.fedrithilprœcUrius
collegio Cettjôrum}qui homines improbos, &licetiàs.vitiis indulgentesfiepius notatos de magniconcilijjèntetia
triennali exilio puniunt. Neque tamen Lucenfès,neque
Genuenfês plane liberi Jknt,fed Hifyanorumrégi acceptam ferunt data pecunia libertatem. Genuenfês quoTurcarum principi xxx.
qttevtin/ûlaCbiojruantur,
aureommmillia, i)tVenetixu.
Rhaguftj xun.tributi nomine pendant: liberi tamenjunta
veéligalibus
&portoriis. Eft etiam imperium apud Rhagufios ex o-'<Status Roha;
enim gentes antique no~ gufiorum.
ptimatibus conflitutum. adhuc
x x i i 1 i.refiant,exquibus conflat optimatum
collegium :Jèd omnes, vtapud Venetos ,Jtmulcoguntur.
abhis creatur Senatus tx.virorum
pofleà decemuiri3
dequibus R.eéiorquajtduxciuitatispr<eejfeconfûeuit:
inde quinqueuiri eademferepotefîate
qua Venetorum
viri crix.viri.tumfèxuiri
confulares ciuilium; quinque
minalium caufarum iudices, à quibus ad curiam x x x
reliqui fine impe<virommprouocatur:fexvirino£lurni.
rio creantur,v$ tr'mmuiri œrario curado quattuor QuaP if
flores:
bilitatis
METHODVS.
flores dumttiri monetales curatores vrbis.annonafilutis. poftremoprafeâus arcis,qui quotidie mutatur. habét
autem magnam cum Venetis Reipublicœ gubernand*
rationem. hoctamen valde diuerfùm, quodpratorianas
cohortes ex Panoniis,vt Genuenjès exHeluetiis ac Germanis confcribunt ad imperium exequendum. Sed rerum
omnium publicamm que •vntjmm extiterunt, nulla tam
breui tempore magis incredibiles conuerfiones pertulit,
id eft, c c c x x x i.
quatn Rejjwblica Florentinomm:
annis. acperutile vifûm mibi efl ea qua tum a Florenti-
Status & couerfio Imperij Florcntinorum.
inyuamtMacciauelnis,tumabipforum hiftorick,Pogio
loiAntonnino&GtticbardinoàidiàbreuiterexplïCATe,
vtex ea.varietate Rerumpublicarum »deopnmo ftatu
venus ac melitts iudicare queamus. Cum ijntur Pontifîces ac Imperatores de imperio kalia contenderent, vt anteà diximus; Florentini fèipfîs inlibertatem vindicarut
anno m. c c x v. & coaéfo ciumcœtu magijiratus x i r.
quos antiquos appellabat, duos pr<etorest vrbanumaeperegrinum,cum annuapoteflate crearût.fid cùm omne imrepente in faciioneminàperium ad paucosdetuliffent,
derunt. his itaque abrogato imperio, x x x v i. viros
Reipub. confiitttenda,quos reformatâtes vocabant, elemagiflragemnt,qui opifeum collegiaftabilierunt^ijque
tus quaft Tribunos dederunt.fed cùmpotentiores Gibellinompartibusfauerentieieéîis
omnibus Gibellinis,* i r.
viros elegeruntquos bonos homines appelîabant, rati nomine mutato mores immutari, deinde lxxx.
Jênatores
conjîliis de Republica capiendii \fummum vero imperiit
totius Reipublica optimatibus C i x x x.permifemt,qm
magt-
10.
BODINI
magifiratuum ac legum fummam potefiatem haberent.
atque in eoftatu annos fere x x x.acqmeuerut-.pojîeà in
oligarchiam couerjtac nobihbusfaéliofisimperium
à populo abrogatum efi deinde triumuiri creatiquospriores
appetlarik, •vna cum vexillifero,cui legionepratonam ad
Reipublicœ prœfidium dederunt, prœterquattuor legiones vrbanomm & rttfticoruniifiab boiîib. vrgerentur.
& quia vexillifermaximus
popularis eratnobiles
ab ho-
norumpetitione acfhrtitione fummouit.pofteajècutttjunt
nobihum, à quibm populua in vagrauijiimajèdinones
rias partes diffraflus eji:&cùm
c'm'tlifangtiinediujèipjôs fœdajfent communi confinjù petieruntà Pontifice maximoyVt regiçflirpis hominem mitteret, cui libenter
parerent. itaque Carolum Vdejtum Siciliœregem qui
tum Romani venerat3Florentiœm mijît. is igitur aliquadiu tumultus compofuit, exules & opprefos armis ciuilibus reftituit.fedàjùisipfe
reuocatus nondum vrbe quitta,
difcejïit Jnncmaiores quant anteà tumultus ac cœdes,
adeo -vt omnespena Lucenfes vicinomm calamitate
moti, & adjeditipms mmponendas effufi ex vrbe
tamen quieuerunt,quàm
rentiam'venerintmonpriits
lisextemUcegerentur. Itaque anno m. c c c i i i i.
vno vexiUifero
mamReipublicœmutarunttacpro
perFlobel.
Fortres
crearunt, quos Pannonieros vocabant cumfumma, &
igitur coaéîo ciuium omnium
flanè diêlatoriapoteflate
cœtujcmtiniainfiuuemnt,quibuspojîeàjêmpervjtp(nt;
id efi dekélum quendam ciuium habuerunt, qui ad magis%ratus& honores capiendos idonei ejjènt: atque eorum nomina in vf nos, (tue emmenas coniecerunt, vt/tnP iij
gulis
MET
HOD
Vî.
annis forte ducerentur. atque hic delecttts decimo
gulis
anno renouabatur: interdum Jâpiws oélouiros
quoque
cum annuo vexiHi'
duxerut,
bimefiripoteflate
qui
forte
verà capiendi caufà
fero Reipublica praejffènt. confilij
Senatum elegerunt ccl. viromm,partim nobiliumpartim popularium. optimatum vero collegium ex ciuibus
trecentis conÛitmmnt.fed ne in eo quidemjlatu,propter
amies difcordias (y odia inteftma, diutius acquieuerût.
itaq; communi confenjit acciuemntGaltbemmBrennone
ducem Athenarum, eum quipojiea magifter militu clade Piclauienfi
cœfùs ejlab /4nglis: cuioptimatesannuû
imperwmpermifîruntjèdplebs
acclamatione gratifôma
c c.militesad
perpetuum principem ejfeiufîit.bicigirurc
vim imperïj retinendamfibi adiunxit.Jêd cùm nimis imperiofefe gerere videretur,vix decem menjh imperiu retinere potuit, qui» ab omnibus ordmibus exvrbe eu magna clade fuorumeiiceretur.mrjùs vexilîiferum & oclotribunis plebis fiue collegiorumdmibus
uiros,vnacum
crearunt & nobiles quos ab bononbus anteà ptobibue'
rantyreftituerunt. hinefaflio nobilium potentiorpopulares grplebeios
tenmum &populaopprimere cœpir.hinc
rium quereU-, <juod vnius euerfà tyranni de,plures Rem •
eoufque dtfcordiœ creuerut,quoad
pubhcainuajtjfent:&
nobiles magna ex parte caji, autfrafti, aut exiliopulfi
popularibus ceftjjent, & ab bonommpetitione omnino
fùmmouerentut.igiturimperio plane populari conflituto,
anno m. c c c l i i i.cùm nullœ aduerfûs nobiles
difeordu
intercederepoffenttpopularesinterfede
imperio certare
caperunt
quemadmodum Budelmonti mmVbert'uy
deinde
IO.
IODINI
deinde Donati cum Cercbiis omnes patricïj Rempublicam dmtiJSimè perturbarant
deinde patricij à
popularibus eieftifuerantjta
Riccij & Albizij populares horenouarunt.
mines, Guelphorum & Gibellinommfeâai
inde cœdes & exiliafècuta
quoufque plebei opijices accepta occafione aduerjùs populares arma cœpemnt,ac ditiftmi cuiujcjue domum diripuerunt & incenderunt. ita
ejî ochlocratia
populari potejiate omninofublata,Jècuta
Jêditiope plebis,velpotiùs anarchia.nam toto triennio latroci»ia,cades, incendia in média vrbeflagrariït. ad extremumplebei feditiofèfurentes interfe quoque crudelif
Jîmèpro imperio dimkamnt.tademlajfari
potins grjraéîi quam pttiati propofitaamneftiamajnjlratus
veteri
more crearunt, ac x x. annos Jïne bello ciuili exegerunt,
cumfcilicetnuUiomnino magifîratus affeéîarent, & oblatos timide caperent,iuftéque imperarent. poFleadiuturnç cjuietis impatientes Cojmum Medice,eum qui patriœparens vfurpatur,nulla de caujâ damnarut: idem tamenpofleà vi & armis ciuilibus eft ab exilio reuocatus:
& aduerjârij eius magno numéro eiecli. ex quoges Mediatafummam in Republica auêloritate fine imperio adeptaefl, cùmjciltcet prudetes ac viros bonosfibi adiungcrct, quorum ope Rejpub. &magii~iratuumferritioregibatur-fedmormo Cojmo, qui Reipublica gubemacula
tenehat,ad cœdes & exiliaprolapfijunt,
quoadfaéîiofis
quibujqttepulfis
Medicaiauftoritate
récupérant; quam
annos circiter x x x.retinuerunt,tametfi
Paccij coniuratione faéla hlianum Medicem ante aras maclarunt, ac
Laurentiumjratremgrauiter
vulneramntMnc coniuratorum
MïTHODYS.
torum (û[Mcia,c<edest exilia.altera ex parte exules Sixtu
legionibus acciuerunt,
Pontijîeem & j4lphonjùm,cum
qua regnare non poterant,bofliun? fitbikevtpatriamjn
rent potefiati. tandem liberatagrauifîmobetto
Republitxx. virommftabilierunt,cuius
conjiliis taca,fenatum
diu R.ef]>ublicajietit,quoad Fetr. Medices mortuo patre
monarcbiam inuaLauretio non contentus aufïoriclate
maiores quant antea feditiones
dere conatus efi.
exquo
oborta qua nonprius exitumreperire potuemnt, quàm
eieêii ejfent. itaque cotigit anno
potentiores vrbe penitus
m.ccccxciiii.
vt plebs hue illuc, quafipecusfine paJîore vagaretm,hominnminfidias me mens aeferarumific c
enim Macciauellus tradit tandem Senatu œgre coaclo
diu certatum efl de conformando Keipublkœ ftatu cum
alij optimates,alij populumrnauet. adextremumfèditiofis Sauonarolçac Soderini cocionibus per(ùajî,popularem
Jlatum accepemnt. necmulto f>oft Petri Soderini, deinde
Fr.Valorijpotentia
oppreJ3i,rurJûs arma cœperunt,ac potentiores vi & armis de imperio deturbamnt, me aliter
bella ciuilia,mji Pontificum RpmaMrumy&
quieuiffent
Caroli Imperatom legionibus coaéîi Alexandmm Medicem cumprœfidio militum in vrbem recepijfent is igii
turClearchum Heracleotarumtyrannum
imitatus,fm
nominis boites acpotentiores occidit,projcripjît, exegit:
tandem à Laurentio Medice occijûsjmperijjùccejfîrem
habuit Cojmum: qui cum incredibili prudentia coniura-
torummanusfapiuseuafit,tum etiamfummaiujiitiare.
gnum tegibus aqmfiimiê tempérât ac tuetur.hoc igitur in
illa Repub.vitiofum erat,quodpopulareimperium
quant
optimatum
10.
BODINI
1
optimatum malmmnt-.deinde quodoclouiris bimeftribus
& vexiïïifevopermifèrunt
Reipublicœ tonus imperium:
nec Senatum vllum babuemnt,nift extremis temporibus,
& nuUiuspene auHoritatis: quodperindeefl ac fi corpus
mente carnet, nam in Senatufalus Reipublic* verfàtur. iam •veto x v i. viros coUegiorum & opifîcum duces,
veluti Tribimoftlebis nuïïo interieBo medio maioribus
magiftratibus ita oppojuemnt, vt necejje fuerit perpetuis
dijlidiis
Rempubhcarnturban, pofiremo plcbeios,& ex
peregrints in vrbenatosad honores forte admifemnt, (juè
Rej]>ubltca magis effet popularis. Sed ab ex ternis ad do
rnefticaveniamus.
Majores noflnfùb regibus primum
diurifîimèflorucmnt:vt
Ca/ar libro
VLLwuslibro
V.
teflatur. cjuibûs temporibûs vniûerfampene Europam 5"
Afiam mworem armis domuerunt, colonias deduxerunt,
•vrbes condiderunt, viéfis regionibusirentiliaCeltarum
& Gallorum nommadedemnt. inde CeltibenâTCeltoGallia TranfalJcytbia, Portogallia, Gdllicia,Galatia
hinc multa àBoiis& Heluepim, Gallia B ritannoru
tiis,(juos Tacitus Gallos vocat, regionesfubacla: que
quod ab aliis cxplicatafunt omitto. cum autem reges impotent-erdomin(trentur,optimatesimperiurn^t^epemnt:
poptdum in tres otdines natttrœ cogruenter, hoc ejiad rationis, ir*% aclibidinis formant diftribuerunt. Dmidaà
militia vacationem perpétuant, ?<r omniummunemimmunitatem babuemnt, i/f C<efarfcrilnt.igitur
domejiim
imperiuniffacra^ levés .fumaumque iuduiomm potefiate
Druide tenebant équités rem militarem vnà cum AmbaéOs &• Soldants curabant plebs agros & officia, ex
Q^
bis
Status &couerfioncî
lmpcrijGaflorum.
METHODVS.
Vistribus ordiriwut comit'ta collecta vnitterfe Reipublicç
rummumiûshabuerut. Druidammvero tantafuiffe dicitur fapientia, tanta vis ac maiefias imperandi, vtcum
haberent annua comitia,fôlo religionis metu acjâcrorum
interdiclione,quafîacerbiJ3ima omniumpœna, fine vipo
tentiJSimos quofquejûis ediélis ac decretis parere cogèrent, & inftto quenque o fficiocontinerent. ex quo intelligimr idquodfcrihit Cajàr, quantus antiqu* religionis
cultus effet. atvbinuminkmetHS efl, illicpietatem* iuflitiam minutes omnesflorere oportet. omittofumma. rerum cœleflium ac naturalium cognitionem qumittis tribuitut omnium Jcriptorum confenfk de Republica dun*
taxat diftuto: quant optimatumfui fje exeo coUigimus,
quod cum duafaêiones ejfènt potentijiima Heduomm
gr Amemomm inter Cekai:&* Belgarum vrbes imperiodiuife optimatumbaberent conuentus iifdem imperiis & legibus comitiorum ac mdiciis curU Druidamm
obliparentur: tametfiplurimi efjènt vbiqueremli.pravt
tereà vrbis fere cuiujquejûafuit ^Ariitocratia
Germanjaprincipatus ac ciuitates, qua imperij legibus
obligantur iam verojiœ quijquefamtliaprinceps erat:
nequeinjeruos untitm,fed etiam in vxores & liberos
iusyita ac necis babebat, vt idem Cafarteflatur. fallût
enim cum Iuftinianoplerique, qui in capite de patria poteiîate nullos populosexceptis Romanis, tantum iuris in
filios babuiffe tradunt, cumid quoquePerJàrum€r He~
braortmjommwiefuiffeconffet^ex
Arifloteie&legi*
bus Mofis. intelligebant tantum ejfeparentum ergafilios
maxime velint,nonpoJSint.
amorem^tabutipoteftatejî
nihil
IO.
B O D I
NI
tàhïlautem maius ejfeadvinutem,& caltumliberorum
erga parentes. ejttod verofingula vrbes flatumoptimam
`
tenucrunt, ex eo colligitur, ^quodplebs ab honoribus £7*
confiliisptobiberetur
grjùmmimagiftratus fingulis annis non (tnemagnis contentionibus crearentur, quod GeJar ckm ab incolis didiciffet; Gentile efl, incjuit, fafHones in GalUaJeri^id^uevitus ejl nec temere injlitutum,
7
•vt tHtaplebs^èt^o^miorûiniuriis:nHfquamgentium
plebs alioqui contemptior,quipf>e qua ohmferuitij loco
pene habereturomnis confilij publia expers.hoc ille quafiarcanû imperij veteris tefiatum reliquit.Jêdmirorcur
Cafirfaéliones illd$,qua Reipublicœ exitium attulemt,
plebi filatures fuijje putet.fateor quidem tutum ejfè id
quod Aiifioteles tradit,magt(lratus in Republica dijcrenimis inpates creari, ne (juemadmodumjnfamiliajêmi
ter Je conJpirantesw^amilj^miiUipublicam
diripiat.
ciim verofe mutais odiis appetum fùa jcelera detegunt:
interfè difiidentium
ita plebs à rapinisjnagiflratuum
ttttior efi. fedfacliones principum fine magno plebis incommodo nequeunt excitari quicqutd emm délinquant
reges svt ait ille pie âîuntur Achini: nifiprinceps vnus
multo potetior exeat, quipartium duces cùm velit coe'rcere poJSitfine gratia cmufcjuam namfi alios in aïiomm
perniciem tueri velit, metuendum efi nepotiùs imperiam
vt Henrico v. régi Angliœ contigit, cum partes
Lancaftrorum aduerpts Hyorchos tuendas/ûfcepijjèt. ab
bis enimfraêlus efit& in carcere cœfhs.nihil tamen contra Cafàrisjèntentiam
afjîrmare velim. illud modo, Reamittat
rumpublicaram f ère omniumintentas àpnncipafaéîioQJj
nibtts
METHODVS.
nihsjnit^babuijjeild^ue
certius vmctttyue effe>quant
•vt res excmplis egere videatur. at<p id de maioribus noJlris Cœfartef(atur-,al>ud Heduos principum faéîiones
attulijfe cùm ahj Germanorum,
Jjeipubkç&fcrmciem
ad-extremum Reftuaï^Rormnorumçùphiemçarent
Cajàris bello frafla Romanis cefôt :fed
ealegevt magna pars ciuitatumjûo iure ac liber tate vteretur, vt Pliniusléro vu. tradit. quadnngentejtmo
pofianno Romanis, Gothis, ô" Hungaris difîïdentibus,
veteres Gallorum, 'vniuerftm
paulatim Franci, coloni
GallUminuajènmt,&hanc
regiajoteflam
formant ita
blkaÀiuturno
nulli
Jlabiïientnt, •vtmilitan dijciplinapauci^domefiica
de militari quidem confiât Gallos Cddiunusjlomennt.
rolo magnoduce, magnam Germaniam, Pannonias, Sa& Hifyaniapartem
cum imperio toxoniamjtaliam
~t'uts GallUconiunxijJe: Syriam vtranque
& Cypriim
annos x c.gubernafje
cruddipmafenùtuteliberatam
Longobardorâ imperiumfregifje: Pontificibus Romanis
bonam Iealtœpartefu dono dedifjè Venetis Cretam &
Peloponefum conce^ijfe,cùm imperium Grœcortm inuaftftent,cui
M.ccxuiir
M.ÇCCXH.
annos L.prafuerunt'.qua fané militans difciplmœ magna funt argumenta domefiica vero nullûmaittsefi, quàm quod reges ac principes exteri ab extremis
Germaniœ, Italia, & Hijpaniœ orisyad Gallorum Senat um, velut adfacrum œquitatis ajylum magno concurIL Imp. comrouerfias
ï'fuconflucbant.vtFriderims
qua
illi eu Innocentio III Linterceffemt de regno Neapolcos,
ad huncSenatum detulit. & comes Namurcefiscauftm
hoc Senatu aduerfus Carolum
egit in
Valefium^ro comitattt
10.
BODINI
tata Namurcejttnon
veritus gratiatanti principes, quem
iudicio jûperauit.cof militer Philippus Tarenti pnnceps
Burgundia ducem in hoc Senatu -vicit, mm ageretur de
imperio Grœcoru recuperando. idem
Jumptibusfaclispro
tamen alio iudicio mulélatus eft.patï voluntate dux Lotharingus & Vïdus CaïliUionœus eius/orvrw,famihœ
bercijciïdœ iudicium in hoc fenatu acceperunt. cjuinetiam
Delphinus & comes Sabaudtœ, cùm de Marchionatu
M.CCCXX.
M.CCCXLIÎ.
M.CCCXC.
Salutiarum inter fe contendtrent, Çsfuafevolûtate
hue
contuhffent, comes iudicio viÛus efi, acrurjus alio iudiciofruttus gwmnem caufam reslcttuere damnatus, aflimatianefaéîa ducentamm auri librarum.poft etiam CaiM.CCCC.
in
ius
Senatu
vocati ± vtjvhisa
mèracenfes liberipopuli
iudicatis
jtc^efcer^djçiojli^rmtyjàtijmefecerunt.fed exemplumillttfhias nullu eft,cjuam quod reges
i
interfe fœdenbus}ed nonM.
quant ab hoc ordinefan_In~initum
çjriMitr^zj^ntwi^qrfisgwmlgge^^
fit omnia perfequi. R.ex auté ac^uœ ac priuati legibus &
vt
iudiciis acquiejcittnon tamjùaj^onte
inepte plerique
huius imperif lege obligattts. lexautem t
arbitratm,quàm
imperij omnium antiqutJSima dicitur ejjè Salica, quœfœminasjùmmouet à regnijûccefôone, quanquam dubium
neene. vt vt fit inepte JànèBaldus ac pleejilatafuertt
Cajlell<t& Lufiraniœpercufîis
habitura iudicarunt,
prias vim
rique'wrijconfùlti, qui in Salica legeinterpteundacum
imperij maiefiatefuccefîionum iura cofudemnt, quafide
pradiis & bonorumpofjefîione ageretur. neque vero butus imperij propria ejï,fed communis /iJ?yriorum>Per/âtumfHebraommy^EgyptiorumtGr^commiKomariorUi
AhijïiQjij
ccccnr.
MEIHODVJ.
Abifînorum, Pœnomm, Germanomm, Scythurum-, qui
ab imperio longe repulenmt. nec ita pridem Arfœminas
MaIftbvUam,Mantuam
ragonij Petronillam,CaJlilij
thildem,Neapolitani
Ioannavtranque,
Noruegi Margaretâ,deinde N marri & Lothanngi ad fœminas quoquefummum imperium detulerunt: poflremo Britanni,
qui anteà Jemper abhonuerant à ywounotiçen^x ^uper
Mariam eiujquefororem regnarepermifemnt, in quo ptné 'violanturnon
modo il'winœ legçi
qu<e fœminas impe-
rio viroru difertefubiecemt,fedetiam ipfms naturœ,quœ
belligerendi
mafculis imPerandi,iudicanditconcionandi,
poteftatem dedïtyfœminis aSêmit.neqifolu naturaiura
conuelluntuT;fed
etiam omnium gentmm,qu<s nunquam
Zenobia quidexi c% x x x.
f^Wnajje^mrepjrm^rut.
paulo momentodeietyunrûs Palrnyreneminuajtttfcd
Aurelianio ip faque Hirene à Nicephoro in
flaefiab
monafienumpulfa,cttm Gracorum imperiumfufcepiffet.
nomine imThomyr'tStSemiramis, ac Thdemisjiliorum
perarunt .Tenetur etiam princepsaçrarialepe,qudpukiiÇ£* agroialienarej'rob ibet urjine ordinuconfenju &
alienare nullo modopojîit, quin regius
vt maximevelit
procuratormortuo rege perpétua habeatmanus inieftionem.itaque cùmprincipes legem illampertûpere fepefint
conati,nopotuerut
tamen. altero capite legis agrarietprobibeturprinceps agros vacantes saut vllaperegrinorâ^el
vindicare, nepriuatomfonunis,
damnatompradiajibi
velutefca maîom illeflas, ad crudelitates & rapinasfeGallia locis bona damnatom legitimis
ratur.atinplerijqi
bxiedibm rel'mquutmalibipnnceps
ea donare, aut conflatam
IO.
ÏODIHI
fl,atampecuniam in œrariumpublicum in ferre tenemr. ex
omnibus tamen imperij legibus nullafànÛioreft,
quant
qua vetat principurejcriptis vttam rationem haberir nifi
aqutmi perinde ac veritati confentanea fint quo fit vt
refyuantur.nec impetrata venia
pleraque àmagi^utibm
projitjceleratûi.jœpe enim audita vox efl magijlratuum,
nihil poffe prinàpem conti.l leges & quidem Henncus
bains pater cùm Italumjèmum in carcerem duci iufôfc
fet non adiecîa caufa, iudices hominem liberart4ntprius
tamen admonito rege, qui iufiitillum condemnari, quum
diceretjè hominem injcekre turpiJSimo deprehendijfe,
quodeuulgari nollet. iudices nihilominus reum damnare
noluerunt,
tametfi princeps religiofè ac fintieiuraret m
af
Jcelere deprebefùm, ac mdiabnsfnccenferet,quodjibi
firmanti fidem non baberent,liberatus efl tamen à iudicibus,& carceribus ereptustfedpofieà itîfju regis in f lumen
A<âumMc-y
noclu
ne
infolentiafacTipopulûperfequanam
demerfùs,
1
loduni.
tufbaret .necvero curiœ Jitpenores vllam habent legum
rationem nifi quasfuapromulgatione
comprobarint; nec
fi C0&P0Jfeaiunt: tametfilapja confùetudo (ènjim de via
deflexit. atque vtinam maiorym vinutem imitaremur
HUde vita qttàm dejèntentjadiçedere
maluerut ipofieri
Rempub. &famam quant magifîratumperdere maint.
cum enim Ludouicus x 1. (is qui primus regesjèmituteliberajfe dicitur) exitmm curU Parifiorum intentaret,nifi
legesà fe latas promulgarent patres re intelleclapurpu~
rati regem adeunt: tum ille; Quœ
caufa vos hue impulit?
vtmortemJnquit Lauacrius,potiàs
oppetamus,quam URex oratione Prœfidis, &
ges iniguajfem mur.
mirabili
M ET
HO D V S.
eosbumamirabili conflantia magiflratuumperterritus,
niter accepte-,& leges, quas promulgari iujferat^coram lacerarimadauitjurarusjènibiipojlbacmjtquodaqititan
Alia quoque lege velpotiùs iure
congrueret ediclumm.
Rex obligatur; nejcilicet magiflratum aut
conjlituto
nijifceleris conimperiâ cuicjuaminuito abrogare pojiit
uicîus acptiblico iudicio damnatus fuerit: quanais in renur.datione magiftrattmm à principe vfurparifoleat for
v i d e b i t v r..
mula
vêtus,
q v o a d
{ju<£lex inuiolabiliter fematur
& mvfumabiitytametjtannuumillud
iufiurandû, quod iudices prœftare folent pridie idusNouemb-faw indicatnon ita pridem annuosfuijfemagiflratitsyvt Budxus tradit. qucmmorem multi ac magni viri
renouandumpuunt
'.fed cummagna dimdicatioms fit,
non aujim,jictamen opinor-,ad tuedttmpo~
plané dejtnire
pularem &optimatum
imperium, magiftratus ad breue
tepus tribut oportere, vt Ariîioteli vijùm efl;fèdin regnoo
aliter fentiendu putem.quid enim contràprincipum vint
achbtdinem audeat magifiratus, tjuifibi honores adimi
metuent ? quis tenues àjèruitute vindicabit
quis populi
commoda tuebiturfi exaêlo magifiratu pateant iniuriis
potentiorum? prœterea magijlram imperium nullius fere
eji auèlontatis, quod ad breue tempus ttibuittm neq; facile paremuslis, neque cum dignitate imperat, quos vit/e
focios babuimus, & quipofieapriuatijùnt futuri
quem
vero po pulus de imperio fînefcelere aetuwari non pojjè
inteUigit^ buncab improbis metui, à principe coli, & virum bonum euadere necejje efl^elcogente
tiam pœmemetu,nejîmttl
atmfama
pudore, velevitam, caput, &
fortmas
10.
BODINI
cenjores& exploratores habet
forttmdtamittat.yuippe
omnium aélionum. hoc vero maioris efl ponderis ac momenti,& huius imperijarcanumjàlutare,ijuodregi<epoteftatiplurimùm detrahitur,cum honores magifiratibus
perpetui tribuuntur. nihilenim ad tyrannidem principis
coërcendam efficients efje poteft.contrkvero injrequenti
ma£ifirdtuummutationeprincipispotejla$ omnium maximèaugemr,vt Ariftoteks feribit aucla tyrannis euadit.atquopltts detraxeris imperioprincipes (nequevero
in eam,partem peccaripoteft) eo iuflus efl imperium ac
Jiabiliusfuturum,vt Theopompus rex Ephompoteflate
cocejja dixijpfertunqui vero malis artibusprincipis imperium augerefèputant, non modo régit, fia etiam regni
euerjionemoliuntuf. & guide maius\imperio e/lyt Theodofius ^Augufius rejcripjttylegibiisfemmittereprincipdtum.itaquefàHitAfacciaueîlus qui regem nojirum œrar'q
dominum ejfè putar. certusefi enim modusin largiendo
legibus definitussultra quemfiprogrediaturfîne Senatus
decreto, nonparetur,mc rationu indices qu<eftoribusfine
graui cauptacceptumferunt.Vlud etiam huiusimperij
magnum eflarcanum, quodprinceps omnium in Repub.
prçmioru arbitetjfijiec tamevllas infligitpcsnas:Jed hec
magtflratibus velut odiojkpermittit quoft vt omnium
amore,nullius odio dignus habeatur,nec potentiores à iudicibus damnati, caujam habent cur illi irafcantunproptereà quod mllam/ûjcipit cognitionem :fed rebus iudicatis omnes acquiejeunt, autjt quispotentiajretus impetutni recufètyprouinciarttgubernatores acprafeéii Marefcbalbmm}armis parère cootmt)&>omnes in vnum arR
mantur:
METHODTSi
mantur contrà quantfit apud Germanos,apud quos \mcur'u decreta nullamfere vim babentji aduerfus
perialis
potentiores iudicat&fittproptereà quodgubernatoresprouinciarum arma tentare nolunttquod exequife pojfe diffidunt. nihil apudnosjruflra decernitur quoi nonfacilè
execuriom mandaripofôt.Jtc igitur curiœ/uperiores^ua
conflantur,nol>ilium_acpotenexj>kbeis
majtnajmjwne
ùomrnjyjm iuflifimis decretis coè'rcent}acvelutij#mmos cuminfimii incredibiliconcordiatuentur: qui vero
earum dignitatem labefaÛareJîtnt conati,profeéto Reipublica interitum quafierunt:cum inittispojttajîtdomefiica difciplinœ,legitmsnorîi,totiujqiie R.eipub.falus.font
autem eiujmodi curittfeptem qua centum circiteriudicibus confiant: à quibus prouocare nonlicet: necfinegraui mulcla principi temere fupplicare. Aliud quoque buius imperij vinculummagnum eftinnobilium clientelis.
cùmenimin omnibus Grœcorît R.ebuJJwblicistenues &
plebei àpatriciis opprimerentur.aui patricij aplebek impetufaélofepius eiicerentur,ac perpétua interjè diJSiderent,diuina quadambonitatefaéium efi,vtpromulgatis
clientes ab iniuinfimos
veluti
legibus,nobiles
feudorum
ria tueantur. atque bac vnafortaffe ratio efl curimperia
fintapud eos diutmna qui his legbus vtuntur.Sedhoc
ampliùs habenmstquodnobilesprimogenitiapudnos, vt
etiam apud B ritannos magnacaptant partem totius hareditatis ac perpetua maiorum fuccefione auitashareditates tuent ur,ne in plures dijhaéîis prédits ,decus nobilitatis, qua militarem difciplinam tuetur,intereat. atque
ïllud efi quod Lycurgusprimùmapud Spartiatasjemde
Plato
IO.
1ODIKI
J
Pîato in vtraque Republica tantopere
commendat .fed
arias,i 11r. M.x z. ille r x. M.ftatuit:
hkpottiones hœredit
nos certum numemm nuilum babemus.acfimorem maiorum teneremus, cjuemfàli Germant mordicus retinuerut,
id efl,vtfaminœ afeudis omninoref>e1lerentur,& proximis agnatis Saliva, terra (fie enim in vetert quodam tefta- v“.
mentoapud Burdegalefes feudttm appellari proditumejî
ab eo qui primushbeHumdelege Salicajcripfit) nec Lycurgi,nec Platonis legesde fuccejïionibusdefîderarem.Jèd
primus Capetus apud nos concejfoducibus & comitibus
prouinciarum dominio, kgis violad* prçbuit occafionem.
pofl enim facileimpetratum eftàparentibus, vtfœminis
falicam terra capere liceret. Quodjtha efl apud nos imperium conflùutumfrofeflo capitalis efl Iouius,qui ridicule Gallos infi(iatttrt quoddmMn^qtiedamammivi-poremrenbus tneffe butent quid fi Andosvidifjèt an te
fedem regiam, tametfi vacuam,pr<ietereuntes aperire caput ac maiore contumelia dignus eft ipfe qui toto vit a
decurfrdominijùipedesplujquamfimiliterofculannon
erubuit. quod adorationisgenus non modo Perfarum aut
Turcarum reges >jêdetiamjùperbifimi Calipbte Arabû
fèmperabhorruerunt. eft igitur,acjèmperfuit(atque vtinam perpétua fit futura)prinçipis Çrpopuli Gallici tanta
conjpiratiomsjîdes & conjênfits,vt nujqua populus maiore objequioprincipem nec princeps amore tantopopulu
compleflatuTypopulusautem quatum diuinitatis in principeeffe putetyautquanta Itbertatejruatur ex eointellix 1 via /cents ac
gtpoteft,quodnonitapridemLudouicus
&
i
tbcatris,antiquœ comxdU moremrenouari
pemiferit,
i
R ij
facetis
METHODVS.
diBeriis vitia cuiujque notari, ac nepbt quidem
facetis
voluit. ô principem excelfùm & orbis imperio dipara
vit a integritate ac innocetia jretus malediéîa
qui
gnum
non extimuit improbor» iamvero ante Henrici tempus
inaudit a voxerat maieftatis apud nosin rege apfeUadol
à
ab Italis &perequa idcirco me commemorantur,quod
moribus & imperio aliter quàm
gnnismultadenottris
decttitproditafoere. Iamveroincredibile videaturtverH
t amenfit, totjècu!ist in tanta regum multitudine nullum
omnino populi coniuratione cafum. wMvxorisaduheradolonecatusefi. Carolus verofimplex ab Heriberto
Veromanduo tametfbofie acerrimo captus nul'» vi >Jèd
morboacfeniopenit eitts tamenjilius LudouicusHerihenum in crucem egit. neque veto vllum imperium diutitts in eodem fiatufiomiffe reperiemu$,pmerquam Af
Jyriorum iam enim ducentefimus circiterac miUefimus
Ubiturannus abhuius imperij primordio quodcœpitab
Vuaramundifamiliatdeinde
ad Meroueosjtumad Carolum magnttmfofiremo ad Capetigentem delatum ejl:
neque tante heUisciuilibuspotuit,neque externis viola»,
at regesJEgyptifihfippo credimustvixannum millefimumattigeruntomittoquàmfabulojemultadicunturde
jiJSynis & s£gypriis,qua%uefacile fuit imperium illis
nulli hofies regnare
teportkt^abilireacrennere,quibus
prohiberent. IlUverotquttferuntur, antiquijSima regna
Lydomm,Tyriontmt Argtuotum, Corinthiorum, LacedœmoniorU'>Atkenienfiumimœnibus<vrbiïicirconfiripta,
Plutarchus in Thefeo ac Diodoms magnafui parte fatamen diubutofafuijje affirmant & vfueraftnt,qti*
tiùs
IO.
BODINI
tius jleterunt^nnos d c c c. nonfùperamnt. Caldaiqui- Céuerfiones
Impcrij Calccxti
dempoftdquarumeluttionesannis
x.infumma dïoruni.Afauiete vixerut quodjêculu aureum à C atone in origini- iyrioru,Psrbusfimodo eimlibriauCtorc^appelUturAeinde Ninus farum,Par;
armis AJtammaioreminnaJtt,àquoxx
xvi i i.reges an-'thotum.
nos m. c c x x.vjq; adSardanapali exitum impewiït.eius imper'm Arbaci & Belocko prafeflis ceJSit.itafyim>
perio bifariam diuiJb,Medos inter& Ajiyriostrecentis
fere annis dimicatueft, quoadPerfie imperiu arnpuerut.
bincgubernacula tenuerutvjq; adAlexandru, qui PerJàntm imperium ab India vjque in Hellejpontttm latèpa
tens longius propagauit. Alexandro mortuo,Seleucns Afiam maiore: Antigonus minorera: Ptolemaus s£gyptû:
Antipater Macedoniam Lyjtmachus Thraciamaccepertmt. deingrauifîmisbeUis attriti, mutuijque odiisardentestduccntefimo circiterpofiannoin Romanorum poteftatemperueneriït. Afia maiorParthis cefit,poft Alexandri morte anno c t x x 11. atque ita imperiu ab Ar~
face vfquead Anabanû mm magnagloria militaris difci
plinœfloruit armescirciter D.hinc Artaxerxes Perfa cœ~
fo Artabano regnumfujcepit:idjue Perfa tenuemnt annosamplius c c c c. quoufque Hornams pnnceps Arabum,Perjiam & Syriam inuaft.Sedad cetera. Cretes,
Siculi}vrbéfque haliaveteres imperium diuturnum in
eodcmftattt nttllumbabuerttnttfidmoxàtyrannidead
paucos ab bis ad populum, à quo rurfus ad tyrannidem
relappt,nonprius iaflari dejiemt, quaimperio Romanorît acceptent; de quibus anteà diàm à nobis efl. Catera
confequetisatatis imperia videammid eji ab Iufliniano,
il iij
qui
METHODVS.
Côuérfiones
Imperij Gre
cotum.
Vandahs Afric* Gotbis Italia
Parthomm
erepta
qui
quoque reprefôs incurfionibusjmperij
dignitatemjùmma
cummilitari* acdomeftica diJciplinagloriareftituit.HiBritaniam ac Germafoaniam Gothis,Galliam Francis,
niamfuperiorem incolis relinquensjimperij Graci limites
Alpibus, Danubio, Eujrate, & Afric* patentibus otis
circonfcripfit. in eoftatuflontitimperiumannisferecen'
tum acviginti, hoc efivjque ad Coflantem Heraclij nepotem, cuius temporibus Arabes s£gyptum, Syriam ac
Ctliciam pofl etiam Ajhcam Romanis adememnt &
in Italiamvfque exercitus & colonias tranfmijèrunt. ex
altera parte Sclatti Pannonias & iVyricuminuafèmnt.
antea Longobardijêdes in Injùbriapofuerant,&
bonam
bella ciuilia pro im.
Italia partem occupabat.Jècutajitnt
perio Gracoru, cum alius à militibus, aliusà Senatu imperator eligitur.nam Leontius luflinianum minoremin
exilium egit: Abjimarus Leontium naribus trtmcatu in
carcerem comptait. Iuftinianus barbaroriï ope rejlitutus
aduerjârtos de imperio deturbauit. hucPhilippicus excepit, qui ab Artemio crudeliJSimè efl exc<ecatus:nectamen
diuturnum fuithuius imperium .paulopofi a Leone Tiberiuslmperatoreleéius trucatur. maior etiam Confiantini 11 IL crudelitas qui expugnata Conjlatinopoli Artabafdum vnà cumfliis excacauit :Jèd maxima clade à
Bulgaris accepta miferè interiit. exquo imperium ab Hirenejîtfieptum eji qua filio exaecato Carolimaghinuptias appetens'mmonafteriûàNicephoro
tmdituf.ipfè
Imperatorfaéius à Bulgaris pofieà cafûs cfi.fuccedit Mi
cbaelvterque quorum pojhremus à Bafilio craûeliteroc-
ciditur.
IO.
BODINI
ciditur. qu'eus temporibus Imperium Gracorum anguftis
regionibus definiebatur, cum lllyricum & ïtaliampenitus amifijfent & bonam Afin partem Turcœ & Arabes occupèrent ipfiveto Grœcorâ principes jmutuii odiis
ac bellis ciuilibus tandiu iaélati funuquoufyte Gallomm
armis imperium occuparetttr.his
tamenfixto & quinyuagefimopoji annopulfis,Gr<xci rurfits imperarunt,fed PaTurcas A fia domiUologi &Cantacuzeni dijiidentes
de imperio deiecîi.
nos euocarut ,à quibusjûntpaulopofi
^irabum
quoque imperia languere ceperantcum Turcg Conuèriîones Imperij
inEuropamexercitus
tranjmifémnt. Cumenima Grœ- Arabici.
eu defecijjènt annofàlutis circiter d c t. breui Syna,^£Ajricam y/yue adOceanu: poji etiam
^ptumJPerfiam,
& ItalUparHifëanias&ettcSicUiamjPeloponneJûm
temoccup<trunt>tantavifloriaruceleritate,'vttotactam
multdi regiones ante domuijfe, quàm peragrajfevideantur.ac tametfiobfiura eji eorum,&fabulis
confufit bifioria quam nofhi literis mandarunt y facile tamen intelligi
potefiex Leone Afro,& Gulielmo Tyriomepifcopo,qui
antiquitates iUorum ac regiones penitus infj>exerunt,nullumfere imperiiïexcepto Romano maius anteà extitijfè.
Ipfipontifices3qui Calipha dkebantur,fola religionis opinione tantum valuemt, vt leges omnes diuinas & humana arbitrât» fito moderarentur. ab his enim Imperatores
& exercitus, veluta dits pedebantireliqui principes vita
iîlis,caput,fortunai}imperium denicjue accepta ferebant.
fed cum de religione inter fe diferepare capijfent ,propter
Hait cadem,pontifices quoque *&gyg't cum Babylonïts
4c Damafcenisgrauiflma bellagejjeriïiideinde Gallorû
viribus
METHODYS.
viribtts de Hiftania vlteriore,pojt etia de Italia,Cyprot
acSyria decedere coaéîi:tandeàPerJts^uoque,Tartarist
ac Turcis repulfi,vires
in y£gypto & Sdfrica collegemt.
annojàlutis centejtmo circiterac millefimo. bine Tunetani reges à prima incurjîone ^Aubutn in Afhcajregnitad
id eftjvt Muleaffes cohœcvfyue temporagubernarunt,
c.Sultaniveram P orifice max.iaélabat annos dccc
ad Tomombeium, quem SeSaladino
yfqi
ro s£gypt& à
limus Turcarû pt inceps in emeeegit,annos cccxxxvi.
odiis ac cttdibus exarfèmntcttm
obrinuemnt. fedtanris
Mauris Tunetani reges &interfi Mauri,pofi etiaSulConuerfioneslmperij
Turcarum.
tani,'vtHiftanfmacTurcaruftatfiviribusnuncferuire confite fcantJifdemfere temporib.qmbm s£pyl>tiïSaladinus occupauityduopotentijïima
doleuerunt; Tartarorttmfcilicetac
imperiapaulatim a.Turcarum .Jcribite-
nimHayto
Cangufcamm
Tartaronm3qmolimScyta
dicebâtur,principem imperium in ^Ajjia maidre longe latè propagajjè:& ex eademgente Turcamm vnamlegionemi<juœPerjîsauxilio'venerattacceptareligione^4rabum in ^Ajia minore conquieuijfè acjênjtm ^Arabum
&• Grœcoriï dijeerdia in tantam potentiam creuijjè vt
exquo Selimus hamopriuams Cappadociaprincipatum
c i
arripuit, amo m i i i. ad Selimumhuius patrem,omnia non modo Gnicortt &• ^Arabum imperiafed etiam
proaincias omnes à Danubio vfque ad Êoryftbenem,bo-
minumferocijîimorum, & vtranqtte Pannoniam atque
Illyricum occupannt: tametfi Perjarum, Chriftianortt,ac
Conuerfiomaximis belîis impîicarenmr, IntereàPoloni
nes lmpcrij Tartarorfî
àGcrmanis imperio diuiftt regpiï à Pyajio duce conditu,
Polonici,
anno
IO.-BODINI
1
enim
annofàlutk occ c.fahciteradminiflrabant.neque
ante hoctempus certa narratio ab hifloncis colligi potefi.
ex eo tamen Polonorum gefia lucent, quod cum Turcis,t
Gefmanis,acMofcbouitisgrauif>ima bella diugejjèrint,
fui tamen imperij dignitatem baSlenus conjêruarunt ac
Prufliam Germants 4demerut,Jequeipfis aduerfus Turcarkm opes etiamnttm fortifiime tuentur créait auteimperium illud tum maxime ,cmm Pjajîigens in Heduuige
regina dejîijjet. tunc enim Iagello Lithuaniœ rex accepta
religione ChrijlianajeginaPolonU
duxit vxorem anno
t. ab hoc lagellonum gens imperinm legim ccctxxxy
timo iurejufcepit. Eodem t empote quo Pyafius in Polonia,Carolus magnus in Gallia Nicepborus in Gracia,
Gotricus Daniaregnu
imperiuminierunt'.fimttlquoque
Conuerfiones Imperij
amis ac legb. flabiliit, ab eoque ad Nuham regnatu efi Daniz
re- Suecix.
annos c x i.tum Henricus auceps Imp.Gemanomm
gnum illud in prouincia formant tedegit.fed cùm ab imperio poflea Dani defciuïjfent ,mrfus ab Ottone vifli
fitnt atque iterum rebellarunt Sttenone rege, qui à Valdemaro fratre deiedus eft à quo regnum fuccefîone de
latum efiannopoji c ex L. adMargaretam,qua
Daniœ,
& qua PomeranUducemadoptauit.
trigefimoquinto pofl anno Eu gelbertus à Danis dejiciens Suecia regnum inuafit: quod
poflea ciuili feditione coacîusreliquit.rurfus
triplex illudngnum vnius imperioBauariparuit. pofl hune ChriSuecUyOC NoruegUprœfuitimperiis:
flianus elecius efltàquoc*teri
confequentesadbœc vf
que tempora imperarunt.regnum tamen Sueciç Goftauus
ademtt,ex quo maxima
Chrtftiano Ihnonitapndem
S
belU
ac
M
ÏTHODTSi
bella inter Danos ac Sutcos oborta nondum conquiermt.
Jilud auté animaduerfione dignum ejl, quod ab Holfiero
Sueco accepi,explunbtts hberistus ejfeprincipibus eligedi quem velint id quoque fertur commune ejfe Polonis,
Lithuanis,Hungaris &Abifiinis. Sequuntur Britanni,
qui regiampotertateminitio vt omnesferepopuli perCônuêrfio-tulemnt.Polydoms enim reges oéîo &jèxa^nta,ex'an'
'neslmperij
Britannici.
tiquisfeu vtns,fèufabulofisfcriptoribtts,mMecirci ter annos ante C*farem,Britannisimf>eraJJèJcribit: Romanis
veroipofleà^uàm àCafare vittifunt, annos quingentos
J>amiffe:id efi adTbeôJo]tumv^ueimiore:quibtis
temà Scotis & Pifti$grauif$imèptemerenturt
poribus mm
acde Romanorum auxiliis defterare cœpijjènt ,Anglomm& Saxonum opesè Go marna mocamtJnjwIJis Bri
occupartmt -.jedita vtfeptem reta
ges diuifis imperiis dominarenturtac perpetuis bellisin
Jeipfôsgrajjarentur: quoad Egbertus poji annos circiter
c c. quam Angli Britannos in Galliam expulerant, id
eftannofalutis o c cc.penefolus imperauit.pojieà Dani
ac Scoti moxvicli, mox vtélores Injîtlam morepradonû
annos fere c i. diripuerutvfque ad Eduardummaiorem,
quiDanis puljls impetiumrecepit. centeftmopojlanno
bellis intérims flagrantes Gulielmum Normannû cuocarunt.is Har^^cx^,<tc Republica conjlituta,regnum
Jùccefîione adjûos detulit qui annis fere cent hac decem
fortiter imper amnt.fecutus efl Stephanus comesBlefenfezenere Gallus,(jui regnûle gibusac domeîiicadijciplimcxxxv
nahumaniterinformauitannojàlutis
upoji
Henricus IL génère quoqi Gallus,O'Stepbani,vtplerique
IO,
1ODIKI
comes Andmm>Cenoriejueaiunt,filius;patemoiure
manorum, ac Turontmr.Stephani adoptione & materna
feccejîione,^4ngliam & Normaniam; vxoris dote^Aquitaniam & Piétattiam confecutusjnaximîtimperium
diutiJSimè rexit, ac deincepseim pofteri f lorens illttdregnum,acbellicis laudibas abundans annos c c c c.itagubcrnamnt vtvniuerfam pêne Gallium parcimlegitimo
iure, partim vi, partim fraudibus, citmcimhbello Galli
premerentur, occuparint. tandem aliquando conftirantes
Galli, &vifloriammincredéili celeritate vfi,^y4nglos
de tota GallU pojJèjSionedeiecerunt. hi vero cùm hoftili
bello curèrenttCiuilia cum tanta crudelitate gejfemnt,vt
ludicravideantur quœde tragicaThebanorumferitate
proditafunt,prœhis qua à Polydoro narrantur.qui tamé
in gentis gratiammultajcripfijfe fertur.nec mirtm videri debetjtPbilippas Cominittsjcripferitannisfere x xx.
quibus bellaciuiliagefta fine, fit a z!ate cafos effe repU
jiirpis homines amplius lxxx. omitto reges duodectm
qttipopttlijèditione ac principe coniurationec<tfî,aut imperiojpoliatifuere.FieJiat <vt de Hifyanis quoque breuif- Conuerfthi
1 Imperij
fimèdicamui. Nullttm autem apud eos imperium anti- nés
IHifpanici.
Celvide/nus,
auius
auàm Cartbanneftum. niftfortaffè
te (*f Gallos magnam Hijpanie partent ante Carthaginenfes domuiffe,ac regioninome'dedijfe putemm\id quod
Hiffcanifatetur>fed quoniam hac certa hijîoria non [un:
comprebenfâ,ducendum ejlà Carthaginenfibus initium,
qui duce Mejèo magnam partem Hifj>ani<t occuparunt,
vtex Iujiino & Orofio intelligipotefi atque imperium
tttntifbertenHermt, dam à Romanispenitus eiicerentur.
S ij
non
METHODVS.
non tamedomita erat omnino HifJ>anid Scipionis <etate,
cum vlterior fûos principes Cafâris quoque temporibus
Tjâberet. a Scipiona Ajricano ad Gondencum regem(qui
primus égente Vandalorum Hifyanias inuafit)numeraturanni d c l x.pofleà Vandalis in dfïicamtraiicientiAlaritus Pannonius degente Baltbpmmi
busfuccefiit
dux eut. ab eo Gothi c c c.annos in
qui tunc Gothorum
Hifjtania regnaruntjd efl,vfy ad R.oderic&,cuit(s temfonbus Arabes ac Pccni inmerjam Htfyaniam ,prœter
Cantabros & ^Ajlures, injûampoteftatem redegerunt.
id autem contigitannojâiutis
dccxvi i.imperij
Rohaie conuerfioni
derici annojèptimo,vt Tafaphaftribit.
qui vt illatum vxori
caufam dedit Celtiberiaprinceps
Panos in Hifraniam eJhtpmmà Rodericojvindicaret,
uocauit^Pofieà Galli Carolo magnoprimùm,aemde Ludouicofilio ducibus,magnam Ht fyania partent ab ^Ara
bumJ&rujtutejmndkÉLunti aeper legatos tandiu gubernarunt,quoad Luàouicm Pius,lamfredo legato liberum
imperiwnpermifijfet .pojl Hifyani recuperatis viribus,
duce ^Alfonjo quinto Aubes ex omnifere Hifpania exGothoegerunt. cùm autem in Veremundo ^Ifonfiflio
mm légitima proies defecifJèt,Ferdinandus
primus ^Ardiftraéiis in quatragonia reximperiumfujcepit.pojleà
tuor,mox et ta in quinque partes Hiffcaniœ imperiis, crudelifiinut cades non modoprincipum interipfos confecute
funtyfed etiamjratmm,pArentum ac liberoram.nam^Alfonfus III. isffturiœ & GaUiciaprincepSiOmnesfratres
oculis otbauitivnus etiam cjtfus efl, cum partent imperij
occuparet.cojtmiliter
^Alfonfùs II II.
aRaymiro fratre
oculis
IO.
BODIKI
1
Raymirus alter à Ferdinando jratre
crudeliteroccifus: Gardas itidem à jratre Sanéîio-, hic à
VeUtdo alignante poftAlfonfus V II I. génère Gallus
Raymundi Tolofatisfilitts, tria imperia cum vno & eooculis eft orbatus
dem coiunxit.
mrfus Mauri
magna clajfe Hijpaniaf inuafemnty & bonam partent ad Ferdinandu vfque Philippi proauum maternum tenueritnt. fie tandemimperiu,
partsm vi & armis pantin etiam légitima Jkccejiione
magnopereauélum>nuncfumma mmvtriufque difciplinet gloriafloret.boc etiam gloriojius^uod in dfrkam vf~
vbemma ô"
que & ^mericamje^es^^arwanoftjtne
quœftuojipimamercatttra
Çhnfticjue religionis ampliac longiusprolaturijunt^um
jicandœftudiaprotulerunt,
tam latè patés ex omnibuus quœ vnullumfitimperium
nius dominatu regunturjn^u^minàipïindpitrwutum
fit: quod imperij beneconfiituti
magnumeji argumente.
Catera TartarorH, Mofibouitamm, Indoriï & sEthioex hifloria plane comperta,
pum imperia, quanonjknt
prœterimitto, exiistamen qu<chabemtts explorata yperJj>icuumfitnullum imperium magts diuturnufuijje^Mam
Gallomm nec bellis ciuilibus minùs opportunum. multa
(juidem in moribttsjegibus,inf}:itiitisjttdiciis,egent
emedatione-.ftatw veto Reipub.tanta diuturnitats probatus,
finegrauiJSimo Reipublicapericulo mutari nopoteft.bxc
enim optiniacautiô^eji ^Anjlotelis^ vt nibilineaR.epub.
mtttetur^ua diu fioruit in eodefiatu. Sed quoniamplerifae buius œtatis grattes &emditi vm,optimatumflatus; nonnulli etiam populares magts probant, vnum hoc
brerefiat, vt eomtofententia repudiata deoptimofiatu
r
uiter
Siij
MITHOBV
Optimus
Reipub.
flatus.
S
lam enim Polybij & eorum
quiab eius
fcholaprofeéii funtfententiam confutauimus argumetif,
vt opinor,necejfariis ad ajfèntiendumàtaque cùm triplex
fit omnino Reipub.fiatus-, vniusjciltcetiplurium>& omnium: danda e]î ope fa vt nojblùm vitiofos fugiamusjèd
etiam interlaudabiles optimum quenquefequamur.peruiterdicamus.
etiam tyramis plurium,
niciojà tyrannis eflvnitts-.peior
omnium & lege
pefiima
dicituroligarchia:
denique
qua
Gratis iyho^nTéKfiiceroni quoque
folutapoteflas, qua
nultyranis appellatur.quœ anarchia proxima efl,in qua
extat,
lus paret,nullu4 imperat:nulla recîèfaflisprœmia
nullajkppliciapeccatis.igiturfihçc
reuciamusjnecejje efi
fiatum eligere popularem,autoptimatum,autregnum.de
popuUri nibiljcribendumputarem,nijimuhomm
quoq;
fententiispYobaretur.etenimN.Macciauellusargttmentisac rationibus prafiantijSimumeJJè perfùajum habet.
fed in eogenere minùs illi credenduputo, prafèrtim cùm
euertatjuœ dijj>utationisfundamenta.naminprîncif>is
inftitutionefiatim initio duos dutaxatpojuit imperijftattts; monarchiam & Rempublicam. idem ad Liuiû Venetorum Rempublicam omniumpraftanti/timam
ejfe aftamen putat ejfe popularem;cùm Ubro III.
jirmattquam
jlatttfpopttUresJêmperlaudabilioresfuiJJèfcripJêrif.cotràpbilofopborum &hiftoricoru, contracte omnium magnomm viromm prcbatam opinionem.vt enim alios omitta, Xenophon bonus idem imperatoracphtlojophus,
popuîarempotentiam virtuttbus omnino inimicaeffe tebonis omjlatur.necaliterftabihriautretineripojfequàm
nibus eieftis idem
quoque ^érijioteli
vtjûm efi, eo loco
prafêrtim
ro.
bodisi
pufèrtim vbi alios ad imperium, alios ad obfequium natosmaximis argumentis
à
confirmât, fedomnis Platone
manauit error, qui imperiopopulari conflituto, perniciofam aquatùnem inuexit. tum ^Academici tmiabeius
fihola ptofeclifîtntjrationes
illius amplijicamnt- Pofuerunt enimfocietate concordiajêmari concordiam acjuubilitate iuris'. œquœhilitatempopulariftattt.
deinde fumciues omnes vnum&idem
tnaparitateacjimilitudine
effici atque buncfinetn effe bumanxjbcietatis. ^/Iriflo'
teles Platonis bypothefim non confutat,fed in eo Platonem labi exijlimat^uod ciuitatë maxime vnam ô* tandem efficere conatur,atque iflo modo ciuitatem euerti, ô"
familia euadere. qttafanè ratio frigere mihi videtur. ego
vero bypotbefim nonjolkm abju^ù j,vt voluit ^Ârifioteles,Jèd plane falfam ejfeiudico.namfiad naturam,<ju*
remprinceps efttomnia reuocemus,perfj>icuumfit mundu
btmcquo nihilpulcbrius efiab immort ah Deo coagmentatum,ex inœqttahbus partibus & maxime fibi répugnatibus elementis, orbiumque agitationibus cotrariis ita fihi confiare 3vtjkblata illa cogruenti difcordia intetitums
imitetur, id
fit:non aliter optimaRefftiblicatJtnaturam
quod neceffè efi, imperantibns acjitbditis,femis ac dominis, potentibus (y egenisprobis & ïmprobis robitftis ac
imbecillisquafi tempérât a repugnantium interfe animo& inconcujja retinemr & quemmmficietatejlabilis
admodum in fidibus & canin ipfo concentum ayualem,
quem vnifinum vocant, aures erudita ferre nonpojfttnt:
contrà verodifîtmillimis inter fe vocibus tum grauibus,
tum acultis, moderatione quadam interfe confufis harmonia
MITHODVS.
monia concors efficitur: ita quoque *quaUtatem,vel poin
tiùsparit-atem
Mampopularem Kepublica nemofanus
inter v&
interieflk
infimk
pofôcjêd
exfummis
ferre
trojque mediis ordinibus moderato, rations oui tas, mirabtiiterfibi congruit difimilium conjènfu. Sed indepeflis
rerum omnium publicarum, ytiod qui pares funt quadam
ex parte, omnino Je pares ejfe arbitrantur. qui autem quodammodo impares, omninoJe pares ejfeputat.fi igitttrtata efthominum inter ipfos tanta ingeniorum imparitas,
quis ex aquopartieturimperium,opes,bonores,magijtratusfperinde efl acfi-viéîus & veftitus pueris,adultis,fè& tfta ratione œquanibtts,4gris,athletis,idëtribuaturt
& quoniam Plato in Republica
litatemferuan patent
bonorum œquationem vetmt (conjcripfit enim quattuor
ciuium claffes vario cenfit)&> quipojleafecutijitnt Academici,qmque Refyublicaspopulares inj}ituemnt,aquationem bonommfemperjùsî;ttlerût,ne
labefaétarentfundamenta Rerumpublicarû, qua maxime ob eam caujàm
conftitutœfunt -vtfua tenerentttr'.curnonetiamimperij
tollunt aquationem ?eftenimpopularisftatus nihilalmd
non tam abjîtrdu erat omquam imperij Jkmmi aquatio.
nes omniûopes quam imperium œquare. proptereàquod
opibus quijquefruipoteft: imperadt veroprudentiapaucifîimis efl à natur* tributa quid enim plebe Jlttltiusî
qmd intemperantius ? & cùm in bonos exarferit,quid furiofius i retfè Liuius; muîtitudinis eam ejfe naturam, vt
bumditerferuiat, autjùperbè dominetur. neq; enim opus
efl exemplis, qua vtinarn tam multa non extarent. nam
qui populare imperium Romanorum laudant,illorum bi1 florias
10.
BODINI
Jîorias non Ugiffe videtur. quid enim miferius cpùmplebema patriciis toties difcedere ? quid inaignius quant ci*
ues cum ciuibus toties in vrbe mediainforo, in campa,in
commis, in Senatu,m templo louis capitohni;lapidikfaP
Tulcwus,gladiis interjè dimicare ? lapidationesinquit
lius, inforofipe vïdimus-.nonjkpe-ftd tamen nimisfepe,
Appuleium SaturninuTrigladios.Jcnl>it.n.^éppianus
bunumpljlipatum optfiabus & armata manu iegestultf.
creatum in commis
ciues à ciuiinterfecijfe,
fèy conjulem
bus è campofadijSimaiapidatione
pulfos. quanquam vjîtatum erat vt competitores armati Jùb toga iuflopene
cumexercitu
ad comitia venirent.omitto
rupta fraude
comitiajargitiones,obnunciationes,&
populi fréquentes
ab agris & necejfanis ne gotiis in vrbé euocationes.omitto innumerabiles legum rogationes,abrog4tiones, derogationes,JttbïogationeS)Obrogationes totactammultaplecontraria, grpaub momenbifiita, Senatuftonjùltajibi
to ad plebk voluntatem mutabilia. nec Roma tantùm,
ettam Atbenis ea contigerunt:apud quos Reipublic*
Jêd
confiliaiquibusmbilfàncTtusej]edebet,à'
plebe petebantur:idefi,ab
injânoacfunofiprudentia.
itaqueçitm Phi
lippus in Atticam irrupijfet populus accepta nuntio in
theatrumfub auroram conuenit, vt efl apud Demojibenem>ànuïlo magiftratu vocatus-.ac tantus omniumjlupor
confecutus ejt vt nemo adpopulu verba facere auderet.
boSiibus obficonf militer apudFlorentmos,cùmjàpeab
dione cingerentur,à plèbe co»Jtliapetebantur.itaq-
quod
in mi-
aliquandiujietifvtraqueKej^ublica(quannuam
jërrimoftam)tribuenaumeftArifiidi,Pericli}Cononi>
T
Cojmot
M E T H O D V S.:
tamen a fuis aut eCofmoac Laurentio Mediabùs qui
ieÛi, aut maiemultfattfunt. acnefdo cur Macciauellus
homo Florentinus populare imperium tantopere laudet,
cum ex eius btftona perfj/icuumfit rerum omnium publicarum nullam Florentina, quandiufuitpopularis, calamitofiorem extitijfe. CùmigiturRefyublicapopularis
magnorum virorum confenfurepudiatafit, reliât vt viâeamus an beatiorjtt optimatum <juamregia poteftas.
funt^ui Platonemoptimatihus imperiutribuijjeputent;
fed valdefalluntur nam <juain impefiojitmma ejfe docuimusjpfe adpopubtm,id efi ad ciuium omniummultitudinem aetulir.lerttm inquamferendarumjnamfiratuâ
creandorum,ac Senatus quoque legendipotestatem %po»
Jiremo ius vita ac mets quinetiamomnia publica iudicia populo dedit,proj>tereà quod vniuerfùs populus offenfioneaccipit. qua ratione oporteret eum qui iniuriam accepit, & infùa quenque caujà iudicem ejfe.priuatorum
quoq;iudiciomm ciuesomnesvoluitparticipes fieri, tum
Jubiecit rationem; nefi à iudiciis excludantur,fe non putent ejfe ciues Platonis interpretes hoc temperamentum
popularis fiatus ejfeputarunt \fed hocanteà cefutatum à
nobis eft.qui tamen ab eiusfcholaprofeéhifùnt, optimatu
imperium magis probant \quodinter populare &regium
medium fit. fedin et labuntur quod virtutem in medio
rei vel numeri, non in medio rationis collocare videntur.
quod quidemfi vetumfit, necbonusqui fquamprincepserit,nec vlla faclioforumoligarchia.propterea quod vnum
inter & multa,paitcorum veluti medium
pofuit virtutis.
fi quid tamen in numeris laudabile eji,profeâfo vnitas eflf
omnium maximè laudada vt ipfe Plato in libro de ente
&vno
I 6.
BODINI
(gj«vno diuimfiimefcripfit. at quatb meliùs Arifîoteles,
qui tres legitimosRerumpublicarumftatus oppofuit tribus vitiojtsfregestyrannis, optimales faétiofis,populum
turbulente plebi ad extremum regiampoteiiatem reliquifprajlabilioremejjè affirmât ,neqi tamen Platonis diélum illtida mttltisvjùrpatum, à Qotareno iaciatum refellit;jcilicet difficillimum ejjè vt vnus aliquis integer ac
fummavirtutisbomo reperiatur-neccertè re futatione digna eiîobieéîio,quaàjeipjà refutatur: citm diffialius fît
viros bonosmultos inuenire quant vnum. &cumin ntulùtudine optimatumpauctores bonifint,mttltorumfuffragio cedunt,quia in optimatuacpopuli Republicafêntentia numerantur,nonponderantur. quodfimetuendus efi
•
tyrannusy quanto magis tyrannomm metuenda multitu
do ffèd his omijiis qua probabtlia "videripoffuntxur non
in Republica ftabilienda vt in rebus omnibus, naturam
imitemurinamftnaturam propius infyiàamus, monarchiam vbiq} intueri hcebit.videmus enim vt à minimis
aufficer, informicis eam qutalata dicitur.in apibus regem, in armentis ducem, ingregibus hircum aut arietem
fettarium (vt intergrues ipfis vnamreliquafiquuntur)
grinfingults rerumnaturis vnum aliqutd excellerezfie
adamatem inter gemmai aurum inter metalla,Jblem inter fidera, denique Deum vnum mudiprincipem & auéloremiquinetiam inter malosgenios, vnumaliquem eminereaiunt.fèdnelonnusproçrediamur^uidejicdiudfamilia quant vera Reipublic* imagofbœc tante vnius imperio continetur, qui nonjiclam, vt Venetorum duxjèd
veram Régis imaginem refert.conuertat igitur Plato reram
T ij
METHODVS.
tum naturam,& fîmes in eademfamilia dominos,pîttr a
in eodem corporecapitaplures in naue gubernatores ^litres déniai in apibus, ingregibusjn armentis (fi modoruJticipatiantur) duces coltituar.pofiremoplures Deos immm ego illi ajjentiar optimal!*
coniungat
perijjôcietate
imperium regnopraftabilius ejfe.jtn tota rerunatura réclamat, ratio d'jfèntit experientia diuturna reluttatur,
non video cur Pt«*onem aut quenquam aliumfèqui naturam violare debeamus nam quod Homerus dixit,tvn
«; xo/g^tvo;
ha tt fixtihihf, idem SyècyctàtyTroÀujuig^vîiH
billa carminibus augurata dicitur, Reipublica Roman*
Jâlutem in regno poftam ejjè Çcilicetciues aliterfèruari
nonpoffcejuàmfi regehaberent.neq, enimfolumfalubernmumjjt Tacitusjcribit,fed etiam necejjariuin magnarum rerum adminiflratione imperiû pênes vnum efje.&
quidem tres Tribtmipoteftatc Confilari documentofuere,vt Liuius tradit quant pluriumimperium belloinutile
effet, confimiliter L. Paulus ac Terentius Varrus aduerfus Annibalem Cbrijtiamprincepsaduerfus Turcarum
regem: Grœcoriï duces aduerfùs Philippu: nec ita pridem
Germanorumprincipes aduerjûs Carolum y.magnojuo a
damno expeffijûnt,nihilapluribusreéièimperaripojjè,
itaq; Grxcï& Romani cumgraue bellum attt/editio ciuilis Rempub. perturbant ,advnius Diélatoris,auts4rchi, aut Harmofla imperiiï velut ad facram anchoram
corfugiebant: vtfepe Florentini, Genuenfes,ac Veneti
extremis Reipublica temponbtts fummû imperium belli
acpacis •vniimpeutoripermiferunt. quanquam quid argumenter, citm innumerabiltbttsjcculiscompertujttypopulares
10.
BODINI
pulares & optimatum flatta bominumgeneri perniciofes
Indorum,
ejjeîmagnuefl
imperium Turcarum,Perfiru»
maius etiam Abijïinomm
Tartarorum
& Hiffanom,
qui nouum terrarum orbemfim legibusfitbieterunt: latè
quoque patent regna Pœnomm, Gallorum, Mofihouitarum, Polonorum, Gothorum, Britannorum
quioptimatum imperium ignorant;populare deteftantur.quin etiam Americipopuli regiampotefiatem ab extrema meid quod faciunt non do£h,fed
moriafemperretinuerunt
ducenatuimbuti;tion ab AriSlotele injîttuti,fedabipjà
ra informatucum autem audiunt in Italie, aut Germanti
quibufdam angulis optimatû imperia latere, miranturtd
jîeripojfe. ita noftrorum hominumpleritfc Rempublicam
Venetorum tandtu id efl annos arciter dcc cfletifjè
Gallomirantur,quia idfîtrepugnatenaturd:regntivero
rum non anguftis paludibttt contcntum,fed longe latè patens cum incredibili rerumgejîaragloria m.c c.annosfloruiflènon mirantur; quia nihilnaturx congruens mirum
debet videri. AtquetUudeflï nifaht, cur Contarenus,
Rempublicam
Mantinus,MacciaueUus acpleritjuealij
Venetorum praftantifômam omnium ejfeatunt.& quidem MkhaelSurianus
Venetusfùmmœ vir eruditionis
ac virtutis cùm Lut eux legatum ageret profita erga me
beneuolentiafepeme de nolîra, ego dlum defit a R epub.
bumanifiimèpercontatus, dijferere maluit, vt prudenter
omnia,(juam iudicare nec ego de re tam ardua iudicium
mibifûmo :Jêd quoniam vnius imperium tuendumjùfieillud
pimus,nobiifj>à repugnare videremur,fioptimatum
imperium probaremus. Aut igiturprœflantU Venetorum
Tiij
eft
METHOD
VSi
efi in bellica virtutetaut in legum aquitateautin religione, aut in imperij magùtudme &• opibus, aut in artium
varietate bellica laude omnibus fere populis mferiores
Jûnt. imperij magnitudine paucis admodum fuperiores:
artegubernandi & quafiuofâ mercatura,cedunt Hiftantsianium varie tate, Germants quamquiftp religionem
priuatim colat,non magnoperecurât, &pontificibus qu§jliones impietatk ademerunt. refiat legumpraftaeiatqu<e
qualisfit, ex moribus ciuium intelligitur. Plato Spartiatas fortes ac temperantes vocat,iniu$ios tamen: Romani
fortes ac iufii babitifunt-.Hebrai rehgiojî: Mafilienfes
ittfii ac temperantes: Athenienfis artibus: alij virtutibus
aliisflorueritt. Venstififta vtrtutcprofeéio conflits £r
laudem nec illiseriprudentiapnefiant'.aliaruvirtutum
pere,nec cancedere velim maiorem <\uamaliis.Sanè leges
antiquasjùa ciuitatis magnofiudio colut: in quonon minima laus inefi. annquitat'ts enim tantaftecies efiacmaiefias, vt non immtrito dubitarit Arifloteles, vtmmlegi
antiquA noua melior debeat anteferri, nec qnœftwnemfibi defniendamputarit.hoc etiam magna laude dignu ejf,
quodjôcios & inquilinos ,fummaiuris aquabilitatefouent: peremnos qtioque fummaprofequunturhumanitateiacji quiprajtatmagnts opibus,tuoru af finitatemquœ~
runtjvtnobilitatenuUa dos maiorvideatur. iam vero in
cojiliisdeRepublica capicndissatq; omnino in bellitfitfcipiendkjn percutitndisfaderibusjin tuendapacemagna
pmdentia vtuntur. qua cùm maximafînt, maius tamen
efi adimperium rttinendum, quod loci opportunité aditua omnesfacillimèprobtberepoteji. nam Genuefes olim,
tynon
IO.
IOPIKI
Ludouiats x i i. Galîorum feximpertum tUu plane ademerat,fi vrbem obftderepotuiffet.it tique niktl vrbimetuendum abbofle. bellis autem ciuilibus hoc tempore iaclari, aut res nouasmoliri non magnoferepojjùnt tj,qtti armorum vfu ac militari dtfàplina ca~
rent. Romani contrà bellis ciuthbtts ardebantscùm ab ex& non iupridem
ternis conamerant.ita<p citm cmitas bene confiituta milineckgibus tantiun,vemmtari ac domeftica dt/ciplina
etiam armis contineri debeat, alteramjûmma cumlaude
tuentur; altéra omninodefermmnt, vt Contaremus ipf
itaque citm ingrutt hofiis non modo militibus,
externu vri cogutur. quàmpruJèdetiamimperatortbus
denter nefcio illud tamen omnium imperatorû confèntiens opinioiampndemimprobamf.neccertèplures
ciuitatu mtetitus,quam ea de caufa memorantur. quare Bartholormtus Coliouus3cuipro Republica benegejla vt imVeneti erexeriit, eos coarguijjè
peratoriyftatuamauream
dicitm ,quodfeipfos Remq-, publicam homini peregrino
nam Corintbusnonalia
nonfat'tsprudentercredidtffent.
fatetur
de caufa in tyranidemmet dit, quàm quod Timophanem
ab
imperatorem peregrinum euccaJjès.fimiliterBritanni
à Tunis, quos adpra4nglis,Htfî>ani à Mamis,Gr*ci
fidmeuocarant,deimperio
deieâifuere. Contarenus domefticte dtfciplme, aepacis tuenda caufa militarem iacetamen ejt, ne cùm alteram negligiït,
referibitiverendum
mtrawp amittanu illud quoque ad Reipublica quietem
non parumfacit, quod optimates fecum ipjt,& cùm Republica confj>irat,ne inquilinoru multitudmejî difôdeat
facile opprimantur. concors enim potentia paucorum, in-
tjUlt
MIIHOBYS.
non facile labefaftatur.
hocetiam non,
quit ^Ariiîoteks»
c'mitates minus opportun*
parum confert, quod magna
vt Ariftoteles tradit,proptereà quod ma.
funtfedittoni,
kominu
gnam mediocr'mm
multitudtnehabent,quifùmmos cum infimis eademfocietate coniungunujed nullum
Reipublica mains prajîdium efl, quant
tuendaoptimatû
nulla imperia perpétua funt,nec fine colîega tnbuûquod
tur: fed bimeftri,aut trime fin, autfemeflîifyatio, velad
anno definitmtur.qttorum veroperpetuifunt ô"
fummum
maximihonores ,nulltim eft imperium vt Ducis,Procuratorum D.MarciyCanceIlarij.
quodfî quisfumma'virtutejvelopibw
vel gratta reliquis prœftet, vix admitti.
turadfitmmos honores ne virtutis
fpkndorefitomm ciidjue arcanu imperij quod im& Ephefij ofhacipno detegebanc ac nimis àpertè virtuti hélium indicebant > intelleclum eft in morte Lauredani illius qui ciup mutuis eve-
uium omlos prajbingat.
prudenter J/ithenimfes
dibus graffantes infèipfis ,Jôlo nutufcterruit
vt proieéla armis difcederet, quos tamen nulla vis magifiratuum
coêrcere. tantam hominispriuativirtutem
potuerat
qui
Rempublicam gratafïima clade liberarat.,ferre non potuerunt :fèd, vt ab hah plerifque proditum efb veneno
nec
necamnt: atneque idaffirmarcvelim,
perfùadere
mihipoffum. ducem tamen quem exarmatum cathenify
aureis vinfium domi tenent; necftrenuum admodit, nec
glona cupidumfed bonum ac fimplicem légère confûeuerut: veriti ne idem illis eueniat,quod ranis palufiribus ab
loue rege pètent ibus,quibu5cumflipitem dedijfetyVt s£fopusfcribitjlk
indtgnariùuppiter Ardearaniuoumittere.
IO.
BODIN1
tere.poRremttmefl
qmdimpenkviciliim
&(ùmmalL
bertatejruuntur,pro
qua tuenda ciues ac peregrini pacem
libentercolunt, atque bacpracipua ratio efl,cur Rempublicam Venetorum maxime
laudat,proptereà
quodfumma libertate illicviuitur. at libertatis cauja nofîmt Kep
vix ejlautevfvlpublic* confiituta,fedbeneviuenâi.
lus virtuti fit in ea ciuitate locusjn qua fuis tjuifijue moribus ac libtdini tam effufè blanditur. nam fikominisfœlicitdtemopibt(S)hononbui,impenisi'voluptate1fummaQi
libertate metimur, beata fit Refj>ublica qua his omnih.
abundat xfih virtutempotiorem ducimus, non video cur
Venetia Kemmpublic&rumprafiantifîimafit.
nullum enim Reipubhca male^onflituta
argumentum Platoni
mains videtur,quàm matriftratuum
& medtcotummultitudo, qua nufquam maiorfuit quam olim apud Atbevidenienfisi& his temporibus apud Venstoswtmimm
ri non debeat, fi maiorem anni partem in creandis magifiratibm conjûmerefolent.bçcautem
magiflratuum multitudot velad bmpruni& imperandi cupiditatem inexplebikm, velad fraudes & (cèlera coërcenda, velad vtrdquepertinet. at Lycurgi RefJ>ublica que omniumfer
tnone Ludatut,prater
Senatum x x x.yirorum,^ui£ernam mapMmjyeruntAnuUosbabuitinitia magijlrattis.
ffius Padonomus iuuentutis ma^fiert imperio carebat.
fallutur enim qui parant magiftratuum multitudine virtutis amorcm ciuibus ingenerari càm nulla re magis dominandi & opum quarendarum cuptditates augeantur.
nam qui/emelimperij dulceâinem gufiarunt, non modo
parere dedifcutfedeùamimperium
vitro affetfant, atq;
ri
a
K
<&
M E T H O D Y S.
œgrè deponut. quare prudenterapud nos, de conjènjù omnium ordinumnuperlatalex efi,vtilla
magifiratuumultitudo,quœfub Henrico rege malis quorundam artibus
exc.reuerat in infinitu, ad priftinam formant redigeretur.
nam quid attulit hec magifiratuummultitudo,mji farta,
fôrdes,cormptelm, luxum, dominandilibidinem, aclitiu
propagationem fnunquam certèfcelemm &flagitiomm
extitit impuniras maiorfatis ejiigiturpaucos ejfemagiea ratione ciues omRrattisjnodhyirtutequixratur.
nam
nes ad virtutem h bonejlatem inflammari necejje eji, vt
eosadipifcatur honores, quafiprœmium cuiusjpes ad omnes, ,exitus ad paucos recafùrus fit. non igitur imperia,
beatos ciues efficiunt multo minus
magifiratta, honores
libertas nimia,qu<&ciuitati bene coftitutç exitium affert.
at turpis eft/èruitus: licentia tamen peccandi turpior.
quanqmamfi regis imperiumferre Jêruileeft, debet quoq;
obedire acfepe mirum mihi vi
Jèmile videri parentibus
Veneti qui tam fapienteromnia, non etiam
fum efl, cur
Cenfom,vt olim Romani, & his quoque teporibus Lucenjèsac Genuenfes creari patiuntur hoc veropercommodèfieri poterat à procuratoribus D. Marci, qui per
omnes honorumgradus eo conjcenderunt.nampontifices,
quorum munus boc proprium eft,quiq; reltgionis opinione
principes olimin offiûo cotinebaat,gra'iifcimû cejàribus
egent. efl enim cenjùra tam,graue tamqi neceffanum in
Repub.munus,vt nulla re magisfloruijjè Romanivideomr.quodintelleéîum eftjûblata cenfùra:nameo ipjo tempore Reipvb.fylendor& maiefias vnà cum virtutemaiomminteriit. Hocetiam Reffrublica Venetorumhabet
incom-
f
6.
B O D I
Nf
mcommodi,quod cumperegrinorum G" mquilinoru infinitam multitudinem admitrant, memendû ejineab illis de
imperio detmbaripopint-.neque -vero eiusrei exempla de
Jùnt.ob idenim Acbai Tre^anios}Samif Zanclœos,Calciden fes Ampbipolitas, à quibus erant in vrbem fine honorihiu admijSi, eiecerunt ;vtPaufanias & Arijioteles
tradunt. eoj} magis metuendit,fidtfiideant
interfe optimates.vt Cnidi cùmjôli bonoribf0Jrueretur,pofieà quàm
difîidm capemnt eisêîifuntab inquihnk & plebe. id
quod etiam contigit 4pud Mitykn&ossHeftienJès,Pbocenfès:& non ieapridëapudSenenJès,GenuenJês,Tigitrinos qui cùm de honoribus interfe cotenderent,àplebeis
funtde imperio depulfi. Corcyrœi crudeliùs qui omnes
in carcerem conieclos acerbifîimisfupliciisaffecerttnt,
vt
Tbucidides firibit.
Agrippinenfès inquilini pari f more
optimatum bonam partent occiderunt, quod Joli honores
confequerentur,& tributagrauiora împerarent.conjtmiliter Lindauiomm inquilini cœfis optimatibfiStTnbunof
plebis crearunt. quantus autemfuerit [ociomm & inquilinorum erga Venetos amor ,indicarunt bella Cretenfia;
tum Vatauvi Veronœt aliarumque vrbium Gallisfaéîa
deditiones quo tempore optimates omnibus tributis&
vefâgahbusfecias
vrbesleuarunt,
vtBembmautor efl,
à quibus tùm maxime iuuari debuiffent quodfatis eut
illos metui quàm amari.nos vero accepta
argumeti magis
clade, tum maxime fortunas omnes acfànguinemfundiAc ne omnia différantuspro regis ac Reipublicafalute.
tur, nttllum mains ejloptima acprafiatis Reipublic* iudicium,quamhofies
former arcae}& in fumma traqmU
litate
V ij
METHODYS.
litote dues cmtinen. Veneti ab hofiibus facile v'mci conec ciues ita cotinere potuerut,quin duces oéîo* 1
Jûeuerut
exilio affecerint. totenim Sabellicus
decimfupplicio, veï
tradit,ex quoflatum optimatum inflituerut. omitto bella
ciuilia qua in media vrbefœpius geftafant,cum militare
cohrent dijciplinam. omitto coniurationes Bocbonianas,
Faleriandiy Tepolianas, Batamontanas, que objèfiisfenatoribus & crudelifôma cittiumflragcR.emptib.miferè
laceramtfpratermitto
tam grattes tâmque d'mtmnas lu.
JlimanorumjScjeuolar^SeliommjBaffeorumJêditiones,
exilia,cades non aliam ob cattftmfluam qtiod nullafides
idem euenit quod in naui à guber.
refTii (ociis. ac fœpius
natore deftituta: hocenim Polybitts vtitttrexemplo:nam
contra.
cum alius clauum torquere,alius velafacerealius
hère conatur, veâores cum totgubernatoribus miferepericlitantur, ac tandemin portttj]>ec~iatibus turpefui naunon vidit Germaniam Turca{ranum edut. quis autem
rum, Heluetiorum, frUfyanomm-, Gallorum denique&
Italoram,poftrembjùorit ciuium armisfcedipimè vajlari,
omnesfuis
qttœ cum regiapotefiatègubernaretur,populos
armis ac viribus facile Jitperabat Ex quibus intelligitur
regnum longe praftantius effe optimatumpotéflate.refellenda efl igitur lofippi ac eorum opinio qui Deumputant
regnum injâcris literis execrari y& optimatû imperium
apud Hebraos confiituiffe.Jïc enim tradit lofippus hbro
vi. cap. vi. antiq. quod igiturattinet ad verba Samuelis,non regnu ab eo,jèd tyrannis defiribitur: contra quàm
putat Melanchtho
quis enim mediocriter in Hebraica
l'mgttaverfatus
ignorat rf?ù regemœyuèactyrannHjîgnifcaref
I O.
BODINI
I
re-
gnifcarefficemm dicitur ^Abraham reuerjjps acade
non iura régis Jîgnifcat eoloco,
gum. •voxautem ûfie»D
fed morem & confuetudinemyvt optimiqmi^ interpretes
aiunt. ac nifi tyrannm defcriberetur,cur Mofès Deuter.
xvi i.>iuberet
Status
&
regemfingula pracepta legts condijcere, conucrûomoderari nam ex eo capite tnes
populumque exleged'mina
Icnpetij
1Hcbrzorû.
reiicitur
,fed
nonfolùmpopulam&optimatumpotefias
etiam regia probatur. tum etiam illud; Principi populi
non maledices>rvMUSimperium capit.Mojèm veto plané
populi &
regiam habuijfe ex eo colligitur, quod inittjjît
optimatum,leges iuberet,Senatum
cooptaretimagijîratus
eligeret ipontifices créant, piditiofomm ciuium ampliits
quadraginta millia fine iudicibus eodem momento capite
quo nihilmaiusfieri
plefleret denique Iofeaprincipem
potuit,perjeje renuntiaret. eo mortuo fenatores Othonielem demdeAioda ducem elegerunt: itaque P. Martyr
reçtèjcripjitarifiocratiam
cœpifjecum dux Othoniel
a Senatoribus creatus. quanquaplacet interpretibus non
humanis confîlm,fediuffu diuino duces creatos itaqne
Gedeon dux eleflus; Non dominabor,inquit}'vefiri1 nec
filius meus,fed dominabitur vefiri dominus .poflremo
&
cùmjHu Eli ac Samuelisintmperanter Je gérèrent
optimatum potentia infaclionem degeneraret plebs tr~
ritata regempetiiuunc enim feditiones conquierut.quale ge diuina prohireMofes^Egyptiusfcribittemplum
bitum adificari quoad regem haberent, qui tumultus imperandi potefiate probiberet. funtbœc illius fripta lib.
1 1 1. c. x l v 1 1 perplexomm ex quibus regiam poteJlatëDeoplaçuiJJeconftat:tyranidem
difrhcuiffe. igitur
Viii
rege
Mit
BOB
Y
S:
regecreatojêpatores nonadjùmmum imperium fed ad
confilium,,vt Mofis confiituerat,admitti cœperunt.quod
enim Romultts caufas leuioresàjènatu, grattions afe iudicari voluit,vt ejlapud Dionyflum:idem quoque Mofes Jlatoit in creando Senatu, quemadmodum fcribitur
Num.cap.x i. quare quodCaldœtts interpres in Hieremiam,Senatum vnius &fèptuaginta virorît(quo$ Hebrai ow&O, ipfi Grœcavoce corrupta Sanedrim appelUt) fcribit babuijfe legisfànciendœ ac ùtdicandïjïmma
potefla te m,etiamfub regibus ipfis, ad legispromulgatk^
vt apud nos curiajhperiores banem& iudiciajfeâat
bentlegum proniulgationem quamimperitifknélionem
ejjè arbitrantitr quœfolius principis efl. idem Caldœtts
interpres jubiicit iudicia de tnbtt tdepontijtce max. de
maiejiate defalfopropbeta non nifi a fenatu explicari
i
potuijfe ab eodem Senatu x x 1 1. viros capitales, qui
n»fl a m,id eftammamm indices & quinqueuiros iadices pecuniarumdcbonoTumjd efliWWDQni, infingulis vrbibus conftitutos.pojlremojènatoresfublegijolitos
ab ipfo Senatu cuius fuit perpétua poteftds. qua tamen
omnia iujju regumfânciebantur,vtprater
decreta nihil
kaberetSenatus. quodvidereefiinmdicio Herodis, qui
cadisimpubempofittlatus, in Senatu Hebraorucaujàm
dixit :Jed tamen Hyrcano rege ac Pont. max. iubcnteà
quo etiaabjôlutus eji non à Senatu, quemadmodufcribit
Iojtp.libroxï ii i.cvfp.xv unacùmanteàmortuoSalomonefilins eius tyrannidé vjûrparet, diuijùs efipopulus,
ac duo regnatvelpotiùs du* tyrannides conjtitutx, vna
ex tribu Iuda & Beniamin; altéra ex rekquis}vt
tatum
9auâorita-
IO.
BOD
INI
quantum à regibus veltyramispermitteretunquemadmodu imperatores Romani
profita quifque voluntate Senarui detraxemt. & queadmodumSenattti Rom. quofda imperatores hofies iudicauit»aut capitis damnauitvt Nerone& Maximinû: ita
quoque Senatus Hebraomde Herode adhuc adolefcete
iudicattit, cjuemdamnaffetnef aria cadis,nifiab Hyrcano rege prohiberetur. Sed Herodes maiorfaéîus ac imperio potitus regem Hircaniï acfenatoresomnesinterfecit
excepto Samea, quem tamen aduerfariti omnium maximum habebat: boministamevirtittipepercit^vt efi apuà
hjîppumlib. x 11 11. Ex bac igitur Reipub. forma confiât imperium Hebraorum ab ortus Jùiprincipio fub regibtts cix.
annosflofuiffe deinde optimates annos
tum regiam potesratem ( qua
ccxliiii,
pertwjfe
diuifa efl) annos
nonmultopofiinâuplkemtyrannidem
c c c c x c v i.actandeab /Ifsyriis euerfàm-.pnus tamen
reges Samariœ,ac decem tribus in Caldœam abduéîai:
deinde reges Hierofolymorum cum reliquo populo qui
cum annos z x x. exulajfetypoftltminio reuerfus inpatria
fub regibus iifdem &pontificibustandiufloruit,quoad
intetfinisfèditionibus &bellisfinitimorum nuncin s£in
gypttorum,nuncin Gr*comm,poftremo Idumœorupotefiatem •veniret.ad extremum redacla Iudaa in prouinciaformam ab Augnslo ,pertulit imperium Romanoru,
a quibus centejtmopoft anno defciuit: quibus temporibus
Titus Hierofolyma expugnata, &funditus euerja,tata
fopuliftrages, tu in Afia. tumin Afrkafecuta efitconfl>iunàbusfininmis omnibus ad vniuspopuli euerftonem,
vt
auftoritatis Senatushabcret
METHODTS.
interiijjècrederetur.profeclo
cœjbrïl
vtgensiïïapenitus
numerus à Iojtppo rektusfitperat
myriades triginta.reliterramorqui in miferamfemitHtem abdufli,adbuctoto
Cûm igiturregiapotefl/is
ànatura
ifjrerfivagantur.
jtt,id efl a Deo natuu parère inJiituta-2 Magis Perjâm
Jingulari iudicio délecta ab Homero, Xenophonte, ArtfioteletPlfttarchotDione,
Apollonio, Hieronymo, CyMçcepriano laudata deni(\ueab Auguflopoftanxias
natis & Agrippe dijj>ittationesjùfcepta:pofiremopopuloru omnium,aut maxime iUuJiriufumma conjenfîone,&
experientia diuturna comprobata; quid amplius de optimofiatu R.eipub.di^utandûfR.eliquHejl'vt
regis eleatontmnecejfariis argumenta refeUamus.putat Anïloteles
barbaricum effe reges àjlirpe duci:
perniciofum ac plane
i i.adextremiï,La~
namreli<]uinibUde$nierut:Çflib.i
cedamonios Cartaginenjîbus inferiores ptttatrfttod ht reges eligerent: illi ab Hercule dttcerent.larbarijïmt
igitur
s£gyptij, AjSyrij, Perfe, Macedones, Pcmi,s£tt?ïopes,
AbiJSinuTurcat Indi,Tartan,MoJcbotiita,Poloni,
Dadenini, Suecij,Britanni,Itali,Galli,HiJI>aniiAmerici:
Germanos,Hel
que omnesvbi^ueterrarupopuli,excipio
uetios cufœderatiStVenetoStRhagufîosXttcefeSt Genuefesy<juioptimatu,antpopt4laripotefiareregîitur.quodjttot
quod reges àjlirpe dmunt,
populi barbarifunttproptereà
•vbinam erit humanitati locusîquodveroperniciofûm
pu
tat, multo mihiabfurdius videtur.primùm enim interregne valde periculojùm efi, quia Refyublica veluti nauis
finegubernatorefeditioniïfluéjtbus
iafiatur,acjçpe mergitur.quidautemtferius
quant in interregno Sulunomm
sEçypn
10.
BODINI
^Egyptiplebem a Memmelucis impune diripif quidjceleratiacs quâmin
leraitus
Romanoru omru
quant in interregno Pontificutn
nia cadibùs acfiupris impunitate propoftta
mijceriîprincip'ts autem eligendi ratio plané inexplicabilis efi non enim ab evniuerjopopulo,id quod Jrifloteles volait \n£le
cùm ratione ac prudentia deflituatur.
jienpotefl
ergo à
optimis idfîat oportet fed renitetur populus,
binciUatam graues ac diuturna
repugnabuntlegiones
interSenatum R.omaniï& Prœtorianos dijcordia.
quif
quo enim placuerat Senami legionibus difylicebat.ac
pepe legiones varik in locis, grpiures eodé momento Imperatores creabant,vt vno tempore x x x.faéii fint.hinc
bella cimlia,atdes,bonorum projcriptiones, ac impertj toiBud etiam perniciofius quod
tius miferanda dtfhaclio
paucis &
boni tantuonus
JceleratiJSimus quifque imperiuinuadit
Jj>onte repudiant. ac fi forte princeps eaprudentiafuerir,
vtjùccejjorem impertj virumbonu renuntiare velit,quod
Adriano
& Antonino
JapientereJîàNerua,Traiano,
piofaftû; barbarum id exiflimabut regum eletlorts.iam
•vero cumfyes imperij ad omnes,exittts ad vnumjf>ec~leti
ac venefcispateat imperij adinecejfeejivtlatronibus
tus cafô gubernatore. & cùm K.eipublicafundamentum
rmM mains fit, cjuamin obfequiofubditorum ergaprinavteius imperia non remuant
pem,quifieripotejl
queob'
vel
fcuroloco natu,aut altquandojàciûfutjfe,autfcelere,
opibus imperium qaafijjèpittabuntfmhdemm
v fitatius
<juàmImperatore$Kom.pecuduinmoteafuisnecari:neqi
enim pandores triginta nttmeratur.nec magis quietafuie
Bjejbttblica, quant cùmfilms patris imperium excepiffet»
X
id
METHODTS,
iàquod Ar'tftoteles metueduputauit.nec prius interGermanortimprincipes beUapro imperiogeridefiemnttquàm
Ill.jiliuadpaterfilium C*farëdeJtgnaret:vtHenricus
à
bue puer h curauit eligendâ, quo nepos eft adoptatus. &
Carolus Iîll.filium bak'titjùccejjore:bicjratrem Sigip
mundum,quifibigeneriit loptautt: Fridericus Maximi
lianum, bk nepotem.cateri magna ex parte coniuratione
aut,veneno interierunt KtidolpbustAlbertussHenrkus
III. Ludoukus Bauarus,Carolus Hé
yiI.Friderims
rici nepo$,Gunthems. Ex y£gypti Sultanis qui non plures x v. creatifitnt tfiptem à Memmelucis,à quibus eli.
gebantur^cafinumerantur.puta
Turquem enius,Melaf
cbahyCotbos Bandocader, Muhamedes CercaJSim»
Giapalatus.SephadinusveroSaladimjratereleéFàfiifi
decemfratris filias cmdelijftmè necauit/ut tuto regnaret.
nec aliter Tttrcœ,quijpem imperijpofuerunt in eleélione
Prœtorianomm, quant mutuUcœdtbus imperium adipif
cuntur. poftremio,Romanospontifices, quanuisfenio fra.
c'li eligantur ne diutiùs regnare pofônt veneno necari
traflatitiu eft. intérim quiprœfeâumaut prouintiis prœfuntyde imperio deturbari nolunf.vtapud Germanos duces & comites, perinde vtapud nos prouincias imperij
bac ratione vfùrparunt hoc enim Hugo Capetus vt regnaret ,pat~ius eft fias quenqueprafeélit prouincias dominij iure habiturum. ttapaularim feuda,imperia}mrif
dtéliones fuccefîtonit iure deferri cœpemnt ita qttoque
Germants accidit. nam Saxoniaprouincia Henrico I.co'
cejfa efl bunc in modum anno c oo x i 11 aliam alius adeptus eft}acpaulatim etiam vrbes vtfaciliùs imperiu
adipifce-
fO.
IODINI r
4dipifieteturtvectigahbu$ hberarunt; rot Nouiomagum:
quafda accepta pecuniafua Itbertati omnino reflituemt,
vt Rudolpbus omnes Hetruria vrbes anno m c c x x x.
Lucenfès x11 Florentinifex aureorum millibus libertatem redemerunt.pofietiam Rupertus très vrbes Germaniœftlio concefîit. Carolus II II. Mediolanumprafeéio
vendidit Otto Ifniam Ludouicus Epram Fridericus
hJotïmbetzam feinta fetpUrnlibertati affemit%vt alU
complures.rdem contigit Rom. Pont if abus
vteoriïpfœfeéîi tyrannidempromnciamm vfurparent: vt antea doac légitima fuccefîot
cuimm. atcùmregnicmajjieseji
prouincia dijlrahi nonpojjtmt. Quantoigitur beatiores
tot ata4jtyrij;Perfie,£gypttj,MacedonestGa!lt,qM
tutus acfcculii injttmmatranquUitateflomemnt non aItam ob caufam quàm quod regesàftirpefibi quafîeruntî
vtmim omnia quaramusjnuwprofeclo reperiemusbene
conSîitutç Reipublicamaius argumentum,quàm diuturnitatem ipfius. iam vero Abifîmi qui annos Dccc.imper'mm totius Ajric* maximiitenent,reges ab vna &eademgenteftmperquajierûï.ac ne gens aliquado deficiat,
mvepluresimpetandi cupiditate populû in varias partes difirahant, vt apudTurcas & Perjàsfape contigit:
Autparricidiis Je polluant vt Deiotarus qui numerofam
fobolem vnoexcepto interfecit quo tutiùs tlle regnaret:
gentiles regis(quos IJraelitarufilios vocant)jtrmd educatur, in arcefomjiima & excelfomonte Anga, vt Aluarefus tradit,quo nifi perabrupta & angufti/Sima loca
perueniri non poteft,eaj; validtfîimopràfdio muniutur.
mortuo rege nonproxtmus amatus/ed qui maris idoneus
Ji if
optima-
MÏTHODVS.
S.
optimaùbus &* cufiodibus videtur,eligi confueuît: qui
mos etiam apud Danos, Suecos,& Hungaros inoleuit,
vt expturibus hberis, atbitratujùo quemuis cooptet: hue
educentes ex arce, veluti Deum aliquem
igitwt Abtfîini
cœlodeLçfummaximuhonofibm &obfèquiïsprofèquiï~
tur.ac tametfiprouincia quinquaginta vnius imperiogtt.
bernantur, nvXUtamenfunt vrbes manibusjèpta, nulU
unes: ne vclprojwgnaculis potins quàmpopuh bentuolctia confidefe, velfeditiofis rebellandi occaftontmprœbere
imperia Parthomm & Turcamm
intkâw.quidautem
adtantamglorimewxit,nifiquodbiQttomanoriïtïïïi
Arfacidariïfimguine acjiduciajretipopulum in fui admi
rationem & objèqui&traxemntifalluurenim MacciaueUttsflMexifïimataefiprincipeTurcarti vna cum liherisjmperm illud coUapjttmiri,quodnullifint principes ad
refiant enim quattuor
quos imperiûiureperuenirepofît
gentes ,quageneris (Jtlendore ac vetuftate Ottomanisfi
iampridem œquarttnt; Michalogli, EbrenestTurac4nij,
Maloconij» qui ab eadem qua Ottomanijiirpe ducutur.
hi tamen ab adituprincipis & Republicaprudenterjûmmouentur,ne res nouas moliripoJSint. neevero alia tatione PœnhPerfèiGall'ttBritanni, Hiftan't commvdiùsimperitttueripoffunt,qndmJûcceJJorioediélo.quinetiaFlorentini accepta libertate,mm ciuili fanguine vrbem ac
feipfos diufœdajpnt,nec •vlluexitum reperirent, vno cofenjkperlegatosàpentijicemax.
quœjteriït,vt regiœfiirpis hominem mitteret ad quem tus imperij deferrent eo
CarolU Valefmm mijittcuius prafentiafedttiones repente
conquierut.tantu valet fmgmnisacgenerisopinio ad homines
10.
BOD
INI
mines mutuis objêquiis & amicitia coniugendos: qui fane finis eft rerum omnium publicamm neque tantum
proximis agnatis ,Jèd etiam primogenitis imperiumlegedeferendumtalioqui atdes inter liberos, acbella ciuiliafapefuturajûnt, & quidem tantograuiora quàm interperegrinos,quatograuiorcsfimtfratmm interipfis afi
fenfiones. argumentafint Turcamm cmdeltpimaparritidia,<jutt tandem illi Reipublica minamJttnt allatura:
quod cùm mettteret Selimus huiuspater,pojleÀ quant So'
lymanumfilium fufcepiflèt,omnem curam procreandont
liberorumabiecit. hic vero Deiotaru imitattts non prius
quieuit quàmfilios omnespratervnum interemptos vïdit.acfi primogenittu Jpem imperijfoliu haberet, cateri
huncfibi colendumproponerent vt videre eft apud nos,
vbinullajratrumparricidia
contigiffè memorantur. Efi
igtturrcgia potefias hocmodocofiituta; omnium,ijttjuidemmihi videturpraflantifôma,
ciuitatibûfq; maxime
faltitaris acvelut harmonia fuaui moderata concentu.
Mam quod Plato voluitRefpublicasgeometrica ratione
gubernari tftbtiliterac ingeniofè Arifîoteles iHudfolùm
adpramia pertinere iudicauit ac rationes anthmeticas
ad rerum contratlammfidem & panas adiunxit. quant
verè;non diffruto:Jèd de Harmonica ratione nibil'vte'rque.hanc tamen velut omniumpulcberrimam, ad imperij optimi fiatutn pertinere puto.primàmquodfila ex arithmeticageometricâque ratione conflatur, vtrique tamen diJSimilis.necpotefi adpœnas aut pramiajieque ad
paBapertinere\cum in bisaqualitas arithmetica infitjn
illisgeometrka aquabilisfimilitudo:in barmoniafuperaX iij
ris
MITHOD
VS,
ratio inefi & quemadmoduprimum
interuaUumfcilicet ab vnoad binar'mm in dupla ratione,
tis &fuperatijôla
G.t.t4~'
M.103~4'
4!k4.â.6.
concernas omnesamplefiitur: fie iwvno& eodemprincipefùmumimperiuminefî: & abeofluitadomnesmagi~
flratus.altemm interuallum duorum ac trium,rationefef
quaker* diapente; tertium diatejfaran compleâitur, &
Mtrunque primo interuallo comprebenfum efl. quartum
nuUttmefficit concertant, confiquentiainteruallavehementerdijerepant: ac tonus deinceps in partes innumerabiles difinbmtur nam quonumerorum multitudo magis
ac magt augetur eo magis immnuitur toni potejlas,
quoufque ad eéîomenperueniatur vtperfticuumfit tam
abborrere à natura vtimperiiï pluribtts tribuatur, quàm
concernasnumerorum multitudmifi perpétuant numérorumfiriem jèquamur. illud autem quod mujtc* rat'tonut
proprium efi;fcilicet rutfuipartibusnumenjùperent&
fecum ipfi ratione couerja bene concinant,joii monarch'ut
conmtitM qua quidem imperium admajrtfiratus/ênfùn
ita defertur \vt quemadmodttm mfenonbus imperant»
itajùperioribuspareant vicij?im:quoujqtte ad principem
vnitatem perueniatur}à qua veluràfonteperenni manat
imperij totius maiejias acproptereàfegregatur vnitas à
nttmeru gr extra ordinem collocatur. vtrunt veropoteftatibus & imperiis conguant harmonica rationes,aliotum in re tam obfiura mdicium ejjè malo,quàm id primus afftrmare .hactamen ratio triplex Sîrithmetica,
Geometrica, & Harmonica; tresmihi Themidosfiliai,
'vtpoetajinguntifignificare videtur. quarum qua media
exalteras fuocomplexufouet:ipfiiudiciumtwftitiam,&
pacem
IO.BODINI
1
pacem interpretatur.efl enimpaxjtiarmonk* rationi mirum in modum congruens, imperiorum ac remmpublicarumpr&ftantifiimus atque optimus finis. nec aliud, opinor,efficerefunt conati veteres illi legumlatoresscùmfuos
dues mutais interne conuiuiis conciliarent hinc Minos
vocarunt Lycurconuiuia Cretenfium, tjua ipf fa<flçeut
Plato 6v~c~tôara:
wel cPjA.ICZc«:
gus sp~diiqca
Mof O"K"'O'II'Í)'/tX.,
&• magnum *pB quod Grœci cormpte mt*« dixemt,fefiii epulis colaiufîtt. bine Jthenienjîum isiûmiç in Prytanao, tum etiam epuUin Panathenœïs ac Tbefmophorm
bincRomanorum canain Capitolio & in publiai pterifciist ad idque creati Epulones, quorum exemplo Feneti
quattuorpublica conuiuiainflituerunt'.ejuinetialegijïatores Heluetiomm mutuasillas compotationesinScbafis,
quapropter ebrietates nunc ediflis probibentu\vfùrpari
'voluemnt, vt non modo ciues agreftesac rudes adbumanitatem & honeflatem:fed enam ab odiosrvindic~la,litibus ad pacem, amorem ac bemuolentiam reuoearent.
quaamnia pertinent ad eam quade calodelapjhefiregulam quaj; a Cbrifiojûmmolegiflatore injâcm epulis
amenais inter nos. Catera
loties vjurpatur;vtjcilicet
qua de optimk Rerumpublicarum legibus dici pojfîtnt,
alteriusfunt diïhutationis ac loci neque enim de optima
Republica,fèd de optimo imperijfiatu hicagimus. quanquamlegesomnes de optima Republica, dirigunturad
optimamprincipia injHtutionem.nibilemm ab oraculo diuînius dicipotuit,quam quod à Platonedicîuefii Qualesin Republica principes fuerint, taies fore dues, id ebabemus.
nim experientia diuturna plus faits compenum
nec
METHODVS,
ne c longiàs exemplapetendafùnt, quant à Francisco Irege Gaïïomm>qut vtfrimùm l'item, à quibusfui marnes
Jemperabhorruerant,arnare
cœpit,ftatimjècuta
nobihtas
eflideinde reliqui ordines tantojiudio bondi artes conquivt
tite ratoru' cxtiterit copia mairr. Sed
fierunt,
nufyuam
cùm difficile fie -velpattcosoptimatesqui aliquando R.e'tpttb.pnncepsfmunfints
virtutibm in formare; multos etiam difficilius; ciues omnes difficilimum: confequens efi
ad
vnius principis mfiitutionemoptimifapientiiemagifiri ac moderatores maximis propofitis pmmm conquira*
tur non qttiperegtina lingua,id quod inepte acpemicioje
anteà faaam vidimusjed
qui religione vera molles prin
cipis animas leniterimbuant. nam omnium que de legibus & Repub.
difj>utantur nihilmaius eji, autmaiore
verum
fîudio dignum quant vtprincepsinteUigatfead
-Dei Mtuminhac
lucem venijfe. in eofolo verfatur Rei.
publica aclegum omnium Çupremapdus.quiemmpnnceps à dijciphnaficeùt
informatus ,<vtfuamm omnium
aiîionum iudicem acfteéiatorem Deum efjè cogitet, nibil impie^nibiljceleratèfdciet^ibilturpe
cogitabit.hunc c
vnumfiii ciues amabunt^metuent^ac eius exemplo vita,
Ludouico i x.&
tnorefjijûos informabunf.vtferturde
Eduardo I.regib.qmpropter'vitafùmmam
integritatem
inter diuos babentur. nam eorum legibus ac optimis viu
injlutis Gahrû & Anglorû imperia diutifîimèfleterunt.
acfœpe reges Angloîum de imperio depulfifuerejùmpopulum leges D. Eduardipetentem afyernatetuuboc igitur regnifundamentum eft,ftne quofiruSita leges in principemfeuntur.proptetea
ouodimprobos ab iniunofiafa-
cinorofaque
10. BOD INI1
cinorofàque vita magiiiratuum mettts, non religio deterret
principem vero quis magiftratttSy quœ kges,quœ imootineaturfatetiam
peria coërcebunt,nifîreligionismem
efl ac maieflai tvt perfejè non modo
religionis vis
vkiommfit expultrix>& virtatum omnium cociliatrix,
hominis
in quo venitnrfummum
extremûm^ue bonum:
•verumetiam principi adeô neeejjarid, vtnullaremagts
imperium retineatur; quod tt'umnu Ariftotefesprimur»,
deinde Volyhius & Epicurus numinis ditùni cotemptores fatentttr: ac proptereà hbros Epicurus de nlinone
JcnbenaosJibiputauu.Jed
quoniam principum cupiditates quamplurimœ exi fiant, yu*fefiingui facile non pofjîmt; alterum principes inftitmndimbmemttmeritsvtfQlida verajue laude pajcatur in eaquefenfim adolefcat.
Jtc enim D. Thomas ex Arifiotelis opinione principem inftituendum putauit: qui figîoria non erit contentas, in
hinc
tyrannumeuadet.
quaret enim ope; 4cjoluptates
accidit Dioadrapinas & flttpra conuenemr.idquod
nyfio iuniori quempaterin otio ac déliais ita educarat,
vt
neque ex ergajittlo in lucem prodiret, neque vllis omnino dijçiplinis imbueretur, nec verœ laudis guftum vllïi
haberet. itaquecum adulatoribus pemiciojtpimts tantif
Jfrervoluptatibfts induljïtj dam ex illa tyrannide velut
exarcedetttrbaretur.
eritynon
quiautemgloriœcupidtts
modo infamiam ac vit* tmpitudinemfugiet ,fed etiam
veru decus injôU virtmis aciione verfari, qua
attaque fortium
quidem regat impîobos,tueawrbonos,f
&fâpientum
Jaudibusacprœmiis cumimproborûigno°
miniafimpiternaprofèquatur.
intelliget
Y
CONFV-
EORVM
C O N F V T A T I O
qui quattuor monarchias aureaque feculaftatuunt.
Cap.yi i.
nveteratvs
error
de quattuor
imperiis,
ac magnorum virorum opinione peruulgatus
tam altè radicesegit, vt vix eueMpoJJè videatuf. habet enim Probe infinitos bwliorum
e inuioribus Martinum,Melanchthointerpretes:habet
re~
nem> Sleidanum, Lucidum,Funcc'Mm,Qrwpbnum;
rum diuinarum & antiquitatis homines valdè peritos:
dubitandu
quorum automate frafltts aliquando minime
D<mielis,cuiHsfieffeputabam.mouebaretiamçracûlo
demeleuare}jcelui-}autorit4teminfiigereinefai
efl.pofleà
tameverba Danielis objcura & ambigua in varias fenfus torqueripoffe intellexi: & inpraculis interpretandis,
malui iudiciorum illamformulam,
non l i q.ve t, v furexaliorum opinione re non intelleSia
pare, quàm temere
ac valde mibiprobatur Caluininon
cuiquam ajfentiri
minus vrbana quàm prudens oratio; quidelibro^pocalypfeosfententiam rogatus, ingénue reftoditfepenitus
velit tam obfcurusfcriptor, qui
ignorare quid
qualijque
fuerit nondu confiât inter emditosiita no video quemadmoâum beluas &flatuam Danielis ad ea, quœnue vbiqueflorent, quœ<$totfèculisfloruemnt imperia traducamm Principio monarchia nabis efi imperij ac regionis
quibufiamfinibus conflituenda velprincipis aut populi
origine clara ,vt intelligatur quid fit illud quod monarchiam vocant: quod cum huius difyutationis caput effet,
non
I
O.
B
O
S
I
N
I
non fais apte definierunt interprètes oraculomm.pofitcrunt enim ex Ma vifione quattuorbelluam
acflatua totidem imperiafignificarr.puta, A 'filyriomm, Perfâm, Grç~
corum ac Romanorum; nec plura fore augurant ht. Germanosautem Romanorum imperio praejfe. quodcuma
Germants fcriberetur,ad fui nominis & imperijgloriam
enim ab interpretatione DanieJcriptu ef feiuàicam eft
lisomninodienum.placetigituTjûisipfesratiombtisconfutare.ac primum illud quodait Philippus Melanchtho
monarcbiam jtbi videri /îtmmam vnius Reipublicapotentiam,quç aliarum opes & copias JttperarepoJ?it.rvtencùm monarchia de popudum erat igimr imperiiverbo
lari Romanomm flatu dici nonpoJSit.fi tamé omiffa verrem teneamus,profeélo Germant non
bommfubtiluate
volunt accommodatè monarchiam RoJâtisadidquod
manomm vfurpant, quant vix centifimam partem orbis
temané,& Hif^anianî,4j'T:ps
terrammjhaditione
mul
imperium habeat Germanico maiusjttmpopulorum
titudine,tumamplitudine
regtonu: vtomittam regiones
dominatur) Europa
America$(qtiibusexmagnaparte
tnplo maiores. atne regi quidem LufitanU pares font, fi
regionum longitudine imperium definiamm, nam is vniuerjâmpeneoram Jjricaarmis occupauit, acfortifîimis
propugnaculis barbarorum impetusjkpe reprepit. hic dimultitudinem, aut latifundia
cetaliqms,nonhominum
nobis fed vim ac robm fj>eêlandum ejfe quod e quidem
illis ajfentior: non tamen video quomodo Germania Hifêanomm ac Itaîomm legionibus duce Caroh V. refiftete potuir.ejui nifi Gallorum virtute
reuocatus ejfetjmperium
W
Yij
METHODVS.
inpmumçi* formant redcget ai >vtGermant
chrifomis ac fimpmmts, monumentis teftatum reliqueadexteros
rwtinobifqueparemgratiamretulerunt.fed
•veniamm qutdhabet Germaniaquodpfmcipi Tmcartt
oppo,nat? aut quis merito maiore monarcba dici poteft?
patet hocquidem omnium oculis.fi enim efitijquam terrarum vlla maiejlas imperij ac vera monarchiœjn eopro
feéîo elucet occupat enim opulentijSimas^4 fia, Âfiictt
& EuropapamSitotoque mari rnediterraneo & infulis
omnibus, exceptis admodupaucisjatè régnât, armisattte
ac virihus tatus efi,vt v»us omnibus•fereprmcipibus par
ejfepofît; cùm Pexfarum ac Mojcbouitamm copias ex·
trafines imperij longerepellat. Cbrijiianorumverop.rouincias & imperium Gracorum armis oçcupauit, atyue
etiam Germanorum agros populatur omitto sEtkiopi*
principem, gui a fuis lochari Belul, id efigemmapretiofit
diciturpuM imperium pauïo minusefi vniuerJâEuropa.
quid Tartarornm imperatorfquigentesimmanitate barbards,multitudine immunerabiles,vinbusindomitashabet, qmhujchmfiGermaniam compares, mufiamelepbato. Jdbfitrdum efitgiturquod Germant monarcbiam, id
eftvtPbilippus interpretatur, Rerum omniumpublicarumpotentipimam'.abjûrdius etiam quodimperium Romanommfe tenere putant: quod omnibus valde ridiculU
•videatur, qui orbis defiriptionem animopenitus comprehenfam habent. Fuit enim Rpmanommimperium jub
Traiano florentifiimum nequeantea mains extitit, &
riimillm
pofieàjêmperefiimminutum, vtvidere efi ex^ppiano
& Rufino, qui Traiani (emporibusfcnpfemt. Danubio
quidem
IO.
BODI
NI
quidem •& Orcadibus àjcptentrione: Gadtbusab occaOenoplia vero à meridie terminaJùiEupbrateabortu:
batur,cum Traiantts lapideo ponte Jûpra Danubium extruéîo Daciaimperio adiecit ac de rege Decebalo tnuphauit. deindefufis Parthomm legionibus Ettphratem
tranJmifît}acMeJopotamïam
magnamfy Arabiafœlich
partem cum imperio.maiorum coniunxit.quod anteà Popeius tentare noluerat ,tametjt roganti Partharum régi
vtpatereturEuphrate
imperij Romani ac Partbici terminum ejjè ,reffondit Romanôrum imperium nonfluminibus,jèdiuftitia terminariat Germant nullam imperij Romani partem tpr<eterNoricttm & Vindeliciam,
occupant. Ger mania quidem Rbeno,Danubio,Viflulat
Carpatbot& Oceano continetur,Jèdomne illorum imperium clauditurradicibus Alpium à meridie Rbeno &
paucis quibufdam citra Rbenumvrbibus ab occajû: Silejta 'vero ab ortu Bait iris regionibus à feptentrione.
quato verius efide Turcarum rege, qui Bi^antiu Imperij caput,Cbriftianis
Babylonis regionem,qua de agitur
apud Danielem,Perfisademit,&
magnantfit* dominaotionis partem vitra Danubium vJqueadBorifthenis
Jlia>'veteribus Romanomprouinciis coniunxit? Stue igi-
tur armorumvi,Jiue opummagnitudtncjiuefertilitate
regionum,fiue numéro vic7oriarum,Jïue multitudine populommjiue nominis etymologia, fiue patria Danielis,
fiue imperij Babylonicipde, pue ditionis amplitudine
monarchiam defniamus,prffeclo
Danielis oraculum de
principe Turcarum interpretari aquius eut. Quanquam
funt adhucacfuerunt non quatmormodoSedprQpe infiYïij
nita
MITHODYS:
nita imperia Babylonico maiora. omittunt enim imperiic
iecerunt.
Cald<torum,quiprimi Babylonisfundamenta
omittût imperium Medoru,qui Afiyrios depulemnu&
cette Nabuchodonojôr genere Medusfuitno
AjSyritu.
oblimfcutur quoque impeftf Partbontm, qui Gracos deMbamnt,&R.oma,norumpotenMmptpefregemnt,car
ptiuos impeutoresptpe abduxerûttpcpms eorum prouincuts inuajèmnt.pretermittunt
Arabes,qui Babylonkum
imperium occupamnt,& magnam Afi<e,Africœ,& Europapartem armis domuerunt. quodfî Caldœos, Medos,
AjSyrios, Parthos eadem imperij appellatione conpleéîutur,cur non Perfits quoque illisfinitimos adittngunt:prafertim cum Medi longèfuerint remotiores; s Parthi vero
remotiJSimià Babylone,quam tamé occupant? najî mutatiopnncipûàMedisaaPerfhsimperijvarietAtëaffertt
idefi vnius Cyri dominants génère acmoribus eu Médis
coniiïcliJSimi,cttrnon idem de Caldœis,Partbis,Medis,
Arabibm iudicanduerit? qua igiturratione Cyrus Perfa nouam monarchiam conflit ait eadem illi monarchias
quoque ef fcient. & Traianus Hiffyanus monarchiam
naHiftanicam; Caraca1IU>CariisiCarinussAntoninus
tione Galli, monarchiam Gallica. idem iudkium erit de
Alexandro & Heltogabalo Syriis: de Philippo Arabe:
deque Toula litige, Theodato Alarico Gotbis; qui non
tantumprottincim ,fed etiam ipjîtts imperij Romani caput inuafemntjtaliam
opprefferunt^rbem denique ferItaliam
roacflamma tuajîarunt:poflremo vi&armis
annos t x x tenuerunt ,cùm Alexander
magnus3qui
Perjâmm opesjregittvix annos duodecim imperaritjfed
quaji
ÎO.
BODIKI
1
itafuum
quajifulgur comfcans in varias partes dipliit
imper Jum ad principes quattuor delatum paulopofl euanuit.lUud vero ineptius vifstm eft,quod Carolum magniï
(quj quam monarchiam vacant primus occupauit) natione Gallum, in Gallia natum, lingua quoque,monbus &
inftitutis GaUorum vnà cum fuis maioribus educatum,
modo Germanum smodo Alemanum vacant, tametjt ecoloniis originem plenim à Francis vetemmGallomm
rique tuxiffe patent non tamen negant quin Gallorum
armisac legtonibus Germaniam, Italiam, & magnam
Htffcania partem cum imperio Gallorum coniunxer'tt,
acprimogenitis Galliam, velut imperijfèdem, alias aliis
fermes ab hoc imperio auuljhs dederit, quoùjque Henricus Auceps natione Gemanus ,regemjêferens
Germaniam huius imperij partem occupauit. multo veriàsigiturac iujîius Gallica monarchia dici debet, qua prias
virtute GaUorum parta eft, quàm Germani monarchia
verbum audifjent. Quis autem negare potefiquin Bri~
tannifuam quofy monarchiam multo vertus yuàm Germant fub Conftantino magnofiabilierintîcum
enimfueritnatione Britannus
(tametfi Romanopâtre Jâtus)genere notbus,cotraque Senatus &populi Romani volutaRomanos imper atores
teabvltimisorisinltaliavenit,
armisfregitjeligiones ac inptuta maiomaboleuityChriJiinomen colendumpropofuit, imperijjêdem Bi^antium
tranflulit, Romanis omnem dignitatem ademir, denitjue
Vrbem ipftm defuo tiomine appellauit.cjuodjï Perjarum
monarchiam facit origo Cyrifanguine patriaque Ajfy»
riïsjînitimiiCur
monarcbiamnon effidet hoc tam nouum,
tamlue
MÎTHODYS.
tamcjue infolens Conftantiniimpèrium,quodgeneris,!o*
corum legum ac religionum tantam conuerjionem atttt
lit ? Sed mirum cur Arabum monarchiam omitttmt qui
imiuerfimpene Afiicam,Ajta quoque magnat» partant
non tan tu armis ac legibus, fed etiam relïgiomhus ac lingua vt't coëgeruntiP erfarumqj copias fregemnt & in tatamjemitutem redegerunt ,vteosà literis & dijciplinis
omnibus omnino prohibèrent.
Mimmmoque videri décum
bet cur Tartarorum imperij penitus obliiùfcantm
reliquis omnibus œejuaripofiit- an quia longe abefl à Ba~
bylone fatlongiùs nbjùnt Germant qui imperij BabyBaéîriam &
lonici nullampartem babentiTartarivero
eius imperij promneias
Sogdianam vaftarunt, làtiJSimas
occuparunt, ,ipfamc[HeBabylonem duce Alao funditus
Venetns.acm.ihi àiutïusçoeuerterunti'vtfcribitPaulus
gitati quidpropheta innuere vellet nihilcommodius occumt,quam interpretari de Babylone,qu* inpotefiatem
» Grœcomm & Parthorum pereft,ac tandem aliquado deuenit,qùaquefapws'vaflata
leta.neque enim ea quç vulgo Baldac appellatur, eadem
Medorum,
Perfàmm
eji eu antiqua Babyloue, fed pot'ms Sufa vêtus, vt Paul
Venetus interpretatur. quodjtita eji,vti efl,non irritum
fuit oraculum de Babylonisflatu,conuerfiane,ex'ttu;pr<g'
fertim cum Danielis ô" omniuprophetam voces in Cbriftum,ac eius tempora velut infeopum dirigantur. argumetoefîpetrailla
(qua quidem Ckrifiumjtgtiificaridifertè Paulus innuit his verbis; Petra auteerat Cbrijlus)
de verticemotis
vero intxcifa,quçftatuaconjregit.cùm
terpres ipfe Daniel fuioraculiplures beluas,plura quoquee
beluamm
10.
BOD
INI
1
beluarum comua interpretatur, quidvetat quo minus ad
Alexandri magnifuccejfores & ea que iUicflomerunt
imperia referantur ? nibil tamenin rebus tam abattis &
objcuris afprmare aufim.iïïud tantttm ;verba, Danielis
ad idquod volant interpretes accommodari nuilo modo
fojfe. IojtppusHebraus optimus Danielis interpresjcribit Medos Perfts & Gracos à Daniele ad imperium
Babylonis vocari. de Romanis, à quibus ipfe nomenFiauU gentii :,ci(iitate,&ftatuamadeptits
efat,nwila Daniele Jcriptum reliquitfed bine error manauit, <juodDahtelisfacrdi fortes adfuam qui/que opinionem,non ad biduntaxat reJlorUfidem retulit. hincputaruntquincjue
ges PerJkrueJJèopomre,quod
Daniel quinqueduntaxat
futuros effe diceret: at omnium jeriptorum cofèntiens autorités octo pofuit nonnuUi
ac
decem tpropterpditiones
cmiliabeUa. Confimilierroreexeademfiatua
Danielis
(cuius caput aureum, thorax argent eus, entra œnea,tibi<e
ferreXypedesjifliles maie cumferro coagmetatifmjp feruntur) quatuor
>autetiamplures atatesjlatuunt.fuijfe
quondam aureafecula,poflargentea,deinde
aneajtuferreajtandem luteafùccefîifjè.fedminuenda
hacopinio efi.
namfiquis hiîioricorum non poètammexcutiatintelligentiam,profeéio iudicabitparem ejjè in rébus bumanis,
atquein omni rerum natura couerjionem necaliquidjùb
foie, vtaitiûefapienti*
magîfler, nouum effe. nam atas
illa quam auream vocant,ftad nofiram conferatur,ferrea
-JderipoJSit quis enim dubitat quin eluuio terrarum diuinittts contigerit propter hominttmjce{era,quœ tot ac tavt Deum ipfum pœnituerit bominis creati.
ufuemnt
Z
videamus
M £ T H O D V S.
videamus igitur illa tempora que diluuiûconfecutafùnt,
aurea vocantur,nonfolum àpoëtis ,Jèd etiam ab
quœquc
in libris originum-.quibus temporihus Cameipjô Catone
at nemini dubium eft
fen & Saturnumfloruijfe tradit.
ab Hebrais Nohœfihus
Satumus veto
quin Came fes
Nimerodus omnium con/ènjùvocetur hmtts verojilitts
Itipf>iterBelu4,auream atatem valere iufôt. exquoplanum e fl aureumillud tempus breue momentumvideri ,ji
annorum fèx millium ratio habeatur. nam Cato poëtam
ducentis & quinquaginta defniit.
fabulas fecutus,annis
que autem innocent ia fuit in Camejè, qui parent h tytimi pudorem noua quadam & infigni contumelia violauitfnam ex eofecutajuntpatris
execrationes.yualis item
Nimerodus Camefis exfilio nepostquem aureifeculi coâitoremvocantïjàtuex
ipjô nomine intelligitur,quod
Hebrais fignificat rebellent & Qttidem à, Mofè robuftus venator appellatur quo verbo latrones vbique &
Jc^êmôsjômines
afpeUat^i vt etiam ^Ariftoteles laSetroà^umJ^^ui^o^tinter^MfâJisnationU.
maioredicamandacia
an imquitur IuppiterBeks,qui
de imperio quaftdepote depietatepatremfeniojraéîum
iecit. alios quoque bues fuijje video ( nam trecentos coluit antiquitasjjêd ftifquisille eft quempoè'ta patremde
regno deiecijfe aiitt,non tantWparricidio, veruettam finpris omnibus acfiroris inceftu nobilitatus efl.eifdem temporibus tyranidem quijque loui eripere conaturMncconiurati calum refcinierejratres,qui turribus & aggefibus
extruflis immortali Deo nefarium bellum intulerunt,
eumfc de caloprœcipitem deturbarejjtntçonatijnifitttm
fulmine
I O. B O D I N r
fulmine probibetentur, velipfà linguam confufione, vndetuninomen
Babylonab infcitia loquendi quam nos.
tjuoque babil appellamus. fane Moji cum poè'tis ( qui rei
•veritatem fabulis confuderunt) quodammodo conuenit.
quid efl autem aliudgtgantes Dits bellum inferre, quàm
naturntiVta.it Cicerosepugnare? h<xc igitur ejl illa aurea
œt4S,quœ talia mofira nobis educauit. idé iudico de Hercule, quem Manetho pyrataru maximumfuiffe tradtt:
<jiâque Tbefeum ac P 'iritboum fcelem focietate fibi conciliauit,qui cum Helenam rapuijfent,ac Molofîi régis fîliam patri eripere conarentur, ab eofunt in carcerem coniefli alter quidem à Cerbereis canibus Uceratus alter
breui laceradu$,mfi Herculis precibus quafab inferisreuocaretur, velpotih ad crudeliora fuppliciafiruaretur,
quis autem ad omne genus libidinum Hercule robufiior
aicam an fœdior ? Sed ne videantur bac fabula Jimilia,
`
enim
Thucididi verifiimo biftoriaparenti affentiamutM
teflatumreliquit pauïo antejùa temporatantafuijfeboyuerra
y^wjnjpp1 'Gracia barbanem^cferitatem
contumarij} latrociniap!alamjx€rcerenturt&^ne^vlïa
mehatjWgiÀjpr^^
latrones-,
•vtrumpiratœ effènt nec ne f cumveto nullis adhuc mœin arnibus cingerenturtnecejfentvllapropugnacula,ius
mis fuiffe pofitum •veteréfaue colonosjitbinde à nouisde
in
pojJèjSione deieflos.qui mos Grçciapaulatim inoleuit.
tjuœautemndtionesab
bumanitatelongim aberantjn ea
barbarie diutiJSimè vixerut-.vt de Germanis fcribit Ca~
nullamhabent apud Germanos
ea
infamiamfluie extrafines cuiujqyciuitatisfiuntiatque
iuuentmis
Z tj
ftr.LatrociniajLinquit
w i
r
k o d v îi
ac
déficit* minuendx caujafien
ixucvtutisjxercenda
ex
vt pradones quia
eji,
opinor,
pradtcant.
quofaÛum
^brigantesjvu^ojppellantur
apopulis Brigantinis
qui
lacum Podamicumfiu Brigantinum tenent,dtéîifiat:vt
ah ea Verfarum^entet^utz latronum &JtcarioAtfafîini
Lborauu at Lacedamonij non
rum infamiadiutïjiimè
edliliorum JedinjitmJoL
depretjenjîonejcelu*
inftmo
ne putabant
v traque fine opinio tantb plus habet in
miferius ejtac
quam latroamum}quanto
fiipfajlagnij
turpius impuni legibus quicquam licere,quod ipfa natura
nefanumÇtt. b*cfuemntaurea&'argenteafecula,quibus homines ferarum more in agris acfyluis difterfi, tantùm haberent quatttmpervim
& néfas retinerepojfent,
ab illaferitate ac barbarie funt ad
quoufque paulatim
banc quam v'tdemtts morum humanitatem ac legitimam
ma olim ciuili tan tu iuJbcietatem reuocati, namfmta
dicio,non modo Hebraorttm,Jèdetiam
Gr*cor£& Latinorû legibus,
capitepuniuntur. Quod
nunc
Jires bumanm in deterim prolaberentur
Jampridem in
extremo •vitiorum acimprobitatisgraduconflitiffemus:
quoquidem anteà peruentum effè opinor. Jèdcumfiagiùofi hommesnecvltèrwsprogeai,nec
eodelocôftare diutiuspojjentyjènjim regredi neceffe habuerunttvel cogénte
pudore,quihominib9ineftànatura:velnecefîtate,quod
in tantisjceleribusjocietds
nullo modo colipoterat-.veletiam,quod verius eftjmpellente Dei bonitate.quod quidemperjjficuumft exannalium libris ac monimentis maiorum, in quibtfs tôt ac taexecrandaflagitidprodita
(neque tamen omnia) vtquidmaximiijtt non facile
funt
dici
pojiit.
IO.
BODINI
Apofiit. teflesfunt Tranquillus^Tacitus^ Lampridtfts,
tben&us.quid enim inagis nefarium cogitaripotefii^uàm
habere loco ? idqmdem
fœdifîima quajue vitia virtutis
videre eft non modo in deprauatis ciuitatibus ,fea etiam
in ea Rjefublka qaa Lycwgi flomit infiitutis 3 yuajue
omnium ftriptorum confènfione hudatiJSimaputatut.fed
•vt impurAi ilhrum libidines omittamus (quœ vtinam <eterna obliuione fepeliantur ) quid tam mpium eft
quant
homines tum infuneribusjum
infacris cmdeliJSime maélarifat vfitatu iîludfmt apud omnespene populos. quid
crudehus quam inwcentifîimos quofquefirMtutisfl>ecie>
in fteéîaculis publias à belluis lacerari aut mutais vulneribus adpopuli voluptatem trucidari f mhiltamen vfitatius apudRomanos
qui in fûmmtt iuflitiœ opiniont
fiomemnt, vt diuina quada vltione hominum quinquatheatri
ginta millia FidenU in muneregladiatoriotvnius
certènoftrihomines multofapient'nis
quam Romani (quod mm bona iUomm venia difîumfît)
cades bominu inter ipfis, &ferammcruentafteéîacula
de Chrifiima Republicafuftuleriint,acjruéïuojum
&
vùle de omnibus difciplinU diftutandi genusjîabiliemé.
mehus ejî igitur ad bondi artes & verum decus,
quanta
tamen honequam adpalçjlram infomarifnecproptereà
fias corporû exercitationes omijîmus nec militarem negleximus difàpltnam.habent etiam nofira monimeta» vt
cafti obmtajlnuac
alios omitta,Jùos CatoneStFabnciosfiamillos^Ahxandrosi netfueMU_demejioreluto fnxit pramdxA Titan,
enim militark gloria maiorin Alexa^anoMjpju.ybi
dTo,qu4minCarolomagno?itteqttidemniagnus,fedtamm
Z iij
(
MïTHODVS;
men aduerJûimoUes Ajtaticos^ vt Cafarde Pompeio noJlrorum bominum vim expertusdicere folebat. hic nofler
nationes perdotnuit vbi parextitit
^roa^mà^Europa
Pio? quis aute ex
pietas in Antonino atqùêthZudouko
omni principum vetuftae D. Ludouico RegiopponipO'
tefi ? vt enim kjiuakeolat&
quihu&ftatboc imperium,
omittamtnu,\lius profeâo tanta principes aduerfus Deum
religio ,fides in patfiam amorerga fubditos iufiitia in
ememoratur. Nequefelùm virtutes
m nofbk
omnes
in veteribus
bomimbus,fed etiamdifciplinaparestatque
extitemnt.
efl enim hnrammjua
quoque vicifîitudo, vt
pmmni ^uih0amjKlock ingénie > forum hominû experientia &labore artes orianturdeinde incrementaftjfcipiant,pojî aliqttantttm in fia tu vîgeant, tandemfita, ve*
tujîatejangueantjemqfeefenfm
emoriantur& obliuiodiuturna calamitanfdmmrnafipeli,anti(r:velbe!îomm
te: nelijuod nimia copia ( malum bis temporibus valde
metuendum )J^tetatem lettiJSimo cuique afferre foleat:
panai expecitabiis quifcietiasjà'
velqttodiuftasDeus
AW cum
ht^£jjttÈ£M^SLf!i!ÉL^ne-'
difciplinç
apud Gracosfènjtm adoleui[fenti'vtadjitmmâ
eflsut
pemenijjè crederent(0\tantamutatiopojîeajêcuta
ne ipfa quidem Gracia <vbi nuceftvh^uam extitijjè «uide,atur.quid Latini îapud quos tant a fuit ingeniomm vbenai vt iifdempenc temporibus betica lande yac difeiplinarum omniumpraftantia
populos omnesfuperarent:
attamen confimili cafuinprijlinam barbariem tùm relabictEpemnttCum influentes in Italiam Scythammi copia,
bibliotbecasrefertiftmas&mniavettiftawmontimeta
vbfyue
I O.
SODIHI
vhiejtte fête incenderunt: quod immanefaëlumtantdsin
omnibus difciplinis minas edidit^t^ro^raumÊecirciviterannos fine vllopretio iacuerint aciam intérims
dcrentur
nifi- Menfor Ajrtcaj^' Hifyaniœ grinceps,
Arabum gingénia maynis propofitis promus ad litemmm
inflaurationem excitau'tjjeî.omittû quammuhosphilofiphos,geometras,aftyo!ogos,peperits£gypttistlndia}~<£tbiopia; quamuhiapud Cald§osnoi>iks mathematici antefuemnt,quam vllaejfentin Gracia Hter*:adtiojhràtepora relabor, quibus multopoftquam litera totopenè terrarum orbëconquierantytantusfttbitojcientiariï
omnium
Jj>lendoraffulfit,tantafertilitas
extitit ingeniom,vt nullis vnftam atatibus maior. atne Gothis (juidem ipjhk:
teflis ejl Olaus magnus,
éiiJSimanuperbmmadefuerHt.
tefiis Holflems, te fies atyplerique quaft decreuiffet naolim
vulnera nunc dbitsipfîsaquibus
turafcientiamm
erant illatajànari. mm enimfupe'iori adhuc atate moré
marnant retineret acliteratosbomines vocepreconis de
Senatu exire tuberent(fic enim in illorum bifioria tefiatu.
habemus)nuncvndit^i literasaccire confuetterunt.hacilla efi rerum omnium tam certa connerfio,vt dubitare nemo debeat quin idem inhominumingeniis quod in agris
e»emat,^fimMoiijjbe^teffàdâ»L^iik^jefem
inuentoresfuelent. Afveteresïlliidicetalicpuis^artium
rt'.iUisglonadebetttr.profeclopermultasbominugenèri
faltttares dijciplinas inuenere atque impnmk rerumcœleftium vm,ratos orbium cmfus,non tamen omnes:Jlellarum inerrantium., & earum quœ vaga dicunwr, mirabilestraieéîiories
tùm naturœ objcuritatem
diligenrernotamnt,
MBTHODVS.
tarunt, & accuraxemuUa,explicarunt:pleraquetameex
iis imperfeêiareliquerunuqu*
à noftm confummata pofleris traduntur acnemini dubium ejjèpoteji in eam rem
inuenta noftrorum cum maiorum
penitus intuenti quin
inuentis conféra; pleraque debeant ante ferri cumenim
magnetenijnlfit admirabiliiis in tota rem natura vjttm
tamen eius plane dïuinum antiqui ignorarunt:& cum ilh fefê alueo mediterraneo confinèrent noShri quotannis
in aliis
terrarum orbem crebris nauigationibusobeunt,&
orbem, vt ita dicam, colonias deducunt, iam vt intimos
IndU recejjusapertos babeamus ex quo non modo mercatura ( qua anteàfôrdida velnonjàtis erat cognita) abundans & quxfluojà euafit, verumetiam omnes hominesfecum ipjî,& cum Repttblica mandana, velttt in vna
eademque ciuitate mirabiliter confpirant quantum vero
incremeti acceperit vna depulchemmis artibus Geograeo inteUiëturMuod aua de India fabulofa pleriÇphia,ex
Laétantius & Augufiinus
que videbantur ( nam
infapire aiunt qui anticbthonas ejfe opinatm) comperta nobis
fint: tum etiam motus inerrantium fyderum acmagni orbis trepidatio quid autem admirabilius efi illa formant
à materia (vt fic dicam) abftraclione t hincoccculta natura arcana recluduntuf: bincfdutares medicinx in dies
eruuntur, omitto longitudinis cœleflis inueftiganda modum ex horis aquahbus,qua à veteribus ex eclipfeos nor.
majinemagno errore iudicari non poterat omitto catapulta veterum &> antiqua belli tormenta,qu<ejîcum nojhris conferantur,Jànè puerilia quadaludicra videripof
tùm lafint. omitto deniquœ artes infinitas^ùmfabriles,
nificias,
IO.
BOD
IKI 1
in modum adnificidt, quibus hominum vit a mirabilem
iuuatur. vna typograpbia cum omnibus omnium vetem
inuentis certare facile potejl. haquenon minus peccant
qui à vetéribus aiunt omnia comprebenfa,quàm qui ilîos
deturbat. habet nade veteri multarîtarnumpojfejSione
nullisatatithefaurosinnumerabiles,qui
cum aterbfts exbauriripojfunt. Quœ cum itafint, &
na quadam lege natura conuerfo rerum omnium velut
turajcietiamm
in orbem redire videaturvt
<equè vitia vinutibusjgnoratiofeientix
y turpebonelio confequensfit atque tenebrœluci ifaîlunt quigenm hominumfemper détenus Jèipjô euadere putant. & cum in eofine errore fines, credibile eflhoc illis cont'mgere quodflorem œtatà, quàper/èipfaUtitiam aciucunditatemftiut,
amijfum meminerunt: cumquefi ab omni voluptatum genere defeti vident, aepro delittis acerbijïimos dolores, profinfibus inmembrorum omnium imbeciûitatemfentiut,
jît 'vttriftifômisobruantur
cogitationibus, &falfk rem
imagine decepti,fide& amicitiamhominu interhomines
interiijjè putent; ac velut ex longinqua nauigatione profecTi aureafecula, auream atatë adolefcentibus narrant:
tegerrimis
fedperinde illis accidit, >vt ils qui cùm a porta euebuntur
in altum,domos vrbéjque à fi dïfcedere exiftimant;fîc illi
obkéîationem, humanitaté, iuflitiam in calum euolare,
m terras defire'fe ofinantur.
Aa
DE
DE
TEMPORIS
ratione.
VNIVERSI
Cap. y 1 1 1.
1
y i fine ratione temporum biftorias integigerefe poffeputant ,perindefalluntur vtfi labirinthi errores euaderefine duce velint. bi
enimvagantur buc iguc, necvllum erroris
exitum reperirepoffunt: iïïi vero inter hiftoriamm innumerabiles anfraélta acjtiè incerti feruntur, nec intelligut
vnde caperint quove recurranr. at temporum doclrina,
omnium duxbi^onarum^elut
Ariadnecœcaregensfilo
modo nos errare non finit ,jèd etiam efficie
vefiigia non
•vt aberrantes bijioricos in reclam viamfepe deducamus.
ta
leflifîmosqitofquefcriptorestemporis
ita^ividemus
magnam habere rationem, vt nonfolum annos,Jêd etiam
annïfingulas partes compleclantur.alij nemenfes quidem
ipfos ac dies, diemmq) momenta quibus quicque geftum
ejl omittant: quod intelliguntfine temporum ratione vix
decerpifruclus. cùmigitur hifloriarum
in temporum difciplinapofita fit, temporis
potiRimapars
'uniuerfi ratione huic metbodo quam traSlamus necejjkeius vtilitariam effe exiftim^ui: tumpropterjûmmam
tem,tùm etiam propter eam,<juç inter biftoricos verjâtur,
de temporum antiquitate acfèrie difcrepantiam vt buic
lucis aliquid af ferrem. Priuffcitur
qiioûae difbutationi
temporis originemjtne qua inanis bac diSyutatiofutura
fitjnon tam authoritate, que nihil valet apud eos qui ratione duci volunt,quam necejfariis argumetis doceamus.
lequanquam fi ex Hebrœorumfàcrisfontibusacdiuina
vllosabhifloria
&
i
o;
b o
d i
ni
gis oraculis tejlatum habemus mmdumhum origmisfu*
principium habuijfe,amplius auarere,Jcelu^dubitareyne'
fas ejjè videtur. ac tanti eft apudme Mojts vains authorita&y vt eam omnibus omniumphilo fophorumfiriptis ac
Jèntentiis longé anteponam is enim capitalipœnœfùbiecit eos qui Sabatum violarenteapotifômiïde
caujà,quod
mundi creationem Sabati violatione in dubium reuocare
viderentur,vt rabi Mojès s£gyptiusjàibit.jêd
qttonia,
improbi eius autboritate fevinci non patiuntur, & oracula diuina temerè cdumnUntm, necejfe efl eorum argumenta confimilibus argumentis refellere ac debilitare. na
ac rationum mometis plane
fipbilofiphommponderibm,
immorinteiligaturmttndumnecJèmpiternUt&àDeo
tali certo temporeconditumfuijfe,
méorefiduciafacras
bi florins ampleclemur: deinde mundi conditio,qux tam
prœcLr* originis opinione nitetur, augebit in nobis fingtilarem Dei admirationé gramorem. Hac igitur doéîrina non modo Hebrxorum ejl.jèd etiam Caldœomm,
Stoicorum, Academicorum, Arabwn
Pytkagoraorum,
denique multorumgrauijïimis comprobata & confirmatafentetiis.<juinetiam Epicutus ipfê, vt eji apud Plntarcbuw,in eademfuit opinione. interLatinos vero> quanattauis admodumpauciphilofophiamjèrio traéîarint
men M. Varro, qui omnium Latinorum & Grœcomm
doEiipimw eftàTullio appeilatus idemiudicauit in libro quem de interitu mundi Jcripjtjjè fertur atcjue bacc
omnium in eadem difeiplina cofentiens autoritas etiam
apud philojôpbos non parui débet ejjeponderis ac mometi.cum igitur primus omnium Ariftoteles tùm à maiori'
bm,
A a if
M B T H O D V S.
buSytiimàmagifiro
PUtonediJfentiens
,mundum ateraduerfa eum omnis hacjûfcepta
numflatuere auftapt
rationes Galenus vno verbo
diftutatio efi: cuitts quidem
tamen necejfarias virefutans, veri qtâdem Jtmiles ,non
in libris de cœlo raderifmbit
quinetum Ariftoteles
tiones, ait, aliorum chmfuis comparatasrem efjicere certiorem, cum nullifnt adittts demonttrationis adipifcendœ. quœ iieth^fimt nophyftcorum aut geometramm,fed
de repropofita dubïtantïum dialeclicorum:vt rabi Mois qui dubiorum interprcs vfurpatur, arfes JEgyptitis,
demonfirationes enim neminem dugutè animaduertit
ita
paiiuntur,jèdjûa luce tamperf}>icuafûnt,vt velut
adhibita
extorqueant ajjenfionem.
quœftioneabinuitis
& Galenm minime retigiojî homines,
quarejîEpicurits
negant Arifiotelis Argumentavim vllam babere'.Origenes, Abejina, omnium denique theologom ac pbilofopborumfamilia contrariis argumentis ea refellunt :fatis intelligitut probabilmtantum £r incerta,non necejftria effe .fed ad Platonem venio, qui Deum pofi operis tanti
molitionem ad resgenitas orationem conuertere fingit:
affirmât quodortum haberent,fua
quai ob idinteritum
tamen voluntate fore perpétuas, hîc Àrifîoteles verba
Platonis excipiens; Si mtîdusjnqMt,
non eft intertturus;
proptereaquod que ortu
igitur ne ortum quidemhabet
habuerunt,aliquandofuntcafura
quœque intereunt, ortafuijfe neceffeejl quœ a Platone didicerat in Pbœdro
ac Timxo; vbiproptereà mentes originem babuiffe negalibro decimode
uity quemadmodumfcribit duguïlinus
ciuitate Dei,ne aliquando interitum ejfent. mundivero
fiatum
IO.
SODIHI
fiatum éundem femper fore iuffti diuino. vter igitur in
pkilofophia
grammlabitur. altcr quiprapotenti Deo liberam-de rébus fuis ftatuendifacultatem relinquit alter
moderatarem ejp confitetur, &
qui quem vniucrfi
quidem caujfam efficientem,ei omnem adimit operis mutandipotefiatem,vtjîmundum
quatere velit nonpofôtfhoc
Arifloteles argttmento, temere dicam an impiè}de mudi
aternitatejlatuens,
nomodophilofophiœ naturalis decreta/uemmetiadwnte
maiefiatis vimpenitus eneruare ac
debilitare conatttr.atin omni difj/uuùorie quaprçfernm
de rebus ta ardais &àfenfu remotisjùfcipitur}prouidendueftsvtne quid omnino aduerftts Dei maieflate contumeliofè dicatur: quod /4riftote!esprœtermijît. mm enim
rationumponderibus indique premeretur neceffèj} hamitium hahuiJJè,JtDeo
beretconjiterimundumonginis
plenam trlhtteretftatuendi voiuntatem-.necefîiïate mundum, non voluntate régi affirmant? bue enim omnia reidem tamen contra Stoicos difyit
uoluunturargumenta
tans,quifatalem in rebus omnibus necefetatepojûerunt,
multis argument!* domitnecefîitate quœdam, alia volîtcœjûgeri:fortunam etiam &
tate,muîtafortuito,plurima
cafus trifariam diuifît. in rébus necejfari'u^minas aéîiones ac naturam collocauit ex quo intelligitur eaquœ dijpu tarât in libris de cœlo quoa fatalemjâperentnecejïitatemtin libris de interpretationefic
tempérament homini quidem arbitrium daret omni necefîitatejôlutiï; Deum
vero ac naturam necefîitate obligaret.quid autem magis
impium, magis arrogans, œagisdeniquefuriofum,
quàm
fibi liberam tribnere voluntatem-, Deo adimere veÙe?co>-
Aaïu'
fequens
uifHoors;
vtneqne Deusfoliscurfumjtjiere,nec
fequensejienim,
nec quicquam in vni~
cœlejtiumfiderum vimprohibere
uerja natura conuertere^tt ne hominis quidem impettts ac
voluntates quô velit impellere pofôt.quœ mm abfurda
illam de mundo tolfint,& impietatis pknaijèquiturvt
lamas necepitatem, quaJitblatarelinquuurDeum
rutila
•vi obligan,fedfum voluntate omniagubernare. at cum
Anftotelemfui ipfius pttderet hoc eji hominï concedere,
Deo eripere voluntatem> verbo quidem voluntatem tribtâtjee vera tamen necefitate coaéiam id quod Mofis s
^Egyptitis adnimaduertit: permittit enim voluntatem,
fed ea iege vtmutari nonpoJSit & vt Iuppiter infabulis Adraftiœ legibus teneatur: cum tamen in Itbris de moribus eam effe docuerit volunutis vint &naturam,vt
voluntatis nomen amittat. itaque cum
nijimutaripojîit,
mttlta varie cotingere in natura perf]>iceret.modo in hac,
modo in illam pamm,eà de lapÇm eft vtfortunam
& cafum ex opinione plebis flatuere malle t, quant ajcribete
Deo voluntatem aliud alio modo agenduquidautemindignius eft philojôphotfuàmputare fine caujfa quicquàm
& ca fibus quicquampermittere?illa
fieriibocejîfortuna
funt ex quibus Je expedire nullo modo Peripatetici potuerunt: itaque à Plutarcho in libro defortuna.tùm etia
à Laêîantio efficacifimis
argumentis refelluntur.videamtiscœtera cuiujmodifunttaut cette prœcipua: infinitum
effet omniaperfeqm.pojùemt enim ex nihilo nihilgtgni.
tanquam rotins difjtutarionisftmdamenmm.
quod omnium erroriïpfœbuitoccafionem.Jêdillis
aqua harettcùm
hocprobandum
relinquimr. tùmillifubira/cuntur,
quod
fU4
IO.
BODIN1
Juaprincipia negarifas ejfe no purent. Jéd qu* tandeifia
principiafunt qua confequentibus obfcunora videnturf
nuÏÏus vnquamgeometriapofiulata negauit^uodfùa luceperfyicuafitnt at hacfiperîjicua viderentur, cur tot
philofbphorumfchoU tam coftanterea negarentïcurPbiloponusfaljum efjèperfyicuè demonftraret ? quid autem
ïneptius quam illud ponerequod quidemfî verbo negatiï
fuerit, vltenùspîoweài nonpoRint ffed (amenpràclarli
illudpnntipiu refellamusfiplacetjd quod a nojlîis omiffum ejp miror, qui tantopere in hue dtffiutationejè exercuerunt. nam Phil. Melancbtbo, ac Theologi difiinÛionem adhibent atque id verum ejfe aiunt in natura
ordinata :Jedillud efi'àll ôcgxns&taiunt dialeêîici-qua
enimnatura finntpotefi incondita?b<ecenim aut intégra
panwHjque omnibus coagmetata,materiafaucetacfor'
Md,aiitnttjquam exifiet.cemoril?usigitur argumentis vtamur. Id autem à formatant praflantiafacilè intelligemus. eftenimforma,generofas & vt Arifiot.jcribit, diuinum quiddam habens ejfentia, ipftujquenaturapracipua pars; quod eius bénéficia res omnesexiflant. bac autem non amateria ducitur; vtplanum faciam: nec àjeipfa; cum forma auulfe à materia penitus intereant, nec
perfe exifierepojîint: vt ArifloteLin metapb. tradit:nec
aÙeo-yCumab œternapuraque mente nihil corporeum
feriputent. confèquens eft igitur ex nihilo in materia ingenerari. itaque AnHoteles libro 1 1. denatura,formam
naturalem ipjtus natur<efinem}& efjîcientem,& forma
ejfejcribit '.Deumvero à natura principiisjeiunxit, &
inanempriuationem,qua nec ejfentiafit ,necverum accidens
METHODVi.
dens; inter principia mediam collocauit .Jèd cum forma
Jîngulares perpétua quodam fluxu orianturgr oecidant,
vt libro primo de natura cap. 1 x.fatetur: pofierioribus
Peripateticis magnam dubitationem attulit,rvndenam
oriantur. ad extremum de materia finu acpoteflate duci
voluerunt,quod nuquam Arijioteli venit in mentem. ex
eo enimfèftiturmatenamprimam,
nopotejlate,jèdipjô
tftufomashaherefibicocrettâiactemcreinformemïattt
td quod informe efl,
formam Zv\op appcllari tum etiam
item materia temperatione
feipfunt informare formai
coflare,augeri deniqueac xntedi; quasfalfa ejfe docet Ariftot.lilr.V i 1 t.'iW itfià<t>v<r.tiim etiamlib.i'Cap.i 1 1.
de animo. denique formam noeffeprincip'wmfedab ipjà
matenafmortus initiwn habere-.necprincipiumjtmplex,
Jèd cocretttm & compofitumejfe:pojiremomateriam dare ipfs rebus exiftenamjdejl s êvou. cjuœftprobabilia no
fine ex Ariftotelis ipfius doftrina ne illa quidem, vnde
hdc manat,probandafunt;fcilket de materia gremioformas educi quare extrinfecus aduenire flatuédum efi; id
quodnegauh AriSloteleslïb.x îxap.i i i.deanimalium
ortu ,prAterquam de hominis forma ,quamipfè eiî^-fy
'tmmiituconfitetur:illudigiturabeo
extorquebimus,formam hominis ex nihilo in materia ingenerari:atque idem
informa omnibus iudicandum relinquetur mm re vera
nulUm babeat materia vim formatrice, acprofeclo tant
ineptumejlexiflimare de materia gremio format educi,
quàm de defiipite Mercury figura; cumabartificis mete,
opmsideaproficijcatur.igiturfaljûm efiillud quodpofueruntide nihilo nibilderiuarï.eoque difyutationis concujfo
fundamento,
IO;
BODIKI
1
enim Philopofttndamento catera ruinam minantur.ftc
nus aduerfus Ariftqtelem dijj>ttrat:jtnon videtut abfîtrdam èprittationepura manare formas, air abfurdum videamrde priuatione quoque materiam primant fluxijfet
Simile efliilud quod nihil in caloftbi eontrarium ejfe aiunt:ac proinde nihil ab interitu metuendum,net^erandum ab ortu. vndenam igitur tltmetorum interje dijcrepantium contraria vires fhac enim fuperiomm vi &• agitatione influeret& ab illis caufîis contrarias effèfliones
ntur at t cumvnius & Jïmpiicis caujœ vnusjtt
àerifo
in ccelocauf
cotrarij difcrepantes
effectus,contrariarum
Jas inejfe confitendum erit,non ejfeélione untùm,vtmagno ertoxe putantyfedbabitu natura, id efl,vt ipfHocptûtur formaliter. Quodetiam motum orbis xtemum ex eo
coHigunt^uod tempusftne motu conjifiere nonpojtit
nedicatante
que veteratorium ejtacfiphiîiicum,vtfi<pis
horologium horas non extitiffe;aut eo fublato nttïïasfore.
itaque Plotinushb. v i i.Picus Mirandulahb. v 1. de
i i i i.de
vanitategentwmquœftionemAriïlotelislibro
natura iampridem irripmnt;vtrumjcilicetanimonumeranteJûblatOytempus ejjè definat. Bajîlius vero,Àmbrojïus, Augujiinus,ac Mofes s£gyptiustvt inanes illas
argutias ejfugerent, tepus ab aternttatepenitttsfeiunxerunt, Vnittn tamen ejl ab Ariftotelis interpretibus inuevalde conturbauit;
élum argumentuni
quod Mojèm
Afundi, aiunt, exi fient ia fuit autnecefjaria, autpofsibilis ,aut impofîibilis .fiimpoJSibilis
nttnquammundus
extitit \fipofiibili$y anteextitiffet :Jïnecejfaria,Jêmper
quam exifîeret, pote fiât exiftendi vel, vt eorum verbis
Bb
vtar»
M l T H O 6 V S.:
illa fuit in aliquo ente igimrerat alivtar,pojs'ibilitdt
in aâum exiret.at ego totum illud
quidquod depotentia
concedam,& iUam,quam quœrunt,poj$ibilitatem in ente
nec video
coiïocabo, id efl in caufa
ejfeclricefempiterna
co'rà dicipofîit. quodfipotefiatem in fùbietla quoquid
que materia ejje oportere putant ,magts captiofum erit
vt illud; Sipriargumentum'.perinde
necejfarium
quant
musopifexdpriuationepuraperuenitadaé}um,fuitaliquid quod iïïum ad agendum eliceret atque incitaretego
à Je ipfùm incitatumaio, velutarcbitefïum,
qui nec materiam,nec aream habet ad adificandum à/èipfô tamen
excitari ad adificandi cogitationem.Jèd multo magis rationi répugnât ac ventati
necejfario mundum extitijp:
quia velit rolit opifex ebligatur fati necep.ta.te Hmc
prœcipuafunt Peripateticorum & Abenreis argumenta.
Tria funt Proculi qui a magiflro Platane dijcedens, mûdam aternum ejfeputauit, idque Platonem voluijjefcripfit,tum etiam SimpliciustPlotinuSiMarinfts^jridnus,
Iamblichus atque inter iuniores Beffario
Appuleius
Foxius qui, vt Ariftoteli cum Platone
Cardinalist&
conueniret, mundi ortum in eius falute tuenda, que Deo
femper cura efî,pojûerunt: altj Platonem ex hypothefi locutum arbitrantur, quos Plutarchus & Philo réfutant:
Proculumvero
Philoponus libris x v i 1 1. fed tota illa
difyutatio bis tribus argumentis efi,vt opinorcompreheri'
fa; Deus,inquit Proculusjnundumfempiternum efficeres ejî. voluïjfe
repotuit; voluit igitur.fevoluitjonfetfa
planumfit ex eo quod maleuoli efi nolle benc agere cum
poJSis}& eius qui bonis alterius inuidtatjmalu çratuletuv.
hoc
I
O.
BOD1NI
hoc in Deum cadere nonpotefl ergo nec illud iam vero
ab otio ad negotium; ab eo quodnolis,
advoïutatemferri,mut,ationem habet ac varietatem à natura diuina,quç
aliénât», id autem
Jtmplex efl acfêmperjuijtmilis/valde
confèquens erit^ft demui innumerabilibusfeculis ïgnauiterquieuijfe Deum, ac nuper de mundi conditione cogitajfe. Poflremofimundtts interitumnonfentitjnecottum
verumillud; hoc igitur. nam omnis inhabuijje confiât
teritus,inqmt,abexternaviautinteriorepedet:mlla'vis
interior afferri potejl extra riihil efl metuendum igitur
nullo temporis decurjâ interibit. catera Proculi argumeta facile à fe ipfa refutantur. Primùm illudfalfum efitvt
bona quacunque Deus efficerepoj$it,ea quoque velit potefi enim omnes homines ad virtutis aEiionem ita dirigere,vtfi velint,labi nopoJSint:quoJânè bononullum Procula mains, aut mugis optandum videatur.qninetiampotuit mundumbuncita coagmentare ^tneçinmentibus
autmalorû
vllis, nec in materiaautfomapeccatilabes,
femen vllum inejfet,noluittamen,
igitur fi nonproptereà
Deum immortalem vlliusjceleris ineufat Proculus,quod
ea mala quœprohiber e poJSit>nolit:multo minusfi mmdHi
cumpatmt,non ab aterno creauit.^Alterum magis vrget,
habet,id eft,
quodab otio ad negotiumferri}mutationem
vtipfè loquïtur xfàûamy, qua ab illa fempiterna mente
longiJSimè abefi. fed illudfalfum
quod ab otio ad negotium; à quiete ad laborem Deus feratur, cùm mundum
condere cœpit & quidem labitur Proculus in natura
principiis cùm Deo tribuit quietem, qua aliud nihil efi
quàmpriuatio
motus. igitur fi Deus moueri non pote fi
Bb ij
nec
METHODVS.
ne c quiejcere quoqj .eji enimAriftotelts demofiratione lib.
v .de natura,non tantûimmobilis in orbium couerfione,
non alius
Jed etiam immutabilisjn tuenda mundifalute
igitur quamante mundi coditionem .per/ttajùm autehabuit Ariftoteles dominant ejjè omniumrerum acmoderatorem Deum; huiûfque mUdi caufam non modo effeéhicem,fèd etiam conjeruatricem nequejôlùm immobilem,
•verumeTiam omni follicitudine ac labore vacuum,Jua
idem quoque fcribit non mu.
potetia & virtutegaudere.
tarifapientem cùmfapit, aut arcbiteaum cumadijicat,
minus in Deum mutatio cadettcùm in mûdiproquanto
curatione verfatur itaque non minas inepte quàm impie
minuti theologi DeumfôrdidiJSimis quibufjue
quidam
occupationibfis implicaripntant:quodjànèprœbuit
occafionem Epicuro,vt
dicemjè baiulum ejje malle quàm
Dèum.vt enim Cbrijlus inperf]>eéta 3Jùmmipatris erga
je beneuolentia totus acquieuit, ita x i i.lejnones angelorum fi velit prajidio Jibi futuras dixit. ex quo innuere
'voluitmundum huncplenHtjje animorum immortalium,
quorum miniflerio velutijèruorum Deus vtatur.hacautem argumenta Proculi confimiliajùnt bis Epicurœorum
Si mundus originem habuit, autcafuras ejt,
ejî f bis
quidanteà Deus egit, aut quid tandemfaflums
ego impuris bominibus, qui aDeo raticnem temporis an-
malediflis;
teatli repofcunty nihilalmd reponamt quam quodSpindkmin concilio Micano refjtondit adeiufmodi quœflionem aternajcilicet jûppliciorum loca tam curiojts hominibus,ne nibilageret,codidijjè. qua oratio nonfolum vrbana ,Jèd etiam falutaris vtpt mihi ejl.fi tamen phtlofi*
pbomm
I O. SOCIN1
omnium confias opinio eft,fùmmam bominisfœ
phorum
licitatem in contemplationepofitam: &Japientem à Platone
ah Ans~lotelefèipfi> contention,
idejî ccviaçKH proptereàqubd in defèrtifîima folitudine
conjii tutus beatus eft tamen praclara illa mentis agita«o2<««/mov*
vocari
tione^ua res bumanasinjrafè deffieitidittinas
intnetur.
quanto magis Deusjèipjo contentas efl, acjùi vnius contempUtionefxlix? nihil autemfiipfo maius ac melius cotemplari potefi. itaque Ariftoteles libro xim.1^
iw çuir.Deum eodem modo dixit tni>ta.^Â^»i^uo Hehrœi n&,id efl vt
Mofes JEgypûui interpretatur, eum
quifeipfi contetus efî.quod quidemfiOrigenesattentws
promdijfet, non arbitraretur Deum tnundos conjecutioneinnumerabiles condidijjè,jïcenimjcribitin
libris nfyli
kpxJii[)i'verittts3opinor}ne vel Deus inertia langueret: vel
ne hominum génère penitusjùblato,
quod Plato metuit
ptcrificik ac lau dationibus careret.quanquamjtcarbitrari œquius efl3quam mundum -vnà cum Deojempiternum
extinffe.& quidem in illa opinioneHebrœipleriqueftterunt/vt Mofes Jcribit>& nojira œtate Léo Hcbrçus.Sed
•vtrique inmaximis erroribus verfantur: alteri quod diuinamfœliàiatemjmundi
exijîentia-,alteri quod eiusgloriam hominumjkcrificiis ar rébus caducis metiutur.nulii
tamen perniciofim,cjuam qui Deum vlla mundi contagione violari,atitin eius procuraùone acfàlute defatigaRcpudiata igitur Proculi ac V eripateticomm
opinionejrelinqtfitur mundum originem babuifjè-.ex quo
riputant.
Jequiturew occafus ;fi Ariflotelis doéirina ajjèntiamur.
Cûm emm triplex opiniojît in difbutatione qua de mûdo
a B b iij
habetur:
mît
ho
d
vi:
1
habetur.vna eorum qui necinitium babmflejnec exitum
purent habiturum: alteri vtmnque affirmât. tertiumgenus extitit eorum qui feriendo médium originem babuifnunquam tamen occafitrum.in qua fententia
Jêdicerent
fuemnt P ananas, Poflidonius, Boethus, & Seneca inter Stoicos Thomas Aquinas intertheologos; Philo inter Hefoœos tum etiam princeps AcademU Plato, huius autor opinionis. Philo Aiojis & Salomonisjèntentia
tamen lefiyas, Efdras^tc Petrus afùarn tuetur quibus
perte redamant -.vt ex eorum verbisde interitu mundi
in ea tjuoquefententiafuit
dubitare nemopopt.&
Epicuras vt efîapud Plutarchum
eiufque difcipultts Litcretitis bis verfibus; Vna dies dabit exitio,multofqne per
annos Sufientata ruetmoles &
machina vnundi.Çei quoniam theologi JcripMrœjacrœ locos in varias Jêntentias
& Thomas Aquinas
diftrabunt ac Mofes JEgyptius
Philonis interpretationi contrariam afferant ,placetrationibus •vtiytjuantm nullamihi vifà certiorejî quàm
qua ex Auicennœ diSlis & ^Alexandri Apbrodifei colligipotefi hic enimproptereà mundumfempiternttm afjirmat,quod
àDeo moueatur :Jit autem infinita acfempiterna mentis aéîio infinita contra vero Auicenna primum orbem à Deo moueri negauit, quod qmdemfivem
eft, vti eft, occapts mundi necejfario confèquetur: quia fi.
mu mentis àfliofinitafit
opo rtet. fi autemprimi mo~
toris aéiiofinita eft, mundus mtenbit, cuiusfalus ex ^yi'
rifiotelis Jèntentia pendet à motu à quo rerum omnium
origines deriuantur quod autem primus orbis à Deo non
moueatuhplanumfit ex eo,quodfimto corpori,
vtmudus
&
IO.
B
O D I
NI
efl,infinitum
motoremcopukre fît abfùrdum: citmfiniti
ad infinitum nuttafit ratio,vel cobœrentia^velhabitudo.
quid enim abfurdius eflquàm quod Ariftoteles êr Abenreis Deum,quem aéîu infinitum appellant,eundem mundojdeftcorpuJculofinitoficcoiugareiVtab
eo diuelli
non
fofiit ? quid autem minus fhiïofof ho dignum, quàmefficientem caujamrfuœfît infini ta, mmeffeéiufinito fie colligare,vt vuo exifients alterum exifterefit necefjèïjîc evtde
nim^Àriiioteles pbilofophatur de mundoacDeo,
calore & igne;dejôle ac luce, quorum alterum alterittsfit
efficiens caufa,Jèd ei tamen ita cobareat vt auelli ne cogitatione juidem pojlit. at oportuit in eogenere mundum
metem effe, aut Deum corpoream habere natura,ft caufa
eiujmodt effet vt ab effeflu minime diuelleretur ex quo
fequeretm illud Deum^Ariftotelis,
quemmundo veluti
fyongiam lapidiafftgittacperpetuo
motufatigAt3non modo infinitum non effe ,jed plané mundo concretum &ji~
<iWffi ta qw.
nitum iVtluxjoluat ipfe fateturinlibris
mentes omnes ab omni concretione corporum libéras effe
acfôlutas. non efî igitm Deus eiufmoai caufâ, vtfine effeftu confiftere nonpofët & curn aéîu fit infinitus non
poteflvUa ratione finito & exiguo corporifiue origine,
fiueflatiijfiue motu conferri.ac tametfi certa ratio efi exiguifèminis ad mundum vniuerfum, vt demonflrat \Archimedesiibi arenam numero compleéîi docuit,proptereà
termina definitum,
quodvtrunque corpus eft regtoneac
mundi tamen ad id quod efî infinitum nulla ratio cogitaripotefi.qu§ ratio facit vt Deus efficere Deum nequeat:
quia infinitum ab infinitofluere non pot efî: ita mundum,
quem
METHODES.
orbis ambitu cinxtt non magis <texiguo
quodam
quem
terno motu quint magnitudine infinita potnit ornare.
nec Philoponi argumentum ^AbenreU diffoluere
quare
vt
pomit -Jimundtu eflfinittis poteflatem habet finitam.
^Anaxagora&
igitur Proculus argumentaturaduerfîts
MetTodomm,qui loca magnitudine infinita, mundojque
wnumerabilespojîtemnti&zntçk,
inquit}fr 3ily «v<ugët
id efi injinitas tollit Deum:jiç ex ïifdem fontibm argtt*
mentunt illud hauriemm ;fi locomm velcorporum infinitas tollit Deum, igitur motu fimpiterno
veltemporum,
à
Deus tollaturnequa motupendeant, infinitatepofita,
cejjè eft, cum motus Jèmpiternus compleéîatur infinita,
temfeculorum ex quibus fi fluxerint annommfexcenta
millia, ne momentum quidem erit infiniti ratione. atin èofalliturScaliger,qui
Philoponum coarguens,neque
in finitum exiftere ,fedjàlafuccefîione, Il
gattempusaÛu
•vt forma fingalares. non enimprofticit infinita menti ac
ïili Deojtihilprius
autpojlerius effeifed tôt A
jempitetno
illud tempus tjuodfempiternumponitiatlu
infinitumperinde vtprœfens acinftans,quofinitur
tempus, babemamens infinita.reEle
Itoqtii non ejfet aflu
igitur \^4ugulUin rebus,aut locis,aut t teporibus>aut monusjcribit,nibil
tu ïnfinitû ejjèprater Deum. Illud etiam non minus abfurdum,fi Deum primi orbis motcremfingamus>futumm
efl vt illum redigamus in ordinem earum quœ dicuntur
intelligétiarum minorum,ac numen illud prafidntifîimœ
mentis iifdem atlionibus impediamus, quibus
inferiores
orbium mentes; ;quod fine fcelere
ne cogitari quidem potefi. cum igitur Dei maiefias ab ordine animorumlongiffime
10.
B O P
INI
motorem non
fimè abfit,fequiturprimi orbis
effe.ac proInde fi mens inferiormottlx eft, offcio quoquefoteflate, aéllonejinita fit oportet. pratereà remmordo ferles ac
velut
dignitas poflulat, vt quœdam moueanturtantùm,
im^m a materix concreta quadamoueanturac
moueat,
vt orbes cale fies qui ab inteUigentiis mouentur, ,&"vicijïim bac inferiora mouent'.quadam moueant duntaxat
nec mouemtur, rot mentes que ccelosac fydera circumagunt'.funt enim ipfe immobiles, vt Ari floteles lib.v i, de
natura demonflrat: extremum eflvtjït ahquid quod nec
moueat nec moueat ur.id autem Deus efl. Ex quo intelligitur primum orbemahalia mente quàmkDeomouerità
à
<juo velut fonte perenni ortum habuemnt mentes inferiores, à quibui orbes moueri cœperut ac dejtnet, cumfint
contra quamputat Ficinus
finit*,
qui mentcm homlnis
infinitam ejfefcribit nam ifla ratione cùm à Deo profimanaret, quod
naturaprincipiisomnino
répugnât. Quidautemabfûrdius efl^uam ea quafènjupraditajûm
& corporea,cum
inteUigentiis-Jbona cum malis,infinita cumjinitis,incorrupta cum caducis, denique tota ratione fecum difcrepatia,
cïfcatur (ècunda mensjnfinituabinfinito
vinculo co
planéque contrarid,eodem naturafèmpiterna
pulare f vtfitinfiniti
boni acmali, Del & cacodœmonis
idem nexus.Vîudquo^ue non leue eft argumentum Scaligeri, quod motus omnis vergtt ad yuietem vt videre eft
infînmlis rerum naturis
intm orbes quoque cceleflesad
quietemmchnapunt:quoajtnemundi
obttuhen nonpojJê confiât, hocargumento mudum interiturum conclufit.
obitu inteUigendum efi'.quoniamquies
feddepopulari
Ce
eft
M E T.
H O D V SJ
eftpnuatiomotus ineo quodmrjùsmoueripoteft.itaquointellexit Léo Hebraus Laclantiut >acveteres tUi
que
qui ante mundi but us ordinem,ftatuvt,figuram,putartMt
omniafuijfe in rudi materia confuft atque hucpertinet
argumentumiilud,quodTheophrafium conturbauit, vt
videre eft ajmdPhihnemin libroqueminjcribit mundam nonejjè interiturum eft autem eiufmodi Partium
ac tonus eadem ratio fit oportetùgiturfimundi partes labuntur ac difiuunt totum occiderenecejfeeft alicjuando;
faltetn occafitpopulari: vt cîtm animatia, j>lantœ,ftirpe$t
& 'vilipimamfubeunt cinem naabi^abjumuntur,
calo'midem
quoque
de
turamamijfanobiliore forma:
dicandum. Pnculus cum in eafdem anguflids delapfus
ex bis conflanejfugere nonpoffetjjacdementatquaque
tur corpora mundipartem ejjè negamt,fèdapotelejrna
duntaxat,&velHtappendicem,vteftapudPbilopom.
fed bac opinio tam abfurda refutatione minus eget. videtur tamen Theophrafîus ita dijfoluere, vt occafam mudi
futurum concedatfi quemadmodumfingularia vicifiim;
ita quoque vniuerjâfimul obtient -.pracijôenim digito,
inquit Philo nihilvetat quo minus viui pofiit. at non
membrisquibufdam captas bomoviuequaritur vtmm
re;fedanparsvUa corporis tiitamamittere poJSit'.nam
ex eo iudicatur corporis totiusfluxa natura; quemadmodum ex aqu<sguttula,faporfontis.nc(juc enimpartes hoin illa conclufiomogeneas ab heterogeneisTbeophraftus
ne difiinxit.alioquifatendum erit eittfdem animalis (eft
autem Academkom omnium ac ipjtus Theophrafti conhic animal) altérant partem»& quidem
jènfumundus
corpoream,
10.
BOP1NI
1
corporeamjta coagmentatam vt partim intereat, partira
intentas fit expers: qua taridicula mibi videntur, quant
que, Aïijloks ex auorumcmoria difyutans, nemine ait intérims cosli meminijfe.at iflo modolicet aurû,veladamatem,vel Amianthon Adamante durioré., aut etiam ferra
illud quod in Darie nullis imibus liquefcere fenur Sempitemu arfirmare, cum nullus meminerit bac afeipjis interitâjhnjîjfe. Ex omnibus tamé omnium argumetis nuM
maius vijùm ejiargumeto Philonis,quodexabdit'u
&Jâcris Hebraorumfontibns manauit.Non eft,inquit,Dens
autoroemliotç & confufionis:fed ordinis.fi ergo mudifroac interire.eadem caufa
curatione geritjionpatietur
labi
MofèmSÊgyptiuimpulit vt diceret De%nulla indiuidua prêter hommemimmortalëcurare.idqi Ariflotelis
&
Akxandri doc~îrin§ congruit, qui nonputatidinteritum
quod immortali Deo cura fit ex eoquefieri vt forma
&
quidemvniuerfàs Deusconfiruet,fingulare$fluxas
caducas negligat. eadem ratio Manicbaos itnjmlït gVt
•vnum bonomm
principiaflatuerent
duoparipoteffate
omnium & ordinis; aîterum malorum:interitu$,&
confufionis autorem. quod vt Mofes s£gyptius & Auguflinui ejfugerenttinteritum, mala, cofufionem non inhaboni collocamnt .fitamen ex
bitutfedinpur<tpriuatione
Ariftotelis doclrina maloru habitas fiatuamus vt tbeologiplerique,non video quid abfurdum confequatur,cùm
Deus noproptereà mali ac intérims caufafit perfefè,Jèd
$ fftiju,/5«Ç»>tèrtantùm,vtcùmjcelerati curam omittit,aut
etiam viri boni,vt de lobe fenur: idem principi tenebrahominem mammpermittittquijceleratum
&ncfarium
Ce ij
le
METHODVS.
s.
lèperirefacidt.txec Mofis -^gypij opinioefi.idemquo^
interitu mundi ac omnium rerum iudicandum vide
que
detun quarum curamjimulac defèruerit, coUapjùmJùnt.
ac ne quis ea dere dubitaret, ipfe Pharaone, queHebrxi
principem tenebumm inttrpretanmr,jtbi exdtajje dicitur/vt in eojûamgloriam ciientaret vt quœ hic labefaÛaret &corriïperet,if>fî inftauraret* Sedplace t Pbtfone
Hebrttum ac Platonem Leonis Hebrœi argumento effiilli calum ac fidera, quayue
caciJSimo conuincere aiunt
creatafunt ob id interitura, cjuodortHsfuiprincipiu habuemnt. igitur Deus Jibi ipjè repugnaret, qui corruptile
tamen corrumpi nollet. ftodfiveaîiquidfecijjet quod
rum eft ex igne & aqua calum ejfe concretumvt Philoponus ex AcademicommJènietiadiJI>utat,ac HtbrçijapientiJSimi naturx interpretes affirmât: id enim voce ipjâ
0>V>V,idefl QiQ Pti velyVtalij, û'o 0» ignis & aqua
rationem compleclutur: quis dubitet cœlum quoqueinterituruUdquod Arijlot. ne fateri cogeretur, quïetam cœlo
tribuit naturam, qu* qualijq; fit nujqUamexplicat. non
debuit igitur ignota cali naturajempiternum affirmare.
Sa igitur hoc pojiremum,ne omnia dijferanturyquod qua
ratione diffoluipofîitnon video-, Si mundus naturale corpus efl,ex materiaformaqs confiât ;vt omnespbyjîci tudunt:acrroindeconcretus: nihil autemconcret» &partibus coagmentatum àjêipfi effici potuit, ex ipfius AriJiolis difciplina.igitttr caufam babetjûi effcientem: illud
quoq; Ariftoteles confitetur: quem Cardanut parum af
ficutus Deum mundi caufam effcientem ejjè negauit:
quod necphilojophum decuit,nec Cbrifiianum. at ex bis
conjèquens
IO.
ÎODINI
confequens efi vt mundi caufapriorfit effeftujionjôliim
ipÇa naturajèdetiam tépore ahoqui naturale corpus, &
ex heterogeneUifuic^ dijîimihbutpartib.conflan
quidem
poteritfine tepore > acipjomomento;quodnaturœprincipiis & Arijlotelis doclrina repugnat. igtturconjentanen
efinonfolùm mundo priorem ejjè Deum natura, verumetiam tempore tum etUrn mundum ex ipfa.natura coninteriturum. Sed audire iuuat quid reffoncret
i corporii
deant cum ab illis quttnturvbitotannommillibtM
Ref
public* ac imperia latuerut vbi totficulk rerum memoeluuionibus in
adhac-iincéndtisiaiunty&
riagejîamm
orhemfepe recurretibus hommes obire:ac viàjiim è terra
nouo calore acfimine.grauidarenajà.
bac opinionem ab
sEgyptiïi acceptant Solo in GtœcU dijjemtnauit, quam
deinde Anaxagoras,tttm Plato in Menexeno ac Timço:
pofi Arifloteles inproblematis-.deinde Abenfina in libro
de diluuiii confirmait.
tandem h<ecArifloteli difelicuif
fè videtur opmiolib.x,mete.& Abenrei lib.i i i.deanimo; vbi negat vUa tantafuijfè diluuia, qu* terras omnes
inundarent.hacopinorratione
duéii,quod nulli hoc temporefttiuigy gantes }at ne exigui quidem Myrmidones,
vtolim èterraprodirent. an quia nonjàtis pinguejôlumf
negabit Ariftides,qui in Panathenaisjolos J/îtoeniefes s
degencrisnobilitateiuregloriaripatat,
quodfolifint indigenœ terra parentis, ideji «uTB^ver, qttanuis \Attico
folonullUmagisfierile
videatur.
atin sfgypto vbifunt
aquaru vberes inûàationesiactellus,rvtaitpoèta>fine
beferaxt idnunquacontigijfèproditueft.
nu-
an quia fol de-
crépitas eji,aut tellus ejfœtaf quoties igiturmudumhune
velut
Cciij
MET H OÔ VSÎ
-velt4t animal bydropijî,autâcutafebre
corripiputant,
cumincendiis & eluuiombuslabefaftatur,profecT;omateriam vetuftate-, mudumfenio interiturum confitentur.
natura perffcicuè démonfirat. Plinius
Ataue idvniuerfa
libro v 1 i.traditomnesfcriptoresconquengenttshomi-'
num nec multitudine, nec magnitudine, nec robore cum
no fins im•veteribuspoffecomj>arari.quojît'vtfal>ttlojà
peratoribm •videantur, mm audiunt Xerxis innumerabiles exercitus, aut ^AUxandmm magnum ac Cafirem
mox crecenta mox etiam quadringenta millia hominum
vno praliojregifjè: qua tamenfacris litteris conjèntanea
dicebatur,
Jttnt. Creta verb qua ab Homero 'vf&nyL'mKis
Cenmmjmquit iUe,vrbes habitant magnasMx bac œtate tripolis aicipotefl. quinetiam Diodorttsjcnbit olim in
in
&oélo millia cittitatumilluflrium
s£gyptodecem
jâcris libris comprebenfa ipoflea Ptolemtei lagi tempori
bus, tria millia extitijfe. bac vero atate vix in sfgypto
totrefiare feruntur.Jànè
&^4fia
magnitudo incredibilis ofîiumrfuaetiamnumhistemporibus
intégra fèmatut tcenifiima funt mirœmagnitudinis hominum arguméta. Sed ex omnibus nihil admirabilius
efl^uàmquod
memoriam Copernicus in liadfempitemampojleritatis
bris reuolutionum, deinde Reinoldus pofl,etiam Stadius
matbematici nobilesperfpicttis demonflrationibtts docucrm, Solis apfida terris ejfe propiorem, quàmPtolemœi atate (floruit autem ^4arUno principe) duodecim
partiGer
bus, id efi vno ac trigmta terrçjèmidiametris,vel,vt
manijùisjjratus metiuntupx x v i. millihusjèxcentis &
Jêxannta millianbus Germanicis, aux Gallicis altéra
tanto
IO.
BODI
N'I
exautem cum vjîtjrequentï&
plorata dembfiratione compertu haberet Philippin Melancbtboyadcœleftium^errefiriumq}
corporum tabefcentem naturam référendum putauit
vt bac élément a folk
tanto maiorafemtur.id
calore commodius foueantur. quod Scaligercumaudiffit ,flagris dignos putauit qui tahafcribut. ipfeflagris indigrius erat, qubdeamrerutnigni)rantiaf<epe,àr
quidem
& caduca mapueriliterlaffus eft. Cùmigiturfluxajtt
teria calefiis
& alieffcituriUudmoq^ vtortafuerit,
oriquandofit intentura
qua cumitajint, tempora
gines & exitus habere confiât, id autem efi quod quarebamus. Nunc tempomm ratio nobiseft ab orbe condito
ex hiSioriarum monimentis haurienda
quod ex aridis
fonttbus Grxcorumfien nullo modopoteji. cùm enim hijioria Troiana nullam babeantantiquiorem,
quam tame
Thucidides magnaJùi parte fabulofam ejfe tradit. & cît
Homerus ipfe pofi Orpbeum & Linum antiquifîmtts
fcriptor, ducentis annis à bello Troiano claruerit, confentaneum efi vulgi errores ac fabulas pro vera hifioria traà Thefeo principum vitas
didijfe vt vtfit Plutarcbus
confufi effe affirmât, fertur
aufyicatusfuperiorafabulis
autem Tbefius ante Romulum annos circiter quingentos
clamiffe, lAbimelecbo Hebraorum duce: qui annus efi
ab orbe condito bis millefimus ac fèptingentefimusjupra
à Gracis
temporté
quadragefimum ab aliis igitur quàm
vètufiatem exquiramus. atex omnibus aliammgemium
neminem.Herodofcriptoribus antiquiorem Mofe video
tus anticjuifî. Ctefias,Hellamcm,Xenopbo,ttmporibus
1
aquales,annis mille oclogmta Mofe iumoresfunt.Hero-
dotum
METHODVÎ.
dotupnximèjêquitur Tbttcidides deindê Berojûs Cal
daus Herodoio iunior annis ducentis Berofùm excepit
Manetbo s£gyptiw,mm
Metajîbenes Perja temporibus ^Ahxandri magni. horum tamèn exiguafragmenta re fiant, fi modo ab hisfiriptafunt. de Metafihene &
Ctefia minusambigitur.nifiqu6d bic à Diodc ro lé- ut.
rêprebeditur, in reghs JJsyriorum'.iaudaturab eodem
in hiftoria Perjàru.cmtrà quàm Ettjèbius qui retâè Affyriomm, negligenterParfamm tempora collegit. itaque
ad Iofippum Hebraum Mathatie non Gorionis filium
(quem Munfierus eûdem effeputat, cùm ex belloIudaico apertè refellatur) recurrcndu nobts erit. hicenimduobus libris aduerfûs ^Appionem antiqttifômos (rifioricos,
qui tum in marié us terebantur, cum Mofe contulit, &>
iufi'ts ponderibusexaminauit. ex quibus ÂudpnmùminieUigituf,falfum effequodJppioèTimao PLtoritsarnpuerat ;S£gyptios Jcilicet annorum oéio millium bifioriasinmonimentUhabere confignatas: abjurdius etiam
quod Herodotus tredecim annoriï miïïibtts apud ^£gyptios regnatum audierat: abfùrdiJSimum cjuod Ciceroin
libris de diuinatione à Caldah iaÛatumfiribir;fe inperiditandisbominumingemis annoriï c ceci xx.milliapofuijje: Diodorus afiripfit c c c c i i i.libro 1 1 1.
fed idfabulojùm ejîe affirmât Iofippusvero certifîima
temporu ratione couetta ex biftorta Pbœnicum & ManethonU qui sEgypéorum arcana literisjâcris compre& Gracorumfabulas
benjâperuulparat,j£gypriomm
inanes aperte confutat, deferiptis atatibus regum ^£gyptiorum ac Pbœnicum. quaquam Diodorus ante îofippi
atatem
10.
BODINI
1
vtpopuli antiquitates
atateminsEgyptumprofeâus,
penitus inteUigerei comment omnem fta de s£gypùi$
tribus annomm mïûibus acjèbabetipoteratbiftoriam
ptingentis comprebenfim» idqi tefiatm eft lib.x 1 vbi refutat s£gyptiomm mendacia, qui vtgeneris antLpitatrium <tctriginta millium
te cœteris praflare viderentur
annorum antiquitates fe habere prœdicabant. ego Diodori tempus illudde arcanis ^£v yptiorum vmRime exprejjum contuli cttm hifloria Philonis quam doâlijiimï
auijijèquuntur:
œbeoj; ducentis circiterannis difcrepare intellexhdetraiïo temporis fyatio quodinterPbilonem
tcDiodomm interceditjd
eftcemum paulo minus annis.
nam ab orbe condito ad Philonem ( qui legatus ad Cali.
Hebrais) numeranturannomquatgulammijfuseftab
tuormillia.maius etiamargumentum ex Simplicio colleagi.lsenim tametfi Hebr<eomm&
Cbriftianorumjè
cerrimum boflempT<tt>et,pTçfertim vbi Proculum aduerfus Cbriftianos tuetuT,nibtlominus in commentant! libri
primi de cah teftatiï reli^mttArijîotelem litteras ad Calijlbenem dedijfe, vttantifj>er
Caldtorum amiquitates
ac monimeta conquireret dum alijprœdœ intenti Babylonem diriperent.tum Califihenem tejcripfîjjèyconquifîta
diligenter àjê Caldaorum monimenta,feque reperijje hinymerus ad'vni
fioriam annomm m.d ccccm.p
guem congriïu cum facra biftoria Mofts& Philoms,fi
ab Alexandromagno regrediamurad illud tempus quo
primitm difyerfos tradit Nobajîlios in orbem terrarum,
Armenia,
ac Senti gentem in terra Sennaaradorientem
in qua
eft
nauisillafalutarisconfitterae,fidesquapjfe.
D d
autem
METHODTJ."
autem Armeniœ orientalis Caldœapaulum
ad meridiem
wergens.Hoc igiturimprimis animaduerfione non minus
qtiàm admiratione dignum eft, quod Califtheni acMoconuefi, qui epMifiimiîfontibus veritatem haufirunt
nit quodattinet ad vniuerjâm temporis ratione.id quoqueproximè Diodoro conffuit,fitempus ab orbe condito
repetamus adfaam vfque atatem nec c minore]}XenoArchilocbi de temponbus (]î
phontis de aquitiocis &
cumMoJè.
modo fragmenta iïïafcripfemnt)conguentia
nam vterque Ninum imperajjèjcribitpoft diluuia c c r.
annos:& alter quideid colligit ex epitaphio Nini,quod
ei Semiramis inciderat in columna id vero tempm rationibus Philonis & Hebraoru plane refpondet. Adhœc
Metafthenes Pe f ex ipfus Berofi Caldai teflimonio,
eius inquaqui ttm integer & incorruptus extabittempommjcriem ab extrema regum memoria repetens paululum admodum difcrepat ab Hebrais.fèd illuà memoratudignu efl,e}uodlojtppt4s aduerjûs Appionem docet
eluuiones Berofi Jcriptis comptebenfaifuiffe &"nauim
illam qu<eanimant ium ac generis bumani feminarlum
confemarat> in monte Cordiœo conquiejfe, vt etiamnum
Alexandri temporibus adhuc fragmenta refiarent, vnde
bitumen ad expiationes coUigifolebat. atque b&c Hieronymi quoque s£gypt'ij ac Mnapea Damajceni autoritate confirmat. quanquam I.Buteo Delphinas çeometrica demonftratione perf]>imu fecit, nauis illius magnitudinem longé capafîmtm ad alimenta, omniumq; animantium falutem exùtijje. Qmitto quodveteres po'éu
tei veritatern à maioribus acceptam ad fabulas inanes
tranfiu-
I
O.
B
O D IN i
tranftulemnt. nam Iantts ab illis ejî appellatus quod vinum iain Hebrœis dicîum inuenijfe diceretur. vt illud
reueqtiodjâcrœjcripturœ de Cbamo, quipatrispudeda
lauit,ad louent traduxerunt; alij ad Summum, quod altemterpatris genitalia exerui]fct.atHebr<sommplerique interpretes deCbamo idipjum prodiderunt>vtjcribit
1 x. confimilis efl biftorU CiRabi LeuiadGenefc.
quam omnes Hebrœorum ingantum, & ^yindrogym
terpretes, verifômam effe amnt, Plato ad f ténias detorfit. Nullumautem
adjacram temporum hifloriam confirmandam cen'w atgumentum improbis opponi potefl
(neque enim talibus argumentis egent boni) quàm quod
Berofûs Caldaus ab ifjo Noha vjque ad Sardanapalu:
bine Metajlhenes ex bijioria Sufiana vjque ad^ilexadmm: qmnetiam Ctefias antiquifimus ab-Herodoto,
quij: abipjâ regUPerfàrum annales in Gmàamdetulit, tefte Diodoro ;poâremo ipfitts Manethonis y£gycum Califibenis biïio
ptij tempora cumfacrislitterisi&
ria ita conspirant vt Cald<eomm'& Hebfaorum cum
\y£gyptiis dijerimen omne nonmaius trecétorum fit anmirum videri debet in tantaferiptonorum.
rum multitudine ac varietate annorum. nam Iojîppus ex
tamen
quod
antiquifîima hiftoria Pbanicum (a quibus Grœcijcribetemre ac lequi didkerut, vt ipji confitentur)planitfacit
plum à Salomone coditum annos ante Carthaginem fundatam c x L. idjue colleéiis regumjtngulomm œtatibus.
deinde DanaumRameJts yEgyptijratre,
vetuïlifîimh'
Gracom principem ex sEgypto in Grxciam ptofugijje, $
anno c c c x c 1 1 i.pofioccupatumab Hebrais PalœDd
if
fiinain:
M E T H O D V S.
ante excidtum Troianttm armos c c c.idem
&
ftinam
Cadmum Thebarum conditorem,litteras in
quoque docet
Grœciamdetulijfe iifdem temporibus,qmbusfloruitapud
Pbarao Menophis; apud Hebraos Qthos£gyptios
niehdux à Mofi tertius. régit vero estâtes ex Manethonis s£gypt'ij fontibus &hifloria, Phanicum jèhaufifenim talis
Je Affiioni adtterfitrio tefiatur. neque
tantujq•vît in bijïoria ipfi^s4ppioni comperta metiri vellet. Heroàotus,qui Manetbone antiquior efl annisfere D,ac
annis D c c c, eofdefere prinDiodorusHerodotomnior
cipes sEgypti compleélunmr,quos Hieremias, cuiushiad verbiïfeqtti
JloriaHerodotus
videturpofi^Jpryem,
temporibusflomit.
quem Hieremids Opbreavocat,cmus
pofteaperjèquitur Herodotus confequentium regum xutesvfque ad Pfammenitum,qui a Cambyfi rege Perfaru
captus ejî,ac regnofyoliatus deinceps j£gyptum tenuedefinit autem Herodotus in fuga Xerxis,
runtPerfe
cjitœcontigit anno mundi termillefimo cccclxxxvi.
cœperat autem à Gyge principe Lydorum,qui eodem quo
Manajfes tempore imper auit. fedcùm ~JEgyptiaca kifioria tempus breuefibi videreturtpra illa quœferebatur
annommoHo milliumhifioria;
illudjcnbit,j£gyptios
iaâarefe ante Mena, qui primus ab eo rex s£gypti ap
pellatur,trecentorum ac xxx. regum bifiorius habere facris litteris conjtgndtai:nec tamen vllius nomen ab Us vel
mm multis argumentis huiuf
aêlacommemorantur.jèd
modi fabttUrefellipoJSinty. tùmvero nttllummaiusejï,
quâm quod
quàm
quôd Cl. Ptolemaus homo
homo.yptius,fiderû
y£gyptius,Jideminer-iner
ramiu radices &«wj^f, à Nabonajjkre velut ab vltimo
principio
IO.
BODI
NI
principio & antiquifima CaUaorum obfematione repetit. claruit autem Nabanaffar>qui Salmanaffar appellatur in libris regum anno mundi ter millefimo ante Ptolemœum d c c c l x x x vt ipfe in libris magna conftrttflionisfinbit. catera qua ab Hyparcbo, Metbone, Eudoxo & sEgyptiis didiceratjbis tempori mmculisfunt
aut Caldai motus cœlecomprehenfà. qnodf^Egyptij
cccca
x.millium in
fies annorum
tabulis notajfent,
curPtolemaus sfgyptius Caldais proximus ,annomm
motus cottejnjfeiïhocenim adeai
duntaxatottingentom
maxime
demojîrationes
necejfariumfuip
quasfufceperat
jèuat ignotos inerrantium fiderum & trepidationis mom
teliquiuvt Arabesprimùm,deinde
Regiomontanum êr
Copernicus pcrfticuè demonjirarunt. ne Solis quide motus omnes ajfequipotuit
cum negauerit Solis apjïda moût ri, qua tamenpofi atatem Ptolemai, id eflannis mille
trecentisjêxagintajtgnum
integriï percurriffe deptehenditur. Sed non defuntqui calumnianturea qua de hominum atatibus à Mojejcripta femntur: quanquam MonibiloJèsjê ipfi ab illorum calumnia facile vindicabit
minus tamen Jofippus lib. i. ci i i.anti^uitatum decem
hiftorkos hudat,qui vitam hominum traduntmodofex?
centos, modo nongetos annosjùperajfe'. Manethonem,inqudmJïerojùmiMochumHeftixumtHieronymumtcpti
Phanicumveteres
hiftorids collegit; Hejtodum Hec<tteeumjHeïïanicum, Acufilaum, Ephorum. bis etiam addemus Xenopbontem,cuius autoritate Plinius ac Valerius vtuntur. is enim regum maritimorum mates aliquot
complexus yvnumquidem vixijfe
W' tradit annos pcal-
Ddïtj
terum
MXTB'ODts:
terum n c c c.quis igitur tot ac tam multtsjcnptoribusji'
dem derogabhfquodfi quis putet annos menflruosfuijjè,
mimvideri debuit Xevtpleriq; pueriliterputant,quid
x>c.
nophonti regem maritimum annos menflmos
vixif
annos efficiunt quinquœginta f nomip/ê XeJè^ui faits
quinetiam fenefcente bac
nophon nonagmu\fitperauit
mundi atate mukorum ftriptorum cofenjttprodùum efi,
c c c.
Ioannem,qui de temporibus eftappdlatus^nnos
ex certiJSimis tabulis Cefomm,
Plinius
quidem
implefie*
c L. vixijje re fert. quodjimens~imi anni
qttofdam annos
fuirent fiponer et bomines apud Mofemqui anno trigefimo liberosfuflukîuntMmosac
trimosgenuijje.jèdeo
nos errore liberauit Mojès, qui feptimo cap. librioriginû
dies c c c i x V. annua conuerpone compleflitur. itaque
Plutarchuseosirridet,
qui putant ante Numam Romanos annu decem menfibus circunfcripjtjp,proptereà qubd
populi omnes duodecim menjtbus annumfemper definieruntyquauis dies exemptiles numerandi rationem redderentincertam.lam origine mundi tempommfefinibus cofiitutis, qu<e ex sEgyptiomm, Cald<tomm,Pbœmcum,
& Hebraorum confinfit^annomm quinque millibus &
feptingentis adfitmmum definiuntut; refiat vt illam anc c c.
norumcirciterducentommaut
dijcrepantiamqua
Metaflheni cum Hebrais, tumetiaHebrœis interipfis,
pofi etiaEufebio cum reliquis intercedit, quoad eiusfieri
Onutametjt Lttcidus,Funccius,&
potejt,excutiamus
phrius multa diligenterin eo génère animaduerterUt,mul
tafunt tamen quaadhuc reJiantexplicanda.Errortsaute
origo multiplexes!
i eâqueperfteâa faciliùs erroremen-
datftr.
I O. B OD INI
datùr. Primùm enim Perfa aliter atque Grœch & Hebrai aliter quamv trique Perfamm
& Jjïyriomm principes appellarunt: ab his etiam ./£gyptij dijcrepat,vtjûi i
qui/que idiomatis vim ac puritatem retineret. interdum
etiam nomina detorfentnt bine natœfùnt iUœqttœfliones
de regibus Afiyriorum, Perfàrum & sEgyptiorum
à
qaibm ratio temporum ducebatur. filins etiam etrorinde manauit, qttod Graci & Latini Hebrœomm & y£gyptiorum
Grçcorum
le ampliùs
ditione ad
antiquitates & linguam ignorarïit.Eufebitts
bibliomm interprètes fecutus, ducentos ac milannos quant Hebnei coplexus efi ab orbis con-
& càm Mofes ab orbe condito ad
diluuium pofuerit annos
mcclvi:
Eufebms bis mille
c C x L i r.proptereàqmdjèptuagintainterpretes,velpotiùs librarfj,quinto cap. Genejèos vitam hominum ducen
tis interdum ac trecentis annis longioremfecerunt, quant
Chrijlum
etiam no minima
Hebraorumfcripturapatiatur.erroris
caujâ videnpotefl, quod Graci annos ab œftiuofolftitio
incaperut: Latini ab hibemoicçteri qui ad occafum,a ver
nafiéîione: Arabes ab ingrejfa Solis in Leonem, vt Firmkuslib.i i iMadk.OrietaUsveroyideji
Caldai,PerHebrai ab autumno; quo tempore
Jk} Indi, AEgypt'tjy
mundus efi à Deo creatus,vt lofippus lib.i.cap.i i i.Jcri
bit, y &Rabi Ehezçr m genejîm; Biwa hocefiinitio,
n»aa idefl menfêjèptembriarcanummenjîs
eademlitterarum conuerfione complétai putat.tametjî Mojès Mifan, qui Xanticus Macedonibus, Latinis vero ^Aprilis
dicitur, ordineprimum pofuerit, quodeo menfepopulum
liberajjèt, nihil tamen in reliants immutauit, vt lofippus
tejlatur.
M E T H O D V i.
ex eo quod iubet Mofes
tejiatur atque id intelligi poteft
Exodi cap. x x 1 1 i.diemfeflumcoles,inquk,mexitit
anni,cùmjruges in borna cogregaueris. quarefaUit Garcaus qui Hebraosàfèftione
verna cœpijfè tradit,quod
mundum eo tempore creatumputaret, vt rabi IojUe.Plutarcbtts injympojtacis quaftionem illamdifyutat.fedoveris initiojruges inchoate non madijj>utatione,fi
mtjja
modo animantia imperfefla aut laturafuijfent, eodem
éîentia Deusfecifjet,ac nutrices adbibmfjet. Hanc quoque caufam morts ftaffe confiât quod AEgyptij, Perfe,
acHebrai,certam
imxlw.fèuradicem temporumnuUam
haberentyfed regtm atatibm tempora definiret.Graci ac
Latini meliit$:alteri ad olympiades; ait cri ad Vrbu conditionem, tempora retulemnt. Chriftianiquoque,
quanquamfero admodûjid efi, anno Cbrifti fèxcetefîmo, temforu rationem àpantt virginis ordiri cceperîtt. Arabesab
Hegira,id efi àfuga Mubamedis,qua
cœpit anno Cbri'
fiivthi. nec alia radice vtuntur vt videre efi in hijhria
Leonii Jjhfliu vno tantum loco libri tertij Hegtram ad
annos Cbrifli accommodattit.pofi etiam Hebrai in aclis
publias &priuatis temporitm im\lul ab orbe condito v.
furpare cœperunt. eftautem quinquies millejtmus trecentefimus ac vigejimus quintus,anno Ckrifli MDx.xv.qui
Pbilonem fequunturducentos
acduos annos adiiciunt,
•vtfit hic annus mundi quinquies miUeftmus quingenteftmus cjr x x v i volympiadisvero ceux,
annus quartus:
diluuij ter mille fimus oéiingentefimusfiptuagefimm
Hegirt millejtmus ac decimus quartus indipeundus
clionis oftogefim* quarta annus decimus bis enim nu-
meris
10.
SODIKI
mers in bifîoria vniuerfitatis étendît eft>vttemporafint
vbique certiora. efi auteindiéîio tributigenus apud Af
conium & Plinium iuniorem,nec temporis curfûmjtgni*
Scare cœpitante Conflantinum magnum cmfit aute anno Chrifii c c c x 1 1 1. ante diem vu i.Cal. Oéîobr.
Conftantino 1 1. & Licino i i.Aug.coJSJdqueinfaflis
inaiktion^în
Grœcorum fcriptum efl ha verbis
XfiNjCT
ANT1NIAN
ON
EKTTEY0EN
APXH.JW
Augufius à Confiatino magno cafus efl>
&pax ecclefia Cbriftiame rejiituta. Itaq; decretum efi
in concilio Niceno vt diplomatibus indiBiones aferibedie Maxentitts
quod nondum anno
Chrtfti vtebatur,Jèdannis imperatorum-, qui quod idetidem mutarentur, plane incertareddebant rationé temporutn-decretiteftetiam vt circulus indiélionucaperet x v.
annos vt Olympias vna quattuorSed erradi caufa nulla
maiorfuit,quam ex ignotofilis ac lunç curfw.in quo tamrenturyVtfiribieBedas:proptereà
etjiomnis antiquitasfè valde torfit^fficere tamen non po
tuit,vt certam annom '0 ac menfiamrationem habeiemus.
nam Eudoxi iniwrigi&s mendojk repert<ejûnt:nec vfum >
•vïïum prœbuetunt & aurea qua dicitur régula Metonis nouemdecim annorum,faïïax\adeo
vt annopo fi decidies vnus Jùperaret, quofolis curfùs lunam anmofexto,
etiam Callippi annus: mendofe Hyparchi
teéat.fallax
anno vnius diei errorem indicarégula trecentefimo pofi
runt.net multo certiot Philolai acDemocriti: èjuÇoAir/toî.
annus hoc habet incommodi, quodlttpofiremoCœfaris
aefi
errom.nampaulatim
mncplenus
namfufluHti&
Cùmigitur
fiiuaferU adhibemosmenfes regrediuntur.
in
Eee
M E T H O D V S.'
in tantk erronbus cakftmm motuum, Graci Jolis 4nnum
haberét, fed annis lunaribus vteretur dieru ccciiiu.
tamen altero quoque ac tertio anno inmcéarenttvquos
no die Jùperante-, prater menjèmintercalarem,qui
nunc
nec aquitertio nunc quarto quoque annoinferebatur,
nec fôljlttiorum vlla ratio haberi f>oteratt
notfiomm
cummenfêsper totum annittvagarentur Jf>atio annorum
x x x 1 1 1. Romani veromultograui
us in eo génère j>ec*
carunt,qui primo annum diebus quattuor ac c c c. convt quidam putant ( quod tamen negat vnus
ftituermt,
Plutarcbus ) deinde adiecîts à Numa duobus menjibtts
extitit valunares anmfaéîijùnt:fedintercalariiitanta
nettts & confufio/vt ratio fajiomm mox bibernisjnox etiam afiiuis menfibus immutaretur
autore Tranquillo.
Hebrai quidem lunaribus vtebantur ,Jêd tertio quoque
anno menjèm intercalarem infirebat,quiab illis Vaadar
id ejlgeminatus Adar quare Garcaus in eo
labitur,quod Hebuos aqu* ac s£gyptios annis folaridicebatur
annum aqualemhabuebusvfosjcribit. nams£gyptij
runt diemm c c c L x vfed tamen is qui jùpef abat quatotius anni codrans,efftciebat vt annis mille ccccix.
uerjto in orbem redtret, & annus canicularis integer inquanquam magni errores conjiquebantur,
quod integrum diei quadrantem caperent, qui tamen ab
tercalarctur
intégra deficiebat/vtpofteà docuit euentus.Quœ cumita
Jînt, non mirumfi in tanta annorum difcrepatia,certa ratio temporis iniri nopoffet. ac Theodorus Gaza vehemeter fallit in libello de menftbus Atticis tum etiam Grœcorum ac Latinorum interprètes ,cum
hifuos cum illorum
menjibus
IO.
BOD1KI
1
menfibtts compara» pojjèputant, qui tam injlabiles fuerunt, vtfemperincerti vagarentur. idjue argumento fit,
qttodannus lege Iulia definittli
qui omnium certifîimus
& aquinoéliorumfèdes anteuertit
aCœfaris œtate diebus circiterx i i 1 t.& frustra in motu exçquando laboraturtjùnt enim meo iudicio motus cœUftes inefabiles & àfâvrn) vel^t mathematici loquuntur,furdi quia nullis numeris comprebendifojfunt,quin
femper aliquid relinquatur numerandum idéjue videre
habetur,jôlflitiorum
eflinfingulis conuerjiombus planetarum. quœ igiturcertimdo efîè potuit ante Unmluli<m
in tanta dierum ac
menfium interieéiione f Illud tamen animaduerfione dimttmMUod ab orbe codito vnafuit & eadem apud Hevrœosfe Caldaosanni obferuatio,qua nuncetiam Aracccliii
i.colleéîis tertio
besvtuntur.Jcilicetdiemm
quoq; anno diebus epaftamm-, idjue exftcris litterisfa
cilè confiât, conjimihter AEgyptij anno caniculari J»perantes dies jèmper inferebant. quofit vtabillis in vniuerfi tempomm & annorum numero,qui ab orbe conditofluxerunt, nihil admodumpeccari potuerit, quanuis
infînguhribus principum aclionibus,'vtélorïts: aut initio
& exitu imperij cuiujque à Grœcis difiideant, & vtriq;
à
Latinis.aiq; hinc illa tam diuturna, quaj; nullum exide Chrh*
tfimreperirepotefl,jcriptominterjedijceptatiç
fii morte. alius quidem ante diemvi. Cal. Apr.alius A.
D.vu.
vtOnupbrius. plerique ^4.D. m. vt Lucidus,qui disffutationem ea de re infiituit. nequefilum de
die tverumetiam de anno difcrepant interfe plttrimùm.
nam Bedas, ChryfoftommtNicetaStGaurkuStAlbertus
Eeij
magnus
METHODVS.
magtfJSernardus Mutinefis/Dnuphrius^nno x xxnu.
paffitmfuiffe j4poUinaris,Lucidus,Lyrantts,Mariantts
Scotus Paulus Burgenfis x x x 1in. Tertulianus* Ireneus xxx i.Non mtnorefiquafiio inter Gracosgr Latinos tum etiam Laùnu inter ipfos deanno Vrbis condita: (jftodcttm plane defin'm nonpotuerit Onuphrius in
fafiis ex omnibusfententiU duos verifimiliores coHegk,
&<vtranque fafiis adiunxit, vt quam <juifquevelletjêluerctur,,uinita anni difcrimine reliëlo.in cateris quidem
principumaéîion'tbtts & rébus memoratu dignis,tempora minus diligenternotare leue eft:fed quum in imperiorum initiis aut in Era fine tempomm radice peccaturs
infiniti errores ex coconjêqmntur. omnes tamen quoad
eiusjîeripotenttemendari debentex Hebrxoriï & Caldaorum dijciplinisqua nibil,aut certèparum admodttm
difcrepant à Philone. nam Talmudicifuœfeftœ nimittm
addicli, vt diuina5fortes & oraculafko iudicio intetpretarentur,ducentos annos de mundi atate detuxeruntjne
cum Chrifiianis conuenirent.argumento efi quod Rabbi
Najfo quoties Chrifti memvnitjcotumelia capitali vocat
*)bnn & ChriUlimos ony vbi. hacautemdifcrepantia nulU efi inter ipfôsante midi annum bis millefimum
ducentefimum x x x i x. quiannus efi prof eéîionislacob
hinc ad exitum numerantur anni
in yfgyptum.Jèd
c c c c x x x.idq; difeitetraditttrExodixii.Galat.ui.
quo îocobfippMSUh.i i.c. v i. tum etiam Philo ac Rabbi
Leui Gerfonis filins ttempusilludannomcc c c x x x.
incipere aiunt à profeflioneipfius Abraham sEgyptiï,
cùm natus effet annos tx x v i. ex quo verh Iacob in
*&&.
IO.
BODXNI
J
sEgyptum venit vna cumfamilia vjqtte ad exitùm,numerant annos c c x. atque in eu fereomnes Hebtei confènt'mnf.quos Philippus Melancbtho, ac emditus qttify
[èquitur.excipio Genebrardum eruditione ac pietate prçfiantem virum is enim verbafcriptura mordicus tenet:
Funccius errorem irrepfijfe putat in verbo Tçuxxomzç
pro
in epiflola Ga•nT&uai't%'vtenamTh,Bezaiidquidem
latarum & Aflomm,quœ Gracèjcriptçjûntsferipotnit:
errorem non adJèdlocttsexodiHebraicèJcriptusbunc
mittit. inbacigiturdi^utationetutifts
eft Hebrœomm
interpretaùones tueri,prçfertim cumMetafthenifere co*
gmant.idem quoque in reliquisfaàendumputo)(juod&
Philo proximèfeciffe videtur huic ergomagis affentior,
cum ab exitu Hebraomm ad templi conditionem annos
enumeret d c c c c x x. lojtppits<veromlxi i./i£.x.r.x n.
ille à templo condito ad eius euerftonem ccccxi. hic
iuniores Hebrai c c c c x i x. Philo meditt
cccclxx.
ab orbe codito ad excïdium templi compleciiferit.idem
turannos termillecccLXx i ii. Iofipp' ter mille Dxm.
ille à diluuio adeuerjîonemtempli m.dc c x v i uhicvero
m.d c c c c x n r. interpretes Hebrai mttltopauciores vtroqtte.Jêd tamen Philo mediam raùonemfecutus ejl, •vt
igitur interfeconciliaripojiint, reiidamusprimùmAlphonfitempas ab orbe codito,ad hoc•vfquetempus, id eft
anno Chrifti m.d l x v. ocio millium & d x l i x.annoriï,
çùmfitœ opinionis nullam afferat rationem: vt nec Eufibitts cuius teslimoniofex annorum milita d c c l x ab orbe codùoflttxerut. ex Auguftïnofex millia dccccxvi.
exBedavijiiilliaDcccx,ciii.exHieronymovhœilEe itj
lia
METHÔDYS:
lia vcv.ex Tbeophilo Antiocheno v r. millia ùcccxxxi.
ex Ifîdoro viu.milliaçixxi.
Hebraos, CalcUos,&*
Perfis amplefiamur}ex quorum hifioria nondum ab orbee
v. milita nccxxx.jtue
MeconditofluxerStannorum
iajlbenem,jtue Ctefiam,Jtue Herodotumtjiue Berofum
cum Hebrais coniungamus. InterHebrœos, Baal Seder
ab orbe condito adhocvjjuetemptts
compleétiturannoc x x111
rumqnincfi milita
Rabbi MaJJôquirufi milita
c t x x i ï. R. Gerfi & Kjmhiyuinquemittia
c c c r.
Hebrai iuniores v. millia cccxlix.
Philo v. millia
D x x v 1 1 1.
Iofippfts v •millia dccxxx,
difcrimen igi^
turefl interlojippttm
&Philonem certifîimosfcriptores,
annorum circiter ducentorumjdjue contigit propter eum
quem dixi locttm Exodi cap. x n quem Iojtpptfs ad vi.
cum cœteri biblïomm interpretes,tempus
uum
rejècaf.fèd
iUud annomm c c c c x x x. incipïant à profeciione Abrabain AEgyptam vjquead Mofem-.tum etiam Ctefia ratio cum Philoneproximè cojèntiat: Philo vero médium fetiat inter Iojtppum &• Talmudicos fcriptores,
(hos enim fuperat annis c c.actotidemàlofippojîtperatur,) conjêquens eft hune cateris omnibus ejfeveriorem.
nimis emmpernnaciterHebneiiuniores
tépora Dantelis deprauarunt,vt contra omnium jcriptorumfidem enumerent quinq; duntaxat Imperatores Perfim,cùm Metafihenes, Ctefids, Gmci denique decemfitifjè tradant
colletfa cuiujque principe atate.fididfecerunt,neab
oraculis prophète perperam intellects recedere videretttr.
hos igitur
refellere necejfe eft>tum loftppi ac Philonis autoritate; tum etiam otbium cœlefimm motu cu'ttts certa
radix
16.
BODIHI
in libris magna conflruélioudixeftapttdPtolemaum
tàs, à NabonafJarU dominât», vnde ^Jirologi, cùm nibiî habeat in fuis obfematiombus antiqttwyincipere
cofaeuemnt. Hoc igitur animaduerfione dignum efl, quod
ex illa motuîi radice, vniuerjîtempom ordo ac ratio pitlcherrimè cengruit Hebrœk, Cald<s'n, Grœcis,ac Latinis;
abanno conditi orbis tt r milkjtmo decentejimo decimo oSlauo quo imperiumfujcepit Nabonajfar. hoc vero ita
Alexandruni magniï.
colhgitur, Omnes hifîoridfatetur
mortuum effe Olympiadis cxmi.
anno primo:at Ptokmœus à NabonaJJkre vfque ad Alexandri mortem legitannos
ccccxxmi. idefi Olympiades c v \.quo
Olympiadis oéiafit vtNabonaffarimjjeriumaccepent
uœ anno primo: quiannus erat duodecimus imperij ^A~
1 1 1 i.R.egum:Vrchas regis lud<eomm:rvtjcnbiturlib.
bis autem conditafixtHi.^uippeiaâlaJùnt
Vîbtsfundamenta,vt Varroni ac Dionyfiopldcet,anno quarto Jèxtœ
Olympiadis.bœc igitur norma temporis vniuerfi neminé
fallere poteftflttauis injtnguUribusaâiombusfepe dtfôdeantalij ab dits, tempora deinceps à Nabonajfare vfàs
ad Adrianum (fub quoflomit Ptokmaus) cenifiimA ex
ùenimlib.i 1 1 i.cap.n. comipjtustabttliscolliguntm.
ab annofecundo Mardopleélitur annos occcliiii.
cempedi(quem Hieremias Merodachum appeUat)vfy
ad annum Adriani x i x.QuodaHtem
Nabonajfar ide
fit qui Salmanajfar injàcris litteris ,planufit ex eo quod
ab euerfione Samaria vfq; ad excidium temp4,annifunt
ex x x 1 1 }.exjâcrajcriptura:vnde
imperaffe
annos xxiu.
colligitur Ezechiam
t
Manajfem y^monei i. hfiam
ME
THOS
VS;
x x r. Ioachimumx uSedechiam x i. is expugnata
fiam x
Hierofolyma cactus eji. at Ptolemaus ab initio NaboSamariam capit,ad exdàium templi coptenafîaris, qui
hendit annos c x t. ait enim lib.v.c.x-i 11r. quintum annum "Nahopollajfàm (qui Nahuchodonofbrinfmf>tura
vocatur) ejfe centejîmum ac x x v 11. Nabonaffaris. igi.
turfi addas annos x 1 1 r.eiusImperij <vfquead vrbis expu
autemanno x v111. Nabuchodo,gi.4tionem ( capta efl
cxL. qui ntmerui Jeptemannis
noforii) conflanmr anni
minorefi,eo quo vtiturjcripturafacra,fed
excipiedifunt
anni Nabonafiaris imperij vfq; ad captiuitatem. Adbac
Wtwrregulam cœleflium conuerjtonam ^pvnitterjitatis
hifioriam exigttmm,planumfiet Metafihenem tempora
breuiora compleéli id quod accidit propter interregna,
cum inter fe Principes djîyriomm & Caldaomm mutua bella cmdelifômè gereret,& moAalius alium deturbaret, nec intérim annorum ac temporis d ecurrentis ratio
haberetur.argumento efi etiâ quodnecB'erojîti ,necMetajibenes -vllitfs interregnumautmenfescompleHuntuu
fed annos duntaxat imperij cuiufquejtne vlla certa radice motus.Ctefias fcriptordiligens mëjès & interregna nô
omifitifed nihil habemuspreter exigua fragmenta, hune
tamen Diodorusacreliquifèqmntur.quinetiam
Pltttarchus (qui Cteftammenaacijîimiïappellatin
Artoxerxe)
illiaquodadtemporum rationem attinet}crededumputat:
ab ipjô
praprtim cum Herodotum medacijcoargtiat,&
JCenophote(cuiusteporibttsfloruit)àStrabone3Athenço
ac Diodoro Uudetur. Manetho ac Dius in Phœnicuhifloria menjès 6" interregna collegerat,vt videre e èftapud
Iojîppum,
10.
BODIN1
Iojipputnfidhijloria
Pbœnicumpemtus intenifcManetbovero défit in Olympiade quintaquinque annis ante
vrbem conditam,duodecim ante Salmanajfarem :pojl euerfionem Troïœ cccxxv.
cuiSempronij Romani tabula congruunt. H<ec vero dijcrepantia nulla eji apud
Gracos & Latinos in ratione eius temporis quod ab OVrhis conditiofecutafit Olympiade
lympiade cœpit,cum
fexu.ex quo facile eji Romanomfaftos cum Olympiade
compararetvfqtte ad Gothomminuafîonem, cjttxfub Oâoacre contigitanno Chrifii c c c 1 1 .mmab Era Cbrifii
certifîmA temporahucvfqtte
coïïigtmtur. Refiat igitur
vtab vniuerfkilla remporum ratione regum atates ac
imperia deducamus,opnmi cuiujquefiriptoris habito deleéîu.Illud etiam admonendi fumas in hijloria legenda
biffexdlis anni babedam effè utknemfi
•vfquam ocatrrat, vtprœtemos aut conjequentes annos cemus acfactlitk colligamus. vtquod Marcellinusjcribit lib. xxvi.
Valentinianum apud Ancyram mortuo louiniano Imperatorem creatum vu. Cal. Martij, nequediejècjuentiy
quodbijjèxtilis dies forte tumeffetjmperij infigniafijcipere voluijjè, bijfexti diem tanquam infaufium metuentem. ex eo MarceUini loco ,fajli Romanorumfeditiomac rejtituûtur:
bm ac interrègne conturbati,emendantur
cùm quarto quoque anno recurrat bijfextili$.ita(fi4e colleBis annis à Cœjare ad Valentinianum relinquanturanni
c c c G v 1 1 1. à n 1 1.
Cœfaris Diêlatoris,
Conptlatu
qui biffextilem annu infiituitiab Vrbe vero condita mille c x v 1. Hic vero MarceUinus quem dixi, Amianus
nomimtur & Iuliani Augufti <ttate vixir.alter Mar~
Ff
cellinus
METHODYS.
ceUinus comes V.C. Iujliniano principe Chronka aufticatus eftab anno Vrbts condiatu c x x x. eaq-, indtéîione
& confulatu diligenterdijlinxit,quanquam
Conjûles eo
m Imperatorib.
tempore efje dejitmnt,fèdnomen
refedit.
C. C. Conful
vltimus omnium fuit FLBafiliusiunior
Qnetalis anno Chrifii dxli. cttittspepememinit Procobello Gottbom. Hacde raiione vniuerfi
pius in libris de
temporis ac origine mundi, cuius exitus quando fururus
fit,ne angelU quidem; cette mortalium nemmifcitum efi:
nififortaffe conietfuris Helia Rabbini ajjèntiamur. is enim in libmTalmudicis,tttuloSanedrim,cap.Helec,tùnt
etiam in titulo de idololatria cap. Libne,fex annorumillibus mundi atatem definit, ex opificio mundi f ex dieriï:
quant conieftuum multi velut oraculum acceperut, cum
ejfearbitrarentur.certe
RJJâacin
Leo Hebraus
caputi.GenefeoSf^r
illud'vaticiniuquajt
calo delapfûm amplexantur.hoc amplws etiam Léo Hefoçus,quod perpétua Jèx annommmillium vicifîitudine,
mundi elementark conuerjtonemtacfeptimo quoqj mille.
fimo quiète fore opinatur: quoufque quadraginta nouem
millwus annorum elapfis quinquagefimus orbium quoq;
calejtium interitum fit & quietem magni Iobelei allaturus.Jêd bfzcfubtilim inqmrere qua nec humano ingenio
caphnec rationepojjùnt, nec diuinu oraculisprobari> non
HeliamProphetam
minus ineptum quant impium vidètur.
QVA
QJ/
POPVLOA RATIONE
rum origines haberi pofsint. Cap. i x.
vt t a queejîio magis exerçait hifforiarum
jcriptores, quàm qua habeturde origine populorum: necplures intérims Rerumpublicarum, aut bella ciuilia Cœp'wsce (la mémorantur, quam progeneris claritate ac ftlendore cum altj
opibus, autfcelere^autmaiomm
virtutibus paru nobiUtate,fèipfosabaliisfj>onte ditte\lerent>& eorumaffimtatem rcpudiarent.extremufttitarrogantiagemts
eorum
diis ortos ejjè protdiqui humante conditions obliti,feà
carent, quodnon modoimprudentibus acfîultis contigit,
fed etiam iis qui infumma Jâpientia ac virtutis opinione
floruerunt. neque enim erubuit C. Cœfar in concionepopuli Rom. iaétarefe materno genere, à regibus ;paterno
•vero à dits ortum traxijje.quinetiam Arijloteles ad s£f
culapium & ApoUinem retulitfuum genus. hincopinio
diuinitatii eorum qui cùm homines ejfe defiiffentje deos
ad infore arbitrarentur. atq; hxcjùperbiapotentiorum
fimos vjque manauit qui quodfuœ originis initia nejcirent, autperegrinorum odio difsimularent ;Jê indigents
terra parenttSybocefl «U7s^5er« & ynytvàç, appellarunt.
Jtcenim Arijtides in Panatbenais ,Jûprema nobilitatis
decus Atkenienfibus tribuit quod non aliunde profeéîi
penus ab ipfa terra deorum matre traxiffent. atquebic
error non modo veterum [mptorum ,/ed etiam iuniorum
adeô commis cfl,vt Polydorus,pmdens alioqui fcriptor,
nec aliunde adueniffe,
Britannos in mediterraneisjitos
Ffif
&•
METHODVS.
& indigents ejfeamrmet; Cajàrem opinorfècuttts. Altamerus quotité ad Tacitujcribit Germanosin ipfa Germaniagenitos, necab vllagente deriuatos:atque eius rei
date non dubitat ,jretus autoritateiaciti
Safejidem
bellici ac Sipontini. quo qttid ineptius, dicam an magis
impiumjtngipoteJHveteresfanè quodammodovenia dignijùntibi vero vel magnoerrore,veljcelere obligantur:
tùm quod ea qua Mofes infacris libris de orinnibus tefiata reliquit, afertè oppugnant (quanquam nuïïafubie*
élaratione) thmetiam tjuodnulla gentibus Misorigine
eas ab aliarum ficietate &
quant à patriofolo tributa,
amicitia omnino diuellunt.cum enim multa diuinitus ad
origines JcribendasMojènt impulemntjtitmillud etiam,
opinor, vt omnes homines ad quos ea fauta peruenijfet,
plane intelligerentfe effeconfangnineos,& eademgeneris coniunéiionefoeiatos.quaperfitafione baudfiio an ad
hominumvoletâtes & amicitiasftabiliendasac retinendas vlla maior effè videatur neque enim Diomedes &
Glaucus duntaxat, verumetia innumerabilesjapeexerdtus in mutuampermciem armatifila cognationis acgetilitatisjj>ecie inimicitias direnterunt. qui vero Je indigena grjâtiuos ejfeiaflant,quidaliud quant humanœfîcietatis vinculum abrumpunt? Hinc illa capitales acpeJlifer* voces s£gyptiommaduerfus Hebraos Gracoru
aduerjùs Lat'mos^mbus altj alios infigni quadamcontuolim a Romanis apmelia barbaros
appellant.bincbofies
pellati peregrini a Germanis etiamnum maiore contumelia Velchi. nonea vox ejl hoftitalttatis maiomm qu<t
taxât» illisgloriampeperit. hinc deniquefamofilibn ad.
uerfuss
TO.
1ODIN1
uerjus exteros ab us qui non mufarum aut Miner ua ,fed
Aiartis ptcerdotes vertus appellari debent,qui tadas ardentes inter médias actes vibrant, &eos quos amoremutuo conctliare debuerat, iniuriarum facibus ad odium in.flammat.neque enim necefjè eflàme nominari quenqua,
nec ea comemorare qua in nosjcripta font ab Us qui maiore infamiajêipjôs quant nosaffecerucat quanta aquius
eratfe cum peregrinis eodemfanguinis acfropinquiratis
•vinculo colligare quant arroganter ab illa communi cognationeatm verbomm contumelia difiedere? Quart
nec Lycurgi, nec c Platonislegeseasprobarepojfîtm qui
jhos ciues à commenteperegrinorum omninofeiunxerut:
tumetiam domejiicaruntrerumad exteros euecîionemy
aut inueclionemperegrinarum adfuosprohibuerut. nam
qu'td hoc aliudefi quant tollere de rébus humants kominït
inficietatem îfimeliotesilliiperegnnosfutsvirtutibus
formare acbeare, non arcere debuerunt. fànè Mofesnon
minore beneuolentiaperegrinum quantciuemprofèquendumputauit:& peregrinomm iniurias grauiusquam ciuiumv'mdicari mandauit. lam verofummaquadaimmortalis Deifapientia faflum videmus vt nullius regtonis tenta fœcunditasfit, qua non magnopere alterius
egeat ope. India, inquit ille,mittit ebur, molles(ûa thura
SabaiyAt Chalybes nudiferrum.tumpaulo pofi^Continuo has legesatemaqi fadera certis impojùit natura locis. cm tandem nifivt resfimulrationejquepopuli cotraherentintet fi, acmutuis cornerais pacem&amicitiam
firmarent îjtcenim exiflimo diuina vltione faclum ejfè,
vtCraeci Latinis (quos barbaros appellabant)
aevicif
&
r
fim
Ffiij
mit
H 6b y s:
fim Latini Gothis & Scythis (à quibus antea/èmpervelutàbefliis abhorruerant) tandem aliquandoferuirentt
tùm etiam coloniarum multitudine populi omnes confufi
fe confanguineos effe amofcerent. Tria funt inturarmmenta quibus origines habcn, C? ab hijtoncis tradita utdicaripojfunt. pnmuminjpeélatajidejcriptoris-.altemm
in lingue, vejiigiis-.terùttm in regionis fitu ac dejcriptione.
de hijloricomm deleéitt anteà diéiitm à nobis efi,&
quaciuibus aut boftibusfcribenti creden
tùmjcripton de fuis
dumftt.na Conradus Peutingerus}Nuenarius,Hermanus, Lupoldus Bambergenfis, hcobus Vuifolgius, An'
dreas Alt amer*, Vitolfangus Laz£us,Paulus Ioui9,Ant.
Sabellicus,& internoftros^ Rupertus Cenalis tam ambitiofè de fuis ciuibusferipjerunt,vt necquicquam aliis tribuant,nec fîbi Deos pares ejfe putet.verior Beatus Rbenanus ac Tritemius abbas reliqui ad fuinominis commendationem muhafcripferesqufi vt verafint,potueriïe
contumelia moderatiùsJcribi.Fracos
tamenfnealiorum
à Germanis originem traxijjè demus.qutd enim ad nojîri
& amicitias
nominisfamaprxdanusyautàdfocietates
contrabendas illufirius,aut ad vtriufiiue Imperij falutem
vtilius ejfe poteji,quam adfortijïima&
generojtpimam
Germanorumgentem Francorum origines referre f^dhibeamus igitur ad eiufmodi quaftiones ea qua dixi aromnium populorum certas ac minime dubia
gumentait
origines babeamus- Cofiatenim Caldaos omnium populorum antiquifîimosfuiffe,nofiliim
Mofisgrauipimo teCtejï<e,Xefiimonio,fed etiam Metafthenis^Herodoti,
nopbontis; quibus affentiuntm iuniores, Diogenes Laértius,
IO.
JODIN!
in epiflolaquadam ad Boëthum^
tittsJrhtloJPorphyriM
Clemeus /ilexandrinusjnfiromatis,
Eufèbitts de Euant. de Gracarum
gelicademonfirationeyTbeodorituslibro
affefiionum cufatione. Rabbi Mofes Maimonis filius
lib.i
1
x
x.perplexorum,<tcre!itj(ù quoque interpretes Hebrœor&.hi omnes humanitatem, littaa$sartes,
omniumq; magnarumjcientiarum laudem C aidais acce'
i.cap.x
ptam ferunt. bine Prometbeum génère Caldœum e^ubd
homines ab agrefii incttltaj; vita ad bumaniorem impulijfet,ratofj}jîdem curjhs, traieSliones errantmt totamfc
natura obfcuritatem hominugeneri tradidiffètjinxerune
ferula Palladisfàcros ignes de calo detraxijfe, & bomi.
nem lato coagmentatum anima cœlefti aflauifje efi igi •
tur omittenda vox indigenarum, & à Caldais omnium
-populorum origopetenda,cùrn in ea regione, auteertè illi
nauisilla quahttmani genensfeminariûferuaratycotjuiemjfet. inde homines hue illuc di(j>erftjûum genus eo modo propagarunt
<juo verifîimè efi a Mofe &
finitima
Hebrœomm magtflris abundè difyutatttm.fed idpratermktofiod ctàaue in pYomptueftexiifdem libriscoquirere. illudtatum quodnoftri originumfcriptores nonfa,
tis apertteriïttfcilicet Imguarum veftigia, in qu'tbuspr*àpuum efi orignis argumenta, deinde locorûfitus explicabo.nam vt proxima qua^ gr/ertiliflimaregiofuit,
modo incohsvacua,ftc àfinitimis quibuflue efi occupata.
pofieà vero quàm hominum multitudo redmdare ccepip
jet, colonU infolitudines extremas & locafierilia deduin Goâttjùnuquis enim Afia velltalia relicla colonia
thiamnificogete necsjiitate dedaccretfquare noamplius
dubi-
METHODTÏ.
an Scythe,
dub'uandum efi vtri vetuflioresfintJEgyptq
Grçci an LatiniM quod anxiè quafitum efi à veteribus,
'vtvidereefiapudDiodommihtfiinumyCatonemiDioqui enim^Arabi* ac LybU
nyfium Halicarnajjaum
de j'en a. <vel ^Ethiopiamoccuparunt » tametfi Gratis ac
Latinis antiquioresfunt
nibilominus in illisfeâibus acquïeuerùt,fAod aditus in ^Afiam & Europam nullipateret. argumetofit quod Arabes ac Pceni cumprimî* ar.
mis cofidere capemt,in ^Afiam & Europam colonias &
exercitus deduxerut.fcribit enim Léo ^y4fertPontificem
Babylonis Arabes infitisfinibus tatifyercotinuijfemcttt
religionis quoad ducetejtmo circiter Hegira anno, Nili
aditu infinitis legionibus patercvoluit, vt rebellâtes ^A~
fhca principes vlcifieretur. Sed illud efi admiratione dignijSimu,quo Epicurei,& q,fatiuoshominesfuifjeputat>
refelli facile poffunt,quodpopulomorigines quaa Mofe
tradit<eJùnt,Caldaïc<t
&Hebraïcç lingua,quafola dialeélo dijfemt,ea vejhgia retinenttqu<e nuquapotuerut in
taxa linvuamm varietate aboleri. efi enim prima illa UnAbrahamo Caldaojùagenti data efl. prias
guaquaab
enim quant Grac<t aut Latin* linguç vlla imago extitif
Jètypopuli ac regiones Hebraicis appeUationibus vtebanhoc
mr. eji enim Iapetus Nobajilius,ab
Europaipropagatiferuntur, idqtte non modo Hebr<ei,jèd etiam Graci
ac Latini conjitentur: ^Audax, inquit Ole, Iapetigenm
idquodabbîomero
&t\s£fcbylofùmptnmeji.atinbuiusvoc'uetymologamiriïqumGraciJèfrttjtratorquët.
alius m^k-A f <xi3sy,id efi Udere alius irag^i tc Ixôta, id
efimederhnonnulli %*& Tîr«a%«gviitâut ducivoluerut:
cùm
IO. « OD INI
cùm Hebraïcè dilatatione fignificet. ita Iudœos Tacitus
à Creta
qttafi îdaos
or'mndosfacit,vbi mous efi Iddihinc
illos in Mattritaniam^ofiremo
in Palafiinamcircumagit citm tamen ea •vocelaudatom Hebrais appellentur,
ionfîmili errore Strabo ac Littim Germanos quafi fratres Gallorum dicipatant, quœ voxvt
Alemanus quoq^
totum bominemfiueflreniiumpAtria
linguajignificat, vt
docuit Altamems. eodeen&re Ion, vel vt Homerut laon
àflore Graci deriuamnt, quod Hebraicè defraudatorem
Jtgnifîcat.ab hoc lones in À fa, & Gracia propagati.hinc
Daniel Alexandrum magnum regem \v id efi Iaon,vel
Ion, vel Iauan in Afîyria imperatum pradixk. illa quidm Grçci quafîfûa deprauarefunt conati: hçc vero nulla rarioncpoMemntfliittmbilomnmo
Gratis fignificant t
aut Latinis, & omnium •vetuftifîimafènt nominavnde
populiappeïïationem acceperut^folis Mebrais notam :(cilicet Danausrfuod Caldaïcè iudkefignificauà quo Danai:& Dardania iudicttm habitatio. efl enim darhabitarchinc Dardani diÛi & larnts id eji vinofus, quem
Oenotrium eademfignificaDionyjtits Halicamafjkus
tione appellat eum qui primas colonias in Itaham trafiulit. efi mim loin Hebrais vinum. Nimrodtrebellk:malè
Philippus Mehnchtbo amarum dominatorem interpretatur. efi enim marad rebellauit Minus filins Niniue
Nini domu$:Solon,paiificuspro Solom,quia Grçci litera
m. non admittunt in fine nibiUutem Gratis fignificat.
confimilher Cadmtts Thebanorumconditor,aclnteraru,
Orientalem &
quibus vtuntur Graci,parensappellatus
mtiqmmfimifiut.MediMmenfi-^Armen'tj^ublimes:
r
Gg
Cbanar
M E T H O D T S.
Cbananai, mercatores: Hebraijtranfeumes
Dodonai,
dominantesiCbufitç nigri,quos Graci y£tbiopas eodem
fenfu vocarunt.Mofcbouita,extenfi:Ripbai3
gygantes:
infiamati: Graci APerfetdimfi'.ÂJiyr'tjJbeatkLybies,
jricam dixemntjrigore vacuam Ematbij veraces, neq;
enim duci poteji à™ tw «XtutZs cùm Graca lingua ratio non patiatur. Mifiim angufli malè Pbilippus Melanchtbo rebellem interpretatur :fic^£gyptij
dicuntur,
ô" bis quoque temporibus vetere" retinent appcllationcm.
à Cetbim Iapetiflio: fie enimver'ar
Scytba,percujjores
efl etymologia, quàm qua efi à Melanchthone de Macedonib* allata, quos Macethiin vocat. at illud memoriginis alterius prepofitio eft. Heneti Hebrais vagabundi,
Nomades Gratis appellantur. Homerttshvmhvt appellat,& in Paphlagonia coilocat. hi Germaniainferiorem
Vrenedic*jtHetiain Italia & Gallia
à
fedes pofuemt.Cimbros quoq; Cimbris Cherfonefii^ &
Danos a Danais ortosejfè ipfa nominis appellatio docet.
occupamtyindefinus
Elaadolefces quo nommePerjâs Hebrai vocatihinc tribus Elamidos apudXenopohte,vbi
dePerfis agit. Lydvj*
Secani, habitâmes ijtc
nati:Sarmat<etducesaltitudinis
incoU dicebantur, & qui BurgundU traprimi SialU
Thraces euerjbres,à Tiras filio Iapeti.
âum occuparunt
binefluttius eiufdem appellationis in Thracia. Phutjardo;filius Camefis: quo nomine Mauri appellanturà Ptolemao &flmius eiufdem nominis: etiam Phutis vrbs
in cardine Africœ.omitto ea quœ
in Mattritania,qttodfit
funt à Philippo Melanchthone explicata in quibus tamen illud probare non pojfum
qubd y£fcana^imÇquo
nomine
io;
nomine Germani abHebr
iopini
es vocantur)aB
e&eJr jnp
enimpatitur Hbratquajtfàcerdotes ignisdiciputat.no
» elidatury& n quiefcat in coben.
calinguàvtradicalis
vérins ejî babitatores difterfos àfacan gr nazafîgnifîcare hinc etiam ^AÇcania regio ^Afa minoris & Sicania.Ha igjturappellationes Caldaïcœ & Hebraïca,quœ
nihil Grœcis aut Latinisjtgnificant
,primas origines omniumgentium iUis,à quibus idiomatafluxemntymbuendos ejfe docent; & omnium gentium antiquiJSimos ejfè
CaldaoSydmenioSysËgyptioSyHebraoSyArabes
(quorum lingua parum ab Hebrdica dif fert) Phœnices, loSanes, ^AÇiatkoSy Perfas> Indos, Medos, ^EthiopM
bttos neque abjûrdum quod facerdos sEgypt'm
Soloni obiecit, Grœcos infantes fibi videri, quod nihil vêtuJii haberent.melms etiam Chriftianus ille qui Grœcis obiecit Mofim legijlatotem Dits Gracorumantiquiore
ef
fe.nihilenimfere
antiquius bahet Gracia ipjôDanao
& Cadmo,qt4orum altergentis conditor,alterlitterarum
repertor appellatur quibus tamen temporibus tnfùmma
rerum geflarum gloria floruerant Hebrai: Calaœomm
veroac
penèconfenuijfevideba^Egyptiorumimperia
tur. Quanto igitur Caldœ'hJEgyptij, & Hebrai Grxcis; tanto hi reliquis antiquioresfùnt
idque perjpicuum
Jît ex illa triplici ratione qua viebamur ;Jcriptorum, inquam>fideperj]>ec7ajingu4 wftigiisfif regionisjîtu.Na
Paufanids & Strabo Grttcos omnes,aut Iones,aut s£oGrales,aut Dores fuijfeaiunt.
Ionesquideab^Afiain
dicebamus ,magnorum viromm auciamvenijfeantea
Hecatomate adducli: quibus cofentaneum eft
id quod
mus
Gg 'q
METHODVS.
mus tcfiatar apud Strabonem, primos incolas Gracia a
Barbaris regionibus venijfe. Itaque Plinius Meandrum
fiuuium, qui bonam minoris ^fiapartem alluit, Ioniam
ttan etiam ^Athenienfes Gracorum antialluerefcrihit:
quiJ3imi(JoHemmàvTê%3eviç dicebâtur) loues ab omnibus fîriptoribus appellantur.fèd in eo fallunt Pau/amas
Ioniam appellant,
& Strabo, quod^4tticam,'vtterem
cumprih Jéfxa cultafuijjet ab tis vndenomen illudfluxerat. tamet fi enim^Atbenienfium duodecim colonie in
dedufiafuiffent,vt
Strabo ac Paujanias tradunt,
Plin'ms ad oêloginta njjqite creuijfe autor
quas poftea
efl:non proptereà tamefequitur ^éthenienfes Zdfiaticis
ratione Galli Gracis & Afiatkis
fuiffe prions, nam ifa
Graci Caldaisycùmhi in Caldaat
antiquiores ejfent: &
illi in AÇiam & Gracia coloniasfepe deduxer'mt.^£oles verojd ejl varij ac mixti, quod ab Ionibus, vt opinor,
^fia,
y£gyptiis,ac Phœnicibusfiirpem traxijjènt.nam omnes
popuh extra îfthmum,prater Atheniefès ac Megarefes,
s£oles dicebatur,<vtStraboJcribit.Danaivero
clajïisad
littus Acbaia appuliv.ipfe Argjuorum qui interpoles
imperium adeptus efl. idempojlea coloclarifîimifuerût
nias in Peloponejhm mifit. CadmusPhanix colonia quein Bçotiam deduxit. Dores autem inique Tbebanorutn
ttonoalwsfuifJeqMmsfcoleSsplanufitexipfoPindaro,
qui juumpo'èma Doricefcriptu haoKlSa.no\-Àp appellat:
fed Dori principis appellatio nomepotuit no origine mutare. quodjtquîsjciïe velit quaatiufquepopulijttorigo
in Gracia,copiofè Paufmias & Strabo
id explicattqua
fingulaperfëqui non ejl cmqui methodumfcribat. illud
tantum
IO.
SODIK!
tantum Gracosab^fia,
sEgypto, & Pbœnkiaoriundos in Europaprimùm coaluïjje tum ab illis colonias in
Jtaliam dedttflas fui/Je tefiaturFabij, Catones^Pi/ones,
GelfySempronijiVarrones
acDionyjïus ipfe Halicarvjus efi. exqito refelli
najjaus, qui hommautoritateftpe
potejl eorum error qui putant Catonem horum fragmentorum quœbabemusfcriptoremfuijjè'.quem
DionyJïus tradit de Gratis itajêntire vt à Gratis Itali fint oriundi. atin iUisjragmentis împudetia Graci coargaunautores ejje affirmarent. fed eitts otur,quodjê Itdorum
rigmis mains eft argumentum quod ItaUafertiucate ac
Gratiçfinitima efljbrecœlitemperationeprœflarifôma,
tiipimujqi in eamtraiefttts. poftremum eftquod Graca
linguœ vefiigia non potuerunt aboleri. atfy bis argument
à Belgis Gallis originem traCttjarBritânosmaritimos
xiffe argumetaturiprimum quoajinitmajît
BelghinfèUideinde quod ïtfdem nominibus ciuitatum a ppellarentur Butant* vrbes^uibus Belgicœpoftremum ejl quod
illud didicerat ab incolis vtriujq; regionis. ita quoqi Tacitus vt dotent Gothinos ,àqmbus Gothifluxiffe putatur, à GalUs originem acceptée-, Gothinos jnquit,arguit
non ejjè Germanos.eonjtmilnerltalosarHnguaGallica
à Gratis duxijfe.efl enim à
Gracaftirpem
guit lingua
Gratis 'veteribta
Oewtria diêla, ab Genotrio Arcade,
alijlanumfttijfeputant,
quod idem Hebrais jignificat
•vtOsnotrus Gratis 3vinitor Latinis. Hejj>eria veroà
Graco verbo, quodadoccafûm Grçputat Dionyfius anteà ^ujoniantfuiffe
tiapojttajtt.
appellatam:id quoq; Gracumejï,-m^sa.Z<Tcu limfocu^ là
iunioribus Gratis
Gg iij
hs
M E T H O D YS.
snyûy -.pofiremoItaliam appeuata profiter boummaHellanicus autor efi'. nam Italus Grœcis
gnitudinem, vt
vt Herodotus acTimaus
vitulumfêu houemfignificat
Varro quoquefecmus efi.
fcripferut; quamctymologiam
quinetiam Cicero; régnante inquit, meogenttli, hoc efl
Seruio Tullio,venit Pytbagoras in Italia,^u£tu^GrjeItalis Doricia magna dkehatur.eraeauteomni^prope
ils
~câlingua commis,vt ex illomfenptis tefiatum babemus.
pmterea ItalU regiones magna fui parte Grœcamretinet
appelUnonem^cuiuJmodiJunt ba Lucama,Vml>ria, Cu~
m<t, Pblegrœus campus, Elaa, Pandofia Pandataria,
Neapolk, Peucetia. Sed mutationeslingaaru tribus po~
tifîimùm de caufis (omitto eam qu§ eftaMofe allât a^uç
fimulacfemel contigit) feri confueuerunt. vna efi in ipjô
decurfu tempoYum,quibus non modo linguç}fèd etiam res
omnes ïmmutatur, ac tota rerum naturajènefcit. iu Polyhim fcribit anno minus quinquagefimo quàm iciiïfœdus erat in ter Pœnos& Romanos verbafœderis
quœ
carminaverà
'vixintettgipotuijfe:
ipfeantiqua'vocat,
quœ infacris ex vetere formula canebanturyàpauciJSimis
intelleéîa.Jtc videmus paulatim omnes omnium populotum linguds aliter atque alitermutari. altera caufa efi in
coloniarùm acpopulorum interipjbs confufione. argumetojît Italia & Gracia qua totjècttlis puritatem Graci
ac Latini fermonis tenuerunt ,totoque terrarum orbe dif
feminamnt,pofieà quam Scytba & Gotbi vtranque inuaferunt,tanta mutatio conjècuta efi,vt nec Latium,nec
Attica vbi ntmcfùnt vnquaextitijfe videantur.ita quoque colonia Tufiomm qui ex Italia pulf erant à Gaïïis,
&
IO.
BODIKI
& Gallomm qui in Germaniam olim deferum migrabant, tertium loquendigenus ab vtrifque diuerfum conSaxonû
flauerunt. Anglorum quoque in Britanniam,&
in Belgicam à Carolo magno deduciç cofaniçjùm etiam
Gallorum in SaxonUmfermonis varietatempepererunt,
Confimiliter Partbi Perficum, Arabes Punkumac Patthimm,Turcœ,TaTtari,
Sclaui Gracttm, Latini Gallicu
& Hiftanicumfèrmonem
deprauarunt.poflrema
mutandx caufa in ipfa regionis natura verfatur
lingua
propriH
eji enimomnium populorum qui magis inclinantad Septentrionem, » vocesconfonantibus afterrimè collifis, fine
vocalibus ex intimope flore & crebras ajfirationes efvim & impetum
ferre idj;propterjttmmamjj>iritmm
caloris. nam Saxones & accole T ici maris vbiquefe •
re médias pro tenuibus, & afjiratas pro mediis pronunciant>cu,iufmodifùnthac;Perthettmferumpibimusponumfinum ^ufirales uerèy quibus temperatus ejîcalor
etiam
&j]>iritus debilis ,lenijîimè pronunciant;leniùs
feemina,qitod 'vimftiritum & calorem babent debiliore.
idcjjfaciU intelligiturin colonia Saxonum, quam Carolus magnus in Belgœs deduxit cùm enim Saxones equû
vocet PfertiFlamingi calo mitiore educati Pert pronunciant. omitto loci cmufque propriam & infitam ex aquis
natttramique.'voces ac linguas immutanf.'vt in agro Labda.no Gallia Narbonenfis omnes labdacijtmobalbutiut:
£7* in Valeâoca Taurinorum. ita quo'que Sabini veteres
fœdumpro bœdo,fircumpro bircodicebant>quemadmodâ
VaÇcones bocuprofoco, hilium
Varrofcribit'vtapudnos
projiliojta quoqj Pariftj & Aureli] veterum Hetm(corum
METHODTS.
rum morej^alefium ^Fufium,pro
Furio & Valerio v-
(uTjrant^ Ex bis ergo tribus potifîimumcanjîs,totlinguarum diflimilitudines oriuntur: neque tamen ita pojfunt
abolert, vtnon exprejfa veteris lingua veftigia perpétuaa
bareant.vtCeltica
lingua vêtus magna fui parte Graca
illis originemmaiores nofiri traxiffent.Bofuit,<jHodab
ac Perionius infinita prope verba, necc
uillus,Picartus,
tamen omnia, non agrè aut violenter, cjuemadmodum in
etiam nulla confûa lingua Lazius,fcdfacillima,interdîi
uerftone è Gracorumfontibus exprejferuntûn quibus,tamen non tantum mihi videtur effeponderis ac momenti,
quatùm in ipfis locutionibus, qua nobis cum Gratis communes funt^tum etiam in elegantiparticipiorumjnfinitiarticulorum vjù. quœfatis arguunt Gallorum
originem Troianis aut Gt<ecis,aut vtrifaue deberi, cum
vtrique lonica lingua vterentur. Amianus quideMarcellinus lib.x v. fcribit fe in Gallorum monimetis legijjè,
uorum,&
&ab incolis accepijfe Gallorum orieines Troianis deben± tametfifamaejfet a_Dorienf bits prof eâos. lofippus à
Gomero primogenito Iapeti,qui natu maior eratflirpem
deducit. fed hoc ad Gomeri nepotes referendum opinor.
Lucanus
Aruernos fcribit Romanorumjê dicere fratres,
eojq-, vocatjàngume ab Iliaco populos, certè apud nos extant du* Paridis vrbes vna Troia :fic enim efferturab
incolis eaquamTricafiium
velTrecenfèmvocant.prxtereà Venetos Cettarum populos à Venetis
PaphlagonU
Jtirpem traxijjèperft>icuumeft:eos veroquifinum Adriaticum tenent, à Vtnetis Celtarum deriuat Srabo lib. v.
tametji Liuitts aliter Çentiat.fofiremo Celtarum appellatio,
ÎO.
!OD
INI
latio, quàmnoflra antiquitatis interpretes omifèmnt}ab
Homero, Pindaro, acprijcùjcriptoribusjèmpervjùrpaturpro equitibus. Appianus à Celtofilio Polypbemi tant
ridicule deducit ,quàmnofiri Francos à Francione HeBorïsfilio,qui nunquam extitit.magis
etiamabjûrdè Lazitts, qui à Galatis denuari affirmat. eftenim Galatarït
nomenveteribus plane inafitatum. v&Kwautem equus efi
KêA»T/fapvero &
quem LatinifeUariumvocant:
uaKh'Uoh?
apudHomemm
& Pindarum nibil aliud efi
quant equis «£«okto« vm-x&deu,vtjcribit Eufiathiusàn«Aral perjyncopen
de v.iKwmx&
cur autem Gaïïi priô «?yit
mant Qeltafknt appellati, ratio efi qubd omniummaximè volèrent equitatu
ac tametfi laudanturà veteribus
Mauri quod equitatu longe prafiarent, & Annibah de
Romanis (quorum pracipua vis erat^vtfiribit Cœfitr, in
pedite) illustres viflorias peperiffent prafiantior tamen
fuit Gallorû equitatus,quo Cajàrin bellis ciuihbus fempervfus efi. fie enimHirtius; Acc'tdit,inquit,betto Afiicano tes incredibilis, t vt équités minus twinta
GalliT
Afaurorum equitum duo milliafugaret. idem bello Hiftanienfi; Cùm magna manu,inquit,paruas Cœjàrianotum copias A franius agçrederetur yceleriter fe Galli equites expediunt & praUocommiffo magnum bofiium
numerumpauct (ùftinuereTaqùè confèntaneûm efi quod
Pliniusferibit; Hipporediàm Gdlia Togata Frbem,fic
domitoribus equorum. quare Cajâr
optimis
appellariab
cum Gallos in tres ordines difiribuerett Druidas, équités
gr agricolas, equitibus tribuit difeiplinam militarë. &
quoniam Celtarum appellatio multorum communis vi-
Hh
debatur,
M E
T
H O D 7
S.
vere acprodebatur,CaJâr initia libriprimiCeltaieos
prié dici tradittqui inter Sequanam & Garumna continentur, qui Latinis Gallitjkatamen
Çelta voli
carentur. Plutarcbusnequidconfunderet,
M\-ntfw in
CamiUo
omnibus accidit,
idauteferepopulis
appellauit.
vt aliter a peregrinis quant à fuis nominarentur. Itali à
Gracis Hefyerij Hellenes à Latinis G raci Lybies à
Grac'ts Ajri: cum tamen neque Itali Hefyerioru, neque
Hellenes, tGr*coru,nec Lybies Afrorumnomen vjûrparent.confimiliterScoti Anglos appellat Saxondsùta quoquehi quos Turcas appellamus
ab bacappelUtione vebementer abhorrent,& Sarraceni vox in ^ijta & Ajrica,inaudita eft Gr<tci tamen maiores nofiros ob lingua,
vel originiSt'vel vtriujque affinitetem, vel coloniaru fre~
quétes deduéiiones,(ùa eademgue Celtica lingua Celtas
appellarunt: Galli vero nomen vndefl fixent, aut quidjtgnificet,nemo,quodjciamj explicauit. ridiculum eft enim
ab vndis ereptos interpretari
vt Rabbi Samuel, vertus
deduci. Ouallones
eflab eundo & peregrinandonomen
enim a B elgis appellamur, quod Gallts veteribus.contigittquum orbem terrammperagrarent^acmutuointerrogantes quœrercnt ou allons nous, ,id eft quonamprofcifcimur ex eo credibile eft Ouallones appellatos quod
Latini Cualinvm nunquam efferuntfed y litteravtuntur. eftautem proprie Gallia fertiliJSimus agerinfinibus
& Oualepa:nifiab Fvaldeducamits
Parijiorïificdiâ9,
quodCeltica lingua {yluafignificat,qua voce vtutm Ger
intra
manhvtjînt idtVvdi quiDruida.vtigiturCeltç
Sequanaèr
Q4mnnam,jta
Galli vltraSequana.
Strabo
I
O.
BODINI
r
bo veto PyrenéstAlpibust
Rheno & vtroq; mari Celtas concluait, itaque nonfatis apte Lazius Peutingerus,
^yiUameruStXylanàer Celtas de omnibus Germanie. &
Gallia populis dici voluemnt adducli auftoritate Herodoti,à quoipfi facile refelluntur.is enim Celtas ad fontes Ijirï(qtteipjè à Py renais deriuat)collocauit.yuô quid
magis efl alienum à Geographta? quodfi Celtarum nomé
propriè de Germanis dicereturcur Strabo ex vetemm o~
pinione in quattuor mundi cardines dijlribuijjèt Indos
in ortu,Celtas in occajû, ^Etbiopes in aufiro, Scythas in
Septentrione? eji enim Gallia ad extremam occafùsplaGermania veto Gallia Orientalis alibi Stragamjtta
bo Celtas & Hiberos ad occafum; Nomades & Scytbasad Aqwlonem collocauit .pofieàvero
quamGalli
Germaniam, Italiam Htfraniam
Britanniam, Gr<eciamt^4fiam minorem,& extremam quoque Scythiam
coloniis impleuerunt, vrbesfundaruntjregiones coluerutt
legesjîabilierunt, tatamfui nominis fumant apud omnes
populos excitarut, vtk Cekisnobilitateacgenerisftlendoremomnes Europa gentesvelut à Troianis deducere
gloriarentm fie enim Plutarcbus in Mario terrafomnes
Europa ad \Aquilonem& occafum conuerfits Celticam
appellat. ipfivero Gwri difciplinamm ac rerumgejlariï
non aliunde quàm
exempla
fortitudinis
gloriaflorentes
a Celtispetere confùeuerunt; vt videre ejl apud ^riftotelem in libris de moribus & republica, tùm etiam apud
sElianum in libro de varia bijtoria. quid Germanifcriptoresfjânè Peutingerus & Nuenarius (alios omitto)
ac maioribus nocumfibi Celticum nomen vindicarent,
Hh pj
pis
METHODVS.
jiris adimeret,Gaïïiam triûph'ts omnibus JJ>oliatam,en<tm
verbomm contumelia, ftoad eiusfieripotuit, laceramnt,
doéirtna eruditi homines, & omnis an.
Jèd cùmpolitiore
tiquit as aperce réclamant; Lazim aliudconfiliuminiit,
opinione, Gallos maximis laudibus
acrepudiatafuomm
cvumuîauit ea tamen lege vt Germanosfuiflè afjirmet
quiprimum Tn:Jcones,& Teutonesideinde Galata,poji
Germant Alemanke, Celta Galliuefunt appellati.fic enim inproëmiojcribit. âge vero Lazi:Jtcenim Gallicum
nomen à vcfbh hominibus imprudenterac temere violatum ab ifta labe vindicabis ac magna me Jpes babetfoGermant &
Galliperjuafumbabuerintfèef
Je confangtiineos &fratres (vtStrabo magis verè,cjuam
ad id quod velletdccommodatefiripjtt)perpettiofefœdete atque amicitia tompleflantur. hoc tgitur duntaxat nonotifia Gerbisrelincjuiturdi(]>utandii,vtrummaiores
re,vtcàm
mants, fuœ onginisprimordia ducant ait La^tus negat
Polybius^Cafà^LiumSiPlinitHiStrabotPlutarchus,^
luftinus, Berojùs, Paufanias,
thenaus,Iofppus,Tacitus,
Dtodoms. vt vtfit, tanta eft, ac tam multomm vocibus
É7* hbris teftatagentis iitr'mjque laus, *utneque Germanos debeat neque Gallos alterutrius originis pcenitere.
Quod igitur Herodotas, ieinde Diodortts Celticam ab
occafu in Scythiam extremam; Plutarchus etiam in Pontum vjqueprotulit,fatisperfj>ictium
fecerunt Celtas vnmultitudine vdecunjtteoriginembaberenttcolomarum
niuerfam Europam impleuijjè.boc enim pracipuum efl
originis argumentum, quoàpropagatis imperifjtnibus,ac
vtéiis populis getilid nominia velut exprejja •vejîigia ad
Jempi-
IO.
1ODINI
memoriam,vt omnesferefopw
igitur à Ceins Geltofcytb*}& Cel-
fempiternampofieritatis
lt,reliquemnt.fùnt
tiberi, quos Liuius Hifpanu roburappeJlat, àgente vetujîa Gallorum Qeltœ mifcentes nomen Hiberis. quod enim CafardeGaUisfcribitltbro
v i.idemValeritislibro i i.de Celtiberis confirmat; nef as femperapudillos
fuijfèprœliojîtperejjeyciim U occubuiffh ,j>ro cniusfalute
Jf>iritu deuouijfencab iifdem Celtis qui pofteàGalli font
à Latinis, Galata à Gracis appellati, Galhciagr
PorSuedualha, Cortogalha Hiff>aniœ Nonhuuallia
nuuallia Britannia
Gallouidia Scotia
Vuejlmllia
Germania,Gallia
haliœ,& Galatia Afia minons nome
habuemntitumetiamRuteni
GermamçpopuliàKutenis Gallis: Carni quoq; Germaniœ,à Carnis ô* Garjnutibus, £r Langobardi à Langonibus,quos Gdlie. populos
Liuius appeUat,& Bardis poëtis,idque planius ejî quàm
vt tefltbus res egere videatur. de Tbracia in qua Galli
diutijîimè regnarïit3vt Polybius tradit, item de Byzantio ac Syria ,cums imperium non tta pridem tenuerunt;
nulla veftigiareftantineq; nomen patrium regionibus viÛis indiderunt. Boëmia quidem à Boiis Galliœpopulis,
getilitium Galltœ nomen, inquit Tacitus, adhuc minet,
regiones vero ScordiJcommFœnifcommfc Heluetiotû,
quos Plinius, Cœfar, ac Tacitus Gallos appellant, nulla
veteris appellationk habent vejtigia denique Gallia toGalli ab FJentefluminevfq;
ad^yélgata,quamveteres
pes & ^4thefim pulfis Tu/corum populis inuafemnt, vt
lib.xiyn
i. gentilitium nomen amiefiapudLiuium
(extant adbuc eius appellafit: tametjt Mcdiolanum
Hh
ïtj
tionis
mit
ho
dv
s:
tiomsÀuo apudnos,oppida) Comum, VttennatVeroHa,
Brixiat tum multa vrbes Infubrum Ligurum, & Heconrecenjet,àmaioribusnofiris
tmfcorum,quasBellaius
Olbia verb Teâoftgum vrbe, quinque
ditafemntur.ab
clanfîmç vrbes deriuatœ/ùnt, vt videre efi apud P Imite
& Strabonem. vria quide Bithynia: altera Pampbjiliœ:
tenta Ciliciœ quarta Celtojcytbia ad Boryfibenis fauces quinta ris Rhenum qua Tolbiacupro s iK£icctto(>
appellatm. quattuor quidem A fia ab Olbiacis Teéîofagis
conditas fuijje nullum mains ejîargumetum,quàm quod
Teéiofages totam illam A fia regionem omniumfenilifîimam occupariïr, vtTrogus PompeiwacLiuim
tejlantur.atque bine Albionem infulam, quxpofiea Britannia
nomen bahuiffe credibile efi. fed bac dicet Laefi,
dicta
%iuStà Gailisfitte Celtis{quos enim Polybim CeltasJJm9 vbique Gallos appellat) Germani* populis geftafunt.
quid Cajâr non Gallusfuit aut Germanus> quanquam
acemmm Gallorum bofiis; ^Acfuit,inquitt anteà tepus
mm Galli Germanosvirtutefuperarent,&
vitro bella
in ferrent: ac propterbominum multitudinem agriq; inopiam trans Bjbenu colonias mitterent. itaque ea quœfunt
fertilifiima Germania loca circum Hercyniamjyluam,
Vole* Tetfofâgcs occuparuntjttque ibi conjêderunt.bxc
Tacitus confirmat:quibus cofentanea Liuius
Cafar,qua
Jcnbùifcilicet Ambigatum Celtarum regem, quod in eim imperio Gallia bominûadeofertilis fuiffet, vt abundans multitudo vixregipojfevideretur,
Bellonejùmac
Segonefumforomfiliosjn qua dij dedijfèntjèdes, mifif
haliam.
Je; Segonejoqi datos HercyniosfaltusjBellonefi
Paufa-
IO.
BOD
INI
Paujânias quoq;Jcribit Celtus in PannonUm&Graciam mouijjé, ab iifq; Alpes Celticas appelktai. ^Athenaus cofimilitertraditltb.v.
Celtas qui in Gracia tranf
miferant, in Pannoniamjêdes mutajjè. idem plané cofir~
i 1 \.deni<$Polyhimlib.\
i.
refert Boios, Eganes,Senones, Ananes è Gallia in Gerin. Cettasin
maniam
Thraciam'vfàue
migra ffe. hbro
Brenno ducepenetrafiè, ac r:gnum illud vfyue ad ClyamatStrabolib.v.PlinMb.i
tenuifjè. Itacjue Beat us KhenanusmeritoïrSeBrennû&
rideMjttofdam Germaniœjcriptores,qui
Polydorus Bre^
nonesàGetmanisonûdosfmjjeputat.at
num Bntannumfuifje affirmât quo d a nteà nemofiribere auftts efl. eadem reprehenfione dignus ejl Lazitts
qui
Cimbros tradit vna cum Brenno profeéîos in Italiam
& Graciant idem Boiarios, quos origine Gallosfuijje
omnibus compertum ejl, foins ex Armenia in Germania
ritempora
deducit. hoc vero animaduerfione dignum efi,ejuod vbique Latini Gallos appellant, quos Grçci M\r^s in eadem
hb.x ivm.
rewmges~lartimnarranone.NamLiuius
( non Cimbros, aut Germanos, aut Tuip
fateturGallos
cones appellat, quos à GalHs fetnper diftinguit) Italiam,
ThralllyncnmtP annoniamt Grœciam,Macedoniam,
aam,^Aftamfm$ colonik illus~hajfe3atque omnem regh'
nem citra Taurum 6" Halymflumen,if>fojq; SyrU reges
njeBigalesfec'tjfe vbi vero de Germantsfcribit
gentil*
appellatione compleÛitur.vt Iojippus in oratione Aggripœ ad Iudaos PoJSidonius apud Atbenœum in conuiuio
Germanorum yteiutvobç&
Celtamm,tummconuiuio
Mh-Avi accommodatèac propriis appellattonibus di fringunt.
M E T H O D Y S.
ex Trogo Pompeioplanumfaàt
gant. Iam vero Iuftinus
memorabilemillam Gallorit migraùonem quum halia
maioremacmeliorem partent Tujcis eiecîis occuparunt,
in
Tarquinij Prijci temporibus contigiffe: Tujcosvero
Kbetiam&Vindelidam
Germania Jùperioris migrafjè altera ex parte, & iifdem temporibus Bellonejits
Germania
quœ<p ( aut boreLittio)
inferiomfertilijlima
locaoccupauit Ex quo intelligitm Germaniam eo temporepojfejforibus vacuamfuijfe,nec credibile efl Septentrionis incolas,qui robore & animi magnitudine Auftralibus prœfiant Italos& Gallos admifluros fui(fe,quos
latiJSimaRbenifoJja velAlpium verticib.ab halia aditttprohibere nullo negotiopojfcnt.fic igiturflattto Tttfcos
halia populos(quod Volpbius &Fucbfius confitetur)&
Gallos origmemdediffè occiduis Germanis. rtdiculû efî
enim quod ab Hercule vel Tuifcone filio Herculis originem exqttirût. extremamvero Scytbia oram, Heneti,
& Cimbri,ab Venetis Papblagonia & CimerïtsTaurica Cberfonefipapulis quorum meminit Homerus, occuparut.hinc Balticum mare Venedicum appellatur.atomnes
que illud ejl qttod Pliniusfiribit
Germania populos Ingeuones appellari ( quos PeucerusindigenasinterHeneti ac Cimbri)aut
pretatur,qui re verajuntantiqui
Iliauouesad Rjbenum GaUorumpropannes-.Hermiones
circa Danubiu qui aGallis quoquefiirpem traxeruntvt
anteà docuimus:aut Vandalos, idefiperegrinos Germania lingua,qui à Scandia ad lit tus Balticumappulerunt:
nunc Vindelici:pojlremo Baftarnasac Peucinos prope
Daciam à Scytbiain Germania migrajfe.ac tametjtau-
ctoritas
10.
BÔDtNl
Montas antiquorudeficeret,nihilomïnHt
ipfaloci natUra
nos eo deducit. Vt enim Ttcit? doceret Getmanos in ipfa
Germania natos.(idtjttodabfurdum
&impium effè confiât) ab ipfa Germania defiriptione trahit argumentant.
Qui enimfedes mutare qu<eretfant,inquit,claJSilnt$aduebebantur & immenjùs Oceanas raris ab orbe nofiro
clafibus aditur.cjuis autem prater fterkulumhorridi &
ignoti maris, ^fiayaut /4frica,aut ltalia rehtta Germaniam peteret, informem terris, ajj/eram cœlo, trifiem cultu
Germanoafyeâuj; niJtpatnaJttt&paulopofiNullas
nim vrbes habitarif4tis notum efi nepati qu'idem 'inter
Jèiunéfasades:coluntdijcreti>'vtcamptts>vtfons,vtnemmplaçait: faam qu'tfyue domumJJ>atio circundat,Jiue
aduerfits cafitsignis,fiueinjùitia adijicandv.neccçmentorum quidem apudtosaùttegulartt
vfus: materia adomniavtunturinfotmii&r
citràjpeciem au deleclationem.
Cbrijiicx
HœcTacitusfuotempore^ideJlanno
X. qno
tempore,fi Germania ferarum potiùs quant hominum do
micilium ei vifum efi, finevrbibus,fine oppidisfine cafiris ,fine coharentibus adificiis qualem fuijfe putemus
Tarquinio Prijco régnante ,hoc efi ante Tacitum annos
tireiter oélingentosîat ittts temporibus Gal/iam bominum adeo fertilem fuijfe Littiusjcribit
vt in Germattiam Cfvniuerfâm Ettropam coloniMdeduceret.no» igtturGalli,aut
Celte à Germanisant tum nutli erant,oru
ginemduxerunt-.fed Germania GaUis,Tufcis,Scythis &
HenetiSrQuareciim
quieritur dé origine Francom^ui
non ego illos à
pofiremiGalliarum imperiuminuïtferutity
Swianis/vtGregùrÏHsTuràhénfit.&^bbasFrf^erg^Ii
fis;
M ET
HO
DTS.:
autâ Cimbris,vel
fis: autàPbrygiis,vtnofierBellaius
Phrifiis,vt La^ius'.fed incolis, FranconU Orientais
vitra Rhenum, GaUiisjinitima, vbijùntea,
qua Cefir
Germaniœloca Gallomm coloniisocdicit ifertilifôma
cupata circa Hercyniamjyluam
qua nunc ab incolis
Scbuuart %uua!d id eftfylua nigra circa Danubij fontes,Necamm&
Menu, vbi Beatus Rbtnanus ad Tacïtttferibit duos eJJèval!es,Belloacenfèm,à Belloacisfy
eam que Andegaufl ab Andegauis meis popularibus appellatur titmfluuiits ipfe Menusqui AndegauWalluh,
idem efi cum Meno Hercyniœfyluœ: Meinvocant è detraéîo quanquam dua quoque vrbes nonprocul à Bajt6c Briflàc aplea vitra RbenugentilinomineAngets
à
pellantun tîtm etiamSenonis nemus Gallis Senonibus,
Germaniam quoque colonias
quos Polybimin
deduxijje
autorejllib.i i iMlaveroquçdiciturFitefluualliaGermaniajd eft Occidentalis Gallia, qatinterVeÇerim
&
Rhenum interiacet,quaq; regionès Franconia & Sicambros ad Euram compleiïitur ,fatis indicatortumverfus
id efi Orietalem Galliam vltraVeOfiuualliamfuijfe
bis argument non video
à
Jèrim Gallis fubaélam atque
à
hœ Francontm origiquomodo faris Lazioficripofîit
nes, hœc initia fuerut.nomen vero ïpjkm plane Celticum
ab illis auefuefiaute 'FranefiiGermanis'mufitatum,vt
eus lingua Gallica(non Latina,aut Gracannulto minus
Hebraïca) nihilaliud cfuàm liber & immunis, ex quo no
modo verifimile^fed etiamperfj>icuumfit Gallia populos
feruitmis Romanorum impatienteSitras
teresillas Gallomm colonias migra(fe;&
Rhenumad vecum primùm
potue-
i
o;
losiNi
1
potuemttexcuffo Romanorum iugo,inpatriam remigraffe, accepta Francomm, id eft liberorum hominum appellationcargumento eftquod Tacitussqnï populos innumerabiles Germanom enumerat non meminit Francorum.
omitto ridiculam f$y«.t>\» Pannoniaconiec~luram,quam
ex Ptolemao nonnulli attulemnt.quaquam
Pannones origine Gallos effe,fàtis exfùperioribus confiât, ab illis ergo regionibus vitra Rhenum Galhœ fimtimis id efl à
Fraconia Fraci(vt ^4miantts,dgatbias,Fopifcus,Pro~
copias tradut) Anreliano principe in Gdliam effufi,tantumarmis ac viribus profecerunt, vt Romanos(kpe deauxilio Romanorum depellerét, deinde
Romanos ipfos de GalliapofGothosfttgarentsactadem
fèfôone detmbarent iquibus exaéîis Burgundiones primùm deinde ^Alemanospojl cladem Tolbiacamjèmire
Vindeliciam'.
coëgerunt,Rhenoq; tranjmiffoRbetia&
bellarent,Hunos
& Saxoniam
poflremo Sueuiam^arniam^Panncmam
fuis imperiis ac legibus fubiecerunt. Pojbremueius rei arvtplanumfit Germagumentum eft in lingtta vefiigiis,
nos à Gallis, non Gallos à Germanis originem traxijje
ex ipfis Germanorum, & vetehocveroperfficuumfit
rtm LatinommJcriptiSjVt ad lingtta vejtigia» in quibus
magnum eft origmis argnmetumyveniamus.vt enim Latini à Gratis oriundi funt :& Latina lingua ex vocibus
Gratis pene conflata eft, non tamen eadem :fic quoque
Gallica origo Gratis dehstm, contra quant nofirijcrip/êverut-yGratiamejfe
Gallorudiftipulajiamciimmulta
tamen eade
ftigia Gracoriïbdbemus>acpropeinfînitajio
ex eo
fait Celtica ch Graca lingua, vt Lazius affirmat,
li fj
quod
MET
HO
D V S,
«.
vtiïn
publias
acpriuamaclis
quodCœJârJêribit Gallos.
littens Gracorum, acnumemm Héuetiorum, qui domo
exkr as, littens
Gratis amprehenftim fuiffe'.quodferindeefiacjtquisputetGetmanospopulanJèrmoneLatina
linmam vjûrpare,cùm in publias ac priuatis ratbnibusi
littens vtantur Latmis.nam Captr Utteras
ad Q^GVceronemlegatum Grxca linguaferipfît, quo minus intercepta abboftibus intelligerentur .praterea Diuitiacum
Heduum non nifi perinterpretem intelligerepotuit-.quod
Jathejlargumeti
Diuitiacum Gracalingua(cuiusCaerat)ignarumfuijfe. Mafiltejês quidem
farperitiftmus
Grœcè bquebantur,vt eftapudSrabonëtCum effet incorrupta, minimeque confujk Gallis Phocenfium colonie
Driïidd* quoque Grxcalingua infhruûosfuijje credibileefi,cum Cafareosiifdemreligionibùsacdijciplinisim*
bmosfuijfefcribat, quibus Graci. & Lucianus Gallum
Qucis dtfciphnisvaldeperitum,
deftatua illa Herculis
Celtici difj>utantefê audujfefènbit.linguaquoque
Ger
manorurn a CelticaplurimumdifferebatyametfiLazius
eodem errorejcripjit Celticam & Germanicam
vnafutf
je. curenim Tacitus Gothinos vrigine Gallos ej]e diceret
nô Germanos^qaod Gallica linguavtereturfcur
D. Hit
ronymus Galatas Afix minoriseademlingua
quaTreueri (.quos Tacitus Gallos appeUat) [locutos fcripRt non
GerManieaïnefteenimtaMus
virterrarumodemperuagatufiîlud difcrimen ignorauit. curdenique^riouiannorum x 1 1 1 t.con
flus Germanus propterdiuturnam
fuetuàinem,quAm habueratinGalltây
GalUcèloquididicijfetïfedtamm
non minus Germanica lingua&elticd
congrue-
IO.
B
O D
INI
congrtiebat,qù4m Gallica.vt enim omittamus àla,quam
dixi Gracarum vocwn multitudinem ab dits colkéîam,
& looutiones ab ik qui eo de génère fcripjèmt omijpts, tu,
ctiam nomina in on Grœco more cadetia,vt
Platon,
Ca-
t on H oqu etôjd efl ô^/ra^, in quibus Grœcœlingutejîmuhcmrn frmitus exprejfam mtuemur nullum mains
argumentumquant in propria •vetufîajue locomm appellatwne, quant nojlnpenitm neglexerunt, reperiemus. igiPyturpaucA demttltis ajferam.Kbodonif mates a refis
renai ab inflammations v't Berofi vtilgatajragmeta
docentiSbenni vefo,qUafiextintfi appellantur.Jic enim incoUvocat eum monté qui àStrabonè C emenus dicitur.
deinde môs Pelius.Tholofa, lutnlenta,rvt ejtagri natura,
'veheBam innuit. Olbia quam Dorico more Albiam vo
camus, heàtamfigmficat* Limogœa terra famis, vélve
famine Limojaa.yct7»y & atay vJS'cccpxieimyDores vjùrvéhément er fterilis,& plané infrttpant-ejienimregio
gi fera; nequispeftiferam ex atnbiguitate vous Aoi/w* &
A//x»interprœtetur.'vrbs autem antiqua Lan fie enim doAaafi idEolicèprorhètâfinoftrieffemnf.incoUtamen
nunciant,à rupibus- velpopulis nomen habet.^4ntipolisy
Smchades infuUab
quèdNkœœfitexadtierfbpofita:
ordine: Alexia vero Mandubiorum,àjêcuritate:
Aphtodtfiumpromontorium à Venete\Te£ioptges,ab armorum
opificibui:Bjbodantts
tm^sçûShv^eiy,piiopter catafraûas Grkcis appellatuf.funt etiam in finibus Camutum
oppida duofinitima,quomalterum
i«,alterum appellanturlyvv&t'&'VTbs ea quœ Ëurotts nomine Grçco dicitur:
tiïetiaffiÈeotia'noftra'OtMittoDriiidarîtnomëymodplàli iij
ne
MBTHODTS.
tamm Gracum ejt,Cr Semnotheorum GallUfapientu
etfiScbamom alij diclos arbitrantur, quaficaleftes Hebraïca voce.Jèd in eogenercmultafuo quify ingenio coqitirerepoteft.exbisenimproprïts
locorum appellationilia origines veriiisac melius iudicantur. Efi autemlingua Celtica Romanorum confuetudine acfrequentibus
colonïtspene
amijfa: prajèrtim in GalItaNarbonenfifc
non proculabefi
< LatinojêrmoJquitania,vbi vttlgtts
ne.fuemnteniminGalliapluresdedttÛa
cou m<t, quant
qtt* ab hifloricu enumerantur: idji argumento eft, quhâ
Leéîoria Vrbs Aquitan'u, tum exappellatione, tum ex
antiquk infcriptionibus vrbif, coloniaRomanorum iadicatur: eam tamen nullusfîriptor, quodftiam, inter coloniairetuht.notaefl
colomaNarbonenjisantiquiJSima,
coloniaLugdunenJîs>4grippinaiV'aUr}rina>Nemaufênfis, GratUnopolitana,
Arelatenfisy& ea qua infinibus
Sequanorum Coloniacunomen retinetxian autemlegiones Romanorumajiiduè in Gallia excubarent, fierinon
potuit,quinpatrUlinguapenkusoblmifceremur,Latma
acciperemus. In Gemaniavero
nullasferecolonias R.omamprxtet Auguîîam & Confiantiam dedttxemt. quo
ficvt Germant lingu*Celtic4,quà'm
à nobisob coloniarum & commerciomm vfùm didicerant,plura quant nos
ipfive&igia retinuijjè videatur. Vt enimpaucade multis colligamus, confiât ex ipfo Cajâre Vergobretum Cetticum verbum effe quodfummum executorem inttrpre'
tatur Glareanus, eoque Germanos çjr Heluetios vti, ac
Rjhedam quant voceia Cajâr Gallispro cunutribuit,
Germants m eademjtgnijicatione
vJûrpariMlud autem à
Grtcit
10.
1OD INI
Gracishitium
habet, qui currum appelant iUnp, ut efi
apud Hejfycbium. nosadbuc Alaudaretinemtts.PdufanidsequuàCtltisMaxcappelUrijcribitjndeMzïqms,
& Marcoman,id efi eques namMarca limitemfigniGermanis aquè acnob'u ipfts.fed
ficat; marché forum
Marquis dtgnitatem habet equeflri maiorem. Padus à
Pades Gallica voce,yuç Piceajtgnific4t,<jttod circa fontem Padi multafit,vt Metrodorusfcripfit:Jèd
veriùs efi
Plinius-.nam LiguGalUcèprofu»dumJtffiificare,inquit
appellant: argumento efimytit
resprofundûBodingum
•vrbs antiqua Bodincomagum,ejuafluuius altior exurgit.
jtcquoqilactts Acnmius Boding ab incolis ;finus itemagnus interioris Gothiç Bodingappellaturineademfîgnifcatione
&populi Bodtni qui Pannonia metropolim
incolunt. propria
quidem& gentiliaeius appellationis
nomma tenemus (funt enim eius in Gallia nominisprope
infiniti) Jtgnificationem non tenemus, JèdLatinoverbo
vtimur ex eo tamen conieélura confequipoflùmus3à veteribus Celtis ad Germanoshac nomma cum origine populorum migrajjê. Duni vox quid effet, multifanè quaDounos à Celtis appellafierunt,explicat^Atbenœus,ac
ri dominosJcribit. bancvocem Hiftani magna fui parte
àGallisormndi
ac Siculi eodem fenfu retinent noftri
vero monachis eam vocem reliquerunt. inde tamen antuNouioqua nomina LugdunumyViroduniï, Ifodunum,
dunum. Magum quoque quid effet tneque Germani,
ex Plinio docemur,
neq-ynoftri apemerunttid quod tamen
o•vbi Bodincomagumvrbemprofundaminterpretatur.
hinc igitur Notnitto inanes de Mago interprétations
utoma-
METHODVS.
voce Germauiomagu,R.hotomagum> Neomagum.qua
ni carentycùm olim vrbibtts carerent, !pfiPurgum,quod
plane Gracum efi inobis nosvillam & cajlrum acceptmus à Latinii. Berg Celticum vetus,quo4 montent jïgnificat,q,uo etiamnum vciïtut Germanitnos Latinavoce:inde berger,id tfivetere lingua mont anus, quo nom.
nepaflores appellamus nam mfîici Latina verba diffidlius accepetuntMnc apud Germanos vrbium & cajirorum,qua in montibus pofitafunt.compojttœ voces:Bamnos Chromante dicimus.
berga, Hildeberg4,Clarbega:
Cojimiliter
Bardinome,quod Germanis hoc temporefacerdotemjtgnificat>à maioribus noflris accepemnt.fcribit
enim Cœ/âr Germanos, nec dijciplmas,nccfiicrificia,nec
rehgionesbabuiffè. Bardosvero Gallorum poètas olim
4 Gallts appellatos effe,& Bardum Gelticalinguacanad Lttcanam;tùm etiam
toremftgnificaredocetSulpitius
Amianus ac Diodorus:fèd quia eiujmodipoè'tee inepti ac
.barbari Latinis videbatur, impolitosacftupidos Bardos
appeUarut.binc Dagobard, beroïcus cator vel poëta-.SiAlbardjlrenuus poëta: Robardjubeus poëta.at que bine Lambardi & Langobardi: Germarii herokûjàcerdotem, rubettmjâcerdote interpretantur.funt enim Langones & Bardijinhimipopuli.Hard
Germants robuftumjtgmficar,
(fuoep, C elticum eji, quod
nobis audace adieéîa vocali qua èfine ex diéîtoniï Germanifepius eximut-.vt cohorte appellantband,nos bande, regtonemincultam Land,nos Lande; itaquoqueipjt
gebardjvictorpoëta:
bardmantsnos\mdimcnt.bincettambardr4mumv9~
camus contortum, quo
nihilfortius:
grpœnali&idjd eji
loquet,
10.
BODINI
1
vtebantur.hac
aute comlaquei,quo veteresprofunibus
porta Bernard, exGermanica Bern, gr Celtica bardi
idefi Vrfipotens: Léonard,
eflpopult robur,ex Gra~
ca & Celtica voce conflatum: Grœci Kt&tdim ac Annotait»
dicerent. vtiUudquoque
Cenomanigentilenomen^quod
ex Celtico Man Germants ,Scyth'ts Tards ac Tartaris
vJttatiJSimo(«os enim Latina voce vtimur bominem appellantes) & Graco conflatum eft. ex quo verijtmilefit
Cenomanos id efi noms bommes,ahunde in Gallium venijjè. ante Tarquinij tempora, cùmpojîeain Infuhriam
colonia quoque Canomanomm à veteribus Celtis dedu
êlafinr, qui quidem Italia CanomaniappeUantur.
efietiam vêtus Celticumreix id eft Rex Germani efferunt
reich Cafarin morene veterum Gallorum rix fcripfit.
dominantium: Omvndecopojtta nomina Diïnorix,rex
biorix, rex bojj>itum Orgetorix, Gracocelticum, idefi
rex infa n o rum ejlenim ieynfttror&> igynKls,gallicè orFridrich
guilleux.
quodvitiumpropriWeftin/ànorum.
idem quod rexpacis.& apud Liuium Lonnorius & Lutarius Celtica fitnt: proprie Cajàr Jcripftjjèt Lonnorix.
Germani nonfatis apte meo iudicio diuitem interpretantur,.vt diuitem infânia, diuitem bofj/itahtatis
quanuis
nitrique & Germani & Gallirich diuitem appellent,
Galliquidemadieâa
efaminea,quam Germani detrabunt.Jèd tamen elegantia tropi,quod diu'ttUfint regum
propna.argumetojît
quod Germani Francreicb regnum
FrancU vocantuum Oflreicb & Vueflreicb{quam corregno Orienruptè AuftriahNeuftriaappellamui)pro
tis 0* Occidentis apud Germanos vfurpaturnam diéîio
I^k
cunin,
M E T H O D y S.7
cunin, qu* Germanis regemfignifcat, Gotbommeji &
Sclauorum. Marquoque vêtus Celticum,quod Germants aquè ac nobijîpfts commune ejlûlli Mair, nos Maire
ennucianus,pnmaximo
ciuitatismagiftratuMncilla
tera Viridomarus,Sb.yarus1Çodomartts:ideflCondoatini Diclatorem populi
miMagifter,&c.vti
ve
magirex anti-
jbriï appellat. vkimtts autem Sueciœ ac Dama
vocabatur.
quaftirpis MargaretœpaterWaldemarns
infinitafunt Celtica vetera, quibtts Germani nunc etia
njtûtw. i;fplaitz,robes,fot,froit,feu,foyer,mantel.
illis anxiè detorta videntur
vt mm
pleraque tamen ab
Lapins Francos à Pbrygia repetit ,j>rimum Pbrygios,
èiinde Fnjtos,pofteà Fracos, tum &giym, & Friancos,
tradit: & Cimbros pri.
poliremo Franco! appellatos ejjè
mitm Gomeros, deinde Gimros,mm Cimros,poftetiam
Cimbros, polbemo Sicambros. idem beccus illudbîerodoti Phrygia linguapanemfignificare tradit ,cùm tamen
caprea voxjit ab in fante prolata, qui n'thil aliud audit tt
vero Germanica/unt, & in Germanico
perceperat. qua
folo nata, non modofignificationem,Jèd etiampronunciationem habenta Gallis alienam. vt Bald Germanis fiCelticoverbo Liger -vrignifcat leuem & celerem,nos
mur,quo nominefluuium Galliç maximum olim appellavero Baldnuntumfuiffe tefÎAlurC<efir.j>articu!am
diphthongo au: vt quod illi Gerquamenunciamustfed
baldum,Theob4ldum,WidbalduminositaiGetb&\idy
Landvetus Celticum efi,quo
Thibaud,Guidebaud.
Germani pro regionevtumrynobis enim Lande fignifitatregionem incultam, qualis erat olim vniuerfa Gerwania»
o.
bodini
r
mania, binc apudillosnominaregionu
Friefland, Grotland, &c. qua etiam apud G ermanos in ther definîit plané Celtica funt vt Diether, Luther, Deiothartts, Lutarius, quos Galatorum regesfuiffe confiât èx hisloria Latinorum. conjtmiliterventorucardines
& appellationes,
Oft, Weft, Nord, Sud:
qua à nantis vfurpanturjcilicet
ex quibus catera componutur,Celtica ejfe ex eo apparet,
qubd vbkunque Gallijèdes fixeruntjbis vocibtts loca di&Suduuallia BriJlintfa reperiuntur:vt Northuuallia
tannia: Weflu&alia Gernuniœ.
neque enimWeflgermania, vetWeftbritannia reperitur. pratereà Lati
norum appellationibus vtimur Orientisjcilicet, Occidetis,Meridiei,acSeptenmonis,vtappareatillaplamveterafuiffe. infinitajunt idgenus quœfuo ejuifque iudicio
ac ingenio exquirere poteji ex bis tamen quœ attulimus
verborum exemplis, ex Athenxo Paufania
Cafare,
Plinio3 Diodoro; perfj>icuum ejfe opinor Germankalinguam, magna fui parte epurifiimis Celtarum fontibus
denuari. ytiodfiita eft,Jè<juiturilludqttoq} originem,armajeges, humanitaté deniq; Galîis deberi-.acvehemeter
labi Laziumsqm maiores noflros à Germants oriudos ejfe
affirmât, hoc autem de linguavefiigiis argumetumjatif
etiam indicat Britones Armoricos à Britanis ortum haproptereà tjuod ij qui apud Britannos Walia angufia regione circunfcribûtur,foli capiuntfermonem Britonum, vtab Anglis accepi. acceditpretereà confen tiens
omnium htftoricorufides. Sedvnde illiWali>nifià Gal
lifîex eo plerique putant veteru Celtarum eam linguam
bere
ejjè.quod affrmare non aufim: cùm plane mihiftt ignota
IÇjz. ij
eiufmodi
MITHODVS.
eiufmodi lingua & quoniam Cafaris temporibus fama
iaminde àmaioribm pemulgataerat
incolas, quiintiffios Britannia recejfus teriebant non à Gallis oriundos,
natos & indigents ejfetdubitauian ex
fedin ipfa infila
Si enim demm ab Albtis
lingua vefiigiis intelligipofjet.
Gallis ^Ibionem
primum af>pcllatamtcon/èquens efi
Bretanniam (Jtc enim AriSioteles appellat) ab dits quiveteribus incolis expuljts cognominatam.
bufdaaduenis,
ejlautem Breta verhum Cantabricum
quod terrant fii
gnificaf./nnc Alphonftts v i.Abreta diàtMtfuodhumi
TaraJèmperprociïberet ac terrant cotrac1aret,vtjcribit
pba Ht[J>anus. quo mikifît verijimile Bretannosà Cantabris originem habuijjè, quiprimum infùlam conjficati
Bretanniam(vt nautafoletvijâ terra)nominarût.quavocem illam ignorant .pofteà vero
(juam Hifyani
quant
Saxones Bretannos expulerunt linguam quoque immutarunt. appelant enim terrant eodem nomme quo Germa-
ni,Gothi,ac Septentrionales popùli,boc efi Hebraïca voce pK Eus. quanquam Barath Hebraïsagrum quoque
à Cantabris oriundosputéfacit
tùm
ftgnificat.vtautent
lingue vefligium iîlud tùm breuifiimus maris traflus.
vetus opinio apofiremoincolammHibernUfinitima
iût enim Hiberosjd efi Hiftanos maiores habuijfe. Hiberia vero videturab Ajris Hijf>ani<ejînitimis,aut certe
ab Hiberis Afueprimùm cultafuiffe, quorum vêtus lingua parum admodttm ab Hebraïca differebat vt in ea
lingua eruditi hommesfcripfere.primùm vox ipjà HebeGrarorit, qua. nihil Gratis aut Latinisjignijicat.itaque
« eos Hebraïca voce Heberos, Latini Graca voce HiJfranos,
IO.
BODI
NI
JJianos, id efi raros, qitod hominum inopia olim labararet:
tametfi populo famfuis teporibus Cicero appellauit. prateteafiume illud Hijpania maxime quod Hebro incoU
ex
yocat,Larim
Hibernas Bet bis tpfa Palafiinafluere
trnhi videtur.Pofiremo Secanos(quià Gratis & Latinis
Sicani dicuntur)ab Hi[J>anis in Siciliavenijfi}4cdejûo o
nomine appellajje tradunt omneshifhoria fcnptores.nihtl
autem Sécant Gracalingua vel Latina figmficat Hehrdica, tamehabitatores dicuntur. atque bine puto populos Secanora'.Iqui Burgundiam incoluemnt,& Secanam
(fie enim doélus ab incolis Cajâr appellauit) ab iifdepopulis nomehabere. quàd enim à lubd Lamechtjilio Hiftanos origine traxijfeputat lojippus, valde remotum efl
aprobabUi coieéîura ni fi ad eius infimtampofieritatcm
hoc referatur. quanquam ab Hebro Semi nepote, qui atIacob Hebrœoruparetis:&ab
eiusfiirtauusfuitattaui
pe alios quoq^ ramos innumerabiles oriri potuijfe planum
vnicè copleBebatur,
efl.Jêd eius tantupopuli, que Deus
origines injeripturis expltcatur aliorum non item, idjuee
vnde duodecim
intelligi pote fi exipfius lfmaëhsfiirpe
tribus ab Hebraoram interpretibus deriuantur. inde Arabes,qui Iudaomm in more fui generis antiquitates incomptas, ac tribus quoq^ certis originibus ac nominibus
çomprehenjashabëtf'vtvidere
eftapudLeonem Afirum.
Quaquamfatis,opinory cofiat populos omnes coloniarum
niultitudmejbelhsijèruitutcperagrationibusiampridem
ita confu$ôs>vtnuÏÏi pratei Hebraos Je ab aliorum populorum con fufione liberare potuerint. idjj intelleéîtt facile
efiyfiquis meminerit Vandalos & Gotbos ab extrema
IÇk ïtj
Septen-
MET HOD VS.
Arabes in PerJtdem,SySeptetrionis plaga in Africam-,
& Hifyaniam, Hifpanos in Ariam,Africam,ltaliam
mericam & Indiam-, Gallos gjr1halos in j4Çtam &Scitbiam vfque colonia deduxijfe. EJi autemjoloniamm
dsducendum ratio quadruplex aut enim incola virions
hofîium expulfijèdes alias quarunt: vt Troianipoflvrbis euerfionem in Latium kietrufci, qui & Tu/ci ditfi
funt à Gallis de Italia deieéîi in Rbetiam colonias deduxemnttvnde appellatio prima Germanis Tttjçoru. ita
colonia duce Danao in Graciam:
quoque ./Egyptiorum
Normani in Galliam: Britani ab ^Anglis pulfi,adlitus
Celticum'.PhocenJès tyrannide Prœfeclt régis Perjàrum
affliéîi,in Celticamjêdes mutarun^vtlufiinusjcribit,
& omnium qua vnquàm extiterunt,florentifîimaR.empukvt Tullius afirmat, inftituerunt. Cbananai ex agro
Palaftino ab Hebraïs eieéii,in JRyricum & Panoniam
nauigarunt, vt Rabbi Dauid IQmhi adfinem ^Abdi<n
tefiatur. Vandali Francorû armis coac7i,in Hiffianiam;
bine a Gotbispulfiin ^Africamtranjmijèrut.nec itapridem Rbodij à Turcis fracli in Cretam migrarunt atque
eites migrationis infinitafùnt apud Paufimiam gr Strabonem exempla. alterum coloniarum genus deducitur abundate multitudine
velpropterinopiamagromm» aut
intemperiem cœlhvtScytbafereJèmperab
Aquilone in
mediasregionescuinfinitislegionibusconceJjemnt.Nam
Ctmbri, & Cimbtorum reliquia^duatici»
Nemetes,
Vbif,Tungri, Fangiones, Sicabri,Saxonês,Gotbi,Lanaddit e*
gobardi,Gepid(e,VandalitPiflones,Normani}
tiam Olaus, Getai^lanos,
Herulos, Hunnos, Turcilingos,
IO.
BOD1NI
Ungos, Vuinulos^RugioSiSuecos^ui nunc Suffi vocanturtà Scandia in Europam inuajtjjè.
Quinetiam Procopius & Albert us Crantius tradunt Sclauos ex eadem
Scandia Iujîiniani temporibus in Pannoniam irrupijîe.
pojlea gens iïïafùi nominis ac linguafama Europam vniuerfam impleuit.fic enim audio Polonos, Bohemos,
RuJSios, LitbuanoSyMofchouitas,
Bofiinios,Bulgaros,
Vandalos eadé Sclauorum
Seruios,Croatios,Dalmatas,
vti lingua, que in Scadia vjùrpatttr, ac fola dialeÛo differre. conf militer ah ^Afiatiàs ScytbiapopulisxPartkit
Turcœ, Tartari origines traxertint. tert'mmgenus coloniarum imper'u'propagadi ac tuendi caufajùjceptum ejf,
yuopotijîimum vfijùnt Romani, tum vt ciuitate domeJiicajêditione liberarent, tum etiam vt viâîos populos in
jide & obfeqmo retinerent ataue hac vna caufa efl, curr
imperiumiUudtam longé lateq; propagarut. Ita quoque
Genuefès inTauricam Cberfonejùm coloniamTheodoJiam,qua Capba dicitur: Veneti in Injûlas
Hifyaniin
^Americam & Indiam colonos deduxerunt. Poftremum
genus coloniaru efl in captiuis abducedis vt cùm decem
tribus Hebraorum primùm; deinde oêlogejtmo pofl anno
reliqua in Caldaam abduélœjùnt. deceenim tribus hue
illuc difyerfein Ajiaferutur. tribus Iuda & Beniamin,
redituminpatriam impetrarut, quœfèxcetefimopofl anno à Romanis inftrmtmem rurjùs abduflajûnt,
ac toto
terrarum orbe ab vltimis Europa ac ScythU oris in ^4vniuerfam diffupe, qui exemplo nobis
jricam&^djtam
font omnes populos coloniaru multitudine cofujos :quod
hac vnagens bis morne teporibus in Caldaa, Parthia,
India,
HETHOOTS.
lndia,GaHiayGraciatltalia,
Hijpania, Germania, ^4Romani ?
fiica,diJJ>erfâ videamr. quid
qui ab Qenoplia
•vjquein Perfidem
•vjque adDanubium-.aBritannia
fuas colonia$>arma,legionespropagarunt. Italiœ veropO'
T roianis, Sicanis, ,Gaûis Grœcù,
puli ex^4rcadibus
Gotki$,WunnisiV'andAlisiWemli$iLagoyardis)Pœnisy
& cofuji. hoc igitur no fine àdmiraNormanis mijiifint
videmui,rvt populus Hebrçorumt
biliprouidetiafafîum
qui omnium prindpum crudelifômam -vim actyranidem
retineret atprapertulit }fui generisantiquitatemfolus
potens j£tbiopiarexab
illagenterepetitgenerisfrlendore,Jèque acfuos gentiles Jfiaëlitai appellat. illud etiam
magis mimmvideripofôe
quod ab illis religiones, que
toto terrarum orbe vfitrpatur.jvelutàfontefluxerut.citm
igitur humpopulum in omnes terras jfarfim videamué,
quid de reliquisgentibus exiflimadum* efl enim tata namometo ab vnitts
turœfœcunditas,ivtpaulo
bominisflirpeinnumerabiles procreari videamus nam hflinttsex
Trogo Pompeiofcriptum reliquit Herotimum regePartbommfilios fexcentosgenuijfè
& vnius^Iacobi proies
annis ducetis in legionts innumerabiles excreuit. vna leArabes euocarant,
gio Turcarum, quam Perfâaduerfîts
hominum multitudinem auclaefl, vt
repente in tantam
Arabes eos eiicerejrujhra conati,fafces & imperiumfùmmifèrint. confimilitermigratio
Tartaromin ^Afiam miac Turcarum trinotent duce Tamerlane ^fiaticorum
bus confuderunt. quid commemorem id quodincredibile
pofieritati •videbitur,CircaJSioriïcU' s£gyptiis, Hifranorum cum ^4merici{) Lufitanorum cum indisfGotbom
&V<m-
10;
BODINI
1
& Vandalontm cumHifyanU &, Ajrk cognàfionem?
ex bis ergQintelîigtturomnes hommes tùm peragranonibmjtùmetiam coloniarum multittidineacjrequetia,tùm
deot>eQk &fimutue iampndemitaconfufos, vtnîtlli
riginis antiquitate acvetujiati, prêter Hebrœos,gloriari
pofîint.ac
vebermterfaU mibi videmrprincipes, quifuç
nobiluatif decusab extrema memoria repetût, autjèmpiternumfé?ej]>erant.gens enim s£acidam & Heraclidarum,yuœ apud G racos clarifîimœfuerunt; tùm apud Latinos hlia,duccntefimû ac mittefimu nonfùperarunt. reli.^uagetitespatricior/tmtPotit^PmariftGegafjifjSergif,
Cornelij, Fabij Mamiltj, sEmyltj, Curiatij, Claudij,
Ceftri necejfefueritin•vixocîingentefimuattigerut'.vt
terpatricios allegere nouos ac nobileu Darij vero, annos
OthomaducentosflomcrfaArfacidçcircitcrJèxcentos:
ni trecentos.Hiftani
principes fummum
nobilitatisfaftigmm à Gothis repetuntqui omnium opinione barbarîfîiîtalomm, Hiljranorti
mipmantm. ^Aufiria dom^^ua
ac Germanom imperium babet ,àcomitihus AJburgigenerhftlendorem repetens ante Rudolphum Albertipatrem,id ejl ante annos c c c. qit<tqualifqtiefueritpehitits
annos Jhoc
ignoratur.Saxonica vetttjîiJSimaanteJèxcetos
(fiante Ottonem Henrici aucupispatrem, maiores ciere
nonpojïit. Meroueommautem,qtti huila imperijfundamenta iecerunt,fiirps annopojî quairingenteftmo dejiit.
& Caroli magnigenus in Carolo duce Lotharingo ducentospoji annos extinélumefi. nunc imper ant Capet t,
ab Widekjtido
Cbrijiidna
Saxone orti u in Galliaadduéîtis
efl, &
religioneà Carolo magno informatus atque
Ll
Andium
m et?
7n
Héï>
y s-î
f~
Andiumçômscreatti$,'vel,vtalijfufat,ab
i
'7-
Ottonefa
treJûigenempofieritatemtommumq«afUfitin,Europa,
enim abWiclariJ3imam& antiquijïimamreliquit.iam
dekjndo anmfaulominus oéïingcti ntimeratur.Normanorum &Anglotu principes in Henrico i.defiemnt.Anv i t.ftirpsinEduardo
àium in Richardo m i.Hennti
v i.Laticafcorum&Hyorcomnutti
reftant.Scotiaprimi
1 1 i.BmjîjinDauidei
i. Smardi
regesin Alexandro
Henrico 1 1 i.AragoriyinFerdiinlacobo v.Cafîihjin
nando v-SueciyDaniyac Nomegi in Margarettt Faldeextinélum
marifilia. Pomermi regrMtn&Baftaripnus
natum fuijfe videtur .fecati Jïtm ? Aldebttrgenfes^
guàm
expriuato
qui nue imperiutn DanUtenet.Goflauipater
Sueciç imperium non ieapridejûfcepit.necmuko
diuturnior fuitin Pannoniaimperio StefhatùgensjuiCœroïpts
BauaAndtgduus Rex NeapolisJûccefîit:deindeOtto
rus, tant Sigïfinundus Lucemburgenjis cuius ftirpem ex
cepit Matbi/ts Qominm primus ac vltimus feœ géntis
Rex appeÛattts. Polonorum veto Reges antiquitatenon
longius quant à Pyafio rujîico repetebat, cuitis tamenpofleri vix imperarut annosjèxcentos. bas exeeperut îagellones à Lituanie ditcibus,qm tamen Pyaftis neca-ntiquitate»nec remmgefiarumgloria compararipoffunti. Italie
'veto nobilitate, J^enetifibivindicare
cohfueuerunt. neeorum nobiliflimus
vtab extrema tnemoria
.que tamen
Jiirpem eruattanteannumjèptingentefinium
mdioresapColumna Vrfim^SàuelUy
pellare poteft.proximijûnt
PetilijjRomanœ nobiiitatis
reliquie^uibmnec Eflenfis,
Medicei de virtute
necGon^tgx comparandosfcputat.
non
I Oi 1OI
INI I
non degenerU antiquitate gloriantur.fatkeiiim
confiât
patricios in omnibus Italia vrbibus, quç injîatupopulari
flomerut, aut crudelifîimè défis, aut bonis amifîis eiecios.
in Gallia quidem &
Hiffania gens omnium antiquifîL
ma Leuarum efje creditur, cldriJSimo tejle Frandfco Valefio,qui patriciorum antiquas origines coquifiifîe dicitur.
Leuœ tamenfmm gentts ad Leuitasreferunt:
quemadmodum reges ^bifinoramadJjraèïitas
vjtcenimpdtricios appellant qui iamen antiquiJSimas fitomnr origines
annis circiter d c cc. definiuntiVt ^iluarefius tradit.
igiturfili Hebrai generis antiquitate populis omnibus
nemo tamén Jitam ttïbum cierepotefi :Jèd ompraftant
AufylcaiulZtnes interfe confttjtftirpeagnojctint,ramos
ignorant. Gens rit bremflimié
Chronicu
fut»
^4•verojkcerdotum, quœnobilitatisjùmmumdecusab
LateBulingcri,
ri aut fitniliiidtduobm
annomm
midibtis
ac
trecentis
floraonerepetens,
inde ai chroïtilo
merat, Gotkicis ac Vandalicis cladibus crediturinteriif; giMvideliçeifiii
Je; non fine magno diuinavltionis
ci]
Vhrygionif,
bine ad
Eufcbij
argttmuxzz.
hijioritu magitdUqudnCo diffiifu
DE
HISTORIC
OR
V M
dine & colle&ione.
Cap. x.
OR-
•vtnimiuiifKilci
y!i»«C«r»i>n»,Me
laelhonis, Pcuceri
Vniuerfalis
hiftoriae
jpoflremoàd
cofttmmatâ hijioria cuiufj; te£o-
feriptores.
Ti)omm.t,<tul[>»l
Atrrimt
5»<J;
<
rosis originum liber ab orbe condito, vfijue
| ad migrationem Hebràorum ex sEgypto in
copleiicte.oftimi
ajitrijio nolatur.
*CIaruitan-
te Chriftutn
in Paldjîinam,bijîoriam
covniuerfimttndi
annis
i j i^.
m.
c
c
c
c
t.
1
1.
pleflimr
annomm
•
hiCaldœi,
Berofi
*Claruitaa-;
aux dicuntur, fragmenta vniuerfe
<
ftorixab orbe condito vfque ad annum mundi 1 1 1. m. te Chriftum
Ll ij
cxxx,*
anno
j3o>
METHODVS.
éX'ik,,¡¡;;i~rda~i~apalo.d~fic,v't
~irl~caJlhènes f ribit.
*CIaruitanfJerodotiHalieapiajpei
de rébus geftisGrœcoriîisEte Chr.425.
gy^iorifinMedommjPcrJàmmtLydom^ay
anno mundicermillefimoccx.vJjueadiii.M.v.liljriix.
*Clar.ante
Polybïj- Megalopolitani de rebus Gracorum RomaT'100norum,Panorum,CeltarûiabexïlioCleomenis&'Pyrrho Epirotarum rege, vfqueadbellum Romanorum cum
Achats &Philipporege
Macedonum id efi abanno
mundi 1 1 1 m.d c l x x x.vfque ad annum, 1 1 1 m.
D c c L x v 1 de libris x L. quinque prions extant
&
epitomejequentium'vjîjuéadxv:
*Clar.anno
Chr.ijo.
TrogiPompeijepitomeabluftinolibrisxii
1 1 \xom-
prebenJayomniHMpenèpopulotumgefla breuiter
élensyà Niho vjiftie ad Cajârem Augufium.
compte-
Clananno
Chr.40.
Diodori Skuli bibliotheca •vnitterfàlkhiftoria
maxisEgyptiorm mefflèillufh'îumfopulorum,abvkima
x v.
moriavfque ad Gœfitrem. de libris xt.extant
Philonis Hebtai de temporibus libri duo ab orbe conÇlar.poft
a»*™*8- duo-vfquekdTibermm,
Clar. ji2.
Eu'febij chronicon ab O.G. vjque ad annum Cbriftï
c c c.
Clar. 340;
Hieronymut annos adiecit L.ProfyerAquitanufi l x;
Palmerius Florentinus m.x l. Palmerius Piftnus x x x.
Mij Ajhcani
de temporibus
abO.C.vfque
ad annum
Cbrifticccxx.
Ç(ar.jVp;
Phreculphî epitome bijîoriarum
annum Chrifti »i»
Clarifto:
BedaAngli Cbronicaab
~t ~cc..
(.`'
O.C.vJqi
ab O. C. vjque ad
ad annum Chri-
Adonis
IO.
^âonujfunenjîs
nnnumCbriftiv
BODI
NI 1
mundi atatibus
œtatibus vjque
4dc\ax.$to.
clar..ggo.
defex mondi
uflue ad
c ce.
Helmandi chronicon
Hermani Contratii
ab O.C.vfque
adfùatempora.
Weluetijdefexatatibusvfque
Clarao*
CIar.io*7«
adjùamautem.
Mariani Fuldenfis Scoti chronicon ab O. C.
vfque Clar.ioSS.
aàfuamœtatem.
Cbri- *Clar.ii2«.
Zonarafiifahiftoriaah
O.C.vfqueadannum
fti m.c x v i i.tribus panibus diuifa:primapaT$Hebrçorum eji,akera Grœcomm,tertia Latinorum.
Honorij Augufiodunenfs chronicon ab O.C.vJquechr.ziio.
adjûa tempora.
Sigeberti Galli chronicoab anno Cbrifii ccctxxxi.
idejiàfinetripertttçhiftoriçivjque
ad
annum
u.c
CIar.1130.
x 1 11.
cum appendice incerti autoris liftp
adannumit.ccxyi.
^Abbatis yrfj>ergenjts chronicon ab O.C.vjq; ad Fri- Clu.izi$.
dericum ii.Imp.
Clat.Ktfo»
1 Vin cent Belluacenfis hiftoriaabO.C
vjqueadannumChrifti m.c cl.
archiepifeopi Florentini fufa hilioria ab Clar.1480.
O»C.vjèjtte ad annum Chrifli m.c ccclxx.
ab O C mjque ad annum
F africains temporum
m.c c c c 1 x x x 1 1 1 1. incerti autoris.
M. Antonij Coccij SabeUici anaades x i.hifloriœab Clar.14^0.
^ntonini
O.C.& his cohœirensjynopfis Hcdionis.
Donati Pojîij Mediolanenfis hifioria ab O.C.vfque
ad annum m.c cccixxxix.
Clar.i^tf.
Io.Naucleri Tubingenjts chronica ab O.C vfque ad CIar.1510.
annum ChriJiiM.p.
PhiLliij
MITHODYSi
Clar.isij. r PbilippiBergamenJisbiJhriàabO.C.vJ^ueadàttm
CbrifiiM.o. i ii.
'•
Martini
Glahijv.
LutberiSaxonisJèriesannorummundivJq;
adfuamœtatem.
Clat.ijjo. xsicbillis Gajfari epitome chronicorûmundi ab O.C.
vjîjue ad annum CbriJiiM.p.xxx.
*Clar.ij4o.
Pauli Conflantini Pkrygioriis cbronicm ab O.C.vf
yueadannum m.d.x x i 11.
*CIar.i54o.
Io.Carionis Lubeci cbronicommlibri très ab O.C.vf
que adannumCbrijîi m.d.x x x. cuiaccefîitappedixad
annum m.d.lv.
*Clar.ij4o; Pbitippi Melanchtbonis chronicon libris tribus comprebenjkm exipfi Carione magna fui parte expref fum
•vfquead Carolum magnum.
*CIar.ij4o.
GafyarisPeuceri cbronicoà Carolo Magto, vbi defierat Melancbthoy adjùam vfque atatem.
Clar.1540. Pauli louij hifloria omnium pêne popuhrumfui temports ab anno Cbrifti m.ccccxciiii.
vjque ad annum m.v.xl.
Henrici Bulingeri cbronicon ab O.C. vfyte adjùam
*Clar.ïj4j.
atatem.
h* Funccij Pruteni Cbronologia ab O. G. vjque ad
*CIar. 1 jjo.
annum Cbrifli m.d.l 111.
Geographiftorici
vniuerfales.,
J
ciar.ante
Strabonis Cappadocislibri Xv 1.1» auibusbreueom~
mumpopulomm biftonam
cumgeograpbia
comungtt.
Claruit Chri
Pomponij MeUHiftani deftu omis vnà cum bijioft'set?tç:'
riapopulomm.
j
PaufànU
l'a;
ibDtKl
clar.annb
Paufeniç Cafarienfisgràmtitatià
Àuica,Corinthiaca,
chr-'4°'
Elea, Acbaica» Arcadiea,BaoLacomcatMeJfeniaca,
tia,PbocenJîa.
Rapb. Volatenani libri xxxvn r. quitus vniuer- clar.annb
chr.ijoo,
Jàmèifioriam cumgeograpbia complexus eft.
Munfteri CofmograpbUbijîorias
& origines vnà mm clar.annb
chr.i^o.
regionum defiriptione compkéîens.
variamm quales
Hisadiungipoflitnthijloriciretum
Jùnt ^AtbenxuSi sElianus, T%etze$t LeonicusSolinus,
Valeriusmax.Plinms^Sudas.
Poft hiftoriam
vniuer fitatis,
non incommodè
ecclefiaftici fcriptores,
fubiungi poterunt
& earum fcdtaium
flabiqux potentiam
lieruntac
retinucrunt.ac
primùm derelirebus geflis Iudœorû.
gione,antiquitate,ac
Sacra biblia.
claranno
Philonis lndai,qui philo fopbifioricus appellaripoteji,
omniafiripta.
chr-38'
Iudaïcarum libri x x.
FLIoJtppilttdaidnnquitatum
& libri feptem de beUoludaico.
beïïi Iudaïci Hebraïcè
lofippifilij Gorionis hifloria
çonferipta.
Egefppi bijioria
annumCbriJiiLXX
Iudaomm
n.
clar.annb
cht.99.
clar.annb
cht-
cl.ar.anno.
à Macbabœis v/que ad
chr*130-
Hiftorici paganœ fuperflitionis.*
r
f
r
r
i
r
il
liber r.
IrenmLugdunenfis
epifcopt aduerfus gentes
0
aton libri vin.
Clemetis
emetis.4le
Alexandrini
and ni Epifcopiflromatan
ai-9"n,n-0
cclar.anno
1 nnô
chr.7j.
clar.annb
Amobifcht-i00'
MET AO DTS.
•
Clar<»où.
Clarjto.
Clar.ijiî.
Clar.ijjo.
si
\yjrnobijaduerjùsgenteslibrivfr.
Laéïantij Firmiani defaljà religione actotumopus.
Pauli Orofij libri v 1 1. aduerfus Paganos.
Lilij Geraldide
diisvmmum gentium.
Io.Caulis dereligioneveterum liber gal.Ital.
Hiflorici
Clat.anno
CIar.anno
Chr.no.
Clar.ijo.
Clar.i^y.
Clar.nfc.
Clar.3u.
CIar;4oo.
Claies.
Clar.tfio.
Clarj^o.
Chriftianx
religionis.
Nouum teflamentum.
martyris
apologeticus.
Mini
•
• r*
ri
o
t
£
r
Tertultam
Q^Septimij
Cartaginenfis
t
apologeticus
aduerfàs ventes.
htruà Lugdtinenhs epifcopi contra hœrefês libri V>
Origenis liberde martynbus.
x.
Eujêbij ecclefiajlic* hijloru libri
Socrdtis,Soz0méni,Tbeodonti&Cafîiodôriecclefiajîi
ca hijloria à Qbrifto nato vjq; adanntt c c c c x 1 1111.
Genuadijprefbyteri Mafîilienjïs liber de viris iïïuflribttsçcclefîaflicis.
Euagrij Scholaflici de ecclefia & imperio Romano libri v î.abdnnoCbrifliccccxxxv.vJqueadannum
d x c v. orditurvbi definit hijloria
tripertita*
Clar.700.
• NicephoriCalifticcclefiafticahijioriaàCbrifio'vf
que ad Hertclium lib.x vin.
Marcelîim Comitis hiftoria abEuJèbij temporibas
Clar.njoi
p.
vJqueadannumCbrifii
Io. Gulielmi Archiepifopi
xx
CIar.i5îj.
Tyrij de bello Jkcrolibri
m.
Io. Foxij Angli ecclefiajlica hifiom,
i r.
que ad annum Cbriflt m.d.l
ab Wicleuo vf
Status
IO.
BODINI 1
Status ecclefiitincerti autoris,a Cbriflo nato vfque ad
annum m.d.lx.
Io. Sleidani bifforia ecclefaftica abanno Chrifli Clamas,
m.d.x v ii.
M.d.l v.
vfque ad annum
Hifloria Magdeburgica centuria noue, a nato Chrifio vfque ad annum d c c cc. quibus veterum omnium
firipta ecclefiafiica hiftorU cop'tofcexplicantur.
Defiatu religionis & ecclefia/ûbregibus Henrico 11.
Fraricijco ii.gr Carolo ix. incerti autorise Cal.
Hiftorici
Ceux Arabica:.
Coranusfeu Furcanus ex omnibus Coranis,qui Mu- ciaKaniio
hamedisnominecircunferebatur,coUeÛusannopojlMu- Chr.«bo.
hamedem c x.
Hiftorici
Caldzorum,
AlTyriorum.Medoruai,AEgyptiorurn,Perfarû,PhGenicurn,
Hcbrxorum,Parthorum
quorum gefta
funtabiifijé fere fcripcoribus côpiehcnfa.
Libri Regum,Paralif>omcn<ï>n
& Efdra.
Clar.ante
Herodoti Halicarnafpti libri nouenbifioriarum.
Mennonis fragmeta
Clar.ante
c^r^i CtefU
i Cnidu,Azatharchidit&
n A
é*
de tegibus LJerjammi& Ajsynomm.
Chr 37j.
JCenophontis Athenienfis de expeditione Cyri (cuius Clar.ante
Chr.370.
fititlegatus)inPerJîdem.
Clar.ante
Berofifacerdot'ts Caldai fragmenta%quafemntur,liCbr.j+o.
bris quïnque comprebenfa.
Clar.ante
Metafthenis Perfâ de iudicio tempom& annalium
Chr-«°Perfammlihr.
Mm
Mane-
3.
MET
clar.ante
chr.330.
HODTSJ
ManetbonU facerdotis s£gyptij fragmenta
runtur de regibus omnium pêne populomm.
quafe-
Iojtppi libri duoAduerftts Appionem Grammaticum,
ac x x. antiquitatum Iudaïcarum.
Hegefippi liber 1.de belloPartbico.
clar.130.
clar.140:
^ppianiPanhicus.
Procopijde belloPerfico libri 11.
clar.Ho.
clar.anno
chr.99.
Hiftorici Graecorum, quo nomine veniunt
Dores, qui Afiam minoIones,AEoles,
rem,&EuropamàDanubio,At-oceraumare Iomniis,& Hemo monte,vfq;ad
cûininfulis & continente fedes fixerunt.
Diftys Cretenjis de bello Troiano, libri vi. è lingua
çhr.in*.
Punica in Latinam à Q^Septimoconuerfi.
danante
Daretis Phrygij de bello Troiano libri vi. è Graca
chniu*.
lingua Latino carmine conuerfià Cornelio Nepote.
clar.ante
Herodoti Halicamajpei libri nouent vbiftarfim de
42$.
Gratis agit vfque adfugamXerxis complextts biftoriam annorum ccxt.
v
à
clâr.ante
Thucydidis Aéenienfis libri 111 quibtts fuga,
chr.340.
Xerxis vfyue ad annuni x x 1. belli Peloponefiaci, annorum x c. bifloriamjcripjit.
clar.ante
Xenopbontis Athenienfis libri v 1 i.quibusThucydidis narrationem perfèquitur earum rerum qua annis
chr.jto.
x 1 111.in Gradagefiajunty vjque adprdium Lacedamoniorum & Thebanorum ad Mantineam.
clar ante
Megaftbenes, Theopompus, PhilofiratuSyHellanicfts,
Eft'Heue,HieroTimaus^cujUanitEpboruStMocbus,
nymtts,
I
O.
B O D I
NI
Damafcenus confèquentes hifioriasjcripjêmnt
vtfepe videre efi apudPlutarchum,
fed eorumfcriptapenittis interciderunt.
fjyrnusJfidotuStNicohiis
Clarj'jzo.
Georgij Gemiftilibri duoquibus Xenopbonwkiftoria ex Plutarcho &• Diodoro cotinuaferie perpetuatur,
àpralio Mantineo)rvjque ad cladem Cberronœam.
Diodori Siculi liber decimusfextus continuam Gémi- Clar.àntc
Chr'4o«
narrationem
de
^lexandri
&
perfèquitur
Philippi
fit
magni rébus geflis.
Polybi j liber Jècundus,quartus,qtiinms cum epitome Clanantc
chr«iO°;
decas,
Littij
quarta
cumfragmentis quinJèquentium,&
ta decadis res Gracorum copleéluntur, que cum Alexandrifaccefforibus geftajùnt.
Plutarchi AratuSiTimoleoriiac Demetrius plurimum
conferunt ad pojleriores Grœcomm hifiorias intelligedas.
Procop'tflibri v i i. Remmjùb Iuflinianogeftarutn.
lo. Zonara tomus tertius à Conftantino magno,vfque
adobifum Alexïj Comeni idejlabanno Chriili ce c.
m. ex m.
vjquead
^/inna Alexiados libri x x. rerum ab Alexio pâtre
Clar.anno
chr<uo#
dar.j4o.
clar.iuo.
clar.1130.
Imp.geflarum quibus Xoriarœ narrationem perfèquitur.
Nicepbori
Gregom bijloria centum & quadraginta clar.u8e>;
Tbeodoro Lafcarivjquead
Androquinque annomm,à
nicum PaUologumpofieriorem.
Nicarç Acominati Choniatç biftoriaannoru
lxxxvi. clar.>4(îo.
abanno quo dejîerat Zonaras vfq; adexitu Murzpfuli,
i i.libris xix.comprebenja.
Imp. id eji vfq} annum m.cc
& Pœnorum
Hiftorici
Romanorum
atque omnino rerum Italicarum.
Sexti
M m if
+
METHODVS.
FSi conjûlares a Car. Sigonio & Onupbrio
refiituti.
Sexti RufiV. Cofî.
ab
Clar. 45o.
epitomede gefik Romanorum
w
V.C.
vjqueadyalentinianumlmp.
Flori epitome in Liuium.
Clar.ioo.
<
Clar. zio.
VeUeij Paterculi Proconfulù libri duo, in vmuerfâm
hiiioriam pop. Rom.
ciar.370.
Kom.libri x.
Prefbyteri
Eutropij
degelUs
c~ntc
V
libn duo,
de origine
PiFforis
morts libri
chr.tso.
duo de
Rom~e.
~F.abij
Q^Fabij
origine vrbis
vrbts R.oma.
cl«4^o.
cSo!"6 M. Catonis,qtt<e
dicuniur,de originibus fragmenta.
Clar.ante
Polybij liber fixtus de militari domeflicape Rom.
Chr.180.
difciplina.
DionyfiHalicarnaJpei libri x i.
^Clar.ante
Çhr
Clat.ante
3S.
C.Salu,ffijltbriduo,debellolugurthino~Catilinari.
C.
Salttftij libri duo,de beïïo Iugurthino & Catilinari.
Chr.4j.
Polybij liber primus & tertius m epitomejèquentiu.
Clar.1070.
JCipbillinipatriarcba
epitome in Dtonem.
Clar.iij.
Dionis Cafîjhbrix
xni-qui deLxxx.feruatiJûwt
Romanorum.
degefiis
ar.an
de bellis ciuilik libri 11 1.
q Cafàris
j
i
i
r.
^nr.4.3.
Clar.tij.
^ylppunibeu.ommcimliumlibriv.
Clar. ante
T. £/'«)/ Patauini libri x l v. qui r^r de c x l ii i i.
Chr.jj.
ab y.C.vfcjite ad Jugujlum.
Chr.anno
Cornelïj Taciti annales ab Augufio in quo defierat
Chr.1 io.
refiant de vno
Liuius^Jque ad Neruam,libri xvi.qui
aeviginti.
Clar.anno
Skmiani Marceïimmilitis Conliantinopolitani
liChr.3<ro. brixviw.
qui de vno ac trigintafimatijunt.
cœperat
à Nerimjn quo defieratTacitus.de fit in Valete.catera
Eutropiusjàrcirepotefl'.tùmetiamfingularesprincipubi
fioria
TranquiUitCaJftjtSpartiani,
Capitolini,
Vopifci,
Hero-
ÏO.
1ODIKI
Herodiani,Lampridij,Egnatij.
biïloria Romand ab
ProftenAqmtanicicontinttatio
anno ccclxxxii.
vfqne
ad ccccx1.vj1.gw0
•vrbs à Genferico rege capta efl.
Procopij libri v 1 urerumfiblufiinianogefiarum^ui
Jtfperioribusconiungidebent.
Flauij Blondi Foroiulienjts, Eugenij Pontifias fier einclinatione imperij adjûa vfque
tarij, libri xxx.ab
temj>ora>& libri x. de Roma triump hante, déque Italia
illufîrata.
Nicolai MacciaueUi Florentinommbiftoriaab
anno
cuit.
Cbriïli m. c c x v. vjque ad m.ccccx
Fr.Guichardini de rebus inltaltageliisabannoChr.
c c c c x cmi. •vfqueadannum m.d.x x x vi.
Io. Pontani de beUo Neapolitano.
Pandulpbi de regno Neapolis ab Auguïlo vjqtte ad
Carolum v. Imp.
Micbae'lis Coccinij Tubing€nfis,de bellis Italicis.
Galleacij Capellœ de bellis Italicis Jîtb Carolo v.
M. Antonij Coccij Sabellici Vcnet* hiftoritt libri
XXXIII.
P. Bembi hiHor'm Venetœ libri x i r.
Hiflorici
Clar^lo;
CIar.iijo.
CIar.i44oi
Clar.ïjoo.
Clar.ijzo*
Clar.i^c.
ciar.i $4©.
Clar.ij4oi
Clan J40.
CIar.1450.
CIar.i$4ot
Celtarum
corura:qua
fiue Gallorum,
& Franveniuntomnes
appellatione
populi qui Rhcno,Pyrenceis,
Alpibus, &
vtroque mari cinguntur.
Clar-antc
C.IulijCaJaris
de belloGallico libri vu.&HirChr.4j.
libri
cij
confèrent es.
Mm iij
Appiani
MIT
H OS
y
s; ï
^Appiani Celncus>ftuc debello Gallico.
Io. Tilij Parijtenjîs epitome htStoriarum ab WaraClar.1550.
mundo vjtjueœd Henrïcum 11.
Huberti Leonardi deorigine Francorum,liberr.
Pauli sEmilij Veronenfo hiftoria
Francorum ab
Clar.ij jo.
Waramundo vfyue ad Carolum vin.
Io. Ferronij Galli confequentium regum hifloria
vjqtte
ad Funcifcum.
Io. Tritemij Germani de gefiis Francorum ab anno
Clar.ijoo.
c c c c x x x 1 1 hante
Chriftumsvjque adannu Cbrj>.u.
Guagttinihiftoria
vfâue ad Carolum y 1 1 1.
Nicolai Gilij Annales Francorum.
Clar.1500;
Clar.
BochetiAnnales AcjtùtanU.
Hermani comitis de rebus Francorum vfque. ad anGIar.ij3o.
num m.d.xxv.
CIar.i4»o.
Clar.1510.
sfmiïdi de ducibus Burgundi^FlandriœtBrabatiœ,
Holendiœ à bello Troiano vjque ad Carolum v. -Imp.
FLndrenfium gefiis.
fr^fo
MeieriBelgicahtïloria.
Annales Burgundix incerti autoris.
Gulielmi Paradini de antiquo fiatu Burgundia liClar.iHî.
ber\%
hiftoriœ Francorum libri
Clar. Sio.
Gregorij Turonenfis epifcopi
x ab eorum origine vfjue ad annum Chrisli d c.
Clar. 830. ^Annoni] monachi libri y. de regibus Francorum ab
anno Chrifîi c c c c x x. v/q- ad annumd c c c x x v 1.
Saracenos libri s.
Clar.iuo.
Rupeni de Gallorumgeftis aduerfus
debellis Francorum & Anglorum,
Clar.Hzo.
Frojfardi hiftoria
ab anno Ckr. m.c c c x x x v»vfque ad annum m.cccc.
caar.anno
Clar.1480.
Enguer~
I6.
B
ODINX
confequetium annnomm hi- clar. ïjc o.
xn.
Pbilippi Comini hifioria ab anno Chr.u.c c c c L x i i. clar.1488.'
u/jj ad initiât ioneLudouici x 11. Moftreletio coherens.
clar.i^ ci
Galeatij CapelU de bellis inltaliagefiisinterCarolum v. & Funcifcum regem.Gallorum.
Gulielmi Parodiai
annomm hifioria cîv.ijîj.
conpquentium
m» D. L v.
•vjque ad annum Cbrifii
Rabutini de expeditione Herici aduerfus Carolum v. clar.ijj*.
ànno Chrifti m. d. l i i.pro libertate principum Germanommfhfcepfa>
Enguerandi Manfireleti
JloTiavfyue ad Ludouicum
HiftorkiGermanorumacpopulorû
omnium
&
quiabalpjbiiSvfqucadmareBalticum,
Tnuafnprùvi
r
1
n
/"lit
aRheno
fedes habent: ^»»»'»r9î»»"
vfque ad Viftulam
eor~iun~a eft
Il. hiftoria
d`~mn`~erhü~oria Gothorum
Gothorum,
wi!j'nZh,Z~
quibus coniunâa
V"d
1
H
H
1
H
Vadalorum.Hunorum.Herulorum.Hel-gX
uetiorum,
Polonorum,
Longobardorum
Mofcbouitarura,Danorum,Suecorum.
1
Cornelij Taciti libellas de moribus Germanomm
Altameri commentantsilluflratus.
fum fciipferuelt.-
tf*»clar.anno
"Iio'-
reru Germanicamlib.m. clar. 1500.
Iacobi Wimpbelingi epitome reritm Germanicamm. clar.1545.
BeatiRhenani Selefiadiefis
FranciJcilremaiHelingiacenJts
likixiu
Huldrici Mutij Huguualdi
Germanicçexegejèos clar.ijy.
de Ge rmanorumprim a clawyjii
ô* memorabilibus bel
ori^ne)moribusiinjiitutisj.egibusi
lo acpacegellis libri x x x 1.
Io. Auentini Germanicarum rerum illttftratio libris x. clar.iSio.
com-
M I T H O PVS,
`
comprehenpt,
CJar.ijjo.
Mtmfteri co/mograpbia, velpotiùsGermanographia,
CI»
^Abbat'u
Vrftergenfis cuius nomen ignoratur, chronicon ab O.C.vJque ad Fridericum i i.vbicatera
quidem breuiJSimè,tes vero Germanicas fufè fcripjît.
CIar.1340;
Lupoldi Epifcopi Bambergejis de veterumprincipum
Germanommetga religionem'Zelo.
Auflrix,
ChtoniconducumBauaritt
1
Clar jjoo.
& Sueuiaincertiautom.
Volfangt Lazjj Viennenfis Auflriaca hiftoria libris
1 1 1.
comprebenfa.
Ricardi Bartolini Perujtni AuSïrUdes libri x 1 1.
Hungariae.
Io. Turotij Hungari chronicon Hungaria hbri tres.
Clar.tjjo.
MelchiorisSoiteridebelloPannonico.
Clar.1440.
^/intonij Bonfinis AJculani rerum VhgaricammHbri x x x.isfqite
ad Mathiam Coruinum.
Clar.rçj*.
Polonise.
Chronica Polonorum.
Martini Cromeri de rebus Polonorum libri x x x.
Philippi Callimacbi Polonica hifloria contra Turcat,
Sclauonix.
Çlar;
Helmoldiprejbyteri Sclauorum hifloria à Carolo magno vfque ad Fridericum sEnobarbum.
Danis: & Succiae fiue Gothiae.
Chronicon incerti mutons de origine FrancorumiVandalorum,Gottbomm,Burgundionum.
Alberti
ÎO.
ÏOJIKI
^Alberti Crantij htfioria DanU,NoruegU,Sueci4,
Clar.iji<s.
e
qna Gothia & Scandia di£la efi, abeorum origine
gin
ro(à-)
vfq';
adannumu.Ti.iiu.
ChrU^i
OlaimagniGotbiPrincipisacPonjicisCbriJlianide
rebus Gothorum libri x x 1 1.
Saxonis Grammatici de htfioria Danorum libri x v i. Clar.
Clar. ^o»
Procopij de bellis Gothorum libri m.
Clar.jjo.
^gatbia
Smyrnai de bellis Gothorum libri v.
Idacij chronicd à Thodofio magno vjque ad annum Clar^ro.
Chrifii cccc.
Sidonij dpollinaris Galli, qui in regia Gothorumjûb
rege Ahrico apud Tholojàtes claruit, varia narrationes
rerum a Gothis geftarum.
dar.470.
Iornandi Efpijcopi Gothorum libri duo" de bellis GoClar.^o.
thomm & Romanorum.
^éurelij Cafëodori de gefik Gothorum & Koni. ClarisJJ>arjtm.
Leonardi Aretini de beîio GothorumLangobardiae.
Pauli. Diaconi cancellanj Dejtderij
1
Langobardotum libri v
Saxonis.
Qar.i4zo.
regis de rébus ciar.789.
^Alberti Crantij Saxonum htfioria.
Witiqmndi Saxonis de rebus Saxonum lib. 1 1 1.
Debello Saxonio libri 1 1 i.incertiautorti*
Sebafiiani Boijfelineri de objtdione Magdeburgica.
Lubeci.
Lubecichronicorum libri
V.
Nn
Boruf.
Clar.ip ©.
Clar.pjo.
ciar.ijsb.
mïïhodySï
Borufsiae.
Erajtnt S tell* de antiquitatibus
BorufîU.
Batauix.
Clar.ijjc
Gerardi Nouiomagi Batauica hiftoria.
x Bohcmix.
Clar. i4ïtf.
sEnaœ Syluij Bobemicabilîoria.
Heluetix.
Suerâefeu
Io. Stumpbi Tigurini Heluetiorum
mis comf>rebenJâ.Gcrmamcè.
Eiufdem epitome totius biftoriœ.
Clar.ijtfo.
Clar.ïjio.
bijioria tribus to-
Hiftorici
Britannorum
qui poft Anglofaxones,&
Scotifuncappelîati.
ab Hengifto id eft
Georgù Lilij BrkanniCbronkon
abanno Cbrifli s c. vfque ad annum m-d.l x.
Pontici Vitrimij Tamifini bifioria Britanicç libri V i.
Polydori Virgilij Vvbinambijloriœ Anglicx lib.xxvi*
B eda Angli libri v.hifloriamm Anglojàxonum, vjquee
Clar.732.
v
adjuam œtatem.
Clar.ff8*.
Galjridi Arturi Angli de rébus Britannicis libri vin.
r
Scotorum
Heéioris
Boè'tij
hiftoria.
Clar.
Nicolai Triueti Angli annales .Anglici, à comitibus
Clar. 1420.
abanno Crifti m.c x x]x v. vj^;
Andegauenftumjdeft
adM.cccvii.
CIar.1550.
Hiftorici
Clar.Tjjo.
Hifpanorum.
breuis epitome omnium
Francifci Tarapba Hiftani
O. C.
biftoriamm regum^ue Hiftxtniœ ab
vjque ad
Caro-
io.
b
on
ini
Carolum v.Imp.
^Appiani Hibenca.
Clar.200.
de rebus
RodcriàPalentini
HiJJ>anomm,Hij]>4mce.
Maria Siculi Aragonenfis biftoria.
^Antonï) Nebrijfenfis de rebus à Ferdinandogeftis.
Io. Bracelli de kello HiJJ>ano libri v.
Caroli Ferardideexpttgnatione
regni Granate,&> eiufdem Betica hijioria.
DamiamGoejij
de rebus Lujitanorum
cUxl
Clar.i,
CIar.14^.
CIar.i4tf8.
in Indiageflis. cî«.rjio.
Hiftorici
olim Afric«,Syri«,
Arabum,qui
Pcrfîce
Hifpanis
imperia tenuerunt:
vulgo Saraccni appellati.
LeonUAjri Geograpkijïorici omnium A fric* regio- Clar.ijioï
num acpopttlomm accurata dejcriptio.
Hermani Dalmatœ chronica Saracenorum.
Cfar.1087.
RupertiMonachi debello aduerfesSaracenos /i^.viii.
Gulielmi Tyri Archicpijcopi de bellojkcrd lib. x x 111 Clar.1150.
Hiftorici
Turcarum.
Clar.
tendre* Cambini de origine Turcarum. Ital.
Gulielmi Pojîelli Barentonij de moribus, religione & Clawjj c.
i 1 î.Gal.
RepublicaTurcammlibn
Ordinatio politiœ Turcamm incerti autoris.
CalcondiU hiftorid, de rebus Turcarum.
CIar.1450.
Chriflopbori Ricberij Torignai de rebus Turcarum CIsum^o.
libri v.
MariniBarletij de rébus geÛUaduerftts Turcas, & Claris.
ci Epirotaru vitajib™ x 1 1 ucoprehenja.
Scanderbei
o
régis
Laonici
N»
ij
'.4
IflTHOBTS.
Ciar.
Clarij+o.
LaonicibiftoriaTurcica.
Pauli louiï liber xn.xui.xun.
xv. xru
xvu.
xxxn.xxxiir.xxxiiii.xxxv.xxxvi.xxx
Henrici
vu.
Penixdebellis
inter IJmaè'lèm&r Selimum
l
geflis.
HiftoriciTartarorum
Se Mofchouitarum.
Clu.m<fr
CIar.1280.
Haitonis 4rmeni hifloriœ Tartaromm liber vnus.
Pauli Veneti de regonibus orientalibus &
imperio
Tartarorum libri 1 1 1.
MathU Micbai de Sarmatia Afiana atc^ Eurofxta
CJar.
Tartarorum ac Mofchouitammhilibri 1 uinquihus
fioria bretàfîmè continetur.
Pauli Iouii Nouocomenjts de legatione MofchouitaClar.i J40.
rum liber 1.
¥
Hiftorici
AmériAEthiopum,lndorum,
corum>& oinnium pene Africxpopulorum.
Clariijoo.
Chr.1496.
CIar.ijo4
CIar.1512.
Leonis Afri defcriptionU Ajricç libri nouem.Ital. Gai.
Francifci Almreftj deferiptio jEtkiop'ut. HiJJ>anicè
ItaUGal.
nauigatio ad terras nouas.
^AloyfîjCadamufti
Chriftophori Columbi Genuenfîs nauigatio adinjûlas
anteàignotas.
Clar.
Pétri Aloiifi nauigatio.
Ciar. 1 jo 1
^Alberti Veftucij nauigationum epitome.
Ciar. 1 457. ^Americi Vefyucïj nauigationes 1 1 1 1.
Ciar. ijèe.
Iojêphi Indi nauigationes.
Ludouici Rom. Patritij Nauigationum
,Chr.151 j.
aaigationuni s£tkiopi<et
sEgypti,
IO.
BODI
NI
^gyj>titvtriuJqueArabU,PerJîdis>SyTUJndi*intra
& extra Gangemlibri v 1 1.
Pauli Ioui j liber x v i i.
Pôft hiftorias
omnium
populorum
Cfar;rj4 o*
commu-
ncs,&easqu2ciuitatis
cuiufque propria;
funt,fcquiturhiftoriafîngulaiisilluftrium^M<yî'
virorum.
Rbaphaè'lis Volaterrani
de claris viris
omniugentiiï. Clar.ijoo.
Çornelij Nepotisde Clar.
Plinijiuniorisvel,vtalijputant,
•viris ilîuflribus lz x v 1 1.
Pauli Iouij de virii illufiribus.
Francifci Petrarchx de viris iUujlribus.
Clar.ï.
Clar.1374,
Polydori
deorigine injîgnium regum.
Jet Bocatij de cafibus iUuflrium virorum.
Gaftaris Vrjini devins Regum, imperatoriï&Pontijicum Romanorum vfàue ad Carolum v.
lo. Feronisjlemmata cumgeflis
illujlriumfamiliamm
fartim editapartim edenda GaUicè.
Plutarchi & Pk Bergomenfis dedans mulieribus.
Diogenis Laërtij devitispbilojopborum libri x.
Baptijîa Egnattj de Romanis principibus à Cœfàre
•vfjue ad Carolum v. Imp.
Io.
Cujj>iniani de Cœjaribus v/que ad Carolum v.
Plutarchi vitaprinapum
Grœcorum & Rom. L.
C. Sue tonijTranquilli vite x 1 1. C*farum,àCafare v fque ad Neruam.
Dionis Nicœi viu
r*M»iM,tyi~
rHill~Jlribru orn..
»'"<"> t°ï»M:
tmperatorum
à Nerua
iij
Clar. 1570.
Clar.1540.
Clar.i^o,
Cfar.izo.
CIar.200.
Clar.ij3o.
Clar.i J40,
Clar. 1 10.
Clar. 120.
vfque ad Clar. 140.
M Amelium.
Nn
Clar.ijjo.
y£ty
h **¥'&'&
cte.140.
C!ar.ï7 o.
clar^oo-
l ^%ty Spartknidevitd
M. Aurelij.
&*&
AdridmtAntoniniPij
,&
M.Aurelij àfè conjcripia vita libfis xn.
Mij Capitolmi libri 1 ïi.devitaAntoninivtriuJque,
[Seri,acPértinAcis.
Dionis Cajfij bifîoria principum Rpmanom ab Aucuius epitomen
gaflo vfque ad^dlexandrurœSetterum,
complexus eji JCipbilinus.
clar.300.
-ÂEbj Lampridij de vita Didi IulianhCommodhHeliogabali ac Seutri.
cïar.14 o«
clanzoo.
Herodiani
U>rï
vm.^ morte M.Aurelij
vfque ad
Gordianum iuniorem.
Sexti ^Aurehj Vi£lor'u de yitis Imperatorum ab Au~
çlar.410.
ï •*
gufto ad Tbeoâojtum magnum
Pomponi Lxti de vita corifequent'mm Imperattftum
clar.1450.
à Gordiano'vftjue adBleradium.
dar.310.
Galienii
TrebeÏÏij Polliotiis'^
imperio Valeriani
Claudij, ac x x x.tyrannomm.
clar^io;
clar.312.
clar.340.
clarifie
Taciti, Floriani,
Flauij Vopifci de vita ^Aureliani
ProbhFirmi, Saturnini, ProculhCari, Catini,
Numeriani.
Eufebij degeftis Diodetiani Maxentij, Confiant ini>
Emropij epitomepncipuR.omanoruvfy ad louinianu.
^Amiani Marcellini de geflis •Gonflant' Iuliamt Io"
Valentis.
uiniahi>pralennniani,&
clar.ijoj.
Michaèïis Rit'ij de regibus Francorum, Hij^anorutn,
NcapolisySiciHafHungarUfHieroJolyma.
clar.1480.
magni libri
ÇKCurtij de rebus gejiis ^ilexandri
vi 11. qui refiant de x.
Turpini,
i
b;
b
o
d
i
k
r
eJr ^AccUoti de vita CarolimaTutpinijlguinârdi,
c.
gni. prions atate Caroli magni,tertius m.ccccx
Platina devins
Pontificum Rom. à Petrovfque adCbùjfai
Sixtum,& annum Cbrifti m. c c c c l x x i i
Pauli Vergerij de gejîis principum Mantuanomm.
Clax.î^o>
Principum
Montisferatiferies autoreincerto.
_C!«Jn°î
Caroli Stephani epitome dttcttm Mediolanenfium.
h. BraceÈ de claris Genuenfibus.
Xenophontis dcfaftis & ditlts Socratis.
Philonis de vita Âdofs.
Othonis Frinjtngenfs degeftis Friderici^£nobarh'u
PhdofttAtilibn
v 111.de vita ^ipolonij Tbianti.
Laur.
Vallœ de geftj*&fdimiridi régis ^Arragpnitm.
Stapbilidegejli/p§foïi
V.
4
i
,ijp r j
4
r:
i
ERRATA
SIC
CORKIGITO.
vtutitur.
Pagina y. verfu 2. ab earum. pag. m. vert. 16. defcriptionibus
Rufi. pag. v). verf. zi. aftionum. verfu
pag. 23. ver. 17. Rufum & verCpenult.
extremoj capi. pag.44. ver. 7 tonftius, pag.^5. yerC 1. vnicuique.pag.?.ver.7.
oration. pag. 88. ver. 18. iifdetn fere, pag.?7. ver.18. dele in quo. pag. 98. verH
pag. i*8.ver.
ïÇ.regioni. pag. 105. verC7. vero, pag.isj. verdti. dele Britannia.
11. longiisimi. pag. 174. verf. penult. Albanie, pagi. 182. verH iubent. pagi.
22r.verf. 16. tnortuo. pag,îi<f.ver.ii.
Arbacem.feq.
appareat. pag.î«9.vérf.î4.
305. verCio.iuftius.pag.
îji.vcrf.pcnult.indicium.
pagi. verfl 1;. Aibacc.pa^.
pag.367.verf.14.fing»-