CMN - Lyon, Bibl. Mun., Ms. 568 (Leroquais, Pontificaux, t

Transcription

CMN - Lyon, Bibl. Mun., Ms. 568 (Leroquais, Pontificaux, t
LES PONTIFICAUX MANUSCRITS
59·
PONTIFICAL DE DURAND DE MENDE.
xve SIÈCLE, 2 6 MOIT1É OU FIN
Lyon ; bibliothèque municipale, ms. 568.
A l'intérieur du plat de la reliure, ex-libris gravé des Grands Carmes de Lyon:
cc Bibliothecae Majoris Carmeli Lugduni inscriptus catalogo. Anno 1770. »
Fol. 1. En haut du feuillet, note manuscrite : cc Pontificale. -Est fratris R oberti
Berthelot, episcopi Damasci, suffraganei Lugdunensis. »-Au bas du feuillet, autres
notes manuscrites,la première a été grattée et en partie effacée: ccEx bibliotbeca PP.
Carrnelitarum Lugdunensium. ,, - << Rev. P. R obertus Berthelot, Carmelita, doctor
Parisiensis, episcopus Damasci et suffraganeus Lugdunensis, obüt in boece conventu. , (Il s'agit du couvent des Carmes de Lyon.)
Fol. r. « Pontüicalis ordinis liber incipit. Ad uberiorem tamen doctrinam, nonnulla
inseruntur in eo que rite valent per sacerdotes simplices expediri... Sane liber iste
tres continet partes. In prima parte, de personarum benedictionibus, ordinationibus
et consecrationibus agitur, videlicet de crismandis in fronte pueris... » - Lacune
entre 2 et 3· - 74· 74· De benedictione novi militis. »
Fol. 75 vo. « Secunda pars incipit. Et primo de benedictione et impositione primarü
lapidis in ecclesie fundatione. ,, - 149· cc De benedictione armorurn et vexilli belIici. .. » - Les deux dernières bénédictions : cc Benedictio fetus in utero matris ... Benedictio generalis ad omne quod volueris11 qui terminent la seconde partie du pontifical de Durand de Mende n'ont pas été transcrites.
Fol. 149 vo. cc Tercia pars in qua quedam officia ecclesiastica inseruntur. Et primo,
ordo ferie !III in capite ieiuniorum. ,, - 207 vo. cc Quibus diebus metropolitanus
palleo debet uti. ,, Le pontifical proprement dit s'arrête ici.
Fol. 208 à 217. Bénédictions épiscopales. - 208. cc Incipiunt benedictiones episcopales. Dorninica prima et secunda Adventus Domini. 11 - 216 vo. « In nat. plurirnarum virginum. 11- 217. «I n nomine Dornini. Amen. Incipit ordo romane Ecclesie
quomodo preparat se pontifex ad celebrandum missam. ''
Ce manuscrit est un pontifical de Durand de Mende. La décoration (initiales
fleuries sur fond d'or mat) accuse la seconde moitié ou la fin du xve siècle; elle est
française, sans qu'il semble possible de préciser. Comme J'indique la note du fol. 1,
ce .manuscrit a appartenu à Robert B erthelot, évêque « in partibus », de Damas,
qw fut« suffragant "• c'est-à-dire, auxiliaire de Lyon, de 1601 à 1630.
. .P.archemin: -218 ff. à 2 col. plus 6 bis; lacune entre 2 et 3· -383 sur 265 mill. -Quelques
L~hales fleunes sur fond d'or. Le reste de la décoration est archaïque: initiales feuillées sur fonds
d or: branches écotées qui s'achèvent en rameaux aux feuilles trilobées, petites initiales d'or
su~ !ond azur et lilas relevé de blanc. Le manuscrit est d'ailleurs inachevé : la place réservée aux
~atures est demeurée vide; les quatre lignes rouges pour la notation musicale ont été tracées,
ma1s les notes n'ont pas été copiées.
•
LYON
r8s
. Reliu~e veau fauve; au dos, titre sur pièce; «Pontificale'' (Robert Berthelot, carme, évêque
Ut part,bus de Damas et « suffragant " de Lyon de r6or à 1630. Carmes de Lyon). M. ANDRIEU, Immixtio et consecratio, p. 175, n. 3·
60. PONTIFICAL DE BA YEUX.
xve SIÈCLE
Lyon ; bibliothèque municipale, ms. 569.
à 20. Bénédictions épiscopales.- r. << Dominica prima in Ad ventu Domini.
Benediction.es. '' - s. « In die sancto P asche. » - 12 vo. cc Dom. XXIII. - In vig.
Fol.
I
b. An dree. »- r6. '' In festo s. Clementis. - Benedictio in die ordinum. " - 20. a P ro
iter agen ti bus. • (Aucune fête locale parmi ces bénédictions.)
Fol. 20. « Incipit benedictio vel ordinatio abbatis monachorum. Episcopus debet
missam celebrare, et eum benedicere, duobt~ vel tribus abbatibus ibidem cum baculis
pastoralilms et capis sericis assistentibus, crem electo capa serica induto ... - 20 vo.
Monachi vero de monasterio dicti electi habentes scriptmn electionis eius, dicant immediate ante epistolam ; Adest electus nos ter ad benedictionem tuam suscipiendam ... »
- 23 v 0 . << Incipit benedictio abbatis canonicorum de ordine sancti Augustini. " 25. << In benedictione vel ordinatione abbatisse ... '' - 27. u I ncipit consecracio virginum. 1 1 - Plusieurs divergences avec le pontifical romain.
Fol. 30. << Incipit ordo prime fundacionis ecclesie. 11 - 30 bis vo. << Ordo in dedicacione ecclesie. ' ' - 46. << I ncipit consecracio altaris sine dedicatione. ' ' - 55· << I ncipit
reconciliatio ecclesie violate. '' - 59 vo. << I ncipit consecracio cimiterii. " - 62 vo.
<<Ordo ad ad reconciliacionem cimiterii. 11
Fol. 63. <<Feria quarta in capite ieiunü... n -64 v 0 • <<Dominica palmarmn, ad terciam
ptûsatt41' ad processionem, et de singu,lis ecclesiis civitatis, singule crt,ces ad matrem
ecclesiam afjenmtur, singulis cruciferis albis indt-ttis, preparatis igitur capsis et vessillis (sic), et processione ordinata, crt-t.ce maioris ecclesie omnes alias ttltima su,bsequente
itttr ad Sanctum Vigorem- 65- Magnum. Et nichil dic1"tur in eundo; et ibi cantatur
tercia... - 65 vo. Deinde ordinata processione monachomm [Sancti Vigoris Magm]
cmn suo Stlbdiacono textifero et capsa beati Vigoris, itttr ad crucem consuetam cantando ant. Ambulabo, etc... Ct~m atttem venerit ad crucem, dividunlttr chori, et incipit
cantor resp. Circumdederunt. Quod precantatm a clwro Baiocen-si, et eo ca11tato, incipitur a choro ttwnachorum, et precantatttr... - Dei1tde [post sanclam crucem adoratam],
monaclwrum choro ad stnlm monasterium [Sancti Vigoris Magm] reverlente, clwms
ecclesie Baiocu~sis revertitur ad ecclesiam suam... 11
F ol. 66. << Incipit officium in absolucionem penitencium et consecracione (sic) sacri
crismatis et olei ... " - 78 vo. << Feria VI a in die sancto Parasceves... - In sabbato
Pasche... 11- 8o vo. « In die sancto Pasche, post ttltimam pulsacionem mattdinarum,
congregato clero et populo ad ecclesiam, cereis e& tlmribulo accensis, accedat episcofrtts
Pqnll(i<AUX '"""uscrils. - T . 1.
2
4