La voiture électrique

Transcription

La voiture électrique
XX
LAVOITUREELECTRIQUE
LISTEBIBLIOGRAPHIQUE
FormationAuxiliairedeBibliothèque2014‐2015
ABF/Médiad’OcMidi‐PyrénéesetLanguedoc‐Roussillon
SOMMAIRE
Introduction
Démarche Sources Sélectiondesdocumentsetpublicvisé
Plan Listebibliographique 2
p.3
p.4
p.5
p.6
p.7
p.8
Lavoitureélectriquequifaitl’actualitécesdernièresannéesestenréalitéla
concrétisationd’uneidéeancienne.Eneffet,avantmêmeledébutduXXèmesiècledes
véhiculesélectriquessontdéjàimaginésetconçus.En1881GustaveTrouvéprésente
uneautomobileélectriqueàl’Expositioninternationaled’électricitédeParis.L’ingénieur
etchercheurd’origineserbeNikolaTesla(1856‐1943)estluiàl’originedumoteur
électriqueasynchronedontildéposelebreveten1887.Leprinciped’originese
matérialiseparunmoteuralimentéparunebatteried’accumulateurs.
Aujourd’huidifférentstypesdemoteursexistentpourlesvéhiculesélectriques:
batterie,pileàcombustible(hydrogèneouméthanol)moteurthermique,véhicules
hybridesàbatterieavecprolongateurd’autonomie.L’autonomieactuellevariede100à
300kmavecuntempsderecharged’environ8heures.C’estunnouveaumarchépour
lesconstructeursautomobilesquiproposenttouspetitàpetitdesmodèlesélectriques,
maislecoûtélevédeproductionserépercutesurleprixdesvoitures.
EnFrance,àl’issuedeschocspétroliersdesannées70descampagnesmenées
parlegouvernementontdithalteaugaspillageenpréconisantdeséconomies
d’énergies.Audelàducoûtdel’essencequiavaitalorsconsidérablementaugmenté;on
saitaussiquelesréservesdecombustiblesfossiles(lecharbon,lepétrole)s’épuisent
partoutsurlaplanèteetquelesénergiescarbonéesvontdisparaître.Onadonc
commencéàévoquerd’autressourcesd’énergiespoursatisfairenosbesoins.Acelas’est
ajoutéelaprisedeconscienceécologiquefaceàlapollutiondel’airdueauxémissionsde
gazàeffetdeserredontlespolluantsdegazd‘échappementfontévidemmentpartie.
Onarriveainsiàla«redécouverte»d’unetechnologiequipermetdefabriquer
unevoituresilencieusequinerejetteaucungazouparticuledansl’air.Onaparléde
voiturepropre:sic’estbienlecaslorsqu’elleroule,lerecyclagedesbatteriesaulithium
poseproblème.Desurcroît,laproductiond’électricitéréaliséeparl’énergienucléaire
estunsujetquifaitpolémique.Enfin,c’estlaréflexionsurlatransitionénergétiquequi
englobelaquestiondesvéhiculesélectriques.
3
Pourétablirunelistebibliographiquesurlethèmedelavoiture
électriquej’aid’abordvoulumefamiliariseraveccedomainetechnologiqueen
feuilletantdirectementdesdocumentairesàlabibliothèque:ouvragestechniqueset
pédagogiquespouravoirunpremieraperçu.Enlesparcourantrapidementj’airelevé
certainstermestechniquesetj’aiégalementconsultélesbibliographiesquim’ontservi
parlasuiteàrebondirsurd’autresouvragesousitesinternetcités.
Ensuitej’aiétabliunelistedemotsappartenantauchampsémantiquede
l’expression«voitureélectrique»telsque:automobile,moteur,énergie,batterie,
transport,véhiculehybride,environnement,…afindecernerlesujetaumieuxetde
l’inscriredanssoncontexte.
Audébutdemesrecherchesenlignej’aipuconstatéquel’expression«voiture
électrique»enrecherchesimplefonctionnaitdanscertainscas(langagecourantavec
Wikipédiaparexemple)maisj’aisouventétéamenéàchoisir«véhicule
électrique»(langagedocumentaireaveclecatalogueArchipelentreautres)pour
obtenird’avantagederéponses.
EnfaisantunerechercheenlignesurlerépertoireRAMEAUdelaBNFj’aitrouvéquele
termegénériqueretenuest:véhiculesautomobilesetletermespécifique:
automobilesélectriques.Estindiquéégalementledomaine(600)etl’équivalentLCSH
enanglais:Electricvehicles.Effectivement,lagrandemajoritédesouvrages
documentairesquej’aipurecenserappartiennentàlaclasse620(classificationDewey).
J’aipoursuivimesrecherchesenconsultantlecataloguedelaBibliothèquede
Toulouse,lecataloguedelaBibliothèqueUniversitaire(Archipel)cequim’apermisde
trouverlesréférencesdeplusieursmonographies,desdocumentairespourl’essentiel
(cequin’estpassurprenantétantdonnélethème)maisaussideuxfictions:unromanet
unecomédiedramatiqueenDVD.
J’aiégalementconsultédesbasesderéférencesdepériodiques(Europresse,
Indexpresse)etj’aiainsiobtenulesréférencesdenombreuxarticlesdanslapresse
quotidiennenationaleetrégionale,hebdomadaireoumensuelle.J’aisouventprivilégié
lesarticlesrécents:lesinformationssurlavoitureélectriqueontcettecaractéristique
d’êtreencontinuelleévolution.Lesarticlessurlavoitureélectriquesontapparusleplus
souventdans:
L’UsineNouvelle Challenges
LeFigaroEconomie
LePoint
L’Ecologiste LesEchos
TerraEco
Alternativeséconomiques
Laprédominancedestitresconcernantlesecteuréconomiqueauraune
influencesurleplandelalistebibliographique.
4
Lessitesconsultés(sitesderéférencesémanantdugouvernement,
d’institutionsinternationalesounationales,sitesd’associations,sitescommerciaux)au
coursdesrecherchesontétédenouveauvisitésle20février2015pours’assurerqueles
adressesétaienttoujoursvalides.
L’Agencedel’EnvironnementetdelaMaîtrisedel’Energie
SouslatutelleduMinistèredel’Ecologie,duDéveloppementdurableetdel’Energie
http://www.ademe.fr
LeCommissariatàl’EnergieAtomiqueetauxénergiesalternatives
http://www.cea.fr
L’Observatoireduvéhiculeélectrique
http://www.observatoire‐vehicule‐electrique.fr/#
LaCitédesSciencesetdel’IndustriedeLaVillette
http://www.cite‐sciences.fr
Pôlederéflexionsurlamobilitédansuneperspectivededéveloppementdurable
http://www.vehiculedufutur.com
Touslesmodèlesdevéhiculesélectriquesetbeaucoupd’autresinformationssurlesite
del'Associationpourl'AvenirduVéhiculeElectro‐Mobile
http://www.avem.fr
Portailinternetdusavoirsousneufthématiques,dontl’environnement
http://www.futura‐sciences.com
Sited’informationcontinuetrilingue
http://www.france24.com
L’actualitédusecteurautomobile
http://www.autonews.fr
http://www.fiches‐auto.fr/
Associationnationalepourledéveloppementdelamobilitéélectrique
http://www.avere‐france.org
Revueélectroniqueetpapier(bi‐media)surledéveloppementdurable
http://www.terraeco.net/
5
Laconsultationdel’encyclopédieWikipédiam’apermisdetrouveren
recherchant«voitureélectrique»unarticleassezcomplet,simpleetactualiséquise
composededifférentesparties:principe,historique,statistiquesd’immatriculations,les
voituresrécentes,etc.J’aichoisideretenircetarticlequej’aiplacédanslapremière
partiedelalistebibliographiquesouslarubrique«historique».
Denombreuxpériodiques,journauxourevues,seprésententaujourd’huisous
deuxtypesdesupports:laversionpapieretlaversionnumérique.Souventcette
dernièreoffreunaperçugratuit:laUneetquelquesarticlesoudébutsd’articles.Les
abonnésdisposentdelatotalitéducontenuetparfoisdesdossierscomplémentaires
(parrapportàlaversionpapier).TerraEcoestunerevuemensuellepoursaversion
papieretc’estaussiunquotidienélectronique.
GrâceauSystèmeUniversitairedeDocumentation(SUDOC)j’aitrouvéles
référencesdeplusieursthèses.Jen’enairetenuqu’une(faisantofficedespécimenen
quelquesorte)etquitrouvesaplacedanslepointtechniquedelaliste.
J’aifinalementretenu24documentspourcomposercettelistebibliographique
quiestétablieàl’usaged’unlargepublic(plutôtdesadultesquedesenfants
néanmoins).Lamajoritédesdocumentsréférencésestaccessibleàtous.Lesexceptions
éventuellesconcernentdesouvragestrèstechniques(documentairesouthèses)etsont
signalésparunastérisquenoté(*)indiquantuncertainniveaudedifficulté.L’objectif
viséestdeproposeràunedatedonnéeunevued’ensemblesurlethèmeretenu.Ce
panoramapourraitservirensuitedepointdedépartpourunerechercheplus
spécialiséeetbeaucoupplusexhaustive.
Lethèmechoisi«lavoitureélectrique»renvoieaudomainedelatechnologie
etunegrandepartiedesréférencesindiquéesdanslalistebibliographique
appartiennenteffectivementàcedomaine,maistrèsrapidementdesliensessentiels
avecl’environnementetl’économiesesontimposés.C’estcequim’aamenéàétablir
leplansuivant:
6
1.1
1.3
Lepointtechnique:commentçamarche?
Petithistoriquedelavoitureélectrique
Moteursélectriquesettransportsurbains
2. Voitureélectriqueetenvironnement:lasolution?
2.1
LAVOITUREELECTRIQUE
1. Véhiculeetélectricité
1.2
Pollutiondel’airparlesgazd’échappement,lesrejetsde
particules
2.2
Economiserl’énergieissuedescombustiblesfossiles:les
véhiculeshybrides
2.3 Unevoiturepropremaiséquipéed’unebatterieaulithium…
3. Enjeuxpolitiquesetéconomiques
3.1 Lesatoutsd’unnouveaumarchéetsesfaiblesses:coûtsélevés
deproductionetd’équipement
3.2
EnFrance,enEuropeetailleurs
3.3
Lesobjectifsdelatransitionénergétique
7
LAVOITUREELECTRIQUE
1. Véhiculeetélectricité
1.1
Lepointtechnique:commentçamarche?
Techniquefonctionnelledel’automobile/Mémeteau,Hubert,
Collomb,Bruno.‐7èmeédition.‐Paris:Dunod,2014.–Tome1
Aconsulterplusprécisémentlapartie6decedocumentaire.
Gestionoptimiséedesfluxénergétiquesdanslevéhicule
électrique[Ressourceélectronique]/Florescu,Adrian;sousla
directiondeSeddikBachaetdeAntonetaIulanaBratcu.–2012
Thèse(*)
http://www.sudoc.abes.fr
Lagestiond’énergiedansunvéhiculeélectrique/Maker,Hattab.–
[s.l.]:éditionsuniversitaireseuropéennes,2011
(*)
1.2
Petithistoriquedelavoitureélectrique
EncyclopédieenligneWikipédia
http://fr.wikipedia.org/wiki/Voiture_électrique
Onytrouveunhistoriquemaisaussileprincipede
fonctionnement,desstatistiques,etc.
L’hommeélectrique/LeCoz,Martine.–Paris:Michalon,2009
RomandanslequelTeslaprésenteunevoitureélectriqueauSalon
deDétroitaudébutduXXèmesiècle.
1.3 Moteursélectriquesettransportsurbains
Levéhiculeélectriquegagnelecœurdelaville/Wolf,Roland.–
Paris:Centrefrançaisdel’électricité,1999
8
Congorama,lamoitiégauchedufrigo/Falardeau,Philippe;
Gourmet,Olivier.–Neuilly‐sur‐Seine:WarnerHomevidéo,2007.–
2DVD;1h45mn
Comédiedramatique
Lavoitureélectriqueest‐ellefaitepourvous?
In:TerraEco,octobre2010,n°18
Larevueproposedanscenumérodossier,enquête,sagaetquiz
surlethèmedelavoitureélectrique.
2. Voitureélectriqueetenvironnement:lasolution?
2.1
Pollutiondel’airparlesgazd’échappement,lesrejets
departicules
Planantipollution:AnneHidalgorêved’unParisvertetpropre/
Guillot,François;‐AFP,08‐12‐2014
http://www.france24.com/fr/20141208‐paris‐plan‐anti‐
pollution‐anne‐hidalgo‐diesel‐ecolo‐vert‐propre‐france‐voitures‐
/
Lavoiturededemain:larévolutionautomobileacommencé/
Demoz,Francis;‐Paris:nouveaumondeéditions,2010
L’auteurestunjournalistespécialisédansl’environnement.
2.2
Economiserl’énergieissuedescombustiblesfossiles:
lesvéhiculeshybrides
Lestransportsdurables/Favre,Bertrand–Londres:ISTE
éditions,2014
Principalesvoitureshybridesdumarché/Naudot,Emilien.–
Naudot,Emilien,27‐09‐2014
http://www.fiches‐auto.fr/articles‐auto/voitures‐hybrides‐
electriques/s‐867‐principales‐voitures‐hybrides‐du‐marche.php
9
2.3
Unevoiturepropremaiséquipéed’unebatterieau
lithium…
Leproblématiquerecyclagedesbatteriesélectriques/Roche,
Guillaume.–Première,26‐03‐2013
http://fluctuat.premiere.fr/Societe/News/Le‐problematique‐
recyclage‐des‐batteries‐electriques‐3709620
Desbatterieslithium‐soufre,unesolutionpourlavoiture
électrique?/Mayer,Nathalie.–Futura‐Sciences,19janvier
2015
http://www.futura‐
sciences.com/magazines/matiere/infos/actu/d/chimie‐
batteries‐lithium‐soufre‐solution‐voiture‐electrique‐56762/
3 Enjeuxpolitiquesetéconomiques
3.1 Lesatoutsd’unnouveaumarchéetsesfaiblesses:coûts
élevésdeproductionetd’équipement
LesFrançaispasprêtsàacheterunevoitureélectrique/Pluyette,
Cyrille;‐LeFigaro,15‐11‐2011
http://www.lefigaro.fr/societes/2011/12/15/04015‐
20111215ARTFIG00592‐les‐francais‐pas‐prets‐a‐acheter‐une‐
voiture‐electrique.php
Lemarchéfrançaisdesvéhiculesélectriquesethybridesà
l’horizon2020:quellesopportunitésetquellesmenacespourles
constructeursautomobiles/Allaire,Baptiste;sousladirectionde
PhilippeGattet.–Paris:Xerfi,2010
Etudeprospective.
Véhiculesélectriques,cequ’enpensentlesdécideurs/Puyal,R.
In:Enjeux–LesEchos,01novembre2013,n°305,pp.78‐81
10
3.2
EnFrance,enEuropeetailleurs
Renaultprouvesafoidansl’électricitéavecZoé/Stiel,Nicolas
In:Challenges,17janvier2013,n°328,pp.34‐55
EnEurope,lemarchéduvéhiculeélectriqueaprogresséde60,9%
en2014/communiquédepressedu30janvier2015
http://www.avere‐
france.org/Uploads/Documents/14226243427ac15a58a324bfe70
a58873b4f0545fb‐
150129%20CP%20Baromètre%20Europe%202014.pdf
SuccèspourTeslasurunmarchéUSminuscule/AFP,14‐01‐2014
http://www.lepoint.fr/automobile/salons/etats‐unis‐malgre‐le‐
succes‐de‐tesla‐le‐segment‐de‐l‐electrique‐reste‐modeste‐14‐01‐
2014‐1780304_656.php
3.3
Lesobjectifsdelatransitionénergétique
Transitionénergétique:lesvraischoix/Chevalier,J.M.,Cruciani,
M.,GeoffronPatrice.–Paris:OdileJacob,2013
Lemarchéchinoisduvéhiculeélectriques’éveille/Ducamp,
Pauline.–L’UsineNouvelle,19novembre2014
http://www.usinenouvelle.com/article/le‐marche‐chinois‐du‐
vehicule‐electrique‐s‐eveille.N297837
Transitionénergétique:leSénatamendeletextesurlevéhicule
électrique/Associationnationalepourledéveloppementdela
mobilitéélectrique,2Ofévrier2015
http://www.avere‐france.org/Site/Article/?article_id=6016
Primeécologiquepourunvéhiculeparticulierélectriqueou
hybride/Directiondel’informationlégaleetadministrative,06‐
01‐2014
http://vosdroits.service‐public.fr/particuliers/F32430.xhtml 11