Trabalhos de Arqueologia 21

Transcription

Trabalhos de Arqueologia 21
Bibliographie
Inventaires, sources et travaux10:
ALARCÃO, J. (1985) - Sobre a romanização do Alentejo e do Algarve. Arqueologia. Porto. 11, p. 103-110.
ALARCÃO, J. (1988) - O domínio romano em Portugal. Lisboa: Europa América.
ALARCÃO, J. (1990) - Identificação das cidades da Lusitânia portuguesa e dos seus territórios. In Les villes de la Lusitanie romaine. Paris: Éditions du CNRS (Collection de la Maison des Pays Ibériques; 42), p. 21-34.
ALARCÃO, J.; ÉTIENNE, R.; MAYET, F. (1990) - Les villas romaines de São Cucufate (Portugal). Paris: Ed. de Boccard, vol. 1.
ALARCÃO, J.; ÉTIENNE, R.; MAYET, F. (1995) - Os monumentos cristãos da villa de S. Cucufate. In IV Reunió de Arqueología (Paleo)Cristiana Hispànica. Barcelona: Institut d’Estudis Catalans (Monografias de la secció històrico-arqueològica; 4), p. 383-387.
ALBERIGO, J. [et al.], eds. (1973) - Conciliorum œcumenicorum, decreta. Bologna: Istituto per la scienze religiosa.
ALBERTINI, E. (1923) - Les divisions administratives de l’Espagne romaine. Paris: De Boccard.
ALCUIN (1851) - Liber aduersus haeresim Felicis. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris:
Garnier Frères, vol. 101, col. 87-120.
ALDAMA, J. A. de (1936) - Indicaciones sobre la cronología de las obras de S. Isidoro. In Miscelánea Isidoriana. Homenaje a S. Isidoro de Sevilla en el XIII centenario de su muerte 636 - 4 de abril 1936. Roma: [s. n.], p. 57-89.
ALDHELMUS (1966) - Poema de Aris Beatae Mariae et duodecim apostolis dedicatis. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae
cursus completus. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 89, col. 291-295.
ALFENIM, R.; LIMA, P. (1995) - Breve notícia sobre a campanha arqueológica de 1992 na igreja visigótica do sítio dos
Mosteiros – Portel. In IV Reunió de Arqueología (Paleo)Cristiana Hispànica. Barcelona: Ed. Institut d’Estudis Catalans
(Monografias de la secció històrico-arqueològica; 4), p. 463-469.
ALFENIM, R.; LOPES, M. C. (1995) - A basílica paleocristã do Monte da Cegonha (Vidigueira). In IV Reunió de Arqueología (Paleo)Cristiana Hispànica. Barcelona: Ed. Institut d’Estudis Catalans (Monografias de la secció històricoarqueològica; 4), p. 389-399.
ALFÖLDY, G. [et al.] (1975) - Krisen in der Antike-Bewusstsein und Bewältigung. Düsseldorf: Pädagogischer Verlag.
ALMEIDA, F. de (1958) - Inscrições paleocristãs do Museu arqueológico de S. Miguel de Odrinhas. Comunicações dos Serviços geológicos de Portugal. Lisboa. 39, p. 27-36.
ALMEIDA, F. de (1962) - Arte visigótica em Portugal. O Arqueólogo Português. Lisboa. 4, p. 7-27.
ALMEIDA, F. de (1965) - O baptistério paleocristão de Idanha-a-Velha (Portugal). Boletín del Seminario de Estudios Arte y
Arqueología. Valladolid. 31, p. 134-136.
ALMEIDA, F. de (1966) - Un “palatium episcopi” do séc VI em Idanha-a-Velha (Portugal): Campanha de escavações
durante Agosto de 1965. In IX Congreso Nacional de Arqueología. Zaragoza: Publicaciones del Seminario, p. 408-411.
ALMEIDA, F. de (1971) - Novas inscrições paleocristãs do Museu Arqueológico de S. Miguel de Odrinhas. Revista Portuguesa de História. Lisboa. 13, p. 339-341.
ALMEIDA, F. de (1977) - Civitas Igaeditanorum et Egitania: Municipium romain, ville épiscopale wisigothique. In
DUVAL, P. M., dir. - Thèmes de recherches sur les villes antiques d’occident. Paris: Ed. Frézoules, p. 39-45.
ALMEIDA, F. de; MATOS, J. L. (1971) - Frescos da “capela visigótica” de Tróia, Setúbal. In Actas du II Congresso Nacional de Arqueologia. Coimbra: [s.n.], p. 529-531.
ALMEIDA, F. de (1967) - História da Igreja em Portugal. Porto: Portucalense Editora, vol. 1.
ALMEIDA, J. M. de (1986) - As inscrições gregas do Museu de Arqueologia et Etnologia (1). Arqueologia. Porto. 13, p. 173-180.
ALONSO ÁVILA, A. (1986) - El impacto visigodo en la actual provincia de Avila. In GONZÁLEZ BLANCO, A., ed. - Los
Visigodos. Historia y civilización. Murcia: Universidad de Murcia (Antigüedade y cristianismo; 3), p. 197-207.
ALONSO ÁVILA, A.; SAGREDO SAN EUSTAQUIO, L.; CRESPO ORTIZ DE ZÁRATE, S. (1985) - Hispania Visigoda: Bibliografía sistemática y sintese histórica. Valladolid: Universidad de Valladolid.
ALONSO CAMPOS, J. I. (1986) - Sunna, Masona y Nepopis: Las luchas religiosas durante la dinastia de Leovigildo.
In GONZÁLEZ BLANCO, A., ed. - Los Visigodos. Historia y civilización. Murcia: Universidad (Antigüedad y Cristianismo; 3), p. 151-157.
ÁLVAREZ RUBIANO, P., ed. (1943) - La crónica de Juan Biclarense. Analecta Sacra Tarraconensia. Barcelona. 16, p. 7-44.
ÁLVAREZ Y SÁENZ DE BURUAGA, J. (1970) - Epitafio del obispo emeritense Fidel (siglo V). Habis. Sevilla. 1, p. 205-207.
BIBLIOGRAPHIE
175
AMBROISE DE MILAN (1968) - Epistula 30 (24). In FALLER, O. ed. - Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Wien:
Hoelder-Pichler-Tempsky, vol. 82:1, p. 214-215.
ANTIN, P. (1951) - Essai sur Saint Jérôme. Paris: Letouzey et Ané.
APRINGE DE BEJA (1900) - Tractatus in Apocalipsin. In FÉROTIN, M., ed. - Apringius de Beja son comentaire de l’Apocalypse (écrit sous Theudis Roi des Wisigoths 531-548). Paris: Picard.
APRINGE DE BEJA (1941) - Tractatus in Apocalipsin. In VEGA, A. C., ed. - Apringii Pacensis Episcopi: Tratactus in Apocalypsin. El Escorial: Typ. Augustinianis regalis Escurialensis monasterii.
ARCE, J. (1982) - Mérida tardorromana (284-409 d. C.). In Homenaje a José María Sáenz de Buruaga. Badajoz: Diputación Provincial, p. 209-226.
ARCE, J. (1986) - El último siglo de la España romana (284-409). Madrid: Alianza Universidad.
ARCE, J. (1988) - España entre el mundo antiguo y el mundo medieval. Madrid: Taurus.
ARIÑO ALAFONT, A. (1941) - Colección canónica Hispana, estudio de su formación y contenido. Avila: Pontificia Universitas Gregoriana.
Arts libéraux et philosophie au Moyen Âge. Actes du quatrième Congrès international de philosophie médiévale, 1967. (1969) Montréal: Institut d’Études Médiévales.
ATHANASE [s.d.a]- Epistula ad Dracontium, 4. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Graeca. Paris:
Garnier Frères, vol. 25, col. 523-534.
ATHANASE [s.d.b] - Epistula ad Epictetum. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Graeca. Paris: Garnier Frères, vol. 26, col. 1050-1070.
AUBRUN, M. (1986) - La paroisse en France des origines au XVe siècle. Paris: Picard.
AUGUSTIN (1895) - Epistula 36. In GOLDBACHER, A., ed. - Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum.Wien:
Tempsky &Freytag, vol. 34:1, p. 31-62.
AYUSO, T. (1953) - La vetus latina hispana. Madrid: CSIC, vol. 1.
BABUT, E.-Ch. (1909) - Priscillien et le priscillianisme. Paris: Champion.
BALDOVIN, F. (1987) - The Urban Character of Christian Worship the Origins: Developement and Meaning of Estational
Liturgy. Roma: Pontificium institutum studiorum orientalium.
BALLERINI, P.; BALLERINI, H. (1739) - Sancti Zenonis episcopi Veronensis sermones. Verona: Typis Seminarii.
BARBERO AGUILERA, A. (1963) - El priscilianismo: herejía o movimiento social?. Cuadernos de Historia de España. Buenos Aires. 37:38, p. 5-41.
BARDY, G. (1946) - Tertulien. In Dictionnaire de théologie catholique. Paris: Letouzey et Ané, vol. 15:1, col. 130-171.
BARDY, G., ed. (1958) - Historia ecclesiastica (Eusèbe de Césarée). Paris: Éd. du Cerf (Sources Chrétiennes, 55).
BARLOW, C. W., ed. (1950) - Martini episcopi Bracarensis: Opera omnia. New Haven: Yale University Press.
BARROCA, M. J. (2000) - Epigrafia medieval portuguesa (862-1422). Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian-Fundação para
a Ciência e Tecnologia, vol. 2:1.
BAUDWYNS, C. (1989) - Critique des sources narratives (Annales, chroniques et vitas) originaires du diocèse de Liège
entre les VIIe et XIIe siècles. In CAUCHIES, J.-M. & BRAIVE, G. - La critique historique à l’épreuve: Liber discipulorum
Jacques Paquet. Bruxelles: Publications des Facultés universitaires Saint-Louis, p. 71-95.
BÈDE (1940) - Martyrologium. In QUENTIN, H., ed. - Acta Sanctorum. Bruxelles: Société des Bollandistes, vol. 2.
BELTRÁN, A. (1948) - Notas para el estudio de los byzantinos en Cartagena. In Crónica del III Congreso Arqueológico del
Sudeste Español, Murcia 1947. Murcia: Imprenta Provincial, p. 294-309.
BLAISE, A. (1954) - Dictionnaire latin-français des auteurs chrétiens. Turnhout: Brepols.
BLÁZQUEZ MARTÍNEZ, J. M. (1967) - Posible origen africano del cristianismo español. Archivo Español de Arqueología.
Madrid. 40, p. 30-50.
BLÁZQUEZ MARTÍNEZ, J. M. (1986) - La carta 67 de Cipriano y el origen africano del cristianismo hispano. In Homenaje a Pedro Sáinz Rodríguez. Madrid: Fundación Universitaria Española, vol. 3, p. 93-102.
BLÁZQUEZ MARTÍNEZ, J. M. (1989) - Nuevos estudios sobre la romanización. Madrid: Ediciones Istmo.
BLÁZQUEZ MARTÍNEZ, J. M. (1990) - Ciclos y temas de la historia de España: La romanización. Madrid: Ediciones Istmo.
BLOCH, M. (1952) - Apologie pour l’histoire ou métier d’historien. Paris: Armand Colin.
BORGES, N. C. (1984) - Lucêncio, bispo de Conímbriga e as origens do mosteiro de Lorvão. Coimbra: Faculdade de Letras/Instituto de Arqueologia (Sep. Conímbriga; 23).
L’ÉPISCOPAT DE LUSITANIE PENDANT L’ANTIQUITÉ TARDIVE (IIIE – VIIE SIÈCLES)
176
BOST, J.-P.; CHAVES, F. (1990) - Le rayonnement des ateliers de Pax Iulia, Ebora et Emerita: essai de géographie monétaire des réseaux urbains de la Lusitanie romaine à l’époque Julio-Claudienne. In Les villes de la Lusitanie romaine.
Paris: Éditions du CNRS (Collection de la Maison des Pays Ibériques; 42), p. 115-121.
BOULARAND, E. (1964) - Les débuts d’Arius. Bulletin de littérature ecclésiastique. Toulouse. 65, p. 175-203.
BOULARAND, E. (1972) - L’hérésie d’Arius et la “foi” de Nicée. Paris: Letouzey et Ané.
BOUREAU, A. (1989) - Pour un discours de la méthode religieuse médiévale. In La légende: Anthropologie, histoire et litterature. Actes du Coloque tenu à la Casa Velázquez (1986). Madrid: Casa de Velázquez, p. 29-54.
BRAGANÇA, J. O. (1967) - Carta do Papa Vigílio ao arcebispo Profuturo de Braga. Bracara Augusta. Braga. 21, p. 65-91.
BRIDE, A. (1952) - Décrétale. In Catholicisme. Paris: Letouzey et Ané, vol. 3, col. 515.
BROWN, P. (1971) - The World of Late Antiquity. London: Thames & Hudson.
BROWN, P. (1984) - Le culte des saints: Son essor et sa fonction dans la chrétienté latine. Paris: Les éditions du Cerf (traduction de l’anglais).
BUENO ROCHA, J. (1987) - Restos de época visigoda en la iglesia de Santa Eulália de Mérida. In II Congreso de Arqueología Medieval. Madrid: Comunidad de Madrid/Dirección General de Cultura/Asociación Española de Arqueología
Medieval, vol. 1, p. 322-330.
BURGESS, R. W. (1993) - The Chronicle of Hydatius and the Consularia Constantinopolitana: Two Contemporary Accounts
of the Final Years of the Roman Empire. Oxford: Clarendon Press.
CABALLERO ZOREDA, L. (1987) - Hacia una propuesta tipológica de los elementos de la arquitectura de culto cristiano
de época visigoda (Nuevas iglesias de el Gatillo y el Trampal). In II Congreso Nacional de Arqueología. Zaragoza: Publicaciones del Seminario, vol. 1, p. 61-98.
CABALLERO ZOREDA, L. (1989) - Una nueva iglesia visigoda: Santa Lucía del Trampal. Información cultural. Madrid.
75, p. 13-19.
CABALLERO ZOREDA, L. (1992a) - Trabajos arqueológicos en la iglesia de Santa Eulalia de Mérida. Extremadura Arqueológica. Mérida-Cáceres. 3, p. 15-50.
CABALLERO ZOREDA, L. (1992b) - Visigodo o asturiano? Nuevos hallazgos en Mérida y otros datos para un nuevo marco
de referencia de la arquitectura y escultura altomedieval en Norte y Oeste de la península ibérica. In XXXIX Corso di
Cultura Sull’Arte Ravennate e Bizantina. Ravenna: Edizioni del Girasole, p. 139-190.
CABALLERO ZOREDA, L.; ALMAGRO GORBEA, A.; MADROÑERO DE LA CAL, A. (1991) - La iglesia de época visigoda
de Santa Lucía del Trampal, Alcuéscar (Cáceres). Extremadura Arqueológica. Mérida-Cáceres. 2, p. 497-523.
CABALLERO ZOREDA, L.; ARRIBA CHAPADO, F. (1970) - Alconétar en la vía romana de La Plata, Garrovillas (Cáceres). Excavaciones Arqueológicas en España. Madrid. 70, p. 110-120.
CABALLERO ZOREDA, L.; GALERA V.; GARRALDA M.-D. (1990) - La iglesia de época paleocristiana y visigoda de El
Gatillo de Arriba (Cáceres). I Jornadas de prehistoria y arqueología en Extremadura (1986-1990). Excavaciones
Arqueológicas en España. Madrid. 2, p. 471-492.
CABALLERO ZOREDA, L.; MATEOS, P. (1991) - Excavaciones en Santa Eulalia de Mérida. Extremadura Arqueológica.
Mérida-Cáceres. 2, p. 525-546.
CABALLERO ZOREDA, L.; ROSCO MADRUGA, J. (1988a) - Iglesia de El Gatillo de Arriba: Informe preliminar de la primeira campaña de excavaciones arqueológicas. Octubre-Noviembre, 1985. Extremadura Arqueológica. Mérida-Cáceres. 1, p. 251-261.
CABALLERO ZOREDA, L.; ROSCO MADRUGA, J. (1988b) - Iglesia visigoda de Santa Lucía del Trampal, Alcuéscar (Cáceres). Extremadura Arqueológica. Mérida-Cáceres. 1, p. 231-249.
CABALLERO ZOREDA, L.; ULBERT, T. (1976) - La basilica paleocristiana de Casa Herrera, en las cercanías de Mérida
(Badajoz). Madrid. Ministerio de educación y Cultura (Excavaciones Arqueológicas en España; 89).
CABALLERO ZOREDA, L.; VELÁZQUEZ, I. (1989) - Un grafito en el cimborio central de la iglesia visigoda de Santa
Lucía del Trampal, Alcuéscar (Cáceres). Madrid. Ministerio de educación y Cultura (Excavaciones Arqueológicas en
España; 62).
CABRAL, A. A. D. (1963) - História da cidade de Caliabria, em Almendra-subsídios. Porto: Casa da Beira Alta.
CABRERA, J. (1983) - Estudio sobre el priscilianismo en Galicia antigua. Granada: Universidad.
CAILLET, J.-P. (1993) - L’évergétisme monumental chrétien en Italie et à ses marges, d’après l’épigraphie des pavements de mosaïque (IVe-VIIe s.). Roma: École française de Rome.
CALLEJO SERRANO, C. (1962) - Cuatro inscripciones visigodas en Extremadura. Ampurias. Barcelona. 24, p. 244-248.
CAMPOS, J. (1960) - Juan de Bíclaro, obispo de Gerona: Su vida y su obra. Madrid: CSIC.
BIBLIOGRAPHIE
177
CAMPOS, J., ed. (1984) - Idacio. Obispo de Chaves su Crónicon (Introducción. Texto crítico, versión española y comentario).
Salamanca: Ediciones Calasancias.
CAMPOS, J.; ROCA, I., eds. (1971) - Santos Padres Españoles. Madrid: BAC, vol. 2.
CANELLAS LÓPEZ, A. (1979) - Diplomática hispano-visigoda. Zaragoza: Institución “Fernando El Católico”.
CANTERA, J. (1972) - Judíos en la España visigoda. In Dicionario de Historia Ecclesiástica de España. Madrid: CSIC,
vol. 2, p. 1255-1256.
CARDELLE DE HARTMANN, C. (1998) - El priscilianismo tras Prisciliano, un movimiento galaico?. Habis. Sevilla. 29,
p. 265-286.
CASTELLANOS, S. M. (1996) - Las reliquias de santos y su papel social: cohesión comunitaria y control episcopal en Hispania. Polis. Alcalá de Henares. 8, p. 5-21.
CASTELLANOS, S. M.; DEL POZO, T. (1995-1996) - Vigilancio y el culto a los santos y sus reliquias en el Occidente tardoantiguo. Studia Historica: Historia Antigua. Salamanca. 13-14, p. 405-420.
CASTILLO MALDONADO, P. (1999) - Los mártires hispanorromanos y su culto en la Hispania de la Antigüedad Tardía.
Granada: Universidad.
CERRILLO MARTÍN DE CÁCERES, E. (1983) - La basílica de época visigoda de Ibahernando. Cáceres: Diputación Provincial de Cáceres.
CERRILLO MARTÍN DE CÁCERES, E.; FERNÁNDEZ, J. M.; HERRERA, G. (1990) - Ciudades, territorios y vías de comunicación en la Lusitania Meridional Española. In Les villes de la Lusitanie romaine. Paris: Éditions du CNRS (Collection de la Maison des Pays Ibériques; 42), p. 51-72.
CHADWICK, H. (1978) - Prisciliano de Ávila. Madrid: Espasa-Calpe (traduction de l’anglais).
CHAUMA, M. (1937) - Le mode de constituition et de délimitation des paroisses rurales aux temps des mérovingiens et
carolingiens. Revue Mabillon. Ligugé. 106:6, p. 61-73.
CHEVALIER, R. (1974) - Cité et territoire: Solutions romaines aux problèmes de l’organisation de l’espace. Problématique 1848-1973. Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt. Berlin. 2:1, p. 726-766.
CHEVALIER, U. (1975) - Répertoire des sources historiques du Moyen Âge. New-York: Kraus Reprint, 2 vols.
CLAUDE, D. (1978) - Prosopographie des Spanischen Suebenrieches. Francia. München-Paris. 6, p. 647-676.
CODOÑER MERINO, C., ed. (1964) - El “De viris illustribus” de Isidore de Sevilla (Estudio y edición crítica). Salamanca: Universidad de Salamanca.
CODOÑER MERINO, C., ed. (1972) - El “De viris illustribus” de Ildefonso de Toledo (Estudio y edición crítica). Salamanca:
Universidad de Salamanca.
COELHO, L.; DIAS, M. A.; TORRES, C. (1992a) - Epitáfio paleocristão (Mértola). Ficheiro Epigráfico. Coimbra. 42,
p. 3-5.
COELHO, L.; DIAS, M. A.; TORRES, C. (1992b) - Fragmentos de um epitáfio grego paleocristão (Mértola). Ficheiro Epigráfico. Coimbra. 41, p. 13-16.
COLLINS, R. (1980) - Merida and Toledo 550-585. In Visigothic Spain. New Approaches. Oxford: Clarendon Press, p. 189-219.
COLLINS, R. (1991) - Dónde estaban los arrianos en el año 589?. In Concilio III de Toledo. XIV Centenario 589-1989. Toledo:
Arzobispado, p. 211-222.
Concile d’Arles (1963) - In MUNIER, C., ed. - Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 148, p. 3-24.
Concile de Constantinople (1973) - In ALBERIGO, J. [et al.], eds. - Conciliorum œcumenicorum, decreta. Bologna: Istituto
per le scienze religiose, p. 21-35.
Concile de Nicée (1973) - In ALBERIGO, J. [et al.], eds. - Conciliorum œcumenicorum, decreta. Bologna: Istituto per le scienze religiose, p. 1-19.
Concile de Sardique (1966) - In FEDER, A., ed. - Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Wien: Tempsky & Freytag, vol. 65, p. 131-139.
Concilios visigóticos e hispano romanos (1963) - (VIVES, J.; MARÍN MARTÍNEZ, T. et MARTÍNEZ DÍEZ, G., eds.). Madrid:
CSIC (España cristiana; 1).
CONSENTIUS (1981) - Commonitorum domino meo sancto patri Augustino. In DIVJAK, J., ed. - Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Wien: Tempsky et Freytag, vol. 8, p. 51-70.
CONTI, M. (1998) - The Life and Works of Potame of Lisbon: a Biographical and Literary Study With English Translation and
a Complete Commentary on the Extant Works of Potamius. Steenbrugis [Steenbrugge]: IN Abbatia S. Petri; Turnhout:
Brepols.
L’ÉPISCOPAT DE LUSITANIE PENDANT L’ANTIQUITÉ TARDIVE (IIIE – VIIE SIÈCLES)
178
CORREIA, S., ed. (1993) - Núcleo visigótico: Museu Regional de Beja. Beja: Edição do Museu Regional de Beja/Assembleia
Distrital de Beja.
COSTA, A. de J. da, ed. (1965) - Liber Fidei Sanctae Bracarensis Ecclesiae. Braga: Junta Distrital, vol. 1.
COSTA, A. de J. da (1984a) - Apríngio de Beja. In Dicionário de História de Portugal. Porto: Figueirinhas, vol. 1, p. 165.
COSTA, A. de J. da (1984b) - Coimbra. In Dicionário de História de Portugal. Porto: Figueirinhas, vol. 2, p. 93-94.
COSTA, A. de J. da (1984c) - Províncias Eclesiásticas. In Dicionário de História de Portugal. Porto: Figueirinhas, vol. 5,
p. 200-202.
COSTA, A. I. M. da (1930-1931) - Estudos sobre algumas estações da época luso romana nos arredores de Setúbal.
O Arqueólogo Português. Lisboa. 29, p. 2-31.
COSTA, A. D. de S. (1984) - Concílio. In Dicionário de História de Portugal. Porto: Figueirinhas, vol. 2, p. 140-142.
COSTA, J. C. da; SILVA J. M. da (1990) - Bibliografia patrística lusitana. In Actas do IX Centenário da dedicação da Sé de
Braga. Braga: Universidade Católica Portuguesa/Cabido Metropolitano e Primacial de Braga (Memorabilia Christiana; 1), vol. 1, p. 167-220.
COSTANZA, S. (1980) - I «chronica» di Sulpicio Severo e las «historiae» di Trogo-Giustino. In La storiographia ecclesiastica nella tarda antichità. Messina: [s. n.], p. 275-312.
Crónicas Asturianas (1985) - (GIL FERNÁNDEZ, J.; MORALEJO, J. L.; RUÍZ DE LA PENA, J. I., eds.). Oviedo: Universidad de Oviedo, p. 228-239.
CUNHA, R. da (1642) - Historia ecclesiastica da Igreja de Lisboa: Vida, acçõens de seus prelados & varões eminentes em santidade, que nella florecerão. Lisboa: [s.n.].
CUNNINGHAM, M. P., ed. (1966a) - Cathemerion. In Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 126,
p. 1-72.
CUNNINGHAM, M. P., ed. (1966b) - Liber peristefanon. In Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout: Brepols,
vol. 126, p. 251-389.
CYPRIEN DE CARTHAGE (1996a) - Epistula 59. In DIERCKS, G. F., ed. - Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout:
Brepols, vol. 3C, p. 336-373.
CYPRIEN DE CARTHAGE (1996b) - Epistula 67. In DIERCKS, G. F., ed. - Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout:
Brepols, vol. 3C, p. 446-462.
CYPRIEN DE CARTHAGE (1996c) - Epistula 73. In DIERCKS, G. F., ed. - Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout:
Brepols, vol. 3C, p. 523-562.
CYRILLE [s.d.] - Catecheses 17. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Graeca. Paris: Garnier Frères,
vol. 33, col. 965-1014.
D’ALÈS, A. (1936) - Priscillien et l’Espagne Chrétienne à la fin du IV e siècle. Paris: Beauchesne.
DANIÉLOU, J. [et al.] (1963) - Nouvelle histoire de l’Église. Paris: Éditions du Seuil, vol. 1.
DAVID, P. (1947) - Études historiques sur la Galice et le Portugal du VI e au XIIe siècles. Paris-Lisboa: Belles Lettres.
DAVID, P. (1949) - La métropole ecclésiastique de Galice du VIIe au XIe siècles: Braga post-visigoda. Revista Portuguesa
de História. Porto. 4, p. 211-251.
DE CLERQ, V. (1954) - Ossius of Cordova: a Contribution the History of the Constantinian. Washington: Catholic university
of America press.
DE GAIFFIER, B. (1963) - Le breviarium apostolorum. Analecta Bollandiana. Bruxelles. 81, p. 89-116.
DE GAIFFIER, B., ed. (1970) - Hagiographie et historiographie. In La storiographie altomedievale, aprile 1969. Spoleto: Centro italiano di studi sull’alto medioevo (Settimane di Studi, 17).
DE JUAN, M. T. (1998) - La gestión de los bienes en la iglesia hispana tardoantigua: confusión patrimonial y sus consecuencias. Polis. Alcalá de Henares. 10, p. 167-180.
DEKKERS, E. (1961) - Clavis patrum latinorum. Bruges: Abbaye Saint-Pierre.
DELPECH, F. (1989) - La légende: réflexions sur un colloque et notes pour une histoire élargie de la légende. In La légende. Anthropologie, histoire et littérature: Actes du colloque tenu à la Casa de Velázquez (1986). Madrid: Casa de Velázquez, p. 291-305.
DÍAZ MARTÍNEZ, P. C. (1998) - El Parrochiale Suevum: Organización eclesiástica, poder político y poblamiento en la
Gallaecia Tardoantigua. In MANGAS, J.; ALVAR, J., eds. - Homenaje a J. M. Blázquez. VI. Antigüedad, religiones y sociedad. Madrid: Ediciones Clásicas.
DÍAZ Y DÍAZ, M. C. (1958-1959) - Index scriptorum latinorum medii aevii hispanorum. Salamanca: Universidad de Salamanca, 2 vols.
BIBLIOGRAPHIE
179
DÍAZ Y DÍAZ, M. C. (1967) - En torno de los orígenes del cristianismo hispánico. In Las raízes de España. Madrid: [s.n.],
p. 423-443.
DÍAZ Y DÍAZ, M. C., ed. (1974) - La vida de San Fructuoso de Braga (estudio y edición crítica). Braga: Impresa do Diário
do Minho.
DÍAZ Y DÍAZ, M. C. (1976) - La cultura en la España visigótica del siglo VII. In De Isidoro al siglo XI: Ocho estudios sobre
la vida literaria penínsular. Barcelona: El Albir, p. 28-74.
DÍAZ Y DÍAZ, M. C. (1983) - L’expansion du christianisme et les tensions épiscopales dans la Péninsule ibérique. Revue
d’Histoire Ecclésiastique. Louvain. 6, p. 84-94.
DÍAZ, P. C. (1995) - Propriedad y poder: la iglesia lusitana en el siglo VII. In VELÁZQUEZ, A.; CERRILLO, E.; MATEOS,
P., eds. – Los últimos romanos en Lusitania. Mérida: Museo Nacional de Arte Romano (Cuadernos Emeritenses; 10),
p. 49-72.
DIERCKS, G. F., ed. (1996) - Sancti Cypriani episcopi epistularium. In Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout:
Brepols, vol. 3C.
DOLBEAU, F. (1992) - Les hagiographes au travail: Collecte et traitement des documents écrits (IX e-XIIe siècles).
In HEINZELMANN, M., ed. - Manuscrits hagiographiques et travail des hagiographes. Sigmaringen: J. Thorbecke,
p. 47-76.
DOMÍNGUEZ DEL VAL, U. (1956) - Patrologia española. Madrid: Espasa-Calpe.
DOMÍNGUEZ DEL VAL, U. (1959) - Potamio de Lisboa. Su ortodoxia y doctrina sobre la consustancialidad del Hijo.
La Ciudad de Dios. El Escorial. 172, p. 237-258.
DOMÍNGUEZ DEL VAL, U. (1967) - Herancia literaria de Padres y escritores españoles de Osio de Córdoba a Julián de
Toledo. In Repertorio de Historia de las Ciencias Ecclesiasticas en España. Salamanca: Instituto de Historia de la Teologia Española (Corpus Scriptorium Sacrorum Hispaniae. Estudios; 7), vol. 1, p. 1-85.
DOMÍNGUEZ DEL VAL, U. (1973) - Profuturo de Braga obispo (siglo VI). In Diccionario de Historia Ecclesiástica de España.
Madrid: CSIC, vol. 3, p. 2030.
DONCEEL-VOÛTE, P. (1988) - Les pavements des églises byzantines de Syrie et du Liban: Décor, archéologie et liturgie. Louvain-la-Neuve: Département d’archéologie et d’histoire de l’art.
DONCEEL-VOÛTE, P. (1995) - L’inévitable chapelle des martyrs: identification. In LAMBERIGTS, M. & VAN DENN, P.,
eds.- Martyrium in Multidisciplinary Perspective. Louvain (la-Neuve): Département d’archéologie et d’histoire de l’art
(Bibliotheca Ephemeridum Theologicarum Lovaniensium; 117), p. 179-196.
DOPICO CAÍNZOS, M. D. (1986) - Los conventos iuridici: Origen, cronología y naturaleza histórica. Gerión. Madrid. 4,
p. 265-283.
DUBOIS, J. (1965) - Le martyrologe d’Usuard: Texte et commentaire. Bruxelles: Société des Bollandistes (Subsidia Hagiographica; 40).
DUBOIS, J., ed. (1978) - Les martyrologes du moyen âge latin. Turnhout: Brepols.
DUBY, G. [et al.] (1985) - Histoire de la France urbaine. Paris: Éditions du seuil, vol. 1.
DUMEIGE, G., dir. (1963) - Histoire des conciles œcuméniques. Paris: Éditions de l’Orante, vol. 1.
DUVAL, Noël (1990) - Le IIIe Congrès International d’Archéologie Chrétienne (Mahon, septembre 1988). Revue des Études Augustiniennes. Paris. 36:1, p. 155-180.
DUVAL, Y. (1969) - La manœuvre frauduleuse de Rimini. In EDMOND-RENÉ [et al.] - Hilaire et son temps: Actes du Colloque de Poitiers, 29 septembre-30 octobre 1968. Paris: Études Augustiniennes, p. 91-120.
DUVAL, Y. (1988) - Auprès des saints, corps et âme: L’inhumation “ad sanctos” dans la chrétienté d’Orient et d’Occident du
IIIe au VIIe siècle. Paris: Études augustiniennes.
DUVAL, Y. (1993) - Projet d’enquête sur l’épigraphie martyriale en Espagne romaine et wisigothique (et Byzantine). Antiquité Tardive. Paris. 1, p. 173-206.
ESCRIBANO PAÑO, M. V. (1981) - Sobre la pretendida condena nominal dictada por el concilio de Caesaraugusta del año
380. In I Concilio Caesaraugustano (MDC aniversario). Zaragoza: CSIC, p. 123-133.
ESCRIBANO PAÑO, M. V. (1988) - Iglesia y Estado en el certamen pricilianista causa ecclesia y iudicium publicum. Zaragoza:
Universidad de Zaragoza.
ESCRIBANO PAÑO, M. V. (1991) - Breviario de historiografía sobre el priscilianismo. In Historiografia de la arqueologia
y de la historia antiqua en España (siglos XVIII-XX). Madrid: Ministerio de Cultura, p. 229-235.
ESCRIBANO PAÑO, M. V. (1995) - Cristianización y liderazgo en la Lusitania tardía. In IV Reunió de Arqueología
(Paleo)Cristiana Hispànica. Barcelona: Ed. Institut d’Estudis Catalans (Monografias de la secció històrico-arqueològica; 4), p. 267-275.
L’ÉPISCOPAT DE LUSITANIE PENDANT L’ANTIQUITÉ TARDIVE (IIIE – VIIE SIÈCLES)
180
ESCRIBANO PAÑO, M. V. (1997) - Igreja e herexía en Gallaecia: o priscilianismo. In PEREIRA-MENAUT, G., ed. - Galicia fai dous mil anos: O feito diferencial galego. Santiago de Compostela: Museo do Pobo Galego, vol. 1, p. 279-321.
ÉTIENNE, R. (1962) - Bordeaux antique. Bordeaux: Fédération historique du sud-ouest.
ÉTIENNE, R. (1974) - Le culte impérial dans la Péninsule Ibérique, d’Auguste à Dioclétien. Paris: Ed. de Boccard (Bibliothèque des Écoles Française d’Athénes et de Rome; 191).
ÉTIENNE, R. (1982) - Mérida capitale du vicariat des Espagnes. In Homenaje a J. M. Sáenz de Buruaga. Badajoz: Diputación Provincial, p. 201-207.
ÉTIENNE, R. (1990) - Le culte impérial, vecteur de la hiérarchisation urbaine. In Les villes de la Lusitanie romaine. Paris:
Éditions du CNRS (Collection de la Maison des Pays Ibériques; 42), p. 215-231.
ÉTIENNE, R. (1992) - L’horloge de la civitas Igaeditanorum et la création de la province de Lusitanie. Revue des Études Anciennes. Talence. 94:3-4, p. 355-362.
ÉTIENNE, R.; FONTAINE, J. (1975) - Chronique. Histoire et archéologie de la Péninsule ibérique antique. Chronique
(1 - 1968-1972). Revue des Études Anciennes. Talence. 77, p. 151-182.
ÉTIENNE, R.; FONTAINE, J. (1979) - Chronique. Histoire et archéologie de la Péninsule ibérique antique (2 - 1973-1977).
Revue des Études Anciennes. Talence. 81, p. 105-205.
EUSÈBE DE CÉSARÉE (1958) - Historia ecclesiastica (BARDY, G., ed.). Paris: Éd. du Cerf (Sources Chrétiennes, 55).
FÁBREGA GRAU, A., ed. (1953 et 1995) - Pasionario hispánico (siglos VII-XI). Madrid-Barcelona: CSIC/Instituto P. Enrique Flórez, 2 vols.
FARIA, A. M. de (1989) - Sobre a presença romana no actual território português: Apostilas ao recente livro do Prof. Jorge
Alarcão. Conimbriga. Coimbra. 28, p. 53-69.
FARIA, A. M. de (1995) - Plínio-o-Velho e os estatutos das cidades privilegiadas hispano-romanas localizadas no actual
território português. Vipasca. Aljustrel. 4, p. 89-99.
FARIA, A. M. de (1999) - Colonização e municipalização nas províncias hispano-romanas: reanálise de alguns casos polémicos. Revista Portuguesa de Arqueologia. Lisboa. 2:2, p. 29-50.
FATÁS, G. (1981) - Caesaraugusta christiana. In I Concilio Caesaraugustano (MDC aniversario). Zaragoza: CSIC, p. 135-160.
FAUSTIN et MARCELLIN (1967) - De confessione uerae fide et ostentatione sacrae communionis (Libellus precum).
In GÜNTHER, O., ed. - Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 69, p. 361-391.
FAVREAU, R. (1979) - Les inscriptions médiévales. Turnhout: Brepols (Typologie des Sources du Moyen Âge occidental;
35).
FÉLIX IIIe [s.d.] - Epistula fillius noster (Ad Zenonem episcopum). In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series
Latina. Paris: Garnier Frères, vol. 58, col. 927-928.
FERNANDES, A. de A. (1997) - Paróquias suevas e dioceses visigóticas. Arouca: Edição do Autor.
FERNANDES, P. A. (2001) - A mesquita-catedral de Idanha-a-Velha, Lisboa: Universidade Lusófona-Fundação para a
Ciência e Tecnologia.
FERNÁNDEZ ALONSO, J. (1955) - La cura pastoral en la España romana visigoda. Roma: Iglesia Nacional Española.
FERNÁNDEZ ALONSO, J. (1972) - Escuelas eclesiasticas: escuelas visigodas. In Dicionario de Historia Ecclesiástica de
España. Madrid: CSIC, vol. 2, p. 855-857.
FERNÁNDEZ CATÓN, J. M. (1983) - San Mancio: Culto, legenda y reliquias. Ensayo de crítica hagiográfica. León: Centro de
Estudios y Investigación San Isidoro.
FERNÁNDEZ CORRALES, J. M. (1989) - El territorio de Augusta Emerita y los limites entre la Bética y Lusitania. In XIX
Congreso Nacional de Arqueología. Zaragoza: Publicaciones del Seminario, vol. 1, p. 889-898.
FÉROTIN, M. (1900) - Apringius de Béja son comentaire de l’Apocalypse (écrit sous Theudis Roi des Wisigoths 531-548). Paris:
Alphonse Picard.
FÉROTIN, M., ed. (1996) - Le “Liber Ordinum” en usage dans l’Église wisigothique et mozarabe d’Espagne du cinquième au
onzième siècle. Roma: Edizioni Liturgiche (Bibliotheca “Ephemerides Liturgicae”. Subsidia; 83).
FERREIRO, A. (1988) - The visigoths in Gaul and Spain A. D. 418-711. A Bibliography. Leiden: E. J. Brill.
FÉVRIER, P.-A. (1982) - Archéologie et société: l’exemple hispanique. In II Reunion de Arqueología (Paleo)Cristiana Hispánica. Barcelona: Universitat de Barcelona, p. 103-140.
FÉVRIER, P.-A. (1991) - Martyre et sainteté. In Les fonctions des saints dans le monde occidental (IIIe-XIIIe siècle). Roma: École
francaise de Rome (Collection de l’ École Francaise de Rome; 149), p. 51-80.
BIBLIOGRAPHIE
181
FÉVRIER, P.-A.; LEVEAU, P. (1982) - Villes et campagnes dans l’Empire Romain: Introduction. In Villes et campagnes dans
l’Empire Romain, (Aix-en-Provence, 1980). Aix-en-Province: Université de Provence, p. 13-53.
FINK, G. (1951) - Paul Oròse et sa conception de l’histoire. Marseille: [s.n.].
FŒBADE D’AGEN (1845) - Liber contra arianos. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Turnhout:
Brepols, vol. 20, col. 13-30.
FONTAINE, J. (1961) - Problèmes de méthode dans l’’étude des sources isidoriennes. In Isidoriana. León: Centro de Estudios “San Isidoro”, p. 115-131.
FONTAINE, J. (1967a) - Conversion et culture chez les Wisigoths d’Espagne. In La conversione al cristianesimo nell’Europa
dell’Alto Medioevo, april 1966. Spoleto: Centro Italiano di Studi sull’Alto Medioevo (Settimane di Studi, 14), p. 87-147.
FONTAINE, J., ed. (1967b, 1968 et 1969) - Vie de saint Martin. Paris: Les éditions du Cerf, 3 vols.
FONTAINE, J. (1971) - El «De viris illustribus» de San Ildefonso: tradicion y originalidad. Anales Toledanos. Toledo. 3, 59-96.
FONTAINE, J. (1972) - Fin et moyens de l’enseignement ecclésiastique dans l’Espagne wisigotique. In La scuola nell’Occidente latino dell’alto medioevo, aprile 1971. Spoleto: Centro italiano di studi sull’alto medioevo (Settimane di Studi,
19), p. 145-202.
FONTAINE, J. (1973a) - L’art préroman hispanique. Yonne: Zodiaque (Col. La nuit des temps; 38).
FONTAINE, J. (1973b) - Chronique de littérature wisigothique (1970-1972). Revue des Études Augustiniennes. Paris. 19,
p. 163-176.
FONTAINE, J. (1975) - L’affaire Priscillien ou l’ère des nouveaux Catilina: Observations sur le sallustianisme de SulpiceSévère. In Classica et Iberica in honor of J. M. Marique. Worcester: Institute for Early Christian Iberian Studies, p. 355-392.
FONTAINE, J. (1976) - Chronique d’histoire et le littérature hispaniques (paléochrétiennes et visigothiques) 1972-1976.
Revue des Études Augustiniennes. Paris. 22, p. 402-435.
FONTAINE, J. (1981a) - Chronique des latinités hispaniques du IVe au Xe siècle: Première partie (1977-1981). Revue des
Études Augustiniennes. Paris. 27, p. 425-446.
FONTAINE, J. (1981b) - Panorama espiritual del occidente peninsular en los siglos IV y V: por una nueva problemática
del priscilianismo. In Primera Reunión Gallega de Estudios Clásicos. Santiago-Pontevedra, 2-4 julio 1979. Santiago de
Compostela: [s.n.], p. 185-209.
FONTAINE, J. (1982) - Chronique des latinités hispaniques du IVe au Xe siècle: Deuxième partie (1977-1981). Revue des
Études Augustiniennes. Paris. 28, p. 152-169.
FONTAINE, J. (1983) - Isidore de Séville et la culture classique dans l’Espagne wisigothique. Paris: Études augustiniennes,
3 vols.
FONTAINE, J. (1985) - Chronique des latinités hispaniques du IVe au Xe siècle (1982-1984). Revue des Études Augustiniennes. Paris. 31, p. 82-125.
FONTAINE, J. (1988) - Chronique des latinités hispaniques du IVe au XIIIe siècle (1984-1987). Revue des Études Augustiniennes. Paris. 34, p. 144-196.
FRANCISCO MARTÍN, J. (1989) - Conquista y romanización de Lusitania. Salamanca: Universidad de Salamanca.
FRANSEN, G. (1972) - Les décrétales et les collections de décrétales. Turnhout: Brepols (Typologie des Sources du Moyen Âge
Occidental; 2).
FRANSEN, G. (1973) - Les collections canoniques, Turnhout: Brepols (Typologie des Sources du Moyen Âge Occidental; 10).
FREIRE, J. G. (1971) - Antiguidade hispânica cristã. Theologica. Braga. 6, p. 237-242.
FRUCTUEUX DE BRAGA (1971) - Regulae. In CAMPOS, J.; ROCA, I., eds. - Santos Padres Españoles. Madrid: BAC,
vol. 2, p. 127-211.
GAMS, P.-B. (1956) - Die Kirchengeschichte von Spanien. Graz: Akademische Druck und Verlagsanstalt, vol. 1.
GAMS, P.-B. (1957) - Series episcoporum Ecclesiae catholicae occidentalis. Graz: Akademische Druck und Verlagsanstalt.
GANSHOF, F. L. (1950) - Note sur l’élection des évêques dans l’Empire romain au IVe et pendant la première moitié du
Ve siècle. Revue Internationale des Droits de l’Antiquité. Wetteren. 4, p. 467-495.
GARCÍA IGLESIAS, L. (1978) - Los Judios en la España antigua. Madrid: Ediciones Cristiandad.
GARCÍA MORENO, L. A. (1972) - Colonias de comerciantes orientales en la Península Ibérica s. V-VII. Habis. Sevilla. 3,
p. 138-141.
GARCÍA MORENO, L. A. (1974a) - Estudios sobre la organización administrativa del reino visigodo de Toledo. Madrid: Instituto Nacional de Estudios Jurídicos.
L’ÉPISCOPAT DE LUSITANIE PENDANT L’ANTIQUITÉ TARDIVE (IIIE – VIIE SIÈCLES)
182
GARCÍA MORENO, L. A. (1974b) - Prosopografía del reino visigodo de Toledo. Salamanca: Universidad (Acta Salmanticensia;
77).
GARCÍA MORENO, L. A. (1977-1978) - La cristianización de la topografía de las ciudades de la Península Ibérica durante
la Antigüedad tardía. Archivo Español de Arqueología. Madrid. 50-51, p. 311-321.
GARCÍA MORENO, L. A. (1981) - España y el imperio en la epoca teodosiana. A la espera del bárbaro. In I Concilio Caesaraugustano (MDC aniversario). Zaragoza: CSIC, p. 27-63.
GARCÍA MORENO, L. A. (1986) - Las transformaciones de la topografía de las ciudades en Lusitania en la Antigüedad
tardía. Revista de Estudios Extremeños. Badajoz. 42:1, p. 97-114.
GARCÍA MORENO, L. A. (1989) - Historia de España visigoda. Madrid: Ediciones Cátedra.
GARCÍA MORENO, L. A. (1990) - La historia de la España visigoda: Lineas de investigación (1940-1989). Hispania.
Madrid. 175, p. 619-636.
GARCÍA MORENO, L. A. (1991a) - La conyuntura política del III concilio de Toledo: Una historia larga y tortuosa. In Concilio III de Toledo. XIV Centenario 589-1989. Toledo: Arzobispado de Toledo, p. 271-296.
GARCÍA MORENO, L. A. (1991b) - Élites y Iglesia Hispanas en la transición del imperio romano al reino visigodo. In La
conversión de Roma. Cristianismo y paganismo. Madrid: Ediciones Clásicas, p. 223-258.
GARCÍA MORENO, L. A. (1991c) - La oposición a Suintila: Iglesia, Monarquia y Nobleza en el Reino Visigodo. In Estudios de Historia Medieval: Homenaje a Luis Suarez. Valladolid: Universidad de Valladolid, vol. 3, p. 13-24.
GARCÍA MORENO, L. A. (1993a) - Iglesia y cristianización en Portugal en la Antigüedad (siglos III-V). In Congresso Internacional de História. Missionação portuguesa e encontro de culturas. Braga: Universidade Católica Portuguesa, vol. 1,
p. 227-245.
GARCÍA MORENO, L. A. (1993b) - Los judios de la España antigua. Madrid: Ediciones Rialp.
GARCÍA RODRÍGUEZ, C. (1966) - El culto de los santos en la España romana y visigoda. Madrid: CSIC (Monografías de
historia eclesiástica; 1).
GARCÍA Y BELLIDO, A (1948) - El culto a Mithra en la Península ibérica. Boletín de la Real Academia de la Historia. Madrid.
122, p. 283-297.
GARCÍA Y BELLIDO, A (1950) - La legio VII Gemina Pia Félix. Boletín de la Real Academia de la Historia. Madrid. 127,
p. 462-490.
GARCÍA Y BELLIDO, A, ed. (1968) - España y los Españoles hace dos mil años según: La “Geografía” de Strabon. Madrid:
Espasa-Calpe.
GARCÍA Y BELLIDO, A., ed. (1978) - La España de nuestra era según P. Mela y C. Plinio. Madrid: Espasa-Calpe.
GARCÍA Y GARCÍA, A. (1972) - Derecho canónico. In Dicionario de Historia Ecclesiástica de España. Madrid. CSIC,
vol. 2, p. 734-735.
GARCÍA Y GARCÍA, A. (1988) - Un nuevo livro sobre el concilio de Elvira. Revista Española de Derecho Canónico. Madrid.
45:124, p. 313-315.
GARCÍA-VILLOSLADA, R. (1972) - Introducción historiográfica. In Dicionario de Historia Ecclesiástica de España. Madrid:
CSIC, vol. 1, p. 1-31.
GARCÍA-VILLOSLADA, R.; CARCÉL ORTÍ, V. (1979) - Nota bibliografica. In GARCÍA-VILLOSLADA, R., dir. - Historia
de la Iglesia en España: La Iglesia en la España Romana y Visigoda (siglos I-VIII). Madrid: Editorial Católica. vol. 1,
p. LXVI-LXIX.
GARVIN, J.-N., ed. (1946) - The”Vitas sanctorum patrum Emeritensium”: Text and translation with an Introduction and Commentary. Washington: The Catholic University of America (Studies in Medieval and Renaissance Latin Language and
Literature; 19).
GAUDEMET, J. (1958) - L’Église dans l’Empire Romain (IVe-Ve siècles). Paris: Sirey.
GAUDEMET, J. (1963) - Le concile d’Elvire. In Dictionnaire d’Histoire et de Géographie Ecclésiastiques. Paris: Letouzey et
Ané, vol. 15, col. 317-348.
GAUDEMET, J. (1979) - Les élections dans l’Église latine des origines au XVI e siècle. Paris: Fernand Lanore (Institutions,
Société, Histoire; 2).
GAUDEMET, J. (1985) - Les sources du droit de l’Église en Occident du IIe siècle au VIIe siècle. Paris: Les éditions du CerfCNRS.
GAUDEMET, J. (1989) - Notes d’histoire des collections canoniques. Revue historique de droit français et étranger. Paris.
65:1, p. 47-59.
BIBLIOGRAPHIE
183
GAUTHIER, N.; PICARD, J. Ch. (1986) - Topographie chrétienne des cités de la Gaule des origines au milieu du VIII e siècle.
Paris: Ed. de Boccard. vol. 1.
GÉLASE [s.d.] - Decretum de libris recipiendis et non recipiendis. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series
Latina. Turnhout: Brepols, vol. 19, col. 787-794.
GÉNICOT, L. (1972) - Introduction à la Typologie des Sources du Moyen Âge occidental. Turnhout: Brepols (Typologie des
Sources du Moyen Âge occidental; 1).
GÉNNADE [s.d.] - Liber de scriptoribus ecclesiasticis. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 58, col. 1059-1120.
GHESQUIÈRES, L.-É. (1998) - Primicier. In Catholicisme. Paris: Letouzey et Ané, vol. 11, col. 1030.
GIL FERNÁNDEZ, J.; MORALEJO, J. L.; RUÍZ DE LA PENA, J. I., eds. (1985) - Cronicas Asturianas. Oviedo: Universidad
de Oviedo, p. 228-239.
GIL, J. (1977) - Judíos y cristianos en la Hispania del siglo VII. Hispania Sacra. Madrid. 30, p. 9-100.
GIL, J. (2000) - La pasión de Santa Eulalia. Habis. Sevilla. 31, p. 403-416.
GODDING, R. (1996) - Le prêtre dans la Gaule mérovingienne. Louvain-la-Neuve: Université catholique de Louvain (thése
polycopiée). 2 vols.
GODOY FERNÁNDEZ, C. (1995) - Arqueología y liturgia: Iglesias hispánicas (siglos IV al VIII). Barcelona: Universitat de
Barcelona.
GODOY, C. (1989) - Baptisterios hispánicos (siglos IV al VIII): Arqueología y liturgia. In Actes du XIe Congrès International d’Archéologie Chrétienne. Roma: Città del Vaticano, vol. 1, p. 607-635.
GODOY, C. (1993) - Poder i prestigi episcopal en relació amb el culte de les relíquies dels màrtirs. In Homenatge a Miquel
Tarradell. Barcelona: Ed. Curial, p. 889-899.
GODOY, C.; TUSET, F. (1994) - El atrium en las Vitas SS. Patrum Emeretensium, una fórmula de la llamada arquitectura de poder?. Archivo Español de Arqueología. Madrid. 67, p. 209-221.
GODOY, C.; VILLELA, J. (1986) - De la “fides gothica” a la ortodoxia nicena: inicio de la teologia política visigótica. In
GONZÁLEZ BLANCO, A., ed. - Los Visigodos. Historia y civilización. Murcia: Universidad de Murcia (Antigüedad y
Cristianismo; 3), p. 117-144.
GONZÁLEZ BLANCO, A. (1981) - El canon 7 del concilio de Zaragoza (380) y sus implicaciones sociales. In I Concilio
Caesaraugustano (MDC aniversario). Zaragoza: CSIC, p. 237-253.
GONZÁLEZ BLANCO, A. (1986) - El decreto de Gundemaro y la historia del siglo VII. In GONZÁLEZ BLANCO, A., ed.
- Los Visigodos. Historia y civilización. Murcia: Universidad de Murcia (Antigüedad y Cristianismo; 3), p. 159-169.
GONZÁLEZ GARCÍA, T. (1979a) - La conversion de los visigodos al catolicismo. In GARCÍA-VILLOSLADA, R., dir. - Historia de la Iglesia en España: La Iglesia en la España Romana y Visigoda (siglos I-VIII). Madrid: Editorial Católica,
vol. 1, p. 401-421.
GONZÁLEZ GARCÍA, T. (1979b) - La cultura. In GARCÍA-VILLOSLADA, R., dir. - Historia de la Iglesia en España: La Iglesia en la España Romana y Visigoda (siglos I-VIII). Madrid: Editorial Católica, vol. 1, p. 700-727.
GONZÁLEZ GARCÍA, T. (1979c) - La Iglesia visigoda y los reyes. In GARCÍA-VILLOSLADA, R., dir. - Historia de la Iglesia en España: La Iglesia en la España Romana y Visigoda (siglos I-VIII). Madrid: Editorial Católica, vol. 1, p. 459-490.
GONZÁLEZ GARCÍA, T. (1979d) - Organización de la Iglesia visigoda. In GARCÍA-VILLOSLADA, R., dir. - Historia de la
Iglesia en España: La Iglesia en la España Romana y Visigoda (siglos I-VIII). Madrid: Editorial Católica, vol. 1, p. 491-535.
GONZÁLEZ, F. A., ed. (1808) - Collectio canonum Ecclesiae Hispaniae. Madrid: Typographia Gegia.
GORGES, J.-G. (1979) - Les “villae” hispano-romaines: Inventaire et problématique archéologique. Paris: Ed. de Boccard.
GORGES, J.-G. (1987) - Villas romaines en Lusitanie. Bulletin des Études Portugaises et Brésiliennes. Lisboa. 46-47, p. 149-170.
GORGES, J.-G. (1990) - Villes et villas de Lusitanie (Interactions-échanges-autonomies). In Les villes de la Lusitanie
romaine. Paris: Éditions du CNRS (Collection de la Maison des Pays Ibériques; 42), p. 91-113.
GOUBERT, P. (1944) - Byzance et l’Espagne wisigothique (554-711). Études Byzantines. Bucarest-Paris. 2, p. 5-78.
GRÉGOIRE DE TOURS (1937) - Historia Francorum. In KRUSCH, B., ed. - Monumenta Germaniae Historica. Scriptores
Rerum Merovingium. Hannover-Leipzig: Hahniani, vol. 1:1.
GRIFFE, M. O. (1981) - Étude sur le canon II du premier concile de Saragosse. In I Concilio Caesaraugustano (MDC aniversario). Zaragoza: CSIC, p. 161-175.
GROS, M. S. (1990) - L’obra eucológica de Priscillià, bisbe d’Ávila. In Rituels. Mélanges offerts à Pierre-Marie Gy. Paris:
Ed. du Cerf, p. 283-293.
L’ÉPISCOPAT DE LUSITANIE PENDANT L’ANTIQUITÉ TARDIVE (IIIE – VIIE SIÈCLES)
184
GRYSON, R. (1968) - Le prêtre selon saint Ambroise. Louvain: Édition orientaliste.
GRYSON, R. (1970) - Les origines du célibat ecclésiastique du premier au septième siècle. Gembloux: J. Duculot.
GRYSON, R. (1980) - Les élections épiscopales en Occident au IVe siècle. Revue d’Histoire Ecclésiastique. Louvain. 75,
p. 257-283.
GUENÉE, B. (1980) - Histoire et culture historique dans l’occident médiéval. Paris: Aubier-Montaigne.
GUERRA, A. (1995) - Plínio-o-Velho e a Lusitânia. Lisboa: Edições Colibri.
GÜNTHER, O., ed. (1967) - De confessione uerae fide et ostentatione sacrae communionis (Libellus precum). In Corpus
Christianorum. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 69, p. 361-391.
GURT Y ESPARRAGUERA, J. M. (1995) - Topografia cristiana de la Lusitania: Testimonio arqueológicos. In
VELÁZQUEZ, A.; CERRILLO, E.; MATEOS, P., eds. - Los últimos romanos en Lusitania. Mérida: Museo Nacional de
Arte Romano (Cuadernos Emeritenses; 10), p. 73-96.
GURT Y ESPARRAGUERA, J. M.; RIPOLL LÓPEZ, G.; GODOY FERNÁNDEZ, C. (1994) - Topografía de la Antigüedad
tardía hispánica: Reflexions para una propuesta de trabajo. Antiquité Tardive. Paris. 2, p. 161-180.
GUYON, J.; BOISSAVIT-CAMUS, B.; SOUILHAC, V. (1990) - Topographie chrétienne des agglomérations. In Villes et
agglomérations urbaines antiques du sud-ouest de la Gaule: Histoire et archéologie, Sixième supplément à l’Aquitaine. Bordeaux: Université de Bourdeaux, p. 391-404.
HARNACK, A. (1906) - Missione e propagazione del cristianesimo nei primi tre secoli. Torino: Milano: Fratelli Boeca Editori.
HAUSCHILD, T. (1986) - Arte visigótica. In História da Arte em Portugal. Lisboa: Publicações Alfa, vol. 1, p. 149-169.
HAUSCHILD, T. (1992) - Arquitectura em Portugal sob o domínio dos visigodos. In XXXIX Corso di Cultura Sull’Arte
Ravennate e Bizantina. Ravenna: Edizioni del Girasole, p. 378-390.
HEINZELMANN, M. (1976) - Bischofsherrschaft in Gallien. Zur Kontinuität römischer Führungeschichten vom 4. bis zum 7.
Jahrhundert: Soziale, prosopographische und bil dungsgeschichte Aspekte. München: Artemis.
HEINZELMANN, M. (1988) - Prosopographie et recherche de continuité historique: l’exemple des IVe-VIIe siècles. In Mélanges de l’École Française de Rome. Moyen-Âge-Temps Modernes. Roma: École Française de Rome, vol. 100:1, p. 227-239.
HELENO, M. (1962) - A villa lusitano-romana de Torre de Palma (Monforte). O Arqueólogo Português. Lisboa. 4:2, p. 313-338.
HENNECKE, E.; SCHNEEMELCHER, W., eds. (1964) - Neutestamentliche Apockryphen in deutscher Übersetzung. Tübingen: [s.n.].
HILAIRE (1845) - Liber de Synodis. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Garnier Frères, vol. 10, col. 479-546.
HILAIRE (1916a) - Collectanea antiariana parisina. In FEDER, A., ed. - Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum.
Wien: Tempsky et Freytag, vol. 65, p. 155-156.
HILAIRE (1916b) - Liber ad Constantium. In FEDER, A., ed. - Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Wien:
Tempsky et Freytag, vol. 65, p. 195-205.
HILLGARTH, J. N. (1961) - La conversion de los visigodos: Notas criticas. Analecta Sacra Tarraconensia. Barcelona. 34,
p. 21-46.
HORMISDAS (1882) - Ad Sallustius apostolicae sedis vicarius constituitur per Baeticam et Lusitaniam (provincias).
In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Garnier Frères, vol. 63, col. 425-426.
HÜBNER, A., ed. (1871) - Inscriptiones Hispaniae Christianae. Berlin: Georgium Reimerum.
HÜBNER, A., ed. (1892) - Corpus Inscriptionum Latinarum. Supplementum. Berlin: Georgium Reimerum, vol. 2.
HÜBNER, A., ed. (1900) - Inscriptiones Hispaniae Christianarum Supplementum. Berlin: Georgium Reimerum.
HUFFSTOT, M. da L.; HUFFSTOT, J. S. (1995) - Prisciliano, um caso arqueológico?. In IV Reunió de Arqueología
(Paleo)Cristiana Hispànica. Barcelona: Ed. Institut d’Estudis Catalans (Monografias de la secció històrico-arqueològica; 4), p. 443-447.
HYDACE (1974) - Chronicon. In TRANOY, A., ed. - Hidace: “Chronique” (Introduction. Texte Critique). Paris: Éditions du
Cerf (Sources chrétiennes, 218-219).
HYDACE (1984) - Chronicon. In CAMPOS, J., ed. - Idacio. Obispo de Chaves su Crónicon (Introducción. Texto crítico, versión española y comentario). Salamanca: Ediciones Calasancias.
HYDACE (1993) - Chronicon. In BURGESS, R. W., ed. - The Chronicle of Hydatius and the Consularia Constantinopolitana:
Two Contemporary Accounts of the Final Years of the Roman Empire. Oxford: Clarendon Press.
ILDEFONSE DE TOLÈDE (1972) - De uiris illustribus. In CODOÑER MERINO, C., ed. - El “De viris illustritibus” de Ildefonso de Toledo (Estudio y edición crítica). Salamanca: CSIC.
BIBLIOGRAPHIE
185
IMBART DE LA TOUR, P. (1900) - Les paroisses rurales du IVe au XIe siècle. Paris: A. Picard et fils.
INNOCENT Ier (1845a) - Epistula 3 (De dissensione corrupta disciplina Ecclesiarum Hispaniae). In MIGNE, J.-P., ed. Patrologiae cursus completus. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 20, col. 485-493.
INNOCENT Ier (1845b) - Epistula 6. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Garnier Frères, vol. 20, col. 495-502.
IRÉNÉE [s.d.] - Aduersus haereses. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Graeca. Paris: Garnier Frères, vol. 7:1, col. 550-660.
ISIDORE DE SÉVILLE (1894) - Chronica. In MOMMEN, T., ed. - Monumenta Germaniae Historica. Scriptores Antiquissimi.
Berlin: Druckerei Hildebrand, vol. 11, p. 424-481.
ISIDORE DE SÉVILLE (1964) - De Viris Illustribus. In CODOÑER MERINO, C., ed. – El “De viris illustribus” de Isidoro
de Sevilla (Estudio y edición crítica). Salamanca: CSIC.
ISIDORE DE SÉVILLE (1971) - Regula monachorum. In CAMPOS, J.; ROCA, I., eds. - Santos Padres Españoles. Madrid:
BAC, vol. 2, p. 77-125.
ISIDORE DE SÉVILLE (1975) - De origine Gothorum. Historia Wandalorum. Historia Sueborum. In RODRÍGUEZ
ALONSO, C., ed. - Las historias de los Godos, Vandalos y Suevos de Isidoro de Sevilla. León: Centro de Estudios y Investigación “San Isidoro” (Fuentes y Estudios de historia Leonesa; 13).
ISIDORE DE SÉVILLE (1993) - Etimologias. In OROZ RETA, J.; MARCOS CASQUERO, M. A., eds. - San Isidoro de Sevilla:
Etimologías (Traducción y edición de Lindsay). Madrid: BAC, 2 vols.
ISIDORE DE SÉVILLE [s.d.] - Epistulae. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 83, col. 893-914.
JEAN DE BICLAR (1751) - Chronicon. In FLÓREZ, E., ed. - España sagrada: Theatro geográfico-histórico de las Iglesias de
España. Madrid: Antonio Marin, vol. 6.
JEAN DE BICLAR (1943) - Chronicon. In ALVÁREZ RUBIANO, P., ed. - La cronica de Juan Biclarense. Analecta Sacra
Tarraconensia. Barcelona. 16, p. 7-44.
JEAN DE BICLAR (1960) - Chronicon. In CAMPOS, J., ed. - Juan de Bíclaro, obispo de Gerona, su vida y su obra (Introducción, texto crítico y comentarios). Madrid: CSIC.
JÉRÔME (1845) - Commentariorum in Isaiam Prophetam. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina.
Paris: Garnier Frères, vol. 24, col. 57-92.
JÉRÔME (1883a) - In Job. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Garnier Frères, vol. 23,
col. 1475-1478.
JÉRÔME (1883b) - De uiris illustribus. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Garnier Frères, vol. 23, col. 631-760.
JÉRÔME (1912a) - Epistula 75. In HILBERG, I., ed. - Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Wien: Tempsky et Freytag, vol. 55:2, p. 29-34.
JÉRÔME (1912b) - Epistula 108. In HILBERG, I., ed. - Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Wien: Tempsky et
Freytag, vol. 55:2, p. 306-351.
JÉRÔME (1955) - Martyrologium. In NAU, F., ed. - Patrologia Orientalis. Paris: Firmin-Didot, vol. 10, p. 7-26.
JORGE, A. M. C. M. (1999) - Church and Culture in Lusitania in the V-VIII Centuries: a Late Roman Province at the Crossroads. In FERREIRO, A., ed. - The Visigoths Studies in Culture & Society. Leiden: Brill, p. 99-122.
JORGE, A. M. C. M. (2001a) - Episcopológio (catálogo dos bispos católicos portugueses). In AZEVEDO, C. A. M., dir. Dicionário da história religiosa de Portugal. Lisboa: Círculo de leitores, vol. 2, p. 131-146.
JORGE, A. M. C. M. (2001b) - Perseguições e Mártires. In AZEVEDO, C. A. M., dir. - Dicionário da história religiosa de Portugal. Lisboa: Círculo de leitores, vol. 3, p. 436-440.
JORGE, A. M. C. M. (2001c) - Priscillianismo. In AZEVEDO, C. A. M., dir. - Dicionário da história religiosa de Portugal.
Lisboa: Círculo de leitores, vol. 4, p. 63-67.
JOVER ZAMORA, J. M., ed. (1982) - Historia de España. España romana. Madrid: Espasa-Calpe, tomo 2:1.
KAISER, R. (1989) - Royauté et pouvoir épiscopal au nord de la Gaule (VIIe-IXe siècles). In La Neustrie: Les Pays au nord
de la Loire de 650 à 850. Sigmaringen: Thorbecke, vol. 1, p. 143-159.
KAMPERS, G. (1979) - Personensgeschichtliche Studien zum Westgotenreich in Spanien. Münster: Aschendorff.
KROYMANN, AEM., ed. (1954) - Aduersus Iudaeos. In Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 2,
p. 1337-1396.
L’ÉPISCOPAT DE LUSITANIE PENDANT L’ANTIQUITÉ TARDIVE (IIIE – VIIE SIÈCLES)
186
LEACH, E. (1980) - L’unité de l’homme et autres essais. Paris: Gallimard (trad. de l’anglais).
LECLERCQ, H. (1936) - Ordinations irrégulières. In Dictionnaire d’Archéologie Chrétienne et liturgie. Paris: Letouzey et Ané,
vol. 12:2, col. 2391-2401.
LECLERCQ, H. (1948) - Chaire épiscopale. In Dictionnaire d’Archéologie Chrétienne et liturgie. Paris: Letouzey et Ané,
vol. 3:1, col. 15-75.
Leges visigothorum antiquiores (1894) - In ZEUMER, K., ed. - Monumenta Germaniae Historica. Leges. Hannover-Leipzig: Hahaniani, vol. 1.
LEGUAY, J.- P. (1993) - O “Portugal” germânico. In SERRÃO, J.; MARQUES, A. H. de O., dir. - Nova História de Portugal. Lisboa: Presença, vol. 2, p. 11-115.
LÉON Ier (1881) - Epistula 15 (Ad Turibium Asturiensem episcopum de priscillianistarum erronibus). In MIGNE, J.-P.,
ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Garnier Frères, vol. 54, col. 693-695.
LEPELLEY, C. (1979) - Les cités de l’Afrique romaine au Bas-Empire. Paris: Études augustiniennes, vol. 1.
Liber ordinum (Le) (1996) - In FÉROTIN, M., ed. - Le “Liber Ordinum” en usage dans l’Église wisigothique et mozarabe d’Espagne du cinquième au onzième siècle. Roma: Edizioni Liturgiche (Bibliotheca “Ephemerides Liturgicae”. Subsidia; 83).
Liber vitas sanctorum patrum Emeritensium (1992) - In MAYA SÁNCHEZ, A., ed. - Corpus Christianorum. Series Latina.
Turnhout: Brepols, vol. 116.
LICINIEN DE CARTAGÈNE (1948) - Epistulae. In MADOZ, J., ed. - Liciano de Cartagena y sus cartas (Edición crítica y estudio histórico). Madrid: Ediciones Fax (Estudios Onienses; 4).
MACIEL, M. J. (1983) - S. Miguel de Odrinhas (Sintra): Arquitectura romana ou paleocristã?. Lisboa: Universidade Nova de
Lisboa (thèse polycopiée).
MACIEL, M. J. (1992) - Vectores da arte paleocristã em Portugal nos contextos suévico e visigótico. In XXXIX Corso di Cultura Sull’Arte Ravennate e Bizantina. Ravenna: Edizioni del Girasole, p. 435-495.
MACIEL, M. J. (1993) - A villa romana fluvial do Montinho das Laranjeiras, junto ao Guadiana (Algarve). Escavações de
1991. In Pré actas do Encuentro de Arqueologia del Sudeste. Huelva-Niebla: [s.n.], p. 299-316.
MACIEL, M. J. (1995) - A arte da Antiguidade Tardia (séculos III-VIII, ano de 711). In PEREIRA, P., dir. - História da Arte
Portuguesa. Lisboa: Círculo de Leitores, vol. 1, p. 103-149.
MACIEL, M. J. (1996) - Antiguidade tardia e paleocristianismo em Portugal. Lisboa: Ed. do autor.
MACIEL, M. J. (1999) - Antiguidade tardia no “ager” olisiponense: O mausoléu de Odrinhas. Porto: Centro de Estudos de Ciências Humanas.
MACIEL, M. J.; COELHO T.; BARACHO C. (1994) - O monumento absidal de Odrinhas (Sintra). In III Reunión de Arqueología (Paleo)Cristiana Hispánica. Barcelona: Universitat de Barcelona, p. 93-103.
MACMULLEN, R. (1976) - Roman’s Governement Response to Crisis A. D. 235-337. New Haven: Yale University Press.
MADOZ, J. (1957) - Arrianismo y priscilianismo en Galicia. Bracara Augusta. Braga. 8, p. 68-87.
MADOZ, J., ed. (1948) - Liciano de Cartagena y sus cartas (Edición crítica y estudio histórico). Madrid: Ediciones Fax (Estudios Onienses; 4).
MAGNIN, E. (1912) - L’Église wisigothique au VIIe siècle. Paris: Librairie Alphonse Picard et Fils (Bibliothèque d’histoire
religieuse, 1).
MAIER, F. G. (1972) - Las transformationes del mundo mediterrâneo: Siglos III-VIII. Madrid: Siglo XXI.
MAISONNEUVE, H. (1982) - Métropole. Métropolitain. In Catholicisme. Paris: Letouzey et Ané, vol. 9, col. 72-73.
MALONEY, S. J. (1989) - Excavations at the Early Christian Church of Torre de Palma, 1983-1986. Louisville: University of
Louisville.
MALONEY, S. J. (1995) - The Early Christian Basilican Complex of Torre de Palma (Monforte, Alto Alentejo, Portugal).
In IV Reunió de Arqueología (Paleo)Cristiana Hispànica. Barcelona: Ed. Institut d’Estudis Catalans (Monografias de
la secció històrico-arqueològica; 4), p. 449-458.
MALONEY, S. J.; HALE, J. R. (1996) - The villa of Torre de Palma (Alto Alentejo). Journal of Roman Archaeology. Portsmouth. 9, p. 275-294.
MAÑARICUA, A. E. de (1966) - El nombramiento de los obispos en la España visigótica y musulmana. Scriptorium Victoriense. Vitoria. 13, p. 87-114.
MANSILLA, D. (1959) - Orígenes de la organización metropolitana en la Iglesia española. Hispania Sacra. Madrid. 12,
p. 255-290.
MANSILLA, D. (1989) - Antiguas divisiones político-administrativas de España. Burgense. Burgos. 30, p. 433-475.
BIBLIOGRAPHIE
187
MANTAS, V. G (1990) - As cidades marítimas da Lusitania. In Les villes de la Lusitanie romaine. Paris: Éditions du CNRS
(Collection de la Maison des Pays Ibériques; 42), p. 149-205.
MANTAS, V. G. (1992) - Notas sobre a estrutura urbana de Aeminium. Biblos. Coimbra 68, p. 487-513.
MARCOS POUS, A. (1962) - La iglesia visigoda de san Pedro de Mérida. In Beiträge zur Kunstgeschichte und Archäologie
des Frühmittelalters. Akten zum VII. Internationalen KongreB für Frühmittelalterforschung 21-28 September 1958. Köln: H.
Böhlaus-Nachf, p. 104-130.
MARTIN DE DUME ET BRAGA (1950) - De trina mersione. In BARLOW, C. W., ed. - Martini episcopi Bracarensis: Opera
omnia. New Haven: Yale University Press, p. 256-258.
MARTÍN HERNÁNDEZ, F. (1970) - Escuelas de formación del clero en la España visigoda. In La Patrologia Toledano-Visigoda. XXVIII Semana Española de Teología. Toledo 25-29 septiembre 1967. Madrid: Instituto “Francisco Suarez”, p. 65-98.
MARTÍNEZ DÍEZ, G (1961-1962) - El Epítome hispánico: Una colección canónica española del siglo VII. Miscelánia de
Comillas. Santander, 36, p. 5-90; 37, p. 321-466.
MARTÍNEZ DÍEZ, G. (1967a) - Canonistica española pregraciana. In Repertorio de Historia de las Ciencias Ecclesiasticas
en España. Salamanca: Instituto de Historia de la Teología Española (Corpus Scriptorum Sacrum Hispaniae. Estudios; 3), vol. 1, p. 377-395.
MARTÍNEZ DÍEZ, G (1967b) - La colección canónica de la Iglesia sueva: Los “Capitula Martini”. Bracara Augusta. Braga.
21, p. 224-243.
MARTÍNEZ DÍEZ, G.; RODRÍGUEZ F., ed. (1966-) - La colección canónica hispana. Madrid: CSIC (Monumenta Hispania Sacra; 1), 5 vols.
MARTINS, M. (1955) - A legenda dos santos mártires Veríssimo, Máxima e Júlia, do cód. CV/1-23 da Biblioteca de Évora.
Revista Portuguesa de História. Porto. 6, p. 45-93.
MARTINS, R. C. (1990) - O espaço paroquial da diocese de Braga na Alta Idade Média (Séculos VI-XI): Um estado da questão. In Actas do IX Centenário da Dedicação da Sé de Braga. Braga: Universidade Católica Portuguesa/Cabido Metropolitano e Primacial de Braga (Memorabilia Christiana; 1), vol. 1, p. 283-294.
Martyrologium Romanum ad formam editionis typicae scholiis historiciis instructum (1940) - Bruxelles: Société des Bollandistes.
MATEOS CRUZ, P. (1995) - Identificación del xenodochium fundado por Masona en Mérida. In IV Reunió de Arqueología (Paleo)Cristiana Hispànica. Barcelona: Ed. Institut d’Estudis Catalans (Monografias de la secció històrico-arqueològica; 4), p. 309-316.
MATEOS CRUZ, P. (1999) - La Basilica de santa Eulalia de Mérida. Arqueología y urbanismo. Madrid: Centro de Estudios
Históricos/CSIC.
MATTOSO, J. (1970) - Potamius de Lisbonne et la controverse arienne. Itinerarium. Braga. 16, p. 194-197.
MATTOSO, J. (1992) - A história das paróquias em Portugal. In MATTOSO, J. - Portugal medieval: Novas interpretações.
Lisboa: Imprensa Nacional Casa da Moeda, p. 37-56.
MATTOSO, J. (1993a) - A difusão do cristianismo na Hispania. In MATTOSO J., dir. - História de Portugal. Lisboa: Círculo de Leitores. vol. 1, p. 283-287.
MATTOSO, J. (1993b) - O priscilianismo. In MATTOSO J., dir. - História de Portugal. Lisboa: Círculo de Leitores. vol. 1,
p. 287-289.
MATTOSO, J. (1993c) - As perturbações do princípio do século. In MATTOSO J., dir. - História de Portugal. Lisboa: Círculo de Leitores. vol. 1, p. 289-290.
MATTOSO, J. (1993d) - Breve interpretação do fenómeno priscilianista. In MATTOSO J., dir. - História de Portugal. Lisboa: Círculo de Leitores. vol. 1, p. 290-292.
MATTOSO, J. (1993e) - As histórias do poder. In MATTOSO J., dir. - História de Portugal. Lisboa: Círculo de Leitores. vol.
1, p. 305-322.
MATTOSO, J. (1993f) - A decomposição do mundo romano. In MATTOSO J., dir. - História de Portugal. Lisboa: Círculo
de Leitores. vol. 1, p. 323-338.
MATTOSO, J. (1993g) - A emergência do mundo medieval. In MATTOSO J., dir. - História de Portugal. Lisboa: Círculo
de Leitores. vol. 1, p. 339-359.
MAYA SÁNCHEZ, A. ed. (1992) - Liber vitas sanctorum patrum Emeretensium. In Corpus Christianorum. Series Latina.
Turnhout: Brepols, vol. 116.
MAYA, A. (1994) - De Leovigildo perseguidor y Masona martir. Emerita. Madrid. 62:1, p. 167-186.
MAZZA, M. (1973) - Lotte sociali e restaurazione autoritaria nel III secolo d. C. Roma: Laterza.
L’ÉPISCOPAT DE LUSITANIE PENDANT L’ANTIQUITÉ TARDIVE (IIIE – VIIE SIÈCLES)
188
MAZZOLENI, D. (1980) - Vescovi e cattedrali nella documentazione epigrafica in occidente (Gallia, Iberia, Africa). In XI
Congrès international d’archéologie chrétienne. Roma: Pontificio Istituto di Arqueologia Christiana, vol. 1, p. 779-800.
MEIGNE, M. (1975) - Concile ou collection d’Elvire?. Revue d’Histoire Ecclésiastique. Louvain. 70, p. 361-387.
MENÉNDEZ PELAYO, M. (1956) - Historia de los heterodoxos españoles: España romana y visigoda. Madrid-Santander: CSIC,
vol. 1.
MESLIN, M. (1967) - Les Ariens d’Occident 335-430. Paris: Éditions du Seuil.
METCALF, D. M. (1988) - For What Purposes were Suevic and Visigothic Used? The Contribution of Topographical Analysis, Illustrated by Some Comments on Single Finds from the Alentejo, and on the Mint of Elbora. In MARQUES, M.
G.; METCALF, D. M. - Problems of Medieval Coinage in the Iberian Area: A Symposium Held by the Sociedade de Numismática Scalabitana and the Instituto de Sintra on 4-8 October, 1988. Santarém: Sociedade Numismática Scalabitana.
MOMIGLIANO, A. (1975) - Storiographia pagana e cristiana nel secolo IV. Torino: [s.n.].
MONTANUS DE TOLÈDE (1892a) - Domino dilectissimus fratribus filliisque territorii Palentini. In MIGNE, J.-P., ed. Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Garnier Frères, vol. 65, col. 51-54.
MONTANUS DE TOLÈDE (1892b) - Domino eximio praecipioque christicolae, domino et filio Thuribio. In MIGNE, J.P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Garnier Frères, vol. 65, col. 54-58.
MONTENEGRO DUQUE, A.; BLÁZQUEZ MARTÍNEZ, J. M. (1982) - Origen del cristianismo hispano. In JOVER
ZAMORA, J. M., dir. (1982) - Historia de España: España romana. Madrid: Espasa-Calpe, tomo 2:1, p. 415-447.
MOREIRA, A. M. (1968) - Potâmio, primeiro bispo conhecido em Lisboa. Bracara Augusta. Braga. 22, p. 55-70.
MOREIRA, A. M. (1969) - Potamius de Lisbonne et la controverse arienne. Louvain: Bibliothéque de l’université.
MOREIRA, A. M. (1975) - Le retour de Potamius de Lisbonne à l’orthodoxie nicéenne. Didaskalia. Lisboa. 5, p. 303-354.
MOREIRA, M. A. F. (1981) - A cristianização do conventus Bracaraugustano (sécs. IV-VI). Caminiana. Caminha. 5,
p. 31-88.
MORERA, J. (1936) - Juan Biclarense: confessor de la fe, fundador del monasterio de Vallclara, historiador y obispo de
Gerona. Analecta Sacra Tarraconensia. Barcelona. 12, p. 59-84.
MUNIER, C., ed. (1963) - Concile d’Arles. In Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 148, p. 3-24.
MUNIER, C. (1987) - Vie conciliaire et collections canoniques en Occident IV e-XIIe siècles. London: Variorum Reprints.
NAU, F., ed. (1955) - Martyrologium. In Patrologia Orientalis. Paris: Firmin-Didot, vol. 10, p. 7-26.
OLIVEIRA, M. de (1950) - As paróquias rurais portuguesas: sua origem e formação. Lisboa: União Gráfica.
OLIVEIRA, M. de (1964) - Lenda e história: Estudos Hagiográficos. Lisboa: União Gráfica.
OPITZ, H. (1934) - Die Zeitfolge des arianischen Streites von den Anfängen bis zum Jahre 328. Zeitschrift für die Neutestamentliche Wissenschaft und die Kunde der Älteren Kirche. Berlin. 33, p. 142-146.
ORLANDIS, J. (1966) - El elemento germánico en la Iglesia española del siglo VII. Anuario de Estudios Medievales. Barcelona. 3, p. 27-64.
ORLANDIS, J. (1972) - Las relaciones intereclesiales en la Hispana visigótica. In Comunione intereclesiale: Collegialitá. Primato. Ecumenismo. Roma: [s.n.], vol. 1, p. 403-444.
ORLANDIS, J. (1980) - Hacia una mejor compreensión del problema judío en el Reino visigodo católido de España. In
Gli Ebrei nell’alto Medioevo, aprile 1978. Spoleto: Centro italiano di studi sull’alto medioevo (Settimane di Studi, 26),
p. 149-196.
ORLANDIS, J. (1981) - El arrianismo visigodo tardio. Cuadernos de Historia de España. Buenos Aires. 65-56, p. 5-20.
ORLANDIS, J. (1986) - Abades y concilios en la Hispania visigoda. In GONZÁLEZ BLANCO, A., ed. - Los Visigodos. Historia y civilización. Murcia: Universidad de Murcia (Antigüedad y cristianismo; 3), p. 221-233.
ORLANDIS, J. (1987) - Historia de España: época visigoda (409-711). Madrid: Editorial Gredos.
ORLANDIS, J. (1988) - Historia del Reino Visigodo Español. Madrid: Ediciones Rialp.
ORLANDIS, J. (1991) - La vida en España en tiempo de los godos. Madrid: Ediciones Rialp.
ORLANDIS, J. (1992) - Le royaume wisigothique et son unité religieuse. In L’Europe héritière de l’Espagne wisigothique.
Madrid: Casa de Velázquez (Collection de la Casa de Velázquez; 35), p. 9-16.
ORLANDIS, J.; RAMOS-LISSóN, D. (1986) - Historia de los concilios de la España Romana y Visigoda. Pamplona: Universidad de Navarra.
ORÒSE (1882) - Historiarum aduersus paganos. In ZANGEMEISTER, C., ed. - Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Wien: Tempsky et Freytag, vol. 5.
BIBLIOGRAPHIE
189
OROZ RETA, J.; MARCOS CASQUERO, M.-A., ed. (1993) - San Isidoro de Sevilla: Etimologías (Traducción y edición de Lindsay). Madrid: BAC, 2 vols.
PALANQUE, J. R. (1933) - Saint Ambroise et l’Empire romain. Paris: Ed. Polígrafa.
PALOL, P. de (1969) - Arte hispánico de la época visigoda. Barcelona: Polígrafa.
PALOL, P. de (1991) - Arte y arqueologia. In JOVER ZAMORA, J. M., dir. - Historia de España: España romana. Madrid:
Espasa-Calpe, vol. 3, p. 271-428.
PALOL, P. de; RIPOLL, G. (1988) - Los Godos en el Occidente europeu: Ostrogodos y visigodos en los siglos V-VIII. Madrid: Ediciones Encuentro.
Pasionario hispánico (siglos VII-XI) (1953 et 1995) - (FÁBREGA GRAU, A., ed.). Madrid-Barcelona: CSIC/Instituto P. Enrique Flórez, 2 vols.
PEDRO, I.; VAZ, J. L. I. (1995) - Basílica e necrópole altomedievais de Viseu. In IV Reunió de Arqueología (Paleo)Cristiana
Hispànica. Barcelona: Ed. Institut d’Estudis Catalans (Monografias de la secció històrico-arqueològica; 4), p. 343-352.
PÉREZ DE URBEL, J. (1945) - Los monjes españoles en la Edad Media. Madrid: Instituto de Valencia, vol. 1.
PICARD, J.-C. (1988) - Le souvenir des évêques: Sépultures, listes épiscopales et culte des évêques en Italie du Nord des origines
au Xe siècle. Roma: École francaise de Rome.
PIETRI, C. (1983) - Les abbés de basilique. Revue d’Histoire de l’Église de France. Paris. 69, p. 5-28.
PLINE (1978) - Naturalis historia. In GARCÍA Y BELLIDO, A., ed. - La España del siglo primero de nuestra era, según P. Mela
e C. Plinio. Madrid: Espasa-Calpe.
POMPONIUS MELA (1978) - De chorographia. In GARCÍA Y BELLIDO, A., ed. - La España del siglo primero de nuestra
era, según P. Mela e C. Plinio. Madrid: Espasa-Calpe.
POTAMIUS (1913) - Epistula ad Athanasium. Revue bénédictine. Abbaye de Maredsous. 30, p. 257-285.
POTAMIUS (1918) - De Lazaro. The Journal of Theological Studies. Oxford. 19, p. 289-304.
POTAMIUS (1934) - De martyrio Isaiae prophetae. In VEGA, A. C., ed. - Opuscula omnia Potamii episcopi Olisiponensis.
El Escorial: Typis Augustinianis Monasterii Escurialensis (Scriptores ecclesiastici hispano-latini veteris et medii
aevi; 2), p. 35-36.
POTAMIUS (1958) - Epistula de substantia Patris et Fillii et Spiritus sancti. In HAMMAN, A., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Supplementum. Paris: Garnier Frères, vol. 1, col. 202-216.
POTTHAST, A. (1970-) - Repertorium fontium historiae medii aevi. Roma: Istituto storico italiano per il medioevo, 5 vols.
PRIETO PRIETO, A. (1975) - El marco politico religioso de los concilios bracarenses I y II. In El concilio de Braga y la función de la legislación particular en la Iglesia. Salamanca: CSIC, p. 33-91.
PRIMASIUS [s.d.] - Commentariorum super apocalypsim B. Joannis 5. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Garnier Frères, vol. 68, col. 903-936.
PRINZ, F. (1974) - Die Bischöfliche Stadtherrschaft im Frankenreich vom 5. bis zum 7. jh. Historische Zeitschrift. München. 217, p. 1-35.
PRISCILLIEN (1960a) - Canones in Pauli Apostoli epistulas a Peregrino episcopo emendati. In HAMMAN, A., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Supplementum. Paris: Garnier Frères, vol. 2, col. 1391-1413.
PRISCILLIEN (1960b) - Liber ad Damasum. In HAMMAN, A., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Supplementum. Paris: Garnier Frères, vol. 2, col. 1434-1441.
PRISCILLIEN (1960c) - Liber apologeticus. In HAMMAN, A., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Supplementum. Paris: Garnier Frères, vol. 2, col. 1413-1434.
PRISCILLIEN (1960d) - Liber de fide de apocriphis. In HAMMAN, A., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Supplementum. Paris: Garnier Frères, vol. 2, col. 1442-1451.
Prosopographie chrétienne du Bas empire (1997). Anuario de historia de la Iglesia. Navarra. 6, p. 392-393.
PROSPER D’AQUITAINE (1961) - Chronica. In MOMMSEN, T., ed. -Monumenta Germaniae Historica. Scriptores Antiquissimi. Hannover-Leipzig: Hahniani, vol. 9, p. 341-485.
PRUDENCE (1966a) - Cathemerion. In CUNNINGHAM, M. P., ed. - Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 126, p. 1-72.
PRUDENCE (1966b) - Liber peristefanon. In CUNNINGHAM, M. P., ed. - Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout:
Brepols, vol. 126, p. 251-389.
PUERTAS TRICAS, R. (1975) - Iglesias hispánicas (siglos IV al VIII). Testemonios literarios. Madrid: Ministerio de educación y ciencia (Temas de arte; 4).
L’ÉPISCOPAT DE LUSITANIE PENDANT L’ANTIQUITÉ TARDIVE (IIIE – VIIE SIÈCLES)
190
PYCKE, J. (1992) - La critique historique: quel long chemin à parcourir entre le témoignage et la synthèse. Louvain-la-Neuve:
Academia.
QUINTANA PRIETO, A. (1986) - La cristianización en Astorga. In Actas I Congreso Internacional Astorga Romana.
Astorga: [s.n.], p. 91-121.
RAMELLI, I. (1998) - Alcune osservazioni sulle origini del cristianesimo in Spagna: La tradizione patristica. Vetera
Christianorum. Bari. 35:2, p. 245-256.
RAMOS-LISSóN, D. (1981) - Estudio sobre el canon V del I concilio Caesaraugusta (380). In I Concilio Caesaraugustano
(MDC aniversario). Zaragoza: CSIC, p. 207-224.
REMONDON, R. (1970) - La crise de l’Empire Romain: de Marc Aurèle à Anastase. Paris: PUF.
RIBEIRO, J. C. (1992) - Uma igreja da época visigótica consagrada a Sta Maria no “Ager” de Olisipona: Materiais lapidares e enquadramento histórico. In Resumés de la IV Reunion de Arqueología (Paleo)Cristiana Hispánica. Lisboa: Universidade Nova, p. 118-121.
RIBEIRO, J. C. (1994) - Felicitas Ivlia Olisipo. Algumas considerações em torno do catálogo Lisboa subterrãnea. AlMadam. Almada. 3, p. 75-95.
RICHÉ, P. (1971) - L’éducation a l’époque wisigothique: Les “institutionum disciplinae”. Antiquité Tardive. Paris. 3, p. 171-180.
RICHÉ, P. (1973) - Éducation et culture dans l’occident barbare, V e-VIIIe siècle. Paris: Éditions du Seuil.
RIVERA RECIO, J. F. (1985) - San Ildefonso de Toledo: Biografía, época y posteridad. Madrid: La editorial católica.
RIVERA RECIO, J. F. (1988) - Gundemar (Décrét de). In Dictionnaire d’Histoire et de Géographie Ecclésiastiques. Paris: Letouzey et Ané, vol. 22, col. 1165-1167.
ROBLIN, M. (1976) - Fontaines sacrées et nécropoles antiques, deux sites fréquents d’églises paroissiales rurales dans
les sept anciens diocèses de l’Oise. Revue d’Histoire de l’Église de France. Paris. 62, p. 235-251.
RODRÍGUEZ ALONSO, C., ed. (1975) - Las historias de los Godos, Vandalos y Suevos de Isidoro de Sevilla. León: Centro de
estudios y investigación “San Isidoro” (Colección fuentes y estudios de historia leonesa; 13).
RODRÍGUEZ, F. (1981) - Concilio I de Zaragoza: Texto crítico. In I Concilio Caesaraugustano (MDC aniversario). Zaragoza: CSIC, p. 9-25.
ROMERO FERNÁNDEZ-PACHECO, J. R. (1988) - Prisciliano y el priscilianismo: Radiografía de un debate historiográfico. Hispania Sacra. Madrid. 40, p. 27-44.
ROUCHE, M. (1979) - Les baptêmes forçés des juifs en Gaule mérovingienne et dans l’Empire d’Orient. In De l’antijudaisme antique à l’antisémitisme contemporain. Lille: [s.n.], p. 105-124.
SAITTA, B. (1991) - La conversione di Recaredo: necessitá politica o convicción personale?. In El concilio III de Toledo. XIV
Centenario 589-1989. Toledo: Arzobispado de Toledo, p. 375-384.
SÁNCHEZ ALBORNOZ, C. (1929-1930) - Fuentes para el estudio de las divisiones eclesiásticas visigodas. Boletín de la Universidad de Santiago de Compostela: Historia. Santiago, 1:4, p. 29-83.
SÁNCHEZ LEÓN, J. C. (1998) - Los sermones del obispo Potamio de Lisboa. In Espacio, Tiempo y Forma – Historia Antigua. Madrid. 11, p. 501-521.
SÁNCHEZ SALOR, E. (1975) - Mérida, metropolis religiosa en época visigótica. Hispania Antiqua. Madrid. 5, p. 135-150.
SÁNCHEZ SALOR, E. (1976) - Jerarquías eclesiásticas y monacales en época visigótica. Salamanca: Universidad (Acta Salmanticensia; 96).
SÁNCHEZ SALOR, E. (1986) - Orígenes del cristianismo en la Lusitania. In Manifestaciones religiosas de la Lusitania. Cáceres: Universidad de Extremadura, p. 69-84.
SANTOS, D. (1991) - Les inscriptions grecques au Portugal. Revue des Études Anciennes. Talence. 93, p. 139-146.
SANTOS, J. (1977) - Estruturas indigenas del noroeste peninsular y los cambios de las mismas (del s. I a. de C. al II p. C.). Oviedo: Universidad de Oviedo.
SCHÄEFERDIEK, K. (1967) - Die Kirche in den Reichen der Westgoten und Suewen bis zur Errichitung der Westgotischen Katholischen Staatskirche. Berlin: Walter de Gruyter (Arbeiten zur Kirchengeschichte; 39).
SCHATZ, W. (1957) - Studien zur Geschichte und Vorstellungswelt des frühen abendländischen Mönchtums. Freiburg: [s.n.].
SCHEIBELREITER, G. (1983) - Der Bischof in merowingischen zeit. Wien-Köln-Graz: H. Böhlaus Nachf.
SCHLUNK, H. (1947) - Arte visigoda, In Ars Hispaniae. Madrid: Editorial Plus-Ultra, vol. 2.
SCHLUNK, H.; HAUSCHILD, T. (1978) - Hispania Antiqua: Die Denkmäler der frühcristlichung und Westgotischen Zeit.
Maïnz: Verlag Philipp von Zabern.
BIBLIOGRAPHIE
191
Sermo arrianorum (1886) - In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Garnier Frères, vol. 42,
col. 677-708.
Sermo fastidiosi arriani (1892) - In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Garnier Frères,
vol. 65, col. 375-377.
SILLIÈRES, P. (1990) - Voies romaines et limites des provinces. In Les villes de la Lusitanie romaine. Paris: Éditions du
CNRS (Collection de la Maison des Pays Ibériques; 42), p. 73-88.
SILVA, P. O. e (1999) - Ortodoxia e heterodoxia. In CALAFATE, P., dir. - Historia do pensamento filosófico português. Lisboa: Editorial Caminho, vol. 1, p. 43-116.
SIMONETTI, M. (1967) - Arianesimo latino. Studi Medievali. Spoleto. 8, p. 689-720.
SIMONETTI, M. (1974) - La crise ariana e l’inizio della riflessione teologica in Spagne. In Colloquio italo-spagnolo sul tema:
Hispania romana. Roma: Accademia nazionale dei Lincei, p. 127-147.
SIMPLICE [s.d.] - Ad Zenonem. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris: Turnhout: Brepols, vol. 58, col. 35-36.
SOARES, A. M. M. (1992) - A basílica paleocristã de Vila Verde de Ficalho (Serpa). In Résumés de la IV Reunion de Arqueología (Paleo)Cristiana Hispánica. Lisboa: Universidade Nova, p. 122-125.
SOTOMAYOR Y MURO, M. (1979a) - El concilio de Granada (Iliberri). In GARCÍA-VILLOSLADA, R., dir. - Historia
de la Iglesia en España: La Iglesia en la España Romana y Visigoda (siglos I-VIII). Madrid: Editorial Católica. vol. 1,
p. 81-119.
SOTOMAYOR Y MURO, M. (1979b) - El donatismo y la crisis arriana. Osio de Cordoba, Potamio de Lisboa y Gregorio
de Elvira. In GARCÍA-VILLOSLADA, R., dir. - Historia de la Iglesia en España: La Iglesia en la España Romana y Visigoda (siglos I-VIII). Madrid: Editorial Católica. vol. 1, p. 187-232.
SOTOMAYOR Y MURO, M. (1979c) - El priscilianismo. In GARCÍA-VILLOSLADA, R., dir. - Historia de la Iglesia en
España: La Iglesia en la España Romana y Visigoda (siglos I-VIII). Madrid: Editorial Católica. vol. 1, p. 233-272.
SOTOMAYOR Y MURO, M. (1979d) - Sobre los origines del cristianismo en Hispania. In GARCÍA-VILLOSLADA, R.,
dir. - Historia de la Iglesia en España: La Iglesia en la España Romana y Visigoda (siglos I-VIII). Madrid: Editorial Católica. vol. 1, p. 120-165.
SOTOMAYOR, M. (1982) - Reflexión histórico-arqueológica sobre el supuesto orígen africana del cristianismo. In II Reunion de Arqueología (Paleo)Cristiana Hispánica. Barcelona: Universitat de Barcelona, p. 11-31.
SOTOMAYOR, M. (1989) - Influencia de la Iglesia de Cartago en las Iglesias Hispanas. Gerión. Madrid. 7, p. 277-287.
SOTOMAYOR, M. (1996) - Las actas del concilio de Elvira. Estado de la cuestión, Spania. In Estudis d’antiguitat tardana
oferts en homenage al professor Pere de Palol i Salellas. Barcelona: Publicacions de l’Abadia de Montserrat.
STOCKMEIER, P. (1980) - L’élection de l’évêque par le clergé et le peuple dans l’Église ancienne. Concilium. Paris. 157,
p. 13-21.
STRABON (1968) - Geographia. In GARCÍA Y BELLIDO, A., ed. - España y los Españoles hace dos mil años según la “Geografía” de Strabon. Madrid: Espasa-Calpe.
STROHEKER, K. F. (1972-1974) - Spanien im Spätrömischen Reich (284-475). Archivo Español de Arqueología. Madrid.
45:47, p. 587-605.
SUBERBIOLA MARTÍNEZ, J. (1987) - Nuevos concilios hispano-romanos de los siglos III y IV: La colección de Elvira. Málaga:
Universidad de Málaga.
SULPICE SÉVÈRE (1866) - Chronica. In HALMI, C., ed. - Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Wien: Tempsky
et Freytag, vol. 1, p. 1-105.
SULPICE SÉVÈRE (1967, 1968 et 1969) - Vita Martini. In FONTAINE, J., ed. - Vie de saint Martin. Paris: Les éditions du
Cerf, 3 vols.
TEJA CASUSO, R. (1990) - La carta 67 de S. Cipriano a las comunidades cristianas de León-Astorga y Mérida: algunos
problemas y soluciones. In Cristianismo y aculturación en tiempos del Imperio romano. Murcia: Universidad de Murcia (Antigüedad y Cristianismo; 7), p. 115-124.
TELFER, W. (1946) - When did the Arian Controversy Begin?. The Journal of Theological Studies. Oxford. 47, p. 129-142.
TERTULIEN (1844) - Liber de praescriptionem 50. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris:
Garnier Frères, vol. 2, col. 70.
TERTULIEN (1954) - Aduersus Iudaeos. In KROYMANN, AEM., ed. - Corpus Christianorum. Series Latina. Turnhout: Brepols, vol. 2, p. 1337-1396.
THIEL, A. (1867) - Epistolae romanorum pontificum. Braunsberg: Eduardi Peter.
L’ÉPISCOPAT DE LUSITANIE PENDANT L’ANTIQUITÉ TARDIVE (IIIE – VIIE SIÈCLES)
192
THOMPSON, E. A. (1960) - The Conversion of the Visigoths to Catolicism. Nottingham Medieval Studies. Nottingham.
4, p. 5-35.
TISSERANT, E. (1909) - Ascension d’Isaïe. Paris: Letouzey et Ané.
TORRES, C. (1993) - Museu de Mértola. Basílica paleocristã. Mértola: Campo Arqueológico.
TORRES RODRÍGUEZ, C. (1954) - Prisciliano, doctor itinerante, brilhante superficialidad. Cuadernos de Estudios Gallegos. Santiago de Compostela. 9, p. 75-89.
TORRES RODRÍGUEZ, C. (1956) - Hidacio, el primer cronista español. Revista de archivos, bibliotecas y museos. Madrid.
62, p. 755-794.
TOVAR PAZ, F. J. (1994) - Tractatus, sermones atque homiliae: el cultivo del género literario del discurso homilético en la Hispania tardoantigua y visigoda. Cáceres: Universidad de Extremadura.
TOVAR, A. (1976) - Iberische Landskunde: Lusitanien. Baden-Baden: Valentin Koerner.
Tractatus [de Würzburg] (1889) - In SCHEPSS, G., ed. - Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Wien: Tempsky
et Freytag, vol. 18, p. 1-106.
Tractatus [de Würzburg] (1960) - In HAMMAN, A., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Supplementum. Paris:
Garnier Frères, vol. 2, col. 1413-1483.
TRANOY, A. (1974) - Hidace: “Chronique” (Introduction. Texte Critique). Paris: Éditions du Cerf (Sources chrétiennes;
218-219).
TRANOY, A. (1981) - La Galice romaine: Recherches sur le nord-ouest de la Péninsule ibérique dans l’Antiquité. Paris: Diffusion de Boccard.
Trasimundum regem vandalorum (Ad) (1892) - In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina. Paris:
Garnier Frères, vol. 65, col. 223-304.
ULBERT, T. (1973) - Die Westgotenzeitliche Kirche von Valdecebadar bei Olivenza (Badajoz). Madrider Mitteilungen. Heidelberg. 14, p. 202-216.
ULBERT, T. (1978) - Frühchristliche Basiliken mit Doppelapsiden auf der Iberischen Halbinsel: Studien zur Architektur und
Liturgiegeschichte. Berlin. Gebr. Mann Verlag (Archäologische Forschungen; 5).
USUARD (1965) - Martyrologium. In DUBOIS, J., ed. - Le martyrologe d’Usuard. Bruxelles: Société des Bollandistes (Subsidia Hagiographica; 40).
VALLEJO GIRVÉS, M. (1991) - Elbora, antiguo nombre de Talavera de la Reina. Anales Toledanos. Toledo, 28, p. 25-32.
VAN CAENEGEM, R. C. (1997) - Introduction aux sources de l’histoire médièvale. Turnhout: Brepols (nouvelle édition mise
à jour par L. JOCQUÉ; trad. de l’anglais).
VASCONCELOS, A. de (1924) - Lista cronológica dos bispos de Coimbra. Coimbra: Gráfica Conimbricense.
VEGA, A. C., ed. (1934) - Opuscula omnia Potamii episcopi Olisiponensis. El Escorial: Typis Augustinianis Monasterii
Escurialensis (Scriptores ecclesiastici hispano-latini veteris et medii aevi; 2), p. 35-36.
VEGA, A. C. (1941) - Apringii Pacensis Episcopi: Tratactus in Apocalypsin. El Escorial: Typ. Augustinianis regalis Escurialensis monasterii.
VEGA, A. C. (1942) - El Primado Romano y la Iglesia española en los siete primeros siglos. El Escorial: Imprenta del Monasterio.
VEGA, A. C. (1961) - Cuestiones críticas de las biografías Isidorianas. In Isidoriana. León: Centro de Estudios “San Isidoro”, p. 75-90.
VEGA, A. C., ed. (1964) - La venida de San Pablo a España y los Varones Apostólicos. Hispania Sacra. Madrid. 33-34,
p. 7-78.
VELADO GRAÑA, B. (1986) - La carta sinodal de san Cipriano y otros 36 obispos africanos a las comunidades cristianas
de Astorga-Leon y Merida. In Actas I Congreso Internacional Astorga Romana. Astorga: Ayto, p. 289-295.
VICENTE BAJO, J. A. (1901) - Episcopologio salmantino desde la antigüedad hasta nuestro dias. Salamanca: [s.n.].
VIGILE (1865) - Epistula ad Profuturum Bracarensem. In MIGNE, J.-P., ed. - Patrologiae cursus completus. Series Latina.
Paris: Garnier Frères, vol. 69, col. 19-20.
VIGOUREUX, F. (1926) - Canon des Écritures. In Dictionnaire de la Bible. Paris: Letouzey et Ané, vol. 2:1, col. 134-184.
VILLALÓN, M. C. (1985) - Mérida visigoda. La escultura arquitectónica y litúrgica. Badajoz: Diputación Provincial.
VILLELLA MASANA, J. (1997) - Priscilianismo galaico y política antipriscilianista durante el siglo V. Antiquité Tardive.
Paris. 5, p. 177-185.
BIBLIOGRAPHIE
193
VILLELLA MASANA, J. (1998) - Las primacías eclesiásticas en Hispania durante el siglo IV. Polis. Alcalá de Henares. 10,
p. 269-285.
Villes de la Lusitanie romaine (Les): hiérarchies et territoires (1990) - Paris: Éditions du CNRS (Collection de la Maison des
Pays Ibériques; 42).
Vita Sancti Fructuosi (1946) - In GARVIN, J.-N., ed. - The”Vitas sanctorum patrum Emeritensium”: Text and translation with
an Introduction and Commentary. Washington: The Catholic University of America (Studies in Medieval and Renaissance Latin Language and Literature; 19).
Vita Sancti Fructuosi (1974) - In DÍAZ Y DÍAZ, M. C., ed. - La vida de San Fructuoso de Braga (Estudio y edición crítica).
Braga: Impresa do Diário do Minho.
VIVES, J. (1939) - La inscripción del puente de Mérida de la época visigótica. Revista de Estudios Extremeños. Badajoz. 13,
p. 1-7.
VIVES, J., ed. (1947) - La vita Torquati et Comitum. Analecta Sacra Tarraconensia. Barcelona. 20, p. 227-230.
VIVES, J. (1948) - Las actas de los Varones apostolicos. In Miscellanea liturgica in honorem L. C. Mohlberg. Roma: Edizioni Liturgiche (Bibliotheca Ephemerides Liturgicae; 22), vol. 1, p. 33-43.
VIVES, J. (1964) - Tradición y leyenda en la hagiografía hispánica. Hispania Sacra. Madrid. 33-34, p. 495-508.
VIVES, J. (1967) - Fidèle, évêque de Mérida. In Dictionnaire d’Histoire et de Géographie Ecclésiastiques. Paris: Letouzey et
Ané, vol. 16, col. 1413-1415.
VIVES, J, ed. (1971) - Inscripciones cristianas de la España romana y visigoda. Barcelona: CSIC.
VIVES, J. (1975) - Zénon. In Dicionario de Historia Ecclesiástica de España. Madrid: CSIC, vol. 4, p. 2811.
VIVES, J.; MARÍN MARTÍNEZ, T.; MARTÍNEZ DÍEZ, G., eds. (1963) - Concilios visigóticos e hispano romanos. Madrid:
CSIC (España cristiana; 1).
VOLLMANN, B. (1965) - Studien zum priszillianismus: Die Forschung, Die Quellen, der fünfzehnte Brief Papst Leo des Grossen. St Ottilien: Eos-Verlag (Kirchengeschichte; 7).
WATAGHIN, G. C. (1992) - Urbanistica tardoantica e topografia cristiana termini di problema. In Felix Temporis Reparatio. Ati del Convegno Archeologico Internazionale: Milano capitale dell’Impero romano (Milano, 1990). Milano: Edizioni Et, p. 171-192.
WILMART, A., ed. (1913) - La lettre de Potamius à Saint Athanase. Revue Bénédictine. Abbaye de Maredsous. 30, p. 257-285.
WILMART, A., ed. (1918) - Le “De Lazaro” de Potame. The Journal of Theological Studies. Oxford. 19, p. 289-304.
YARZA URKIOLA, V. (1999) - Potamio de Lisboa (Estudio, edición critica y traducción de sus obras). Vitoria-Gasteiz: Servicio Editorial de la Universidad del País Vasco.
ZEUMER, K., ed. (1849) - Leges visigothorum. In Monumenta Germaniae Historica. Leges. Hannover-Leipzig: Hahaniani,
vol. 1.
ZEUMER, K. (1944) - Historia de la legislación visigoda. Barcelona: Universitat de Barcelona.
L’ÉPISCOPAT DE LUSITANIE PENDANT L’ANTIQUITÉ TARDIVE (IIIE – VIIE SIÈCLES)
194