en bozo duŋɛlɛlɛ laafyɛ yee xawuran xuma mali niŋi

Transcription

en bozo duŋɛlɛlɛ laafyɛ yee xawuran xuma mali niŋi
EN BOZO
DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI
MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA.
1
Tɔmɔtisɛn
Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman yee mwɔ murutina sɛdɛye manye ŋa yee suunɔɔ yaa
xɛlɛsyenlɛlɛ i, suye xayi kuu 24, 2014 juun ;
Ki bɔlɔ tɛlɛni Aliseri nɔwun g’i xawuran mɛnɛ hukumu niŋi man xa seyina xɛlɛsyenlɛlɛ ki bɛn
man xuma Alise, suye xayi kuu 24, 2014 juun, sila ki xo hiniya be xawuran yee laafyɛ kirɛ
syɛn te man xa sɔn gu lɔɔn fyɛwu ponuma taa g’i ye karen x’a xeeni Asawadi ;
In syɛŋɛ xa swo manyintye sawaleniyaye tɔmɔ gu ma, ye ŋwɔn xa Aliseri ni, CEDEAO ma,
Afiriki Kabu(UA) ma, OCI ma, Burukina, Moritani, Nisɛεri, Nisɛriya yee Cadi, man syɛn xa
sawaleniyaye ka ni ;
Xagilejagabεε xɔrɔ i Mali laxaala xuma yee xɛrɛnxɛrɛnna ma son syɛn sɔnye manye xa in
wele Mali ponuma taa g’i xuma ;
Ki syɛn paa xa xarina be kuni sɛwɛ gu saawuye lɔɔn fyɛwu yee be xawuran kyɛnni jamana
gu syɛn niŋi man saawu xa payina ki taarixi toyi xuma kwɔnna syen pa man xagile xa Mali
siiya kusɛya i ;
Ki syɛn tεjεrε a niŋi maa ki jamana gu kwɔnya xa haana in torini xagile tɔriye pa manye xa
duŋɛna tɛrɛnbariya ma, xa jadekumɛ siiyaye, danbeye, kirɛye yee payintoye sibaye ma Mali
niŋi ;
Ki syɛn duãɛ maa Mali ponuma taa gu kyɛnsye na in lagulani kirɛ, mwɔya yee danbe syen pa
baana man xa haana ;
Ki syɛn duŋɛ maa ponuma taa gu mɛrɛnbaana xa haana in kɛsɛmani gɔn jade ma be s’a
xuma son syɛn sɛwɛ xɔrɔnye xa kyɛn ye ma ye ŋwɔnye ŋa bilanbaanaye xɔrɔni ;
Ki syɛn duŋɛ maa saãininjwɔn taaãa na be, laafyɛ yee basigi na yaa gɔn ki bilantaama g’i,
mɛrɛnbaana mayin
yee xoonaya na tawa nafolo ɲabɛɛ i, haadamajwɔn hageye, kiidi
xudinbaana mayin syɛn na in wele sariya syen pa be xɛŋaamaya sɔn ;
Ki syɛn duŋɛ maa masiwa yee mwɔgwɛ xolo gu na in sɔn waajibi ;
2
Ki xa syɛgɛ a pa b’a se ki xa xarina Afiriki yee duɲan sariya payinaye ma ;
Be ki xagile tɔyi bɛn xɛlɛnaye yee xɔriya manye bayi ŋwɔnye weleya yee ye kɔrɔsin niãi ;
Ki xawura kuni sɛwɛ guye ma, ye ŋwɔnye xa :
TAA Inan : BƐNYE, LAAYIDUYE YEE XAANLƆYIYE SILA SƆN GU XO LƆƆN FYƐWU
Baabu 1nan: Bɛnye yee laayiduye
Suujwɔn 1nan : Ki syɛn syɛgɛ be laayidu lee, xɛlɛsyenlɛlɛ xagile pa, be xawura kuni sɛwɛ
guye ma:
a) Be duŋɛ Mali kwɔnya ma, a tɛrɛnbariya ma yee a xɔrɔɔya xeeleni jamana gu taa
syɛn i, yee tɛmɛ, Mali xa erepibiliki ni, diinakɛsɛmani xa man niŋi;
b) Be duŋɛ danbeye yee xoye sii kusɛya ma yee be so ye tin kyɛn yee be jamana gu
jwɔnye syɛn taanto saŋa kiini, xɛrɛnxɛrɛnna ma yaloye yee xalinbeye, jamana gu
taani i;
c) Be duŋɛ jamana gu jwɔnye na ye sɛwɛye ɲabaa ye tɛmɛ te mɛrɛ baana pa man xa
jadekumɛ ye jaatiye xaminye yee ye numaaxoye ma;
d) Be lamankɛsɛmani wele eresɔn guye naan be saa ye kirɛpɔye xuma;
e) Be in xeri sɔn la politiki syen pa yee be duŋɛ bɛnbariyaye ɲa na in baa payinbɔlɔya
yee jyɛmunbɔlɔya pa;
f)
Be duŋɛ haadamajwɔn hageye ma, a danbe yee a sagopɔ xoloye yee diina syεn ma;
g) Be yuruguyurugu yee åaxibariya sɔn;
h) Be xɛnŋaamaɲiŋa, dɔrɔgu toore yee jamanaye naan ɲuŋubɛɛ sɛwɛye sɔn.
Suujwɔn 2na:
Syɛn duŋɛ be in paaxari be kuni xawuranlɛlɛ gu niŋipɔ syɛn baari in
syen pa yee be in taanto taa man n kan.
Suujwɔn 3na: Mali laamusuuye xo ye paaxari be sariya toriye lee sila kuni xawuranlɛlɛ
gu xo syen kirɛ; ye xo ŋwɔn wele be saa sɔnya turɔ guye yee sawaleniya guye tɔn gu
xagileyixoye mɛnɛ xɔrɔ i.
Suujwɔn 4na: Dawarenye manye xa seyina kuni xawuranlɛlɛ g’i weleya xa in sindi
ponuma taa gu eresɔn guye rɔ i panan, ŋwɔn te dawaren xɛrɛnxɛrɛnna manye ã’e
3
xari ye te xada. Dawaren seyina guye xa ye weleya jamana gu taa turɔ guye tɛmɛ
niŋi.
Baabu 2na: Daliilu manye xa tɔyi sɔn gu xo lɔn fyɛwu
Suujwɔn 5na:kuni xawuranlɛlɛ gu kun xa be be baada laafyɛ tin Mali niãi man xa yaa
saawu ni be bɛlɛpa jamanaye ɲamaataani yee be duåan taaãa.A xa sɔn gu lɔɔn
jyɛmunbɔlɔya pa man xa tindina kuni xagilela guye xuma:
Gere gu xeni Asawaadi
Mali ponuma taa mwɔ karen ɲuŋu xa xarina Asawaadi man xa ye pa taamase yee
xagilexɛnɛ ni ye danbe ma, ŋwɔnye tɛmɛ xa jamana gu jwɔnye ni. Bɛn xa haana in
wele a faamun xuma man te Mali kwɔnya yee a tɛrɛnbariya kyaãa.
Sɛwɛ manye xa ma yaa saawu ni be be laafyɛ yee xawuran tin jamana g’i.
Sɔn guye xa sorosyɛgɛ man gu wele Mali ponuma taa g’i, saali a ɲa na in mana
politiki syen nɔ pa. Ŋwɔn hukumu i, Babu xolo xa be in payini, kɔrɔsin komite gu jidɛ
pa, badu man i sɔnya guye syɛn tɔɔrɔn mwɔye xa bye , sii te pason in bɔlɔ te, sila
mali jwɔnye na ye xagileyixo se sɔn guye saawuye xuma. Ŋwɔni badu gu tɔɔpa,
Asawaadi sɛwɛ gu ɲa xo in mana. A xa haana bye xagile mayinye tin manye x’a tɔyi
Mali xa bayi kuni balaawu g’i, man xa jamana gu taa syɛn paaxari sɛnbɛni Mali
kwɔnya yee jamana gu jwɔnye xawuran i. Laafyɛ, kwɔnya yee xawuran bɛnlɛlɛ xa be
in myɛni, syɛn xa in sago kirɛ man niŋi be sɔn gu saawuye toyiya sila Mali kwɔnya
yee a tɛrɛnbariya xo sabati.
4
Sɛwɛ manye xa ma bye mɛrɛ manyin tin.
Kuni sɛwɛ seyina guye xɔrɔ i, sɔn gu lɔwujɛnni te mɛɲɛ mɛrɛ xɔrɔ i man xa jadekumɛ
gere guye sɛwɛ xɛrɛnxɛrɛnnaye ma in xa sye:
- be laamusuu guye sogoro baana niŋi, man xa in tindi kabulɔwuye xuma, manye
tɔmɔye x’e lee jamaawote pa yee be pɔn kɔri ye sɛnbɛya ma;
-eresɔn guye mwɔye x’e sɛwɛye ɲabaa ye tɛmɛ te;
-ponuma mwɔye kusɛni jamana gu laamusuuye niŋi;
-kidixudinto guye tulaani mwɔ guye payintoye ma sila haadamajwɔnye hageye xo
sɛnbɛya jamana g’i;
-jamana gu lakamu yee a taaãa x’e weleya Mali kwɔnya hukumu i yee jamana eresɔn
guye syɛn mwɔye na tawa sɔrɔdaasiya i, ye syɛn laman na kɛsɛma;
- payinto guye mwɔ guye tɔɔ na lɔ ye lakamu i jango ponuma taa guye;
-Jamana gu lakamuyaye yee a taaãayaye na syɛgɛ swo ponuma taa g’i pɔɲɔpɔɲoɔ;
-be gere xɛrɛnxɛrɛn ponuma taa gu eresɔn guye kyɛnsye te, man bɔlɔxayi kɔnsɛyi
yee in tɔɔrɔn kyɛnsye dawaren xa man te, man xa kɛsɛma ye laxaalaye ma syen syɛn
pa. Ŋwɔni dawaren gu musaxaye xa bayi jamana gu nafoloye yee duɲan jidɛnbɔlɔye
nafoloye niãi;
5
-duɲan kɔrɔrananbɔlɔye syɛn xo paaxari sila kuni xawuranlɛlɛ gu niŋipɔye syɛn na ye
baari ye syen pa yee xayin manye xa haana ye wele jidɛ politiki syen pa,
kɔrananbɔlɔya syen pa, nafolo syen pa, dawaren yee toyi syen pa;
-Suunɔɔye n’e yaa xawuranlɛlɛ g’i naman naanpa waadu lɔwu xa kumɛ.
TAA IIna : POLITIKI YEE LAAMUSUUYE SƐWƐYE
Baabu 3na: Laamu welenbaana yee kabulɔwuye tɛrɛnbaana
Suujwɔn 6na: Syɛn duŋɛ laamusuu guye n’e sogoro baana i man x’a tɔyi ponuma
mwɔye, b’e tɔyi jamanajwɔnya hakika i, n’e tɛmɛ sɛwɛye ɲabaa be saa tɛmɛmɛrɛ
xuma sila ye taanto xo kusɛya jamana gu laamusuu guye niŋi. Ŋwɔn laa, kuni
dawarenye xa swansaanina:
Payinto g’i
-Eresɔn syɛn yee in Eresɔn Polo man xa payi jamaawote pa; jamana gu xa a muro
xayinye yee nafoloye teeni swo a pan; a sariyaxeeleni sɛnbɛye, a mɛrɛ sɛnbɛye yee a
nafolo sɛnbɛye manye kan x’a sago i;
-Ŋwɔn syen pa Mali jamanajwɔn guye, xɛrɛnxɛrɛnna ma ponuma mwɔye, xo ye jaati
guye sɛwɛye ɲabaa be saa tɛmɛlaamu sariya xuma;
6
-Eresɔn Peresidan xa in lee jamaawote pa. A rɔ xa eresɔn gu laamu sɛnbɛ yee a
mɛrɛ tɔmɔ ni;
Sɛrikili guye yee komini guye tɛmɛ y’e sɛnbɛye ni (Serikili Kɔnsɛyi yee Komini
Kɔnsɛyi) manye xa payi jamaawote pa; ye biroye xa laamu sɛnbɛ taanto taa; ye
tɔmɔye xa Sεrikili Kɔnsɛyi Peresidan yee Mɛɛru ni ye ŋwɔnye x’e lee;
-Duŋɛ xa wele maa tɔɔ man na lema eresɔn man te, a xa ŋwɔn lee be saa eresɔn
guye sariye hukumu xuma.
Jamana gu to i
-be sariyaleesɛnbɛ pendena tɔɔ yaa Sena ni walima tɔɔ tinan ni man xa saŋa lɔ a la,
xa payini sɛwɛ lagulani, ŋwɔn na yaa laamusuu ni man xa kuni xawuranlɛlɛ gu
mɛnɛpɔye kirɛ lagulani;
-be wote kubelɔwu guye kusɛni walima fyɛlɛ tinanye xari sila manye guye xa
jamanajwɔn guye taanto taa Depite Polo g’i hake xo kusɛya;
-waadu tulin niŋi be dawarenye xari sila be Kabulɔwuye Kɔnsɛyi Xolo laagwɛn laanda
mwɔxoloye, yaloye yee xalinbeye te;
-be ponuma mwɔ guye taanto wεsεni Mali Erepibiliki laamusuuye, xayinntoye tɔmɔya
janye yee mɛrɛntoye niŋi.
7
Baabu 4na: Sɛnbɛye yee xayinyaye tɛrɛnbaana
Suujwɔn 7na: Sɔnbɔlɔ guye duŋɛ maa sɛnbɛyaye yee taantopɛxɛnye xa haana ye
taran jamana gu yee Kabulɔwuye naan sila jamanajwɔnye yee payinbɔlɔye
xaminsɛwɛye ɲa xo bayi baana mayin i man xa ye sago ni.
Suujwɔn 8na: Be saa sariya manye xa b’e lee xuma, eresɔn guye hini xa xeele sɛwɛ
karen xuma manye xa:
a) kirɛ, mwɔya yee toyi pilan yee kyεnsye porogaramu ;
b) nɔɔxɔɔn gu tɛrɛn;
c)
payinto
mwɔyapɔye
naaxoloye
taani
yee
ye
ɲabɛɛ
(
nɔɔyixaran,xayinxaran,kɛndɛya, bilanto, danbe, syenye yee xibaruloyi, gula, jinsɛwɛ
yee sanaama);
d) sɔ, dawamɛrɛ, syɛ, fwoni ɲabɛɛ, ɲiŋiye, jago, isiniye, suulaxayin, turisimu, ersɔnye
naan ɲiŋi;
e) eresɔnye musaxalɛlɛye yee ye wariyɛɛnaye;
f) be saa jamana gu xɛεɲɛye xuma,ye jaatiye lanpoye yee ye kirɛpɔye taani yee ye
kεmε;
g) usuruye taani;
h) duŋɛ kusɛpɔye, suupaleepɔye yee xɛnye ma walima xeri ye ga;
8
i) suupaleepɔye loyi;
j) taawuye lee;
k) Kabulɔwuye naan kɔrananbɔlɔya yee xanaaya;
l) Kabulɔwu poloosi yee pɔnye taaŋa.
Suujwɔn 9na: Kabulɔwu sɛnbɛ na sɛwɛ manye taani, y’a na jamana gu tɔɔlamwɔ man
x’a pan gu baari a jɔn i laman, ŋwɔni sɛwɛ gu wele xa waajibi ni. Kabulɔwuye naan
sɛnbɛye xa tɛrɛnna sariya pa be saa bɔlɔlaakyɛnni xuma.
Baabu 5na: Jamana gu taantopɛxɛn yee sariyabadu kɔrɔsin.
Suujwɔn 10na: Jamana xa in tɔɔlamwɔ kwɔn yaa Kabulɔwu syɛn bɛlɛ i man x’a taanto
paxan sila kyɛmɛ nɛpɛɛ xo lakamu. Ŋwɔn hukumu i, a xa Gɔfɔrɔnaman xagileyixo
toyini porosɛ xoloye xuma, a xa kɔri Kabulɔwu gu la kirɛ yee mwɔya kyɛnsye pa yee
nɔɔxɔɔn tɛrɛn syen pa.
Suujwɔn 11na: Jamana tɔɔlamwɔ gu rɔ xa Kabulɔwu kɛwaleye kɔrɔsi b’a tɔnɔ y’e xa
sariya badu. Sariya xa ŋwɔni kɔrɔsin gu welenbaana ɲasye.
Suujwɔn 12na: B’a toyi jamana gu hiniye t’e kama a la, sɔnbɔlɔ guye bɛn a xuma maa
a xa haana bɔlɔnxali na in wele jamana gu yee eresɔnye naanpɔ karen xuma:
- jamana gu walima porowa sɛnbɛsuuye walima tɛmɛ sɛnbɛsuuye pa be xayin manye
wele Kabulɔwuye niŋi;
9
- kirɛlɔwuye xayin in x’a sye nɔɔtinnafoloye;
-sɛwɛ tinan man syɛn xa lɔ kuni duŋɛlɛlɛ gu weleya i.
Baabu 6na: Musaxabɛɛ yee dawarenye
Suujwɔn 13na: Sariya hukumu i, be kɔri pɔn man xa seyina duŋɛlɛlɛ gu suujwɔn 8
g’i,eresɔn syɛn xa ma pɔn kɔri in takisiye,usuruye yee in lanpoye hake ma; a xa ma
toriye taani be kɛsɛma in kirɛpɔye yee in kyɛnsye ŋaniyaye ma.
Suujwɔn 14na : Jamana gu ŋa in xaan lɔ maa sagu swo 2018 juun ma, in xo dawaren
xari be jamana gu kirɛpɔye 30°/° teeni swo Kabulɔwuye pan bɔlɔjidɛ syen pa, sango
ponuma taa Kabulɔwuye pan, be saa mɛɲɛpɔye manye xo in taani xuma.
Suujwɔn 15na: Jamana gu ŋa kirɛpɔ manye baa Kabulɔwuye kirɛlɔwuye xayin niŋi,
sango nɔɔtinnafoloye, a xa ŋwɔnye karen syɛgɛni ye ma be saa mɛɲɛxoye xuma
manye xo ye taani bɔlɛ.
Suujwɔn 16na: Jamana gu ŋa in xaan lɔ be :
- kabulɔwuye murɔ xa kyɛn xayinnto manye ma, teeni swo ye pan;
- Kabulɔwu Porowa Xayinlɔwu lemani mwɔye te, a xa in sindi ponuma mwɔye pa;
- mwɔlee nɔwuni Kabulɔwu Porowa Xayinlɔwu niŋi, ŋwɔn xayinyaye taa xolo xa in lee
ponuma mwɔye naan.
10
TAA IIIna. LAKAMU YEE TAAŊA SƐWƐYE
Baabu 7na : Duŋɛpɔ xoloye
Suujwɔn 17na: Lakamu yee taaŋa sɛwɛye ɲabɛɛ xa in wele kuni duŋɛpɔye rɔ pa:
- jamana gu taa syɛn mwɔye xa tawa sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye niŋi;
-sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye na tawa de sɛdɛ kwɔn naman ni man xa jamana gu
sɛnbɛya niŋi;
-sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye xɛεɲɛnatori syɛgɛni swo jamana gu taa syɛn i
pɔɲɔpɔɲɔ.
Baabu 8na: Sɔnjwɔntɛlɛni, leyi yee sɔnnaakɛmɛ, sɔnbayini yee murokirɛnto lɔyi
Suujwɔn 18na: Sɔnjwɔntɛlɛni gu kun xa be sɔnjwɔn guye jade kun b’a toyiya manye xa
haana ye lee walima lɔ DDR porogaramu i. Ŋwɔn xa xɛlɛ welenbaanaye yee sariya
toyinaye pa MINiSiMA jidε pa.
Suujwɔn 19na Sɔnya guye duãɛ maa DDR Xayinsɛdɛ na in payini gɔfɔrɔnaman yee
murutitɔn manye ŋ’e sunɔɔ yaa duŋɛlɛlɛ g'i tɔɔlamwɔye xa man niŋi. Ŋwɔni Xayinsɛdɛ
gu yee duŋɛlɛlɛ gu kɔrɔsin komite suu xa bɔlɔ sin xayin gu tɔɔ pa.
Suujwɔn 20na: Sɔnjwɔntɛlɛni gu xa swo kyɛn syɛn, leyi yee DDR x’e weleya be
sɔnjwɔn guye lee jamana xayinlɔwuye niŋi hali sɔrɔdaasi yee taaŋa kunuye niŋi,
11
walima b’e lɔɔni bilani kirɛnto ka i. Sɔnjwɔn sire manye t’e lee xayinlɔwuye niŋi, DDR
teŋi xa lɔyina ŋwɔnye rɔ la.
Baabu 9na: Sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye syɛgɛni
Suujwɔn 21na Suunɔɔ yɛɛna xɔrɔ i duŋɛlɛlɛ g’i, sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye
myɛninantoriye, xa syɛgɛ pɔɲɔpɔɲɔ swo ponuma taa gu syɛn i. Ŋwɔni syɛgɛni gu xa
in wele MƆKu/ MOC rɔ yanbaruya pa yee MINISIMA /MINUSMA jidɛ pa.
Suujwɔn 22na: Ponuma mwɔ kusɛ xa lɔ ŋwɔni sɔrɔsdaasi yee taaŋaya kunu
myɛninantoriye guye niãi, hali a tɔmɔyaye niŋi sila ŋwɔn xo yaa saawu ni be be
xɔɔlan tin yee be ŋwɔni eresɔn guye lakamu nɔwuni.
Baabu 10na: Sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye myɛninantoriye
Suujwɔn 23na: Sɔnya guye duŋɛ maa lakamu syen pa, Taaŋa Gɔbisyen (RSS)xa
haana in wele man xa jadekumɛ a sii manye xɛlɛ ma yee Afiriki Kwɔnya yee Duɲan
lɛlɛ myɛninaye manye x’ a syɛn tinanye sɛwɛ sye.
Suujwɔn 24na: Duŋan kɔrananbɔlɔye jidɛ pa, gɔfɔrɔnaman xo dawarenye xari manye
n kan, be sɔrɔdaasi yee taaŋaya laamusuuye payini manye xa jamana gu yee in
lamini gu syɛn lakamu.
Suujwɔn 25na: Sɔnya guye duŋɛ maa Kɔnsɛyi na in payini RSS te Kabulɔwuye syɛn
tɔɔlamwɔye yee ye hinituuye xa man niŋi sila be xagilejagabεε wele jamana lakamu
12
yee a taaŋa xuma baana mayin i, jadekumɛ xa in wele payintoye, eresɔnye, jamana
gu yee duɲan sɛwɛye ma.
Suujwɔn 26na: Taaŋa Gɔbisyen (RSS) Kɔnsɛyi xa xagile toriye lo sɛnbɛ xoloye payini
xayinlɔwuye tɔmɔya i, pɔn man x’a tɔyi xawuran xa bye jamana gu jwɔnye naan yee
xayin guye x’e wele ɲuŋusayi i.
Suujwɔn 27na: Taaŋa Gɔbisyen (RSS) hukumu i, poloosi xa in payini man laamu xa
Kabulɔwuye rɔ sin be saa ye poloosi sɛnbɛya man xa taana ye te xuma.
Suujwɔn 28na: Payinto Xagilelamɛnɛ Komiteye ( CCLS) x’e payini manye xa jamana
tɔɔlamwɔye, eresɔnye yee payintoye tɔɔlamwɔye, kabuye yee laanda laamuye
tɔɔlamwɔye saa bɔlɛ; a laamu xa jamana tɔɔlasɛnbɛ gu sin.
Baabu 11na: Xeŋaamaɲiãa sɔn
Suujwɔn 29na: Sɔnya guye ŋ’e xaan lɔ be xeŋaamaɲiãa sɔn yee sɛwɛ kusɛ manye xa
xarina a ma in x’a sye ɲuŋubɛɛ dawarenna yee dɔrɔgu toore; ŋwɔni sɔn gu xa in wele
kabu dawarenye tεmε pa manye xa barana.
Suujwɔn 30na: Sɔnya guye duŋɛ a ma be xayinlɔwu xɛrɛnxɛrɛnnaye payini, y’a n kan
be xeŋaamaɲiãa yee jamanaye naan ɲuŋubɛɛ dawarena sɔn.
TAA IV na: KIRƐ, MWƆYA YEE TOYI KYƐNSYE
Baabu 12na : Kyɛnsye dawaren xɛrɛnxɛrɛnna
13
Suujwɔn 31na: Sɔnya guye duŋɛ a ma maa a xa haana jamana gu na payinto kyɛnsye
xaliɲa gɔbi swo kabulɔwuye taanto xɔlɔni ma yee ye jaatiye na dawarenye xari ye
kyɛnsye syen pa, man xa jadekumɛ ye laxaalaye ma yee man x’a tɔyi ye ɲabɛɛye x’e
wele xoona yee laadiriya i taa syɛn pa.
Suujwɔn 32na: Eresɔn pende walima kusɛ, sariya hukumu i, xa ma taanto toriye payini
sila be ye kirɛ yee mwɔya kyɛnsye juuɲani, b’a tawa ye te bayi ye yanbaruye niãi,
manye xa seyini kuni Duŋɛlɛlɛ g’i.
Suujwɔn 33na: Ponuma Eresɔnye Kyɛnsye Gere xo in myɛni Eresɔnye naan
Xagilelamɛnɛ Kɔnsɛyi man niŋi Eresɔnye Polo xoloye tɔɔlamwɔye xa sayina bɔlɛ, x’a
tɔmɔ i. Ŋwɔni Kɔnsɛyi gu Xayin teŋi xa lɔyina ŋwɔni eresɔn guye saabɔlɛɛ ma, b’e
hiniye kabuni sila ye kirɛ yee mwɔya kyɛnsye xo in lagulani.
Suujwɔn 34na: Kyɛnsye Dawaren xɛrɛnxɛrɛnna xa ŋwɔni Gere gu sin man xa myɛnina
sɔnya guye pa duɲan jidɛnbɔlɔye jidɛ pa yee man musaxaye xa bayi Badaa Kyɛnsye
Nafolonan i.
Suujwɔn 35na: Dawaren gu kun xa be ponuma eresɔnye yee jamana gu eresɔn turɔye
kyɛnsye kɛsɛmani waadu niŋi man te xɛlɛ juun 10 swo15 la. A xayin kɔrɔsin xa in
wele Kyɛnsye Gere gu xagilelamɛnɛ Kɔnsɛyi rɔ pa be saa laamusuuye yee laamuye
jidɛ xuma, manye xayin ni.
14
Suujwɔn 36na: Sɔnya guye duŋɛ a ma, Duŋɛlɛlɛ gu Kɔrɔsin Komite hukumu i,
maa”Mali Ponuma taa kyɛmɛ jadekumɛ sɛdɛ “( MIEC/Nord Mali)na in payini be Gere
gu murɔ maagunye toyiya be paãandaya sɔn gɔn yee b’a kyɛnsye sabati. Ŋwɔni sɛdɛ
gu xa haana swo in xayin gu wele a lee sagu ma swo xayi siyon ma. A xa in mana
Duɲan Banki, Afiriki Kyɛnsye Banki ( BAD) yee Silanbɛya Kyɛnsye Banki pa, ye na
duŋɛ kuni sɛdɛ xayin gu kyɛn, gɔfɔrɔnaman, duɲan laamusuuye yee Gere gu
tɔɔlamwɔye xagilelamɛnɛ hukumu i.
Suujwɔn 37na: Xayi pende Kyɛnsye Dawaren Xɛrɛnxɛrɛnna myɛnina xɔrɔ i,wari mɛnɛ
badu xo payini. wɔni badu gu xa be nafolo mɛrɛto myɛni man tɔɔ xa Badaa Kyɛnsye
Nafolo ni man xa be yaa Kyɛnsye Dawaren Xɛrɛnxɛrɛnna gu musaxaye bɛɛya ni.
Baabu 13na: Paaxari Ponuma eresɔn guye kyɛnsye jidɛ i.
Suujwɔn 38na: Be duŋɛ sɛwɛ syɛn kyɛn, jamana gu xa kɔri ponuma eresɔn guye la
kyɛnsye syen pa in x’a sye a xa duŋɛlɛlɛ g’i baana man i. Ŋwɔn laa, sɔnya guye duŋɛ
maa kirɛ yee mwɔya kyɛnsye sɛwɛ manye xa duŋɛlɛlɛ g’i syɛn ɲa na bayi in waadu i.
Kii duŋɛlɛlɛ Kɔrɔsin Komite gu badu payini pananye, gɔfɔrɔnaman xa lɛlɛ lo a la a
xaanlɔyiye, a jaati gu hiniye yee ye wele waaduye xa man niŋi kuni sɛwɛ guye xuma:
- mwɔya murɔmyɛnintoye;
- suutinxayinyaye hake yiriwa ;
15
- laajyɛ taaŋa ;
- Sɔ kyɛnsye ( sɔ, daawamɛrɛ, syɛ, durɛ );
- mwɔyapɔye myɛni sila ponuma eresɔnye xo bayi lɛngɛnaya i ;
- nɔɔtinkirɛpɔye xayinntoye yee kuujwɔn gula;
- xayinkirε, xɛrɛnxɛrɛnna ma yaloye, xalinbeye yee sɔnjwɔn sireye te;
- xayinlɔwuye myɛni payinto guye niãi;
- murɔkirɛnto lɔyiye wele manye syɛgɛ bye bayi jamana tinanye niãi walima Mali gere
tinanye niãi yee mwɔ paajɛninaye;
- suulaxayin, turisimu, jago yee syenye;
- xaran yee toyi.
Suujwɔn 39na: Xaran yee toyi syen pa, sɔnya guye duŋɛ a ma be kuni dawarenye
xari:
- be xaran porogaramuye kɛsɛmani eresɔnye sɛwɛye ma;
- be payintoye xoye yee ye sawaye yiriwa;
- be nɔɔyixaran yee naanpaxaran sɛnbɛni xɛrɛnxɛrɛn ma syɛn na hiniya be xaran;
- be yopaxaranntoye taani eresɔnye niãi;
- be toyi xayinntoye yee pɔn sireye mɛrɛntoye taani eresɔnye niãi;
- be ãwɔni eresɔnye toyiye yiriwa payinto i, jamana i yee duɲan i.
16
Suujwɔn 40na: Kyɛnsye Xayinto xo in payini eresɔn kwɔn-kwɔn syɛn i be kɔri a ga
xayinye wele i yee gɔfɔrɔnaman xa be xayin manye wele ŋwɔni eresɔn g’i. Xayinnto
gu xa eresɔn gu laamu i, a xa Eresɔn Polo Xolo Peresidan hini i; ŋwɔn x’a rɔ to xayin
gu wele i.
Suujwɔn 41na: Porogaramu-wanpaxo xa in myɛni eresɔnye yee jamana naan sila be
ye juun laman nafololɔyi porogaramuye swansaani yee be taanto manye xa jamana
ma waajibi ni, kirɛ yee mwɔya syen pa xɛεɲɛ.
Suujwɔn 42na: Jamana gu ŋa in xaanlɔ be Kabulɔwuye tɔɔ lɔyi sɛnbɛni mayintye
kirɛpɔye yee suupaleepɔye mɛnɛ yee ye xayin niŋi, manye bayi payinto kirɛlɔwuye
mɛnɛ yee ye xayin niŋi, yee ye tɔnɔye manye kirɛ kɔrananbɔlɔya pa yee kirɛ manye
bayi ye yee jamana gu xawuran pɔnye i.
Suujwɔn 43na: Jamana gu ŋa in xaanlɔ be jamanaye naan kɔrananbɔlɔya poroseye
manye saawu bayi payintoye niãi yiriwa.Dawarenye xo ye xari be Kabulɔwuye tɔɔ lɔ
taamu manye jamana xa lee ye tɔɔla, xɛεɲɛ, xawuran, xayin yee ye kɔrɔsin niŋi.
Suujwɔn 44na: Kɔrɔsin Komite gu hukumu i, jidεnbɔlɔye xa kyɛnsye porogaramuye
sɛgɛsɛgɛ waadu yee waadu.
Suujwɔn 45na: A xa in mana duɲan taantotuuye pa manye ŋa dawarenye xari walima
ŋaniyaye lee Saaheli maasyen gereye i, yee xa be pɔ man syɛn wele ye na ye teŋi lɔ
17
panan panan Mali ponuma eresɔnye murɔye rɔ la yee ye ɲamaataani jwona sila
laafyɛ yee taaŋa xo be gɔn.
TAA Vna : XAWURAN,KIIDIXUDI YEE HAADAMAJWƆN NƆƆTA SƐWƐYE
Baabu 14na: Xawuran yee kiidixudi
Suujwɔn 46na: Sɔnya guye duŋɛ maa xawuran na in juuɲani tɛεnɛ xuma kuni sɛwɛye
xuma:
- be laafyɛ, kwɔnya yee xawuran wanpaxolɛlɛ myɛni;
- be laanda kiidixudi dawarenye xari; ŋwɔn laa Tɛɛnɛ, Kiidixudi yee Xawuran
sɛdɛxayin na in payini;
- be Xayinsɛdɛ payini man xa yuruguyurugu yee porowa nafolo bayin sɔnnɔ;
- be sɛgɛsɛgɛ xayinsɛdɛ payini man xa be ɲamɛnɛ ɲuŋubɛɛsɛwɛye xuma manye ã’e
wele Mali jamana g’i kuni sɔn gu tɔɔ pa, mwɔ kusɛ gwɛye, siiya tunnani gwɛye, xen yaloye
ma, yee xeŋaama tinanye syen pa xuma;
- be syɛgɛ b’a se maa yaapɛni te in wele a badaa ɲuŋubɛɛsɛwɛye ma yee sɔnya guye
na ye xaanlɔ maa ye xa kɔri Sɛgɛsɛgɛ xayinsɛdɛ la in xayin g’i;
- manye ŋa ɲuŋubɛɛsɛwɛye wele, a yaa a sii man syɛn ni, hali manye ŋa yaloye,
yaloɲɔye, xalinbeye ɲanxada kuni sɔn gu tɔɔ pa, ŋwɔnye te jɛnni abadaa;
- be kɔri sariyasɛnbɛ ma sila sariya xo in badu jamana gu taa syɛn i;
- be kiidixudi baana gɔbi, ŋwɔn laa be kiidixudinto guye tulaani jamana gu jwɔnye ma,
be ɲaxibariya lɔɔn yee be jadekumɛ laanda kiidixudinbaanaye ma b’ a tawa jamana pɔn
sariye te in laafuni;
- manye xa kiidi na hiniya be kɔrananbɔlɔye kirɛ son syεn yee jamana jwɔnye n’e
xibaruni mayintye ye hageye xuma;
-be kiidixudiyaye yee ye xayinbɔlɔye, hali laanda kiidixudiyaye xaranni, b’e maani mayintye
sariya sɛwɛye xuma;
18
- be laanda kiidixudiyaye saŋa tinde sariyasɛnbɛɛya I sila ye xo hiniya be kiidi sɛwɛ karenye
ɲabaa be saa ye payintoye toyiye, diinaye yee laandaye xuma;
-be saŋa lɔ laanda laamuyaye taanto la; ŋwɔn laa, b’e musaxaye lee yee b’e xɔlɔni mayintye
jamaa tyeminto syɛn i.
Baabu 15na: Haadamajwɔn nɔɔta sɛwɛye
Suujwɔn 47na: Duɲan sariyaye in x’a sye OUA wanpaxolɛlɛ man in lee 1969 juun yee ŋwɔn
xa xalipanjwɔnye sɛwɛye xuma Afiriki i, yee 2009 juun wanpaxolɛlɛ (Kanpaala wanpaxolɛlɛ)
man xa mwɔ xeelenaye nɔɔta xuma Afiriki i syen pa, sɔnya guye duŋɛ maa dawarenye n’e
xari pɔn man x’a tɔyi mwɔ xeelenaye yee xalipanjwɔnye na syɛgɛ bye ye payintoye i
nɔwuntaama i, b’e nɔɔta, be kɔri ye la xayin yee bilani syen pa.
Suujwɔn 48na: Sɔnya guye x’a mana duɲan haadamajwɔn nɔɔta sɛdɛye syɛn pa ye na kɔri ye
la mwɔ xeelenaye yee xalipanjwɔnye murɔye ɲabɛɛ i.
Suujwɔn 49na: Sɔnya guye duŋɛ maa haadamajwɔn nɔɔta tɔnye x’e tɛmɛ sago i, ye te kɔri taa
sii la. Ŋwɔn laa, sɔnya guye xa kɔri ye la ye xayinye tɔɔ pa, be ye to laayani politiki sɛwɛye
ma yee be ye xayinye taaŋa.
TAA VIna: DUƝAN TURƆ SAXANYIYE YEE YE JIDƐYE
Baabu 16na: Sɔnya guye taantopɛxɛn
Suujwɔn 50na: Sɔnya guye tεjεrε a i maa duŋɛlɛlɛ gu syenkirɛ saawu xa bayi ye laadiriya rɔ i,
ye ŋaniya mayin niŋi yee ye paaxari niãi pɔn man x’a tɔyi sɛwɛ manye syɛn xa seyina x’e
baari ye syen pa swo xawuran, laafyɛ yee taaŋa ma jamana g’i yee Mali yee kabu syɛn
ɲamataa ma.
Suujwɔn 51na: Sɔnya guye x’a mana politiki mwɔye pa yee tɛmɛte kyɛmɛye pa, sango yaloye
yee xalinbeye tɔnye pa, xibaruloyiyaye pa, laanda sɛnbɛye yee diina tɔmɔye pa, ye syɛn
n’e paaxari sila mɛnɛpɔ man syɛn xa duŋɛlɛlɛ g’i xo kirɛ.
Baabu 17na: Sawaleniyaye taanto
Suujwɔn 52na: Sawaleniya guye y’a tɔmɔya xa Aliseri sin, rɔ xa duŋɛlɛlɛ gu saxanyiya ni; a rɔ
xa duŋɛlɛlɛ badu sɔnya guye pa tɛmɛ saxanyiya ni.Ŋwɔn syen pa:
- hali wayi a xa taana sawaleni gu tin sɔnya guye naan;
- a xa sɔnya guye ladi y’a kan waadu man, duŋɛlɛlɛ gu baari in syen pa i;
19
- ye xɔriya xolo manye na bayi duŋɛlɛlɛ gu baari niãi in syen pa, sɛwɛye syɛn x’e lawan arɔ
pan.
Suujwɔn 53na: Sawaleniyaye x’e paaxari duɲan syɛn juuɲani niŋi sila ye xo kii b’e taa Mali pa,
be kɔri a la duŋɛlɛlɛ gu weleɲa i.
Baabu 18na: Duɲan turɔ taanto
Suujwɔn 54na: Duɲan turɔ xa duŋɛlɛlɛ gu weleɲa saxanyiya ni, a xa in paaxari sila sɛwɛ
manye syɛn xa tɔɔ la jidε niãi. Xɛrɛnxɛrɛnna ma :
- ONU, UA, CEDEAO, UA, OCI yee jidɛnbɔlɔ turɔye syɛn ŋ’e xaanlɔ be duŋɛlɛlɛ gu tɔɔ tinde;
- a xa in mana UA Laafyɛ yee Taaŋa Kɔnsɛyi yee ONU Taaŋa Kɔnsɛyi pa ye tɛmɛ na ye
paaxari sila mɛnɛsɛwɛ manye xa duŋɛlɛlɛ g’i xo kirɛ; ye na dawarenye xari be mwɔye ɲaxi
manye syɛn n’a mana be duŋɛlɛlɛ gu mɛnɛsɛwɛye xada;
- a xa in mana duɲan syɛn pa, ye na Kabunbɔlɔya wele sila sɛwɛ manye syɛn xa dawarena
na bayi ye syen pa in x’a sye: DDR, RSS weleɲa, ye na xeŋaamaɲiŋa yee ɲuŋubɛɛ
dawarenaye sɔn. Nafolo mɛnɛ Badu tɔɔ pa, ye na ye taawu nafolo lo jwona, nafolo man xa
kɔri eresɔnye kyɛnsye la.
Suujwɔn 55na: Sɔnya guye duŋɛ a ma kɔrɔsin yee sɛgɛsɛgɛ dawaren na in myɛni, Mali
jwɔnye yee jidɛnbɔlɔye tɔɔ xa man niŋi.
Suujwɔn 56na: MNUSMA, ONU xayinntoye yee duɲan jidɛnbɔlɔye syɛn taantoye yee ye
jidɛye x’e wele ye jaatiye sariyaye hukumu niŋi.
Baabu 19na: Duŋɛlɛlɛ gu Kɔrɔsin Komite
Suujwɔn 57na: Sɔnya guye duŋɛ a ma maa sunɔɔyɛɛ na in wele naman, Komite na in payini
man xa Duŋɛlɛlɛ Laafyɛ yee Xawuran Mali niŋi (CSA) gu kɔrɔsi yee b’a baari in syen pa.
Suujwɔn 58na: CSA niŋi mwɔye xa: Mali gɔfɔrɔnaman, murutitɔn manye ŋa ye sunɔɔ yaa
duŋɛlɛlɛ g’i, sawaleniyaye (Aliseri man xa ye tɔmɔ ni, Burukina, Moritani, Nisεɛri, Caadi,
ONU, OCI, UA, UE). Duɲan Tɔn Xolo Taaŋa Kɔnsɛyi Mwɔ Duuminaye x’e xeeni ŋwɔni
Komite gu badu payiniye niãi y’ a murɔ xa ye ma.
Suujwɔn 59na: CSA peresidanya xa Aliseri rɔ sin; Burukina, Moritani,Nisεɛri yee Caadi xa
xumasaaye ni. Komite gu badu payini xa in wele Bamakɔ, nkaa a xa ma in wele gere bɔlɔ i
ye saawu na be a tin. A badu payini xa in wele jamaa teelan tɔɔyinkwɔn xayi syɛn, nkaa a xa
ma badu payini xɛrɛnxɛrɛnnaye wele.
20
Suujwɔn 60na: CSA xayinye xa:
- be sɔnya guye duŋɛ sɛwɛ manye ma weleɲa kɔrɔsi, b’a sɛgɛsɛgɛ b’a tawa a te lɔ
MINUSMA taanto tana i;
- be duŋɛlɛlɛ gu mɛnɛsɛwɛye wele waaduye taani yee be in duruxɔrɔ ye na bayi in syen pa;
-ye sɔnya guye te bɔlɔfaamu duŋɛlɛlɛ gu taa karenye xuma, be in duruxɔrɔ ye syɛn na faamu
baana kwɔn i;
- ye sɔnya guye na xuwi bɔlɔ xɔrɔ i, be in duruxɔrɔ ye xagilela na yaa kwɔn ni ;
- be gɔfɔrɔnaman juuɲani maa dawaren man syɛn xa haana in xari, a na ŋwɔn xari be
duŋɛlɛlɛ niŋi sɛwɛye baari ye syen pa, hali:
i) porowa mɛrɛ yee a laamu xayinntoye payini ponuma taa g’i;
ii) sariya manye xa haana ye lee sila duŋɛlɛlɛ niŋisɛwɛye xo bayi ye syen pa;
iii) teeni swo kabulɔwuye niŋi ye murɔ xa kyɛn kirɛpɔye, xayinyaye yee dawaren manye ma
be saa ye taantoye ma sariya hukumu i;
iv) dawarenye xari pɔn man x’a tɔyi payinto mwɔye xa gɛlɛya demokarasi sɛwɛ toriye ma
manye xa duŋɛlɛlɛ g’i, in x’a sye: woteyaye tɔɔ sawalɛlɛ tɔrini, be mwɔye juuɲani ye na ye
tɔɔye sawa jyenilɛlɛ xuma, b’e juuɲani ye na wote ye payintoye i,be kɔri Kabulɔwuye la ye na
ye tɔɔrɔn laamuye yee xayinbaanaye payini.
Suujwɔn 61na : MINUSMA, UA (MISAHEL), OCI, UE yee CEDEAO jidɛnbɔlɔya i, xa kɔri CSA
la duŋɛlɛlɛ gu kɔrɔsin yee a weleåa i.
Suujwɔn 62na: CSA xalipanlaamu gu niŋi, a xa xayinsɛdɛsuu naaran payini manye teŋi xa
lɔyina kuni syenye pa: “poliiki yee laamusuuye sɛwɛye”, “lakamu yee taaŋa”,”kirɛ,mwɔya yee
toyi kyɛnsye” yee “xawuran,kiidixudi yee haadamajwɔn nɔɔta sɛwɛye”.
Baabu 20na: Tɛmɛ sago kɔrɔsin
Suujwɔn 63na: Sɔnya guye duŋɛ a ma maa CSA Tɛmɛ Sago Kɔrɔsinya na in lee man xa
duŋɛlɛlɛ gu weleåa jade kunu telenya xuma.
Xayin naaran syɛn, a xa in jadekumɛlɛlɛ bangeni jamaa gu te; ŋwɔni lɛlɛ gu xa sɛwɛ
welenaye xaayi, a xa sɛwɛ xadanaye ɲasye yee mwɔ manye x’e saawu ni xaayi, a xa
paasɛwɛye sye manye xa haana ye wele sila duŋɛlɛlɛ gu xo syen kirɛ.
Suujwɔn 64na: Jidɛ man syɛn xa haana in wele Tɛmɛ Sago Kɔrɔsinya gu te xa in tiimεni sila a
xo in xayin wele baana mayin i.
TAA VIIna: SARIYA SUUJWƆN LAWANYE
Suujwɔn 65na: Kuni duŋɛlɛlɛ yee a lɛlɛkabunaye niŋipɔye te ma ye gɔbi n t’a to suunɔɔyɛɛya
guye syɛn na duŋɛ a ma, Kɔrɔsin Komite gu xagile leena xɔrɔ i.
21
Suujwɔn 66na: Lɛlɛkabuna guye xa duŋɛlɛlɛ taa ka rɔ ni, ye yee duŋɛlɛlɛ gu niŋipɔ turɔye syɛn
lamankan sariya pan.
Suujwɔn 67na: Kuni duŋɛlɛlɛ gu xeele lɔwu xa kumɛ taa man syεn sɔnya guye yee sawaleniya
guye na ye suunɔɔ yaa a xuma .
LƐLƐKABUNA 1nan : Naanpa waadu
Swo kuni naanpa waadu gu dawarenye b’e baari ye syen pa, mεåε ãa in wele kuni dawaren
guye xuma. Ye xa haana ye baari ye syen pa waadu niãi man x’a kunu bayi suunɔɔyεε ma
kuni duãεlεlε gu ma swo xayi tan yee sekin, walima xayi tanpende yee naaran ma.
Ŋwɔni waadu gu x’a tɔyi dawarenye x’e xari pɔn man x’a tɔyi Mali jwɔn guye xa xawura, Mali
tori man xa kabuna xa in taani, demokarasi xa man niãi, syεn toyi xa in labadu.A x’a tɔyi tεmε
Mali jwɔn manye guye xa duåan åa pa gu xa syεgε be b’e payi, xa murokirεntolɔyi kirε, jidε xa
in wele mwɔye te, bayin ãa in wele manye xuma.
Naanpa waadu kiikunye yee a gulun
Naanpa waadu lɔwu xa kumε ye suunɔɔ na in yaa kuni duãεlεlε gu xuma. Ŋwɔni waadu g’i,
swo sariya dawarenye yee mεrε dawaren manye xa seyina duãεlεlε g’i b’e baari ye syen pa,
dawaren xεrεnxεrεnnaye x’e xari Mali ponuma eresɔn guye mεrεnbaana xuma; ãwɔni
dawaren guye kiikunye xa:
-
Be sariyaye lee, b’e baari ye syen pa hukumuye niãi in x’a sye laamusuu politiki,
taaãa kirε kyεnsye, mwɔya syen, toyi syen, kiidixudi yee jamana gu xawuran;
-
Be syεgε wote sariya gu pa, pɔn man x’a tɔyi wote xa in wele payinto, eresɔn yee
jamana g’i ,be sariyaye payini xuma manye kyεn xa yεεna kuni duãεlεlε g’i;
-
Be dawarenye xari pɔn man x’a tɔyi laafyε xa bye, sɔnye lɔwu xa jεnni, gɔbiye xa lɔ
sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye niãi b’e xayintoyi sεnbεni be erepibiliki juu bangeni;
22
-
Be dawarenye baari ye syen pa, bεn ãa in wele manye xuma, be xenãaama åiãa yee
jaadisεwεye sɔn, be tɔɔbayi, bεlεpalεngε yee åaxibariya sɔn;
-
Be duãεlεlε gu xeeleni sariyaye labadu ye xa haana ye baari syen man pa.
Jamana gu wayi laamusuu guye xa xεlε ye xayin pa be jamana gu mara swo mεrεsuujwɔn
manye xa seyina kuni duãεlεlε g’i b’e payini.
-
Syen tinan pa, xayi siyon suunɔɔyεε xɔrɔ pa duãεlεlε gu ma, sεnbε manye xa komini,
sεrikili yee Nɔɔru eresɔnye mara naanpa waadu g’i xa ye payini. Ye lee, ye toyi yee
ye xayinnanbaana xo ye taani taa pende gu bɔlɔfaamun xuma;
-
Sariyaye xo ye lee sariyanan gu wote hukumu i be kuni duãεlεlε gu dawarenye baari
ye syen pa;
-
Gɔfɔrɔnaman xo in duruxɔrɔ be wote sariya tori lee Depite polo pa xayi 12 nun i;
-
Wote guye x’e wele payinto yee eresɔn niãi be laamusuujwɔn manye xa kuni duãεlεlε
g’i payini xayi 18 nun i a na kusεya syεn.
23
LƐLƐKABUNA 2na: Lakamu yee taaãa
1. Taaãa dawarenye naanpa waadu i
Kuni duãεlεlε gu kɔrɔsin Komite xayinsεdε man xa taaãa xuma hukumu i, Taaãa xayinsεdε
(SETƐSI/CTS) ãa in payini. A ãa Taaãa kyεmε Komite (SETEYƐMUSE/CTMS) man bayi
Wagadugu duãεlεlε g’i xayinye lee. Mwɔ toriye lɔ Taaãa xayinsεdε (SETƐS) i 2014 juun
sεputanburu xayi kuu 16 i Alise:
a. Gɔfɔrɔnaman, Murutitɔnye sεdε, Pilatifɔrɔmu tɔɔlamwɔye Taaãa xayinsεdε niãi yee
Kɔrɔsin-sεgεsεgε kyεmε sεdε(EMƆWU/EMOVs) niãi, hali eresɔnye suujwɔn guye x’a i
-
Taaãa kyεmε xayinsεdε komite (SETEYƐMUSE) xo xεlε in xayinye pa saali Taaãa
xayinsεdε gu (SETƐSI) na in payini;
-
SETƐSI niãi mwɔye xa: sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye tɔɔlamwɔ tuumi, Murutitɔnye
sεdε tɔɔlamwɔ siyon, Pilatifɔrɔmu tɔɔlamwɔ siyon. Xa tawa a niãi xwa MINISIMA
tɔɔlamwɔ pende (SETƐSI peresidan gu x’a i) yee sawaleni sεdε tɔɔlamwɔ kwɔn,
jamana tinan kwɔn-kwɔn syεn kunu tɔɔlamwɔ kwɔn.
-
Taaãa xayinsεdε xayinsεwεye xa:
•
Be sɔn taani sɔnbɔlɔye naan;
•
Be sεgεsεgε wele sɔn taaninbariya xuma;
•
Be taaãa xεεåεye wele b’e sεgεsεgε;
•
Be kunu guye payintoye toyiya, b’e tεεnεmani;
•
Be sɔnjwɔn sire guye leyi nɔwuni.
b. Xεεåε dawaren (MƆKU/MOC) yee kyεmε taaãa yaara payini
-
Kuu 60 suunɔɔyεε xɔrɔ i duãεlεlε gu ma, Xεεåε dawaren yee kyεmε taaãa yaara x’e
payini SETƐSI hukumu i;
-
SETƐSi xa Xεεåε dawaren åa sye in x’a sye a niãi mwɔye yee a welesεwεye. Syεn
bɔlɔfaamun xuma, a xa jadekumε sɔrɔdaasi yee taãaya kunuye, murutitɔnye sεdε yee
Pilatifɔrɔmu tɔɔlamwɔye lɔwu taani ma MƆKU niãi;
-
Ŋwɔni xεεåε dawaren gu tɔmɔya xa Mali sɔrɔdaasi kunuye jalatuu kwɔn sin.
Murutitɔnye sεdε tɔɔlamwɔ kwɔn yee Pilatifɔrɔmu tɔɔlamwɔ kwɔn xa s’a xuma;
-
MƆKU yee jamana tinanye kunu manye xa Mali nɔɔru niãi xa xayin bɔlε;
24
-
MƆKU xa kyεmε taaãa yaara guye xεεåε b’e tɔmɔya lee. Manye xa tawa ye niãi
ãwɔnye xa sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye mwɔye, murutitɔnye sεdε mwɔye
pilatifɔrɔmu mwɔye be kabu MINISIMA yee jamana tinanye kunu manye xa Mali nɔɔru
i mwɔye ma. Kyεmε taaãa yaara panan xa in wele kuu 60 suunɔɔyεε xɔrɔ i duãεlεlε gu
ma;
-
MƆKU tεmε xa murutitɔn sεdε gu sɔnjwɔn guye åiãi-åiãi jade kunu tεlεni waadu
nɔmɔn niãi;
-
Kuu 60 suunɔɔyεε gu xɔrɔ pa duãεlεlε ma, SETƐSI yee MƆKU xa Mali Nɔɔru
taaãanbaana xεεåε. Ye taanto n xolo sɔnjwɔn guye tεlεni yee ye sɔnbayi niãi.Ŋwɔni
xεεåε gu mεnεpɔ xa be yaa xagiletɔyi ni sila gere guye ma golonya taaãa syen pa
tεlεni yee leyi waadu, ãwɔnye kyεn yee ãwɔnye xɔrɔ pa.
c. Sɔnjwɔnye tεlεni
-
Kuu 30 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa, SETƐSI xa tεlεninto guye toyini b’e
tεεnεmani, be in kirε be sɔnbayi dawarenye xari. MINISIMA xa tεlεninto guye
maamyεni kuu 120 nun i a na kusεya syεn; gere man xayin na lɔɔn, sɔnjwɔnye tεlεni
xa in wele gɔn.
-
Kuu 30 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa,xayin manye guye ã’e se fewiriye xayi
kuu18 2014 juun g’i tεlεni hukumu i SETƐSI xa åuãu lɔ ãwɔnye niãi, tεlεni tεmε
lɔwukumε waadu xa in palanbaasi.
-
Kuu 30 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa, murutitɔnye guye xa lεlε myεni b’a lo
SETƐSI la, lεlε man niãi ye sɔnjwɔn hake yee ye sɔnnaaye x’e palanbaasi; ãwɔn xa in
wele saradiye niãi manye åaye ã’e se fewiriye xayi gu kuu 18 lεlε g’i.
II. Sɔnjwɔn sireye leyi
Kuu 60 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa, sɔnjwɔn sire guye leyi xayinsεdε xa in payini.
-
Ŋwɔni xayinsεdε man niãi mwɔye xa sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye tɔɔlamwɔye,
murutitɔnye sεdε tɔɔlamwɔye yee pilatifɔrɔmu tɔɔlamwɔye ni xa xayin duãεlεlε gu
kɔrɔsin komite gu pa;
-
Peresidan sariyaleena xa leyi komite gu niãi mwɔye, a xayinye yee a åiãinbaana
palanbaasi. Peresidan gu xa mwɔ lee man xa toyina, syεn xa duãεna man te, be
ãwɔn yaa komite gu kyεnmwɔ ni;
25
-
Kuu 90 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa, leyi xayinsεdε yee jamana kɔnsεyi ƐRI-ƐSIƐSI xo sɔnjwɔnye lee saradiye, ye lɔwu yee ye lɔyi sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye niãi
taani. Jala guye tεmε baanaye xo ye kεsεmani;
-
Ŋwɔn hukumu i murutitɔn sεdεye xo ye sɔnjwɔnye tɔɔsawalεlε xaayi, ye x’a fwɔ
sɔnjwɔn manye n’e lee. Gɔfɔrɔnaman, xayi tuumi nun i suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma,
xo dawarenye xari be ãwɔni mwɔ guye lee. Ŋwɔn xa in wele leyi xayinsεdε yee
jamana gu Kɔnsεyi kɔrɔsin hukumu i be taaãa gɔbisyenye ƐRI-ƐSI-ƐSI wele;
-
Leyi xayinsεdε gu yee jamana kɔnsεyi be taaãa gɔbisyenye wele xo ye xagilelaye
lo sɔnjwɔnye jala kirεnbaana yee yekyεnsye xuma. Murutitɔn sεdεye niãi, jala tin
xa mwɔ manye sin ãwɔnye xo syεgε bye ye jalaye nini. Jala te manye sin yee
manye t’a fwɔ ye na lee jutuuye naan xo bεndεbεε saraa kirε walima lujuru saraa.
III. Sɔnnaakumε, sɔnbayi yee leyi (DEDEYƐRI /’’DDR”)
Kuu 60 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa, sɔnnaakumε, sɔnbayi yee leyi (DDR) Xayinsεdε xa
in payini tɔɔ xuma
-
Ŋwɔni jamana Xayinsεdε( DEDEYƐRI) yee kuni duãεlεlε gu kɔrɔsin komite xa xayin
bɔlε;
-
Peresidan sariyaleena xa DEDEYƐRI xayinsεdε gu niãi mwɔye, a xayinye yee a
åiãinbaana palanbaasi. Persidan gu xa mwɔ lee man xa toyina, syεn xa duãεna man
te, be ãwɔn yaa xayinsεdε gu kyεnmwɔ ni.
-
Xa DEDEYƐRI xayinsεdε i politiki suujwɔn xolo, xayinsεdε muåɔnye yee eresɔnye
suujwɔnye; kuye syεn xa xayin bɔlε.
-
sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye tɔɔlamwɔye, murutitɔn sεdεye tɔɔlamwɔye, pilatifɔrɔmu
tɔɔlamwɔye, minisirixɔye tɔɔlamwɔye yee kabulɔwuye guye tɔɔlamwɔye xa tawa
xayinsεdε muåɔn guye niãi.
-
Kuu 120 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ i DEDEYƐRI xayinsεdε gu yee kuni duãεlεlε
gu kɔrɔsin komite xa kyεmε be DEDEYƐRI porogaramu myεni, syεn xa pɔrɔ man niãi,
syεn xa duãε man ma.
-
MINISIMA /MINUSMA yee kɔrananbɔlɔ turɔ guye xo jidε wele b’a teãi lɔ DEDEYƐRI
xayinsεdε gu la.
26
-
DEDEYƐRI xayinsεdε yee eresɔnye suujwɔnye musaxaye xa bayi Gɔfɔrɔnaman yee
in jidεnbɔlɔye xuma.
-
DEDEYƐRI porogaramu xa in baari syen pa jamana mεrεsuujwɔn guye yee
kɔrananbɔlɔye pa.
IV. Sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye syεgεni
a. Kuu 60 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ i, syεgε xa in wele Peresidan sariyaleena pa,
man ãa taaãa gɔbisyenye Kɔnsεyi payini pɔn man x’a tɔyi murutitɔn sεdεye
tɔɔlamwɔye yee kabulɔwu guye tɔɔlamwɔ guye xa kusεya, syεn xa mεåε gɔbisyen
guye ma, ye welenbaana ma.
-
Kuu 90 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ i, Taaãa Gɔbisyen Kɔnsεyi xolo( ƐRI-ƐSIƐSI/CN-RSS) xa sεgεsεgε wele lakamu yee taaãa syen xuma kɔrananbɔlɔye
jidεnbɔlɔya niãi yee jamaa gu teleye xɔrɔ pa pɔn man x’a tɔyi gɔbisyen xolo guye
x’e palanbaasi.
-
Taaãa Gɔbisyen Kɔnsεyi xolo (CN-RSS) xo taaãa syen xayinyaye guye syεn
welesεwε yee ye taanto åase. A xo jadekumε gereye baana ma (nɔwun xoloye,
nɔwun muåɔnye, fwoni, pεdε golonye, åiãisyenye, waajibi xεlεsyenye, soxonye). A
xo kiikun mεnεnaye guye paaxaran (haadamajwɔnye taaãa, kiidixudi, kasolɔyi yee
sariya åaxiye baari ye syen pa, balaawuye sɔn, lakamu xayinye, syereye tεlεni,
sεgεsεgεye, jamana gu nɔɔxɔɔn taaãa, soxonye åabεε, xibarukirε, taaãa
laamusuuye åabεε yee ye kɔrɔsin).
-
Taaãa Gɔbisyen Kɔnsεyi xolo xo kɔri sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye la be
sεgεsεgε yee kɔrɔsin wele jamana g’i yee payintoye niãi, be sariyaye labadu
xeeleni.
b. Kabulɔwu poloosi payini
-
Xayi 12 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ i, sariya xo in lee be kabulɔwu poloosi payini
b’a hiniye palanbaasi. Sariya gu xo ãwɔni poloosi gu niãi mwɔye, ye leenbaana, ye
xaranni yee ye mεrεnbaana palanbaasi; sariya gu xo a yee taaãa xayinlɔwu tinanye
naanye tεmε palanbaasi.
27
c. Payinto Xagilelamεnε Komiteye(SESEƐLIƐSI/CCLS) payini
-
Kuu 60 suunɔɔyεε duãεlεlε ma xɔrɔ pa, Peresidan sariyaleena xa Payinto
Xagilelamεnε Komiteye payini eresɔnye yee kominiye niãi (komite kwɔn xa in payini
eresɔn laamu nɔwun i, kwɔn xa in payini komini kwɔn-kwɔn syεn niãi).
-
Mwɔ manye xa tawa payinto xagilelamεnε komiteye niãi xa: kabuye tɔɔlamwɔye,
laanda tɔmɔye, diina tɔmɔye, yalo kyεmεye tɔmɔye, xalinbe kyεmεye tɔmɔye.
Komiteye guye x’e xagilelaye lo payinto mεrεyaye yee a taaãayaye la. Ye xa xibaruye
lo, mwɔye juuåani, ye x’e duruxɔrɔ pɔn man x’a tɔyi jamaa gu fyεpɔye xa kirε.
-
Payinto xagilelamεnε komiteye guye xa payi badu i xayi syεn tɔmiåa kwɔn be taaãa
dawarenye sεgεsεgε, be in paasεwεye se.
28
LƐLƐKABUNA 3na: Kirε,mwɔya yee toyi kyεnsye xayinye yee porose manye xa haana ye
wele waadu tulin, waaduåɔn yee waadu paalaan niãi Mali Nɔɔru eresɔn guye niãi
I.
-
Naanpa dawarenye
duãεlεlε gu taa VI man xa Naanpa waadu xuma gu ãa dawaren manye xari, ãwɔni
dawaren guye syen pa, sɔnbɔlɔye guye xayinye yee ye porose seyina guye xa haana
ye baari ye syen pa lagula i, pɔn man x’a tɔyi Mali Nɔɔru eresɔn mwɔ guye x’e nεpεε
baa.
-
Xaran yee xaranni
-
be 2014-2015 juun gu walaalee xεεåε Gawo, Tumudu yee Kidali eresɔnye niãi.
-
Be ãwɔni eresɔn guye lekɔlijanye guye syεn jade kun.
-
Be jyεntoye laajεn lekɔlijan 314 niãi lekɔli na kii, be jyεpɔye yee naaye lo ye la.
-
Be lekɔlijanye guye xayin sεnbεni sεwεye pa in x’a sye:
-
•
Lekɔlijan bayinnaye guye maamyεni;
•
Xarannaaye loyi(hali åalaxonnaninpɔye;
•
lekɔlimɔriye syεgεni bye Gaawo, Tumudu yee Kidali eresɔnye niãi.
Be lekɔlinjwɔn manye ãa DEƐFU/DEF kirε gu jεn bye Tumudu yee Gaawo Akademiye
niãi;
-
Be lekɔlimɔriye lee kɔntaraye niãi naanpa waadu g’i;
-
Be waadu xayin maanintoye taani , be naaye lo ye la(EAT);
-
Be lekɔlinjwɔn manye ãa baki (Bac) kirε tɔɔye sawa, be taa ye tiãεye tin lekɔlijan xolo
guye niãi;
-
Be kabu guye juuåani ye na xalinbe guye jango yaaåɔn guye syεgεni bye lekɔli i, ye
na duumi a niãi;
-
Be sɔ yee daawamεrε xarannto taani Kidali yee Tumudu, be naaye lo ãwɔni xarannto
gu la;
-
Be Gaawo sɔ xarannto man tin xa Saaheli tɔɔ la gu maamyεni.
2. Kεndεya
Be pɔn kɔri lɔxɔtɔrɔjanye hini ma (Sεsikɔmu/CSCom, Seserεfu/CSRef yee eresɔnye
lapitaaniye):
•
Naaye yee jiriye loyi pɔn man x’a tɔyi ye xa jyala wele ye hinεn ma;
29
•
lɔxɔtɔrɔjanye maamyεni yee ye naa loyi, lɔxɔtɔrɔjan manye xayin xa taana: 3
xa Gaawo, 3 xa Tumudu, 5 xa Kidali.
-
Be lɔxɔtɔrɔjan xayinya manye tin xeele syεgεni, be munalemani yee taaãa dawarenye
xari ye te;
-
Be lɔxɔtɔrɔye lee xayin niãi kɔntara i pɔn man x’a tɔyi haadamajwɔn guye syεn xa
jyala kirε eresɔn siyon g’i naanpa waadu i;
-
Be jyala xεrεnxεrεnnaye kuuye taani (boojwɔnjyala, åajyala, opere ) eresɔnye
lapitaaniye niãi jamana gu lapitaani lɔxɔtɔrɔ xoloye pa;
-
Be nɔwuntaama wele mwɔ kɔndɔnaye yee manye bayi tuãa pa te, pɔn man x’ a tɔyi
jyala swɔãɔ xa furaaya;
-
Be xayinsεdεye kiini be gɔwɔye kyεn yaa, b’e jyala;
-
Be dawarenye xari be gɔwɔye to mana, be taa xalinbeye tin jyεåiãaya xa manye ma;
-
Be teengɔwɔye kɔrɔsi eresɔn siyon g’i,b’e tyemi;
-
Be lɔxɔtɔrɔjan manye tulin mwɔye ma taani Kidali, Gaawo yee Tumudu.
3. Jinsεwε
-
Ji kirεntoye maamyεni (pɔnpu tendeye, daawaye mεnitendeye);
-
pɔnpu tende kwɔn sɔxɔwi Kidali;
-
pɔnpu tende kwɔn sɔxɔwi Gaawo;
-
jimεrε tende kwɔn sɔxɔwi Tumudu .
4. Payinto kirε kyεnsye
Be jidεye wele pɔn man x’a tɔyi sɔ yee daawamεrε kirεpɔye xa tanna:
-
kaxɔye yee kabuye sɔxayinye kyεnsye;
-
nɔɔlemaninpɔye kusε;
-
daawaye piki yee ye jyala waaduye xεεåε;
-
åɔnε tyeye jitannimasiye myεni;
-
nεpεεbεε xayinye myεni yaloye yee xalinbeye te syenye niãi in x’a sye sɔ,daawamεrε,
jago,mεnε yee suulaxayin.
Xayinye guye weleåaye
-
Gɔfɔrɔnaman xa in xaanlɔ be xayin yee porose seyinaye guye baari ye syen pa
xoona niãi. A xa ãwɔnye wele a kɔrananbɔlɔye yee kabuye guye toyini niãi.
30
-
Gɔfɔrɔnaman xa in xaanlɔ be nafolo yee mwɔye lo be kuni xayinye yee poroseye
wele, hali a na b’a tawa nafolo xa be in kama kɔrananbɔlɔye pa.
-
kɔrɔsin komite gu suujwɔn man xa mwɔya yee kirε kyεnsye xuma xo taa kuni xayinye
guye kɔrɔsin yee a sεgεsεgε niãi.Taa pende xayinsεdε, taa pende mwɔye yee
naanjyεmuyaye/sawaleniyaye guye tɔɔlamwɔye xa man niãi xo in baduye payini be
sεgεsεgεye wele; a xa hini mwɔ kabu in ma be xayin guye wele;
-
a xa in mana duåan jamana guye pa ye n’e tɔɔlɔ duãεlεlε gu xayin seyinaye guye
niãi;
-
Gɔfɔrɔnaman xa in xaanlɔ be mwɔye taaãa in x’a sye xalinbe manye xa jantɔmɔ ni,
misikiinaye,xalinbe xagilekiinaye, furuya yaloye, yalo jantɔmɔye, xalinbe jwɔnåiãaye,
luurunantuuye;
-
Xayinye guye yee porose guye baari ye syen pa be mwɔ guye muro pananye myεni,
be paãandaya lɔɔyani, be kirε jiidini, be gulujuun kyεnsye kiikunye kirε;
-
sɔnbɔlɔ guye te haana poyi wele pɔn man kuni xayinye guye yee poroseye guye xa
dandaraya walima xa taa;
-
sɔnbɔlɔ guye xa ye xaanlɔ be jamana gu xayinyaye guye taaãa yee mwɔ manye xa
xayin mwɔya syen pa.
II.
Dawarenye waaduåɔ yee waadu paalaan i
Duãεlεlε gu taa IV man xa Nɔɔru eresɔnye mwɔya, kirε yee toyi kyεnsye sye hukumu i,
juun laman dawarenye xa b’e xari, pɔn man x’a tɔyi kuni xayinye guye yee poroseye xa
ye baari ye syen pa; ãwɔnye xa:
Sɔ, laajyεtaaãa yee bilanto kyεnsye, kuye xa b’e wele:
-
Be jidε wele sɔyaye te sɔɔri, nɔɔlemaninpɔye yee pɔn tinanye syen pa;
-
Be jidε wele sɔ yee daawamεrε xayinlɔwuye te, pɔn man x’a tɔyi si mayinye xa kirε
jiri yee daawaye te;
-
Be daawa kεndεya tabarini, be daawamεrε xayinlɔwuye taani toritye eresɔnye yee
baadyε niãi;
-
Be daawa jyala lɔ tuu la eresɔn kwɔn -kwɔn syεn niãi;
-
Be xayinya manye guye xa taana sɔyaye yee dawamεrεyaye guye pa syεgεni bye,
be xayinnaaye yee xeeleninpɔye lo ye la;
31
-
Be åwɔmεrεnto myεni, be åwɔye jεn booye niãi;
-
Be jyεpɔye lo mwɔye la sεnbε te manye ma jyεnsεwε syen pa ;
-
Be jamana gu laajyεtaaãa sεnbεni ;
-
Be kunbabεε dawaren sεnbεni pɔn man x’a tɔyi xɔriyaye x’e tyemi lagula i ;
-
Be jamana gu taaãa napaa yεεna yee napaa bankiye hini sεnbεni kominiye niãi ;
-
Be jyεpɔye lo mwɔye la, hini te manye te ;
-
Be jago yee xεnye xeeleni gereye naan napaa mεåε gere niãi mayintye yee a te
kirε gere manye niãi ;
-
Be payinto daawaye kirε yee ye jago jida;
-
Be jyexolo gu, a åa guye, dawa xolo guye, boo guye yee jiåa guye sɔxɔwi, be
xamu baari ye niãi;
-
Be jiriye tibi jiåa guye kooye xuma b’e taaãa, be jiriye tinanye tibi, pɔn man x’a
tɔyi lumεni swa xa kirε;
-
Be fwonindaawaye yee ye bilantoye taaãa, pɔn man x’a tɔyi dugu yaara-yaara xa
kyεnsye kirε;
-
Be bwoloye sɔn;
-
Be åamεnεye wele sɔ yee daawamεrε xuma.
-
Payinto kirε kyεnsye porogaramuye syen pa, kuye xa b’e wele:
-
Be xalinbeye yee yaloye lɔ kirε syenye niãi ye kwɔn-kwɔn walima ye kabuna;
-
Be nεpεεbεε xayinye myεni xalinbeye yee yaloye te kyεmεye niãi walima
kɔpɔrɔtiifuye niãi;
-
Be xayintoye laajεn kabulɔwu guye niãi sila mwɔ guye xo xayin kirε;
-
Be xalinbeye yee yaloye hiniye sεnbεni b’e kεsεmani payintoye kirε laxaalaye ma;
-
Be kɔpɔrɔtiifuye yee xayinlɔwu manye xa yaa xayinkirε saawuye ni jida wari syen
pa walima syen tinanye pa;
-
Be jidε wele tεmεte xayinyaye te, b’e hiniye sεnbεni, pɔn man x’a tɔyi ye xa yaa
nεpεεbεε xayinye te saawu ni;
-
Be suulaxayinyaye guye xεεåε;
-
Be suulaxayin nɔwunye payini Mali Nɔɔru eresɔn guye niãi;
-
Be taamu kirε yee xayinnaaye kirε nɔwuni ;
Be swan xoloye payini, pɔn man x’a tɔyi eresɔn guye mwɔ guye xa lɔ bɔlε;
32
-
Be porogaramuye xεεåε be kɔri xalinbeye la manye ã’e kirε xaran la, be kɔri
yaloye la, xalinbeye la manye bayi lekɔli i jwona walima manye te lɔ lekɔli i ;
-
Be xayinxaran wele suulaxayinyaye guye xuma pɔn man x’a tɔyi ye kirεpɔ xa
kusεya, ye xa saãa bɔlɔ la;
-
Be xayinye yaa tɔɔ xuma nεpεε xa kirε manye niãi;
-
Be sɔ lɔyipɔye kirε nɔwuni, be jago syenye laajεn;
-
Be kirε xayinsyenye jiidini manye xa xarina toyi yee turisimu ma, toyipɔye yee
hinipɔye ma ;
-
Be nafolo xayinlɔwu muåɔnye jiidini;
-
Be nɔɔtinnafolo isiniye jiidini Nɔɔru eresɔye niãi (nɔɔtinnafoloye mεnε yee ye bεε;
Mwɔyapɔye syenye hukumu i, kuye xa b’e wele:
-
Syenye myεni:
•
Be Kidali,Gaawo yee Tumudu syenye poyi bye syen xolo xuma
man xa Sahara pεsε;
•
Gaawo- Burεmu-Tawusa;
•
Burεmu- Kidali;
•
Kidali-Timiyawuni( Aliseri soxon);
•
Anefisi -Tesaliti -Bɔruje Baji Mɔkutari;
•
Kidali- Menaka ;
•
Ansɔngo-Menaka- Anderabukani-Nisεεri soxon ;
•
Goma kura-Tumudu;
•
Duwansa-Tumudu;
•
Duwansa-Gaawo (maamyεni);
•
Goosi-Guruma-Araruusi;
•
Boore-Xurεnse-Aka;
•
Muåa-Jafɔrɔɔ-Jya-Tεnεnwu –Yuwaaru;
•
Indelimani-Nisεεri soxon;
•
Ansɔngo-Tesiti-Burukina Faso;
•
Leere-Fasala;
33
-
Pirindixulu jyεrintoye myεni Kidali, Tesaliti, Tawudeni, Menaka, Gaawo
(maamyεni) yee Gundamu.
-
Kuujwɔn gulaloyi xayinnto yee gula loyinto man xa åiãi gaswali la myεni
nɔwunye niãi in x’a sye Tumudu, Gundamu, Diire, Ɲafunke, Gaawo,
Menka, Kidali, Tesaliti, Guruma-Araruusi, Ansɔngo, Tinesako, Abeyibara,
Burεmu, Duwansa, Tεnεnwu,Yuwaaru, Leere.
-
Be Nɔɔru eresɔn siyon gu leni gaasi tiyo ma man xa Sahara pεsε;
-
Be bato fyεãεnto myεni Banba, Diire yee Yuwaaru.
Mwɔya xayinlɔwu pananye kirε syen pa, kuye xo ye wele
-
Be jɔgɔ lɔxɔtɔrɔjanye maamyεni pa manye tin bayin, be lɔxɔtɔrɔjan toriye taani
kabulɔwuye te;
-
Be lapitaani taani Kidali yee Menaka;
-
B’a tɔyi lekɔlinjwɔn manye xa bayi Nɔɔru i na burusiye kirε;
-
Be jyala sεnbεni mwɔye te, mwɔ manye te payina gere kwɔn i , ãwɔn xa in wele
sεdεye pa manye xa åiãi-åiãi be gɔwɔye kyεn gwa yee b’e jyala;
-
Be dawaren xari kεndεya syen pa gereye niãi, jyala pananye syen pa kabu guye niãi;
-
Be lekɔlijan toriye taani Tumudu,Gaawo yee Kidali;
-
Be jidε wele swo lekɔli kantiiniye ma;
-
Be lekɔlimɔriye lo lekɔliye la mayinye xa xaranna mayintye, manye n kon;
-
Be xaranlεlεye yee xarannaaye lo lekɔlinjwɔn guye la, be gabeye lo lekɔlimɔri guye la;
-
Be juuåani gwolanye wele xalinbe guye duumi xuma lekɔli i, xεrεnxεrεn ma yaaåɔn
guye;
-
Be iniwεrisiteye taani Nɔɔru eresɔn guye niãi, b’e suujwɔnye xεrεnxεrεnnaye taani
eresɔn kwɔn-kwɔn syεn niãi;
-
Be yopaxaran suujwɔnbεε lagulani Nɔɔru eresɔnye niãi, be yopa xaranntoye taani;
-
Be xayinxaranntoye maamyεni Kidali,Gaawo yee Tumudu;
-
Be porowa fyεlεxaran liise kwɔn taani eresɔn kwɔn-kwɔn syεn i;
-
Be xayinxarannto kwɔn taani Nɔɔru sεrikili kwɔn- kwɔn syεn i;
-
Be mεninji lo mwɔye la hini te manye ma ;
-
Be Gaawo nɔwun gu orobine ji sεnbεni ;
34
-
Be Tumudu nɔwun gu orobine ji sεnbεni;
-
Be sala sɔxɔwi bayi In Eseri swo InTebusaasi swo Kidali.
Toyi syen pa, kuye xa b’e wele:
-
xayinlɔwu manye xa eresɔnye yee sεrikiliye niãi, be ãwɔnye maamyεni, b’e jida; toyi
yee hini xayinlɔwu manye xa Tumudu, Gaawo yee Esuku, ãwɔnye tεmε x’e
maamyεni, x’e jida;
-
be tuu lɔ åamεnε la sεwεye xuma, manye xa lee toyi yee hini xuma, kaxɔfwɔye xuma,
toyi yee hini nεpεεbεε syenye xuma;
-
be tuulɔ Nɔɔru eresɔnye toyi yee a hini xayinyaye sεwεye la, in x’a sye
jyεmunbɔlɔyaye, swannun åalaxonnaniye, juun pende-pende ãalaxonnaniye yee
fεsitiwaliye.
35
36

Documents pareils