TOLERANCJE OGÓLNE ODLEWÓW

ARCHIWUM ODLEWNICTWA
Rok 2005, Rocznik 5, Nr 17
Archives of Foundry
Year 2005, Volume 5, Book 17
PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308
32/17
TOLERANCJE OGÓLNE ODLEWÓW
M. SIKORA 1
Katedra Systemów Produkcji, Politechnika Łódzka
90-924 ŁÓDŹ, ul. Stefanowskiego 1/15
STRESZCZENIE
W pracy przedstawiono analizę literatury dotyczącej tolerancji ogólnych
odlewów oraz poziomów zwyczajnej dokładności warsztatowej w zakresie wytwarzania
w zakładach obróbki skrawaniem. W jej wyniku opracowano uogólnioną propozycję
poziomów zwyczajnej dokładności odlewni oraz tolerancji wymiarowej i dokładności
wykonania odlewów. Dotyczy ona odlewów z żeliwa i stopów metali nieżelaznych
wykonywanych w formach piaskowych, kokilowych, ciśnieniowych oraz metodą
traconych modeli. Propozycja ta może stanowić podstawę normy dotyczącej
wytwarzania odlewów.
Key words: general tolerance, casting, ordinary workshop accuracy
1.
WSTĘP
Każda część maszyny jest ogólnie identyfikowana przez wymiary. Wymagania
funkcjonalne narzucają na te wymiary określone dokładności. W celu zapewnienia
właściwych wymiarów wszystkich elementów, tolerowanie powinno być kompletne,
tzn. nic nie powinno być pozostawione domysłom do rozstrzygnięcia czy to przez
wykonawcę czy przez kontrolę techniczną ale też nie powinno komplikować działań
zmierzających do uzyskania oczekiwanego efektu.
Celem niniejszej pracy jest dowiedzenie, że wprowadzenie p ojęcia „poziomu
zwyczajnej dokładności odlewniczej danej odlewni” dotyczącej stosowanych w niej
metod wytwarzania odlewów ułatwiłoby wyszukiwanie odpowiedniej odlewni,
ustalenie ceny, uzyskanie założonej dokładności, zmniejszenie liczby barków, a więc
i kosztów.
1
mgr inż., [email protected]
263
Pod pojęciem zwyczajnej dokładności odlewniczej zakładu będzie rozumiane
to że odlewnia ma zwykle charakterystyczną dla niej dokładność wytwarzania
wynikającą z rodzaju i stanu urządzeń, doświadczenie kadry, a także ze stosowanej
technologii.
2.
DOKŁADNOŚĆ ODLEWÓW
PRZEDMIOTOWYCH
W
ASPEKCIE
LITERATURY I NORM
Wybór odpowiedniej metody odlewania z uwagi na uzyskiwaną dokładność
odlewów jest często trudny, ponieważ można ją otrzymać przez zastosowanie kilku
różnych technologii. W tych przypadkach decyduje zazwyczaj analiza ekonomiczna [1].
W tabeli 1 podano optymalne tolerancje wymiarowe dla odlewów o wymiarach
30  50 mm, wykonywanych różnymi technologiami odlewniczymi [2].
Tabela 1. Tolerancje wymiarowe odlewów dla różnych technologii odlewniczych [2]
Table 1. Dimensional tolerances of castings for various casting technologies [2]
Metoda odlewania
Metoda traconych modeli
Metoda Shawa
Odlewanie ciśnieniowe
Odlewanie kokilowe
Odlewanie w formach
piaskowych
Optymalne tolerancje dla
wymiaru 30  50 mm
 0,03   0,1 mm
 0,1   0,3 mm
 0,05   0,2 mm
 0,1   0,3 mm
 1   2 mm
W zakresie tolerancji ogólnych i naddatków na obróbkę skrawaniem odlewów
w Polsce od lutego 1997 roku obowiązuje norma PN-ISO 8062, która jest tłumaczeniem
angielskiej wersji językowej normy międzynarodowej ISO 8062:1994.
Pomimo obowiązywania normy ISO 8062 w polskich odlewniach stosowane
są także inne normy (najczęściej nieaktualnych) np.:
‫ـ‬
PN–H/72–83104 – „Odlewy z żeliwa szarego – Tolerancje wymiarowe, naddatki
na obróbkę skrawaniem i odchyłki masy”,
‫ـ‬
PN–H/72–83154 – „Odlewy ze staliwa – Tolerancje wymiarowe, naddatki na
obróbkę skrawaniem i odchyłki masy”,
‫ـ‬
PN–H/75–83200 – „Odlewy – Tolerancje wymiarowe, naddatki na obróbkę
skrawaniem i odchyłki masy – Nazwy i określenia”,
‫ـ‬
PN–H/76–83205 – „Żeliwo ciągliwe – odlewy – Tolerancje wymiarowe,
naddatki na obróbkę skrawaniem i odchyłki masy”,
‫ـ‬
PN–H/74–83207 – „Odlewy z metali nieżelaznych – Tolerancje wymiarowe,
naddatki na obróbkę skrawaniem i odchyłki masy”,
264
ARCHIWUM ODLEWNICTWA
‫ـ‬
DIN 1680 Teil 2 Okt. 1980 – „Guβrohteile – Allgemeintoleranz–System”
(„Surowe odlewy – System tolerancji ogólnych“),
‫ـ‬
DIN 1688 Teil 4 August 1986 - „Guβrohteile aus Leichtmetallegierungen –
Druckguβ – Allgemeintoleranzen – Bearbeitungszugeben“
(„Surowy odlew ze stopów lekkich – Odlew ciśnieniowy –
Tolerancje ogólne – Opracowanie dodatkowe”).
Występują także normy branżowe np.: z zakresu kolejnictwa (Odlewnia Żeliwa
ZNTK Bydgoszcz Sp. z o.o.), motoryzacji (Mahle Krotoszyn oraz Federal Mogul
Gorzyce), a także z norma amerykańs ka (Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL –
Rzeszów S.A.) zgodnie, z którą wszystkie wymiary są tolerowane indywidualnie na
rysunku.
3.
DOKŁADNOŚĆ ODLEWÓW WYTWARZANYCH W POLSCE
Dla określenia poziomu dokładności odlewów wytwarzanych przez odlewnie
krajowe zwrócono się do wytypowanych jako reprezentatywne z zapytaniem: „Z jaką
dokładnością są w stanie wykonać surowe odlewy, oraz jakich norm dotyczących
tolerancji ogólnych używają w swoim zakładzie?”
Na rysunku 1 przedstawiono zestawienie norm z zakresu tolerancji ogólnych
stosowanych w polskich odlewniach.
Normy stosowane w Polskich odlewniach
Liczba odlewni
7
6
5
4
3
2
1
0
DIN
PN
ISO
Rodzaj Normy
bez lub
inne
Rys. 1. Normy stosowane w polskich odlewniach
Fig. 1. Standards using in polish foundries
Wynika z niego, że prawie połowa odlewni stosuje aktualne normy ISO.
Odlewnie stosujące normy DIN tłumaczą to wymogami jakie im stawiają kontrahenci
głównie niemieccy.
W tabeli 2 podano możliwe do uzyskania klasy dokładności w odlewniach
działających na polskim rynku dla poszczególnych materiałów odlewniczych jak
i metod odlewania.
265
Tabela 2. Klasy dokładności w polskich odlewniach
Table 2. Classes of accuracy in polish foundries
Technologia odlewania
formy piaskowe
Stop
Staliwo
formowanie ręczne
Oznaczenie
klasy
Tolerancja
[mm]
CT 12
CT 12
CT 11
4,4
4,4
3,0
Żeliwo szare
Żeliwo
sferoidalne
CT 12
CT 10
CT 12
4,4
2,2
4,4
Żeliwo
ciągliwe
CT 9
Stopy metali (GTA16/5)
IV
nieżelaznych
V
4.
1,6
(1,2)
1,0÷2,4
1,4÷3,0
formowane maszynowe
ciśnieniowe
Oznaczenie Tolerancja Oznaczenie
klasy
[mm]
klasy
CT 10
CT 10
CT 11
IV
V
2,2
2,2
3,0
brak
tolerancji
CT 10
CT 8
CT 12
GTB 15
GTB 16
IV
V
2,2
1,1
4,4
1,7
2,2
2,0÷4,0
2,4÷5,0
CT10
CT 8
CT 12
GTB 15
GTB 16
2,2
1,1
4,4
1,7
2,2
traconych modeli
Tolerancja Oznaczenie
[mm]
klasy
CT 7
I
II
IV
V
CT 8
CT 9
(GTA 15/5)
III
IV
Tolerancja
[mm]
0,78
0,3÷0,8
0,8÷1,4
brak
tolerancji
1,1
1,6
(0,9)
0,7÷2,0
1,0÷2,4
BUDOWA PROPONOWANYCH UKŁADÓW TOLERANCJ I
Opierając się na obecnie stosowanych normach (PN–H/72–83104, PN–H/72–
83154, PN–H/75–83200, PN–H/76–83205, PN–H/74–83207, PN-ISO 8062, DIN 1680
Teil 2 Okt 1980 oraz DIN 1688 Teil 4 August 1986) z zakresu tolerancji ogólnych
odlewów w naszym kraju zaproponowano układ norm przedstawiony poniżej.
Z norm z serii PN proponuje się zaczerpnąć następujące rozwiązania:
‫ـ‬
zależność wielkości pola tolerancji w zakresie jednej klasy dokładności
od największego wymiaru gabarytowego analizowanego odlewu,
‫ـ‬
utworzenie oddzielnych układów tolerancji dla wybranych grup materiałowych.
Z normy ISO 8062 proponuje się wykorzystać następujące rozwiązania:
‫ـ‬
przyjąć niezależność wielkości naddatku na obróbkę skrawaniem od klasy
dokładności odlewu,
‫ـ‬
ująć w jednym zestawieniu ogólne klasy dokładności odlewów oraz tolerancję
grubości żeber i ścianek,
Z normy DIN proponuje się zaczerpnąć podobnie jak z norm PN oddzielne systemy
tolerancji dla poszczególnych grup materiałowych, a także uzależnienie wielkości
tolerancji ogólnej od gabarytów odlewu (DIN 1688 Teil 4).
266
ARCHIWUM ODLEWNICTWA
W proponowanym podejściu do rozumienia klas tolerancji ogólnych odlewów
należy rozróżnić dwie ścieżki zastosowania ich podziału do:
1. ustalania klasy tolerancji ogólnej odlewu przez konstruktorów i podawania jej
na rysunkach,
2. zastosowania do klasyfikacji odlewni według ich poziomu zwyczajnej
dokładności warsztatowej, przy zachowaniu takich samych o znaczeń jak dla
odlewów.
4.1.
Budowa proponowanego układu tolerancji dla żeliwa szarego
Proponowany podział klas tolerancji
Na wstępie ustalono liczbę klas tolerancji ogólnych odlewów
i ich oznaczenia. Na podstawie danych literaturowych, norm DIN, ISO oraz PN jak
i zebranych informacji z polskich odlewni dotyczących tolerancji z jakimi wykonują
swoje wyroby zostały ustalone 4 klasy. W tabeli 3 przedstawiono proponowane
oznaczenia przyjętych klas tolerancji i odpowiadających im poziomów zwyczajnej
dokładności warsztatowej odlewni.
4.1.1
Tabela 3. Oznaczenia i nazwy przyjętych klas tolerancji odlewów oraz
poziomów zwyczajnej dokładności warsztatowej odlewni
Table 3. Indications and names of accepted classes tolerances of casting
and levels of ordinary workshop accuracy of foundary
Klasa / Poziom
dokładna
średniodokładna
zgrubna
bardzo zgrubna
Oznaczenia:
g – grey cast iron (żeliwo szare),
f – fein (dobrze),
m – medium (średni),
Oznaczenie
gf
gm
gc
gv
c – coarse (zgrubny),
v – very coarse (bardzo zgrubny).
Następnie ustalono przedziały największych wymiarów gabarytowych nie
obrobionego odlewu dla wcześniej ustalonych poszczególnych klas tolerancji ogólnych
odlewów. Takie przyjęcie jest w pełni uzasadnione, ponieważ znacznie trudniej jest
wykonać w danej klasie dokładności odlew o dużej powierzchni aniżeli odlew o
budowie zwartej.
Z przedstawionych danych wyniknęły następujące propozycje zmiany układu
normy z zakresu tolerancji ogólnych surowych odlewów. W tabeli 4 przedstawiono
ustalone przedziały wymiarów podstawowych surowego odlewu, dla których dobrana
została na podstawie danych literaturowych oraz informacji uzyskanych z odlewni,
wielkość tolerancji. Wszystkie tolerancje są symetryczne względem wymiaru
nominalnego.
267
Tabela 4. Proponowane przedziały wymiarów podstawowych surowego odlewu wraz
z wartościami poszczególnych tolerancji
Table 4. Suggested intervals of Basic dimensions of rough casting with values of individual
tolerances
Największy
gabary towy wymiar
nie obrobionego
odlewu [mm]
Klasa
Oznaczenie
gf
gm
gc
gv
4.1.2.
Nazwa
Wymiar podstawowy surowego odlewu [mm]
powy żej
do
do 10
powy żej powy żej powy żej powy żej powy żej powy żej powy żej
10
16
25
40
65
100
160
do 16
do 25
do 40
do 65
do 100
do 160
do 250
...
powy żej
6500
do 10000
-
250
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
1,1
1,2
...
-
250
650
1
1,1
1,2
1,3
1,4
1,6
1,8
2
...
-
dokładna
średniodokładna
zgrubna
bardzo
zgrubna
650
1000
1,25
1,4
1,5
1,6
1,8
2
2,2
2,5
...
-
1000
-
1,5
1,6
1,7
1,8
2
2,2
2,5
2,8
...
-
-
250
1,25
1,4
1,5
1,6
1,8
2
2,2
2,5
...
-
250
650
1,6
1,7
1,8
2
2,2
2,5
2,8
3,2
...
-
650
1000
2
2,2
2,4
2,6
2,8
3,2
3,6
4
...
1000
2500
2,4
2,6
2,8
3,2
3,6
4
4,4
5
...
-
2500
-
2,8
3
3,2
3,6
4
4,4
5
5,6
...
16
-
250
1,6
1,7
1,8
2
2,2
2,5
2,8
3,2
...
-
250
650
2,2
2,4
2,6
2,8
3,2
3,6
4
4,4
...
-
650
1000
2,8
3,2
3,4
3,6
4
4,4
5
6
...
-
1000
2500
-
-
4
4,6
5
5,6
6
7
...
-
2500
-
-
-
5
6
7
8
9
10
...
27
-
250
2,5
2,8
3,2
3,6
4
4,4
5
5,6
...
-
250
650
3,2
3,6
4
4,4
5
5,6
6,2
7
...
-
650
1000
4,2
4,4
4,6
5
5,6
6
7
8
...
-
1000
2500
-
-
5,2
6,2
7
8
9
10
...
-
2500
6500
-
-
6
7
8
9
10
11
...
-
6500
-
-
-
7
8
9
10
11
12
...
38
Dobór naddatków na obróbkę skrawaniem
Racjonalny dobór naddatku dla konkretnego wyrobu jest bardzo ważny. Z tego
względu zaproponowano uniezależnienie naddatku od klasy tolerancji ogólnych tak jak
ma to miejsce w normie PN-ISO 8062:1997.
W proponowanym rozwiązaniu naddatek dobiera się dla wybranej klasy
dokładności o takiej wielkości aby był on większy na danym wymiarze aniżeli
tolerancja wykonania tego wymiaru. W innym przypadku niemożliwym będzie
uzyskanie oczekiwanych dokładności.
268
ARCHIWUM ODLEWNICTWA
Zaproponowano ustalenie 5 stopni naddatków na obróbkę skrawaniem
oznaczonych literami od A do E. Dobór naddatku uzależniono od największego
wymiaru odlewu po końcowej obróbce podobnie jak to jest w normie
PN-ISO 8062:1997. W tabeli 5 zamieszczono propozycję wielkości naddatków dla
odlewów z żeliwa szarego.
Tabela 5. Naddatki na obróbkę skrawaniem dla odlewów z żeliwa szarego
Table 5. M achining allowances for grey cast iron castings
Największy gabarytowy
wymiar odlewu [mm]
do
powyżej
i włącznie
Naddatki na obróbkę skrawaniem [mm]
Stopień naddatku na obróbkę skrawaniem
A
B
C
D
E
-
40
0,3
0,4
0,5
0,5
0,7
40
65
0,3
0,4
0,5
0,7
1
65
100
0,5
0,7
1
1,4
2
100
160
0,8
1,1
1,5
2,2
3
160
250
1
1,4
2
2,8
4
250
400
1,3
1,8
2,5
3,5
5
400
650
1,5
2,2
3
4
6
650
1000
1,8
2,5
3,5
5
7
1000
1600
2
2,8
4
5,5
8
1600
2500
2,2
3,2
4,5
6
9
2500
4000
2,5
3,5
5
7
10
4000
6500
2,8
4
5,5
8
11
6500
10000
3
4,5
6
9
12
4.2. Budowa nowego układu tolerancji dla stopów z metali nieżelaznych
Podział na nowe klasy dokładności
Na postawie danych literaturowych, norm DIN, ISO oraz PN jak i zebranych
informacji z polskich odlewni na temat tolerancji z jakimi wykonują swoje wyroby
zaproponowano 5 klas dokładności. W tabeli 6 przedstawiono proponowane oznaczenia
przyjętych klas tolerancji i odpowiadających im poziomów zwyczajnej dokładności
warsztatowej odlewni.
4.2.1.
Tabela 6. Oznaczenia i nazwy przyjętych klas tolerancji odlewów oraz
poziomów zwyczajnej dokładności warsztatowej odlewni
Table 6. Indications and names of accepted classes tolerances of
casting and levels of ordinary workshop accuracy of foundary
Klasa
bardzo dokładna
dokładna
średniodokładna
zgrubna
bardzo zgrubna
Oznaczenie
ah
af
am
ac
av
269
Oznaczenia:
g – grey cast iron (żeliwo szare),
m – medium (średni),
a – nonferrous alloys (stopy nieżelazne), c – coarse (zgrubny),
f – fein (dobrze),
v – very coarse (bardzo zgrubny).
W tabeli 7 przedstawiono ustalone przedziały wymiarów p odstawowych
surowego odlewu dla których dobrane zostały wielkości tolerancji dla poszczególnych
klas na podstawie danych literaturowych oraz informacji uzyskanych z odlewni.
Tabela 7. Proponowane przedziały wymiarów podstawowych surowego odlewu wraz
z wartościami poszczególnych tolerancji
Table 7. Suggested intervals of Basic dimensions of rough casting with values of individual
tolerances
Klasa
am
ac
av
270
bardzo
dokładna
dokładna
średniodokładna
af
zgrubna
ah
Nazwa
bardzo zgrubna
Oznaczenie
Największy gabary towy
wy miar nieobrobionego
odlewu [mm]
powy żej
Wymiar podstawowy surowego odlewu [mm]
powyżej powyżej powyżej powyżej powyżej powyżej powyżej powyżej
3
6
10
16
25
40
65
100
do 6
do 10
do 16
do 25
do 40
do 65
do 100 do 160
...
powyżej
1200
do 1800
do
do 3
40
40
100
0,14
0,16
0,16
0,22
0,22
0,28
00,28
0,32
0,32
0,38
0,38
0,44
0,5
0,56
-
...
...
-
100
250
0,22
0,28
0,32
0,38
0,44
0,5
0,56
0,6
0,7
...
-
250
500
0,28
0,32
0,38
0,44
0,5
0,56
0,6
0,7
0,8
...
-
-
40
0,22
0,28
0,32
0,38
0,44
0,5
-
-
-
...
-
40
100
100
250
0,28
0,32
0,32
0,38
0,38
0,44
0,44
0,5
0,5
0,56
0,56
0,64
0,64
0,72
0,72
0,8
0,9
...
...
-
250
500
0,38
0,44
0,5
0,56
0,64
0,72
0,8
0,9
1
...
-
500
800
0,44
0,5
0,56
0,64
0,72
0,8
0,9
1
1,1
...
-
-
40
0,44
0,5
0,56
0,64
0,72
0,8
-
-
-
...
40
100
0,5
0,56
0,64
0,72
0,8
0,9
1
1,1
1,3
...
-
100
250
0,56
0,64
0,72
0,8
0,9
1
1,1
1,3
1,5
...
250
500
0,64
0,72
0,8
0,9
1
1,1
1,3
1,5
1,7
...
-
500
800
0,72
0,8
0,9
1
1,1
1,3
1,5
1,7
1,9
...
-
800
1200
0,8
0,9
1
1,1
1,3
1,5
1,7
1,9
2,1
40
40
100
1,1
1,3
1,2
1,5
1,3
1,7
1,4
1,9
1,5
2,1
1,6
2,3
2,5
2,7
-
...
-
...
-
100
250
1,5
1,7
1,9
2,1
2,3
2,5
2,7
3
3,2
...
-
250
500
500
800
1,7
1,9
1,9
2,1
2,1
2,3
2,3
2,5
2,5
2,7
2,7
3
3
3,2
3,2
3,6
3,6
4,4
...
...
-
800
1200
2,1
2,3
2,5
2,7
3
3,2
3,6
4,4
5
...
-
-
40
2,1
2,3
2,5
2,7
3
3,2
-
-
-
...
40
100
2,3
2,5
2,7
3
3,2
3,6
4
4,4
-
...
-
100
250
250
500
2,5
2,7
2,7
3
3
3,2
3,2
3,6
3,6
4
4
4,4
4,4
5
5
5,6
5,6
6,2
...
...
-
500
800
3,2
3,6
4
4,4
5
5,6
6,2
7
8
...
-
800
1200
3,6
4
4,4
5
5,6
6,2
7
8
9
...
-
1200
1800
4
4,4
5
5,6
6,2
7
8
9
10
...
20
-
-
ARCHIWUM ODLEWNICTWA
4.2.2.
Dobór naddatków na obróbkę skrawaniem
W przypadku stopów metali nieżelaznych również proponuje się aby naddatki
obróbkowe uniezależnić od klas tolerancji. Ponieważ rozpiętość technologii odlewania
w jakich wykonywane są odlewy z tych materiałów jest duża, dlatego zaproponowano
siedem stopni naddatków na obróbkę skrawaniem, które są oznaczane literami od A do
F. Tak duża liczba ma na celu umożliwienie doboru optymalnego naddatku do
stosowanej technologii wytwarzania. W tabeli 8 zamieszczono propozycję wielkości
naddatków dla odlewów ze stopów metali nieżelaznych.
Tabela 8. Naddatki na obróbkę skrawaniem dla odlewów ze stopów metali nieżelaznych
Table 8. M achining allowances for non-ferrous alloys castings
Naddatki na obróbkę skrawaniem [mm]
Największy gabarytowy
wymiar odlewu [mm]
Stopień naddatku na obróbkę skrawaniem
powyżej
do
i włącznie
A
B
C
D
E
E
F
5.
-
40
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,5
0,7
40
65
0,2
0,3
0,3
0,4
0,5
0,7
1
65
100
0,3
0,4
0,5
0,7
1
1,4
2
100
160
0,4
0,5
0,8
1,1
1,5
2,2
3
160
250
0,5
0,7
1
1,4
2
2,8
4
250
350
0,7
0,9
1,3
1,8
2,5
3,5
5
350
500
0,8
1,1
1,5
2,2
3
4
6
500
650
0,9
1,2
1,8
2,5
3,5
5
7
650
800
1
1,4
2
2,8
4
5,5
8
800
1000
1,1
1,6
2,2
3,2
4,5
6
9
1000
1200
1,3
1,8
2,5
3,5
5
7
10
1200
1500
1,4
2
2,8
4
5,5
8
11
WNIOSKI
Przeprowadzona analiza upoważnia do sformułowania następujących wniosków:
odlewnie krajowe stosują różne normy z zakresu tolerancji ogólnych odlewów;
zarówno PN, DIN jak i ISO,
przyjęto górną granicę pierwszego przedziału tolerancji wymiaru
podstawowego odlewu dla żeliwa szarego na 10 mm,
dla żeliwa pozostawiono zgodnie z PN cztery klasy tolerancji wykonania
odlewów, a dla stopów metali nieżelaznych zaproponowano pięć klas
tolerancji od bardzo dokładnej, poprzez dokładną, średnio dokładną, zgrubną
do bardzo zgrubnej,
wielkości tolerancji wykonania odlewów uzależniono od największego
wymiaru gabarytowego odlewu,
271
-
-
przyjęto że naddatki obróbkowe nie powinny być związane z klasą dokładności
wykonania odlewu, stąd zaproponowano ich uniezależnienie, jak występuje to
w normie PN-ISO 8062:1997,
zaproponowano system tolerancji ogólnych, który z całą pewnością ułatwi
komunikację pomiędzy zamawiającym, a odlewnią wykonującą zlecenie,
wprowadzenie pojęcia „poziomu zwyczajnej dokładności odlewniczej danej
odlewni” pozwoliłoby na uporządkowanie rynku w zakresie możliwości
odlewni w kwestii dokładności wykonania jaką oferują.
LITERATURA
[1] Skarbiński M.: Technologia konstrukcji maszyn, Wydawnictwo NaukowoTechniczne, Warszawa 1982,
[2] Luśniak-Lech L. Stachańczyk J., Łempicki J.: Metoda wytapianych modeli,
konstrukcja odlewów zalecenia technologiczne, Instytut Odlewnictwa
Kraków 1979,
[3] Sakwa W.: Żeliwo, Wydawnictwo Śląsk 1974.
GENERAL TOLERANCES OF CASTINGS
SUMMARY
In this paper an analysis of literature respecting general tolerances of castings
and levels of ordinary workshop accuracy in the range of production in machining
plants hale been presented. In its result generalized proposition of ordinary accuracy of
foundry, the dimensional tolerance and the accuracy of castings production have been
elaborated. It concerns cast iron and non-ferrous castings fabricated in sand, permanent
and pressure moulds and by lost models method. This proposition can the basis of the
standard concerning fabricate of castings.
Recenzował: prof. dr hab. inż. Stanisław Pietrowski
272