Klik hier - Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de
Transcription
Klik hier - Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de
KENNISGEVING Project-MER voor het Eurostadium Brussels Opdrachtgever: Ghelamco Invest nv Titel Project-MER voor het Eurostadium Brussels Opdrachtgever Ghelamco Invest nv Contactpersoon opdrachtgever De heer Simon Gheysens Opdrachthouder TECHNUM (Tractebel Engineering n.v.) Ilgatlaan 23 - 3500 Hasselt T +32 11 288 600 Contactpersoon opdrachthouder Anne Devivier Datum 10/08/2015 Versienummer 06 Projectnummer T.002071.1006 KWALITEIT DOCUMENTGESCHIEDENIS Versie Datum Opmerkingen 6 10/08/2015 Finale versie 5 26/06/2015 Ontwerpversie voor dienst Mer 4 13/05/2015 Screening door opdrachtgever 3 13/04/2015 Juridische screening 2 02/04/2015 Screening door MER-coördinator 1 11/03/2015 Draft DOCUMENTVERANTWOORDELIJKHEID Datum Auteurs Anne Devivier, Koen Couderé, Jan Dumez, Cathérine Cassan, Marloes Cattersel, Johan Versieren, Chris Neuteleers, Bieke Cloet, Nele Aerts 10/08/2015 Datum Documentscreener Koen Couderé BESTANDSINFORMATIE Bestandsnaam Sr006adv_Kennisgeving.docx Laatst opgeslagen 10/08/2015 10/08/2015 INHOUD 1. 2. 3. Inleiding __________________________________________________________ 7 1.1 Waarom deze kennisgeving _________________________________________________ 7 1.2 Leeswijzer _______________________________________________________________ 8 1.3 Hoe wordt de inspraak op de Kennisgeving georganiseerd _________________________ 9 Algemene inlichtingen ______________________________________________ 11 2.1 Beknopte voorstelling van het project ________________________________________ 11 2.2 Initiatiefnemer ___________________________________________________________ 12 2.3 Toetsing aan de project-m.e.r.-plicht _________________________________________ 12 2.4 Samenstelling van het team van deskundigen __________________________________ 14 Wettelijk kader milieueffectrapportage _________________________________ 17 3.1 m.e.r.-procedure _________________________________________________________ 17 3.2 Verdere besluitvorming ____________________________________________________ 20 4. Verantwoording van het project _______________________________________ 21 5. Administratieve, ruimtelijke, juridische en beleidsmatige situering ____________ 23 6. 7. 5.1 Administratieve situering ___________________________________________________ 23 5.2 Ruimtelijke situering ______________________________________________________ 23 5.3 Juridische en beleidsmatige situering _________________________________________ 23 Projectbeschrijving _________________________________________________ 43 6.1 Huidig gebruik van het projectgebied _________________________________________ 43 6.2 Inplanting _______________________________________________________________ 44 6.3 Ontwerp ________________________________________________________________ 46 6.4 Geïntegreerde milieu- en duurzaamheidsmaatregelen____________________________ 65 6.5 Groenvoorzieningen _______________________________________________________ 68 6.6 Ontsluiting ______________________________________________________________ 68 6.7 Parking _________________________________________________________________ 71 6.8 Beschrijving en fasering van de werken _______________________________________ 72 Interferentie met andere plannen en projecten ___________________________ 75 7.1 Optimalisatie noordelijk deel R0 _____________________________________________ 75 7.2 Verbindingsweg Brussels Expo en de heraanleg en uitbreiding van het Verregatpark. ____________________________________________________________ 75 7.3 NEO 77 7.4 Brabantnet ______________________________________________________________ 78 7.5 METRO _________________________________________________________________ 80 8. Relevante informatie uit bestaande onderzoeken _________________________ 81 9. Alternatieven _____________________________________________________ 83 TECHNUM Inhoud i 10. 9.1 Nulalternatief ____________________________________________________________ 83 9.2 Doelstellingsalternatieven __________________________________________________ 83 9.3 Locatiealternatieven_______________________________________________________ 83 9.4 Inrichtingsalternatieven ____________________________________________________ 88 9.5 Uitvoeringsalternatieven ___________________________________________________ 94 9.6 Ontsluitingsalternatieven ___________________________________________________ 94 9.7 Exploitatiealternatieven ____________________________________________________ 97 Scoping __________________________________________________________ 99 10.1 Ingrepen _______________________________________________________________ 99 10.2 Effecten _______________________________________________________________ 100 11. Afbakening van het studiegebied, de referentiesituatie, de ontwikkelingsscenario’s en de geplande toestand ________________________ 109 11.1 Studiegebied ___________________________________________________________ 109 11.2 Referentiesituatie ________________________________________________________ 110 11.3 Geplande situatie ________________________________________________________ 110 12. Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en beoordeling _____________________________________________________ 111 12.1 Algemeen ______________________________________________________________ 111 12.2 Discipline Mens – Mobiliteit ________________________________________________ 112 12.3 Discipline Lucht _________________________________________________________ 123 12.5 Discipline Geluid en Trillingen ______________________________________________ 130 12.6 Discipline Mens – Ruimtelijke aspecten ______________________________________ 139 12.7 Discipline Bodem ________________________________________________________ 147 12.8 Discipline Water _________________________________________________________ 151 12.9 Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie ______________________ 155 12.10 Discipline Mens – Hinder, veiligheid en gezondheid _____________________________ 162 13. Gewestgrens- en grensoverschrijdende milieueffecten ____________________ 165 14. Voorstel inhoudsopgave van het MER __________________________________ 167 15. Referentielijst ____________________________________________________ 169 16. Verklarende woordenlijst ___________________________________________ 171 17. Bijlagen ________________________________________________________ 175 Bijlage 1. Luchtkwaliteitsgrenswaarden of -doelstellingen __________________________ 175 Bijlage 2. Nota over de bepaling van de meetpunten en de uitvoeringsmodaliteiten bij de geluidsmetingen. _____________________________________________________ 185 ii Project-MER voor het Eurostadium Brussels FIGUREN Figuur 1 Impressie van de toekomstige invulling van de site. _____________________________ 11 Figuur 2 Stroomschema van de mer-procedure ________________________________________ 19 Figuur 3 Huidige ontsluiting Parking C op macro-niveau _________________________________ 43 Figuur 4 Huidige ontsluiting Parking C micro-niveau ____________________________________ 44 Figuur 5 Inplantingsplan __________________________________________________________ 45 Figuur 6 Beelden van het nieuwe multifunctioneel complex ______________________________ 47 Figuur 7 Grondplan multifunctioneel complex niveau -3 _________________________________ 48 Figuur 8 Grondplan multifunctioneel complex niveau -2 _________________________________ 49 Figuur 9 Grondplan multifunctioneel complex niveau -1 _________________________________ 50 Figuur 10 Grondplan multifunctioneel complex niveau 0 __________________________________ 51 Figuur 11 Grondplan multifunctioneel complex niveau 0 Mezzanine _________________________ 52 Figuur 12 Grondplan multifunctioneel complex niveau 1 __________________________________ 53 Figuur 13 Grondplan multifunctioneel complex niveau 2 __________________________________ 54 Figuur 14 Grondplan multifunctioneel complex niveau 3 __________________________________ 55 Figuur 15 Grondplan multifunctioneel complex niveau 4 __________________________________ 56 Figuur 16 Grondplan multifunctioneel complex niveau 5 __________________________________ 57 Figuur 17 Grondplan multifunctioneel complex niveau 6 __________________________________ 58 Figuur 18 Grondplan -4 parking ______________________________________________________ 60 Figuur 19 Grondplan -3 parking ______________________________________________________ 61 Figuur 20 Grondplan -2 parking ______________________________________________________ 62 Figuur 21 Grondplan -1 parking ______________________________________________________ 63 Figuur 22 Doorsnede parking, innovatiecampus en multifunctioneel complex _________________ 64 Figuur 23 Ontsluiting parking C naar R0, basisalternatief, richting Antwerpen _________________ 69 Figuur 24 Ontsluiting parking C naar R0, basisalternatief, richting Gent ______________________ 70 Figuur 25 Fasering ________________________________________________________________ 74 Figuur 26 Schetsontwerp van verbindingsweg en heraanleg Verregatpark ____________________ 76 TECHNUM Figuren iii Figuur 27 Aansluiting van multifunctioneel complex op verbindingsweg Expo _________________ 77 Figuur 28 Inrichtingsplan van het NEO-project __________________________________________ 78 Figuur 29 Brabantnet ______________________________________________________________ 79 Figuur 30 Situering op stratenplan ___________________________________________________ 84 Figuur 31 Situering op stratenplan ___________________________________________________ 85 Figuur 32 Situering op stratenplan ___________________________________________________ 87 Figuur 33 Grondplan -4 parking (Variant 12.000 parkeerplaatsen) __________________________ 89 Figuur 34 Grondplan -3 parking (Variant 12.000 parkeerplaatsen) __________________________ 90 Figuur 35 Grondplan -2 parking (Variant 12.000 parkeerplaatsen) __________________________ 91 Figuur 36 Grondplan -1 parking (Variant 12.000 parkeerplaatsen) __________________________ 92 Figuur 37 Dwarsprofiel parking (Variant 12.000 parkeerplaatsen) __________________________ 93 Figuur 38 Optimalisatie aansluiting R0. Ontsluitingsalternatief (rechts) ten opzichte van het basisalternatief (links) _____________________________________________________ 95 Figuur 39 Optimalisatie interne weefzone. Ontsluitingsalternatief (rechts) ten opzichte van het basisalternatief (links) __________________________________________________ 95 Figuur 40 Optimalisatie aansluiting R0 ________________________________________________ 96 Figuur 41 Ontsluiting woonwijk naar R0 _______________________________________________ 97 Figuur 42 Situering van de nabijgelegen woningen _____________________________________ 103 Figuur 43 Foto’s van de talud ten oosten van parking C _________________________________ 104 Figuur 44 Geluidscontourenkaart wegverkeer Lden _____________________________________ 104 Figuur 45 Opbouw verkeersmodel referentiesituatie (weergave: intensiteiten avondspits) ______ 114 Figuur 46 Te bestuderen in- en uitvoegbewegingen, weefbewegingen en kruispunten _________ 118 TABELLEN Tabel 1 Juridische randvoorwaarden ________________________________________________ 24 Tabel 2 Beleidsmatige randvoorwaarden _____________________________________________ 37 Tabel 3 Voorziene verhardingen en hemelwaterbuffering _______________________________ 66 Tabel 4 Fasering van de werken ___________________________________________________ 72 Tabel 5 Geluidsvermogens van de aangewende geluidsbronnen _________________________ 102 iv Project-MER voor het Eurostadium Brussels Tabel 6 Ingreep-effectenschema (potentiële, te onderzoeken effecten) ___________________ 106 Tabel 7 Beoordelingscriteria voor de discipline Mens-Mobiliteit __________________________ 115 Tabel 8 Beoordelingskader langzaam verkeer ________________________________________ 116 Tabel 9 Beoordelingskader openbaar vervoer ________________________________________ 117 Tabel 10 Beoordelingskader parkeerdruk ____________________________________________ 117 Tabel 11 Beoordelingskader verkeersafwikkeling ______________________________________ 120 Tabel 12 Beoordelingskader verkeersleefbaarheid _____________________________________ 121 Tabel 13 Beoordelingskader verkeersveiligheid ________________________________________ 121 Tabel 14 Beoordelingskader lucht in functie van berekende bijdrage in vergelijking met de situatie bij autonome ontwikkeling, incl. koppeling met milderende maatregelen (Richtlijnenboek Lucht, 2012) ______________________________________________ 128 Tabel 15 Beoordelingstabel mens – ruimtelijke aspecten ________________________________ 142 Tabel 16 Beoordelingscriteria voor de discipline Bodem _________________________________ 148 Tabel 17 Beoordelingskader discipline Bodem _________________________________________ 149 Tabel 18 Beoordelingscriteria voor de discipline Water __________________________________ 152 Tabel 19 Beoordelingskader discipline Water _________________________________________ 153 Tabel 20 Effectgroepen, criteria, methodologie discipline Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie ____________________________________________________________ 158 Tabel 21 Beoordelingskader voor de discipline Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie ____________________________________________________________ 159 Tabel 22 Luchtkwaliteitdoelstellingen overeenkomstig de Europese Kaderrichtlijn ‘Lucht’ (herziening goedgekeurd op 14 april 2008) ___________________________________ 175 Tabel 23 Regelgeving voor CO (richtlijn 2008/50/EG en WGO 2000) ______________________ 177 Tabel 24 Toetsing van CO aan de WGO-richtwaarde ___________________________________ 177 Tabel 25 Jaargemiddelde grens- en streefwaarden inzake depositie van zware metalen uitgedrukt in µg/m².dag __________________________________________________ 178 Tabel 26 Jaargemiddelde grens- en streefwaarden inzake zware metalen in omgevingslucht, uitgedrukt in µg/m³ ______________________________________________________ 179 Tabel 27 Beleidsdoelstellingen in Zeq/ha.jaar voor verzurende depositie (bron: VMM jaarrapporten) __________________________________________________________ 179 Tabel 28 Emissiedoelstellingen 2010 vastgelegd overeenkomstig de NEC-richtlijn ___________ 182 Tabel 29 Reductiedoelstellingen voor België cfr herziening Protocol van Göteborg (2012) _____ 183 TECHNUM TABELLEN v Tabel 30 vi Emissieplafonds cfr herziening Protocol van Göteborg (2012) ____________________ 183 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 1. INLEIDING 1.1 Waarom deze kennisgeving Deze kennisgeving heeft betrekking op het project-milieueffectrapport (hierna: “projectMER”) voor de bouw en exploitatie van een multifunctioneel complex (het hoofdgebouw), een park, een ondergrondse parking, de Innovatiecampus (een multifunctioneel gebouw waarin diverse functies zal worden voorzien), het Paviljoen (een gebouw waarin socioculturele inrichtingen worden voorzien) en de bijhorende ontsluiting op de Heizel. In deze kennisgeving vindt u een beschrijving van de manier waarop deze studie zal uitgevoerd worden. Het kennisgevingsdossier geeft informatie over het “ wat”, “waarom” en “hoe” van het project. Milieueffectrapportage (m.e.r.) is de procedure die al dan niet leidt tot het opstellen en goedkeuren van een milieueffectrapport over een voorgenomen plan, programma en/of project en in voorkomend geval tot het gebruik ervan als hulpmiddel bij de besluitvorming omtrent deze actie. Een project-MER is een openbaar document waarin de te verwachten gevolgen voor mens en milieu van een voorgenomen project en van de redelijkerwijze in beschouwing te nemen alternatieven, in hun onderlinge samenhang op een systematische en wetenschappelijk verantwoorde wijze, worden geanalyseerd en geëvalueerd, en aangegeven wordt op welke wijze de aanzienlijke milieueffecten vermeden, beperkt, verholpen of gecompenseerd kunnen worden. Milieueffectrapportage geeft de overheid de kans om mogelijke milieueffecten grondig in overweging te nemen vooraleer zij over de uitvoering van het plan of het project een besluit neemt. Een project-MER is een informatief instrument en geen beslissingsinstrument. De conclusies van het project-MER moeten echter ook doorwerken in de besluitvorming. Het project-MER zal bij de formulering van de mogelijke alternatieven, milderende of compenserende maatregelen hiermee rekening houden. De beslissing die uiteindelijk zal genomen worden door de bevoegde overheid over de vergunbaarheid van het project onderworpen aan de m.e.r.-plicht, zal niet uitsluitend rekening houden met de milieueffecten. Er zal ook rekening houden met andere sectoren (sociale, economische en technische belangen) en met de bezwaren uit het openbaar onderzoek. Bij het opstellen van een project-MER moeten regels gevolgd worden die vastgesteld zijn in Titel IV van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (BS 3 juni 1995, hierna: het “DABM”). Het indienen van de kennisgeving is het formele begin van de m.e.r.-procedure, het geheel van wettelijk vastgelegde stappen voor het opstellen, beoordelen en gebruiken van een project-MER. In voorliggende kennisgeving wordt beschreven welk project de initiatiefnemer wenst uit te voeren en hoe de gevolgen voor de natuur en het milieu van het project zullen worden bestudeerd. De kennisgeving geeft de blauwdruk aan van het project-MER, dat op basis van dit dossier en van de richtlijnen van de dienst Mer zal opgesteld worden. Op basis van de kennisgeving krijgen het publiek en alle betrokken administraties de mogelijkheid om opmerkingen te geven over de gewenste inhoud van het milieueffectrapport en over de alternatieven die moeten bestudeerd worden, over de TECHNUM Inleiding 7 effecten die ermee samenhangen en over de manier waarop de effecten bestudeerd worden. Deze kennisgeving is dan ook te beschouwen als een uitnodiging aan alle betrokkenen om mee te denken over de gewenste inhoud van het milieueffectrapport. 1.2 Leeswijzer Deze kennisgeving omvat zestien hoofdstukken, inclusief dit inleidend hoofdstuk (Hoofdstuk 1). Hieronder wordt kort de inhoud van de verdere hoofdstukken omschreven. Hoofdstuk 2 geeft algemene inlichtingen met betrekking tot de initiatiefnemer van het project en het team van erkende m.e.r.-deskundigen die het onderzoek voor het projectmilieueffectrapport zullen uitvoeren. Daarnaast wordt het project getoetst aan de projectMER-plicht. In hoofdstuk 3 wordt het wettelijk kader voor milieueffectrapportage voor projecten op Vlaams niveau toegelicht. Tevens wordt de procedure voor de uitvoering van een projectm.e.r. in Vlaanderen, waar deze ‘kennisgeving’ in past, beschreven en toegelicht. Hoofdstuk 4 behandelt de probleemstelling die geleid heeft tot het uitwerken van het project. Hier wordt aangegeven waarom het project noodzakelijk is. In hoofdstuk 5 wordt de ruimtelijke, administratieve, juridische en beleidsmatige situering van het project beschreven. In hoofdstuk 6 wordt het project beschreven. In hoofdstuk 7 wordt besproken met welke plannen en projecten het voorliggend project kan interfereren. Hoofdstuk 8 geeft aan welke alternatieven de initiatiefnemer in het project-MER wil laten onderzoeken. Hoofdstuk 9 geeft een overzicht van de beschikbare relevante informatie uit bestaande onderzoeken. In hoofdstuk 10 wordt een eerste analyse gemaakt van de te verwachten effecten op het milieu ten gevolge van de aanleg en de exploitatie van het voorgestelde project. Een schema met de voornaamste oorzaak-gevolgrelaties van het project wordt weergegeven op p 83. In hoofdstuk 11 worden een aantal uitgangspunten voor de milieueffectrapportage vastgelegd: wat wordt bedoeld met projectgebied en studiegebied, binnen welk gebied en welke periode worden effecten verwacht? Hoe wordt de impact van het project bepaald? Hoofdstuk 12 geeft per discipline aan welke methode zal gevolgd worden voor het bepalen van de milieu-impact, van welke basisgegevens daarbij zal gebruik gemaakt worden en welke normen eventueel worden gebruikt om de resultaten van de impactbepaling aan te toetsen. In hoofdstuk 13 wordt nagegaan of grensoverschrijdende milieueffecten verwacht worden. Hoofdstuk 14 stelt de globale inhoudstafel van het op te maken milieueffectrapport (MER) voor. 8 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Tot slot zijn nog een referentielijst (hoofdstuk 15) en een verklarende woordenlijst toegevoegd (hoofdstuk 16). 1.3 Hoe wordt de inspraak op de Kennisgeving georganiseerd 1.3.1 Doel van de terinzagelegging Alle betrokkenen worden door de terinzagelegging van de kennisgeving op de hoogte gebracht van het voorgenomen project en worden uitgenodigd om hun visie te geven op de volledigheid van het geplande onderzoek naar de mogelijke effecten in het project-MER. Het is de bedoeling dat er uit de inspraak zoveel mogelijk zinvolle en bruikbare ideeën komen om het onderzoek in de project-m.e.r. te verbeteren en/of te vervolledigen. Het publiek, alsook het maatschappelijke middenveld en alle andere betrokken instanties krijgen de mogelijkheid om aanvullingen te geven over de nodige inhoud van het project-MER en in het bijzonder over de te onderzoeken effecten of maatregelen. 1.3.2 Termijn en praktische informatie De gemeente, waar het MER-plichtige project gepland is1, dient een afschrift van de kennisgeving ter inzage te leggen gedurende een termijn van maximaal 30 dagen. Tijdens deze termijn heeft het college van burgemeester en schepenen de tijd om de opmerkingen van het betrokken publiek naar de dienst Mer te sturen. Voor het project “Eurostadium Brussels” betreft het de gemeente Grimbergen. Eventuele opmerkingen van burgers op het kennisgevingsdossier worden tijdens de terinzagelegging bij voorkeur ingediend bij de gemeente Grimbergen, met vermelding van “Eurostadium Brussels”: Gemeente Grimbergen Prinsenstraat 3 1850 Grimbergen 02 260 12 11 De opmerkingen kunnen ook rechtstreeks aan de bevoegde administratie voor de uitvoering van de m.e.r.-wetgeving van het Vlaams Gewest worden overgemaakt: Vlaamse overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Dienst Milieueffectrapportagebeheer Graaf de Ferrarisgebouw (3de verdieping) Koning Albert II-laan 20, bus 8 1000 BRUSSEL e-mail: [email protected] 1 TECHNUM Andere in het Vlaams Gewest gelegen gemeenten waar eventueel ook gevolgen van het project te verwachten zijn kunnen ook vrijwillig de kennisgeving ter inzage leggen. Dit is hier bijvoorbeeld het geval voor de Gemeente Wemmel. De te volgend procedure is dezelfde als die bij de gemeente(n) waar het project zich situeert. Inleiding 9 Voor de inspraak kan gebruik gemaakt worden van een digitaal inspraakformulier dat beschikbaar is op de website van de dienst Mer http://www.mervlaanderen.be (http://www.lne.be/themas/milieueffectrapportage/inspraak/digitaal-inspreken-op-eenkennisgevingsnota). Op dit formulier dient steeds de titel van het project-MER duidelijk ingevuld te worden.. Op de website is ook een folder beschikbaar met meer informatie over de inspraakprocedure en de manier waarop geldige opmerkingen kunnen worden ingediend. Deze folder kan ook aangevraagd worden via [email protected]. Bij de milieuambtenaar van de betrokken gemeenten kan ook meer informatie verkregen worden over de inspraakprocedure. 1.3.3 Wat zijn nuttige inspraakreacties? De terinzagelegging is geen openbaar onderzoek waarbij bezwaarschriften kunnen ingediend worden. Bezwaarschriften op het project kunnen enkel ingediend worden tijdens het openbaar onderzoek dat georganiseerd zal worden naar aanleiding van de vergunningsaanvragen. Dit is dus tijdens de latere besluitvormingsprocedure en niet gedurende de m.e.r.-procedure. Het milieueffectrapport is bij een dergelijk openbaar onderzoek overigens bruikbaar als instrument om bezwaarschriften te onderbouwen maar ook een basis om ze te weerleggen. Zoals eerder vermeld kan de dienst Mer enkel zinvolle reacties gebruiken voor het opstellen van richtlijnen die de initiatiefnemer en de deskundigen moeten volgen bij het opstellen van het project-MER. Dit kunnen opmerkingen zijn over de vorm en presentatie van het projectMER maar ook inhoudelijke opmerkingen zoals opmerkingen over het voorgenomen project zelf, over de alternatieven, over de beschrijving van de bestaande toestand, milieueffecten en milderende maatregelen, over de opvolging en evaluatie van de effecten, over de leemten in de kennis,…. 1.3.4 Wat gebeurt er met inspraakreacties? Binnen de 30 dagen na de aanvang van de terinzagelegging bezorgt het college van burgemeester en schepenen de opmerkingen van de publieke inspraak en de eigen opmerkingen aan de administratie (de dienst Mer). De dienst Mer bestudeert en verwerkt de reacties en bepaalt welke opmerkingen en aanvullingen aanleiding geven tot uitbreiding of beperking van het onderzoek. De richtlijnen voor het project-MER die na de periode van terinzagelegging door de dienst Mer worden opgesteld, vormen, samen met de kennisgeving, het eigenlijke onderzoekskader waar de m.e.r.-deskundigen die het projectMER zullen opmaken mee zullen werken. 10 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 2. ALGEMENE INLICHTINGEN 2.1 Beknopte voorstelling van het project Ghelamco wenst een multifunctioneel complex te bouwen gelegen op de huidige parking C (op het grondgebied van de gemeente Grimbergen) op de Heizelvlakte. Het multifunctioneel complex betreft een gebouw met een recreatieve functie (voetbalstadion), een ondergrondse parking en overige functies (horeca, hotelformule, kantoren en diensten, openbare en private nuts- en gemeenschapsvoorzieningen en socio-culturele inrichtingen). Het voetbalstadion in het multifunctioneel complex zal onder meer gebruikt worden als nationaal stadion in combinatie met het gebruik door Royal Sporting Club Anderlecht. Tevens werd het voetbalstadion zodanig ontworpen dat het kan worden ingeschakeld bij het Europees kampioenschap in 2020. Daarnaast voorziet het project in de bouw van een Innovatiecampus (een multifunctioneel gebouw waarin diverse functies worden voorzien), de bouw van het Paviljoen (een gebouw voor socio-culturele inrichtingen), de aanleg van een park en de aanleg van de bijhorende ontsluiting (zie Figuur 1). Figuur 1 Impressie van de toekomstige invulling van de site. In het project-MER zullen de effecten van dit project op het milieu onderzocht worden. Hierbij worden volgende disciplines bestudeerd: Sleuteldisciplines: zijn disciplines die diepgaand in een MER/ontheffingsnota /screeningsnota onderzocht moeten worden (en in het geval van een project-MER ook door erkende MER-deskundigen) TECHNUM Mens – Mobiliteit Lucht Geluid en Trillingen Mens – Ruimtelijke aspecten Algemene inlichtingen 11 Nevendisciplines: zijn disciplines die minder diepgaand bestudeerd moeten worden in een MER/ontheffingsnota of screeningsnota. (Nevendisciplines kunnen in een project-MER door een MER-coördinator beschreven worden) Bodem Water Landschap, Bouwkundig erfgoed & Archeologie Mens – Hinder, veiligheid en gezondheid Gezien de ligging in een stedelijke omgeving en het ontbreken van natuurwaarden in of in de onmiddelijke omgeving van het projectgebied, zal de discipline Fauna & Flora niet verder onderzocht worden in het project-MER. 2.2 Initiatiefnemer De initiatiefnemer van het project is de instantie die het project wil realiseren: Ghelamco Invest nv Zwaanhofweg 10 8900 Ieper 2.3 Toetsing aan de project-m.e.r.-plicht 2.3.1 Juridisch en beleidsmatig kader Overeenkomstig artikel 4.3.2 van het DABM wijst de Vlaamse regering (i) de categorieën van projecten waarvoor een project-MER moet worden opgesteld, (ii) de categorieën van projecten waarvoor een project-MER of een gemotiveerd verzoek tot ontheffing van de rapportageverplichting moet worden opgesteld en (iii) categorieën van projecten aan waarvoor een project-MER of een project-m.e.r.-screeningsnota moet worden opgesteld aan. De categorieën van projecten waarvoor een project-MER moet worden opgesteld, zijn vermeld in bijlage I en bijlage II van het besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage (BS 17 februari 2005, hierna: het “MER-Besluit”). Bijlage I projecten zijn hierbij steeds project-MER-plichtig. Bijlage II projecten zijn eveneens project-MER-plichtig maar de initiatiefnemer kan een gemotiveerd verzoek tot ontheffing van project-MER-plicht indienen bij de bevoegde overheid (dienst Mer). Een dergelijke ontheffing is mogelijk indien: 12 vroeger al een plan-MER over een plan of programma waarin het voorgenomen project past, werd goedgekeurd en een nieuw project-MER redelijkerwijze geen nieuwe of bijkomende gegevens over aanzienlijke milieueffecten kan bevatten of; al een project-MER werd goedgekeurd over een project waarvan het voorgenomen initiatief een herhaling, voortzetting of alternatief is en een nieuw project-MER Project-MER voor het Eurostadium Brussels redelijkerwijze geen nieuwe of bijkomende gegevens over aanzienlijke milieueffecten kan bevatten of; aangetoond kan worden dat het voorgenomen project geen aanzienlijke gevolgen kan hebben voor het milieu en een nieuw project-MER redelijkerwijze geen nieuwe of bijkomende gegevens over aanzienlijke milieueffecten kan bevatten. Ingevolge het arrest van 24 maart 2011 van het Europees Hof van Justitie (HvJ 24 maart 2011, C-435/09, Commissie t. België) dient ook voor projecten die onder de drempelwaarden van bijlage I en II vallen, nagegaan te worden of deze relevante effecten zouden kunnen hebben. Hiervoor werd bijlage III toegevoegd aan het MER.-Besluit. Bij een vergunningsaanvraag van een project van bijlage III dient een project-m.e.r-screening of een project-MER te worden toegevoegd. 2.3.2 Toetsing van het project Voorliggend project valt niet onder een rubriek van bijlage I. De handleiding van de dienst Mer bepaalt dat onder meer winkelcentra, parkeerterreinen, sportstadia, kantoren, handelsruimten, cultuurzalen, evenementzalen en museau kunnen worden beschouwd als stadsontwikkelingsproject. Het voorliggend project combineert al deze functies. Het project kwalificeert derhalve als een stadsontwikkelingsproject zoals vermeld in bijlage II van het MER-besluit. Bijlage II, Rubriek 10b: Stadsontwikkelingsprojecten, met inbegrip van de bouw van winkelcentra en parkeerterreinen, met betrekking tot de bouw van 1.000 of meer woongelegenheden, of met een brutovloeroppervlakte van 5.000 m² handelsruimte of meer, of met een verkeersgenererende werking van pieken van 1.000 of meer personenauto-equivalenten per tijdsblok van 2 uur. Het multifunctioneel complex omvat ondermeer een stadion dat kan plaats bieden aan 62.000 toeschouwers. Vandaag heeft het parkeerterrein een capaciteit van 10.000 personenwagens. In eerste instantie wordt ook deze capaciteit nagestreefd in de geplande ondergrondse parkeergarage, met in totaal ca. 12.000 parkeerplaatsen in heel het gebied. In functie van de mogelijke uitbouw van het openbaar vervoersnetwerk, wordt tevens de mogelijkheid onderzocht om op de site ca. 14.000 parkeerplaatsen te voorzien in functie van het mogelijke gebruik als park&ride zone. Hiervan worden dan ca. 12.000 parkeerplaatsen ondergebracht in de ondergrondse parking 2. Er worden ook nog 1.500 à max. 2000 parkeerplaatsen onder het stadion voorzien. De grootste verkeersgeneratie wordt verwacht door het gebruik van het complex voor voetbalwedstrijden. In de reeds uitgevoerde verkeersstudie in kader van het ontwerp, werd uitgegaan van minumum 6.000 toekomende wagens per wedstrijd, zodat met zekerheid de 2 TECHNUM Gebruik als park&ride is niet strikt gebonden aan een uitbreiding van de capaciteit; het houdt in de eerste plaats een veelzijdiger gebruik van de beschikbare parkeerruimte in. Algemene inlichtingen 13 grenswaarde van 1.000 zal overschreden worden. Uiteraard zal in het project-MER de cumulatieve verkeersgeneratie van alle geplande functies onderzocht en beoordeeld worden. In het multifunctioneel complex (hoofdgebouw) wordt eveneens ca. 78.000 m² horeca, ca. 16.000 m² kantoren, ca. 24.000 m² diensten, ca. 10.000 m² openbare en private nuts- en gemeenschapsvoorzieningen en ca. 7.000 m² socio-culturele inrichtingen voorzien. Daarnaast voorziet het project in de bouw een Innovatiecampus (een multifunctioneel gebouw), een gebouw voor socio-culturele inrichtingen, een park en de daarbij horende ontsluiting. Vermits het project zoals hierboven omschreven onder bijlage II van het MER-besluit valt zou de initiatiefnemer in principe een verzoek tot ontheffing van de m.e.r.-plicht kunnen indienen. Gezien de omvang van het project en het maatschappelijk belang ervan heeft de initiatiefnemer er toch voor geopteerd een project-MER te laten opmaken. 2.4 Samenstelling van het team van deskundigen Volgende deskundigen zullen het project-MER voor het Eurostadium Brussels opmaken: MER-coördinator, deskundige discipline “Bodem” en deskundige discipline “Water” Koen Couderé, TECHNUM (MB/MER/EDA/222/V3 geldig tot 31/03/2016) Medewerker: Anne Devivier Deskundige Mobiliteit” discipline “Mens - deeldomein Jan Dumez, TECHNUM (MB/MER/EDA/737 geldig tot 16/01/2016) Medewerker: Cathérine Cassan, Marloes Cattersel Deskundige discipline “Lucht” Johan Versieren, Milieubureau Joveco bvba (MB/MER/EDA/059/V5 erkenning van onbepaalde duur) Deskundige discipline “Geluid & trillingen” Chris Neuteleers, TECHNUM (MB/MER/EDA/556/V3 erkenning van onbepaalde duur) Medewerker: Herbert Vandenbranden Deskundige discipline Ruimtelijke aspecten” “Mens - deeldomein Bieke Cloet, TECHNUM (MB/MER/EDA/700/V1 erkenning van onbepaalde duur) 14 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Deskundige discipline “Landschap, Erfgoed en Archeologie” Bouwkundig Nele Aerts, TECHNUM (MB/MER/EDA/681/V2 erkenning van onbepaalde duur) Medewerker: Anne Devivier De discipline Mens – Hinder, veiligheid en gezondheid wordt op gepaste wijze door de MERcoördinator behandeld. De opmaak van het MER wordt aan de kant van de initiatiefnemer begeleid door: Simon Gheysens, Head of project TECHNUM Algemene inlichtingen 15 3. WETTELIJK KADER MILIEUEFFECTRAPPORTAGE 3.1 m.e.r.-procedure Het op te maken project-MER voor het Eurostadium Brussels volgt de procedure zoals opgenomen in het DABM. De procedure voor het opstellen van een project-MER volgens het DABM wordt gekenmerkt door vier fasen: Een kennisgevingsfase: tijdens deze fase wordt het kennisgevingsdossier opgesteld en ingediend bij de bevoegde overheid (dienst Mer). De fase wordt afgesloten met het volledig verklaren van de kennisgeving. In de richtlijnenfase worden de inhoud en de bijzondere richtlijnen voor het projectMER vastgesteld door de dienst Mer. In de uitvoeringsfase wordt door het team van erkende deskundigen het eigenlijke project-MER opgesteld. Tijdens de beoordelingsfase wordt het project-MER inhoudelijk getoetst en goed- of afgekeurd door de dienst Mer. De verschillende fasen en de erbij horende procedurestappen worden hieronder kort toegelicht. Kennisgevingsfase De initiatiefnemer controleert of de vergunningsplichtige activiteit moet onderworpen worden aan een milieueffectrapportage (toetsing aan het MER-Besluit). Als de voorgenomen activiteit MER-plichtig is, stelt de initiatiefnemer een team van deskundigen samen. Aan de hand van de kennisgeving brengt de initiatiefnemer de administratie op de hoogte van het voorgenomen project-MER. In de kennisgeving zijn onder andere de voorgenomen activiteit, de aard, de ligging, doelstellingen en verantwoording van het project beschreven en zijn de coördinaten van de initiatiefnemer en namen van de uitvoerders van het milieueffectrapport vermeld. Ook geeft de initiatiefnemer hierin een overzicht van de juridische en beleidsmatige context en beschrijft hij de onderzochte alternatieven, bestaande en beoogde vergunningen en relevante gegevens uit vorige rapportages en goedgekeurde rapporten. Daarnaast beschrijft de initiatiefnemer de specifieke milieuaspecten die onderzocht en beschreven zullen worden in het project-MER, inclusief de verdere aanpak voor de bepaling en de beoordeling van deze aspecten. Ook is het wenselijk dat de reeds gekende moeilijkheden en leemten in de kennis aangegeven worden. Indien er grensoverschrijdende effecten verwacht worden, vermeldt de initiatiefnemer de nodige gegevens die de dienst Mer toelaten na te gaan of de bevoegde autoriteiten van naburige (lid-)staten en/of gewesten betrokken dienen te worden bij de procedure. Na het opstellen van het kennisgevingsdossier, dient de initiatiefnemer het dossier in bij de bevoegde overheid, namelijk de dienst Mer, Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid van het Departement LNE. Na het ontvangen van de kennisgeving onderzoekt de dienst Mer of de kennisgeving volledig is en betekent haar beslissing binnen een termijn van 20 dagen na ontvangst van de kennisgeving. TECHNUM Wettelijk kader milieueffectrapportage 17 Richtlijnenfase Binnen 10 dagen na ontvangst van de volledigverklaring van de kennisgeving stuurt de initiatiefnemer het kennisgevingsdossier door naar de betrokken gemeentebesturen, de vergunningverlenende overheid en de door de Vlaamse regering aangewezen administraties. Het college van burgemeester en schepenen van de betrokken gemeentes, organiseert een terinzagelegging binnen de 10 dagen na ontvangst. De gemeente kondigt dit aan de burgers op gepaste wijze aan. Op deze kennisgeving kunnen de burgers reageren. Door nuttige inspraakreacties van het betrokken publiek kan het onderzoek voor het milieu-effectrapport inhoudelijk bijgestuurd worden. Op basis van inspraakreacties van het betrokken publiek en reacties van de aangeschreven administraties en openbare besturen en na een formele vergadering met de betrokkenen, stellen de medewerkers van de dienst Mer richtlijnen op die de initiatiefnemer moet volgen bij het opstellen van het project-MER. De dienst Mer betekent deze richtlijnen binnen de 70 dagen (of 90 dagen ingeval van grensoverschrijdende effecten) na volledigheidsverklaring van de kennisgeving aan de initiatiefnemer, de betrokken overheden, administraties en het college van burgemeester en schepenen van de betrokken gemeentebesturen. Uitvoeringsfase Tijdens de uitvoeringsfase stelt het team van erkende deskundigen het MER op onder leiding van een MER-coördinator. Dit gebeurt in overeenstemming met de m.e.r.-richtlijnenboeken, de opgelegde inhoudsafbakening, de bijzondere richtlijnen en eventuele bijkomende schriftelijke richtlijnen. Meestal wordt er tussentijds een ontwerp-MER opgesteld dat informeel besproken wordt door de initiatiefnemer, het team van deskundigen, de dienst Mer en aangeschreven administraties en openbare besturen. Beoordelingsfase Na indiening van het definitief project-MER bij de dienst Mer controleert deze of het projectMER aan de inhoudelijke vereisten van de kennisgeving beantwoordt, de richtlijnen en de opmerkingen die werden besproken tijdens de ontwerp-MER-bespreking. Daarna keurt de dienst Mer het project-MER goed of af en stellen ze een goedkeurings- of afkeuringsverslag op. Deze goed- of afkeuring wordt binnen een termijn van 40 dagen betekend aan de initiatiefnemer, de betrokken overheden, administraties, de MER-coördinator en het college van burgemeester en schepenen van de betrokken gemeentebesturen. De verschillende procedurestappen die in elk van de fasen doorlopen dienen te worden, worden in Figuur 2 vereenvoudigd weergegeven. 18 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 2 TECHNUM Stroomschema van de mer-procedure Wettelijk kader milieueffectrapportage 19 3.2 Verdere besluitvorming De initiatiefnemer dient verschillende vergunningen aan te vragen om het project te kunnen uitvoeren: Stedenbouwkundige vergunning Het door de dienst Mer goedgekeurde project-MER moet als bijlage bij stedenbouwkundige vergunningsaanvraagdossier voor het project gevoegd worden. het Voor MER-plichtige werken, zoals voorliggend project, dient bij de beoordeling van de stedenbouwkundige vergunning een openbaar onderzoek te worden georganiseerd. Tijdens deze periode van 30 dagen kunnen bezwaarschriften en opmerkingen ingediend worden. Het goedgekeurd MER dient als bijlage van het vergunningsaanvraagdossier ter beschikking te zijn tijdens het openbaar onderzoek. Milieuvergunning Iedereen die een inrichting wil exploiteren die hinderlijk wordt geacht voor de mens en het leefmilieu, heeft een milieuvergunning nodig. Afhankelijk van de aard en de belangrijkheid van de hinder is er sprake van een milieuvergunning (klasse 1 of 2) of een meldingsplicht (klasse 3). Bij de vergunningsaanvraag voor een inrichting waarvoor een project-MER vereist is, zoals voorliggend project, dient het goedgekeurd project-MER te worden toegevoegd. Bij de beoordeling van de milieuvergunning dient een openbaar onderzoek te worden georganiseerd. Tijdens deze periode van 30 dagen kunnen bezwaarschriften en opmerkingen ingediend worden. Voor de inrichtingen van klasse 1 waarvoor een MER vereist is, dient in het kader van dit openbaar onderzoek tenminste één informatievergadering te worden georganiseerd. Voor voorliggend project zal minimum een milieuvergunning klasse 2 worden aangevraagd, onder andere voor de aanwezige technische installaties en voor de mogelijkheid om muziek in de open lucht te produceren. In het project-MER zal een volledig overzicht gegeven worden van de verschillende ingedeelde activiteiten. 20 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 4. VERANTWOORDING VAN HET PROJECT Het project omvat de realisatie van een multifunctioneel complex met een recreatieve functie (voetbalstadion), een ondergrondse parking en overige functies (handel, horeca en toeristische logies, kantoren en diensten, openbare en private nuts- en gemeenschapsvoorzieningen en socio-culturele inrichtingen). Deze ontwikkeling past volledig in het GRUP “Afbakening van het Vlaams strategisch gebied rond Brussel en aansluitende openruimte gebieden” (hierna: het “GRUP VSGB”), welke als doelstelling heeft om de ontwikkeling van het VSGB volgens de bepalingen uit het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen mogelijk te maken. Specifiek voor Parking C werd in de toelichtende nota van het GRUP onderstaande visie vooropgesteld (onderstaande tekst betreft een samenvatting van de meest relevante elementen): “Het opladen met activiteiten van de site van parking C is een verrijking voor het VSGB en moet leiden tot een kwalitatieve en complementaire versterking van zowel de lokale activiteiten in de omgeving als de bestaande cluster van bovenlokale activiteiten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dit kan enkel door: een gemengde en gediversifieerde ontwikkeling van het gebied en een optimale verankering in de ruimtelijke context Een absolute voorwaarde daartoe is het verweven van functies en het realiseren van een leesbare hiërarchie in de ontsluiting van het gebied, zowel voor openbaar vervoer en personenvervoer als voor de zachte weggebruiker. De verweving van functies staat voorop, in het bijzonder een verweving van lokale en bovenlokale activiteiten. Niet alleen functies worden verweven, ook een verweving van bebouwing en open ruimtegebieden staat voorop. In functie van leefbaarheid moet gestreefd worden naar een continu gebruik van het gebied. Dit betekent dat verschillende activiteiten verschillende piekmomenten vertonen wat betreft intensiteit van gebruik.” Brussel werd geselecteerd als gaststad voor 1 achtste finale en 3 groepswedstrijden voor het Europees kampionschap voetbal in 2020. Aangezien Brussel momenteel echter niet beschikt over een stadion dat voldoet aan de UEFA-normen, is hiervoor behoefte aan een nieuw stadion. De recreatieve functie zoals opgenomen in het GRUP zal daarom worden ingevuld door het voetbalstadion. Dit stadion zal enerzijds gebruikt worden door de nationale ploeg en anderzijds door RSC Anderlecht. Tevens kan het stadion worden ingeschakeld in het komende EK in 2020. Zowel het Koning Boudewijnstadion, waar momenteel de thuiswedstrijden van de nationale voetbalploeg doorgaan, als het Constant Vanden Stockstadion, waar de thuiswedstrijden van RSC Anderlecht doorgaan, zijn erg verouderd en aan vernieuwing toe. Op 31 maart 2014 heeft de gemeenteraad van de Stad Brussel (de erfpachtgever) besloten een open oproep te organiseren met het oog op het toewijzen van een erfpachtovereenkomst aan een private partner voor de realisatie van een nieuw stadion op het geheel of een gedeelte van de gronden die momenteel gekend zijn als “parking C”. Deze opdracht werd toegekend aan het consortium Ghelamco-BAM. TECHNUM Verantwoording van het project 21 5. ADMINISTRATIEVE, RUIMTELIJKE, JURIDISCHE EN BELEIDSMATIGE SITUERING 5.1 Administratieve situering Overeenkomstig artikel 4.2.14, § 1 van de VCRO wordt een constructie geacht te zijn vergund indien de eigenaar ervan kan bewijzen of kan aantonen dat de constructie is gebouwd vóór 22 april 1962. Artikel 4.2.14, § 2 van de VCRO bepaalt dat “bestaande constructies waarvan door enig rechtens toegelaten bewijsmiddel wordt aangetoond dat ze gebouwd werden in de periode vanaf 22 april 1962 tot de eerste inwerkingtreding van het gewestplan waarbinnen zij gelegen zijn, worden voor de toepassing van deze codex geacht te zijn vergund, tenzij het vergund karakter wordt tegengesproken middels een proces-verbaal of een niet anoniem bezwaarschrift, telkens opgesteld binnen een termijn van vijf jaar na het optrekken of plaatsen van de constructie ” De bestaande parking is aangelegd vóór 1962 (minstens vóór de inwerkingtreding van het gewestplan Halle-Vilvoorde-Asse, nl. 30 april 1977). Zij wordt derhalve – vanuit stedenbouwkundig oogpunt – geacht vergund te zijn. Een en ander blijkt uit stukken waarover het Consortium beschikt. Wat de milieuvergunningsplicht betreft, kan worden opgemerkt dat er enkel personenwagens op de bestaande parking worden gestald. Het gebruik van deze parking is derhalve niet milieuvergunningsplichtig. 5.2 Ruimtelijke situering Het projectgebied bevindt zich in de gemeente Grimbergen, tegen de grens met Brussel in het zuiden en Wemmel in het westen. Parking C grenst in het zuiden aan de Romeinsesteenweg. Aan de overzijde van deze steenweg is Brussels Expo gelegen. Verder wordt de site omgeven door woonweefsel (Laken). Het projectgebied ligt vlak ten zuiden van de R0 en op korte afstand van de A12 in het oosten. Voor de situering van het projectgebied op de orthofoto, topografische kaart en wegenatlas, wordt verwezen naar Kaarten 1, 2 en 3 in de kaartenbundel. De planologische situatie van het projectgebied werd vastgelegd in het GRUP “Afbakening van het Vlaams Strategisch gebied rond Brussel en aansluitende openruimte gebieden” en wordt weergegeven op Kaart 6. 5.3 Juridische en beleidsmatige situering In Tabel 1 en Tabel 2 wordt een beknopt overzicht gegeven van respectievelijk de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden en hun relevantie voor voorliggend project. Indien relevant, wordt ook verwezen naar de bijhorende figuren of paragrafen die de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden meer uitgebreid toelichten. In het project-MER zal de relevantie van de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden verder toegelicht en meer uitgebreid besproken worden in de verschillende relevante hoofdstukken en milieudisciplines. TECHNUM Administratieve, ruimtelijke, juridische en beleidsmatige situering 23 Tabel 1 Juridische randvoorwaarden BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening Omvat bepalingen inzake de organisatie, planning, vergunningenbeleid en handhaving. Het voorziet onder meer in de opmaak van structuurplannen op drie niveaus (gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk) en legt de bevoegdheden van de genoemde beleidsniveaus vast. Ruimtelijke uitvoeringsplannen werken de algemene afspraken van het structuurplan juridisch verder uit. Ruimtelijke uitvoeringsplannen komen in de plaats van plannen van aanleg en gewestplannen. Ja Gewestplan Gewestplannen bevatten stedenbouwkundige voorschriften inzake de bestemming, de inrichting en/of het beheer van gronden. Nee Het gewestplan in het studiegebied is opgeheven bij de invoege treding van het GRUP ‘Afbakening VSGB en aangrenzende groengebieden’ (Kaarten 4 en 5) Nee Er zijn geen BPA’s van kracht in de omgeving van het projectgebied. Gewestplan nr. 25 “Halle – Vilvoorde – Asse” (07/03/1977) Algemeen en Bijzonder Plan van Aanleg (APA/BPA) 24 (P) Het gewestplan vormt het juridisch kader voor het verlenen van verguningen. Het wordt verfijnd of gewijzigd door BPA’s, en opgegeven door RUP’s. Algemene Plannen van Aanleg (APA) zijn gedetailleerde bodembestemmingsplannen met toevoeging van stedenbouwkundige voorschriften voor de hele gemeente. Bijzondere Plannen van Aanleg (BPA) zijn gemeentelijke bestemmingsplannen voor een deel van de gemeente die vroeger werden opgemaakt ter wijziging of verfijning van het gewestplan. Ze vormen net als de gewestplannen het juridisch kader voor de Project-MER voor het Eurostadium Brussels Zie verder in deze tabel onder “Gewestplan”, “Algemene en bijzondere plannen van aanleg” en “Structuurplannen”. Projectbeschrijving BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND vergunningverlening. Het decreet op de Ruimtelijke ordening bepaalt dat het instrument BPA vervangen wordt door Ruimtelijke UitvoeringsPlannen (RUP), die uitvoering geven aan de visie van een ruimtelijk structuurplan. Zolang er geen goedgekeurd ruimtelijk structuurplan is opgemaakt, gebeurt een bestemmingswijziging via een BPA. De bestaande BPA’s blijven net als het gewestplan ook rechtsgeldig tot ze worden vervangen door een ruimtelijk uitvoeringsplan. RUP Bestemmingswijzigingen gebeuren in Vlaanderen na de goedkeuring van een ruimtelijk uitvoeringsplan (een “RUP”). Een RUP bevat stedenbouwkundige voorschriften inzake de bestemming, de inrichting en/of het beheer. Ze vormen het kader voor het verlenen van stedenbouwkundige vergunningen. Ja (P) RUP’s komen in plaats van BPA’s en het gewestplan. Bij goedkeuring worden deze laatsten opgeheven binnen de perimeter van het RUP. TECHNUM Een Bijzonder Bestemmingsplan of BBP wijzigt Algemeen Onmiddellijk aangrenzend bevindt zich ook het GRUP Gemengd regionaal bedrijventerrein “Simla nv” te Grimbergen. (Kaart 6) Een ruimtelijk uitvoeringsplan is een instrument om uitvoering te geven aan het gewestelijk/provinciaal/gemeentelijk ruimtelijk structuurplan, waarin de grote beleidslijnen in verband met het ruimtelijk functioneren worden weergegeven. Het RUP werkt de algemene afspraken van het structuurplan juridisch verder uit. BBP Het projectgebied is gelegen in het GRUP “Afbakening van het VSGB en aansluitende openruimte gebieden”. Het is gelegen binnen de grenslijn van het stedelijk gebied, en is gelegen binnen de deelzone GA art C1.1 ‘Gebied voor gemengde activiteiten’. Het project geeft uitvoering aan deze aanduiding. Ja (O) Op dit ogenblik is in BBP in voorbereiding van Algemeen Administratieve, ruimtelijke, juridische en beleidsmatige situering 25 BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND of verfijnt bestemmingen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, op gemeentelijk niveau. Net zoals in de vroegere BPA’s of RUP’s worden per afgebakende zone voorschriften inzake de toegelaten functies en voorkomen vastgelegd. VLAREM I-II VLAREM I behandelt de milieuvergunningsplicht en omvat een lijst met hinderlijke inrichtingen. de Heizelvlakte. goedgekeurd. BBP is nog niet Dit BBP zal de huidige bestemmingen, die zijn vastgelegd in het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP), verder verfijnen. Ja (P+O) In VLAREM II zijn de milieuvoorwaarden, gekoppeld aan de vergunning tot exploitatie van een hinderlijke inrichting opgenomen. 26 Het Voor de exploitatie van het multifunctioneel complex zal een milieuvergunning worden aangevraagd. Bodem Water Geluid en trillingen Specifieke voorwaarden inzake geluidshinder, trillingshinder, luchtemissies, … zullen in het MER besproken worden bij de respectievelijke disciplines. Koninklijk besluit van 06/03/2002, gewijzigd door het Koninklijk besluit van 14/02/2006, betreffende het geluidsvermogen van materiaal voor gebruik buitenshuis. Methodiek voor de evaluatie van hinder veroorzaakt door schadelijk of ongewenst geluid Ja (O) Methodiek evaluatie hinder veroorzaakt door schadelijk of ongewenst geluid Geluid en Trillingen Differentiatie milieukwaliteitsnormen omgevingslawaai naar omgevingskenmerken – dd. 19/09/2008, opgesteld door het dept. LNE van de Vlaamse Overheid Consensustekst ter beschikking gesteld met een voorstel van te hanteren richtwaarden voor spoor- en wegverkeer (door de overheid gedifferentieerde referentiewaarden genoemd). Het betreft een voorbereidend document om in de toekomst richt- en grenswaarden voor spoor- en wegverkeersgeluid in Vlarem II op te nemen. Ja (O) In Vlarem II zijn momenteel nog geen criteria opgenomen omtrent toelaatbare geluidswaarden voor wegverkeerslawaai in open lucht, nabij bewoonde gebouwen. In afwezigheid daarvan, maar om toch de geluidseffecten te kunnen beheersen, wordt gebruik gemaakt van criteria voor hoofd- en primaire wegen uit de consensustekst. In het geactualiseerd richtlijnenboek voor de discipline geluid en trillingen (vs 28.02.2011) wordt trouwens aangegeven om de gedifferentieerde referentiewaarden als Geluid Project-MER voor het Eurostadium Brussels BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND toetsingscriteria te gebruiken in afwachting van een wettelijk toetsingskader en ter vervangen van de criteria in het ontwerp-KB van 1991. Decreet betreffende de bodemsanering en de bodembescherming (27 oktober 2006) en VLAREBO Het decreet voorziet in een regeling voor de identificatie van verontreinigde gronden, een grondinformatieregister, een regeling voor nieuwe en voor historische bodemverontreiniging en een bijzondere regeling voor grondverzet. Ja (P+O) Bij OVAM worden de beschikbare gegevens opgevraagd binnen het studiegebied. Bodem Tijdens de werken wordt de code van goede praktijk toegepast. Indien gronden worden overgedragen of onteigend, dienen de bepalingen van het bodemsaneringsdecreet te worden gevolgd. (Kaart 14) Wet op de onbevaarbare waterlopen Regelt het beheer van en werken aan de onbevaarbare waterlopen. Ja Legt de kwaliteitsdoelstellingen waterlopen vast. Ja (P+O) Er zijn geen waterlopen gelegen in en rond het projectgebied (Kaart 16). Water De Leestbeek heeft oppervlaktewaterkwaliteit basiskwaliteit. Water Basiswet van 28 december 1967 en later aangevuld door het Decreet van 21 april 1983 houdende de ruiming van onbevaarbare waterlopen. Kwaliteitsnormen oppervlaktewater van de (P+O) als Besluit van 8 december 1998 en Besluit houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne (VLAREM II) van 1 juni 1995 (laatst gewijzigd op 7 januari 2005). TECHNUM Administratieve, ruimtelijke, juridische en beleidsmatige situering 27 BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND Grondwaterdecreet (24 januari 1984) Het decreet betreffende het grondwaterbeheer vermeldt dat de Vlaamse Regering in de waterwingebieden en beschermingszones volgende zaken kan verbieden, reglementeren of aan een vergunning onderwerpen: het vervoeren, opslaan, deponeren, afvoeren, bedelven, storten, direct of indirect lozen en uitstrooien van stoffen die het grondwater kunnen verontreinigen; de kunstwerken, werken en werkzaamheden, alsmede de wijzigingen in de grond of de ondergrond die een gevaar voor verontreiniging van het grondwater kunnen inhouden. Door wijzigingen in de milieuwetgeving is de procedure voor het aanvragen van een vergunning voor de onttrekking van of infiltratie naar het grondwater, evenals voor boringen naar grondwater, geïntegreerd in VLAREM I (rubrieken 52 tot en met 55). Specifieke voorwaarden voor hoger genoemde activiteiten zijn opgenomen in de hoofdstukken 5.52 tot en met 5.55 van VLAREM II, toegevoegd bij Art. 240. De bemaling wordt onderverdeeld in drie klasses afhankelijk van het debiet. De milieukwaliteitsnormen voor bodem en grondwater en de beleidstaken worden weergegeven in hoofdstuk 2.4 van VLAREM II en bijlagen 2.4.1 en 2.4.2. Algemene milieuvoorwaarden met betrekking tot de beheersing van bodemen 28 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Ja (P+O) Het grondwater dient beschermd te worden. te allen tijde Het projectgebied overlapt niet met waterwingebieden of beschermingszones. Water BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND grondwaterverontreiniging zijn weergegeven in hoofdstuk 4.3 van VLAREM II. Besluit van de Vlaamse Regering houdende reglementering van de handelingen binnen de watergebieden en de beschermingszones. Deze regelgeving heeft tot doel het grondwater te beschermen dat gebruikt wordt voor drinkwater. Hiervoor worden drie verschillende beschermingszones afgebakend met telkens strengere regelgeving wanneer de grondwaterwinning dichter wordt benaderd. Nee Er bevinden zich geen grondwaterwinningen of beschermingszones nabij het projectgebied. Er wordt gestreefd naar het gecoördineerd en geïntegreerd ontwikkelen, beheren en herstellen van het watersysteem zodat het voldoet aan de kwaliteitsdoelstellingen voor het ecosysteem en aan het huidige multifunctioneel gebruik. Ja De doelstellingen van het decreet zijn van toepassing. Het MER zal de nodige elementen bevatten op basis waarvan de bevoegde overheden de watertoets kunnen uitvoeren. Het besluit van de Vlaamse Regering legt de richtlijnen vast voor de vergunningsverleners. Daarmee beoogt de Vlaamse Regering een objectieve en uniforme toepassing door de vele beslissingnemende overheden. Deze richtlijnen moeten vanaf 1 november 2006 toegepast Ja (27 maart 1985) Het Besluit van de Vlaamse regering van 15 maart 2013 tot wijziging van het besluit van de Vlaamse regering van 27 maart 1985 met betrekking tot het gebruik van pesticiden Decreet Integraal Waterbeleid (18 juli 2003) Besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van nadere regels voor de toepassing van de watertoets, tot aanwijzing van de adviesinstantie en tot vaststelling van nadere TECHNUM (P+O) Water Het projectgebied is gelegen in het Dijlebekken, meer bepaald in het deelbekken Zenne – Maalbeek – Aabeek. (P+O) De watertoets kadert binnen het decreet integraal waterbeheer (zie boven). Water Als er sprake is van nadelige gevolgen, zal de overheid een aantal voorwaarden opleggen om dit gevolg te voorkomen of te beperken, of het te herstellen of te compenseren. Administratieve, ruimtelijke, juridische en beleidsmatige situering 29 BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND regels voor de adviesprocedure bij de watertoets. (20 juli 2006) Besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van het Vlaamse reglement betreffende afvalvoorkoming en –beheer De watertoets houdt in dat bij de beslissing over een vergunning, plan of programma, rekening gehouden wordt met de mogelijke nadelige gevolgen ervan voor het watersysteem en voor de functies die het watersysteem voor de mens vervult. Het Vlaams Reglement inzake afvalvoorkoming en beheer (uitvoeringsbesluit van het afvalstoffendecreet) regelt het beheer en voorkomen van afvalstoffen in Vlaanderen. Ook het aanwenden van afvalstoffen als secundaire grondstof wordt hierin gereglementeerd. Ja Duurzaam Materialendecreet (24 juni 2011) en Vlaams Reglement voor het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (VLAREMA) (17 februari 2012) De ‘materiaalkringloop’ is het sleutelbegrip voor het duurzaam materialenbeleid. Dit slaat op het geheel van opeenvolgende handelingen doorheen de hele levenscyclus, vanaf het onttrekken van materialen aan de natuur tot en met het moment dat ze terugkeren als afvalstoffen. Het doel van het decreet is om deze kringlopen zo lang mogelijk te laten draaien. Het VLAREMA bouwt verder op het Vlaams Reglement inzake Afvalvoorkoming en beheer (VLAREA) uit 1997 en voert het Materialendecreet uit dat de basis is voor de overgang van een afvalstoffenbeleid naar een duurzaam materialenbeleid. Ja Stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratie- en Dit besluit omvat de minimale voorschriften voor de lozing van niet-verontreinigd hemelwater, afkomstig van verharde oppervlakken. Het algemeen uitgangsprincipe Ja (O) (5 december 2003) 30 worden op alle nieuwe vergunningen. Project-MER voor het Eurostadium Brussels (O) (P+O) Bij de realisatie van het project komen materialen vrij die bij hergebruik onder de VLAREA-reglementering vallen (bijv. gebruik van uitgegraven grond in bouwstof). Bodem De gebruikte materialen voor de bouw van het multifunctioneel complex en de parking hebben een lange levensduur. Voor de afvoer van de oppervlakkige puinlaag van de huidige parking wordt rekening gehouden met de bepalingen uit VLAREMA. Algemeen Bij het ontwerp van het project dient men rekening te houden met de geldende bepalingen van de provinciale verordening van 20 oktober 2014 (Vlaams-Brabant) en de Water BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater. hierbij is dat hemelwater in eerste instantie zoveel mogelijk gebruikt wordt. In tweede instantie moet het resterende gedeelte van het hemelwater worden geïnfiltreerd of gebufferd, zodat in laatste instantie slechts een beperkt debiet vertraagd wordt afgevoerd. Göteborg Protocol Het Protocol van Göteborg stelt voor ieder land dat partij is, een maximaal emissieniveau (emissieplafond) vast voor vier (groepen) verontreinigende stoffen: zwavel, stikstofoxiden, vluchtige organische stoffen en ammoniak. Deze plafonds, die tegen 2010 moeten worden nageleefd, werden in onderling overleg vastgesteld op basis van wetenschappelijke evaluaties van de effecten van verontreiniging en de mogelijkheden om de emissies te beperken. Wanneer het protocol volledig ten uitvoer zal zijn gelegd, zullen de zwavelemissies in Europa met ten minste 63 %, de NOx- emissies met 41 %, de VOC-emissies met 40 % en de ammoniak emissies met 17 % zijn verminderd ten opzichte van 1990. Ja (O) Deze richtlijn, veelal de NEC-richtlijn genoemd (NEC: National Emission Ceilings, nationale emissieplafonds), legt de lidstaten van de Europese Unie absolute emissieplafonds op voor de NOx, SO2, VOS (vluchtige organische stoffen – exclusief methaan) en NH3, waaraan vanaf 2010 moet voldaan worden. Daarnaast moeten de lidstaten een programma opstellen waarin wordt aangegeven op welke manier aan deze plafonds zal worden voldaan. Ja (O) (30 november 1999) Richtlijn 2001/81/EG inzake nationale emissieplafonds voor bepaalde luchtverontreinigende stoffen (NEC-richtlijn) (27 november 2001) TECHNUM gewestelijke verordening (1 oktober 2004 en gewijzigd op 1 januari 2014). Op welke manier hiermee wordt omgegaan, zal besproken worden in de discipline water in het MER. Doelstellingen zijn van toepassing en worden behandeld in de Discipline Lucht. Lucht Een gedetailleerd overzicht van de van toepassing zijnde luchtkwaliteitsgrenswaarden en beleidsdoelstellingen worden opgenomen in Bijlage 1. Lucht Administratieve, ruimtelijke, juridische en beleidsmatige situering 31 BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND Europese kaderrichtlijn Lucht Legt doelstellingen vast waaraan luchtkwaliteit dient te voldoen. Omvat een eerder globale benadering maar legt concrete grenswaarden en richtwaarden op, via dochterrichtlijnen, waaraan dient voldaan te worden. Ja (O) Lucht Richtlijn betreffende luchtkwaliteitsnormen voor SO2, NOx, fijn stof en lood. Ja (O) Lucht Luchtkwaliteitsdoelstellingen WHO Omvat luchtkwaliteit-richtlijnen voor Europa. Ja (O) Lucht Ordonnantie houdende het Brussels Wetboek van Lucht, Klimaat en Energiebeheersing Onderhavig Wetboek zet de verschillende Europese richtlijnen om voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ja (O) Doelstellingen zijn van toepassing en worden behandeld in de Disciplines Lucht en Geluid. Regelt de bescherming, ontwikkeling, beheer en herstel van de natuur en de natuurlijke milieus. Nee Het projectgebied ligt niet binnen de afbakening van een VEN-gebied. Het meest nabije VEN-gebied is “De Wolfsputten” en bevindt zich op ca. 7 km ten zuidwesten van het projectgebied. (publicatie op 11/06/2008 van nieuwe kaderrichtlijn 2008/50 EG) Richtlijn 1999/30/EG (22 april 1999) (3 mei 2013) Decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu (21 oktober 1997, gewijzigd bij het decreet van 7 juli 2014) 32 Op 9 juli 2002 werd het decreet aangepast, waarbij verschillende belangrijke punten in het decreet zijn opgenomen, zoals: Het VEN: art 17 tot en met art 26bis beschrijven de afbakening en de voorschriften in het VEN (Vlaams Ecologisch Netwerk). In het VEN gelden een aantal algemene voorschriften. Het doel hiervan is minstens de bestaande natuurkwaliteiten van het gebied te behouden. Op termijn zullen, in samenspraak met de verschillende gebruikers en eigenaars, ook specifieke maatregelen worden afgesproken om de bijzondere natuurwaarden te beschermen Project-MER voor het Eurostadium Brussels Lucht en Geluid BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND en te ontwikkelen. Die afspraken worden vastgelegd in een natuurrichtplan. Vogelrichtlijngebieden (17 oktober 1988) Habitatrichtlijngebieden (21 mei 1992) Ramsargebieden (22 februari 1979) De vogel- en habitatrichtlijngebieden (zie verder) Behandelt de afbakening van speciale beschermingszones (SBZ) inzake het behoud van de vogelstand, de natuurlijke habitats en wilde flora en fauna en de waterrijke gebieden (wetlands). Nee Het projectgebied ligt niet binnen de afbakening een Vogelrichtlijn-, Habitatrichtlijn- of Ramsargebied. De meest nabijgelegen gebieden in het Vlaams Gewest zijn: Habitatrichtlijngebied “Hallerbos en nabije boscomplexen met brongebieden en heiden” op ca. 7 km ten zuidwesten van het projectgebied Vogelrichtlijngebied “De Dijlevallei”, op ca. 23 km ten oosten van het projectgebied De Ramsargebieden bevinden zich enkel in Antwerpen en West-Vlaanderen op grote afstand van het projectgebied. De meest nabije gebieden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn: SBZIII: Bossen en vochtige gebieden van de Molenbeekvallei in het noordwesten van het gewest (116 ha). Het dichtstbijzijnde onderdeel van dit complex, het Dielegembos, ligt op 1,5 km ten zuidwesten van Parking C. Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) TECHNUM Het Vlaamse Ecologisch Netwerk (VEN) is een selectie van de waardevolste en gevoeligste natuurgebieden in Vlaanderen. Het zijn gebieden waar natuurbehoud en natuurontwikkeling op de eerste plaats komen om een representatief staal van de Vlaamse natuur duurzaam in stand te houden. In het Nee Het projectgebied ligt niet binnen de afbakening van een VEN-gebied. Het meest nabije VEN-gebied is “De Wolfsputten” en bevindt zich op ca. 7 km ten zuidwesten van het projectgebied. Administratieve, ruimtelijke, juridische en beleidsmatige situering 33 BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND VEN gelden extra beschermingsmaatregelen die er op gericht zijn om de bestaande natuurwaarden te behouden. Bosdecreet en Besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van nadere regels inzake compensatie van ontbossing en ontheffing van het verbod op ontbossing. Om beboste zones maximaal te bescherming is de regeling globaal gebaseerd op de drie volgende principes: Ontbossen is verboden, tenzij anders bepaald in het Bosdecreet (noodzakelijk voor werken van algemeen belang, in zones met bestemming woongebied en industrie, op uitvoerbare delen van een niet-vervallen verkaveling). Als ontbossing niet verboden is, dan is een stedenbouwkundige vergunning vereist. Een stedenbouwkundige vergunning voor ontbossing of een verkavelingsvergunning voor beboste gronden kan niet verleend worden zonder compensatie. (16 februari 2001) Het decreet van 8 februari 2013 houdende duurzaam gebruik van pesticiden in het Vlaams Gewest De bedoeling van het decreet is om de menselijke gezondheid en het leefmilieu te beschermen tegen de risico’s die met het gebruik van pesticiden kunnen samenhangen. Het besluit van de Vlaamse Regering van 15 maart 2013 houdende nadere regels inzake duurzaam gebruik van pesticiden in het Vlaamse Gewest voor nietland- en tuinbouwactiviteiten en de opmaak van het Vlaams Actieplan Duurzaam 34 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Nee Er is geen beboste oppervlakte aanwezig in het projectgebied. Ja Vanaf 1 januari 2015 geldt het verbod op het gebruik van pesticiden op de volgende terreinen die beheerd worden in het kader van een openbare dienst of in het kader van een commerciële activiteit: (P+O) 1° alle terreinen, inclusief de bermen, op minder dan zes meter van het talud van het oppervlaktewater; 2° alle bermen spoorwegen; langs wegen en 3° alle wegranden, trottoirs en andere verharde terreinen die deel uitmaken van de openbare weg of die erbij horen, zoals parkeerterreinen en pleinen; Water, Mens BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND 4° alle verharde terreinen die 200 m2 of groter zijn; Pesticidengebruik 5° alle terreinen die toegankelijk zijn voor het brede publiek of voor kwetsbare groepen Verdrag van Malta Het doel van deze conventie is de bescherming van het archeologisch erfgoed als een bron van het Europese collectieve geheugen en als een instrument voor historische en wetenschappelijke studie. Ja Decreet van 12 juli 2013 betreffende het onroerend erfgoed (Onroerenderfgoeddecreet) Regelt de bescherming van monumenten, stads- en dorpsgezichten en landschappen en de instandhouding, het herstel en het beheer van beschermde landschappen. Ja Besluit van de Vlaamse Regering van 16 mei 2014 betreffende de uitvoering van het Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013 (Onroerenderfgoedbesluit) Regelt de bescherming, het behoud, de instandhouding, het herstel en het beheer van het archeologisch patrimonium. (16 januari 1992) TECHNUM Het Onroerend-erfgoeddecreet, in werking sinds 1 januari 2015, wil het behoud en het beheer van landschappen, monumenten en archeologie verbeteren. Het nieuwe decreet vervangt drie bestaande decreten (Monumentendecreet van 1976, Archeologiedecreet van 1993 en Landschapsdecreet van 1996). Met het decreet wil Vlaanderen onder meer tegemoet komen aan het Europees Verdrag voor de bescherming van archeologisch erfgoed, het zogenaamde Verdrag van Valletta (Malta). Opvallende maatregelen zijn vooral gesitueerd op het vlak (P+O) (P, O) Er moet voorkomen worden dat door de werken het historisch erfgoed vernietigd wordt zonder dat het op een wetenschappelijke wijze is opgenomen. Daarom wordt in dit verdrag het archeologisch vooronderzoek voor MERplichtige projecten gekoppeld aan het MER. Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie Het projectgebied overlapt niet met een beschermd monument, stads- of dorpsgezicht of landschap. Ook nabij het projectgebied zijn geen dergelijke elementen gelegen. Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie In het projectgebied zelf zijn geen archeologische vondsten gekend. De vondsten in de omgeving worden weergegeven op Kaarten 9 en 10 en zullen besproken worden in het project-MER. Administratieve, ruimtelijke, juridische en beleidsmatige situering 35 BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND van archeologie en de bijkomende verantwoordelijkheden die lokale besturen kunnen opnemen. Gewest- of grensoverschrijdende wetgeving (25 februari 1991) 36 Het verdrag inzake m.e.r. in grensoverschrijdend verband werd op 25 februari 1991 aangenomen te Espoo (Finland) en ondertekend door de Europese Gemeenschap. De doelstellingen van het verdrag van Espoo zijn dezelfde als van milieueffectrapportage in het algemeen, zij het dat vooral de nadruk wordt gelegd op de voorkoming, beperking en beheersing van belangrijke nadelige grensoverschrijdende milieueffecten van voorgenomen activiteiten. Op 9 juni 1999 (B.S. 31/12/1999) heeft België via de ‘wet houdende instemming met het Verdrag inzake milieueffectrapportage in grensoverschrijdend verband, gedaan te Espoo op 25/02/1991’ het verdrag bekrachtigd. Verder kan er inzake gewestgrensoverschrijdende milieueffecten ook verwezen worden naar het samenwerkingsakkoord van 4 juli 1994 tussen het Vlaams Gewest, het Waals Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en de Europese richtlijn van 27 juni 1985 betreffende de milieueffectbeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten (85/337EEG), gewijzigd door de richtlijn 97/11/EG van de Raad van 3 maart 1997. Project-MER voor het Eurostadium Brussels Ja (P) Het projectgebied ligt volledig op Vlaams grondgebied (gemeente Grimbergen in de provincie Vlaams-Brabant). De geplande “Tuinbrug”, die voorzien wordt over de Romeinse steenweg (tussen het Verregatpark en de projectsite) en bijgevolg deels gelegen is in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest maakt geen deel uit van voorliggend project-MER. Voor dit deelproject zal later een apart milieueffectenverslag en een aparte stedenbouwkundige vergunningsaanvraag worden opgesteld. Gezien het projectgebied grenst aan de het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, zal het project mogelijk gepaard gaan met grensoverschrijdende effecten. Deze zullen onderzocht worden in het project-MER. Algemeen Tabel 2 Beleidsmatige randvoorwaarden BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) Geeft een visie op de ruimtelijke ontwikkeling van Vlaanderen en legt de krachtlijnen vast van het ruimtelijk beleid naar de toekomst. Ja Geeft een visie op de ruimtelijke ontwikkeling van het Brussels gewest en legt de krachtlijnen vast van het ruimtelijk beleid naar de toekomst. Het plan is een strategisch instrument om Brussel uit te bouwen tot een sociaal duurzaam, economisch efficiënt en blijvend groen stadsgewest. Het legt prioriteiten vast om Brussel aantrekkelijker te maken, inclusiever op sociaal vlak, concurrentiëler op economisch vlak, creatiever in het onderzoek, groener en efficiënter in het gebruik van energie en grondstoffen. Het biedt een grondslag voor een harmonisch en solidair samenleven in het Gewest. Ja Ruimtelijk Vlaams Geeft een langetermijnvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van de provincie Ja Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Grimbergen Geeft een langetermijnvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente. Ja (april 2004) Gewestelijk plan voor duurzame ontwikkeling (ontwerpversie, 12 december 2014) Provinciaal Structuurplan Brabant TECHNUM (O) (O) Het ruimtelijk structuurplan is een onderdeel van het toetsingskader voor de ruimtelijke aspecten, met betrekking tot de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen in het stedelijk gebied. Het studiegebied bevindt zich op het Vlaams grondgebied. De voorgenomen activiteiten zijn gewestelijke materie. Mens – aspecten Ruimtelijke Het plan is een onderdeel van het toetsingskader voor de ruimtelijke aspecten binnen het Brussels gewest. Mens – aspecten Ruimtelijke Het ruimtelijk structuurplan is een onderdeel van het toetsingskader voor de ruimtelijke aspecten, met betrekking tot de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen in het stedelijk gebied. Het studiegebied ligt op de grens van de provincie, maar betreft hoofdzakelijk een gewestelijke materie. Mens – aspecten Ruimtelijke Het ruimtelijk structuurplan is een onderdeel van het toetsingskader voor de ruimtelijke aspecten, met betrekking tot de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen. Het studiegebied ligt op de grens van Grimbergen, maar betreft Mens – aspecten Ruimtelijke Parking C bevindt zich op Vlaams grondgebied, maar op de grens met het Brussels Gewest. De locatiekeuze voor Parking C wordt er besproken in strategie 3, “een economische activiteit met internationale uitstraling”, meer bepaald bij Tool 4, “Uitrustingen met internationale uitstraling”. (O) (O) Administratieve, ruimtelijke, juridische en beleidsmatige situering 37 BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND hoofdzakelijk een gewestelijke materie. Vlaams Milieubeleidsplan MINA plan 4 - 2011 – 2015 (27 mei 2011) Provinciaal milieubeleidsplan 2009 – 2013 Gemeentelijk milieubeleidsplan 2013 Bekkencomité 38 2009 – Geeft de doelstellingen, acties, doelgroepen en timing voor het milieubeleid weer. Het plan is opgebouwd vanuit twaalf milieuthema’s. Ja Een belangrijk doel van het provinciaal milieubeleidsplan is het oordeelkundig verwerken van milieu- en natuur(beleids)informatie op provinciaal niveau en het kaderen van deze gegevens in de milieudoelstellingen van het gewest en de provincie. Ja Het gemeentelijk milieubeleidsplan bevat de acties die op gemeentelijk niveau de komende 5 jaar zullen worden uitgevoerd. Ja Elk rivierbekken, in de eerste plaats aangeduid door de Vlaamse Regering, moet aan een integrale bekkenplanning worden onderworpen die betrekking heeft op de waterkwaliteit, de waterkwantiteit en het natuuren landschapsbehoud van de oppervlaktewateren. Deze bekkenplanning moet deel uitmaken van de gewestelijke algemene milieubeleidsplanning. De bekkencomités, waarin lokale en provinciale besturen, gewestelijke overheden (o.a. AMINAL en AWZ), en polders en wateringen vertegenwoordigd zijn, moeten het bekkenbeleid uitvoeren. Vlaanderen is ingedeeld in 11 rivierbekkens en voor elk bekken wordt een comité opgericht. Ja Project-MER voor het Eurostadium Brussels (O) (O) (O) (O) Binnen het onderzoek naar milieueffecten voor verschillende disciplines wordt rekening gehouden met de in het Vlaams milieubeleidsplan vooropgestelde principes en thema’s. Verschillende disciplines Binnen het onderzoek naar milieueffecten voor verschillende disciplines wordt rekening gehouden met de in het provinciaal milieubeleidsplan vooropgestelde principes en thema’s. Verschillende disciplines Binnen het onderzoek naar de milieueffecten voor de verschillende disciplines wordt rekening gehouden met de in het gemeentelijk milieubeleidsplan aangehaalde knelpunten en vooropgestelde acties. Verschillende disciplines Het studiegebied bevindt zich in het Dijlebekken. Het betreffende bekkencomité is bevoegd. Water BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND Mobiliteitsplan Vlaanderen (juni 2001) Iris 2-plan Brussels Gewest Bepaalt het Vlaamse mobiliteitsbeleid voor de komende jaren. Het plan tracht de bereikbaarheid van steden en dorpen te garanderen, iedereen gelijkwaardige toegang tot mobiliteit te geven, de verkeersveiligheid te vergroten, een leefbare mobiliteit te realiseren en de milieuvervuiling terug te dringen Ja Bepaalt het Brussels mobiliteitsbeleid voor de komende jaren. Het Iris 2-plan is een strategisch document dat de richting aangeeft waarin het vervoerbeleid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tegen 2015-2020 zou moeten evolueren. Het moet de verkeersopstoppingen in de hoofdstad een halt toeroepen. Ja (O) In het Mobiliteitsplan Vlaanderen worden 5 strategische beleidsdoelstellingen voor de lange termijn geformuleerd: (O) Bereikbaarheid Toegankelijkheid Verkeersveiligheid Verkeersleefbaarheid Natuur en milieukwaliteit Het is de bedoeling van dit plan om: Mens-Mobiliteit Mens-Mobiliteit de bereikbaarheid van het gewest te verbeteren; deze vormt immers de garantie op zijn economische en sociale dynamisme; de levenskwaliteit van zijn bewoners te bevorderen; het autoverkeer met 20% terug te dringen – dit is de doelstelling van het gewestelijk ontwikkelingsplan. Specifiek voor het projectgebied wordt in deze nota gesproken over het versterken van de OVverbindingen en het voorzien van een P&R parking in relatie tot de binnenstad. Mobiliteitsplan Grimbergen Mobiliteitsplan Brussel-stad TECHNUM Bepaalt het mobiliteitsbeleid van de gemeente Grimbergen voor de komende jaren. Dit plan tracht de leefbaarheid en de bereikbaarheid van de gemeente te bewaken en versterken. Hiervoor worden de netwerken voor de verschillende vervoerswijzen vastgelegd en worden acties voorgesteld om de kwaliteit hiervan te verbeteren. Ja Bepaalt het mobiliteitsbeleid van de stad Brussel voor de komende jaren. Dit plan tracht de leefbaarheid en de bereikbaarheid van de stad te bewaken en versterken. Hiervoor worden de Ja (O) Het mobiliteitsplan vormt het uitgangspunt voor het bepalen van het wenselijk gebruik van het onderliggend wegennet. Mens-Mobiliteit Een belangrijk aandachtspunt met betrekking tot het projectgebied is de wens van de gemeente de parkeerdruk op de woonstraten in de omgeving van Parking C te beperken. (O) Het mobiliteitsplan vormt het uitgangspunt voor het bepalen van het wenselijk gebruik van het onderliggend wegennet. Mens-Mobiliteit Met betrekking tot het projectgebied wordt Administratieve, ruimtelijke, juridische en beleidsmatige situering 39 BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND P = PROCEDUREBEPALEND gesteld dat men de projectontwikkelingen van de Heizelvlakte gepaard wil laten gaan met een doelgericht beheer van de voortgebrachte verkeersstromen, met een verbetering van de bereikbaarheid per fiets en met een goed gedimensioneerd openbaar vervoersaanbod. Men wenst een specifiek actieplan voor de ontsluiting van evenementen te ontwikkelen in deze zone. De hoge belasting van het complex Wemmel bij evenementen vormt vandaag een belangrijk knelpunt. netwerken voor de verschillende vervoerswijzen vastgelegd en worden acties voorgesteld om de kwaliteit hiervan te verbeteren. Er is ook specifiek aandacht voor het parkeerbeleid in deze omgeving, het gewest ziet hier ook een P&R-functie in relatie tot de binnenstad. 40 Natuurinrichting Natuurinrichtingsprojecten willen een gebied zo goed mogelijk inrichten met het oog op het behoud, het herstel, het beheer of de ontwikkeling van de natuur of het natuurlijk milieu. Nee Er zijn geen natuurinrichtingsprojecten gelegen in de omgeving van het projectgebied. Landinrichting Landinrichtingsprojecten willen grote gebieden zodanig inrichten dat alle facetten die in het gebied aanwezig zijn (milieu, natuur, landbouw, recreatie, cultuurhistorie), zich volwaardig kunnen ontwikkelen. Nee Er zijn geen landinrichtingsprojecten gelegen in de omgeving van het projectgebied. Ruilverkaveling Ruilverkaveling herschikt landbouwpercelen binnen een vooraf afgebakend gebied. Hiermee wordt gestreefd naar aaneengesloten, regelmatige en gemakkelijk toegankelijke kavels die zo dicht mogelijk bij het landbouwbedrijf liggen. Ruilverkaveling past zich hierbij in in het ruimtelijke ordenings-, het milieuen natuurbeleid en het plattelandsbeleid. Er wordt Nee Er zijn geen ruilverkavelingen gelegen in de omgeving van het projectgebied. Project-MER voor het Eurostadium Brussels DISCIPLINE BESPREKING RELEVANTIE RANDVOORWAARDE INHOUDELIJKE BESCHRIJVING RELEVANT O = ONDERZOEKSSTUREND DISCIPLINE P = PROCEDUREBEPALEND gezocht naar mogelijkheden om bij te dragen aan natuur- en landschapszorg, zorg voor cultuurhistorisch en archeologisch erfgoed, recreatief medegebruik, ... in evenwicht met de landbouwkundige verbeteringen. Landschapsatlas TECHNUM De landschapsatlas is een gebiedsdekkende, wetenschappelijk onderbouwde inventaris van het landschap in het begin van de 21ste eeuw. De atlas geeft aan waar de historisch gegroeide landsschapsstructuur tot op vandaag herkenbaar gebleven is en duidt deze aan als relicten van de traditionele landschappen. De nadruk ligt hierbij op de inventaris van de landschapskenmerken van bovenlokaal belang met erfgoedwaarde. Deze atlas vormt het eerste deel van een ruimer inventarisatieproject. Een inventaris vanuit de esthetische invalshoek zal het project vervolledigen zodat uiteindelijk een globale landschapskwaliteitskaart opgemaakt kan worden. Ja (O) Het projectgebied is gelegen in het traditionele landschap “Land van Merchtem” (Kaart 23). Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie Het projectgebied overlapt niet met elementen van de landschapsatlas. Ten noorden van de R0 ligt de relictzone “Tangebeek – Maalbeek – Prinsenbos – Grimbergen”. Administratieve, ruimtelijke, juridische en beleidsmatige situering 41 6. PROJECTBESCHRIJVING 6.1 Huidig gebruik van het projectgebied Vandaag de dag bestaat het projectgebied, de zogenaamde Parking C op de Heizelvlakte, uit een grote onverharde oppervlakte waarop bijna 10.000 parkeerplaatsen op maaiveldniveau aanwezig zijn. Deze parkeerplaatsen worden enkel gebruikt voor de bezoekers van Brussels Expo en het Koning Boudewijnstadion, aan de overzijde van de Romeinsesteenweg. Parking C is gelegen in de oksel van de R0 en de A12. Op 3 punten is vandaag de dag uitwisseling mogelijk met het hogere wegennet (Figuur 3): Complex Wemmel op de R0 Complex Romeinse Steenweg op de R0 Complex, Strombeek-Bever op de A12 In de omgeving van het projectgebied kruisen verschillende lokale verbindingen de R0. Deze zorgen voor de linken tussen de omliggende wijken en zijn van groot belang voor het lokaal functioneren. Het vrijwaren van deze verbindingen van sluipverkeer was een belangrijke randvoorwaarde tijdens het ontwerp van het project. Figuur 3 TECHNUM Huidige ontsluiting Parking C op macro-niveau Projectbeschrijving 43 Parking C wordt vandaag rechtstreeks ontsloten naar de R0 via het complex “Romeinse Steenweg”, zonder interactie met de lokale wegenis. Daarnaast zijn er bijkomende toegangen vanaf de Romeinsesteenweg, die gebruikt kunnen worden door verkeer komende van de complexen Wemmel of Strombeek-Bever of vanuit het centrum. Dit kan via een bypass voor verkeer komende uit het oosten of via de aansluiting van de oprit voor verkeer komende vanuit het westen en zuiden. Het verlaten van de parking richting de lokale wegenis is niet mogelijk. Naast parking C ontsluit het complex “Romeinse Steenweg” ook de achterliggende wijken naar de R0. Verkeer naar de R0 en verkeer komende van de buitenring kruist de ingaande stroom naar parking C ongelijkgronds. De aansluiting op de Romeinsesteenweg gebeurt mits een lichtengeregeld kruispunt. Verkeer komende vanaf de binnenring heeft een afzonderlijke aansluiting meer naar het oosten. Figuur 4 6.2 Huidige ontsluiting Parking C micro-niveau Inplanting Er werd geopteerd om het multifunctioneel complex aan het westelijk uiteinde van de site in de planten. De belangrijkste interne ontsluitingsweg is gelegen tussen het multifunctioneel complex en de parking en wordt overkapt. 44 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 5 Inplantingsplan De inplanting van het multifunctioneel complex aan het westelijke uiteinde van de site heeft verschillende voordelen: TECHNUM De oriëntatie van het voetbalstadion en het speelveld wijken niet meer dan 15° van de noord-zuid as af (cfr UEFA) Er wordt een goede scheiding van de verschillende verkeersstromen bekomen. Het gebouw fungeert als akoestisch scherm voor het wegverkeer ten aanzien van de omliggende bebouwing. Het gebouw werpt geen schaduw op de omliggende gebouwen. Er ontstaat een directe relatie met het Verrepark. Dit park wordt een belangrijke voetgangersroute tussen het metrostation, het NEO-project en het multifunctioneel complex. Deze ligging biedt ook voordelen voor het landschapsontwerp. Het grote hoogteverschil tussen de site en de omgeving wordt trapsgewijs opgevangen. Vanop de autostrade is een groenzone in verschillende niveaus zichtbaar waardoor het multifunctioneel complex als het ware op een groene sokkel wordt geplaatst. De acentrische ligging van het multifunctioneel complex onderstreept vanuit architecturaal oogpunt het landmark aspect van het ontwerp (goede zichtbaarheid). Projectbeschrijving 45 6.3 Ontwerp 6.3.1 Het multifunctioneel complex (hoofdgebouw) Het multifunctioneel complex omvat onder meer een stadion met 62.000 zitplaatsen. Dit gedeelte is in de eerste plaats ontworpen om te worden gebruikt als nationaal stadion in combinatie met het gebruik ervan door Royal Sporting Club Anderlecht. Het stadion voldoet aan de eisen van de UEFA EURO 2020 Tournemant Requirements zodat hier ook een kwartfinale en zelfs de openingswedstrijd kan plaatsvinden tijdens het Europees kampioenschap voetbal in 2020. Rekening houdend met deze voorschriften kunnen 61.450 zitplaatsen ingericht worden. Verder worden in het multifunctioneel complex eveneens ca. 78.000 m² horeca, ca. 16.000 m² kantoren, ca. 24.000 m² diensten, ca. 10.000 m² openbare en private nuts- en gemeenschapsvoorzieningen, ca. 7.000 m² socio-culturele inrichtingen en 1.500 parkeerplaatsen voorzien. Deze overige functies functioneren ook op autonome wijze tijdens de week. Zij zijn dus niet afhankelijk van de te organiseren voetbalwedstrijden en staan op zichzelf. Zij zullen trouwens ook autonoom worden uitgebaat, los van de uitbating van het voetbalstadion. Het hoofdgebouw zal maximaal 40 dagen per jaar ter beschikking worden gesteld voor voetbalevents (RSCA). Alle overige dagen zal het hoofdgebouw gebruikt worden voor andere zaken (horeca, kantoren, events, …). Zelfs recreatieve voorzieningen zullen buiten wedstrijddagen gebruikt worden voor socio-culturele of andere evenementen (bijv. concerten). Het architecturaal concept gaat uit van een massieve sokkel met erboven een glazen, transparant volume. Hierboven zweeft een lichte dakstructuur. Het dak is losgekoppeld van het onderliggende volume door een lichtstrook die van kleur verandert. Het is een ontwerp met veel glas en doorzichten. Op de vier hoeken van het multifunctioneel complex bevinden zich terrassen die gebruikt kunnen worden door alle bezoekers. Hier kunnen bezoekers de tijd voor en na een voetbalwedstrijd doorbrengen. Op niveau 0 en 3 worden rondgangen gecreëerd rondom de arena, waar de bezoekers vrij kunnen rondlopen en van waar er zicht is op het voetbalveld. Het multifunctioneel complex is toegankelijk via brede toegangstrappen aan elke gevel. Langs de zijde van de Romeinse Steenweg wordt de aanloop vanuit het Verregatpark naar deze ingang gerealiseerd via een brug over de steenweg. Het hoofddak van het multifunctioneel complex bestaat uit een stalen vakwerkstructuur met een enkelwandige bekleding uit aluminium met felsbanen aan de onderzijde bekleed met akoestisch absorberende materialen. Voor de gevels van het multifunctioneel complex worden glasvlakken afgewisseld met gevelbekledingen van harde materialen. Het voetbalveld bestaat uit natuurgras op een drainerende onderbouw. 46 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 6 Beelden van het nieuwe multifunctioneel complex De ligging van de verschillende functies, wordt weergegeven op enkele grondplannen per verdieping (Figuur 6 tot Figuur 14). De precieze invulling van het hoofdgebouw kan bij de verdere uitwerking van het project nog wijzigen. Uiteraard zullen in het project-MER de meest actuele gegevens worden onderzocht. Bovendien betreft het wijzigingen op detailniveau zodat er geen invloed wordt verwacht op de effectbeoordeling. In geval van twijfel over de precieze invulling of andere projectkenmerken en de eruit volgende milieueffecten zal steeds voor een worst-case benadering gekozen worden. In Figuur 21 wordt een dwarsprofiel weergegeven van het multifunctioneel complex. Het nieuwe maaiveldniveau bedraagt 76 mTAW. Het laagste punt van de constructie is gelegen onder het speelveld op een niveau van 63,20 mTAW. Het hoogste punt ligt op 132,60 mTAW. Het multifunctioneel complex wordt toegankelijk gemaakt voor alle gebruikers. De liftinstallaties zijn aangepast aan minder mobiele personen, slechthorende en slechtzienden. Op niveaus 0 en +1 worden in de tribunes plaatsen voorzien voor mindervaliden. Deze bevinden zich ter hoogte van de hoeken van het veld. TECHNUM Projectbeschrijving 47 Figuur 7 48 Grondplan multifunctioneel complex niveau -3 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 8 TECHNUM Grondplan multifunctioneel complex niveau -2 Projectbeschrijving 49 Figuur 9 50 Grondplan multifunctioneel complex niveau -1 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 10 TECHNUM Grondplan multifunctioneel complex niveau 0 Projectbeschrijving 51 Figuur 11 52 Grondplan multifunctioneel complex niveau 0 Mezzanine Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 12 TECHNUM Grondplan multifunctioneel complex niveau 1 Projectbeschrijving 53 Figuur 13 54 Grondplan multifunctioneel complex niveau 2 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 14 TECHNUM Grondplan multifunctioneel complex niveau 3 Projectbeschrijving 55 Figuur 15 56 Grondplan multifunctioneel complex niveau 4 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 16 TECHNUM Grondplan multifunctioneel complex niveau 5 Projectbeschrijving 57 Figuur 17 58 Grondplan multifunctioneel complex niveau 6 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 6.3.2 Parking De huidige functie van het projectgebied, namelijk parking, zal niet verdwijnen. Er wordt gekozen voor het aanleggen van een ondergrondse parkeergarage ten oosten van het multifunctioneel complex waardoor de beschikbare ruimte optimaler wordt ingericht. In eerste instantie worden 10.000 parkeerplaatsen voorzien. Deze parking zal gebruikt worden in functie van het multifunctioneel complex maar ook (net als vandaag) in functie van de Heizelpaleizen. Het centrale gedeelte van de parking bestaat uit 4 niveaus en is bedoeld voor autoverkeer. Deze parking zal zowel gebruikt worden door bezoekers van de thuisploeg (bij voetbalwedstrijden) als door bezoekers van de Expo en Paleis 12. Het noordelijk en zuidelijk gedeelte bestaat uit 2 niveaus, hier worden dubbelhoge niveaus voorzien zodat ook bussen en vrachtwagens dit gedeelte kunnen gebruiken. Deze delen van de parking zijn dan ook bedoeld voor supportersbussen van de thuisploeg (bij voetbalwedstrijden) en logistiek verkeer voor de Expo. In de noord-oostelijke hoek van het multifunctioneel complex, ten westen van de centrale wegenis, is een afzonderlijke zone voorzien voor het parkeren van bussen van de bezoekende ploeg. Deze parking staat in rechtstreekse verbinding met hun compartiment in het stadion. De parking wordt afgewerkt met een intensief groendak en krijgt de functie van een park rondom de campus (zie §6.3.3). In onderstaande figuren worden grondplannen per verdiep en enkele dwarsprofielen weergegeven. Het laagste vloerpeil van de parking bevindt zich op 63,20 mTAW. Bijkomend wordt er ook nog parkeerruimte voorzien in het multifunctioneel complex (1.500 à max. 2.000 plaatsen) TECHNUM Projectbeschrijving 59 Figuur 18 60 Grondplan -4 parking Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 19 TECHNUM Grondplan -3 parking Projectbeschrijving 61 Figuur 20 62 Grondplan -2 parking Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 21 TECHNUM Grondplan -1 parking Projectbeschrijving 63 Figuur 22 64 Doorsnede parking, innovatiecampus en multifunctioneel complex Project-MER voor het Eurostadium Brussels 6.3.3 Innovatiecampus Centraal bovenop de parking wordt een ovaal gebouw aangelegd waarin een innovatiecampus, onder andere gericht op sportgeneeskunde, wordt ondergebracht. Het betreft een campus waar raadplegingen en sporttesten zullen plaatsvinden. Van deze campus zijn momenteel nog geen detailplannen beschikbaar. Figuur 22 toont een doorsnede van het gebouw en Figuur 1 geeft een impressie van de ligging en architectuur. Het gebouw zal bestaan uit een gelijkvloerse verdieping met bovenop nog 5 bouwlagen. Het wordt een ovaalvormig gebouw dat centraal open is. In de Innovatiecampus kunnen in principe alle functies (zoals vermeld in artikel C1.1.1 van de stedenbouwkundige voorschriften van het GRUP VSGB) worden voorzien 3, voor zover daarbij de maximale toegestane vloeroppervlaktes voor kantoren (20.000 m²) en recreatieactiviteiten (50.000 m²) niet worden overschreden. Hierbij dient rekening gehouden te worden met het feit dat het hoofdgebouw reeds in ruime mate invulling geeft aan de functies “recreatieve voorzieningen” en “kantoren”. Het is de verwachting dat in de loop van het MER meer details over de constructie en invulling van de innovatiecampus zullen beschikbaar komen. De impactbeschrijving in het MER zal rekening houden met de meest recente gegevens en, indien nodig, uitgaan van worst-case aannames. 6.3.4 Parkzone Het ontwerp van de omgeving rond het multifunctioneel complex is opgevat als een voor het publiek toegankelijke groene zone die uitnodigt om er te vertoeven, te wandelen, te spelen, elkaar te ontmoeten, en geschikt is voor het organiseren van kleinschalige culturele initiatieven etc. In het noordoosten van de site wordt tevens een paviljoen aangelegd, met uitzicht over het park. Het paviljoen wordt ingericht als (sport)bibliotheek met mogelijkheid voor socio-culturele activiteiten. In het concept worden geen directe en grensbepalende omheiningen voorzien. De noodzakelijke circulatie- en evacuatiewegen worden visueel weggewerkt in het “bossige” kader rond de site. 6.4 Geïntegreerde milieu- en duurzaamheidsmaatregelen Geluid De hoofdverkeersas ligt centraal op de site en dus het verst verwijderd van omwonenden. Bovendien zal deze overdekt worden. Het feit dat multifunctioneel complex rondom het centraal in het complex gelegen stadion wordt opgetrokken heeft een positieve invloed op 3 TECHNUM Dit artikel heeft betrekking op de bestemming “gebied voor gemengde activiteiten” die van toepassing is op wat vandaag Parking C is. Het artikel stelt: “Het gebied is bestemd voor de verweving van wonen, handel, horeca en toeristische logies, bedrijven, kantoren en diensten, openbare en private nuts- en gemeenschapsvoorzieningen, openbare groene en verharde ruimten, socio-culturele inrichtingen en recreatieve voorzieningen”. Projectbeschrijving 65 de geluidsimpact van dat stadion. Doordat het parkeergebouw verdiept wordt aangelegd, wordt het geluid ook sterk tegengehouden naar de omwonenden toe. Ook de groenzones die voorzien worden rondom de site kunnen, weliswaar in eerder beperkte mate, geluidspollutie tegengaan. In-kijk Voor omwonenden is inkijk in hun privéterrein vanop grote gebouwen uiterst storend. In kader van het ontwerp van de site werden alle kijkvlakken gecontroleerd en zodanig ontworpen dat inkijk verhinderd wordt, terwijl lichtinval steeds gegarandeerd blijft. Beheer van regenwater Het dak van de ondergrondse parking wordt uitgevoerd met een intensief groen dak. Door de grondmassa wordt dit water gebufferd en vertraagd afgevoerd. Verder worden er 2 aparte systemen voorzien voor de opvang van hemelwater: opvang van zuiver regenwater (< daken, waaronder het dak van de campus en het deels open dak ter hoogte van het stadion) en opvang van vervuild regenwater (< wegen en pleinen, na passage door een KWS-afscheider). De noodzakelijke buffercapaciteit werd berekend rekening houdend met de code van goede praktijk en de stedenbouwkundige verordening voor hemelwater van de provincie VlaamsBrabant. Tabel 3 Voorziene verhardingen en hemelwaterbuffering Eurostadium Brussel: hemelwater oppervlaktes opp daken (recuperatie RW) opp groendaken opp verharding hemelwaterput en infiltratievoorziening inhoud hemelwaterput inhoud infiltratie- of buffervoorziening hergebruik regenwater stadion irrigatie voetbalveld campus parking 68.000 m² 93.150 m² 56.718 m² 2.533 m³ 3.021 m³ 5.554 m³ 16.287 16.920 3.682 m³/jaar m³/jaar m³/jaar m³/jaar Het ontwerp voorziet in een ondergronds hemelwaterbufferbekken voor hergebruik van zuiver regenwater, met een volume van minimaal 2.533 m³. Het bufferbekken wordt centraal tussen het stadion en de campus gesitueerd of mogelijk opgedeeld in twee buffers (één voor elk gebouw). Het opgevangen grijze hemelwater, afkomstig van wegenis en groendaken wordt gebufferd en via een infiltratiebufferbekken onder de parking geinfiltreerd naar dieper liggende zandlagen (diepte 50 mTAW). De drainerende en bufferende structuur onder de parking wordt voorzien van een noodoverstort gekoppeld aan de gescheiden afvoerstelsel. Deze koppeling is enkel bedoeld voor nooddoeleinden, ten einde de bufferbekken en afvoersystemen voorzien zijn een bui met een terugkeerintensiteit van 100 jaar. 66 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Technieken De opdrachtgever heeft de ambitie om een emissieneutraal en BREEAM excellent gecertifieerd project te realiseren. Warmte-Koude Doorheen het multifunctioneel complex wordt een laag calorische distributielus aangelegd. Deze laat toe dat warmte- en/of koudeoverschotten herverdeeld worden. De lus wordt gekoppeld aan lokale warmtepompen (water-water en lucht-water) en het bufferbekken voor hemelwater. Aan deze laatste kan zowel warmte onttrokken worden als warmte aan worden afgestaan. Als backup wordt er energieproductie op basis van gas voorzien Door gebruik te maken van voornamelijk warmtepomptechnologie is de warming en koeling in het multifunctioneel complex nagenoeg emissievrij. Enkel de productiekeuken beschikt over een gasaansluiting. De lokale opwarmkeukens worden enkel elektrisch gevoed. Veldverwarming Het veld wordt uitgerust met een watergeleid systeem gevoed door middel van een luchtwater warmtepomp gekoppeld aan de afvoerlucht van de aangrenzende ondergrondse parkeergarage. Sanitair warm water Opwekking van sanitair warm water gebeurt door middel van een warmtepompboiler gekoppeld aan de centrale warmtedistributielus van het multifunctioneel complex. Ventilatie De geconditioneerde verblijfsruimtes in het multifunctioneel complex worden voorzien van mechanische ventilatiesystemen met warmterecuperatie. De luchtgroepen worden opgesteld op de technische verdieping bovenaan het multifunctioneel complex. In de parking zal het ontrokingssysteem ingeschakeld worden voor de ventilatie. Er wordt geventileerd in functie van het gebruik van de parking. Verlichting De verlichting van het veld en de tribunes wordt intern in het stadion voorzien (LEDprojectoren), er wordt geen masten gebruikt. De bovenste ring onder het dak van het multifunctioneel complex wordt met behulp van LED-technologie verlicht in steeds wisselende kleuren. Het multifunctioneel complex is zodanig ontworpen dat in het gebouw maximaal gebruik gemaakt wordt van daglicht (daglichtkoepels). Verder wordt in het multifunctioneel complex en de parking gebruik gemaakt van LED-verlichting. De parkzone wordt op diverse plaatsen verlicht. De wegenis, de noordelijke parking en de voetgangserszones worden verlicht door middel van armaturen op een beperkte masthoogte (5 m) waarbij diffusie boven het horizontale vlak vermeden wordt. De voetgangersbrug over de Romeinse weg wordt verlicht met een daglichtgestuurde LED-lijn. TECHNUM Projectbeschrijving 67 Hernieuwbare energie Op de site worden zonnepanelen met een elektrisch vermogen van 750.000 kWp opgesteld. Deze panelen komen op de grond te staan en vormen een energieveld in het uiterste oosten van de site buiten het gezichtsveld van de bezoekers van de site. Deze installatie is goed voor ongeveer 0,638 GWh aan elektriciteit. De mogelijkheid tot integratie van kleine windturbines wordt nader onderzocht. Belangrijk uitgangspunt is dat dit niet mag leiden tot bijkomende overlast (geluid, slagschaduw,…). Als gekozen wordt voor opwekken van energie met windturbines zal het waarschijnlijk gaan om in het gebouw (b.v. ter hoogte van de dakrand) geïntegreerde turbines die werken op de turbulenties rond de gebouwen. Deze oplossingen veroorzaken alvast geen slagschaduw. Momenteel wordt nog onderzocht of het mogelijk is om als energiebron voor de warmtepompen in het multifunctioneel complex gebruik te maken van de warmere afvoerlucht in de ondergrondse parking. In kader van de waterhuishouding dienen belangrijke hoeveelheiden water te worden gebufferd (zie eerder). Deze buffers worden mee ingezet in de tijdelijke buffering van warmte en koude in de totale milieuhuishouding. 6.5 Groenvoorzieningen Op de site wordt een dichte beplanting voorzien aan de buitenranden van het park. Aan de binnenkant is het park omzoomd door een rij zuileiken. Daarachter wordt een mengeling voorzien van bebossing met wintergroene en bladverliezende planten. Speciale aandacht gaat naar bloeiende, vruchtdragende en verkleurende bomen. De golvende open grasvelden worden verrijkt met bomengroepen. Grote en middelgrote bomengroepen worden per soort in kleine groepen geplant. 6.6 Ontsluiting 6.6.1 Openbaar vervoer Metrolijn 6, premetrolijnen 3 en 7 en tramlijnen 51 en 93 halteren op wandelafstand van de site. Vanaf de eindhaltes van deze lijnen kan men te voet gemakkelijk het Verregatpark bereiken, vanwaar een ongelijkvloerse toegang tot het multifunctioneel complex wordt voorzien. Deze lijnen bedienen het grootste deel van Jette en Brussel-stad en een gedeelte van Schaarbeek, Etterbeek, Elsene en Ukkel. Deze lijnen maken ook de verbinding met de belangrijkste Brusselse stations (Brussel Noord, Brussel Centraal en Brussel Zuid) en bieden dus ook een alternatief voor bezoekers van buiten het gewest. Als we ook de verbindingen met één overstap in rekening brengen, zien we dat vanuit het grootste deel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het multifunctioneel complex bereikbaar is met het openbaar vervoer. Ook voor internationale bezoekers is de locatie goed bereikbaar. Zo wordt het station Brussel-Zuid bediend door de hogesnelheidstreinen Eurostar (vanuit Londen/Rijsel) en Thalys (vanuit Parijs, Amsterdam en Keulen) van waaruit een overstap gemaakt kan worden naar de metrolijn 6 richting Koning Boudewijn. Vanuit de luchthaven is de site bereikbaar met de wagen in 20 minuten. Als alternatief kan ook de Airport City Express gebruikt worden. De Airport City Express verzorgt tot 6 maal per uur een verbinding van en naar de 68 Project-MER voor het Eurostadium Brussels stations Brussel-Noord, Brussel-Centraal en Brussel-Zuid van waaruit een overstap gemaakt kan worden naar de bus/tram/metro richting Koning Boudewijn. 6.6.2 Wagen 6.6.2.1 Ontsluiting naar de site Belangrijk uitgangspunt is de rechtstreekse aansluiting van Parking C naar de R0, zonder aansluiting tussen de parking en het lokale wegennet. Hierdoor worden de omliggende straten maximaal ontlast van verkeer van en naar de site en zal, daarmee samenhangend, ook de parkeerdruk hier verminderen. Er wordt voorgesteld om op de site te werken met twee ontsluitingslussen op verschillende niveaus. Deze sluiten aan op de op- en afritten naar de R0. Deze op- en afritten worden in hun huidige organisatie behouden. Ook de aansluitingen van en naar de Romeinsesteenweg kunnen zodoende onveranderd behouden blijven. Deze aansluitingen kunnen tijdens de werffases wel wijzingen in functie van of afhankelijk van de uitvoering. Ook tijdens de omlegging van de gasleidingen kan de situatie wijzigen. Op beide ontsluitingslussen worden toegangen tot de parking voorzien. Om een vlotte doorstroming op de ontsluitingslussen te garanderen en maximale flexibiliteit in te bouwen worden hiervoor uitvoegstroken voorzien. Door gebruik te maken van verschillende toegangen kan de parking op een gestructureerde manier opgevuld worden (minimale circulatie-vrijheid op de parking zelf) en kan deze indien nodig opgedeeld worden in verschillende compartimenten, zodat voor verschillende activiteiten afzonderlijke parkeervakken voorzien kunnen worden. Figuur 23 TECHNUM Ontsluiting parking C naar R0, basisalternatief, richting Antwerpen Projectbeschrijving 69 Figuur 24 Ontsluiting parking C naar R0, basisalternatief, richting Gent 6.6.2.2 Ontsluiting naar de wijk De ontsluiting naar de wijk wordt behouden zoals vandaag het geval is. 6.6.3 Autocar Onderstaande beschrijving wordt toegespitst op de ontsluiting van autocars in functie van de voetbalwedstrijden, omdat deze verschillend is naargelang de herkomst van de bussen (thuisploeg of bezoekende ploeg). Er dient echter te worden aangegeven dat er ook voor diverse events in het complex autocars kunnen worden ingezet. Voor supporters van de thuisploeg zijn een aantal parkeerplaatsen voor bussen voorzien op het onderste niveau van de parking. Deze bussen volgen dezelfde route om de parking te bereiken als het autoverkeer. Voor de supporters van de bezoekende ploeg wordt een busparking voorzien aansluitend op de noord-oostelijke hoek van het multifunctioneel complex. Deze parking kan rechtstreeks bereikt worden via de afrit van de ring R0. Het verlaten van de parking sluit rechtstreeks aan op de oprit naar de ring R0. De bezoekersbussen blijven volledig gescheiden van de rest van het verkeer in de centrale circulatie (driveway). Hier worden enkel voertuigen toegelaten met specifieke toelating. Het binnenrijden van deze parking ligt op het peil -4 (63,20m TAW), het buitenrijden op het peil -2 (66,20m TAW). 6.6.4 VIP Voor VIP’s wordt enerzijds een drop-off zone voorzien tussen het multifunctioneel complex en de centrale circulatie. Deze kan bereikt worden via de route die ook gebruikt worden door het andere verkeer 70 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Anderzijds zijn onder het stadion ongeveer 1.500 parkeerplaatsen voorzien voor het parkeren van VIP’s. Deze parkeerplaatsen zijn bereikbaar via de drop-off zone tussen multifunctioneel sportcomplex en de centrale circulatie. Vanuit deze zone wordt ook de toegangscontrole tot het stadion geregeld. De drop-off zone fungeert hierbij tevens als bypass voor verkeerd gereden bestuurders of onbevoegden. 6.6.5 Fiets De fietsstalling ligt onder de trappen naar de hoofdtoegang van het multifunctioneel complex en sluit aan op de functionele fietsroute van de provincie Vlaams-Brabant die via de Romeinsesteenweg loopt. Daarnaast wordt vanuit het Verregatpark ook een ongelijkvloerse kruising voorgesteld over de Romeinsesteenweg; deze loopt samen met de voetgangersbrug (“tuinbrug”, met doorlopend parklandschap) die de verbinding maakt tussen het Verregatpark en de site4. 6.6.6 Logistiek De logistiek (bijvoorbeeld voor opbouw en afbraak van standen) kan afgewikkeld worden via een afzonderlijke ontsluitingslus die rond het multifunctioneel complex loopt. Deze wordt ontsloten via dezelfde aantakkingen die ook de parking voor autocars van de voetbalsupporters van de bezoekende ploeg bedienen. Deze ontsluitingslus geeft ook toegang tot de ruimte voor de voetballers. Voor logistiek voor PEB (uitbater van Brussels Expo) is parkeergelegenheid voorzien in het noordelijk en zuidelijk gedeelte van de parking (dubbelhoge niveau’s). Deze kan bereikt worden via dezelfde route die het autoverkeer gebruikt om de parking te bereiken. Vanaf deze parking wordt een rechtstreekse verbinding gecreëerd naar PEB die enkel door dit logistiek verkeer gebruikt wordt. Hierdoor wordt de hinder voor en door deze transporten tot een minimum beperkt. 6.6.7 Hulpdiensten De hulpdiensten bereiken de site gelijkaardig als de personenwagens. Bijkomend zijn er voor hulpdiensten en brandweer intern op de site toegangswegen voorzien die enkel voor de hulpdiensten toegankelijk zijn. De verschillende zones op de site zijn via deze interne wegen vlot bereikbaar. 6.7 Parking 6.7.1 Wagen Voor auto’s wordt een nieuw parkeergebouw gerealiseerd van 10.000 plaatsen op 4 ondergrondse niveaus. Deze worden rechtstreeks ontsloten naar de R0. De verkeersstromen zijn zo georganiseerd dat verkeer vanuit Antwerpen binnenrijdt op niveau -2 en verkeer vanuit Gent op niveau -4. Hierdoor conficteren deze verkeersstromen nergens met elkaar. Intern kan wel steeds nog van niveau en aldus ook van richting gewisseld worden. 4 TECHNUM Deze brug maakt geen deel uit van het hier beschreven project. Projectbeschrijving 71 Deze parking vervangt de huidige, gelijkgrondse parking C. Deze bedient dus zowel het nieuwe project als de bestaande activiteiten in de Expohallen en in Paleis 12. Er worden 3 uitgangen voorzien voor voetgangers richting het multifunctioneel complex. Aan de noord- en zuidzijde door middel van hellende vlakken en centraal door middel van trappen en liften. Door de ligging van de parking ten oosten van het multifunctioneel complex kan de bestaande verbinding naar de Heizelpaleizen over de Romeinsesteenweg in gebruik blijven. 6.7.2 Autocar Op de site wordt op 2 locaties een parking voor bussen voorzien, enerzijds in het noordelijk en zuidelijk deel van de parking en anderzijds aansluitend aan de noord-oostelijke hoek van het multifunctioneel complex. In totaal is er parkeerruimte voorzien voor zo’n 300 bussen. Specifiek voor het voetbal kunnen op deze manier de supporters van de thuisploeg en van de bezoekende ploeg duidelijk gescheiden worden. 6.7.3 Fiets en bromfiets Voor (brom)fietsers wordt onder de hoofdtoegang tot het multifunctioneel complex een overdekte stalling voor 5.000 fietsen voorzien. 6.7.4 Logistiek De parking voor logistiek binnen het ontwerp is voornamelijk bedoeld voor verkeer naar de Heizelpaleizen. Deze parking wordt georganiseerd ten noorden en ten zuiden van de autoparking en kent een dubbelgebruik met de busparking voor de thuisploeg. Vanuit deze parking is een rechstreekse verbinding naar de Heizelpaleizen voorzien. 6.8 Beschrijving en fasering van de werken In een eerste fase van het project zullen alle grondwerken op de site worden uitgevoerd. Het uitvoeren van graafwerken is op zich genomen niet project-MER-plichtig. Bovendien kan nu reeds worden gesteld dat deze eerste fase geen aanleiding zal geven tot aanzienlijke milieueffecten, zoals aangetoond in §10.2.1. In Tabel 4 wordt aangegeven hoe de fasering van de werkzaamheden zal verlopen. Tijdens de volledige bouwfase wordt steeds een minimum aan beschikbare parkeerplaatsen gegarandeerd. Het aantal parkeerplaatsen per fase worden weergegeven in Tabel 4. Tabel 4 72 Fasering van de werken Fase Tijdsindicatie Graafwerken 14/03/2016 06/06/2017 Parking deel 1 03/05/2016 04/11/2016 Beschrijving Aantal beschikbare parkeerplaatsen – Grondwerken op het volledige terrein Steeds minimum garantie van 4.000 parkeerplaatsen. Ter hoogte van het later aan te leggen complex (erfpacht). – Bouw van 4.000 parkeerplaatsen Steeds minimum garantie van 4.000 parkeerplaatsen. Ter hoogte van het later aan te leggen complex (erfpacht). Project-MER voor het Eurostadium Brussels Fase Tijdsindicatie Parking deel 2 02/06/2016 06/01/2017 – Beschrijving Aantal beschikbare parkeerplaatsen Bouw van 2.000 parkeerplaatsen Vóór 04/11/2016: zie hierboven. Vanaf 4/11/2016: 8.000 parkeerplaatsen: Parking deel 3 02/07/2016 03/02/2017 – Bouw van 2.000 parkeerplaatsen Vóór 07/01/2017: zie hierboven. Na 07/01/2017 (autosalon en batibouw): 10.000 parkeerplaatsen: Parking deel 4 01/08/2016 03/03/2017 – Bouw van 2.000 parkeerplaatsen Na 03/02/2017 (autosalon en batibouw): 10.000 parkeerplaatsen: TECHNUM 04/02/2017 01/06/2018 – Bouw van Multifunctioneel complex het erfpacht ter hoogte van het later aan te leggen complex (4.000 parkeerplaatsen) parking deel 1 (4.000 parkeerplaatsen) parking deel 2 (2.000 parkeerplaatsen) Vóór 03/02/2017: zie hierboven. Multifunctioneel complex erfpacht ter hoogte van het later aan te leggen complex (4.000 parkeerplaatsen) parking deel 1 (4.000 parkeerplaatsen) erfpacht ter hoogte van het later aan te leggen complex (2.000 parkeerplaatsen) parking deel 1 (4.000 parkeerplaatsen) parking deel 2 (2.000 parkeerplaatsen) parking deel 3 (2.000 parkeerplaatsen) Vóór 03/03/2017: zie hierboven. Vóór 03/03/2017: Parking volledig operationeel: 10.000 parkeerplaatsen Projectbeschrijving 73 Figuur 25 Fasering Het totale grondverzet werd voorlopig geraamd op ca. 1.143.000 m³ (en maximum ca. 1.253.000 m³ voor de maximale uitbouw van de ondergrondse parking, zie §9.4). Het werfverkeer zal grotendeels bestaan uit het afvoeren van de uitgegraven grond. Vermoedelijk zullen er per uur 36 vrachtwagens ingeschakeld worden tussen de spitsen (10u – 16u) en 12 vrachtwagens per uur ’s avonds (19u – 22u) (§10.2.1). Voor leveringen worden 20 vrachtwagens per uur verwacht vanaf de bouw van parking deel 1. Er wordt getracht om de grond maximaal af te voeren via het water. Hiertoe wordt de grond door middel van vrachtwagens via de ring naar het Zeekanaal Brussel – Charleroi – Schelde in Brussel getransporteerd. De exacte bestemming van de grond zal echter afhangen van de opportuniteiten die er op dat ogenblik zijn. Om de bouwwerken zo goed mogelijk te laten vooruitgaan, zal er tijdens de aanleg gewerkt worden met 2 ploegen en mogelijks ook op zaterdag. Dit houdt in dat er op de site gewerkt zal worden tussen 6.00u en 22.00u. Toeleveringen van materiaal, zoals grote prefabelementen, wordt zoveel mogelijk ’s nachts voorzien. Momenteel wordt nog onderzocht of het mogelijk is (financieel, technisch,…) om op de site een tijdelijke betoncentrale te plaatsen en het uitgegraven zand te gebruiken voor betonproductie. Het gebruik van een tijdelijke betoncentrale heeft zowel voor- als nadelen. Enerzijds wordt het aantal transporten beperkt en anderzijds gaat het gebruik ervan gepaard met een geluidstoename. Als de betoncentrale er komt zullen de effecten ervan in elk geval worden besproken en beoordeeld in het project-MER. 74 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 7. INTERFERENTIE MET ANDERE PLANNEN EN PROJECTEN 7.1 Optimalisatie noordelijk deel R0 De Vlaamse Overheid werkt momenteel aan een plan voor de optimalisatie van het noordelijk gedeelte van de R0. Het principe is dat het doorgaande verkeer op een centrale rijweg wordt gebracht, waarop enkel de snelwegen rechtstreeks aansluiten. De lokale op- en afritten sluiten aan op een zijrijbaan die slechts op een aantal plaatsen verbonden is met de centrale rijbaan. Op deze manier wordt het aantal weefbewegingen op de doorgaande ringweg tot een minimum herleid, waardoor zowel de doorstroming als de verkeersveiligheid verbetert. Ter hoogte van de site van parking C is deze inrichting reeds een feit. De op- en afritten van het complex “Romeinsesteenweg” sluiten niet aan op de hoofdrijbaan van de R0 zelf maar op de zijrijbanen aan weerzijden. In het project-MER zal dan ook worden verondersteld dat deze inrichting in eerste instantie zal behouden blijven bij de herinrichting van de R0. 7.2 Verbindingsweg Brussels Expo en de heraanleg en uitbreiding van het Verregatpark5. In het zuiden, aan de overkant van de Romeinsesteenweg, grenst het projectgebied aan Brussels Expo. Brussels Expo is met een oppervlakte van 115.000m2 aan infrastructuur, het grootste tentoonstellingenpark van België. Hier worden beurzen, congressen, salons en evenementen georganiseerd voor beroepsmensen en het brede publiek. Teneinde de toegankelijkheid tot de paleizen van Brussels Expo, voor zowel organisatoren als bezoekers, te optimaliseren, plant Brussels Expo de aanleg van een verbindingsweg van parking C naar de voorzijde van de Heizelpaleizen. Deze nieuwe weg loopt vanaf de huidig bestaande parking C via een ongelijkvloerse kruising onder de Romeinsesteenweg door om vervolgens, in een “halfverzonken” configuratie, langsheen het Verregatpark te lopen en tenslotte uit te monden aan de voorzijde van de tentoonstellingspaleizen (en vice versa). Een dergelijke configuratie resulteert, enerzijds, in een goede integratie van de verbindingsweg in het landschap en, anderzijds, in een significante afname van de verkeersbelasting op de Romeinsesteenweg, momenteel veroorzaakt door het logistieke verkeer van de tentoonstellingspaleizen. In het voorziene project van Brussels Expo start/eindigt deze verbindingsweg met een (op parking C voorziene) rotonde. 5 TECHNUM Bron: kennisgeving project –MER “Verbindingsweg Brussels Expo Interferentie met andere plannen en projecten 75 Figuur 26 Schetsontwerp van verbindingsweg en heraanleg Verregatpark Voor dit bovenvermeld beschreven project werd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op 10 april 2015 een stedenbouwkundige vergunningsaanvraag (inclusief voorbereidende nota) ingediend. In het Vlaams Gewest werd de kennisgeving voor het project-MER “Verbindingsweg Brussels Expo en de heraanleg en uitbreiding van het Verregatpark” ingediend en op 26 mei 2015 werd deze volledig verklaard. In de MER studie van de verbindingsweg zullen de verschillende ontwikkelingsscenario’s in de nabije omgeving, waaronder het multifunctioneel complex en het ontwikkelingsscenario NEO, in beschouwing worden genomen. Betreffende de wijze waarop het multifunctioneel complex zal aansluiten op de verbindingsweg van Brussels Expo, rekening houdend met de verschillende ontwikkelingsscenario’s in de nabije omgeving, worden door de initiatiefnemer van de bouw van het multifunctionele complex de volgende drie varianten overwogen: - een rotonde - een lichtengeregeld kruispunt - een ongelijkvloerse kruising Deze aansluiting zal ervoor zorgen dat, enerzijds, het verkeer komende van de R0 via het multifunctioneel complex de verbindingsweg zal kunnen bereiken, en, anderzijds, het verkeer vanuit het zuiden via de verbindingsweg het multifunctioneel complex zal kunnen bereiken. 76 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 27 7.3 Aansluiting van multifunctioneel complex op verbindingsweg Expo NEO6 Aan de zuidkant van het projectgebied bevindt zich het NEO-project. Het NEO-project is een ontwikkelingsscenario dat verschillende doelstellingen omvat, waaronder: de internationale ambities van de hoofdstad waarmaken, de ontwikkeling van lokale werkgelegenheid stimuleren en het verbeteren van de levenskwaliteit voor omwonenden. De site omvat onder andere: De grootste handelspool van België met meer dan 150 handelszaken; 775 woningen; Een nieuwe bioscoop te vervanging van de huidige bioscoop; Out- en indoor recreatie: een sportpark zowel voor topsporters als omwonenden (voetbal, rugby, hockey, boogschieten, atletiek, volley, basket, minivoetbal, petanque,…) en een natuurlijk openluchtzwembad 6 TECHNUM Bron: www.neobrussels.com Interferentie met andere plannen en projecten 77 Ondergrondse parkings (3.700 plaatsen), Een internationaal congrescentrum dat plaats biedt aan 5.000 congresgangers, waardoor de organisatie van conventies en grote internationale congressen mogelijk wordt. 2 hotels, waaronder 1 luxehotel met 250 kamers Figuur 28 Inrichtingsplan van het NEO-project Tevens worden bijkomende infrastructurele werken uitgevoerd om de bereikbaarheid van de site te verbeteren. Het betreft de aanleg van verbindingen met de A12 zodat de plaats waar deze as in Brussel toekomt, voorzien wordt van een betere stedelijke context en veiliger wordt. Ook zal het groene karakter van de omgeving nog verder versterkt worden en gaat er ruime aandacht naar de inrichting van de openbare ruimten en de aanleg van voetgangers- en fietstrajecten. De start van deze werken wordt voorzien in 2017. Het project zal in 2020 nog niet voltooid zijn. Het NEO-project wordt daarom in voorliggend project-MER beschouwd als een ontwikkelingsscenario. De mogelijke cumulatieve effecten zijn beperkt tot de discipline verkeer en de afgeleide disciplines. 7.4 Brabantnet Op termijn zal tramverbindingen december 2013 tramverbindingen 78 het projectgebied bijkomend ontsloten worden door de nieuwe die zullen gerealiseerd worden in het kader van Brabantnet. Op 6 heeft de Vlaamse Regering de voorkeurstracés van drie prioritaire van het Brabantnet vastgelegd (Figuur 29). Relevant voor het Project-MER voor het Eurostadium Brussels projectgebied zijn de sneltram langs de A12 (Willebroek – Brussel Noord) en de ringtram (Jette – Luchthaven). Beide tramlijnen zullen halteren en verknopen ter hoogte van de metrohalte Heizel. Figuur 29 Brabantnet Het voorkeurstracé van de sneltram kan plaatselijk mogelijk nog wijzigen onder invloed van de heraanleg van het aansluitingscomplex R0-A12 en de interactie met het voorliggend project. Daarbij kruist de tram de R0 ten westen van het huidige aansluitingscomplex, waarna hij door de site van de Heizel loopt. Hierbij zijn er volgende mogelijkheden: TECHNUM Interferentie met andere plannen en projecten 79 Bovengronds: De tram kruist de R0 via een hoge brugconstructie en gaat vervolgens bovengronds langs de grens van de Heizelvlakte. De tram sluit aan op de Romeinse steenweg, en buigt af rond paleis 8 naar de Esplanade. Ter hoogte van de metro halte Heizel verknoopt de tram met de Metro. Een mogelijke variante is dat het tracé ter hoogte van de Romeinse steenweg de A14 dwarst en aansluit op de keerlus van tram 3, die zich oosteljk van de A12 bevindt. Ondergronds: de tram kruist de R0 bovengronds, maar door het hogere maaiveld van de Heizelvlakte zal de tram op niveau -2 de Heizelvakte binnenrijden en zich dan ook in de rand van de parking op -2 bevinden. De tram vervolgt dan zijn weg ondergronds, op niveau -2, onder de Romeinse steenweg en de Heizelpaleizen, naar het station Heizel. Ook kan er uiteindelijk geopteerd worden voor een mengvorm van deze alternatieven / varianten. De voorkeurstracés maken als beslist beleid deel uit van de refentiesituatie, de alternatieve tracés zullen als ontwikkelingsscenario’s beschouwd worden. 7.5 METRO De Stad Brussel gaf, in overeenkomst met MIVB en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, aan, in kader van het ontwerp van voorliggend project, plannen te hebben om de metro door te trekken tot aan het multifunctioneel complex. De metro zou een halte kunnen hebben op niveau -4 van de ondergrondse parking. Deze plannen zijn nog niet formeel, maar zullen als ontwikkelingsscenario worden meegenomen in het project-MER. Deze plannen kunnen al dan niet gecombineerd worden met de verschillende ontwikkelingsscenario’s voor de tram. In het geval van een ondergronds tramtracé bevindt de tram zich op -2, en de metro op -4. De tunnels kunnen zich op dezelfde locatie bevinden tussen de parking en het huidig metrastation Heizel. 80 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 8. RELEVANTE INFORMATIE UIT BESTAANDE ONDERZOEKEN In kader van de aanbesteding van het project gebeurde er reeds heel wat onderzoek met betrekking tot Mobiliteit, Geluid, Water,… op basis waarvan het project werd geoptimaliseerd. In kader van het project-MER zullen deze onderzoeken verder verfijnd worden. Ook vond er reeds heel wat vooroverleg plaats met de verschillende instanties zodat deze reeds op de hoogte zijn van het project. Recent werd door Universoil een technisch verslag opgemaakt voor het geplande project ter hoogte van Parking C. In kader van dit verslag gebeurden enkele bodemanalyses. Deze resultaten zullen besproken worden in de discipline Bodem. TECHNUM Relevante informatie uit bestaande onderzoeken 81 9. ALTERNATIEVEN 9.1 Nulalternatief Het nulalternatief houdt in dat het project geen doorgang vindt en de ontwikkeling van parking C volgens het GRUP “Afbakening van het Vlaams strategisch gebied rond Brussel en aansluitende openruimte gebieden” nog niet gerealiseerd wordt. Het projectgebied blijft bijgevolg in gebruik als parkeervlakte. De thuiswedstrijden van de nationale voetbalploeg blijven doorgaan in het Koning Boudewijnstadion en de thuiswedstrijden van RSC Anderlecht in het Constant Vanden Stockstadion. Deze situatie zal in het project-MER behandeld worden als referentiesituatie. Er wordt bij het bespreken van de referentiesituatie uiteraard ook rekening gehouden met de autonome en gestuurde ontwikkelingen in de omgeving van het projectgebied. 9.2 Doelstellingsalternatieven Bij doelstellingsalternatieven wordt de methode waarmee getracht wordt de gestelde doelen te bereiken variabel gesteld. De doelstelling van het project is in de eerste plaats de bouw van een nieuw nationaal stadion op Parking C van de Heizel, ter invulling van de bestaande behoefte op dat vlak. . Dit stadion zal enerzijds gebruikt worden door de nationale ploeg en anderzijds door RSC Anderlecht. Tevens kan het stadion worden ingeschakeld in het komende EK in 2020. Het voorliggende project geeft, middels de bouw van een multifunctioneel complex met een recreatieve functie (voetbalstadion), een ondergrondse parking en overige functies (handel, horeca en toeristische logies, kantoren en diensten, openbare en private nuts- en gemeenschapsvoorzieningen en socio-culturele inrichtingen) ook invulling aan de voorziene bestemmingen voor Cluster C1 (Heizel Parking C) van het GRUP “Afbakening van het Vlaams strategisch gebied rond Brussel en aansluitende openruimte gebieden”. Gezien de doelstellingen van het project duidelijk en specifiek zijn omschreven (inbegrepen de locatie) zijn geen doelstellingsalternatieven aan de orde. 9.3 Locatiealternatieven De afgelopen jaren zijn verschillende locaties aangehaald als mogelijkheid voor de bouw van het nieuwe nationale stadion. Naast Parking C, zijn de meest realistische locaties het huidige Koning Boudewijnstadion, Schaarbeek vorming en de Wanson-site. In onderstaande paragrafen wordt een korte beschrijving gegeven van de mogelijkheden van deze sites. Tevens wordt kort ingegaan op de bereikbaarheid. Koning Boudewijnstadion In dit stadion gaan momenteel de thuiswedstrijden van de nationale ploeg door. De belangrijkste beperking van deze site is de aanwezigheid van een atletiekpiste rondom het voetbalveld. Daardoor is de kijkafstand tot op het veld te groot om te voldoen aan de UEFAvoorschriften. Evenmin voldoet het stadion aan de strenge veiligheidsvoorschriften. Gezien het volledige stadion zal moeten worden afgebroken en een nieuw stadion dient te worden opgebouwd, zou de kost erg hoog oplopen. TECHNUM Alternatieven 83 Dit stadion is bereikbaar vanuit de R0 via afrit 7bis (Romeinsesteenweg) richting Magnolialaan en vervolgens naar de Houba de Strooperlaan (ca. 1,0 km). De bereikbaarheid van het Koning Boudewijnstadion wordt momenteel frequent geteisterd door lange files. Het bevindt zich in een drukbezocht en toeristisch gebied gegeven de aanwezigheid van de Brussels Expo, Atomium, Bruparck,…. Er zijn ook diverse woonwijken gelegen langsheen de wegen naar het stadion (verkeersveiligheid, verkeersleefbaarheid). Wedstrijden kunnen bijgevolg leiden tot sluipverkeer of wildparkeren in de omgeving. Gegeven de grote attractiviteit van de omgeving, is de site zeer goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Figuur 30 Situering op stratenplan Schaarbeek vorming Schaarbeek vorming is een rangeerstation in eigendom van de NMBS-holding. Enkele jaren geleden werd een studie uitgevoerd omtrent de herbestemmingsmogelijkheden van de site. De bouw van het nationale stadion op deze locatie was toen één van de opties. Ondertussen besloot de NMBS echter, omwille van de zeer gunstige locatie, het terrein in eigendom te houden. Het is dus niet evident om op deze site een stadion te bouwen. Evenmin laat de huidige bestemming de bouw van een stadion toe. Het gebied heeft de bestemming “Spoorweggebied”, met als overdruk “Gebied van gewestelijk belang met uitgestelde aanleg”. Deze overdruk houdt in dat het gebied kan beschouwd worden als een soort 84 Project-MER voor het Eurostadium Brussels reservegebied. De bouw van een stadion zou enkel mogelijk zijn indien er geen andere geschikte locaties in Brussel zijn. De site is bereikbaar komende vanuit Antwerpen (A12) of vanuit het westen (via de R0 afrit 7a Romeinsesteenweg richting A12) via de R21 Van Praetlaan naar de N1 Vilvoordselaan (ca. 4,8 km tot aan A12, ca. 2,2 km tot aan R21) en is bijgevolg eerder ver gelegen van het hogere wegennet. Er dient enige afstand binnen de Brusselse ring afgelegd te worden, wat problemen voor doorstroming, verkeersveiligheid en verkeersleefbaarheid voor de omgeving tot gevolg kan hebben. De site is niet goed bereikbaar met het openbaar vervoer. In de nabije omgeving van de site is er geen bediening door een metrolijn of tramlijn. Figuur 31 TECHNUM Situering op stratenplan Alternatieven 85 Site Wanson (Haren) De Wansonsite is gelegen in Haren ten zuiden van de Woluwelaan en ten westen van de Haachtsesteenweg. Met de auto is de site bereikbaar vanuit de R0 via afrit 5 “Machelen – Woluwelaan” naar de R22 Woluwelaan richting Zaventem. Aan het kruispunt van de R22 Woluwelaan x N21 Haachtsesteenweg dient het verkeer af te slaan richting Evere om vervolgens naar de Witloofstraat te rijden (eerste straat rechtsaf komende vanuit R22 Woluwelaan). De afstand tot het hogere wegennet is relatief beperkt (1,8 km tot R0, 500 m tot aan R22 Woluwelaan). Kans op sluipverkeer of hinder voor de lokale woonwijken is bijgevolg beperkt. Langsheen de (smalle) Witloofstraat zijn wel enkele woningen aanwezig. Een ontsluiting via de Witloofstraat zou de leefbaarheid hier in het gedrang kunnen brengen en vergt zeker een aanpassing aan de volledige wegenis van de Witloofstraat. Parkeren op de site is momenteel niet van toepassing. De site is niet optimaal bereikbaar met het openbaar vervoer. Zo zijn er op wandelafstand geen metrolijnen die een bediening voorzien naar deze site en is er ondanks de ligging nabij de luchthaven van Zaventem geen rechtstreeks verbinding mogelijk naar de site. De dichtstbijzijnde bushalte is de halte Diegem Dorp (ca. 200 m) die bediend wordt door de buslijnen 270-271 en 470. Voorts bevinden de bus- en tramhaltes Witloof/Twyeninck (500 m) ten westen van de site en de halte Dobbelenberg (600m) ten zuiden van de site zich ook nog op een aanvaardbare wandelafstand die bediend worden door respectievelijk tramlijn 64 en tramlijn 80. Het treinstation Haren-Zuid (1,1 km) bevindt zich op ongeveer 13 min wandelen vanaf de site. Vanuit het station zijn per uur diverse verbindingen mogelijk van en naar ’s Gravenbrakel, Mechelen, Leuven, Brussel-Luxemburg, Leuven en Halle. Ook het station Diegem (gelegen ten oosten van de site) bevindt zich op vergelijkbare afstand van de site van waaruit verbindingen mogelijk zijn van en naar ’s Gravenbrakel, Brussel-Nat. Luchthaven, Leuven en Doornik. Ondertussen werd beslist om op deze site een nieuwe gevangenis te bouwen, zodat het niet meer mogelijk is om hier het nieuwe stadion te bouwen. De gevangenis zal het grootste gevangenisdorp zijn van ons land. De stedenbouwkundige vergunningsaanvraag werd ingediend in het voorjaar van 2015. 86 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 32 Situering op stratenplan Parking C De bouw van het stadion ter hoogte van parking C is mogelijk binnen de bestemmingen vastgelegd in het GRUP “Afbakening van het Vlaams strategisch gebied rond Brussel en aansluitende openruimte gebieden”. Bovendien gaat de aanleg van het multifunctioneel complex niet ten koste van het huidige gebruik van de site. Door middel van een optimaal ruimtegebruik kunnen de verschillende functies ruimtelijk probleemloos gecombineerd worden. Parking C wordt gekenmerkt door een optimale ontsluiting. Personenwagens kunnen de site rechtstreeks via het hogere wegennet (R0) bereiken via uitrit 7a en het volgen van de route “Expo”. De afstand tot het hogere wegennet is hierdoor minimaal (<200 m). Het verkeer met bestemming parking C wordt niet afgewikkeld via het lokale wegennet (kruispunt Romeinsesteenweg x Magnolialaan x afrit 7a), waardoor de hinder voor omliggende woonwijken alsook het lokale wegennet beperkt tot verwaarloosbaar blijft. Ook de kans op sluipverkeer wordt door de gunstige ligging nabij het hogere wegennet tot een minimum herleid. De ontsluiting voor het openbaar vervoer is zeer gunstig. De dichtstbijzijnde bushalte is de halte “Brussel Expo” die bediend wordt door de buslijnen 233, 230, 251, 260 en 820. De dichtstbijzijnde tram- en metrohalte is de halte Heizel (700 m) die bediend wordt vanuit TECHNUM Alternatieven 87 Brussel-Zuid door metrolijn 6 alsook door de tramlijnen 7 en 84. Ook in de toekomst zal de bereikbaarheid met het openbaar vervoer nog verbeteren door de realisatie van Brabantnet. Zie Kaarten 1 en 3 voor de situering van het gebied op stratenplan. Conclusie Gezien geen van de eerder aangehaalde locaties beschikt over gelijkwaardige of betere mogelijkheden dan Parking C zullen geen locatiealternatieven onderzocht worden in het project-MER. 9.4 Inrichtingsalternatieven Inrichtingsalternatieven hebben betrekking op de aard, interne schikking of oriëntatie van de voorziene functies binnen het complex. In het basisplan dat zal worden onderzocht in het project-MER worden ca. 10.000 parkeerplaatsen voorzien in de ondergrondse parking, analoog aan de capaciteit van de huidige parking. Rekening houdend met de mogelijke uitbouw van het openbaarvervoersnetwerk in de nabije omgeving van de site, is het projectgebied de ideale locatie voor het gebruik als en park&ride zone. Daarom is mogelijk dat het parking in de toekomst zal worden uitgebreid tot een capaciteit van maximum 12.000 parkeerplaatsen. De grondplannen voor de parking in die uitvoeringsvorm worden gegeven in Figuur 33 tot Figuur 37. 88 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 33 TECHNUM Grondplan -4 parking (Variant 12.000 parkeerplaatsen) Alternatieven 89 Figuur 34 90 Grondplan -3 parking (Variant 12.000 parkeerplaatsen) Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 35 TECHNUM Grondplan -2 parking (Variant 12.000 parkeerplaatsen) Alternatieven 91 Figuur 36 92 Grondplan -1 parking (Variant 12.000 parkeerplaatsen) Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 37 TECHNUM Dwarsprofiel parking (Variant 12.000 parkeerplaatsen) Alternatieven 93 Indien tijdens de opmaak van het project-MER ernstige milieueffecten worden vastgesteld, kunnen tevens kleinschalige inrichtingsalternatieven worden voorgesteld. Er kunnen ook milderende maatregelen worden voorgesteld. 9.5 Uitvoeringsalternatieven Uitvoeringsalternatieven kunnen betrekking hebben op de fasering van de werkzaamheden of op de gebruikte aanlegtechnieken. In eerste instantie wordt verondersteld dat de grondwerken en de erbij gepaard gaande grondafvoer kunnen gespreid worden over een lange periode (tot ca. 30 maanden). Hierdoor worden de effecten gespreid, maar blijft de grootteorde van de effecten beperkt. Er kan in dit geval gesproken worden van “niet aanzienlijke effecten”, zoals verder in deze kennisgeving zal worden aangetoond (§10.2.1). Indien er door omstandigheden pas later kan gestart worden met de grondwerken en het grondverzet en de grondafvoer over een kortere periode dienen te gebeuren, zullen de effecten uitgaande van deze werken groter zijn. De effecten die gepaard gaan met een verkorte uitvoeringsperiode zullen als uitvoeringsalternatief onderzocht en beoordeeld worden in het project-MER. Uitvoeringsalternatieven met betrekking tot uitvoeringsmethoden zijn momenteel nog niet gedefinieerd. Indien tijdens de opmaak van het project-MER voor bepaalde aspecten ernstige milieueffecten worden vastgesteld, zullen desgevallend alternatieven voor uitvoering of fasering voorgesteld worden. Er kunnen ook milderende maatregelen worden voorgesteld. 9.6 Ontsluitingsalternatieven Als basisscenario voor de ontsluiting zal in het project-MER verondersteld worden dat het huidige op- en afrittencomplex ter hoogte van de Romeinsesteenweg behouden blijft. Uit het voorafgaandelijke mobiliteitsonderzoek is gebleken dat deze ontsluiting gepaard gaat met verschillende knelpunten: 94 Het verkeer voegt vanaf parking C in op de R0 voordat het verkeer naar parking C uitvoegt. Deze stromen moeten dus door elkaar weven. Hierdoor ontstaat een knelpunt naar doorstroming op de R0 wanneer er zowel belangrijke inrijdende als uitrijdende stromen zijn naar parking C. Zowel de oprit naar de binnenring (richting Antwerpen) als naar de buitenring (richting Gent) zijn gesitueerd aan de westzijde van de parking. Dit betekent dat al het verkeer vanuit de parking gebruik moet maken van dezelfde wegenis, ongeacht hun bestemming. Hierdoor ontstaat er een zeer drukke weefzone aan de voorzijde van het multifunctioneel complex, met veel verschillende bewegingen. Dit zorgt voor een beperkte afwikkeling, een onduidelijke en bijgevolg potentieel gevaarlijke verkeerssituatie. Het uitrijdend verkeer vanaf de parking verloopt volledig via -4. Hierdoor moet al het verkeer intern in de parking van niveau wisselen en ontstaan er meer kruisende stromen in de parking zelf. Project-MER voor het Eurostadium Brussels Als alternatief wordt voorgesteld om het bestaande op- en afrittencomplex te herbekijken. Het alternatief bestaat eruit dat de afrit voor de oprit wordt geplaatst, zodat het inrijdend verkeer de R0 al verlaten heeft voor het uitrijdend verkeer terug invoegt op de R0. Wat dit alternatief inhoudt voor de ontsluiting van de verschillende modi, wordt beschreven in onderstaande paragrafen. 9.6.1 Openbaar vervoer Het voorgestelde alternatief heeft geen impact op de ontsluiting met het openbaar vervoer. 9.6.2 Wagen 9.6.2.1 Ontsluiting naar de site Zoals reeds aangegeven wordt de afrit voor de oprit geplaatst, zodat het inrijdend verkeer de R0 al verlaten heeft voor het uitrijdend verkeer terug invoegt op de R0. Het voordeel van deze ontsluiting is dat het doorgaand verkeer op de R0 vlot kan blijven verlopen. Bovendien vereenvoudigt de circulatie op de site zelf, aangezien de verkeersstromen naar de beide opritten direct van elkaar gescheiden worden. Het interne verkeer verloopt dus vlotter en veiliger. Figuur 38 Optimalisatie aansluiting R0. Ontsluitingsalternatief (rechts) ten opzichte van het basisalternatief (links) Ook de weefzone binnen het projectgebied zelf, richting de opritten, wordt door deze ingreep sterk vereenvoudigd. Enkel het verkeer richting Gent zal immers nog gebruik maken van deze zone, waardoor het aantal weefbewegingen sterk afneemt. Figuur 39 Optimalisatie interne weefzone. Ontsluitingsalternatief (rechts) ten opzichte van het basisalternatief (links) In de parking zal een meer gestructureerde inrichting mogelijk zijn, waarbij zowel het inrijdend als het uitrijdend verkeer verdeeld kan worden over 2 niveaus van de parking. TECHNUM Alternatieven 95 Aangezien de opritten naar de binnen- en buitenring uit elkaar worden gelegd, moet het verkeer richting deze opritten niet langer dezelfde route volgen. Verkeer richting de kant Antwerpen, dat de parking inreed vanaf de ontsluitingslus op -2, kan de parking hierdoor ook vanaf hetzelfde niveau verlaten. Verkeer richting de kant Gent, dat voordien reeds binnenreed op niveau -4, maakt gebruik van dezelfde route als in het basis-alternatief, vanaf niveau -4. Figuur 40 Optimalisatie aansluiting R0 9.6.2.2 Ontsluiting naar de woonwijk In deze optie wordt de ontsluiting van de wijk beperkt gewijzigd. Verkeer van en naar de buitenring kan nog steeds gebruik maken van de bestaande infrastructuur, deze aansluiting verloopt dus hetzelfde als vandaag. Verkeer naar de binnenring kan blijvend gebruik maken van de bestaande oprit. Verkeer komende van de binnenring volgt de bestaande afrit. Aan zowel de op- als de afrit zullen aanpassingen moeten gebeuren om deze in te passen in het nieuwe systeem. Verdere optimalisaties zullen in de loop van het ontwerpproces bekeken worden. 96 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 41 9.6.3 Ontsluiting woonwijk naar R0 Autocar De wijzigingen voor autocars zijn dezelfde als deze voor autoverkeer. 9.6.4 Fiets Het voorgestelde alternatief heeft geen impact op de ontsluiting met het openbaar vervoer. 9.6.5 Logistiek De wijzigingen voor logistiek zijn dezelfde als deze voor autoverkeer. 9.6.6 Hulpdiensten De wijzigingen voor de hulpdiensten zijn dezelfde als deze voor autoverkeer. 9.7 Exploitatiealternatieven Omdat op de Heizelvlakte vandaag al verschillende activiteiten aanwezig zijn met een hoge verkeersgeneratie, dienen in het project-MER de mogelijke cumulatieve effecten hiermee te worden onderzocht. Uiteraard zal in het project-MER de verkeersgeneratie besproken worden van alle nieuwe functies en activiteiten (horeca, kantoren, events,..), zowel in het weekend als op een weekdag. Gezien echter de grootste verkeerspieken verwacht worden door de voetbalactiviteit worden hiervoor specifiek enkele exploitatiealternatieven besproken. TECHNUM Alternatieven 97 Er wordt voorgesteld om volgende scenario’s te bespreken: Voetbalwedstrijd om 20u op een weekdag 7 Voetbalwedstrijd om 20u op een weekdag + concert met 15.000 bezoekers in paleis 12 om 20u Voetbalwedstrijd 20u + op een weekdag beurs die deuren sluit om 18u. Hier wordt er uitgegaan van een gemiddelde beurs. Een grote beurs (zoals autosalon en batibouw) is niet combineerbaar met een voetbalwedstrijd, omdat er dan onvoldoende parkeercapaciteit is. Hierbij wordt er steeds verondersteld dat het stadion uitverkocht is 8. 98 7 De situatie tijdens het weekend is ongetwijfeld anders dan tijdens de week, maar de effecten zijn ook zo goed als zeker minder aanzienlijk. Deze situatie apart doorrekenen draagt dus niet wezenlijk bij tot het in kaart brengen van de omvang van de effecten. 8 Ook dit is een worst-case aanname die de bovengrens van de effecten in beeld brengt. Project-MER voor het Eurostadium Brussels 10. SCOPING 10.1 Ingrepen In functie van de effectvoorspelling wordt het project ingedeeld in hoofdingrepen met elk een aantal relevante deelingrepen. De ingrepen kunnen elk een bepaalde impact op het milieu hebben en dienen hierbij in twee fasen beschouwd te worden. Allereerst is er de aanleg- of uitvoeringsfase, meer bepaald de fase waarin de werken voor de aanleg van het project zullen gebeuren. Daarna is er de gebruiks- of exploitatiefase die aanvangt na de bouwfase. Voor voorliggend project kunnen, in overeenstemming met de fasering van de werken voor zover bekend, volgende hoofdingrepen onderscheiden worden: Voorbereidende werken inclusief graafwerken; Bouw van de parking en multifunctioneel complex; Afwerking voetgangersgebied en parking (omgevingswerken); Exploitatie van het complex. Per hoofdingreep kunnen volgende deelingrepen onderscheiden worden: Voorbereidende werken (incl. graafwerken) Tijdelijk herstel van de parking in functie van Batibouw en Autosalon;9 Aanvoer van materiaal, machines en bouwkranen; Inrichten van de werfvoorzieningen (werfketen, werfzones); Afbakenen en afsluiten van de werfzones. Bouw van parking en multifunctioneel complex Aanvoer van materialen; Afvoer van uitgegraven grond; Ruwbouwwerken; Technische uitrustingen; Afwerkingen. Omgevingswerken 9 TECHNUM Grondaanvullingen; Afbraak werfinstallaties; Aanvoer van materialen; Aanleg buitenverhardingen. De mogelijkheid om een tijdelijke werftoerit te voorzien wordt nog bestudeerd. Indien deze optie gekozen zou worden zullen de effecten ervan in het MER bestudeerd worden. Scoping 99 Exploitatie van parking en multifunctioneel complex 10.2 Stallen van voertuigen wat gepaard gaat met verkeersgeneratie, geluidsemissie, energieverbruik, …; Ingebruikname van energieverbruik, … het multifunctioneel complex met geluidsemissie, Effecten Uitgaande van bovenstaande deelingrepen en een eerste afbakening van de karakteristieken van het milieu in het studiegebied kunnen de mogelijke milieueffecten afgeleid worden. Het al dan niet effectief voorkomen en de mate en ernst waarmee de opgesomde effecten voorkomen, wordt in de effectbespreking in het project-MER bekeken. In Tabel 6 wordt een overzicht gegeven van de potentieel te verwachten effecten per discipline en per hoofd- en deelingreep. Dit overzicht dient als leidraad voor de verschillende disciplines om de effecten10 concreet uit te werken en te evalueren op basis van de discipline-eigen criteria. Gezien de ligging in een stedelijke omgeving en het ontbreken van natuurwaarden in of nabij het projectgebied, zal de discipline Fauna & Flora niet verder onderzocht worden in het project-MER. Aangezien er vandaag al in detail gekend is hoe de voorbereidende werken zullen verlopen, wordt hier in onderstaande paragraaf verder op ingegaan. 10.2.1 Voorbereidende werken 10.2.1.1 Bodem Afhankelijk van de capaciteit van de ondergrondse parking, namelijk 10.000 of 12.000 parkeerplaaten, zal het grondverzet 1.143.000 m³ of 1.253.000 m³ bedragen. Uitgaande van het worst case scenario wordt hier rekening gehouden met 1.253.000 m³ af te voeren grond, gespreid over een periode tot 30 maanden. Uit het Technisch verslag (Universoil, 2015) blijkt dat de toplaag op het terrein bestaat uit een puinhoudende laag met een dikte van 30 tot maximaal 540 cm. Deze toplaag wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van puin, grind en baksteenresten. Tevens werden hierin lokaal verhoogde concentraties aan PAK’s, minerale olie en zware metalen vastgesteld. De puinhoudende laag kreeg code 901. Deze grond kan gebruikt worden voor bouwkundige of vormvaste toepassingen. De onderliggende laag is de van nature aanwezige grond, welke 211 als code kreeg. Deze bestaat uit siltige leem, die met diepte overgaat in een zwaardere kleistructuur. Deze grond kan vrij gebruikt worden als bodem. Tijdens de aanlegwerken kunnen altijd accidentele situaties ontstaan door problemen met machines op de werf. Deze situaties worden maximaal vermeden door te werken volgens de code van goede praktijk en het rijdend materiaal regelmatig na te kijken. Indien toch grote 10 100 De tabel geeft alle ingreep-effectrelaties weer, ook de minder relevante (bijv. zeer tijdelijke effecten) Project-MER voor het Eurostadium Brussels hoeveelheden olie of brandstof gemorst zouden worden, wordt de bodem gesaneerd conform het Bodemsaneringsdecreet. 10.2.1.2 Water In kader van de boringen die werden uitgevoerd voor het technisch verslag (Universoil, 2015) werd er geen water vastgesteld. De grondwatertafel bevindt zich dieper dan de maximale ontgravingsdiepte. Dit werd ook bevestigd door de peilmetingen in het eerder uitgevoerde onderzoek (Fugro, 2014) waarbij het grondwater werd vastgesteld op gemiddeld 53 mTAW, oftewel ca. 20 m onder het maaiveld. Tijdens de graafwerken worden er geen (tijdelijke) verhardingen voorzien, met uitzondering van werfwegen door middel van tijdelijke stalen platen en/of materiaal afkomsting van de bovenste laag. De centrale zone in het projectgebied wordt op de watertoetskaarten aangeduid als mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Het gebied zou meer bepaald van nature overstromingsgevoelig zijn door afstromend hemelwater. In realiteit zijn er geen gegevens van wateroverlast in het projectgebied gekend. Tijdens de aanlegwerken kunnen altijd accidentele situaties ontstaan door problemen met machines op de werf. Deze situaties worden maximaal vermeden door te werken volgens de code van goede praktijk en het rijdend materiaal regelmatig na te kijken. Indien toch grote hoeveelheden olie of brandstof gemorst zouden worden, wordt de bodem gesaneerd conform het Bodemsaneringsdecreet. 10.2.1.3 Verkeer Momenteel is er nog geen zekerheid over de bestemming van de af te voeren grond. Dit hangt af van de opportuniteiten tijdens de graafwerken. Er wordt echter getracht om de grond maximaal via het water af te voeren. Dit betekent dat de uitgegraven grond afgevoerd zal worden naar het Zeekanaal Brussel – Charleroi – Schelde. Onderstaande beoordeling gaat daarom uit van de afvoer van alle grond op de R0 richting Antwerpen. Indien de afvoer toch richting Gent zou gebeuren, worden gelijkaardige effecten verwacht aangezien evenzeer de R0 wordt gebruikt. Een spreiding van de bestemming van de grond zou dan weer leiden tot kleinere effecten dan hieronder besproken. De afvoer van de grond wordt beperkt tot de perioden buiten de spits: Enkel afvoer tussen 10u en 16u en tussen 19u en 22u. Overdag wordt uitgegaan van 36 vrachtwagens per uur en ’s avonds wordt uitgegaan van ca. 12 vrachtwagens per uur. Op basis van de huidige belasting van de R0 en het complex Wemmel (conform de meest recente gegevens aangeleverd door het verkeerscentrum) resulteert de bijkomende verkeersgeneratie voor de R0 in een verwaarloosbare toename per dag ten opzichte van de totale intensiteiten (1%). Voor het complex Wemmel is de toename van de intensiteiten groter ten opzichte van de totale intensiteiten (9%-19%) maar zijn de effecten verwaarloosbaar in absolute cijfers. Het werfverkeer komende vanuit Antwerpen vervolgt de route richting expo, waardoor het werfverkeer niet interfereert met het huidige verkeer dat richting de Romeinse Steenweg zal rijden. Op basis van de huidige belasting en de TECHNUM Scoping 101 bijkomende generatie door het werfverkeer kan aangenomen worden dat er geen significante effecten te verwachten zijn. 10.2.1.4 Lucht De te verwachten effecten tijdens de grondwerken worden veroorzaakt door de uitlaatgassen van de gebruikte machines en opwaaiend en neervallend stof. De grootte van de emissies en de verspreiding ervan in de omgeving worden door een groot aantal parameters beïnvloed (windsnelheid, weeromstandigheden, werkwijze,…). Omwille van de sterk wisselende invloedsfactoren kunnen deze emissies niet exact berekend worden. Gezien de nabijheid van de R0 kan wel gesteld worden dat de verbrandingsgassen van de gebruikte machines verwaarloosbaar zullen zijn ten opzichte van de reeds aanwezige verkeersemissies. Door het toepassen van enkele eenvoudige maatregelen (reinigen van de wegen, natspuiten van de werfwegen bij droog weer, ..) worden ook de effecten van opwaaiend en neervallend stof tot een minimum herleid. 10.2.1.5 Geluid en Trillingen De grondwerken kunnen gepaard gaan met geluidsproductie. In onderstaande tabel worden de te verwachten geluidsniveaus weergegeven van enkele machines die zullen gebruikt worden in functie van de afstand tot de bron. Tabel 5 Geluidsvermogens van de aangewende geluidsbronnen GELUIDSVER - GELUIDSBRON 10 M 20 M 30 M 40 M 50 M 100 M 200 M 300 M 108 77 71 67 65 63 57 51 47 105 74 68 64 62 60 54 48 44 MOGEN (LWA) Vrachtwagen Hydraulische kraan Mobiele kraan Betonpomp Bron: ‘Lawaai op de arbeidsplaats: geluid van machines voor grondverzet, wegenbouw en bouwactiviteiten, IC geluidshinder’, Nederland De woningen nabij het projectgebied zijn: 102 Karenbergstraat (Grimbergen): 1 woning op 500 m van het projectgebied Leestbeekstraat (Grimbergen): 40-tal woningen op 500 m van het projectgebied Treft (Grimbergen): 20-tal woningen op 100 m van het projectgebied Romeinse steenweg (Grimbergen): 7 woningen op 50 m van het projectgebied (waarvan 3 in eigendom van Ghelamco) Rue de Panorama (Brussel): 40-tal woningen op 500 m van het projectgebied Project-MER voor het Eurostadium Brussels Figuur 42 Situering van de nabijgelegen woningen De bestemming van al deze woningen is woongebied, doch steeds gelegen op minder dan 500 m afstand van een gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut. Hier gelden de milieukwaliteitsnormen: 50 dB(A), 45 dB(A) en 45 dB(A) respectievelijk voor de dag-, avond- en nachtperiode. Hoewel er voor tijdelijke werkzaamheden geen echte regelgeving rond geluid bestaat, kunnen de geluidsgegevens van de werktuigen indicatief aan deze milieukwaliteitsnormen afgetoetst worden De hinderafstand van een individueel werktuig waarbij een geluidsoverschrijding van de milieukwaliteitsnorm wordt verwacht, bedraagt ca. 200 m in open-veld conditie. Gezien de woningen in de Karenbergstraat, de Leestbeekstraat en de Rue de Panorama op 500 m van het projectgebied gelegen zijn, wordt hier geen geluidshinder verwacht door de aanlegfase. Ter hoogte van Treft en de Romeinse Steenweg zal de milieukwaliteitsnorm tijdelijk overschreden worden. Het betreft echter een tijdelijk en niet continu effect. Bovendien zullen de werken voornamelijk gedurende de dag plaatsvinden. Tevens kan erop gewezen worden dat er zich ten oosten van het projectgebied (tussen de Romeinse steenweg en de achtertuinen van de woning aan Treft) een talud bevindt welke het geluid afkomstig van het projectgebied in zekere mate al buffert (zie onderstaande foto’s). Deze buffering zal nog vergroten zodra het terrein (deels) verdiept is. De verschillende machines bevinden zich dan op diepte ten opzichte van de woningen en de geluidsbronnen worden dan in feite afgeschermd door de wanden van de bouwput. TECHNUM Scoping 103 Talud verstevigd met beton ter hoogte van het zuidelijk deel van de Romeinse steenweg. Deze talud bevindt zich tussen de Romeinse steenweg en Treft. Figuur 43 Groene talud ter hoogte van het noordelijk deel van Romeinse steenweg. Deze talud bevindt zich tussen de Romeinse steenweg en Treft. Foto’s van de talud ten oosten van parking C Bijkomend dient te worden aangegeven dat het geluidsklimaat nabij het projectgebied vandaag al in belangrijke mate bepaald wordt door wegverkeerslawaai. Zowel voor de woningen aan Treft als deze aan de Romeinse Steenweg bedraagt het geluidsniveau, gerelateerd aan het wegverkeer, 55 tot 59 dB(A) (Lden). Figuur 44 Geluidscontourenkaart wegverkeer Lden Bovenstaande bespreking heeft betrekking op de geluidsimpact van de machines die gebruikt worden voor werken op het terrein zelf. Anderzijds zal ook het toegenomen aantal vrachtwagens op de omliggende wegen, voor de afvoer van de grond, een invloed hebben op het geluidsklimaat. Alle vrachtwagens verlaten het terrein en komen toe via het complex Wemmel. Het toegenomen aantal vrachtwagens op de R0 is verwaarloosbaar ten opzichte van de huidige verkeersintensiteiten, zodat er geen wijziging van het geluidsklimaat verwacht wordt. Bovendien bevindt de R0 zich op een ruime afstand van omliggende woningen. Voor het complex Wemmel zijn er momenteel buiten de spitsen echter geen vrachtwagens, zodat de geluidshinder door de vrachtwagens tijdens het grondverzet hier een nieuw element is. In de veronderstelling dat 1 vrachtwagen akoestisch gezien overeenkomt met 10 104 Project-MER voor het Eurostadium Brussels personenwagens komt de voorgestelde afvoer, namelijk 36 vrachtwagens per uur tijdens de restdag en 12 vrachtwagens per uur tijdens de avond, ter hoogte van het complex van Wemmel overeen met een geluidstoename van 3dB. Conform het richtlijnenboek Geluid is dit een aanvaardbaar effect en dienen er geen maatregelen te worden voorzien. Voor grondafvoer met een hogere intensiteit, dient er echter verder onderzoek te gebeuren in het project-MER. 10.2.1.6 Landschap, Bouwkundig erfgoed & Archeologie In of nabij het projectgebied zijn geen beschermde landschappen, dorpsgezichten, stadsgezichten, monumenten of aangeduide ankerplaatsen gelegen. Evenmin zijn hier gebouwen gelegen die kunnen beschouwd worden als bouwkundig erfgoed. In of nabij het projectgebied zijn in Vlaanderen11 geen archeologische vondsten gekend (Bron: Centraal Archeologische Inventaris). De bepalingen van de regelgeving in verband met het archeologisch erfgoed blijven echter van toepassing. Er wordt verwezen naar art. 4 §2 van het archeologiedecreet dat de zorgplicht van de eigenaar en gebruiker omschrijft. In navolging van dit artikel dient de eigenaar en gebruiker, in geval van vernietiging van archeologisch patrimonium, de nodige tijd ter beschikking te stellen om het terrein te onderwerpen aan een archeologisch vooronderzoek en opgraving in geval van vondsten. 10.2.1.7 Conclusie Uit bovenstaande bespreking blijkt dat het voornaamste effect van de grondwerken, rekening houdend met de vooropgestelde uitvoeringsmodaliteiten, betrekking heeft op geluid. Indien de afvoer echter beperkt blijft tot 36 vrachtwagens tijdens de restdag (10u – 16u) en 12 vrachtwagens tijdens de avond (19u – 22u), worden er geen aanzienlijke effecten verwacht. Indien, door omstandigheden, het grondverzet over een kortere periode zal gebeuren en de intensiteiten hoger zijn, zullen er onvermijdelijk aanzienlijke effecten optreden. Deze effecten hebben betrekking op het verhoogde geluidsklimaat ter hoogte van de woningen nabij het complex van Wemmel. Deze effecten zullen verder onderzocht en begroot worden in het project-MER. De methodiek van deze effectenstudie wordt per discipline toegelicht in §12. 10.2.2 Bouwwerken, omgevingswerken en exploitatie In Tabel 6 wordt een overzicht gegeven van de potentieel te verwachten effecten tijdens deze fasen. De mate waarin deze effecten effectief optreden en de beoordeling ervan gebeurt in het project-MER op basis van de methodiek die wordt voorgesteld in §12. 11 TECHNUM In het Brussels Gewest, ter hoogte van de Heizelpaleizen, bevinden zich wel enkele gelokaliseerde vindplaatsen, met bijkomende uitbreidingszone (zie Kaart 10 van de kaartenbundel). Deze locatie wordt echter niet beïnvloed door de graafwerken (noch door andere elementen van het project). Scoping 105 Ingreep-effectenschema (potentiële, te onderzoeken effecten) x x x x x X x x x x x Ruimtebeleving x Gebruikskwaliteit x Verlies erfgoedwaarde x Structuur- en relatiewijziging x Mens-Ruimtelijke aspecten Ruimtegebruik Wijziging perceptieve kenmerken Impact op oppervlaktewaterkwaliteit Impact op oppervlaktewaterkwantiteit Impact op grondwaterkwaliteit Impact op grondwaterkwantiteit X x Impact op de bodemkwaliteit x Landschap, Bouwkundig erfgoed & Archeologie x Grondverzet x Water Profielwijziging Aanvoer van materiaal, machines en bouwkranen Bodem Structuurwijziging x Geluidshinder tijdens de exploitatiefase x Geluidshinder tijdens de aanlegfase Verkeersveiligheid x Geluid & Trillingen Emissies tijdens de aanlegfase Verkeersleefbaarheid Tijdeijk herstel van de parking ifv Batibouw en Autosalon Lucht Parkeerdruk Verkeersintensiteiten Mens-mobiliteit Emissies tijdens de exploitatiefase Tabel 6 x x x x x x x x x x x x x x x Voorbereidende werken Inrichten van de werfvoorzieningen (werfketen, werfzones) Afbakenen werfzones en afsluiten van de x x x x x x x Bouw van de parking en het multifunctioneel complex 106 Afvoer van uitgegraven grond x x x x x Aanvoer van materialen x x X x x Bouw, werking en afbraak van tijdelijke betoncentrale (eventueel) x x x x x x x x x x Ruwbouwwerken x x x Technische uitrustingen x x x Afwerkingen x x x Project-MER voor het Eurostadium Brussels x x x x x x x x x x x Stallen van verkeersgeneratie, TECHNUM voertuigen, Ingebruikname van het multifunctioneel complex x x x Grondaanvullingen Heraanleg buitenverhardingen x x Afbraak werfinstallatie x x x x x Aanvoer van materialen x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Ruimtebeleving Gebruikskwaliteit Landschap, Bouwkundig erfgoed & Archeologie Ruimtegebruik Wijziging perceptieve kenmerken Verlies erfgoedwaarde Water Structuur- en relatiewijziging Impact op oppervlaktewaterkwaliteit Impact op oppervlaktewaterkwantiteit Impact op grondwaterkwaliteit Bodem Impact op grondwaterkwantiteit Impact op de bodemkwaliteit Grondverzet Omgevingswerken Profielwijziging Geluid & Trillingen Structuurwijziging x Geluidshinder tijdens de exploitatiefase Lucht Geluidshinder tijdens de aanlegfase Emissies tijdens de exploitatiefase Emissies tijdens de aanlegfase Parkeerdruk Verkeersveiligheid Verkeersleefbaarheid Verkeersintensiteiten Mens-mobiliteit Mens-Ruimtelijke aspecten x x x x Exploitatie van het complex x x x x x x x x x x x x x x Scoping 107 11. AFBAKENING VAN HET STUDIEGEBIED, DE REFERENTIESITUATIE, DE ONTWIKKELINGSSCENARIO’S EN DE GEPLANDE TOESTAND 11.1 Studiegebied Effecten ten gevolge van een project manifesteren zich doorgaans in een groter gebied dan het projectgebied. Dit wordt het studiegebied genoemd. De afbakening van het studiegebied wordt bepaald door het invloedsgebied waarbinnen effecten optreden. Dit kan per discipline en zelfs per effect verschillend zijn. Het studiegebied wordt globaal gedefinieerd als het projectgebied met inbegrip van het invloedsgebied. Per discipline kan het studiegebied als volgt worden gedefinieerd: Bodem: De directe effecten op de bodem door vergraving en belasting zullen vooral plaatsgrijpen binnen het projectgebied. Het studiegebied wordt echter bepaald door de invloedszone van een mogelijke bemaling (zetting bodem, verspreiding polluenten). Water: Grondwater: De effecten staan hoofdzakelijk in relatie tot een eventuele bemaling en de risico’s op grondwaterverontreinigingen ten gevolge van calamiteiten. Als dusdanig strekt het studiegebied zich uit over de volledige projectzone uitgebreid met de invloedssfeer van een eventuele bemaling. Oppervlaktewater: alle oppervlaktewateren die rechtstreeks of onrechtstreeks door het project worden beïnvloed behoren tot het studiegebied. Mens: Het studiegebied omvat de menselijke populaties die enige invloed kunnen ondervinden van de voorgenomen activiteit, op korte of lange termijn. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen het mobiliteitsaspect, ruimtelijke aspecten en gezondheidsaspecten. Geluid & Trillingen: Het studiegebied voor de discipline geluid wordt in de eerste plaats bepaald door het projectgebied en de omliggende zone. De omliggende zone bepaalt de reikwijdte van het studiegebied en strekt zich minstens uit tot de geluidscontour die de punten verbindt met geluidsbelasting gelijk aan de richtwaarde van vigerende wetgeving en/of normering. Lucht: Het studiegebied reikt tot het gebied waar de emissies veroorzaakt door het project een impact hebben op de concentraties van de omgevingslucht. In grote lijnen komt het studiegebied overeen met het gebied dat door wijzigingen inzake verkeer beïnvloed wordt. Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie: De begrenzing omvat niet enkel de gebieden die rechtstreeks betrokken zijn met de inrichting, maar houdt tevens rekening met de visuele impact van het project. De begrenzing omvat alle relevante landschappelijke waarden en lijnt het gebied af waarbinnen de geplande inrichting een visuele impact kan uitoefenen. De afbakening zal verder worden verfijnd in functie van de kenmerken van het project en de omgeving. TECHNUM Afbakening van het studiegebied, de referentiesituatie, de ontwikkelingsscenario’s en de geplande toestand 109 11.2 Referentiesituatie Als referentiesituatie wordt de situatie in 2020 beschreven. Het gekozen referentiejaar betreft een jaar dat kan worden gebruikt in het kader van de modellering voor de discipline lucht met CAR12-Vlaanderen (2007, 2010, 2015, 2020, …) en dat het dichtst aansluit bij het jaar van ingebruikname van het project (2018). Per discipline zullen de milieukarakteristieken aangegeven worden, op basis van beschikbare informatie en terreinverkenningen. De referentiesituatie zal rekening houden met de gevolgen van al genomen beslissingen (beslist beleid) waarvan wordt verwacht dat ze uitgevoerd zullen zijn vooraleer het voorgenomen project aanvangt. Zowel de optimalisatie van de R0 als het voorkeurstracé van Brabantnet worden opgenomen in de referentiesituatie. Zoals aangegegen in § 7.4 nam de Vlaamse Regering op 6 december 2013 een formele beslissing over het voorkeurstracé van Brabantnet. Deze ontwikkeling kan bijgevolg beschouwd worden als beslist beleid. Er wordt verwacht dat het net in werking is in 2020. Omtrent de optimalisatie van de R0 werd nog geen formele beslissing genomen, evenmin werden hiervoor reeds budgetten voorzien. Toch wordt de realisatie van deze optimalisatie tegen 2020 algemeen aangenomen. Zo werd deze geïntegreerd in het toekomstscenario “Business-as-Usual 2020” (= referentiesituatie) dat werd aangeleverd door het verkeerscentrum en gebruikt zal worden in het project-MER. Tevens wordt hiermee rekening gehouden in alle andere lopende studies voor projecten in de omgeving. Verder kunnen ook volgende ontwikkelingen als relevant worden beschouwd. Zij zullen dan ook deel uitmaken van de te bestuderen referentiesituatie of van een variant op deze situatie (zie par.7): Realisatie van het NEO-project Realisatie van een variant van Brabantnet, afgestemd op het project Eurostadium Brussels Doortrekken van de Brusselse metro tot aan de geplande ondergrondse parking Deze varianten op de referentiesituatie hebben uitsluitend een impact op de discipline verkeer en de er aan gerelateerde disciplines. 11.3 Geplande situatie De geplande situatie is de toestand van het studiegebied tijdens en na de uitvoering van het geplande project. Voor de beschrijving van de te verwachten milieueffecten in het studiegebied zal steeds vergeleken worden met de toestand van het milieu in de referentiesituatie. 12 110 CAR = Calculation of Air pollution from Road traffic Project-MER voor het Eurostadium Brussels 12. METHODOLOGIE BESCHRIJVING REFERENTIESITUATIE, EFFECTVOORSPELLING EN -BEOORDELING 12.1 Algemeen De bedoeling van het project-MER is een beschrijving te geven van de effecten van de bouw en exploitatie van het project op het milieu en onderzoek te doen naar eventuele milieueffectverzachtende maatregelen die de negatieve impact op het milieu trachten te beperken of te voorkomen. Gezien de karakteristieken van het gebied en de aard van het project zullen in het projectMER de effecten op Mens (Mobiliteit en Ruimte); Geluid en Trillingen; Lucht, Bodem; Water en Landschap, Bouwkundig Erfgoed & Archeologie bestudeerd worden. In volgende paragrafen wordt per discipline aangegeven hoe dit zal gebeuren. Hierbij werden de disciplines in volgorde geschikt op basis van de input die de effectbespreking levert voor de daarop volgende disciplines. De globale werkwijze voor elke discipline is als volgt: Afbakening studiegebied Beschrijving referentiesituatie van het studiegebied (rekening houdend met autonome en gestuurde ontwikkelingen) Beschrijving van de milieueffecten (geplande situatie) en beoordeling ten opzichte van de referentiesituatie(s).. Tevens zal er aandacht geschonken worden aan mogelijke cumulatieve effecten. Aangeven van milderende maatregelen/voorstellen voor postmonitoring Opgave van leemten in de kennis, hoe ermee is omgegaan en eventuele gevolgen voor de verdere besluitvorming Er zal voor de beschrijving van de referentiesituatie maximaal rekening gehouden worden met beschikbare gegevens uit bestaande en in uitvoering zijnde onderzoeken, rapportages, mobiliteitsstudies, ... De effecten van het project zullen beoordeeld worden ten opzichte van de referentiesituatie(s) . Eenzelfde effect kan, afhankelijk van de referentiesituatie waarnaar gerefereerd wordt, een verschillende beoordeling krijgen. Om de uitkomst van de impactevaluatie te kunnen waarderen, zullen verschillende referentiekaders toegepast worden. Enerzijds zullen de effecten relatief gewaardeerd worden ten opzichte van de referentiesituatie, anderzijds zullen ook absolute referentiekaders gehanteerd worden om de relevantie en significantie van de effecten te beoordelen. Voorbeelden van absolute referentiekaders zijn kwaliteitsdoelstellingen, streefwaarden, normen of afspraken. TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 111 12.2 Discipline Mens – Mobiliteit 12.2.1 Afbakening van het studiegebied 12.2.1.1 Inhoudelijke afbakening In het project-MER worden de effecten besproken van de verkeersgeneratie van alle nieuwe functies (recreatie, parking, handel, horeca, kantoren, diensten, socio-culturele inrichtingen), zowel tijdens het weekend als op een weekdag. Gezien de hoogste intensiteiten verwacht worden door de voetbalactiviteit, al dan niet in combinatie met reeds aanwezige functies, zal hierop worden toegespitst. Als worst-case scenario wordt een voetbalwedstrijd onderzocht die start op een weekdag om 20u. Hierbij zal het toekomend verkeer voor de wedstrijd immers samenvallen met het “gewone” avondspitsverkeer, waardoor de slechts mogelijke conditie naar verkeersafwikkeling ontstaat. Om daarnaast rekening te houden met mogelijke combinaties met andere evenementen op het Heizelplateau, wordt rekening gehouden met de combinatie met een middelgrote expo in de Heizelpaleizen enerzijds en een combinatie met een optreden in Paleis 12 anderzijds. Voor gemotoriseerd verkeer zullen in het project-MER de effecten van deze drie mogelijke combinaties van activiteiten bekeken worden naar doorstroming voor autoverkeer op de R0 enerzijds en naar hinder op het lokale wegennet anderzijds. Daarnaast zal ook de impact op de parkeerdruk in de omgeving geëvalueerd worden evenals de verhouding tussen de verwachte parkeervraag en het aanbod op de site. Voor de alternatieve modi zal de impact van de geplande ontwikkelingen op de bereikbaarheid van de site geëvalueerd worden. Daarnaast zal ook het effect van de gewijzigde verkeersstromen op de netwerken voor de alternatieve modi geëvalueerd worden. Voor wat de toekomstige modal split betreft zullen gefundeerde aannames gemaakt worden. In overleg georganiseerd door de Gouverneur wordt nu reeds met de verschillende betrokken partijen bestudeerd hoe de modal split in een gunstige richting kan gestuurd worden. Cijfers over de huidige modal split zijn bijvoorbeeld bekend voor het Constant Vanden Stockstadion, maar die zijn niet noodzakelijk overdraagbaar op de toekomstige situatie van het Eurostadium. Uit onderzoek door Scelta Mobility naar het mobiliteitsgedrag van bezoekers van Rode Duivels-wedstrijden blijkt alvast over de periode 2014-2015 een duidelijke daling van het aantal wagens en een stijging in het aantal autocars en het openbaar vervoer. De daling van het autogebruik zou volgens Scelta Mobility vooral het gevolg zijn van goede en doordachte communicatie. Het is zeker dat een nieuwe situatie (zoals het nieuwe stadion) een perfecte 'trigger' kan zijn om het verplaatsingsgedrag van de bezoekers in gunstige zin te wijzigen. 12.2.1.2 Geografische afbakening De geografische afbakening omvat in eerste instantie de wegenis die de site direct omsluit en instaat voor de ontsluiting van Parking C vandaag en/of het project in de toekomst. Hieronder verstaan we: 112 Project-MER voor het Eurostadium Brussels R0 tussen complex Wemmel en complex A12, inclusief complexen Wemmel en Romeinsesteenweg; A12 tussen complex R0 en complex Strombeek-Bever, inclusief complex StrombeekBever; Romeinsesteenweg tussen Houba-De Strooperlaan en A12; Houba-De Strooperlaan tussen R0 en Magnoliastraat; Magnoliastraat; Alle aansluitingen tussen deze straten. Daarnaast zal wellicht ook een effect waargenomen kunnen worden op de straten in de ruime omgeving. Deze zone wordt in grote lijnen afgebakend door de R0, de A12, de Houba-De Strooperlaan en de Koninklijke parklaan / Witte Accacialaan. Hierbij denken we dan in eerste instantie aan effecten naar sluipverkeer en parkeerdruk. 12.2.2 Beschrijving van de referentiesituatie Voor de beschrijving van de referentiesituatie wordt vertrokken van de verkeerscijfers zoals berekend in het macromodel voor de provincie Vlaams-Brabant voor het referentiejaar 202013. In dit model werd reeds rekening gehouden met de functionaliteit voorzien in het nieuwe ontwerp van het complex R0-A12. Onderstaande figuur geeft een beeld van de opbouw van dit model in deze omgeving. 13 TECHNUM Vlaams verkeerscentrum, Provinciaal verkeersmodel Vlaams-Brabant versie 3.6.1, referentiejaar 2020 Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 113 Figuur 45 Opbouw verkeersmodel referentiesituatie (weergave: intensiteiten avondspits) Voor de referentietoestand worden aan deze standaard avondspitsintensiteiten de verkeersintensiteiten toegevoegd van een voetbalwedstrijd in het Koning Boudewijnstadion. Indien het nieuwe stadion niet gerealiseerd wordt, zullen de wedstrijden van de Rode Duivels immers in dit stadion blijven doorgaan. Voor de toedeling van het autoverkeer zal hierbij rekening gehouden worden met de routes naar de parkings rond het stadion en naar Parking C zoals deze momenteel bewegwijzerd zijn. Voor de verdere evaluatie wordt een avondspits op een weekdag als referentiemoment gekozen. Op dit moment zijn de achtergrondintensiteiten immers het hoogst en wordt dus de slechtst mogelijke situatie in beeld gebracht. Om bovendien rekening te houden met de mogelijke activiteiten in de Heizelpaleizen zullen volgende situaties bijkomend bekeken worden: Situatie met een concert met 15.000 bezoekers in paleis 12 om 20u Situatie met een beurs die deuren sluit om 18u. Hier wordt er uitgegaan van een gemiddelde beurs. Een grote beurs (zoals autosalon en batibouw) is niet combineerbaar met een voetbalwedstrijd, omdat er dan onvoldoende parkeercapaciteit is. Naast de wedstrijden van de Rode Duivels zullen ook de thuiswedstrijden van Anderlecht in het nieuwe stadion georganiseerd worden. De wedstrijden gaan vandaag door in het Constant Vanden Stockstadion. Ook deze verkeersstromen naar het nieuwe stadion zijn dus niet zuiver “bijkomend” ten opzichte van de huidige situatie. Aangezien 114 Project-MER voor het Eurostadium Brussels er echter geen duidelijk beeld is van de huidige verkeersstromen en deze zich in een ander deel van de stad voordoen, wordt hier enkel kwalitatief naar verwezen. 12.2.3 Beschrijving van de milieueffecten Voor de geplande situatie wordt onderscheid gemaakt tussen: Aanlegfase Exploitatiefase In beide fases wordt er een effect verwacht door bijkomend verkeer naar de site. In de aanlegfase gaat dit voornamelijk over werfverkeer. De impact hiervan op het onderliggend wegennet zal minimaal zijn. Voor deze fase zal dan ook enkel het effect op verkeersafwikkeling en verkeersveiligheid worden beschreven. In de exploitatiefase zal de verkeersgeneratie en -organisatie in de omgeving wijzigen bij evenementen. Dit heeft een impact op alle effectgroepen binnen de discipline mobiliteit. Een overzicht van de effectgroepen, criteria en methodieken voor de discipline MensMobiliteit wordt weergegeven in Tabel 7. Tabel 7 Beoordelingscriteria voor de discipline Mens-Mobiliteit Effectgroep TECHNUM Criterium Methodiek Ontsluiting verkeer langzaam De kwaliteit van de relaties voor het langzaam verkeer wordt voornamelijk bepaald door de ligging en de kwaliteit van de voorzieningen Kwalitatieve beoordeling van de ligging en de kwaliteit van de voorzieningen, zowel op de omliggende wegenis als intern (stallingsvoorzieningen) Ontsluiting vervoer openbaar De openbaar vervoersrelaties worden in het bijzonder beïnvloed door de routing van het OV, de ligging van de haltes en door de frequentie van deze lijnen Kwantitatieve beoordeling dekkingsgraad haltes (en eventueel frequentie indien gekend) gecombineerd met kwalitatieve beoordeling van de mogelijke bestemmingen Parkeerdruk Het parkeeraanbod moet enerzijds voldoende zijn om afwenteling op de omliggende wijken te voorkomen en anderzijds niet dermate groot dat zij autogebruik aanmoedigt. Kwantitatieve beoordeling van parkeervraag versus parkeeraanbod. Kwalitatieve beoordeling van de routing van parkeerverkeer in de omliggende wijken. Externe bereikbaarheid personenwagens De verkeersdoorstroming wordt bepaald door de mate waarin de verkeersstructuur zijn verschillende functies kan vervullen Kwantitatieve beoordeling van de restcapaciteit (I/C) op de omliggende kruispunten Verkeersleefbaarheid Impact van de verwachte verkeersstromen op het onderliggend wegennet (woonstraten), hierbij wordt enerzijds gekeken naar de globale intensiteiten, anderzijds naar het aandeel zwaar verkeer. Kwalitatieve beoordeling van de verwachte bewegingen op woonstraten. Verkeersveiligheid De verkeersveiligheid wordt bepaald door het aantal conflictpunten en de interactie tussen de verschillende vervoersmodi. Kwalitatieve beoordeling op basis van het aantal conflictpunten. Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 115 12.2.4 Beoordelingskader14 12.2.4.1 Ontsluiting langzaam verkeer De ontwikkeling van de site zal geen invloed hebben op de routes over grote afstand. Wel zullen lokaal een aantal effecten optreden, enerzijds met betrekking tot de ontsluiting van de site zelf, anderzijds met betrekking tot de kwaliteit van de infrastructuur in de onmiddellijke omgeving. Volgende 4 aspecten worden beoordeeld: Looproutes vanuit de parking naar het multifunctioneel complex Looproutes vanuit de parking naar de Heizelpaleizen; Aantal fietsstallingen; Toegankelijkheid fietsstalling. Naast deze aspecten zal de site mogelijk ook impact hebben op de verkeersdruk op de omliggende wegen en hierdoor eveneens op de belevingskwaliteit van routes voor fietsers en voetgangers. Dit aspect wordt echter al beoordeeld binnen het aspect “verkeersleefbaarheid” en wordt hier dus niet specifiek bekeken. Tabel 8 Beoordelingskader langzaam verkeer Effect Effectbeoordeling Alle criteria worden positief beoordeeld Minstens 2 criteria worden positief beoordeeld, de overige neutraal. sterk positief Positief Interpretatie Belangrijk positief effect (meerwaarde) Duidelijk positief effect Maximaal 1 criterium wordt (beperkt) negatief beoordeeld, minimaal 2 positief Beperkt positief Beperkt positief Het aantal positieve beoordelingen is gelijk aan het aantal negatieve. Er zijn geen criteria die sterk negatief scoren. Verwaarloosbaar Geen, neutraal of verwaarloosbaar effect Slechts 1 criterium wordt positief beoordeeld, maximaal 2 negatief Beperkt negatief Beperkt negatief effect, aanvaardbaar, geen milderende maatregelen nodig. Negatief Duidelijk negatief effect, aanvaardbaar, milderende maatregelen kunnen voorgesteld worden. sterk negatief Belangrijk negatief effect, mogelijk knelpunt, milderende maatregelen vereist Minstens 2 criteria worden negatief beoordeeld, de overige neutraal. Alle criteria worden negatief beoordeeld 12.2.4.2 Ontsluiting openbaar vervoer De ontwikkeling van het project heeft geen impact op de routing voor het openbaar vervoer of de ligging van de haltes. Er wordt dus gefocust op de kwaliteit van de ontsluiting van de site met het openbaar vervoer. Hierbij is enerzijds de route van het multifunctioneel complex naar de haltes van belang, anderzijds de impact van een evenement op het functioneren van het openbaar vervoer. Volgende aspecten worden beoordeeld: 14 116 Kwaliteit van de looproute naar de haltes Op dit moment is een nieuw m.e.r.-richtijnenboek voor de discipline Mobiliteit in ontwikkeling. Indien dit richtlijnenboek op het moment van de opmaak van het MER gepubliceerd is zal bekeken worden of het nodig is het hier voorgestelde beoordelingskader bij te stellen. Project-MER voor het Eurostadium Brussels Impact op het functioneren van de haltes Impact op de doorstroming van het openbaar vervoer Tabel 9 Beoordelingskader openbaar vervoer Effect Effectbeoordeling Alle criteria worden positief beoordeeld sterk positief Minstens 2 criteria worden positief beoordeeld, de overige neutraal. Positief Interpretatie Belangrijk positief effect (meerwaarde) Duidelijk positief effect Maximaal 1 criterium wordt (beperkt) negatief beoordeeld Beperkt positief Beperkt positief Het aantal positieve beoordelingen is gelijk aan het aantal negatieve. Er zijn geen criteria die sterk negatief scoren. Verwaarloosbaar Geen, neutraal of verwaarloosbaar effect Slechts 1 criterium wordt positief beoordeeld, maximaal 2 negatief. Beperkt negatief Beperkt negatief effect, aanvaardbaar, geen milderende maatregelen nodig. Negatief Duidelijk negatief effect, aanvaardbaar, milderende maatregelen kunnen voorgesteld worden. sterk negatief Belangrijk negatief effect, mogelijks knelpunt, milderende maatregelen vereist Minstens 2 criteria worden negatief beoordeeld, de overige neutraal. Alle criteria worden negatief beoordeeld 12.2.4.3 Parkeerdruk Het project zal uiteraard een hoge auto-attractie genereren. Deze voertuigen dienen maximaal op eigen terrein gestald te worden om overlast voor de buurt te vermijden. Anderzijds is het ook niet de bedoeling een overschot aan parkeerplaatsen te voorzien, aangezien dit kan leiden tot een verhoging van het auto-aandeel, met nadelige gevolgen op de toeleidende wegen. Een bezettingsgraad tussen 75% en 95% is, mits een goed geleidingssysteem, ideaal. Tabel 10 Beoordelingskader parkeerdruk Effect Effectbeoordeling De parkings bieden voldoende ruimte voor de verwachte bezoekers (bezettingsgraad 75%-95%) en een vlotte opvulling van de parking is gegarandeerd. sterk positief De parkings bieden voldoende ruimte voor de verwachte bezoekers (bezettingsgraad 75%-95%), de opvulling van de parking kan tijdelijk verstoord worden, echter zonder impact op de externe wegenis. positief Belangrijk positief effect (meerwaarde) Duidelijk positief effect Er is een licht tekort/overschot aan parkeerplaatsen (bezettingsgraad <75% of >95%) en een vlotte opvulling van de parking is gegarandeerd. Beperkt positief Beperkt positief Er is een licht tekort/overschot aan parkeerplaatsen (bezettingsgraad <75% of >95%), de opvulling van de parking kan tijdelijk verstoord worden, echter zonder impact op de externe wegenis. Verwaarloosbaar Geen, neutraal of verwaarloosbaar effect Er is een substantieel tekort/overschot aan parkeerplaatsen (bezettingsgraad <50% of >100%), maar een vlotte opvulling van de parking is gegarandeerd Beperkt negatief Beperkt negatief effect, aanvaardbaar, geen milderende maatregelen nodig. Er is een substantieel tekort/overschot aan parkeerplaatsen (bezettingsgraad <50% of >100%), de opvulling van de parking kan tijdelijk verstoord worden, echter zonder impact op de externe wegenis. negatief Duidelijk negatief effect, aanvaardbaar, milderende maatregelen kunnen voorgesteld worden. Er is een substantieel tekort/overschot aan TECHNUM Interpretatie sterk negatief Belangrijk negatief effect, mogelijks Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 117 parkeerplaatsen (bezettingsgraad <50% of >100%), de opvulling van de parking kan tijdelijk verstoord worden, met impact op de externe wegenis. knelpunt, milderende maatregelen vereist 12.2.4.4 Verkeersafwikkeling Het project zal impact hebben op de verkeersafwikkeling op de R0 enerzijds en de lokale wegenis rondom het multifunctioneel complex anderzijds. Aangezien, respectievelijk, de complexen en de kruispunten maatgevend zijn voor de verkeersafwikkeling, wordt hierop gefocust om de effecten te bepalen. De relevante in- en uitvoegbewegingen, weefbewegingen en kruispunten worden op de figuur hieronder weergegeven. Figuur 46 118 Te bestuderen in- en uitvoegbewegingen, weefbewegingen en kruispunten Project-MER voor het Eurostadium Brussels De afwikkelingsniveau’s voor de verschillende weefzones werd bepaald op basis van de formules gedefinieerd in de ROA15. Hieronder staat de omschrijving van de afwikkelingsniveaus (A tot F) zoals vermeld in de ROA – Basiscriteria. Afwikkelingsniveau A: Toestand van volledig vrije verkeersafwikkeling met lage verkeersintensiteiten en de mogelijkheid van hoge verplaatsingssnelheden. Afwikkelingsniveau B: Overgangsgebied tussen vrije en regelmatige verkeersafwikkeling, waarbij de verplaatsingssnelheden in zeer geringe mate worden beïnvloed door de verkeers-omstandigheden. Afwikkelingsniveau C: Toestand van regelmatige verkeersafwikkeling, waarbij de doorgaans nog betrekkelijk hoge snelheden nog wel voldoen aan de netwerksnelheden, maar door de verkeersomstandigheden steeds verder afwijken van de individuele wenssnelheden. Ook de bewegingsvrijheid, in termen van rijstrookkeuze en inhaalmanoeuvres, is nog in slechts beperkte mate aanwezig. Afwikkelingsniveau D: Overgangsgebied tussen regelmatige en onregelmatige verkeersafwikkeling, waarin de snelheden sterk worden beïnvloed door fluctuaties in de verkeersintensiteiten. Afwikkelingsniveau E: Toestand van onregelmatige verkeersafwikkeling waarbij de maximale capaciteit van het wegvak wordt bereikt. De snelheden lopen (doorgaans) vrij abrupt aanmerkelijk terug, terwijl er van bewegingsvrijheid amper sprake kan zijn. Afwikkelingsniveau F: Toestand van gedwongen verkeersafwikkeling, waarbij de snelheden zeer laag zijn en de hoeveelheid verkeer die verwerkt wordt lager ligt dan de capaciteit. Deze toestand van congestie treedt doorgaans op als gevolg van stroomopwaartse verstoring/capaciteitsproblemen Voor de beoordeling van de afwikkelingskwaliteit van een voorrangsgeregeld kruispunt of een rotonde zal de methodiek van de Highway Capacity Manual16 gevolgd worden, waarbij de verzadigingsgraden als volgt worden geïnterpreteerd: X(ring)17 < 80%: vlotte verkeersafwikkeling 80 % < X(ring) < 90 %: kortstondige, lichte filevorming 90 % < X(ring) < 100 %: langdurige, belangrijke filevorming 100 % < X(ring): oververzadigd Ter evaluatie van de verkeersafwikkeling op kruispunten met verkeerslichten, wordt de methode van Webster18 gebruikt. De verzadigingsgraden worden als volgt geïnterpreteerd: TECHNUM X < 90 %: vlotte verkeersafwikkeling 90 % < X < 100 %: kortstondige, lichte filevorming 100 % < X: langdurige, belangrijke filevorming 15 Richtlijnen voor het Ontwerpen van Autosnelwegen, Rijkswaterstaat, Nederland 16 Transportation Research Board (TRB), Highway Capacity Manual, (2000) 17 X(ring) = procentuele verzadigingsgraad van de ring na de toerit in kwestie 18 Webster, F.V., Traffic Signal Setting. Report 39, Road Research Laboratory Crowthorne, Berkshire, 1958 Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 119 Aangezien de gegevens van het verkeerscentrum onvoldoende nauwkeurig zijn op kruispuntniveau om hieruit definitieve conclusies te kunnen trekken, wordt niet zozeer het afwikkelingsniveau zelf, maar eerder de evolutie van het afwikkelingsniveau ten gevolge van het project geëvalueerd. Dit gebeurt in twee stappen. In een eerste stap wordt het effect op de verschillende kruispunten en weefvakken afzonderlijk geëvalueerd. Hierbij worden volgende scores gehanteerd: +3/-3: het afwikkelingsniveau daalt/stijgt meer dan 2 niveau’s of 30% of meer +2/-2: het afwikkelingsniveau daalt/stijgt 2 niveau’s of 16 tot 25% +1/-1: het afwikkelingsniveau daalt/stijgt 1 niveau of 6% tot 15% 0: het afwikkelingsniveau blijft gelijk of daalt/stijgt met minder dan 5% In een tweede stap wordt een globale score bepaald voor de verschillende kruispunten en weefvakken. Hierbij wordt volgende score gehanteerd. Tabel 11 Beoordelingskader verkeersafwikkeling Effect Effectbeoordeling De som van de afzonderlijke scores ligt hoger dan +9 en geen enkel kruispunt scoort -2 sterk positief De som van de afzonderlijke scores ligt hoger dan +6 en geen enkel kruispunt scoort lager dan -2. positief Interpretatie Belangrijk positief effect (meerwaarde) Duidelijk positief effect OF De som van de afzonderlijke scores ligt hoger dan +9 en geen enkel kruispunt scoort -3 De som van de afzonderlijke scores ligt tussen +3 en 3 en geen enkel kruispunt scoort lager dan -2. Beperkt positief Beperkt positief De som van de afzonderlijke scores ligt tussen +3 en 3 en geen enkel kruispunt scoort -3 of +3. Verwaarloosbaar Geen, neutraal of verwaarloosbaar effect De som van de afzonderlijke scores ligt tussen +3 en 3 en geen enkel kruispunt scoort hoger dan 2. Beperkt negatief Beperkt negatief effect, aanvaardbaar, geen milderende maatregelen nodig. negatief Duidelijk negatief effect, aanvaardbaar, milderende maatregelen kunnen voorgesteld worden. sterk negatief Belangrijk negatief effect, mogelijks knelpunt, milderende maatregelen vereist OF De som van de afzonderlijke scores ligt tussen +3 en +6 en geen enkel kruispunt scoort -3 OF De som van de afzonderlijke scores ligt tussen -3 en +6 en geen enkel kruispunt scoort 3 De som van de afzonderlijke scores ligt lager dan -6 en geen enkel kruispunt scoort hoger dan -2. OF De som van de afzonderlijke scores ligt lager dan +9 en geen enkel kruispunt scoort +3 Alle kruispunten/weefzones scoren negatief 12.2.4.5 Verkeersleefbaarheid De verkeersleefbaarheid wordt voornamelijk beïnvloed door de intensiteiten van het gemotoriseerd verkeer en het aandeel zwaar verkeer in de totale verkeersstroom. Hierdoor worden immers allerlei aspecten bepaald die betrekking hebben op de omgevingskwaliteit, zoals geluidshinder, luchtvervuiling, verkeersveiligheid en oversteekbaarheid. De stijging of 120 Project-MER voor het Eurostadium Brussels daling van de verkeersintensiteiten en het aandeel zwaar verkeer zijn dus een goede maat voor de toe- of afname van de verkeersleefbaarheid. Tabel 12 Beoordelingskader verkeersleefbaarheid Effect Effectbeoordeling Zowel de verkeersintensiteiten als het aandeel zwaar verkeer op de lokale wegen daalt. sterk positief De globale verkeersintensiteit op de lokale wegen daalt. positief Interpretatie Belangrijk positief effect (meerwaarde) Duidelijk positief effect Enkel het aandeel zwaar verkeer op de lokale wegen daalt. Beperkt positief Beperkt positief Er is geen effect op de verkeersintensiteiten op de lokale wegen. Verwaarloosbaar Geen, neutraal of verwaarloosbaar effect Enkel het aandeel zwaar verkeer op de lokale wegen stijgt. Beperkt negatief Beperkt negatief effect, aanvaardbaar, geen milderende maatregelen nodig. De globale verkeersintensiteit op de lokale wegen stijgt. negatief Duidelijk negatief effect, aanvaardbaar, milderende maatregelen kunnen voorgesteld worden. Zowel de verkeersintensiteiten als het aandeel zwaar verkeer op de lokale wegen stijgt. sterk negatief Belangrijk negatief effect, mogelijks knelpunt, milderende maatregelen vereist 12.2.4.6 Verkeersveiligheid Op het omliggend wegennet zal de impact van het project op de verkeersveiligheid beperkt zijn tot de toe- of afname van de verkeersintensiteiten. Aangezien deze reeds beoordeeld worden in functie van het aspect verkeersleefbaarheid worden deze hier niet opnieuw meegenomen. Wel zal het effect bekeken worden van de aansluiting van de site op het omliggend wegennet en zal de inrichting van de interne wegenis beoordeeld worden. Tabel 13 Beoordelingskader verkeersveiligheid Effect Effectbeoordeling Er komen geen onveilige situaties voor op de interne circulatie, verschillende bestaande onveilige situatie op de aansluitingen met het omliggend wegennet worden verbeterd. sterk positief Interpretatie Belangrijk positief effect (meerwaarde) Er komen geen onveilige situaties voor op de interne circulatie, een bestaande onveilige situatie op de aansluitingen met het omliggend wegennet wordt verbeterd. positief Duidelijk positief effect Er komen geen onveilige situaties voor op de interne circulatie, de situatie op de aansluitingen met het omliggend wegennet wijzigt niet. Beperkt positief Beperkt positief Er komt maximaal één onveilige situatie voor op de interne circulatie, de situatie op de aansluitingen met het omliggend wegennet wijzigt niet. Verwaarloosbaar Geen, neutraal of verwaarloosbaar effect In de interne circulatie komen verschillende onveilige situaties voor, de situatie op de aansluitingen met het omliggend wegennet wijzigt niet. Beperkt negatief Beperkt negatief effect, aanvaardbaar, geen milderende maatregelen nodig. OF Er komt maximaal één onveilige voor, de situatie op de aansluitingen met het omliggend wegennet wijzigt niet, er komen geen onveilige situaties voor op de interne circulatie. Op het omliggend wegennet komen verschillende TECHNUM negatief Duidelijk negatief effect, aanvaardbaar, Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 121 Effect Effectbeoordeling bijkomende onveilige situaties voor, er komen geen onveilige situaties voor op de interne circulatie. Zowel op het omliggend wegennet en in de interne circulatie komen verschillende (bijkomende) onveilige situaties voor. Interpretatie milderende maatregelen kunnen voorgesteld worden. sterk negatief Belangrijk negatief effect, mogelijks knelpunt, milderende maatregelen vereist 12.2.5 Milderende maatregelen Binnen de discipline verkeer wordt gestreefd naar een set van milderende maatregelen opgesteld op basis van de te milderen effecten die bij de het deelonderzoek verkeer werden gedetecteerd. In eerste instantie wordt het vermijden van negatieve effecten nagestreefd, pas in tweede instantie wordt het milderen van negatieve effecten beoogd. 12.2.6 Reeds gekende leemten in de kennis Voor de effecten gerelateerd aan de verkeersintensiteiten wordt gewerkt met gegevens uit het verkeersmodel, aangevuld met ramingen voor de verkeersstromen naar het project en het bestaande Koning Boudewijnstadion. Door de aard van deze gegevens moet rekening gehouden worden met het feit dat deze niet volledig accuraat de toekomstige situatie zullen beschrijven. Deze bieden echter wel de best mogelijke benadering, aangezien bij het gebruik van telgegevens geen rekening gehouden kan worden met verwachte evoluties. Daarnaast kunnen ook bepaalde bijkomende evoluties plaatsvinden die vandaag nog niet gekend zijn of kunnen evoluties waarmee rekening gehouden werd niet doorgaan. Dit zal een invloed hebben op het achtergrondverkeer rond de site waar momenteel nog geen rekening mee gehouden kan worden. 122 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 12.3 Discipline Lucht 12.3.1 Afbakening van het studiegebied 12.3.1.1 Inhoudelijke afbakening Als belangrijkste parameters welke beoordeeld dienen te worden, kan melding gemaakt worden van: NOx (NO2) als meest relevante verbrandingsparameter van zowel machines als van transport (zowel tijdens de aanleg- als de exploitatiefase) (ultra) fijn stof: PM10, PM2,5, UFP, elementaire koolstof afkomstig van verbrandingsgassen van machines en werftransport tijdens de aanlegfase; wijzigingen van transport/verkeer (inclusief intern verkeer) tijdens exploitatiefase. SO2, CO, VOS, PAK’s: zelfde bronnen als hierboven vermeld Stof (opwaaiend en neervallend) voornamelijk tijdens de aanlegfase Ten aanzien van de impact van (ultra) fijn stof dient aangegeven te worden dat de gravimetrische parameters PM10 en PM2,5 in feite minder geschikt zijn om de impact van de ultra fijn stof emissies van voertuigen te beoordelen, gezien de uitlaatgasemissies van voertuigen gekenmerkt worden door de emissie van dermate fijne deeltjes (< 0,1 µm) dat deze nauwelijks een gewichtsaandeel vertonen in het totaal van de fijn stof fractie. Om deze impact beter in kaart te brengen zou men gebruik moeten maken van de parameters zoals elementair koolstof (EC), van aantal deeltjes of mogelijks ook van de roetfractie (zwartingsindex). Gezien het beschikbaar zijn van noch voldoende gegevens met betrekking tot de achtergrondconcentraties noch van onderbouwde emissiefactoren, kunnen deze parameters evenwel niet kwantitatief beoordeeld worden. Op basis van literatuurgegevens zou men kunnen stellen dat de impact van dit ultra fijn stof afkomstig van uitlaatgassen beter kan beoordeeld worden op basis van de NO x-impact. Omwille van het feit dat NOx niet als dusdanig modelmatig mee in kaart gebracht wordt, wordt bij de impactbeoordeling van ultra fijn stof gerefereerd naar de NO2-fractie, niettegenstaande de NOx-concentratie evenwel ook mee bepaald wordt door het aanwezige ozon en door tal van chemische reacties waardoor voornamelijk tijdens de avondspits de correlatie ultra fijn stof versus NO 2 veel minder uitgesproken wordt. Slijtage emissies (wegdek, remmen, banden) en opwervelingsemissies zijn omwille van de grootte van het veroorzaakte stof wel te karakteriseren door de PM 10-fractie. Deze slijtage emissies bevatten onder andere ook zware metalen. Specifieke aandacht wordt besteed aan de impact ter hoogte van bewoning in het studiegebied. 12.3.1.2 Geografische afbakening Voor de discipline lucht wordt het studiegebied afgebakend tot het gebied waar de emissies gelinkt met het project een impact hebben op de concentraties van de omgevingslucht. De afbakening van het studiegebied gebeurt dus in functie van de effecten van het project op de lokale luchtkwaliteit. Deze worden hoofdzakelijk bepaald door de emissies tijdens de aanlegfase (grond- en bouwwerken, ….) en door het wegverkeer. TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 123 Er dient hierbij rekening gehouden te worden met een gebied van 1 kilometer rondom de relevante (bestaande en te onderzoeken) ontsluitingswegen van het projectgebied (het impactmodel IFDM19-traffic berekent tot op één km van een wegsegment de impact van het verkeer). 12.3.2 Beschrijving van de referentiesituatie 12.3.2.1 Actuele situatie De actuele luchtkwaliteit van het studiegebied wordt in kaart gebracht op basis van: Meetgegevens van VMM en BIM meetstations in en nabij het studiegebied (voor zover beschikbaar); Modelberekeningen van VMM / atmosys; Achtergrondconcentraties en modelberekeningen met de modellen CAR-Vlaanderen (voor wegsegmenten met bewoning) en IFDM-traffic (wegsegmenten zonder relevante bebouwing). Voor de kwantificatie van de emissies wordt gebruik gemaakt van: Verkeersintensiteiten per wegsegment; Modelberekeningen met IFDM-traffic. Als inputparameter van het model CAR-Vlaanderen wordt gewerkt met: Etmaalintensiteiten. Als inputparameters voor het IFDM-traffic model wordt bij voorkeur gewerkt met: Avondspitsintensiteiten; Free flow snelheden. De parameters die bij de modelleringen gehanteerd worden zijn: Jaargemiddelde concentratie NO2, PM10 en PM2,5 (µg/m³); Aantal overschrijdingen grenswaarde (uurgemiddelde NO2 en daggemiddelde PM10). De toetsing wordt uitgevoerd ten opzichte van de jaargemiddelde grenswaarde voor NO 2, de jaargemiddelde grenswaarden voor PM 10/ PM2,5 en het toegelaten aantal overschrijdingen van de daggemiddelde grenswaarde voor PM10 en uurgemiddelde grenswaarde NO2. Omwille van het feit dat op dagen dat er evenementen/wedstrijden georganiseerd worden extra verkeer optreedt ten opzichte van het normaal aanwezige verkeer, worden vooral de berekende dag- en uurgemiddelde hogere percentielen inzake NO2 en PM10 gekenmerkt door een grotere onzekerheid. 19 124 IFDM: The Immission Frequency Distribution Model (Model dat de verspreiding van emissies berekent) Project-MER voor het Eurostadium Brussels De impact inzake UFP/EC/OC/roet wordt kwalitatief bepaald rekening houdend met de impact inzake NO2 . Voor de beoordeling van de impact inzake UFP/EC/roet kan aangegeven worden dat gezien de link van deze parameters met de NOx emissie van verkeer, deze gelijkaardig kan beoordeeld worden als deze van NO 2 (sterk verhoogde waarden). Ten aanzien van deze parameters zijn er geen grenswaarden van toepassing. Met betrekking tot de andere parameters die ook door verkeer beïnvloed worden (SO2, CO, benzeen,…) kan op basis van meetgegevens van VMM op locaties met veel verkeer en een grotere impact inzake gebouwverwarming gesteld worden dat er geen overschrijdingen van de terzake geldende grenswaarden verwacht worden. 12.3.2.2 Referentiesituatie De beoordeling van de referentiesituatie (2020) wordt op een gelijkaardige manier in kaart gebracht op basis van prognoses van verkeersintensiteiten, emissiekengetallen en achtergrondconcentraties. Hierbij wordt gebruik gemaakt van dezelfde modellen zoals toegepast voor de actuele situatie. Gezien voor een aantal bronnen de impact in de toekomst zal wijzigen omwille van strengere emissievoorwaarden en technische ontwikkelingen, wordt voor de beoordeling van de impact in de referentiesituatie rekening gehouden met deze ontwikkelingen. Voor de beoordeling van de referentiesituatie wordt de te verwachten situatie in 2020 in kaart gebracht. Ten aanzien van de beoordeling van de impact van het wegverkeer wordt een gelijkaardige werkwijze toegepast zoals voorzien bij de beoordeling van de actuele situatie. Op basis van de te verwachten wijzigingen wordt de situatie in het referentiejaar beoordeeld. De te verwachten wijzigingen betreffen: Wijziging achtergrondconcentraties: omwille van de te verwachten aanscherping van de NEC20 doelstellingen tegen 2020 zullen de globale emissie niveaus dienen af te nemen, wat uiteraard ook een positieve impact op de immissies kan hebben. Wijziging emissies wegverkeer gezien de strenger wordende emissie-eisen van uitlaatgassen. Waar mogelijk worden deze wijzigingen kwantitatief in kaart gebracht rekening houdend met wijzigingen inzake emissiefactoren. De impactberekeningen van het verkeer worden dan ook uitgevoerd met de modelmatig beschikbare gegevens van 2020. De mate waarin de luchtkwaliteit in 2020 kan verbeteren ten opzichte van de actuele luchtkwaliteit wordt afgeleid uit gegevens en achtergrondwaarden zoals opgenomen in de impactmodellen CAR-Vlaanderen en/of IFDM-traffic. 12.3.3 Beschrijving van de milieueffecten Voor de geplande situatie wordt onderscheid gemaakt tussen: 20 TECHNUM NEC: National Emission Ceilings (nationale emissieplafonds) Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 125 Aanlegfase Exploitatiefase In de geplande situatie zijn voornamelijk wijzigingen te verwachten van verkeer. Met betrekking tot de effecten te wijten aan gebouwverwarming wordt nauwelijks een relevante invloed verwacht. Door de mildering die reeds in het project voorzien is, worden nauwelijks verbrandingsemissies verwacht bij gebouwverwarming. Omwille van het gebruik van warmtepompen wordt geen verbruik van fossiele brandstoffen voorzien, zodat bijgevolg lokaal geen verwarmingsemissies ontstaan. In het project-MER zal dan ook niet verder ingegaan worden op dit aspect. 12.3.3.1 Aanlegfase Met betrekking tot de impact van de werken tijdens de aanlegfase wordt rekening gehouden met de aanwezigheid van zwaar vrachtverkeer en machines die ingezet zullen worden voor de (aanleg)werkzaamheden. Deze emissies zijn op verschillende vlakken gesitueerd, met name: afvoeren van puin;afgraven en aan- en afvoer grond; aanvoer materialen; bouwactiviteiten. De te verwachten effecten tijdens de aanlegfase zijn dan ook voornamelijk terug te brengen tot de uitlaatgassen van machines en werfverkeer, en van opwaaiend en neervallend stof. Het aantal transporten en de duur van de werken worden geschat in functie van de verschillende bouwfasen. Op basis van deze schattingen wordt het totaal aantal transportbewegingen tijdens de volledige aanlegfase geschat. Hiervan wordt de impact berekend met het model CAR-Vlaanderen, gezien met dit model tot op een kortere afstand van de wegas de impact kan berekend worden. Voor zover reeds beschikbaar wordt rekening gehouden met de voorziene werfwegen. 12.3.3.2 Exploitatiefase Met betrekking tot verkeer wordt de impact van de berekende emissies op de lokale luchtkwaliteit geëvalueerd. Hierbij worden net zoals bij de referentiesituatie modelberekeningen uitgevoerd met IFDM-traffic en CAR-Vlaanderen. De impact van het project wordt afgeleid uit het verschil ten opzichte van de referentiesituatie. Bij het in kaart brengen van de toekomstige impact wordt uiteraard rekening gehouden met toekomstige emissiefactoren en achtergrondconcentraties. Zoals reeds beschreven in §12.2.1.1 worden de effecten van alle voorziene functies bespoken. Gezien echter de verwachte verkeerspieken door het voetbal wordt er specifieke aandacht besteed aan mogelijke cumulatieve effecten indien een voetbalwedstrijd zou plaatsvinden op dezelfde dagen als bijv. een beurs en/of optredens. 126 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Teneinde de impact te berekenen van het specifieke verkeer van en naar het complex dient een aangepaste modelinput berekend te worden. Dit specifieke verkeer wordt dan bijgeteld bij het verkeer dat voor de referentiesituatie wordt aangenomen. Op basis van het aantal wedstrijden dat per jaar georganiseerd zou worden, en het verwacht aantal voertuigbewegingen dat hiermee gepaard gaat, wordt berekend hoeveel extra voertuigbewegingen er per jaar van en naar het complex kunnen verwacht worden. Als input voor de verkeersmodellen wordt dit aantal gedeeld door het totaal aantal kalenderdagen om het gemiddeld aantal voertuigen per etmaal te berekenen. Dit kan als input dienen bij de berekeningen die voorzien worden met het CAR model. Gezien de verkeersintensiteit bij IFDM-traffic als avondspitsintensiteiten dient ingevoerd te worden, zal gebruik gemaakt worden van de parameters opgenomen in de handleiding van IFDM-traffic teneinde de gemiddelde etmaalintensiteiten van het specifieke verkeer van en naar het Multifunctioneel complex om te zetten naar avondspitsintensiteiten. Door de berekeningsmethodiek is ten aanzien van de impact van het extra verkeer gegenereerd door het periodiek organiseren van wedstrijden/evenementen enkel een kwantitatieve beoordeling van de impact op de luchtkwaliteit mogelijk ten aanzien van de jaargemiddelde impactbijdrage. De impactbijdrage op de hogere percentielwaarden van uuren daggemiddelden (aandeel in eventueel optreden van overschrijdingen van de uurgemiddelde en daggemiddelde grenswaarden) wordt kwalitatief beoordeeld. Uiteraard zullen de effecten op dagen met wedstrijden aanzienlijk hoger zijn dan de berekende jaargemiddelde impact. Dit wordt kwalitatief beoordeeld rekening houdend met het aantal voertuigbewegingen op deze dagen, het tijdstip van de extra bewegingen, het aantal dagen per jaar dat dit zou optreden (zie projectbeschrijving) en het reeds aanwezige verkeer. Bij de beoordeling van de impact van het verkeer gegenereerd door de nevenfuncties kan zowel de jaargemiddelde als dag- en uurgemiddelde impact kwantitatief beoordeeld worden, gezien dit extra verkeer elke dag van het jaar kan optreden, en dit in tegenstelling met evenementen/wedstrijden. De impact van de ventilatie-emissies vanuit de parkeergarage wordt berekend met behulp van het model IFDM (of equivalent). De impact wordt hierbij vergeleken met de impact veroorzaakt door de actuele parkeerfaciliteiten. De impact wordt beoordeeld ten opzichte van grenswaarden, richt- en/of streefwaarden, beleidsdoelstellingen en internationaal gehanteerde doelstellingen rekening houdend met het hierna beschreven beoordelingskader. 12.3.4 Beoordelingskader Bij de beoordeling van de impact wordt het juridisch en beleidsmatig kader in rekening gebracht zoals vastgelegd in: TECHNUM Europese wetgeving Implementatie in Vlarem-II Specifieke Vlarem-II doelstellingen Vlaamse milieubeleid (o.a. inzake geur, zure depositie,…) Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 127 Internationaal gehanteerde toetsingswaarden zoals WGO, TA-luft,…. Voor die parameters waarvoor geen Europese en/of Vlaamse grenswaarden of doelstellingen vastliggen De effectbeoordeling wordt gebaseerd op de berekende/geschatte bijdragen te wijten aan het project. Deze beoordeling wordt uitgevoerd ten opzichte van de luchtkwaliteitsdoelstellingen. Bij deze beoordeling wordt de wijziging van de concentratie (wijziging van de bijdrage) na realisatie van het project uiteraard geëvalueerd ten opzichte van de te verwachten wijziging bij autonome situatie in 2020 en niet ten opzichte van de actuele situatie. Voor de impactbeoordeling wordt gebruik gemaakt van het kader zoals opgenomen in het Richtlijnenboek lucht van LNE (2012). Er wordt een 7-delig toetsingskader gehanteerd (-3 tot +3) om de toekomstige impact te beoordelen. Dit kwantitatief beoordelingskader wordt gebruikt per component, waarbij de berekende bijdragen gerelateerd worden aan de luchtkwaliteitsgrenswaarden of -doelstellingen (zie Bijlage 1). Er wordt hierbij wel een onderscheid gemaakt tussen de beoordeling van de jaargemiddelde bijdragen en de bijdragen ten aanzien van hogere percentielwaarden. Tevens omvat dit kader een link naar milderende maatregelen. Tabel 14 Beoordelingskader lucht in functie van berekende bijdrage in vergelijking met de situatie bij autonome ontwikkeling, incl. koppeling met milderende maatregelen (Richtlijnenboek Lucht, 2012) Significantiekader Op basis van overschrijdingen: gemiddelde berekende immissiebijdrage en/of aantal X > 1% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen = beperkte bijdrage X > 3% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen = belangrijke bijdrage X > 10% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen = zeer belangrijke bijdrage De link met de milderende maatregelen is hierbij eveneens van belang (zie onder). Opmerking voor stationaire bronnen: voor PM10 wordt het toegelaten aantal overschrijdingen per jaar van de daggrenswaarde (35) herrekend naar een rekenkundig jaargemiddelde waarde. Dit rekenkundig gemiddelde bedraagt 31,3 μg/m3 (Celis et al. 2009). Voor PM10 wordt dus getoetst ten opzichte van één luchtkwaliteitsnorm, nl. deze rekenkundige gemiddelde waarde, en volgens significantiekader ‘1 – 3 – 10’. Link milderende maatregelen Jaargemiddelde: Voor een score van -1 geldt (beperkte bijdrage): onderzoek naar milderende maatregelen is minder dwingend, tenzij de MKN in referentiesituatie reeds voor 80% ingenomen is (link met milieugebruiksruimte). Score -2: belangrijke bijdrage, milderende maatregelen moeten gezocht worden in het MER met zicht op implementatie ervan op korte termijn. Score -3: zeer belangrijke bijdrage, milderende maatregelen zijn essentieel. Er wordt altijd verwacht dat het effect van de milderende maatregelen doorgerekend wordt en opnieuw getoetst. Voor de percentielen en/of omstandigheden die niet volledig met gemiddelden kunnen beoordeeld worden is ander toetsingskader van kracht: 128 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Percentages voor toetsing van percentielen / aantal overschrijdingen Op basis van berekende immissiebijdrage X (zie hoger) of aantal overschrijdingen: Link milderende maatregelen Er wordt geen link met het stellen van milderende maatregelen gelegd. De deskundige is er wel toe gehouden om in het MER de noodzaak aan milderende maatregelen te beoordelen en te rapporteren. X > 1% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen X > 5% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen X > 20% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen De impact van die elementen welke niet kwantitatief kunnen beoordeeld worden zal ingeschat worden op basis van een expertoordeel, waarbij eveneens van een 7-delig kader gebruik zal gemaakt worden. 12.3.5 Milderende maatregelen Milderende maatregelen worden onderzocht cfr. de bepalingen opgenomen in het Richtlijnenboek lucht van LNE (2012) waarbij het onderzoek gekoppeld wordt aan de impactbeoordeling zoals hierboven reeds aangegeven. Voorstellen tot postmonitoring worden voorzien in volgende gevallen: Bij vaststelling van overschrijdingen van luchtkwaliteitsdoelstellingen Indien de onnauwkeurigheid van de impactvoorspelling als te aanzienlijk wordt aanzien, in combinatie met een reële kans op het overschrijden van luchtkwaliteitsdoelstellingen. Bijkomend wordt geëvalueerd in hoever er eventuele randvoorwaarden dienen vastgelegd te worden voor de toekomstige exploitatie. Hierbij zal vooral aandacht besteed worden aan de beschikbare milieugebruiksruimte, en de toekomstige evolutie hiervan op basis van autonome ontwikkeling. 12.3.6 Reeds gekende leemten in de kennis Behoudens het ontbreken van een methodiek/emissiekengetallen om de emissies die ontstaan in de aanlegfase te begroten, worden er in deze fase van de studie nog geen leemten onderkend. De impactbeoordeling tijdens de aanlegfase zal dan ook voornamelijk kwalitatief uitgevoerd worden, met specifieke aandacht voor maatregelen welke de impact reduceren. TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 129 12.5 Discipline Geluid en Trillingen 12.5.1 Afbakening van het studiegebied 12.5.1.1 Inhoudelijke afbakening Het onderzoek voor de discipline geluid en trillingen spitst zich voornamelijk toe op de impacten van de aanleg- en exploitatiefase. Voor de exploitatiefase wordt er onderscheid gemaakt in de aard van de geluidsemissie afkomstig van de verschillende voorziene functies De nadruk wordt evenwel gelegd op de voetbalactiviteit (zowel verkeersgeluid als stemgeluid). 12.5.1.2 Geografische afbakening Het studiegebied voor de discipline geluid en trilingen wordt in de eerste plaats bepaald door het projectgebied en de verkeersafwikkeling naar het projectgebied vanaf de rechtstreekse aansluitingswegen naar de ring (R0) en het lokale wegennet, voornamelijk de Romeinsesteenweg, aansluitend aan het projectgebied gelegen. Het studiegebied wordt dus afgebakend als de som van het projectgebied en een omliggende zone plus de voornaamste verkeersafwikkelingswegen waarbinnen nog relevente geluidseffecten (> 1dB(A)) worden verwacht. 12.5.2 Beschrijving van de referentiesituatie Een afweging van de geluidsimpact van het project ten opzichte van de referentiesituatie geeft inzicht in de verwachte ernst van de milieuverstoring (geluidshinder). Om een afweging mogelijk te maken als gevolg van de exploitatiefase van multifunctioneel complex, wordt er een inventarisatie uitgevoerd in het studiegebied. 12.5.2.1 Inventarisatie huidig omgevingsgeluid Het omgevingsgeluid is een maat voor de heersende geluidsbelasting veroorzaakt door diverse bronnen zoals verkeer (spoor, weg en vliegtuig), recreatieve-, industriële en woonactiviteiten. De aanwezigheid van deze bronnen en hun relevante geluidsbijdrage is plaatsafhankelijk. De bepaling gebeurt aan de hand van in-situ geluidsmetingen van het omgevingsgeluid aan nabijgelegen woningen (woningen in de omgeving het multifunctioneel complex). De meetplaatsen worden oordeelkundig gedefinieerd binnen de potentiële beïnvloedingszone van het multifunctioneel complex en langsheen de verkeersafwikkelingswegen van en naar de parkeerzones op de site. De door de geluidsdeskundige voorgestelde meetplaatsen en meetduur worden in onderling overleg besproken met de dienst Mer van de Vlaamse overheid én zodanig gekozen dat een representatief beeld ontstaat om de bestaande geluidsbelasting aan woningen rondom het projectgebied of waar potentiële geluidsimpacten worden verwacht, te beschrijven. In Bijlage 1 van deze kennisgeving wordt het voorstel van de deskundige Geluid voor de bepaling van de meetpunten en de uitvoeringsmodaliteiten bij de geluidsmetingen opgenomen. 130 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Bij de analyse van de meetdata wordt nagegaan in hoeverre de milieukwaliteit 21 (omgevingsgeluid) in de huidige omgeving ten aanzien van de geluidsgevoelige zones voor de receptor mens beter of slechter is dan de leefbaarheidscriteria met betrekking tot geluid (Vlarem II). Daarnaast geven de geïnventariseerde geluidsdata aan welke geluidsbijdrage ten gevolge van het geplande project toelaatbaar is teneinde (bijkomende) geluidshinder te voorkomen. 12.5.2.2 Inventarisatie bijdrage wegverkeersgeluid Vermits de woningen aan de Romeinsesteenweg zijn gelegen en nabij de ring worden zij al in belangrijke mate belast door het wegverkeerslawaai. Het geluidsimmissieniveau bij de omwonenden wordt daarbij bepaald door de geluidsemissie van het verkeer (voornamelijk door de verkeersintensiteiten en –snelheden en het wegdektype) op de lokale en omliggende weg(en) én de afstand van de receptor tot de weg(en). Om inzicht te verkrijgen in de impact van het wegverkeerslawaai door de Romeinsesteenweg en de ring (R0) naar bewoonde gebouwen in de omgeving, meer bepaald residentiële gebouwen nabij het multifunctioneel complex, wordt de geluidsuitbreiding vanuit de omliggende wegsegmenten berekend. Met het oog op de vergelijkbaarheid van de geluidsberekeningsresultaten van de referentiesituatie en de verkeersaantrekking tijdens de exploitatiesituatie (voetbalwedstrijd, concerten, horeca, kantoren, …), wordt met eenzelfde effectvoorspellingsmethodiek en beoordelingskader gewerkt die een kwantitatieve afweging tussen de situaties mogelijk maakt. 12.5.3 Beschrijving van de milieueffecten 12.5.3.1 Wegverkeersgeluid bestemmingsverkeer (geplande toestand vs referentiesituatie) Het onderzoek voor de discipline geluid spitst zich voornamelijk toe op de impacten van het bestemmingverkeer naar de projectsite en dit voor verschillende scenario’s. Voornamelijk de geluidseffecten van het bijkomend wegverkeer vormt onderdeel van de studie. In deze studie wordt ondermeer nagegaan of de doelstellingen van dit project (realisatie van een multifunctioneel complex dat o.a. voorziet in een voetbalstadion) bijkomende geluidshinder door de verkeersafwikkeling naar het multifunctioneel complex zou kunnen veroorzaken. Er wordt nagegaan in hoeverre de omliggende woningen tot de verkeerafwikkelingwegen worden blootgesteld aan een verhoogd geluidsniveau tengevolge van de geplande ontwikkeling (bijvoorbeeld tijdens een topwedstrijd). Om over gegevens te kunnen beschikken voor alle omliggende woningen tot de verkeersafwikkelingswegen, wordt geopteerd om de resultaten van de verkeersstudie als uitgangsgegevens te gebruiken bij het berekenen van de afgeleide geluidseffecten. De geluidsimpacten worden bepaald door middel van een numeriek berekeningsmodel waarbij berekeningen worden uitgevoerd op 21 TECHNUM Op basis van duurzame ontwikkeling en de bescherming van een gezond leefmilieu in Vlaanderen (in uitvoering van de kaderwet van 18 juli 1973 betreffende de bestrijding van de geluidshinder) werden milieukwaliteitsnormen opgesteld. Er worden daarbij kwaliteitseisen aangegeven waaraan het betrokken onderdeel van het milieu in heel het Vlaams Gewest moet voldoen. Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 131 basis van de Nederlandse rekenmethode, gepubliceerd in “Reken- en Meetvoorschrift Wegverkeerslawaai 2002”, genoemd onder standaardrekenmethode SRM II. Dit is in het geactualiseerd MER richtlijnenboek voor de discipline geluid en trillingen aangegeven als aanbevolen rekenmethode voor de berekening van het wegverkeerslawaai. Bij de berekening van het wegverkeersgeluid wordt voor elk wegsegment rekening gehouden met het geluidsvermogenniveau van een type motorvoertuig, met onderscheiding van lichte en zware motorvoertuigen, en met de maatgevende verkeersintensiteit en – snelheid per voertuigcategorie en per richting. Het geluidsvermogenniveau wordt voor het aandeel rolgeluid mede bepaald door het type wegdekverharding. Bij de berekening zal voor de wegverharding een referentiewegdektype worden gekozen met Vlaamse wegdekcorrectietermen. Naast geluidsveroorzakende factoren wordt in de rekenmethode rekening gehouden met geluidsdempende factoren, waaronder demping door geometrische uitbreiding (bepaald door de ligging van de weginfrastructuur ten opzichte van de receptor), luchtabsorptie, akoestische eigenschappen van het bodemgebied, afscherming en reflecties van gedefinieerde (invloedrijke) objecten. Het milieu-effect van de verkeersafwikkeling zal worden onderzocht geluidsbelastingsindicatoren Lden en Lnight (bijlage 2.2.4.1 van Vlarem II). voor de De berekeningsresultaten van de geluidsbelastingsindicatoren worden voorgesteld onder de vorm van geluidscontourenkaarten, waarop contouren worden bekomen door een verbindingslijn van rasterpunten van eenzelfde geluidsniveau. De zones binnen de geluidscontouren geven inzicht in de omvang van de geluidsbelasting en specifiek de hinderoppervlakte, met name de oppervlakte waarbinnen de richtwaarde van het hanteerbaar leefbaarheidscriterium voor wegverkeerslawaai wordt overschreden. Het ontvangstoppervlak wordt op 4 m boven het maaiveld berekend, namelijk een gemiddelde hoogte voor woningbouw met twee bouwlagen. Met de berekeningsresultaten voor de referentiesituatie en de exploitatiesituatie wordt nagegaan of het wegverkeersgeluid langs de verkeersafwikkelingswegen nog kan voldoen aan de Vlaamse geluidsbeheersende criteria voor wegverkeersgeluid (consensustekst Milieukwaliteitsnormen Omgevingslawaai, Vlaamse Overheid-dept. LNE), zoals opgenomen in het geactualiseerd MER richtlijnenboek voor de discipline geluid en trillingen. De effecten aan wegverkeersgeluid van de exploitatiesituatie ten opzichte van de referentiesituatie kunnen visueel worden verduidelijkt aan de hand van een ruimtelijke verschilplot van beide situaties. Door rekenpunten met eenzelfde verschilwaarde met elkaar te verbinden worden verschilcontouren bekomen, waarbij zones met een toenemende of afnemende geluidsbelasting ruimtelijk worden afgebakend. 12.5.3.2 Geluid voetbalwedstrijd (geplande toestand vs. referentiesituatie) Het multifunctioneel complex omvat onder meer een voetbalstadion. Bij een voetbalwedstrijd is de directe hinder afkomstig van het menselijk stemgeluid en het omroepsysteem vanuit het stadion. Het geluidsniveau vanuit het stadion is variabel tijdens een wedstrijd en afkomstig van de omroepinstallatie, muziek, gezang, gastoeters, applaus, geschreeuw... en kan tijdens de wedstrijd hoge piekniveaus bereiken. In de geluidsemissie zijn twee toestanden belangrijk, enerzijds het equivalent geluidsemissieniveau voor een representatieve wedstrijd met ca. 60.000 toeschouwers en anderzijds het kortstondig piek geluidsemissieniveau bij het maken van een goal. 132 Project-MER voor het Eurostadium Brussels De geluidsoverdracht vanuit het stadion naar de omwonenden, rekening houdende met de interactie van de bouwkundige samenstelling van het stadion op de geluidsverspreiding naar de omliggende woonomgeving, wordt via een akoestisch rekenprogramma IMMI bepaald. Om een kwantitatieve aftoetsing van het specifiek stadiongeluid mogelijk te maken, wordt een rekenmodel opgebouwd van het stadion en zijn omgeving. Opbouw van het rekenmodel: De bouwkundige infrastructuur van het stadion wordt in 3 dimensies zo nauwkeurig mogelijk gemodelleerd (conform het architecturaal plan). Alle structuren (gebouwen) in de omgeving van het stadion die enige invloed op de geluidsoverdracht veroorzaken, worden eveneens mee opgenomen in het rekenmodel, zoals woningbouw, paleizen van de Heizel, enz. Het reliëf van de omgeving vormt het glooiend maaiveld (conform Digitaal Hoogte Model). De geluidsbron (toeschouwers) binnen het stadion wordt voor de tribunes gemodelleerd als geluidsuitstralende vlakken (emissiegegevens: in-situ geluidsmeting tijdens een voetbalwedstrijd). Dit rekenmodel maakt het daarmee mogelijk om zowel afschermende als reflecterende geluidseffecten van de onderdelen (wanden, dak, enz.) van het toekomstig stadion mee op te nemen in de overdrachtsberekening naar de omgeving. De geluidsoverdrachtsberekening wordt uitgevoerd volgens de internationale standaard ISO 9613-2: “Attenuation of sound during propagation outdoors - Part 2: General method of calculation”22. Aan het rekenmodel kunnen modificaties worden gemodelleerd om de akoestische efficiëntie van mogelijke ingrepen ten aanzien van de omgeving te voorspellen. Om inzicht te verkrijgen in de impact van zulk een piekbelasting naar bewoonde gebouwen in de omgeving, meer bepaald residentiële gebouwen nabij het stadion, wordt de geluidsuitbreiding vanuit het stadion voorgesteld aan de hand van een geluidscontourenkaart. In de Vlaamse milieuwetgeving Vlarem II werden voorwaarden opgenomen ter beheersing van de geluidshinder voor hinderlijk ingedeelde inrichtingen (bijlage Vlarem I). Onder de algemene milieuvoorwaarden werden voor nieuwe inrichtingen grenswaarden voor het specifieke geluid van de inrichting ten aanzien van bewoonde vertrekken opgesteld. Voor bijzondere geluidskarakters met een verhoogde hindergevoeligheid, zoals impulsachtige/intermitterende/incidentele/fluctuerende geluiden, werden bijzondere grenswaarden opgesteld ten aanzien van het maximaal piekniveau (parameter: max. LAeq,1s). De bijzondere grenswaarden zijn functie van de ligging van de bewoonde vertrekken volgens het gewestplan en de beoordelingsperiode. Met de berekeningsresultaten wordt afgetoetst of de hanteerbare leefbaarheidscriteria voor geluidshinder tijdens een maximale belastingstoestand aan stadion-geluid nog worden gerespecteerd. 22 TECHNUM Vertaling: Afname van geluid buitenshuis, algemene berekeningsmethode Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 133 De effecten aan stadion-geluid van de exploitatiesituatie ten opzichte van de referentiesituatie kunnen visueel worden verduidelijkt aan de hand van een ruimtelijke verschilplot van beide situaties. Door rekenpunten met eenzelfde verschilwaarde met elkaar te verbinden worden verschilcontouren bekomen waarbij zones met een toenemende of afnemende geluidsbelasting ruimtelijk worden afgebakend. 12.5.3.3 Geluid overige activiteiten (geplande toestand vs referentiesituatie) In het multifunctioneel complex zullen diverse grootschalige evenementen kunnen worden georganiseerd, zoals concerten. Het geluidsniveau vanuit het stadion is daarbij afkomstig van de elektronisch versterkte muziek, het stemgeluid van het publiek, omroepsysteem, enz. Het bronvermogenniveau kan hierbij oplopen tot boven de 140 dB(A) bij een geïnstalleerd elektrisch vermogen van boven de 100 kW. Om de geluidsimpact van dergelijke ontspanningsactiviteiten in het stadion te beschrijven ten aanzien van de omwonenden wordt het rekenmodel voor het stadion-geluid tijdens een voetbalwedstrijd aangepast wat betreft de emissiegegevens (geluidsvermogenniveau, geluidsverdeling en bronlocaties). De geluidsoverdrachtsmethode en –beoordelingsmethode zijn in overeenstemming met deze beschreven voor het geluid tijdens een voetbalwedstrijd. 12.5.3.4 Geluid nevenfuncties (geplande toestand vs. referentiesituatie) Indien er activiteiten worden gepland die in de Vlarem-wetgeving ingedeeld worden als hinderlijke inrichtingen (bijv. ontspanningsinrichtingen zoals horeca) wordt het specifieke geluid van deze inrichting(en) afzonderlijk getoetst aan de Vlarem-wetgeving waarvoor algemene geluidsvoorwaarden uit deel 4 (hoofdstuk 4.5) en sectorale geluidsvoorwaarden uit deel 5 van toepassing zijn. In deze studie wordt de haalbaarheid onderzocht aangaande de inplanting van de ontspanningsinrichting(en) ten opzichte van de omwonenden. Er wordt nagegaan of er haalbare (bouwkundige) maatregelen kunnen worden getroffen om te beletten dat het gerucht dat uit de inrichting voortkomt de omwonenden van het multifunctioneel complex kan hinderen. 12.5.3.5 Tijdelijke geluids- en/of trillingseffecten (aanlegfase) Naast de effecten van de exploitatiefase wordt ook aandacht besteed aan de effecten tijdens de aanlegfase. Tijdens de bouwwerkzaamheden worden geluids- en/of trillingsemitterende machines ingeschakeld in verschillende werfzones en op verschillende tijdsstippen in de realisatieperiode. Het inschakelen van geluidsbronnen zal een wijziging veroorzaken van het omgevingsgeluid. Het inschakelen van trillingsveroorzakende bronnen kan eventueel aanleiding geven tot trillingshinder voor personen in gebouwen of in extreme gevallen tot mogelijke schade aan de structurele integriteit van het trillingsgevoelig gebouw. Voor de effectbepaling wordt onderscheid gemaakt in de hoofdingrepen (fasering van de werken). Naast de geluidsimpact van de werktuigen binnen het projectgebied wordt ook de impact onderzocht van het gerelateerde werfverkeer op het al aanwezig wegverkeersgeluid. Indien meerdere werkzaamheden binnen of buiten de werfzone gelijktijdig kunnen plaatsvinden, worden de cumulatieve effecten ervan berekend. 134 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Voor de geluidsgevoelige receptoren nabij de bouwplaats wordt de te verwachten geluidsbelasting beschreven voor de relevante geluidsbronnen in de kritische werffases en voor het werfverkeer van en naar het projectgebied. Via een inventarisatie (quick scan) worden de kritische werffases voor hinder of verstoring geselecteerd. Volgende gegevens worden gebruikt bij de quick-scan: het omgevingsplan, de inplanting van de projectzone en de gebruikelijke machines en/of voertuigen inzetbaar bij dergelijke werkzaamheden. Bij de effectbeoordeling wordt ook rekening gehouden met het tijdelijk karakter van bepaalde werkzaamheden en hun effectieve geluidsbelasting op het huidig leefklimaat in de omgeving. Op basis van de projectkenmerken wordt de verspreiding in tijd en ruimte van de afzonderlijke werkzaamheden beschreven en beoordeeld. Daarvoor wordt een beoordelingskader opgesteld dat rekening houdt met de toetsing aan de milieukwaliteitsnormen van Vlarem II, de momentane impact op het huidige geluidsklimaat (beschrijving referentiesituatie), de ernst van de impact (omvang van geluidsgevoelige receptoren binnen de hinderzone) en de duur van de impact (tijdsverhouding van de duur van de werkzaamheden op jaarbasis). Toetsing aan het significantiekader opgenomen in het geactualiseerde richtlijnenboek voor de discipline geluid en trillingen, thema Industrie, dient voor aanlegfases niet te worden uitgevoerd. Desalniettemin, kunnen de effecten kwantitatief ten opzichte van het referentieniveau worden beoordeeld. Om een afweging te maken naar potentiële trillingshinder voor personen in gebouwen of schade aan gebouwen, worden relevante trillingsopwekkende werkzaamheden gescreend op basis van de uitvoeringswijze van de diverse aanlegwerkzaamheden. De inzetbaarheid in de werfzones en de afstand tot de trillingsgevoelige gebouwen bepaalt of het trillingseffect als een knelpunt moet worden beschouwd, waarvoor voorwaardelijke uitvoeringsmethodes en milderende maatregelen worden beschreven. 12.5.3.6 Cumulatieve geluidseffecten met andere projecten en plannen In het project-MER zal ook de nodige aandacht worden besteed aan mogelijke cumulatieve geluidseffecten binnen het studiegebied als gevolg van de interferentie van gerelateerde geluidsimmissies van andere projecten en plannen in de buurt van het project. Het cumulatieve geluidseffect wordt, zo mogelijk, kwantitatief begroot op basis van de voorspellingsresultaten van het eigen project en de gegevens uit MER’s voor de andere projecten en plannen. 12.5.4 Beoordelingskader Leefbaarheidscriteria ten aanzien van geluidshinder: 1. Geluid van werktuigen: Koninklijk Besluit van 06/03/2002, gewijzigd door het Koninklijk Besluit van 14/02/2006, betreffende het geluidsvermogen van materiaal voor gebruik buitenshuis. 2. Geluid van de inrichting: Zowel in het Vlaamse Gewest, als in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, werden via wetgeving milieukwaliteitsnormen opgenomen ter beoordeling en bescherming van TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 135 de leefkwaliteit op een gegeven plaats. Voor Vlaanderen omschreven in Vlarem II– milieuvoorwaarden betreffende enerzijds milieukwaliteitsdoelstellingen voor omgevingsgeluid en anderzijds algemene en sectorale immissievoorwaarden voor geluid van ingedeelde inrichtingen. Voor het Brussels Gewest omschreven in het Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betreffende enerzijds de strijd tegen het buurtlawaai, anderzijds de strijd tegen geluidshinder voortgebracht door de ingedeelde inrichtingen. 3. Geluid van andere evenementen (electronisch versterkte muziek): Voor events met electronisch versterkt muziekgeluid die in de Vlarem-wetging ingedeeld worden als hinderlijke inrichting (ontspanningsinrichtingen, zoals horeca) wordt het immissiegeluid voor de opgegeven geluidsklasse getoetst aan sectorale voorwaarden voor muziekgeluid. 4. Wegverkeersgeluid door bestemmingsverkeer of werfverkeer: In Vlaanderen zijn momenteel nog geen criteria opgenomen over toelaatbare geluidswaarden voor wegverkeerslawaai in open lucht, nabij bewoonde gebouwen. In afwezigheid daarvan, maar om toch de geluidseffecten te kunnen beheersen, wordt gebruik gemaakt van criteria voor hoofd- en primaire wegen uit een Vlaamse consensustekst. Consensustekst Milieukwaliteitsnormen Omgevingslawaai (onderschreven door afdeling LHRMG (LNE), afdeling Algemeen Beleid (MOW), Afdeling Wegen en Verkeer en NMBS). Voor het inschatten van de ernst van de geluidseffecten veroorzaakt door het project wordt gebruik gemaakt van het significantiekader opgenomen in het geactualiseerd MER richtlijnenboek voor de discipline geluid. Echter het significantiekader werd enkel uitgeschreven voor industriële MER’s (ingedeelde inrichtingen van Vlarem II). Voor verkeerskundige MER’s, meer bepaald het wegverkeersgeluid van het bestemmingsverkeer, wordt aangegeven om dat significantiekader deels te gebruiken, namelijk de effectscores omtrent de verwachte wijziging van het omgevingsgeluidsniveau. Daartoe worden rekenpunten gedefinieerd die samenvallen met de meetpunten uit de geluidsinventarisatie. De verschilwaarde wordt gekoppeld aan een positieve of negatieve score op een schaal van +3/-3. Een voorstel van algemeen beoordelingskader dat daarbij gebruikt zal worden, is aan de hand van een 7-delige beoordelingsschaal (--- tot +++), waarbij de significantie van de effecten (scores) als volgt wordt uitgedrukt: Invloed op de omgeving Effectscore Significantie ΔLAX,T>+6 -3 Ernstig negatief effect +3<ΔLAX,T≤+6 -2 Matig negatief effect +1<ΔLAX,T≤+3 -1 Gering negatief effect ΔLAX,T 23 136 23 ΔLAX,T: Geluidstoename of –afname tussen de geplande toestand en de referentietoestand. Project-MER voor het Eurostadium Brussels Invloed op de omgeving Effectscore Significantie -1≤ΔLAX,T≤+1 0 Verwaarloosbaar effect -3≤ΔLAX,T<-1 +1 Gering positief effect -6≤ΔLAX,T<-3 +2 Matig positief effect ΔLAX,T<-6 +3 Ernstig positief effect ΔLAX,T 23 12.5.5 Milderende maatregelen Indien de deskundige oordeelt dat de aanlegwerkzaamheden en/of exploitatietoestand een risico zijn voor minstens matig negatieve geluids- of trillingsimpacten, wordt in het mitigerend onderzoek nagegaan of maatregelen vanuit akoestisch standpunt haalbaar zijn voor dergelijk type van werkzaamheden tijdens de aanlegfase of activiteiten tijdens de exploitatiefase. Maatregelen kunnen betrekking hebben op: afstand houden tot de ontvanger of geluidsdemping verhogen in de overdrachtsweg (bijv. afschermende objecten) of beperking op de emissie (bijv. toelaatbaar geluids- of trillingsniveau van het werktuig/installatie…), enz. In het project-MER worden haalbare maatregelen aangereikt om geluids- en trillingshinder of trillingsschade aan gevoelige gebouwen (woningen, historische gebouwen, stilte- en rustbehoevende gebouwen) te beperken of te voorkomen, rekening houdende met de praktische uitvoeringsmodaliteiten (Best Beschikbare Techniek). De uiteindelijke negatieve scores worden als volgt gekoppeld aan milderende maatregelen: Hinderkwalificatie Koppeling met milderende maatregelen Gering negatief effect Onderzoek naar milderende maatregel is minder dwingend, maar indien de onderzoeksturende randvoorwaarden aangeven dat er zich een probleem kan stellen wordt er overgegaan tot het voorstellen van milderende maatregelen. (score –1/+1) Matig negatief effect (score –2/+2) Ernstig negatief effect (score –3/+3) Er dient noodzakelijkerwijs gezocht te worden naar milderende maatregelen, eventueel te koppelen aan de lange of langere termijn. Bij het ontbreken ervan dient dit gemotiveerd te worden. Er dient noodzakelijkerwijs gezocht te worden naar milderende maatregelen te koppelen aan de korte termijn. Bij het ontbreken ervan dient dit gemotiveerd te worden 12.5.6 Reeds gekende leemten in de kennis Toetsing verkeerslawaai: in Vlaanderen bestaat er vooralsnog geen wetgeving of normering omtrent verkeerslawaai hetgeen de beoordeling van de effecten bemoeilijkt. Met de Richtlijn 2002/49/EG van 25 juni 2002 van het Europees Parlement en de Raad inzake de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai (Pb.L. 18 juli 2002, 189) beoogt men op Europees niveau een gemeenschappelijke aanpak te bepalen om op basis van prioriteiten de schadelijke gevolgen, hinder inbegrepen, van blootstelling aan omgevingslawaai te vermijden, te voorkomen of te verminderen. De EU-Richtlijn werd middels het besluit van de Vlaamse Regering van 22 juli 2005 inzake de evaluatie en de beheersing van het omgevingslawaai en tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 1 juni 1995 houdende de algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne (BS 31 augustus 2005) omgezet in de nationale regelgeving. Ter uitvoering van de richtlijn 2002/49/EG dienen de lidstaten actieplannen op te maken met maatregelen die in het bijzonder gericht zijn op prioritaire problemen die kunnen worden bepaald op grond van overschrijding van een relevante grenswaarde of andere door de lidstaten gekozen criteria. Dit is tot op heden nog TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 137 niet gebeurd in Vlaanderen. Om toch de ernst van de effecten te kunnen beoordelen wordt, in het kader van het project-MER, zoals gezegd gebruik gemaakt van de richtwaarden voorgesteld voor verkeerslawaai op basis van de gedifferentieerde referentiewaarden voor wegverkeerslawaai, onderschreven in de consensustekst Milieukwaliteitsnormen Omgevingslawaai door afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid (Departement LNE), afdeling Algemeen Beleid (MOW), afdeling Wegen en Verkeer en de NMBS. Deze beoordelingscriteria worden in het geactualiseerd MER-richtlijnenboek voor de discipline geluid en trillingen geadviseerd als toetsingskader. Van de in te zetten machines tijdens de bouwfase zal het verwacht geluidsniveau aan de omliggende woningen worden bepaald op basis van een referentiewaarde voor het geluidsvermogenniveau. Exacte gegevens over het geluidsvermogen van het te gebruiken werktuig zijn niet gekend, daar de aannemingsfase nog niet is opgestart. De bekomen resultaten en bevindingen zijn dan ook eerder richtinggevend, maar geven voldoende inzicht in de te verwachten effecten naar geluid. Het inschatten van de trillingseffecten van de in te zetten machines tijdens de bouwfase zal gebeuren op basis van literatuurstudies op specifieke onderzoekslocaties en van eigen data uit trillingsmetingen. Exacte gegevens over inzetbare machines, de bodemdemping op en rondom de werf en de voortplantingswijze van de oppervlaktetrillingen, zijn in deze studiefase nog onvoldoende gekend. Een kwantitatieve beschrijving van de trillingseffecten is bijgevolg niet mogelijk. 138 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 12.6 Discipline Mens – Ruimtelijke aspecten 12.6.1 Afbakening van het studiegebied 12.6.1.1 Inhoudelijke afbakening In de discipline mens – ruimtelijke aspecten wordt de impact op het menselijk gebruik van de ruimte in beeld gebracht. Dit behelst de directe effecten zoals de wijzigingen in het ruimtegebruik (functioneel, intensiteit van het ruimtegebruik, …) en de indirecte effecten hiervan zoals de kwaliteit van het aangrenzend gebruik en de ruimtebeleving van de aangrenzende gebruikers. Effecten op hoger schaalniveau, zoals de wisselwerking met de ruimtelijke context, zijn niet onderscheidend voor de voorliggende scenario’s en worden dan ook niet behandeld. De cumulatie van de hindereffecten (geluids-, verkeers- en ruimtelijke hinder zoals schaduw en licht) worden behandeld in de discipline mens - hinder, veiligheid en gezondheid. Ook eventuele impact op de veiligheid wordt behandeld in die discipline. Het impactonderzoek omvat de effecten tijdens de aanleg en tijdens de exploitatie of gebruiksfase. 12.6.1.2 Geografische afbakening Het geografisch studiegebied omvat het gebied waarin effecten kunnen verwacht worden. Deze afbakening is afhankelijk van het onderzochte effect. We onderscheiden twee schaalniveaus: Microniveau: het eigenlijke projectgebied, waar de ingrepen plaatsvinden. Op dit niveau worden de directe effecten op het ruimtegebruik bestudeerd, zoals het functioneel ruimtegebruik de intensiteit van het ruimtegebruik, de flexibiliteit voor het gebruik… Mesoniveau: indirecte effecten treden op in het projectgebied en in de onmiddellijke omgeving ervan. Het betreffen effecten met betrekking tot de gebruikskwaliteit en de ruimtebeleving. 12.6.2 Beschrijving van de referentiesituatie De referentiesituatie behelst de bestaande toestand aangevuld met de geplande ontwikkelingen die plaats zullen gevonden hebben in het referentiejaar. Het ruimtegebruik van het projectgebied betreft het huidig ruimtegebruik. Er zijn geen op heden besliste wijzigingen gekend. Het huidig ruimtegebruik betreft gelijkvloers parkeren in open lucht. De gebruiksintensiteit kan op twee manieren benaderd worden: enerzijds de fysische benuttingsmogelijkheden: het aandeel verharding, de bebouwings- en/of de vloerindex ten opzichte van de terreinoppervlakte. Anderzijds is ook de mate waarin deze verhardingen / gebouwen gebruikt worden belangrijk. De parking staat ten dienste van de aangrenzende expohallen op de Heizel. De effectieve parkeerintensiteit is dan ook sterk gebonden aan de evenementen in de hallen. Naast de hoofdfunctie kan het ruimtegebruik ook gekenmerkt worden door verschillende vormen van (mogelijk) medegebruik: openluchtevenementen, park & ride voor evenementen in de omgeving … . De inrichting is sterk bepalend voor de flexibiliteit van het ruimtegebruik. TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 139 De wijze waarop de ruimte gebruikt wordt, is bepalend voor de gebruikskwaliteit op het terrein zelf, maar vooral voor de aangrenzende functies. Dit betreft de ruimtelijke hinderaspecten, de bereikbaarheid en de interne organisatie. Mogelijke hinder in de referentietoestand die niet in de andere disciplines (lucht, geluid, …) behandeld wordt, is lichthinder, schaduwhinder, overlastvormen zoals zwerfvuil … . De bereikbaarheid en de interne organisatie gaan na of de ontsluiting van de aangrenzende functies van voldoende kwaliteit is. Een specifiek element van de ruimtelijke kwaliteit is de ruimtebeleving. Is de ruimte leesbaar voor de verschillende bezoekers? Is het voor iedere gebruiker duidelijk wat waar gebeurt, waar zijn plaats is, of moet men eerder zijn weg zoeken? De wijze waarop de ruimte ervaren wordt, bepaalt ook hoe veilig men er zich voelt en dat gevoel beïnvloedt op zich de intensiteit van het gebruik. De verlichting, bewaking, het overzicht op de site en andere aanwezigen zijn daarbij belangrijke elementen. 12.6.3 Beschrijving van de milieueffecten De milieueffecten worden onderzocht aan de hand van drie effectgroepen: het ruimtegebruik, de gebruikskwaliteit en de ruimtebeleving. Deze effecten kunnen tijdens de aanlegfase en tijdens de exploitatiefase optreden. Ze worden dat ook voor de beide fases onderzocht. Ruimtegebruik De effectgroep ruimtegebruik omvat het functioneel ruimtegebruik, de intensiteit van het ruimtegebruik en de flexibiliteit voor het gebruik. Ook de mogelijke wijzigingen in eigendomsstatuut worden in beeld gebracht. Het effect op het functioneel ruimtegebruik wordt in beeld gebracht door de oppervlakte per functie te berekenen. Daarbij wordt in eerste instantie de terreinoppervlakte in beeld gebracht, aangevuld met een verfijning van de vloeroppervlakte voor de bebouwde functies. Deze oppervlaktes zullen grafisch bepaald worden op basis van de beschikbare ontwerpplannen. Bijgevolg is een zekere foutenmarge mogelijk (interpretatie netto/bruto oppervlaktes, gebruikte basiskaart, onder voorbehoud van kleine ontwerpwijzigingen, …). Deze foutenmarge is echter niet van die aard dat deze tot een ander effectbeoordeling zal leiden. De intensiteit van het ruimtegebruik betreft enerzijds de ruimtebenutting door de fysisch aanwezige voorzieningen. Deze worden in beeld gebracht aan de hand van een verhardingsindex, een bebouwingsindex en een vloerindex. Daarbij wordt de desbetreffende oppervlakte telkens gedeeld door de totale terreinoppervlakte. Een tweede criterium dat de intensiteit van het ruimtegebruik kenmerkt, is de mate waarin de aanwezige voorzieningen ook effectief benut worden. Hoeveel maal wordt het stadion volledig benut, welke voorzieningen worden dagelijks benut, hoe is de bezettingsgraad van de parking op verschillende ogenblikken… Bij de flexibiliteit voor het ruimtegebruik wordt nagegaan of er mogelijkheden tot medegebruik zijn en of er ook andere gebruiksvormen als hoofdfunctie mogelijk zijn. Het is immers wenselijk dat indien er op een bepaald ogenblik geen behoefte meer is aan bepaalde functies, de ruimte kan benut worden voor andere functies en onbruik vermeden wordt. Daarnaast wordt ook specifiek nagegaan of er op andere momenten of in de rand van de voorzieningen ook ander, al dan niet occasioneel, ruimtegebruik kan plaatsvinden. Naast 140 Project-MER voor het Eurostadium Brussels medegebruik van de parkeergelegenheid gaat het ook om het gebruik als parkzone, als speelruimte, als verblijfszone… Deze worden afgewogen ten opzichte van de in de referentiesituatie aanwezige mogelijkheden. De wijzigingen in eigendomsstatuut die nodig zijn voor de realisatie van het project worden beschreven. Het aantal percelen, hun functie en oppervlakte zijn daarbij relevante kenmerken. Gebruikskwaliteit De effectgroep gebruikskwaliteit gaat dieper in op de waarde van het functioneel gebruik en de aangrenzende gebruiksvormen. Dit betreft de ruimtelijke hinderaspecten, overlast, de ruimtelijke organisatie en interne bereikbaarheid en het gebruikscomfort. Zoals hoger aangehaald worden bij deze discipline enkel de ruimtelijke hindervormen onderzocht die niet in de overige disciplines behandeld worden (geluid, lucht, water, verkeer). De cumulatie van de impact op de mens van al deze hindervormen wordt besproken bij de discipline mens – hinder, veiligheid en gezondheid. Mogelijke ruimtelijke hindervormen zijn verlichting, schaduw, inkijk, visuele hinder … van de nieuwe functies ten opzichte van de aangrenzende gebruikers. Bij het effect op overlast wordt nagegaan hoe er wordt omgegaan met het overlast risico dat gepaard gaat met massa-evenementen en voetbalwedstrijden. Veel aanwezigen op een locatie betekent immers veel afval en mogelijk zwerfvuil, risico op wildplassen … De ruimtelijke organisatie en de interne bereikbaarheid gaat na hoe de verschillende functies ten opzichte van elkaar georganiseerd zijn, en of de ruimtelijke organisatie ook in overeenstemming is met de relaties tussen deze functies. Dit is sterk bepalend voor de interne bereikbaarheid het samenhangend functioneren van de functies, of net het scheiden van bepaalde functies om hinder en/of overlast tegen te gaan. Dit voor de nieuwe functies in het projectgebied, maar ook in relatie tot de aangrenzende functies. Zo is bijvoorbeeld de positionering van de fietsenstalling bepalend of deze door de bezoekers van alle functies zal worden gebruikt, bij een te grote wandelafstand zal men zijn fiets immers dichterbij parkeren. Ook de interactie tussen medegebruik van groene ruimte door buurtbewoners wordt bepaald door de ruimtelijke ligging en verbinding tussen de woningen en het aanwezige groen. Het effect op het gebruikscomfort gaat dieper in op de aanwezigheid van specifieke voorzieningen of uitrustingen die het gebruik van de site comfortabeler maken. De gebruikte verharding, de aanwezigheid van straatmeubilair, verlichting, sanitair, … kunnen in grote mate bijdragen tot een hoger gebruikscomfort en zodoende ook tot een betere gebruikskwaliteit. Ruimtebeleving Relevante effecten op het gebied van ruimtebeleving worden verwacht betreffende de leesbaarheid van de ruimte en de beleving van de sociale veiligheid. In het effect op de leesbaarheid van de ruimte wordt nagegaan of het voor iedere gebruiker duidelijk is welke weg hij moet volgen, wat waar is. Dit bij het bereiken van de site (waar moet ik afrijden, heen om te parkeren, afstappen van de bus?) maar ook op de site zelf is dit een belangrijk aspect. TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 141 De ruimtelijke beleving van de sociale veiligheid is een erg specifiek aspect. Het is namelijk niet omdat men zich veilig voelt dat een plaats ook altijd veilig is, maar het zich veilig voelen draagt wel bij tot een beter gebruik, wat op zijn beurt een hogere veiligheid genereert. Ook trekken plekken die onveilig aanvoelen vaak vandalisme of onveiligheid aan. Op zich is dit gevoel dus geen veiligheidsgarantie, maar wel een indicator van hoe de ruimte gebruikt wordt. Een ruimte die onveilig aanvoelt, zoals een enge voetgangerstunnel, kan immers leiden tot bewust niet-gebruik en ongewenst gebruik door gelijkvloers overstekende voetgangers. Dit gevoel wordt onder meer bepaald door een aantal ruimtelijke kenmerken: is het een overzichtelijke site, waarbij ook andere mensen aanwezig zijn? Zijn deze mensen aanspreekbaar of kunnen ze indien nodig hulp verlenen? Is er voldoende verlichting op de site? Tabel 15 Beoordelingstabel mens – ruimtelijke aspecten Effect op Criterium Beoordeling Afwegings- en toetsingskader Eenheid Expertenoordeel onderbouwd door kwantitatieve gegevens Evenwichtige functiemix in stedelijk gebied m² Expertenoordeel onderbouwd door kwantitatieve gegevens Stedelijke intensiteit index Effectieve bezettingsof benuttingsgraad Expertenoordeel onderbouwd door kwantitatieve gegevens Goede benutting - Mogelijkheden voor diverse functies Expertenoordeel - - Mogelijkheden voor medegebruik Expertenoordeel - - Te verwerven percelen Expertenoordeel onderbouwd door kwantitatieve gegevens Aantal te verwerven percelen, hun functie en oppervlakte Aantal en oppervlakte Ruimtelijke hinderaspecten Licht-, schaduwen visuele hinder Expertenoordeel Hindercreatie voor aangrenzende gebruikers Omvang en hoedanigheid van gehinderden. Overlast Risico op overlast en genomen maatregelen Expertenoordeel - - Interne organisatie en bereikbaarheid Logica functionele relaties en ligging en afstemming bereikbaarheid Expertenoordeel Gebruikscomfort Doelgroep versus ondersteunende voorzieningen Expertenoordeel Ruimtegebruik Functioneel ruimtegebruik Intensiteit van ruimtegebruik Flexibiliteit van ruimtegebruik Oppervlakte functie het het Wijzigingen eigendomsstatuut in Verhardings-, terrein vloerindex per en Gebruikskwaliteit 142 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Ruimtebeleving Leesbaarheid van de ruimte Doelgroep versus duidelijke routes Expertenoordeel - - Veiligheidsbeleving Zichtbare aanwezigheid / contactmogelijkheden van anderen op de site tijdens de duur van het gebruik Expertenoordeel - - 12.6.4 Beoordelingskader De beoordeling gebeurt op basis van een zevendelige schaal: 0: neutraal of geen effect + / - : gering positief of negatief effect ++ / -- : matig positief of negatief effect +++ / --- sterk positief of negatief effect De effectenbeoordelingen in de discipline mens – ruimtelijke aspecten zijn expertenbeoordelingen, waar mogelijk onderbouwd met kwantitatieve gegevens. Daarbij staat de afstemming of inpasbaarheid in de bestaande en beoogde ruimtelijke omgeving voorop. Er zijn geen eenduidige parameters, de ruimtelijke omgeving en het ruimtelijk voorkomen van de site en zijn omgeving zijn bepalend en altijd uniek. Voor de beoordeling wordt beroep gedaan op de in het richtlijnboek “stadsontwikkeling en recreatie” beschreven significatiekaders in het hoofdstuk analysemethoden en voorstellingswijzen. Zoals in dit richtlijnenboek beschreven is, bestaan er geen wettelijke of beleidsmatig vastgelegde criteriasets of standaardnormeringen met betrekking tot de ruimtelijke aspecten van recreatieve voorzieningen, maar dienen deze te worden afgewogen in relatie met de specifieke ruimtelijke context. Alle beoordelingen zijn bijgevolg ook expertenbeoordelingen, waar mogelijk onderbouwd met kwantitatieve data. De vooropgestelde locatie is gelegen binnen de afbakening van het Vlaams Strategisch Gebied rond Brussel. Het projectgebied kan beschouwd worden als grootstedelijk gebied, waarvoor vanuit het ruimtelijk beleid een hoge gebruiksintensiteit en de concentratie van publieksintensieve activiteiten voorop gesteld wordt. Dit in samenhang met de overige stedelijke functies, zoals wonen, recreatie, handel en stedelijke bedrijvigheid. Deze samenhang betekent dan ook dat er grenzen zijn aan de gebruiksintensiteit: een te grote intensiteit kan leiden tot het verdrukken of afnemen van de andere (gewenste) functies. Zo zal bijv. de woonfunctie niet gebaat zijn met een te hoog gebruik. De beoordeling van de effecten zal op basis van dit aftoetsingskader gebeuren. Bij de beoordeling van de aanlegfase is de tijdelijkheid van de (meeste) effecten een belangrijke nuancerende factor. Bij het functioneel ruimtegebruik is een toename van terrein en vloeroppervlakte van stedelijke functies positief. Een toename van niet-benutte restruimtes of niet stedelijke functies zoals zware industrie zijn negatief. Naast de loutere oppervlakte gegevens wordt ook de functiemix in overweging genomen: een evenwichtige functiemenging waarbij er een TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 143 divers publiek is, scoort beter dan een monofunctionele ontwikkeling die zich richt op een nichepubliek. De significantie wordt bepaald door de afstemming op de locatie en haar omgeving. Dit is dus project-specifiek en moet in relatie tot de omgevingskenmerken worden afgewogen. Zo is een te grote versterking van één stedelijke functie in een bepaalde omgeving niet altijd goed, omdat deze de overige functies kan verdringen, of net wel goed, als ze voor een grotere clustering zorgt. Bij de aanlegfase is een goede fasering, waarbij de bestaande functies gefaseerd uit gebruik genomen of vervangen worden, een belangrijk aspect. Met name de afstemming met de piekmomenten van het huidig gebruik zal hier erg belangrijk zijn. De uitgebruikname van een groot aandeel van de parking tijdens grote evenementen is bijv. negatief. Een hogere intensiteit van het ruimtegebruik is positief, maar binnen de grenzen van de draagkracht van de omgeving. Daarbij gaat het niet enkel om een hoge vloerindex, die duidt op een goede ruimtebenutting, maar ook om een intensief gebruik van de geboden infrastructuur. Zo is het dagelijks gebruik even belangrijk als het niet overschrijden van de ruimtelijke draagkracht op piekmomenten. Een toename van de vloeroppervlakte van 100% gespreid over verschillende gebruiksfuncties zou als uiterst positief beschouwd kunnen worden als een bepaalde bovengrens, de ruimtelijke draagkracht, niet bereikt is. Daarbij moet wel aangestipt worden dat deze significantie erg project-specifiek is: als weinig ruimtegebruik, zoals hier, is een grote toename nodig voor een hoge score. Er is ook geen eenduidige parameter die bepaalt wanneer de ruimtelijke draagkracht overschreden is. Wel is duidelijk dat hoe groter de gebruiksintensiteit (waarvoor het aandeel vloeroppervlakte een indicatie is van de mogelijkheden) hoe groter het draagvlak moet zijn. Dat ruimtelijk draagvlak wordt bepaald door de omgevingskenmerken (stedelijk gebied) en is eveneens niet met een mathematische precisie meetbaar. Een hogere gebruiksintensiteit in gemengd stedelijk gebied is normaal een positief effect, in natuurgebied negatief: om onder meer nieuwe ruimteinnames in de open ruimte te beperken is een betere ruimtebenutting in stedelijke gebieden namelijk een van de principes van het ruimtelijk beleid zoals vastgelegd in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. De flexibiliteit van het ruimtegebruik is eveneens een belangrijk positief kenmerk van duurzaam ruimtegebruik maar kijkt net iets verder in de tijd: zijn er andere gebruiksmogelijkheden indien bepaalde voorziene functies om nu nog ongekende redenen niet ingevuld worden? Bijv. indien de vraag naar kantoren in het multifunctioneel complex kleiner is dan gedacht, of op termijn kleiner wordt, kan er dan een andere functie op die plaats worden ondergebracht? Uiterst positief is een inrichting die nog alle toekomstige invullingen mogelijk maakt, wat de facto neerkomt op een tijdelijke of bijna niet-inrichting. Als matig positief wordt een situatie beschouwt waarbij de voorziene functies waarvan de marktvraag gevoelig (commerciële functies zoals handel, kantoren, horeca…) onderling inwisselbaar zijn en ook een andere invulling kunnen krijgen. Gering positief is wanneer een klein aandeel van deze functies met een volatiele marktvraag een andere invulling kunnen krijgen. Medegebruik staat eveneens voor duurzaam flexibel ruimtegebruik maar dan door een betere benutting van de beschikbare ruimte en voorzieningen. Een groter medegebruik zoals gedeelde (fiets)parkings, perszalen waar ook andere dan voetbal-gerelateerde persconferenties plaatsvinden, publieke ruimte die ook voor omwonenden benut kan worden, … leidt tot positieve effecten. Wijzigingen in eigendomsstatuut zijn voor private personen vaak erg ingrijpend. Onteigening van de gezinswoning, of een tuindeel, is vaak erg ingrijpend voor de betrokkenen. Overdracht van onroerende goederen door bedrijven zoals ontwikkelaars, of 144 Project-MER voor het Eurostadium Brussels door andere overheden, is minder ingrijpend. De emotionele betrokkenheid van de eigenaar met het goed ontbreekt er of is in mindere mate aanwezig. Het effect vindt plaats tijdens de aanlegfase, maar heeft een permanent karakter. Wijzigingen in het eigendomsstatuut zijn bijna altijd negatief voor de betrokkenen. Indien het een braakliggend terrein of een onroerend goed dat eigendom is van een overheid of een vennootschap waarbij er geen emotionele banden zijn met het eigendom, is dit meestal beperkt negatief. In het uitzonderlijke geval dat het een goed betreft dat verkrot is, of reeds te koop staat, kan dit even wel positief zijn voor de maatschappij en de eigenaars. Indien het een eigendom van privépersonen betreft die het goed zelf bewonen / gebruiken is dit gering negatief. Indien het om meerdere percelen gaat, die bebouwd zijn of een duidelijke functie hebben voor de eigenaar (bijv. landbouwpercelen), is de impact als sterk negatief te beschouwen. Een hogere gebruikskwaliteit van de aanwezige en geplande functies is uiteraard positief, een lagere negatief. Het aantal gebruikers dat getroffen wordt door deze wijzigingen en het type gebruikers (kwetsbare populatie of niet) bepaalt mee de significantie van het effect. Hindereffecten zullen verschillend zijn tijdens de aanleg- en exploitatiefase. Bij de beoordeling is de omvang van het aantal gehinderden, hun kwetsbaarheid of hindergevoeligheid, het tijdstip en de frequentie van de hinder belangrijk. De hindergevoeligheid van de school is bijv. erg groot op het gebied van verkeershinder tijdens het begin en het einde van de schooldagen, en onbestaand in het weekend. Schaduwhinder in private tuinen is vooral ’s avonds en in de late namiddag relevant, wanneer de bewoners het vaakst thuis zijn en van hun tuin genieten. Een afname van hinder is positief, een toename negatief. Dit is een kwalitatieve beoordeling, er zijn immers geen gegevens beschikbaar over bijv. het aantal aanwezigen per woning gedurende de dagperiode dat er hinder kan optreden. Overlastrisico is eveneens een effect met negatieve bijklank. Dit kan echter ook positief zijn indien er een afname van het overlastrisico is ten opzichte van de referentiesituatie. De beoordeling is eveneens kwalitatief. Een reële toename van overlast waarbij bestaande functies niet langer op een normale manier kunnen worden benut (en dat voorheen wel konden) is uiterst negatief. Een toename van het overlastrisico waarbij de functies in het gedrang kunnen komen gedurende langere terugkerende tijdspannes is beperkt negatief, net als een reële toename van overlast die de functies echter niet in het gedrang brengen. Het verplaatsen van eventuele bestaande overlast naar een locatie waar geen benadeelden zijn, is positief. De significantie wordt bepaald door de mate van de bestaande overlast. De interne organisatie of bereikbaarheid wordt beoordeeld op basis van expertenkennis. De logica van de ligging van de verschillende projectonderdelen en de functies in de omgeving ten opzichte van hun functionele relatie zijn bepalend. Bij de beoordeling van de bereikbaarheid wordt er rekening gehouden met de gewenste bereikbaarheid: soms is het net goed dat bepaalde projectonderdelen niet voor iedereen vlot toegankelijk zijn (bijv. VIP-parking). De significantie wordt bepaald door de verhouding tussen de goede ruimtelijke vertaling van functionele relaties en de ruimtelijke obstakels tussen de wenselijke functionele relaties. Bij het gebruikscomfort wordt bij de beoordeling eveneens rekening gehouden met het vooropgesteld gebruik en de vooropgestelde doelgroep. Een gebruik van het parkgebied door de omwonenden zal in comfort verhoogd worden door het plaatsen van zitbanken en kleine afvalemmers, voor het gebruik door een grote massa zullen locaties met TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 145 afvalcontainers geschikter zijn. De significantie wordt beïnvloed door de comfortgraad voor de verschillende gebruikersgroepen. De leesbaarheid van de ruimte vertrekt eveneens vanuit het standpunt van de verschillende gebruikersgroepen. Daar waar het effect interne organisatie en bereikbaarheid op de aanwezigheid van de relaties focust, wordt hier gekeken of de materialisatie of vormgeving ertoe leidt dat de gebruikers dit zonder nadenken als logisch ervaren. Ook hier wordt de significantie beïnvloed door de graad van (on)leesbaarheid voor de verschillende gebruikersgroepen. Bij de beoordeling van de veiligheidsbeleving is het verwacht of gewenst gebruik en het tijdstip waarop dit plaatsvindt sterk bepalend voor de significantie. Oneigenlijk gebruik kan echter niet uitgesloten worden maar is ondergeschikt aan de veiligheidsbeleving van het vooropgesteld gebruik. 12.6.5 Milderende maatregelen Milderende maatregelen in de discipline mens – sociaal organisatorisch zijn net als de beoordeling sterk verschillend en op maat van ieder project. Daarbij beperken de mogelijke maatregelen zich niet tot de mogelijke mitigatie van negatieve effecten, maar worden ook suggesties gedaan om een positief of neutraal effect nog te optimaliseren. Dit draagt immers bij aan de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving en aan een maatschappelijke meerwaarde, en onrechtstreeks ook het maatschappelijk draagvlak. Zo kan het versterken van een positief effect bepaalde negatieve effecten helpen milderen; bijv. medegebruik van de publieke ruimte door omwonenden door de week kan hun gevoeligheid voor overlast tijdens evenementen doen afnemen. Ook is het niet zo dat een uiterst negatief effect dat niet gemilderd kan worden per definitie tot een niet realiseerbaar project leidt. Zo is de onteigening van bewoners niet te milderen tot een gering negatief effect, dit blijft een grote impact voor de betrokkenen. Of dit voldoende opweegt tegen het maatschapellijk belang van het project is een beleidsbeslissing. 12.6.6 Reeds gekende leemten in de kennis De effectbeschrijving wordt gebaseerd op de beschikbare projectdata. Eventuele kleine aanpassingen, andere verhouding tussen bruto en netto- oppervlaktes, afstemmingen van de grafische plannen op een reële opmeting, etc.… kunnen altijd tot verschillen in oppervlaktegegevens leidden. Eventuele foutenmarges die daardoor ontstaan zijn echter beperkt en doen zich zowel in positieve als negatieve zin voor. Ook zijn de beoordelingen altijd expertbeoordelingen, waarbij deze foutenmarge in acht wordt genomen. Het is niet mogelijk om de omvang van de verschillende gebruikersgroepen of aanwezige gebruikers exact te bepalen; wel kan die ingeschat worden. Zo is het niet mogelijk om exact te bepalen hoeveel bewoners er in gehinderde woningen aanwezig zijn, maar kan er wel aangegeven worden om hoeveel woningen dit gaat. Ook hier laat de expertenbeoordeling toe om deze data op een correcte manier te interpreteren en te beoordelen. 146 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 12.7 Discipline Bodem 12.7.1 Afbakening van het studiegebied 12.7.1.1 Inhoudelijke afbakening De doelstelling van de discipline Bodem kan als volgt worden omschreven: het beschrijven en waarderen van alle mogelijke milieueffecten op de bodem die het project teweeg kan brengen. De uitvoering van het project zal zowel effecten hebben op het bodemgebruik, de geologische toestand als op de bodemkwaliteit. 12.7.1.2 Geografische afbakening Het studiegebied voor bodem omvat het projectgebied, de werfzones, de werfwegen eventueel de zones waar de uitgegraven grond geborgen zal worden en de zone waarbinnen (eventuele) verspreiding van polluenten mogelijk is. Voor voorliggend project zal het studiegebied overeenkomen met het projectgebied. 12.7.2 Beschrijving van de referentiesituatie Voor de beschrijving van de referentiesituatie van de discipline “Bodem”, vormt de huidige situatie meestal het uitgangspunt voor de rapportage. Voor de beschrijving van de referentiesituatie zullen volgende gegevens over de bodems en ondergrond in het studiegebied verzameld worden: Geologische karakteristieken: Het geologisch substraat relevant voor dit project is het quartair en de jonge tertiare lagen. De quartaire afzetting is hier een lemig pakket van ca. 10 m dik dat rust bovenop de tertiaire Formaties van Sint-HuibrechtsHern (klei) en Maldegem (zand en klei) (Kaart 11). Huidig bodemgebruik: Het projectgebied wordt op de landgebruikskaart Corine grotendeels aangeduid als Industrie- en handelszone. De noordelijke en westelijke randen van het gebied worden respectievelijk aangeduid als weg en zone voor discontinue bebouwing (Kaart 12). Bodemkundige kenmerken (textuur, profiel, vochttrap): Volgens de Bodemkaart van België wordt het projectgebied gekenmerkt door natuurlijke vochtige leembodems (Kaart 13). In realiteit zijn de natuurlijke bodems afgedekt door een puinlaag die een dikte heeft variërend van 0,5 m in het zuiden tot 2,5 m in het noorden (Technum, 2014) Bodemkwaliteitsgegevens met een overzicht van verontreinigde sites, uitgevoerde bodemonderzoeken en saneringsprojecten in de nabije omgeving: voor het projectgebied zijn geen relevante bodemonderzoeken opgenomen in de OVAMdatabank (Kaart 14). Recent werd wel een bodemanalyse uitgevoerd op het terrein. Hieruit blijkt dat de puinhoudende zones gekenmerkt worden door verhoogde concentraties aan PAK’s, minerale olie en zware metalen (Universoil, 2015). De beschrijving van de referentietoestand inzake bodem zal verder worden gebaseerd op de raadpleging van volgende kaarten, databanken en rapporten: TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 147 Topografische kaart 32/8, schaal 1:25.000 (NGI, 1984); Digitale bodemgebruikskaart (GIS-Vlaanderen, 2001); Digitale bodemkaart opgemaakt door het IWT (GIS-Vlaanderen, (raadpleegbaar in de module “Bodemverkenner” van de DOV); Bodemgeschiktheidskaarten (Geoloket Bodem); Geologische kaart van België, schaal 1/50.000 (Claes, S. en Gullentops, F.) toelichting bij de geologische kaart van België – Vlaams Gewest; Brussel; 2001; Databank Ondergrond dwarsprofielen OVAM (www.ovam.be): digitale bodemonderzoeken in Vlaanderen. Vlaanderen (http://dov.vlaanderen.be): databank van de 2001) boorresultaten; verspreiding van 12.7.3 Beschrijving van de milieueffecten De ingrepen met een effect op de bodem zijn eerder beperkt, omdat de bodem reeds verstoord is. Effecten als verdichting, structuurwijziging en profielwijziging worden bijgevolg als niet relevant beschouwd. Voor de aanleg van het multifunctioneel complex en de parking dient een grote bouwput te worden gegraven (zie §1). Op basis van de projectgegevens zal een grondbalans opgemaakt worden. Bij deze grondbalans zal rekening gehouden worden met de verschillende te vergraven kunstmatige en geologische lagen en hun (her)bruikbaarheid. Het project houdt een veelzijdiger bodemgebruik in dan er vandaag de dag aanwezig is. Door de inrichting van een park rondom het multifunctioneel complex wordt het terrein hier gekenmerkt door een natuurlijker bodemgebruik. Bodemverontreiniging kan ontstaan ten gevolge van accidentele situaties tijdens de werken, ten gevolge van het verplaatsen van bestaande verontreinigingen via grondverzet of ten gevolge van accidentele situaties ter hoogte van parkings tijdens de exploitatiefase. De mogelijke verspreiding van reeds aanwezige verontreinigingen door grondverzet worden nagegaan en kwalitatief besproken. Een overzicht van de effectgroepen, criteria, methodieken en meeteenheden voor de discipline Bodem wordt weergegeven in Tabel 16. Tabel 16 148 Beoordelingscriteria voor de discipline Bodem Effect Criterium Methodiek Eenheid Grondverzet Hoeveelheid aan te voeren /af te voeren grond. Mate waarin een evenwichtige grondbalans wordt bereikt. Mate waarin hergebruik mogelijk is. Opstellen grondbalans (aanen afvoer grond) op basis van voorlopige gegevens m³ Wijziging van het bodemgebruik Oppervlakte gewijzigd bodemgebruik, rekening houdend met bodemgeschiktheid voor deze bodemgebruiksfuncties Overlay projectgebied met bodemgebruikskaart en bodemgeschiktheid m² Impact Interferentie Kwalitatieve bespreking en Aantal locaties op Project-MER voor het Eurostadium Brussels met bodemkwaliteit verontreinigde locaties met risico op (verspreiding van) bodemverontreiniging. situering op kaart Kans op accidentele situaties, … tijdens de werkzaamheden. Kwalitatieve bespreking 12.7.4 Beoordelingskader Voor de beoordeling van de effecten op het bodemsysteem, wordt een globaal beoordelingskader opgesteld, waarbij een toetsingskader van -3 tot +3 wordt gebruikt, om de actuele en ook toekomstige impact te beoordelen. Een significantiebeoordeling is echter gebiedsafhankelijk, sterk gerelateerd met de kenmerken van het effect (duur, invloedssfeer, intensiteit, omkeerbaarheid, herstelbaarheid…) en soms afhankelijk van de publieke aanvaardbaarheid. Hierdoor is het mogelijk dat op basis van de informatie die bij opmaak van het project-MER bekomen wordt, een meer gedetailleerd, concreter en betrouwbaarder kader zal worden opgesteld. Een algemeen beoordelingskader voor deze discipline wordt voorgesteld in Tabel 17. Tabel 17 Beoordelingskader discipline Bodem Kwetsbaarheid Ernst en omvang HOOG GROOT Verstoring van bijzondere en/of zeer kwetsbare bodems of bodemlagen, met eventueel een hoge behoudswaarde. Verstoring van zones met zeer hoge gevoeligheid voor kleine veranderingen. De beïnvloeding van het bodemsysteem is onomkeerbaar en heeft een belangrijke impact op het compartiment bodem. De beïnvloeding is omvangrijk en sterk verspreid, reikt tot ver buiten projectgebied. Grondverzet zonder mogelijkheid tot hergebruik. MATIG MATIG Verstoring van veel voorkomende en/of matig kwetsbare bodems of bodemlagen, met een normale behoudswaarde. Verstoring van zones met een matige gevoeligheid voor veranderingen. De beïnvloeding van het bodemsysteem leidt tot duidelijke maar omkeerbare wijzigingen van de bodemeigenschappen. De beïnvloeding is eerder lokaal maar reikt tot buiten het projectgebied. LAAG KLEIN Verstoring van gedegradeerde, reeds eerder verstoorde bodemsystemen met een lage behoudswaarde. Verstoring van zones met potentiële tolerantie tegen substantiële veranderingen. Geen belangrijke of meetbare schade aan het systeem. De beïnvloeding is zeer lokaal en blijft binnen de grenzen van het projectgebied. Effectbeoordeling Sterk negatief effect Matig negatief effect TECHNUM Score -3 -2 Grondverzet met mogelijkheid tot hergebruik als bouwstof. Geen grondverzet of grondverzet met mogelijkheid tot hergebruik als bodem en bouwstof. Kwetsbaarheid Ernst en omvang HOOG GROOT HOOG MATIG MATIG GROOT HOOG KLEIN MATIG MATIG LAAG GROOT Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 149 Effectbeoordeling Gering negatief effect Score -1 Kwetsbaarheid Ernst en omvang MATIG KLEIN LAAG MATIG LAAG KLEIN Wanneer een positieve invloed wordt verwacht dient dezelfde redenering toegepast te worden. 12.7.5 Milderende maatregelen Wanneer significante negatieve effecten op het fysisch en/of chemisch bodemmilieu worden vastgesteld, zullen milderende maatregelen worden voorgesteld die de vastgestelde negatieve effecten op de bodem in het studiegebied kunnen vermijden of beperken. 12.7.6 Reeds gekende leemten in de kennis De studie van de bodemgesteldheid wordt uitgevoerd op basis van de bodemkaarten van België. De waarnemingen en staalnamen voor het opmaken van deze bodemkaarten zijn uitgevoerd met een dichtheid van 1 tot 2 per hectare. Ondanks deze relatief grote dichtheid kunnen zich met betrekking tot bepaalde bodemkarakteristieken, toch onnauwkeurigheden ten gevolge van extrapolaties voordoen. De beschikbare gegevens van de bodemkwaliteit vertegenwoordigen slechts een momentopname en kunnen een beperkt beeld van de realiteit opleveren. Ook het ontbreken van gegevens kan als een leemte in de kennis beschouwd worden. Op basis van de verontreinigde locaties zoals geïnventariseerd door OVAM wordt een inschatting gemaakt van de huidige bodemkwaliteit. Verder onderzoek zal meer uitsluitsel moeten geven over de kwaliteit van de uitgegraven grond, de hergebruikmogelijkheden en de noodzaak tot sanering. 150 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 12.8 Discipline Water 12.8.1 Afbakening van het studiegebied 12.8.1.1 Inhoudelijke afbakening In de discipline water wordt ingegaan op de te verwachten effecten van het project op het oppervlaktewater en het grondwater. Binnen beide deeldisciplines wordt telkens nagegaan wat de mogelijke effecten van het project op de kwantiteit en de kwaliteit van het watersysteem zijn, en dit zowel tijdens de aanlegfase als tijdens de operationele fase. 12.8.1.2 Geografische afbakening Het studiegebied voor de discipline water (grondwater en oppervlaktewater) omvat de zone van het projectgebied, uitgebreid met alle (delen van) grond- en oppervlaktewateren, die een kwantitatieve of kwalitatieve invloed kunnen ondervinden van het project, tot het studiegebied. Voor voorliggend project zal het studiegebied overeenkomen met het projectgebied. 12.8.2 Beschrijving van de referentiesituatie Voor de beschrijving van de referentiesituatie van de discipline “Water”, vormt de huidige situatie meestal het uitgangspunt voor de rapportage. Voor de beschrijving van de referentiesituatie zullen volgende gegevens over het grond- en oppervlaktewater in het studiegebied verzameld worden: TECHNUM Hydrogeologie: de oppervlakkige hydrogeologie in het studiegebied wordt bepaald door de lemige deklagen van het Pleistoceen, het zand van Bolderberg (Mioceen Aquifersysteem), het Onder Oligoceen Aquifersysteem en het Bartoon Aquitardsysteem (Databank Ondergrond Vlaanderen). Tijdens een recente sondering in het projectgebied werd grondwater vastgesteld op een diepte van ca. 17 à 18 m onder het maaiveld (Fugro, 2014). Grondwaterkwetsbaarheid: Aangezien de watervoerende laag bestaat uit zand, de deklaag lemig is en de onverzadigde zone 10 m dik of dikker is is, wordt het grondwater ter hoogte van het projectgebied aangeduid als matig kwetsbaar (Cb) (Kaart 15). Grondwaterkwaliteit: Beschrijving van de huidige grondwaterkwaliteit op basis van de recent uitgevoerde bodemanalyse (Universoil, 2015). In het projectgebied zijn geen gegevens beschikbaar in de OVAM-databank of het grondwatermeetnet (DOV). Hydrografie: Hydrografisch gezien behoort het projectgebied tot het Dijlebekken, meer bepaald het deelbekken Zenne – Maalbeek – Aabeek. In en nabij het projectgebied stromen geen waterlopen (Kaart 16). De meest nabijgelegen waterloop is de Leestbeek ten noorden van de R0. Beschrijving van de watertoetskaarten: Enkele zones in het projectgebied zijn mogelijk overstromingsgevoelig. Verder is het projectgebied niet infiltratiegevoelig en matig gevoelig voor grondwaterstroming. Het projectgebied vertoont geen grote hellingen (met uitzondering van de bermen grenzend aan de R0), is niet erosiegevoelig en is niet gelegen in de winterbedding van een grote waterloop (Kaart 17 tot Kaart 22). Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 151 De beschrijving van de referentiesituatie voor oppervlaktewater en grondwater zal worden gebaseerd op de raadpleging van volgende databanken en rapporten: Vlaanderen Risicozones voor overstroming en Recent overstroomde gebieden (AGIV); Vlaams Hydrografische Atlas (AGIV); Databank Ondergrond Vlaanderen (http://dov.vlaanderen.be): Kwetsbaarheidskaart van het grondwater, Afbakening Waterwingebieden en beschermingszones (VMM), grondwaterwinningen, ... OVAM (www.ovam.be): digitale bodemonderzoeken in Vlaanderen; VMM-databank (www.vmm.be); Watertoetskaarten (VMM). databank van de verspreiding van 12.8.3 Beschrijving van de milieueffecten De effecten binnen de discipline Water kunnen opgesplitst worden in effecten op grondwater en effecten op oppervlaktewater. Het grondwater bevindt zich op een grote diepte (ca. 20 m), zodat het niet noodzakelijk is om het grondwater te verlagen tijdens de aanlegfase. Het projectgebied is vandaag onverhard. Door het project zal de verharde oppervlakte toenemen. Het project zal, conform de provinciale stedenbouwkundige verordening voor hemelwater, moeten voorzien in de nodige buffering/infiltratie van hemelwater. De voorziene buffercapaciteiten zullen worden afgetoetst aan de voorschriften van de provinciale stedenbouwkundige verordening voor hemelwater. Het afvalwater afkomstig van het projectgebied zal gescheiden worden aangesloten op de bestaande gemengde riolering. Het afvalwater wordt vervolgens afgevoerd naar de RZWI. De extra vuilvracht die tijdens de exploitatiefase zal worden afgevoerd, wordt begroot en gerelateerd aan de restcapaciteit van de rioolwaterzuiveringsinstallaties. Verontreiniging van water kan ontstaan ten gevolge van accidentele situaties tijdens de werken, ten gevolge van het verplaatsen van bestaande verontreinigingen of ten gevolge van accidentele situaties ter hoogte van parkings tijdens de exploitatiefase. Het mogelijke risico op verontreinigingen wordt nagegaan en kwalitatief besproken. Voor de bepaling van de mogelijke effecten op het oppervlakte- en grondwater (effectvoorspelling) worden een aantal criteria gehanteerd. Per criterium wordt een bepaalde methodiek toegepast. Een overzicht van de mogelijke effecten, criteria, methodologie en meeteenheden voor de discipline Water wordt weergegeven in onderstaande tabel. Tabel 18 Beoordelingscriteria voor de discipline Water Effect 152 Criterium Methodiek Eenheid Impact werken op grondwaterkwaliteit Risico op verplaatsing van grondwaterverontreinigingen of grondwaterverontreiniging door calamiteiten en bij graafwerken. Kwalitatieve beschrijving - Impact afvalwaterstromen/ Wijziging debiet – waterafvoerkarakteristieken, Kwantitatieve beschrijving (inschatting gewijzigde m³/u Project-MER voor het Eurostadium Brussels Effect Criterium Methodiek hemelwaterstromen op oppervlaktewaterkwantiteit overstromingsgevoeligheid. Noodzaak tot bijzondere maatregelen van buffering/infiltratie. Mogelijkheden voor vrijwaring/verbetering van de waterhuishouding waterstromen, debieten waterstromen, ... ) Impact waterkwaliteit Interferentie met verontreinigde locaties met risico op (verspreiding van) bodemverontreiniging. Kwalitatieve bespreking en situering op kaart Kans op accidentele situaties, … tijdens de werkzaamheden. Kwalitatieve bespreking op Eenheid Kwalitatieve beschrijving - 12.8.4 Beoordelingskader Voor de beoordeling van de effecten op het grond- en oppervlaktewatersysteem, wordt een globaal beoordelingskader opgesteld, waarbij een toetsingskader van -3 tot +3 wordt gebruikt, om de actuele en ook toekomstige impact te beoordelen. Een significantiebeoordeling is echter gebiedsafhankelijk, sterk gerelateerd met de kenmerken van het effect (duur, invloedssfeer, intensiteit, omkeerbaarheid, herstelbaarheid…) en soms afhankelijk van de publieke aanvaardbaarheid. Hierdoor is het mogelijk dat op basis van de informatie die bij opmaak van het project-MER bekomen wordt, een meer gedetailleerd, concreter en betrouwbaarder kader zal worden opgesteld. Een algemeen beoordelingskader voor deze discipline wordt voorgesteld in onderstaande tabel. Tabel 19 TECHNUM Beoordelingskader discipline Water Kwetsbaarheid Ernst en omvang HOOG GROOT Verstoring van grond- of oppervlaktewater met zeer hoge gevoeligheid voor waterkwaliteitswijzigingen (ecologisch zeer kwetsbaar, geringe oppervlaktewaterafvoer). Binnen de impactradius van het effect op water bevinden zich gebieden met een grote afhankelijkheid van water. Het effect op het compartiment water manifesteert zich als sterk verspreid en ver buiten het projectgebied. MATIG MATIG Verstoring van grond- of oppervlaktewater met hoge gevoeligheid voor waterkwaliteitswijzigingen (ecologisch kwetsbaar, matige oppervlaktewaterafvoer). Binnen de impactradius van het effect op water bevinden zich gebieden met een matige afhankelijkheid van water. Het effect op het compartiment water heeft een lokale invloedssfeer die beperkt buiten het projectgebied treedt. De impact op het compartiment water is duidelijk maar betreft een omkeerbaar effect op een potentieel waterafhankelijk systeem. LAAG KLEIN Inname overstromingsgebied Waterkwaliteitsveranderingen: toename van concentraties voor één of meerdere parameters met > 1 x de normen van de basiswaterkwaliteit. Waterkwaliteitsveranderingen: toename van concentraties voor één of meerdere parameters met 0,2 tot 1 x de normen van de basiswaterkwaliteit. Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 153 Kwetsbaarheid Ernst en omvang Verstoring van grond- of oppervlaktewater met normale gevoeligheid voor waterkwaliteitswijzigingen (ecologisch matig kwetsbaar, hoge oppervlaktewaterafvoer). Binnen de impactradius van het effect op water bevinden zich gebieden met een geringe afhankelijkheid van water. Het watersysteem ondervindt enkel binnen de werkzone of exploitatiezone een effect van de inrichting van het complex. Er wordt geen belangrijke of meetbare schade aan het systeem vastgesteld ten gevolge van de uitvoering van het project. Effectbeoordeling Sterk negatief effect Matig negatief effect Gering negatief effect Score -3 -2 -1 Waterkwaliteitsveranderingen: toename van concentraties voor één of meerdere parameters met < 0,2 x de normen van de basiswaterkwaliteit. Kwetsbaarheid Ernst en omvang HOOG GROOT HOOG MATIG MATIG GROOT HOOG KLEIN MATIG MATIG LAAG GROOT MATIG KLEIN LAAG MATIG LAAG KLEIN Wanneer een positieve invloed wordt verwacht dient dezelfde redenering toegepast te worden. 12.8.5 Milderende maatregelen Indien nodig en relevant, zullen remediërende maatregelen die de vastgestelde negatieve effecten op de hydrografische en hydrogeologische toestand in het studiegebied kunnen vermijden of beperken, worden voorgesteld. 12.8.6 Reeds gekende leemten in de kennis Mogelijk zijn niet voor alle waterlopen in het studiegebied gegevens beschikbaar in verband met kwaliteit en kwantiteit doordat ze niet zijn geïnventariseerd. 154 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 12.9 Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie 12.9.1 Afbakening van het studiegebied 12.9.1.1 Inhoudelijke afbakening De discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie beschouwt drie aspecten die onderling met elkaar verbonden zijn: landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie. Het begroten en beoordelen van de effecten gebeurt vanuit drie benaderingswijzen (zie §12.9.3): Structuur en relatiewijzigingen; Wijzigen erfgoedwaarden; Wijzigen perceptieve kenmerken. 12.9.1.2 Geografische afbakening Het studiegebied voor de discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie komt overeen met het gebied waarbinnen zich een effect voor één van de aspecten (landschap, bouwkundig erfgoed of archeologie) zal kunnen voordoen. Hieruit volgend bestaat het studiegebied minstens uit het volledige projectgebied, uitgebreid met zones die variëren per effectgroep; Direct ruimtebeslag is meestal te situeren in het projectgebied, ten gevolge van rechtstreekse inname van waardevolle landschappen, bouwkundig erfgoed... . Verstoringseffecten kunnen gesitueerd worden zowel binnen als tot ver buiten het projectgebied, en worden veroorzaakt door indirecte effecten als gevolg van wijzigingen in luchtkwaliteit, bodem, waterkwaliteit en kwantiteit, lichtvervuiling, visuele verstoring…. De perimeter van het studiegebied voor deze effectgroep wordt daarom gelijkgesteld aan deze van de verstoringseffecten. Wat betreft de impact op landschappelijke relaties, beperkt het studiegebied zich niet tot het projectgebied; omwille van de impact op landschappelijke structuren kunnen de effecten zich potentieel ver uitstrekken. Globaal wordt het studiegebied bijgevolg bepaald door de grootste van al deze perimeters, waarin zich potentieel effecten op het landschap kunnen voordoen. 12.9.2 Beschrijving van de referentiesituatie Voor de beschrijving van de referentiesituatie van de discipline “Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie”, vormt de huidige situatie meestal het uitgangspunt voor de rapportage. In de referentiesituatie wordt de bespreking van het landschap als volgt opgebouwd: TECHNUM De algemene landschapsbeschrijving omvat een algemene geografische situering en een landschapskartering (zowel inhoudelijk als een landschapsbeeldkartering) op verschillende schaalniveaus (macro, meso, micro). Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 155 Het in kaart brengen, beschrijven en analyseren van de verschillende erfgoedwaarden: op niveau van het landschap, het bouwkundig erfgoed en het archeologisch erfgoed. De beschrijving van de erfgoedwaarde van het landschap gebeurt op basis van de nog aanwezige erfgoedelementen (zowel geopatrimonium als cultuurhistorische relicten). Vlak-, lijn- en puntrelicten kunnen worden onderscheiden. De beschrijving en waardering van het bouwkundig erfgoed gebeurt op basis van bestaande inventarissen en databanken (onder andere de lijst met beschermde monumenten en de Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed in Vlaanderen – de inventaris van het patrimonium in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest), zo nodig geactualiseerd en aangevuld met eigen terreingegevens. Hierdoor wordt een zicht bekomen over de waarde die het bouwkundig erfgoed vertegenwoordigt. Wat betreft het archeologisch erfgoed wordt in de referentiesituatie eerst een inventaris gegeven van de gekende archeologische waarden in het studiegebied. Deze beschrijving vindt plaats door een systematische inventarisatie van informatie uit verschillende bronnen (de Centrale Archeologische Inventaris in Vlaanderen, de Archeologische Atlas in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, informatie van amateurarcheologen en andere lokaal actieve historici, informatie uit lokale databanken en archieven, heemkundige kringen…). Deze gegevens zijn echter onvolledig, waardoor het van belang is een inschatting te maken van de niet gekende archeologische waarden. De potentiebepaling van de archeologische waarde van het gebied gebeurt op basis van enerzijds de gekende archeologische waarden en anderzijds op basis van de historische evolutie die het gebied kende (analyse historische kaarten en naslagwerken). Belangrijk is ook gegevensoverdracht uit deeldiscipline bodem. Naast de beschrijving van het landschap en de erfgoedaspecten van het landschap vormen de perceptieve kenmerken de derde benaderingswijze voor de discipline. Hier worden de perceptieve kenmerken van het studiegebied objectief beschreven en eventueel op kaart voorgesteld. Deze landschapsbeeldkartering kan gebeuren naar schaalkenmerken of naar visuele kenmerken. De beschrijving van de referentiesituatie zal worden gebaseerd op de raadpleging van volgende informatiebronnen: 156 Terreinbezoeken; Lijst met beschermde monumenten, landschappen en dorps- of stadsgezichten: Het projectgebied overlapt niet met een beschermd monument, stads- of dorpsgezicht of landschap. Ook nabij het projectgebied zijn geen dergelijke elementen gelegen. Inventaris van waardevol bouwkundig erfgoed (Kaart 7): In of grenzend aan het projectgebied zijn geen gebouwen gelegen die zijn opgenomen in de Inventaris. Langsheen de Romeinse Steenweg zijn er een zestal gelegen. De indeling van de traditionele landschappen in Vlaanderen: het projectgebied is gelegen in het traditionele landschap “Land van Merchtem” (Kaart 23). Landschapsatlas (Kaart 8): Het projectgebied overlapt niet met elementen van de landschapsatlas. Ten noorden van de R0 ligt de relictzone “Tangebeek – Maalbeek – Prinsenbos – Grimbergen”. Project-MER voor het Eurostadium Brussels Centrale Archeologische Inventaris (Kaart 9) en bevraging van bij Erfgoed Vlaanderen en de dienst Archeologie van de gemeente Grimbergen. In het projectgebied zelf zijn geen archeologische vondsten gekend. Gegevens van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: volgens de beschikbare gegevens is er nabij het projectgebied geen waardevol of beschermd landschappelijk of bouwkundig erfgoed aanwezig. Ter hoogte van de Romeinse Steenweg en de Heizelpaleizen is er wel gekend archeologisch erfgoed aanwezig (Kaart 10) Landschapskenmerkenkaart; Bodemkaart; hydrografische atlas van de waterlopen; Het reliëf, de kartering van het fysisch systeem; Historiek van het landschap door onderzoek en vergelijking van de beschikbare historische kaarten en fotomateriaal, zoals: de Ferraris-kaarten (1770-1777); Ph. Vandermaelen-kaarten (1846-1854); kaarten van het Dépôt de la Guerre (1869-1885); de topografische kaarten van het Militair Geografisch Instituut (1930-1939); de topografische kaarten van het Nationaal Geografisch Instituut (2001); orthofoto’s 12.9.3 Beschrijving van de milieueffecten De beschrijving van de geplande situatie voor de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie gebeurt aan de hand van drie effectgroepen, namelijk: effectgroep structuur- en relatiewijzigingen; effectgroep verlies erfgoedwaarde; effectgroep wijziging perceptieve kenmerken. Effectgroep structuur- en relatiewijzigingen Deze effectgroep behandelt de ingrepen die een effect hebben op de structuur en relatie van het landschap. De bespreking is onderverdeeld in volgende aandachtspunten: verwijderen of verstoren van geomorfologische elementen, eenheden en processen: hierbij worden zowel de directe als indirecte effecten op de kenmerkende, zeldzame of gave geomorfologische elementen behandeld; landschapsecologische verstoring: deze groep wordt slechts kort behandeld gezien de ligging in een stedelijke omgeving; effecten van functionele versnippering van het actuele gebruik: de versnippering wordt veroorzaakt door de omleidingsweg die het landschap doorsnijdt. De effecten van deze versnippering worden nagegaan. Effectgroep verlies erfgoedwaarde Voor de beschrijving wordt een opdeling gemaakt op basis van het al dan niet bekend zijn van de onderzochte erfgoedwaarde: TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 157 voorspelling van de effecten op gekende erfgoedelementen: dit impliceert het inschatten van het mogelijke waardeverlies; voorspelling van de effecten van potentiële, maar niet gekend of niet bestudeerde erfgoedelementen: dit impliceert het inschatten van het mogelijke waardeverlies. Door het verschil in beschikbare methodes wordt onderscheid gemaakt tussen landschap, bouwkundig erfgoed, archeologie en andere erfgoedwaarden. Effectgroep wijziging perceptieve kenmerken De methoden die gebruikt worden voor de analyse van de geplande situatie kunnen onderscheiden worden in de volgende groepen: Methoden waarmee de ruimtelijke aantasting van landschapselementen en landschappelijke structuren beoordeeld worden. Bij deze methoden ligt er een zekere nadruk op de ruimtelijke effecten van de ingreep. Binnen deze beoordelingsmethoden kunnen methoden onderscheiden worden die de nadruk leggen op: Bepalen van de absolute visueel-ruimtelijke effecten: verwijderen of toevoegen van landschapselementen Bepalen van de visuele kwetsbaarheid van het landschap en de inpasbaarheid van ingrepen in het landschap Bepalen van de veranderingen in de schaalkenmerken van het landschap Methoden waarmee de zichtbaarheid van ingrepen kan beoordeeld worden: Bepalen van de visuele invloedssfeer van ingrepen De beoordeling van de effecten is gebaseerd op volgende parameters: waarschijnlijkheid, aard van het effect (direct, indirect), omkeerbaarheid (reversibel, onherstelbaar), termijn van het effect (tijdelijk, permanent, lange duur,..), virtuele effecten en cumulatieve effecten als gevolg van andere plannen of projecten. Tabel 20 Effecten Criterium Methodiek Eenheid Structuur- en relatiewijzigingen Aangetaste oppervlakte, lengte van doorsnijding of aantal doorsneden eenheden of bekomen snippers Berekening oppervlakte/lengte/aantal via GIS overlay projectgebied met landschapstructuurkaart. m², m of aantal Landschap Verdwijnen en verstoren historisch-geografische elementen en structuren. Kwalitatieve benadering - Bouwkundig erfgoed Vernietiging, beïnvloeding ensemblewaarde, beïnvloeding context. Effecten via grondwater, bodem, lucht, trillingen, licht… . Kwalitatieve benadering: grondige analyse (terreinbezoek, literatuur, historische kaarten, foto’s…) en expertenoordeel Mogelijk kwantitatieve evaluatie op basis van input uit andere disciplines - Archeologie Fysieke aantasting door vergraving, bodemtechnische ingrepen, verandering van de grondwaterstand Voornamelijk uitgaande van een kwalitatieve analyse (CAI, literatuur, historische kaarten, discipline bodem…) kan een uitspraak gedaan worden over eventuele negatieve effecten van de voorgenomen ingreep en de significantie - Verlies erfgoedwaarde 158 Effectgroepen, criteria, methodologie discipline Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie Project-MER voor het Eurostadium Brussels Effecten Criterium Methodiek Eenheid ervan. Wijziging perceptieve kenmerken Bepalen van het aantal absolute visueelruimtelijke effecten: verwijderen of toevoegen van landschapselementen Op basis van het project en een grondige terreininventarisatie nagaan welke landschapselementen verdwijnen/worden toegevoegd. Aantal Inpasbaarheid van de ingrepen in het landschap Kwalitatieve benadering: expertenoordeel op basis van vooraf gekozen criteria - Bepalen van veranderingen in de schaal van het landschap Kwalitatieve benadering: expertenoordeel - Bepalen van de zichtbaarheid van ingrepen GIS-analyse voor bepalen van zichtbaarheid ingrepen, nieuwe of te verdwijnen landschapselementen m 12.9.4 Beoordelingskader Voor de discipline “Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie”, wordt een globaal beoordelingskader opgesteld, waarbij een toetsingskader van -3 tot +3 wordt gebruikt, om de actuele en ook toekomstige impact te beoordelen. Een significantiebeoordeling is echter gebiedsafhankelijk, sterk gerelateerd met de kenmerken van het effect (duur, invloedssfeer, intensiteit, omkeerbaarheid, herstelbaarheid…) en soms afhankelijk van de publieke aanvaardbaarheid. Hierdoor is het mogelijk dat op basis van de informatie die bij de opmaak van het project-MER bekomen wordt, een meer gedetailleerd en betrouwbaarder kader zal worden opgesteld. Tabel 21 Kwetsbaarheid Ernst en omvang HOOG Sterk determinerende landschapselementen en landschapskenmerken behorende tot een zeer karakteristiek, onderscheidend landschap. Bijzonder beschermde gebieden die een belangrijke behoudswaarde bezitten (erfgoedlandschappen behoren hier toe). Hoge gevoeligheid voor kleine veranderingen. GROOT Zichtbare, opmerkelijke veranderingen in de landschapselementen en/of landschapskenmerken over een grote oppervlakte – intensieve veranderingen over een beperkte oppervlakte. Effecten van het project contrasteren zeer sterk met de vorm, schaal en patroon van het landschap. Permanente aantasting, vermindering of vernietiging van de integriteit24 en de landschapskenmerken. Inbreng van negatieve beelddragers waardoor de landschappelijke beeldkwaliteit van grote oppervlakten verloren gaan en/of verlies van sterk positieve visuele relaties. MATIG MATIG 24 TECHNUM Beoordelingskader voor de discipline Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie De integriteit van een site is de samenhang tussen de landschapsecologische structuur en functies in het gebied, en die voorwaarde is voor het kunnen dragen en instandhouden van de karakteristieke landschapselementen en/of het complex van landschapselementen, waaraan de site zijn waarde ontleent. Het is hierbij belangrijk om te begrijpen of de effecten van het project zullen leiden tot een verschuiving van de standplaatsvoorwaarden en/of instandhoudingsvoorwaarden, dichter naarof verwijderd van de standplaatsof instandhoudingsvoorwaarden waarop de integriteit is gebaseerd. Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 159 Kwetsbaarheid Ernst en omvang Matig determinerende landschapselementen en landschapskenmerken behorende tot een zeer karakteristiek landschap - matig karakteristiek landschap. Landschappen met een potentiële behoudswaarde. Redelijke tolerantie voor veranderingen. Matige of lokale veranderingen door verlies van een beperkte oppervlakte of het verwijderen van een beperkt aantal landschapselementen. Effecten van het project contrasteren matig met het landschap, waardoor de integriteit wordt aangetast. De effecten kunnen niet volledig gemitigeerd worden en kunnen cumulatief een sterk negatief effect veroorzaken. Inbreng van negatieve beelddragers waardoor de landschappelijke beeldkwaliteit van beperkte oppervlakten verloren gaat en/of verlies van matig positieve visuele relaties. LAAG Weinig determinerende, eerder onbelangrijke landschapselementen en landschapskenmerken weinig onderscheidend landschap. Gedegradeerde landschappen met een kleine behoudswaarde. Potentiële tolerantie tegen substantiële veranderingen. KLEIN Min of meer onopmerkelijke veranderingen door verlies over een zeer beperkte oppervlakte of het verwijderen van een zeer beperkt aantal landschapselementen. Effecten van het project passen niet volledig in de vorm, schaal en patroon van het landschap. Inbreng van negatieve beelddragers waardoor de landschappelijke beeldkwaliteit van zeer beperkte oppervlakten verloren gaat en/of verlies van gering positieve visuele relaties. Effectbeoordeling Sterk negatief effect Matig negatief effect Gering negatief effect Score -3 -2 -1 Kwetsbaarheid Ernst en omvang HOOG GROOT HOOG MATIG MATIG GROOT HOOG KLEIN MATIG MATIG LAAG GROOT MATIG KLEIN LAAG MATIG LAAG KLEIN Wanneer een positieve invloed wordt verwacht dient dezelfde redenering toegepast te worden. 12.9.5 Milderende maatregelen Waar nodig zullen milderende maatregelen voorgesteld worden om de negatieve invloeden, veroorzaakt door het project, te verminderen. Bij de negatieve scores zal sowieso gezocht worden naar milderende maatregelen, ongeacht hoe negatief ze zijn. Een score van -1 à -2 geeft aan dat milderende maatregelen wenselijk zijn, scores van -2 à -3 geeft aan dat milderende maatregelen meer dan wenselijk zijn en dat ze zeker in overweging dienen te worden genomen. Afhankelijk van de mogelijke effecten kunnen de milderende maatregelen curatief alsook preventief van aard zijn. 160 Project-MER voor het Eurostadium Brussels De effectverminderende maatregelen worden geformuleerd in functie van het behoud van erfgoedwaarden (monumentaal, archeologisch en landschappelijk erfgoed), het behoud of accentueren van herkenbare ruimtelijke structuren, de verbetering van de inpasbaarheid en een verhoging van de landschapskwaliteit in het algemeen. 12.9.6 Reeds gekende leemten in de kennis Aangezien het landschap gevormd en beïnvloed wordt door de overige disciplines, gelden de ontbrekende gegevens voor deze disciplines ook als leemten voor het onderdeel landschap. Wat betreft het archeologisch erfgoed is het grootste deel van dit erfgoed niet bekend en slechts in potentie uit te drukken. Enerzijds is er de leemte van het ontbreken van basisgegevens, anderzijds het ontbreken van een waarderingskader. Hoewel het projectMER zal trachten de archeologische potenties van het studiegebied in te schatten op basis van gedetailleerde gegevens beschikbaar in de Centrale Archeologische Inventaris (CAI) en bekend bij overheden, verenigingen…, heeft het ontbreken van een aantal basisgegevens tot gevolg dat de effectbeoordeling hier noodgedwongen een kwalitatief karakter heeft. Ten aanzien van de effectbeoordeling kan geconstateerd worden dat geen toetsingskader voorhanden is door middel waarvan effecten kwantitatief beoordeeld kunnen worden. Het effect van de effectgroep visuele hinder kan niet objectief bepaald worden. TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 161 12.10 Discipline Mens – Hinder, veiligheid en gezondheid 12.10.1 Afbakening van het studiegebied 12.10.1.1 Inhoudelijke afbakening Deze discipline baseert zich met betrekking tot hinder op effecten die worden aangetoond binnen onder meer de disciplines water, bodem, lucht, geluid, trillingen, mobiliteit, ruimtelijke aspecten. Ook op het gebied van veiligheid en gezondheid brengt deze receptordiscipline de input van deze samen. Voor de inhoudelijke afbakening wordt dan ook verwezen naar deze disciplines. Het aspect veiligheid wordt aangevuld met specifieke elementen zoals aanwezige risicoleidingen en risico-installaties. Specifieke veiligheid in het kader van de voetbalwedstrijden (zoals het scheiden van supportersgroepen, beheersen van supportersgeweld, brandvoorschriften,...) of andere massa-evenementen worden hierbij niet in beschouwing genomen. Deze worden specifiek opgevolgd door de bevoegde veiligheidsdiensten. 12.10.1.2 Geografische afbakening Het studiegebied voor de discipline mens wordt bepaald door de menselijke aanwezigheid in de invloedsfeer van de effecten. Dit studiegebied omvat de volledige zone binnen welke zich relevante effecten voor de mens kunnen voordoen via de verschillende abiotische milieucompartimenten. Deze eventuele uitbreiding van het studiegebied zal dus het gevolg zijn van de resultaten van de effectbepalingen voor de andere disciplines (water, bodem, lucht, geluid, trillingen, mobiliteit, ruimtelijke aspecten, …) en is om deze reden, althans ruimtelijk, niet a priori af te bakenen. Voor de eerste inventarisatie (beschrijvende gegevens referentiesituatie) wordt de afbakening van het studiegebied begrensd in de gebieden tot ca. 0,5 km rondom het projectgebied, aangevuld met het gebied dat/de wegen die beïnvloed zouden kunnen worden. Verdere inventarisering vindt plaats, indien relevant, nadat de effecten uit andere disciplines werden begroot en gelokaliseerd. Het studiegebied wordt dan ook bepaald door hoger vermelde disciplines, en zal voornamelijk overeenkomen met een invloedszone rondom de wegsegmenten waar relevante wijzigingen inzake verkeer zullen voorkomen. 12.10.2 Beschrijving van de referentiesituatie De verschillende relevante menselijke populaties worden ‘geïnventariseerd’ en afgebakend. Hierbij worden, gezien de aard van het projectgebied, in eerste instantie volgende groepen geïnventariseerd: 162 Gebruikers van de huidige parking; Bewoners; Kwetsbare groepen stiltebehoevende populaties Werknemers; Project-MER voor het Eurostadium Brussels Bij de beschrijving worden de verschillende gebruikers gelokaliseerd op kaart en indien beschikbaar worden cijfermatige gegevens verstrekt. De inventarisatie betreft niet alleen de menselijke populaties en hun eventuele kwetsbaarheid maar eveneens elementen en/of infrastructuren die van aard zijn om de gezondheid of de veiligheid van de mens te beïnvloeden. Op basis van bevraging van het KLIP-portaal25 en Seveso-bedrijven26 worden deze in beeld gebracht. Het dichtst gelegen Seveso-bedrijf, namelijk Argos Storage Belgium, bevindt zich in Vilvoorde op 5.7 km van het projectgebied.Daarnaast worden volledigheidshalve ook de samenvatting van de verkeersveiligheid en veiligheidsbeleving in de zin van sociale veiligheid uit de disciplines mobiliteit en ruimtelijke aspecten overgenomen. Steunend op de bespreking en de besluiten in de overige disciplines van het project-MER (lucht, bodem, water, geluid, ) wordt de actuele impact ten aanzien van de bevolking in kaart gebracht. Hierbij wordt de bevolkingsgroep en de grootteorde van de omvang van de groep beschouwd. 12.10.3 Beschrijving van de milieueffecten Voor de evaluatie in deze discipline (geplande situatie) wordt een onderscheid gemaakt tussen de effectgroepen hinder, veiligheid en gezondheid. De effectgroep hinder voorziet in de samenvoeging van alle hinderaspecten die in de voorgaande disciplines aan bod zijn gekomen. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt naar de aanleg -en exploitatiefase. De verschillende vormen van (potentiële) hinder worden beschreven in verhouding tot de gehinderden, het tijdstip van hun aanwezigheid, de duur van de hinder… Daarbij is het niet altijd mogelijk om het exacte aantal gehinderden te bepalen, wel kan de grootteorde aangegeven worden (bijv. aantal woningen). Ook wordt er nagegaan of bepaalde gebruikers door één of meerdere hindervormen getroffen worden en of er dus sprake is van cumulatieve hindereffecten. De effectgroep veiligheid gaat na wat eventuele veiligheidsrisico’s zijn in relatie tot de aanwezige risicoleidingen en risico installaties. Daarbij wordt nagegaan of de voorzien ingrepen stroken met de vooropgestelde veiligheidsnormen opgelegd door de beheerders en wordt er nagegaan of er bijkomende veiligheidsrisico’s zijn tijdens zowel de aanleg- als de exploitatiefase. Daarnaast worden ook de veiligheidsaspecten betreffende verkeersveiligheid en sociaal veiligheidsgevoel overgenomen uit de desbetreffende disciplines. De effectgroep gezondheid gaat, indien relevant, dieper in op de mogelijke gezondheidsrisico’s als gevolg van de hinder. Er zal worden weergegeven in hoeverre significante, en al dan niet omkeerbare effecten voor de mens kunnen optreden. 25 KLIP: Het Kabel- en Leidinginformatieportaal 26 SEVESO: Inrichtingen die onder het toepassingsgebied van de Europese Seveso II-richtlijn vallen worden Sevesoinrichtingen genoemd. Het gaat om inrichtingen die een bepaalde hoeveelheid aan gevaarlijke stoffen op hun terrein aanwezig hebben. TECHNUM Methodologie beschrijving referentiesituatie, effectvoorspelling en -beoordeling 163 12.10.4 Beoordelingskader In deze discipline worden de verschillende hinderaspecten als één geheel beoordeeld, met één beoordeling. Deze worden onderbouwd met input uit andere disciplines, het ogenblik waarop de hinder voorkomt en de relatie met het aantal gehinderden en hun hindergevoeligheid. De input uit de andere disciplines gebeurt op basis van de (kwantitatieve) significantiekaders in die disciplines. Er bestaan geen normen die bepalen welke hindervorm zwaarder doorweegt voor de modale gebruiker. Deze zijn sterk afhankelijk van de gebruikers in kwestie. Zo zal iemand met een verminderd gehoor minder last hebben van geluidshinder, iemand met longproblemen net meer last van een verminderde luchtkwaliteit. Daarom wordt er voor de totaalscore worst case uitgegaan van de zwaarste score van de verschillende hinderaspecten. Zo kan een overschrijding van de geluidsnorm in combinatie met andere hindervormen nooit tot een positieve beoordeling leiden voor alle hinder. Indien er verschillende hindervormen samenvallen op dezelfde gehinderden cumuleert de hinder en daalt de totaalscore met één graad. Zo zal bij een beperkt negatieve beoordeling voor de luchtkwaliteit en een minder negatieve of neutrale scores voor de geluidskwaliteit en andere hinderaspecten zoals overlast de zwaarste score doorwegen. Indien dezelfde gebruiker, bijv. dezelfde woningen, door zowel een slechtere lucht en geluidskwaliteit getroffen worden leidt dit tot een slechtere score. De veiligheidsaspecten worden beoordeeld vanuit de aard van de risico-inrichtingen (zoals gasleiding, transformator, mogelijke SEVESO-bedrijven). De verkeersveiligheid in relatie tot de kwetsbaarheid van de deelnemers. De sociale veiligheid wordt eveneens in relatie tot de aanwezigheid van de gebruikers beoordeeld. De beoordeling van de gezondheidsaspecten gebeurt voor voorliggend project enkel op basis van de disciplines lucht en geluid. Een eerste stap in de schatting van de gezondheidsrisico’s omvat de bepaling van de dosis waaraan de inwoners van het studiegebied worden blootgesteld. De blootstelling wordt eveneens in grote mate bepaald door de blootstellingswegen, het menselijke gedrag en de leeftijd. De opgenomen dosis wordt vergeleken met de geldende richtwaarden. Dan dient bepaald te worden welke gezondheidseffecten worden veroorzaakt door deze dosis. Gezien de omvang van dit project worden er geen specifieke dosiseffectrelaties opgesteld, wel wordt er gebruik gemaakt van de beschikbare resultaten. 12.10.5 Milderende maatregelen Om de negatieve gevolgen voor de omgeving te vermijden, zoveel mogelijk te verhelpen of te beperken, worden milderende maatregelen voorgesteld waar dit nodig wordt geacht. De milderende maatregelen kunnen zijn: curatieve maatregelen; preventieve maatregelen; voorstellen voor monitoring, metingen of analyses. 12.10.6 Reeds gekende leemten in de kennis Aangezien de effecten in deze discipline bepaald worden door overige disciplines, gelden de ontbrekende gegevens voor deze disciplines ook als leemten voor het onderdeel Mens – Hinder, veiligheid en gezondheid. 164 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 13. GEWESTGRENS- EN GRENSOVERSCHRIJDENDE MILIEUEFFECTEN Het Verdrag van 25 februari 1991 inzake milieu-effectrapportage in grensoverschrijdend verband (BS 31 december 1999, het “Verdrag van Espoo”) beoogt milieueffectrapportage van projecten met grensoverschrijdende effecten. Voorts kan in dit kader worden gewezen op het samenwerkingsakkoord tussen het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 4 juli 1994 betreffende de uitwisseling van informatie over projecten met gewestgrensoverschrijdende milieu-effecten (BS 11 augustus 1994), de Richtlijn 85/337/EEG van 27 juni 1985 van de Raad betreffende de milieu-effectbeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten (Pb.L. 5 juli 1985, 175) en artikel 4.3.4 van het DABM. Deze laatste bepaling voorziet dat indien een project aanzienlijke effecten kan hebben voor mens of milieu in de andere Lidstaten van de Europese Unie en/of in verdragspartijen bij het Verdrag van Espoo en/of in andere gewesten, de dienst Mer de volgende zaken over dient te maken aan de betrokken Lidstaten, verdragspartijen of gewesten: (i) een afschrift van de volledig verklaarde kennisgeving, (ii) een beschrijving van de rapportageprocedure die op het voorgenomen project van toepassing is en (iii) een aanduiding van de vergunningsplicht waaraan het voorgenomen project onderworpen is en een beschrijving van het doel ervan alsook van de toepasselijke vergunningsprocedure(s). Aangezien het projectgebied gelegen is in Grimbergen en grenst aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, zijn grensoverschrijdende effecten onvermijdelijk. De aard en reikwijdte van deze effecten zullen in het project-MER onderzocht worden. De geplande Tuinbrug, die voorzien wordt over de Romeinse steenweg en bijgevolg deels gelegen is in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest maakt geen deel uit van voorliggend project-MER. Voor dit deelproject zal later een apart milieueffectenverslag en een aparte stedenbouwkundige vergunningsaanvraag worden opgesteld. TECHNUM Gewestgrens- en grensoverschrijdende milieueffecten 165 14. VOORSTEL INHOUDSOPGAVE VAN HET MER 0. NIET-TECHNISCHE SAMENVATTING 1. INLEIDING 2. 1.1 Korte beschrijving van het voorgenomen project 1.2 Toetsing aan de MER-plicht 1.3 De m.e.r.-procedure 1.4 De initiatiefnemer 1.5 Verdere besluitvorming RUIMTELIJKE, ADMINISTRATIEVE, JURIDISCHE EN BELEIDSMATIGE SITUERING VAN HET PROJECT 2.1 Ruimtelijke situering 2.2 Administratieve voorgeschiedenis 2.3 Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden 3. VERANTWOORDING VAN HET PROJECT 4. PROJECTBESCHRIJVING 5. ALTERNATIEVEN 6. INGREEP-EFFECTANALYSE 7. BESPREKING VAN DE DISCIPLINES Per hoofdstuk worden achtereenvolgens Methodiek, Afbakening studiegebied, Referentiesituatie, Effectbeoordeling, Milderende maatregelen, Leemten in de kennis, Voorstellen tot monitoring besproken. TECHNUM 7.1 Mens-Mobiliteit 7.2 Lucht 7.3 Geluid en Trillingen 7.4 Mens – Ruimtelijke aspecten 7.5 Bodem 7.6 Water 7.7 Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Voorstel inhoudsopgave van het MER 167 7.8 168 Mens – Hinder, veiligheid en gezondheid 8. GEWESTGRENS- EN GRENSOVERSCHRIJDENDE MILIEUEFFECTEN 9. TEWERKSTELLING, INVESTERINGEN EN GRONDSTOFFENBALANS 10. INTEGRATIE EN EINDSYNTHESE 11. LITERATUUR 12. VERKLARENDE WOORDENLIJST 13. BIJLAGEN Project-MER voor het Eurostadium Brussels 15. REFERENTIELIJST ABO, 2014. Etude interne de la qualité du sol. ASBL Brussels Expo Parking C. ABO, 2014. Recherche historique. ASBL Brussels Expo Parking C. Administratie Milieu, Natuur-, Land en Waterbeheer, afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid, cel Mer (1997) Richtlijnenboeken voor het opstellen en beoordelen van milieueffectrapporten. Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting, Monumenten en Landschappen (1997) Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, 23 september 1997. Antrop M., 1989. Het landschap meervoudig bekeken. Monografie Stichting Leefmilieu Antrop M. en Van Damme S., 1995, Landschapszorg in Vlaanderen. Vakgroep Geografie, Gent Bodemkaart van België (kaart met bodemseries): OC-GIS-Vlaanderen 1998 Bodemkaart van België; Verklarende tekst door L. Baeyens; uitgegeven onder auspiciën van het Instituut tot aanmoediging van het Wetenschappelijk Onderzoek in Nijverheid en Landbouw; Centrum voor Bodemkartering; Dir. R. Tavernier Databank Ondergrond Vlaanderen. Website: dov.vlaanderen.be Fugro, 2014. Ground investigation Parking C, Brussels. Geologische kaart (1/50 000); S. Claes en F. Gullentops; Toelichting bij de geologische kaart van België – Vlaams Gewest; Brussel; 2001; ISSN 1370-3803; Verantwoordelijke uitgever: A. Maes (Min. V/d Vlaamse Gemeenschap); printing by b.v.b.a. NELMA, Lubbeek; eindredactie: G. De Geyter (Belgische Geologische Dienst en Afd. Natuurlijke Rijkdommen en Energie Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (2003) Decreet Integraal Waterbeleid, 18 juli 2003. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (1986) Kwetsbaarheidskaart van het grondwater Nationaal Geografisch Instituut (1984) Topografische kaart, kaartbladen 7/6, 15/2, schaal 1:25.000. Ondersteunend Centrum GIS Vlaanderen (2005) www.gisvlaanderen.be/geo-vlaanderen OC-GIS Vlaanderen: Beschermd erfgoed OC-GIS Vlaanderen: Bodemgebruikskaart OC-GIS Vlaanderen: Centrale Archeologische Inventaris OC-GIS Vlaanderen: Databank Ondergrond Vlaanderen OC-GIS Vlaanderen: Digitaal Hoogtemodel Vlaanderen (DHM) TECHNUM Referentielijst 169 OC-GIS Vlaanderen: Gewestplan OC-GIS Vlaanderen: Kleurenortho OC-GIS Vlaanderen: Landschapsatlas OC-GIS Vlaanderen: Overstromingskaarten OC-GIS Vlaanderen: Stratengids – Positiebepaling OC-GIS Vlaanderen: Vlaamse Hydrografische Atlas (VHA) Technum, 2014. Boringen, analyses en toetsing grondverzet. Universoil bvba, 2015. Standaard technisch verslag: bouwwerken, Eurostadion, Parking C Brussels Expo te 1020 Grimbergen, 0525015-R01. VMM, oppervlaktewatermeetnet VMM, waterbodemmeetnet VMM, diverse jaarrapporten VMM, website www.waarnemingen.be 170 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 16. VERKLARENDE WOORDENLIJST abiotisch: behorende tot de niet-levende natuur (lucht, water, bodem) alternatief: een andere keuzemogelijkheid, beantwoordend aan de doelstellingen van het project, omvattende: doelstellings-, locatie- en uitvoeringsalternatief autonome evolutie: een autonome ontwikkeling van een studiegebied is de ontwikkeling die dit gebied zou doormaken zonder gestuurde beïnvloeding van buitenaf. basiskwaliteit: kwaliteit van het oppervlaktewater waarbij de normale evenwichtige ontwikkeling van het biologisch leven hersteld wordt of, waar aanwezig, gehandhaafd blijft belevingswaarde: de manier waarop het landschap ervaren wordt bemaling: afpomping van water om het grondwaterniveau plaatselijk te verlagen zodat funderingswerken in droge grond kunnen uitgevoerd worden bevaarbare waterlopen: de waterlopen opgenomen in het Koninklijk Besluit van 5 oktober 1992 tot vaststelling van de lijst van de waterwegen en hun aanhorigheden, overgedragen van de Staat aan het Vlaams Gewest biotisch: van de levende natuur bodem: het vaste deel van de aarde met inbegrip van het grondwater en de organismen die zich erin bevinden bodemsanering: het wegnemen, behandelen, afschermen, neutraliseren, immobiliseren of isoleren van bodemverontreiniging bodemverontreiniging: de aanwezigheid van stoffen of organismen, veroorzaakt door menselijke activiteiten, op of in gronden, die de kwaliteit van de bodem op directe of indirecte wijze nadelig (kunnen) beïnvloeden CAR: Calculation of Air pollution from Road traffic deelingreep: onderdeel van een ingreep, waarvoor afzonderlijke effecten kunnen aangegeven worden direct effect: een rechtstreeks milieu-effect als gevolg van een deelingreep discipline: milieu-aspect dat in het kader van een milieu-effectrapportage onderzocht wordt diversiteit: het aantal soorten dat op een bepaald oppervlak voorkomt ecosysteem: samenhangend geheel van elkaar onderling beïnvloedende planten, dieren, mensen en omgeving in een bepaald gebied effect: verandering in het abiotische milieu ten gevolge van (voornamelijk) antropogene activiteiten TECHNUM Verklarende woordenlijst 171 effectbeoordeling: waarde-oordeel van de effecten die optreden ten gevolge van een geplande situatie uitgedrukt in kwalitatieve of kwantitatieve termen, zodanig dat de besluitvormer en de bevolking zich objectief kunnen inlichten over de ernst van de effecten effectvoorspelling: beschrijving van een toekomstige situatie rekening houdend met de aanleg, de exploitatie, de nabestemming en de afbraak van de geplande activiteit exploitatie: uitbating, gebruik fauna: de dierenwereld flora: de plantenwereld geluid: trillingen in de lucht die waarneembaar zijn voor het menselijk gehoor geologie: de wetenschap van de bouw en de ontwikkelingsgeschiedenis van de aardkorst en van de processen die zich erin afspelen geplande situatie: toestand van het studiegebied tijdens en na de uitvoering van het geplande project gestuurde ontwikkeling: tegenover de autonome ontwikkeling staan door de overheid gestuurde en beïnvloede ontwikkelingen. Deze kunnen uiteraard zeer divers zijn en afhankelijk van beleidsvoornemens, plannen en programma’s. grondwater: water onder het grondoppervlak, meestal beperkt tot water onder de grondwaterspiegel IFDM: The Immission Frequency Distribution Model indirect effect: onrechtstreeks milieu-effect ten gevolge van een direct effect of in hogere orde ten gevolge van een ander indirect effect ingreep-effectenschema: schema of netwerk dat de relatie tussen de milieueffecten onderling en met de afgeleide ingrepen van de activiteit aanduidt ingreep: onderdeel van een activiteit initiatiefnemer: degene (privaat- of publiekrechtelijk rechtspersoon) die een bepaald plan of project wil ondernemen en daarover een besluit vraagt kennisgevingsdossier: het kennisgevingsdossier vormt de eerste procedurele stap in de opmaak van een MER in Vlaanderen. Via de publieke terinzagelegging van dit dossier krijgen belangrijke actoren en het brede publiek de mogelijkheid om opmerkingen te maken over de toegepaste methoden en de te onderzoeken effecten, de alternatieven en de maatregelen met betrekking tot het milieu. Het kennisgevingsdossier ligt ter inzage bij de Dienst Mer en in de betrokken gemeente(n). KLIP: Het Kabel- en Leidinginformatieportaal LAeq,T : het A-gewogen equivalent geluidsniveau is een maat voor het beschouwde fluctuerende geluid. De discontinue geluidsbelasting gedurende een periode T wordt omgerekend naar het niveau van een continu geluid met dezelfde geluidsbelasting. 172 Project-MER voor het Eurostadium Brussels LA95,T: het A-gewogen geluidsdrukniveau dat gedurende 95 % van de observatieperiode T wordt overschreden. Het is een maat voor het overwegend heersende achtergrondgeluidsniveau. landschap: het waarneembare deel van de aarde, dat wordt bepaald door de onderlinge samenhang en wederzijdse beïnvloeding van de factoren klimaat, reliëf, water, bodem (abiotische factoren), flora en fauna (biotische factoren), alsmede het menselijk handelen (antropogene factoren) LDEN: jaargemiddelde waarde van de geluidsbelasting op een welbepaalde plaats. De indicator steunt op een gemiddeld A-gewogen dag-, avond- en nachtniveau in dB. milderende maatregel: maatregelen die voorgesteld worden om nadelige milieu-effecten van het geplande project te vermijden, te beperken en zoveel mogelijk te verhelpen milieu: de fysieke, niet-levende en levende omgeving van de mens waarmee deze in een dynamische en wederkerige relatie staat milieueffectrapportage: de procedure waarbij een rapport wordt opgesteld dat dient als hulpmiddel bij de besluitvorming rond een voorgenomen actie die belangrijke gevolgen kan hebben voor het milieu. Het milieueffectrapport dient de te verwachten gevolgen voor het milieu en de mogelijke alternatieven te analyseren en te evalueren NEC: National Emission Ceilings, nationale emissieplafonds natuur: het geheel van ecosystemen, flora, vegetatie en fauna onbevaarbare waterlopen: de waterlopen die door de regering niet in het KB van 5 oktober 1992 zijn opgenomen (niet als bevaarbare waterlopen worden gerangschikt) vanaf hun punt van oorsprong of van klassering, namelijk vanaf het punt waarop zij een deelbekken van meer dan 100 ha bezitten (Wet Onbevaarbare waterlopen) ontwikkelingsscenario: beschrijft de evolutie van het studiegebied in de toekomst, rekening houdend met de autonome evolutie van het gebied en met de evolutie onder invloed van plannen en beleidsopties. Deze scenario’s dienen beschreven te worden ter invulling van de referentiesituatie. Deze veranderingen kunnen onder impuls geschieden van zowel de autonome ontwikkeling als door de mens gestuurde ontwikkelingen. polluent: verontreinigende stof populatie: planten of dieren van één soort die met elkaar een bepaald milieu in een bepaald gebied bewonen profiel: eigenschap van de bodem die bepaald wordt door een opeenvolging van lagen in de diepte, gekenmerkt door een eigen textuur, structuur, kleur,... en die ontstaat als gevolg van de inwerking van klimaat en biologische factoren projectgebied: het gebied waarin een voorgenomen activiteit gepland is recreatie: alle vormen van gedrag gericht op ontspanning in de vrije tijd met een maximale duur van één dag. Deze activiteiten kunnen plaatsvinden binnen of buiten de eigen woning of woonomgeving TECHNUM Verklarende woordenlijst 173 referentiesituatie: de toestand van het studiegebied, waarnaar gerefereerd wordt in functie van de effectvoorspelling. reikwijdte: de te beschouwen aspecten van het milieu in de m.e.r. sanering: gezond maken, verontreiniging wegnemen, immobiliseren of isoleren secundair effect: milieueffect veroorzaakt door een activiteit, die een gevolg is van het geplande project SEVESO: Inrichtingen die onder het toepassingsgebied van de Europese Seveso II-richtlijn vallen worden Seveso-inrichtingen genoemd. Het gaat om inrichtingen die een bepaalde hoeveelheid aan gevaarlijke stoffen op hun terrein aanwezig hebben. significantie: het kenmerk van een effect dat de graad van invloed op de besluitvorming bepaald, uitdrukking van de ernst van een effect door het invoeren van een uniforme waarderingsschaal structuur (bodem): eigenschap van de bodem die bepaald wordt door de samenhang tussen de bestanddelen van de bodem groepen van korrels, humus,...) structuurkenmerken: eigenschappen die de morfologisch variatie van een waterloop beschrijven zoals het meanderend verloop, het stroom-kuilenpatroon en de aan- of afwezigheid van holle oevers studiegebied: het gebied dat bestudeerd wordt in functie van het vaststellen van de milieueffecten en afhankelijk is van de invloedssfeer van de milieueffecten textuur (bodem): eigenschap van de bodem die bepaald wordt door de grootte van de bodemkorrels. De bodem wordt op basis van de textuur ingedeeld in de klassen: zand, lemig zand, licht zandleem, leem, klei en zware klei vegetatie: ruimtelijke massa van plantenindividuen, in samenhang met de plaats waarin zij groeien en in de rangschikking die zij spontaan en door onderlinge concurrentie hebben ingenomen verwijdering: de vernietiging en definitieve opslag op of in de bodem en de hierop gerichte handelingen evenals de handelingen die als dusdanig worden bepaald door de Vlaamse regering overeenkomstig de geldende Europese voorschriften waterbodem: de bodem van een oppervlaktewaterlichaam die altijd of een groot gedeelte van het jaar onder water staat zand: de minerale fractie groter dan 63 μm 174 Project-MER voor het Eurostadium Brussels 17. BIJLAGEN Bijlage 1. Luchtkwaliteitsgrenswaarden of -doelstellingen Luchtkwaliteitsdoelstellingen In onderstaande tabel worden de actueel van toepassing zijnde, en de reeds vastgelegde toekomstige luchtkwaliteitsdoelstellingen opgenomen, zoals af te leiden uit de Europese regelgeving, en in Vlaanderen via Vlarem-II wetgeving geïmplementeerd. Tabel 22 Luchtkwaliteitdoelstellingen overeenkomstig (herziening goedgekeurd op 14 april 2008) Polluent Middelingtijd de Europese Kaderrichtlijn ‘Lucht’ Grenswaarde Overschrijdingsmarge Datum waarop aan de grenswaarde moet voldaan worden Zwevende deeltjes (PM10) Daggrenswaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens 24 uur 50 µg/m3 PM10 mag niet meer dan 35 keer per jaar worden overschreden. (35/365 -> P 90,40 - 50% bij de inwerkingtreding van deze richtlijn, op 1 januari 2001 en daarna om de twaalf maanden met een gelijkblijvend jaarpercentage afnemend tot 0% uiterlijk 1 januari 2005 1 januari 2005 Jaargrenswaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens kalenderjaar 40 µg/m3 PM10 20% bij de inwerkingtreding van deze richtlijn, op 1 januari 2001 en daarna om de twaalf maanden met een gelijkblijvend jaarpercentage afnemend tot 0% uiterlijk 1 januari 2005 1 januari 2005 Zwevende deeltjes (PM2,5) Jaargrenswaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens 1 kalenderjaar 25 µg/m3 PM2,5 1 1 januari 2015 : tot 2015 geldt de waarde als streefwaarde; voor 2020 staat een indicatieve waarde van 20 µg/m³ vermeld. Stikstofdioxide (NO2) en stikstofoxiden (NOX) TECHNUM Uurgrenswaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens 1 uur 200 µg/m3 NO2 mag niet meer dan 18 keer per kalenderjaar worden overschreden (18/8760 -> P 99,79 - 50% bij de inwerkingtreding van deze richtlijn, op 1 januari 2001 en daarna om de twaalf maanden met een gelijkblijvend jaarpercentage afnemend tot 0% 1 januari 2010 jaargrenswaarde voor de bescherming van de Kalenderjaar 40 µg/m3 NO2 50% bij de inwerkingtreding van deze richtlijn, 1 januari 2010 Bijlagen 175 Polluent Middelingtijd Grenswaarde gezondheid van de mens Overschrijdingsmarge Datum waarop aan de grenswaarde moet voldaan worden op 1 januari 2001 en daarna om de twaalf maanden met een gelijkblijvend jaarpercentage afnemend tot 0% uiterlijk 1 januari 2010 alarmdrempel uurbasis 400 µg/m3 NO2 gedurende 3 opeenvolgende uren Geen overschrijdingsmarge 1 januari 2010 jaargrenswaarde voor de bescherming van de vegetatie Kalenderjaar 30 µg/m3 NOx Geen overschrijdingsmarge 19 juli 2001 In Vlaanderen zijn evenwel geen gebieden gedefinieerd waar de grenswaarde van toepassing is Zwaveldioxide (SO2) Uurgrenswaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens 1 uur 350 µg/m3 mag niet meer dan 24 keer per kalenderjaar worden overschreden 150 µg/m3 (43%) bij de inwerkingtreding van deze richtlijn, op 1 januari 2001 en daarna om de twaalf maanden met een gelijkblijvend jaarpercentage afnemend tot 0% uiterlijk 1 januari 2005 1 januari 2005 Daggrenswaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens 24 uur 125 µg/m3 mag niet meer dan 3 keer per kalenderjaar worden overschreden geen 1 januari 2005 Gemiddeld dagelijks maximum over 8 uur 10 mg/m3 6 mg/m3 op 13 december 2000, op 1 januari 2003 en daarna om de 12 maanden afnemend met 2 mg/m3, om op 1 januari 2005 uit te komen op 0% 1 januari 2005 kalenderjaar 0,5 µg/m3 100% 1 januari 2001 – 12 maanden afnemend tot 0% op 1 januari 2005 (2010) 1 januari 2005 Koolstofmonoxide (CO) Grenswaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens Lood (Pb) Jaargrenswaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens (1 januari 2010) Benzeen (C6H6) Jaargrenswaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens kalenderjaar 5 µg/m3 daggemiddelde 50 µg/m³ (als 98P) - - Gemiddeld dagelijks maximum over 8 uur 120 µg/m³ (25 x gemiddelde over 3 jaar) Grenswaarde nog niet definitief 1 januari 2010 1 januari 2010 Ozon (O3) Streefwaarde voor de bescherming van de gezondheid van de mens 176 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Met betrekking tot de vermelde grenswaarden dient gesteld dat het voldoen hieraan zeker niet impliceert dat er geen gezondheidseffecten meer zullen zijn. Dit is geenszins het geval met betrekking tot fijn stof waarvan aangenomen wordt dat er geen onderste concentratie bestaat beneden dewelke er geen (gezondheids)effecten meer zouden optreden. Inzake PM10 wordt door WHO trouwens een doelstelling van 20 µg/m³ voorop gesteld. Niettegenstaande de ingevoerde doelstellingen inzake PM2,5, (fractie die als schadelijker kan beschouwd worden dan PM10), blijkt uit evaluatie van de gegevens dat alsnog het respecteren van de daggemiddelde doelstelling inzake PM10 de meest kritische factor blijft ten aanzien van het al of niet voldoen aan de luchtkwaliteitseisen. Dit heeft voornamelijk te maken met de hoogte van de jaargemiddelde PM2,5 doelstellingen. Internationaal worden soms strengere doelstellingen voorop gesteld. Indien in 2020 de strengere grenswaarde van PM2,5 effectief van toepassing zou worden (hierover dient nog op Europees vlak een definitieve beslissing genomen worden), dan is de daggemiddelde doelstelling voor PM10 niet meer a priori als de meest strenge grenswaarde te aanzien. CO Naast de Europese grenswaarde kunnen de CO waarden nog beoordeeld worden ten opzichte van andere doelstellingen zoals hierna opgenomen (bron VMM jaarrapport luchtkwaliteit 2012). Dit laat tevens toe om impactberekeningen aan een doelstelling te toetsen gezien het impactmodel IFDM niet toelaat om 8-uursgemiddelde waarde te berekenen. Tabel 23 Regelgeving voor CO (richtlijn 2008/50/EG en WGO 2000) Tabel 24 Toetsing van CO aan de WGO-richtwaarde PAK’s De Europese 4de dochterrichtlijn 2004/107/EG definieert een streefwaarde van 1 ng/m³ als jaargemiddelde voor benzo(a)pyreen (B(a)P). De lidstaten moesten die waarde tegen 31 december 2012 respecteren. De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) drukt de schadelijkheid van B(a)P uit als het aantal extra kankergevallen bij een levenslange blootstelling aan een bepaalde concentratie. Bij een TECHNUM Bijlagen 177 levenslange B(a)P-concentratie van 1,2 ng/m 3 zou er één extra kankergeval per 10.000 inwoners zijn. Bij een concentratie van 0,12 ng/m3 rekent men één extra kankergeval per 100.000 inwoners en bij 0,012 ng/m3 één per 1.000.000. De VMM meet enkel de niet-vluchtige PAK’s, met minstens vier benzeenringen. Dit zijn de laatste 10 componenten van de Amerikaanse EPA-prioriteitslijst: fluorantheen; pyreen; benzo(a)antraceen; chryseen; benzo(b)fluorantheen; benzo(k)fluorantheen; benzo(a)pyreen; dibenzo(a,h)antraceen; benzo(g,h,i)peryleen; indeno(1,2,3-cd)pyreen. HCl en HF Vlarem-II grenswaarde inzake HF van 3 µg/m³ als 98P WGO richtwaarde van 1 µg/m³ HF als jaargemiddelde TA-luft beschermingswaarde van 0,4 µg/m³ HF als jaargemiddelde TA-luft beschermingswaarde van 0,3 µg/m³ fluorzouten als jaargemiddelde Vlarem-II grenswaarde inzake HCl van 300 µg/m³ (als 98P waarde) Stofdepositie Richt- of grenswaarden van respectievelijk 350 of 650 mg/m².dag Zware metalen in neervallend stof Tabel 25 lood Jaargemiddelde grens- en streefwaarden inzake depositie van zware metalen uitgedrukt in µg/m².dag Grenswaarde Richtwaarde Vlarem-II Vlarem-II 3.000 250 100 20 2 cadmium 178 TA-luft nikkel 15 arseen 4 kwik 1 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Grenswaarde Richtwaarde Vlarem-II Vlarem-II thallium TA-luft 10 2 Zware metalen in zwevend stof Naast enkele Europees vastgelegde streefwaarden inzake cadmium, nikkel en arseen (streefwaarden waaraan zoveel mogelijk moet voldaan worden na 2012) kan nog melding gemaakt worden van grenswaarden opgenomen in Vlarem-II en van internationaal gehanteerde doelstellingen. Deze laatste hebben betrekking op de totale fracties terwijl de Europees vastgelegde doelstellingen voor cadmium, nikkel en arseen enkel betrekking hebben op de PM10 fractie. Tabel 26 Jaargemiddelde grens- en streefwaarden inzake zware metalen in omgevingslucht, uitgedrukt in µg/m³ Grenswaarde Europese Vlarem-II streefwaarde lood 0,5 cadmium 0,03 WGO doelstelling 0,5 0,005 0,005 nikkel 0,020 0,0025 arseen 0,006 0,00066 kwik 1 vanadium 1 mangaan 0,15 Chroom VI 1 1 0,0025 : als maximaal daggemiddelde Doelstellingen inzake zure depositie Doelstellingen inzake zure depositie worden afgeleid uit beleidsdoelstellingen zoals opgenomen in verschillende VMM rapporten en streefwaarden opgenomen in Vlarem-II. Tabel 27 Totale verzurin g Beleidsdoelstellingen jaarrapporten) in Zeq/ha.jaar voor verzurende Middellangetermijndoelstell ing (2010) Langetermijndoelstelli ng 1 * (2030) 2770 1400 depositie (bron: VMM Langetermijndoelstelli ng 2 ** (2030) 300 à 700 * Lange termijnsdoelstelling 1: voor de meeste bio-ecosystemen (Mina-plan 3, 2004); TECHNUM Bijlagen 179 ** Lange termijnsdoelstelling 2: voor verzuringsgevoelige gebieden, zoals heide op zandgronden en kalkarme vennen; Vlarem-II streefwaarden verzurende depositie: Doelstellingen NH3 immissies Inzake NH3 liggen geen wettelijke doelstellingen vast. Er kan gerefereerd worden naar een jaargemiddelde doelstelling van 8 µg/m³ die zowel door WGO als VMM gehanteerd wordt in het kader van bescherming van ecosystemen. Doelstellingen VOS immissies Inzake specifieke VOS bestaan er weinig wettelijk vastgelegde luchtkwaliteitsdoelstellingen. Er is evenmin een doelstelling voor VOS totaal. Enkel voor benzeen wordt op Europees en Vlaams niveau een grenswaarde opgelegd. Voor enkele specifieke VOS kan wel verwezen worden naar de doelstellingen zoals vastgelegd door de WGO. Ook voor andere aromatische koolwaterstoffen zoals xylenen en ethylbenzeen kunnen gelijkaardige doelstellingen voorop gesteld worden als deze voor tolueen. In principe zou men ook de som van deze stoffen aan een dergelijk kader kunnen toetsen. Dioxines Inzake dioxines liggen geen wettelijke doelstellingen vast. Voor de impactbeoordeling wordt gerefereerd naar de toetsingswaarden zoals gehanteerd door VMM, welke afgeleid werden uit aanvaardbare dagelijkse innamedosissen. Dit zijn dus geen wettelijk vastgelegde doelstellingen. 180 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Deze drempelwaarde gelden: voor de som van dioxines en dioxineachtige PCB’s; enkel in gebieden waar verhoogde deposities een impact op de gezondheid kunnen hebben, namelijk agrarische gebieden en woonzones. Opmerkingen: Deze drempelwaarden hebben geen wettelijk karakter maar laten de VMM toe om de gemeten deposities te beoordelen en te beslissen welke regio’s extra aandacht verdienen. bij toetsingskaders die vroeger werden gebruikt, werd geen rekening gehouden met dioxineachtige PCB’s. Emissiedoelstellingen Broeikasgassen Het Kyoto Protocol vormt de basis van het beleid waarbij emissiedoelstellingen worden vastgelegd voor broeikasgassen voor de verschillende contractsluitende landen. Binnen dit protocol engageerde België zich tot een emissiereductie van gemiddeld 7,5% in de periode 2008 – 2012 ten opzichte van het referentiejaar 1990. De verdeling tussen de verschillende gewesten werd in maart 2004 vastgelegd. Vlaanderen moet hierbij 5,2% broeikasgassen reduceren ten opzichte van 1990, Wallonië 7,5%. In een studie die door VITO werd uitgevoerd, werd de uitstoot door de sector verkeer en vervoer in 2020 op 15 miljoen CO2 equivalenten berekend. Dit is 2% minder dan in 2000. De niet meegerekende CO2 emissie van de biobrandstoffen (CO2 neutraal verondersteld) zouden tegen 2020 voor een aanzienlijke daling in CO 2 equivalenten moeten zorgen. Niet-broeikasgassen Emissie van verzurende en ozonvormende componenten Teneinde verzuring en ozonvorming tegen te gaan, worden zowel op internationaal, Europees als regionaal niveau emissiedoelstellingen vastgelegd. Op internationaal niveau worden, via het Göteborg Protocol (27) (1999), een aantal afspraken gemaakt waarbij reductiedoelstellingen worden vooropgesteld ter vermindering 27 Het Protocol van Göteborg betreft het “Protocol van het Verdrag over grensoverschrijdende luchtverontreiniging van verzuring, eutrofiëring en ozon in de omgevingslucht. In februari 2000 werd dit protocol door België ondertekend. TECHNUM Bijlagen 181 van verzuring, eutrofiëring (vermesting) en vorming van ozon, meer bepaald voor de uitstoot van de verontreinigingsparameters SO2, NOx, NH3 en VOS. De meer recente Europese richtlijn (NEC (28)-richtlijn 2001/81/EG) legt striktere reducties op waardoor tegen 2010 een vermindering moet gehaald worden voor de parameters SO 2, NOx, NH3 en VOS. De NEC-richtlijn legt voor het jaar 2010 nationale emissieplafonds vast voor de verschillende lidstaten evenals tussentijdse milieudoelstellingen voor de Europese Gemeenschap in zijn geheel. In België werden de nationaal toegekende plafonds over de verschillende gewesten verdeeld. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de conform de NECrichtlijn en de door LNE vooropgestelde emissiedoelstellingen voor Vlaanderen evenals de richtinggevende emissiedoelstellingen uit het Milieubeleidsplan 2003-2007 (MBP 2003– 2007). Tabel 28 In kton/jaar SO2 Emissiedoelstellingen 2010 vastgelegd overeenkomstig de NEC-richtlijn Emissiedoelstelling voor Vlaanderen, excl. transport 65.8 NOx 58.3 NH3 45 NM-VOS 70,9 Emissiedoelstelling niet stationaire bronnen (o.a. transport en off-road) voor België Emissiedoelstelling 2010 transportsector in Vlaanderen - Aminal 2004 2 1,25 68 42,67 - 35.6 20,96 Voornamelijk inzake VOS en NOx werd lang de haalbaarheid van de doelstelling 2010 in vraag gesteld, maar uiteindelijk blijken de emissies voor 2010 hieraan wel te voldoen (hoogste waarschijnlijk mede omwille van de economische crisis). De haalbaarheid van het emissieplafond inzake SO2 wordt niet in vraag gesteld. Deze emissieplafonds blijven uiteraard ook in de toekomst van kracht. Gezien de te verwachten aanscherping van de doelstellingen tegen 2020 kan dan ook gesteld worden dat ongeacht het voldoen aan de doelstelling 2010 er bijkomend dient gestreefd te worden naar verdere verlaging van de emissies. Bij de aanscherping worden ook plafonds inzake fijn stof verwacht. In dit opzicht kan verwezen worden naar de recent goedgekeurde herziening van het Protocol van Göteborg. De verlaagde plafonds die hier afgesproken werden zullen normaal gezien geïntegreerd worden bij de herziening van de NEC. De reductiedoelstellingen voor België worden in onderstaande tabel gegeven. Deze doelstellingen zijn geformuleerd als procentuele reducties ten opzichte van 2005, wat betekent dat de absolute doelstelling voor 2020 (in kton) wijzigt bij een aanpassing van de geïnventariseerde emissies voor 2005 (ook emissies van historische jaren worden regelmatig bijgesteld). In de tabel hieronder worden de emissies voor het jaar 2005 vermeld en de resulterende absolute doelstellingen voor 2020. 28 182 NEC: National Emission Ceiling of Nationale Emissie Maxima (NEM). Project-MER voor het Eurostadium Brussels Tabel 29 Reductiedoelstellingen voor België cfr herziening Protocol van Göteborg (2012) Reductiedoelstelling 2020 t.o.v. 2005 Emissie 2005 (kton) Doelstelling (kton) NOx 41% 291,0 171,7 SO2 43% 145,2 82,8 PM2,5 20% 24,4 19,5 VOS 21% 142,7 112,7 NH3 2% 71,3 69,9 2020 Ter voorbereiding van de goedkeuring van het gewijzigde protocol werd met een beslissing van de Interministeriële Conferentie Leefmilieu (d.d. 27/04/2012) ook een verdeling van de emissiereductiedoelstellingen over de drie gewesten afgesproken. Tabel 30 2020 Emissieplafonds cfr herziening Protocol van Göteborg (2012) Vlaanderen Brussel Wallonië België België Stationair Stationair Stationair Transport Totaal (kton) TECHNUM (kton) (kton) (kton) (kton) NOx 56,9 2,3 43,0 68,0 170,2 SO2 44,5 2,0 25,7 1,0 73,2 PM2,5 6,7 0,2 5,8 5,0 17,7 VOS 63,5 4,0 29,6 15,0 112,1 NH3 41,2 0 24,9 1,0 67,1 Bijlagen 183 Bijlage 2. Nota over de bepaling van de meetpunten en de uitvoeringsmodaliteiten bij de geluidsmetingen. Onderwerp Het doel van de MER-discipline geluid is na te gaan in hoeverre de exploitatiefase van het multifunctioneel complex, i.c. geluidsbelasting, de huidige omgeving zal beïnvloeden. Eén van de indicatoren met betrekking tot de huidige leefbaarheid, betreft het geluidsniveau dat toekomt aan geluidsgevoelige receptor mens. De bepaling van de bestaande geluidsbelasting in het studiegebied geschiedt aan de hand van geluidsmetingen ter plaatse van enkele receptoren binnen de potentiële beïnvloedingssfeer tot het projectgebied, zoals reeds vermeld in het kennisgevingsdossier. Het projectgebied is omgeven door enkele uitgestrekte woonzones waarbinnen de menselijke receptoren woonachtig zijn. In Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest worden deze afgebakend door voornamelijk het bestemmingsgebied ‘woongebied’. Op Kaarten 4 en 5 wordt de ligging weergegeven van de woongebieden rondom het multifunctioneel complex, deels gelegen in Vlaanderen en deels in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In deze nota worden de uitvoeringsmodaliteiten voorgelegd ter bepaling van de methodiek en de meetplaatsen voor de plaatselijke geluidsinventarisatie binnen de potentiële beïnvloedingszone van het multifunctioneel complex en langsheen de verkeersafwikkelingswegen van en naar de parkeerzones op de site. Methodiek Voor de inventarisatie van het geluidsklimaat binnen het studiegebied worden oordeelkundige meetplaatsen gedefinieerd aan de eerstelijnsbebouwing in de nabije omgeving van het multifunctioneel complex en langs de verkeersafwikkelingswegen waar potentiële geluidsimpacten worden verwacht. De metingen op Vlaams grondgebied worden uitgevoerd overeenkomstig VLAREM II, Bijlage 4.5.1. ‘Meetmethode en meetomstandigheden voor het omgevingsgeluid’. De metingen op Brussels grondgebied worden uitgevoerd overeenkomstig het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering tot vaststelling van de controlemethode en omstandigheden voor geluidsmetingen. Tijdens de metingen worden de volgende gegevens verzameld: De waarden van LAeq,dag, LAeq,avond en LAeq,nacht De waarden Lden van het etmaal De statistische analyse van de geregistreerde signalen ter bepaling van de waarden van minstens LA1,1h, LA5,1h, LA10,1h, LA50,1h, LA90,1h, LA95,1h en LAeq,1h voor elk uur van het etmaal. Die waarden worden grafisch en in tabelvorm weergegeven Tijdens de metingen worden de meteo-gegevens van het nabijgelegen weersstation van Ukkel gebruikt, waarbij het geluid onder gelijkwaardige TECHNUM Bijlagen 185 omstandigheden wordt bepaald per hoofdwindrichting als het gemiddelde van de uurlijkse waarden voor elke beoordelingsperiode (dag, avond, nacht). Hiermee wordt een beschrijving gegeven van de impact van de opgemeten hoofdwindrichtingen op het plaatselijk geluidsniveau. De windafhankelijke analyse wordt doorgevoerd voor het equivalent geluidsniveau (LAeq,1h) en de indicator voor het achtergrondgeluidsniveau (LA95,1h). Vergelijking van de meetwaarden met de drempelwaarden in de Vlaamse wetgeving. Van de gemeten LA95,1h-waarden in de meetpunten op Vlaams grondgebied wordt zowel voor de dag, avond als de nacht het Vlarem-gemiddelde berekend en getoetst aan de milieukwaliteitsnormen van Vlarem II. Het doel hiervan is na te gaan in hoeverre de milieukwaliteit (omgevingsgeluid) in de huidige omgeving beter of slechter is dan de leefbaarheidscriteria met betrekking tot geluid. De waarden die zijn uitgedrukt voor een periode van 8 uur, werden nog niet getransporteerd om overeen te stemmen met de indicatoren en uurvakken van de Europese richtlijn (dag: 07-19h; avond: 19-23h; nacht: 2307h). Voor de meetplaatsen waar het omgevingsgeluid wordt bepaald door het huidig wegverkeer worden de meetresultaten van het omgevingsgeluid eveneens getoetst aan de Vlaamse geluidsbeheersende criteria voor wegverkeersgeluid, namelijk de gedifferentieerde referentiewaarden voor wegverkeersgeluid, opgenomen in de consensustekst Milieukwaliteitsnormen Omgevingslawaai (Vlaamse Overheid-dept. LNE). Die toetsingscriteria worden eveneens geadviseerd vanuit het geactualiseerd MER richtlijnenboek voor de discipline geluid en trillingen. Deze referentiewaarden werden bepaald om overeen te stemmen met de indicatoren en uurvakken van de Europese richtlijn. Vergelijking van de meetwaarden met de drempelwaarden in de Brussels Hoofdstedelijke wetgeving. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bepaalde interventiedrempels voor het globale omgevingsgeluid. Bij een overschrijding van deze drempels wordt de akoestische situatie voor de inwoners volstrekt onduldbaar beschouwd. De oorspronkelijke waarden die waren uitgedrukt voor een periode van 8 uur, werden getransporteerd om overeen te stemmen met de indicatoren en uurvakken van de Europese richtlijn (dag: 07-19h; avond: 19-23h; nacht: 23-07h). 186 Project-MER voor het Eurostadium Brussels Meetplaatsen In discrete meetplaatsen wordt het huidig geluidsniveau via kortlopende en langlopende geluidsmetingen bemonsterd. De meetplaatsen worden in aantal en lokatie zodanig gekozen dat een representatieve indicatie ontstaat van de bestaande geluidsbelasting rondom het projectgebied. Binnen elke omliggende woonzone wordt minstens één langlopende geluidsmeting gecombineerd met meerdere kortlopende geluidsmetingen. Het aantal meetpunten is daarbij afhankelijk van de variatie in geluidsbelasting dat men kan verwachten binnen de woonzone. Variaties in geluidsbelasting worden bekomen door de ligging en afstand van belangrijke geluidsbronnen (i.c. verkeerswegen) in de nabijheid van de woningen. De inventarisatie van de woonzones betreffen: Zone ‘Treft-Gentsestraat’ [T] (Vlaams grondgebied) Zone ‘Romeinsesteenweg’ [R] (Vlaams grondgebied) (Brussels grondgebied) Zone ‘Panoramastraat’ [P] (Vlaams grondgebied) Ligging meetplaats (langlopende geluidsmeting LD en kortlopende geluidsmeting KD) ZONE ‘Treft-Gentsestraat’ KD-T 2 KD-T 1 LD-T 1 o o o TECHNUM LD-T 1: nabij de achtergevel van de woning, centraal gelegen in de lintbebouwing aan de Treft. KD-T 1: ter hoogte van de achtergevel van de noordelijk gelegen woningen in de lintbebouwing. KD-T 2: op de hoek van de Treft met de Gentsestraat, in de nabijheid van de eerste woning van de lintbebouwing aan de Gentsestraat. Bijlagen 187 ZONE ‘Romeinsesteenweg’ LD-R 1 KD-R 1 KD-R 2 LD-R 2 LD-R 3 o o o o o 188 LD-R 1: nabij de achtergevel van de woning, centraal gelegen in de lintbebouwing aan de Romeinsesteenweg. [VLAAMS GRONDGEBIED] LD-R 2: nabij de voorgevel van de woning, centraal gelegen in de lintbebouwing aan de Romeinsesteenweg. [VLAAMS GRONDGEBIED] LD-R 3: nabij de voorgevel van de woning, gelegen in de lintbebouwing aan de Romeinsesteenweg ten westen van de aansluiting met de op- en afrit van de R0. [BRUSSELS GRONDGEBIED] KD-R 1: ter hoogte van de voorgevel van de woning, gelegen in de lintbebouwing aan de Romeinsesteenweg ten oosten van de aansluiting met de op- en afrit van de R0. [BRUSSELS GRONDGEBIED] KD-R 2: ter hoogte van de achtertuin van de woning gelegen aan de aansluiting van de noordelijke op- en afrit van de R0 met de Romeinsesteenweg. [VLAAMS GRONDGEBIED] Project-MER voor het Eurostadium Brussels ZONE ‘Panoramastraat’ LD-P 2 KD-P 2 KD-P 1 LD-P 1 o o o o LD-P 1: nabij de achtergevel van de woning, centraal gelegen in de lintbebouwing aan de Panoramastraat. LD-P 2: nabij de achtergevel van de woning, centraal gelegen voor de wooncluster Panoramastraat/Jan Vander Vekenstraat/Leesbeekstaat; nabij de noordelijke op- en afrit van de R0. KD-P 1: ter hoogte van de achtertuin van de noordelijk gelegen woningen in de lintbebouwing aan de Panoramastraat. KD-P 2: ter hoogte van de voorgevel van de zuidelijk gelegen woningen voor de wooncluster Panoramastraat/Jan Vander Vekenstraat/Leesbeekstraat. Meetduur Langlopende geluidsmeting: Een voldoende lange meetduur zorgt voor een representatieve weergave van de gemiddelde geluidsbelasting zodat occasionele effecten worden uitgevlakt in de gemiddelde geluidswaarden. Voor de langlopende geluidsmeting wordt een meetduur van 1 week (: 5 werkdagen en 2 weekenddagen) vooropgesteld. Kortlopende geluidsmeting: Een korte meetduur zorgt voor een indicatieve weergave van de geluidsbelasting in een bepaalde periode van het etmaal. Voor de kortlopende geluidsmeting wordt een meetduur van 15 minuten binnen de dagperiode (7u-19u) en buiten de spitsuren voorgesteld. TECHNUM Bijlagen 189